soul

دسترسی آزاد مقاله

1 - Anthropology of Rural Tourism (Case of Study: Masoule Village)
John S. Gaikwad Yaghoub Sharbatian Habibollah Karimian

پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - وحدت نفس از نظر ابن سینا و توماس آکوئینی
نوشین عبدی ساوجیان محمد سعیدی مهر

مسأله کثرت یا وحدت نفس انسانی از جمله مسائلی است که خاستگاه آن در آثار دو فیلسوف بزرگیونان، افلاطون و ارسطو یافت می شود. افلاطون که با دو نگرش متفاوت به بررسی موضوع م یپردازددر نهایت کثرت نفس را می پذیرد و ارسطو که قسمت پذیری و تکثر نفس را غیر منطقی می بیند بهدنبال نقد چکیده کامل

مسأله کثرت یا وحدت نفس انسانی از جمله مسائلی است که خاستگاه آن در آثار دو فیلسوف بزرگیونان، افلاطون و ارسطو یافت می شود. افلاطون که با دو نگرش متفاوت به بررسی موضوع م یپردازددر نهایت کثرت نفس را می پذیرد و ارسطو که قسمت پذیری و تکثر نفس را غیر منطقی می بیند بهدنبال نقد نظر افلاطون، سرانجام نظر خود را مبنی بر وحدت نفس اعلام می دارد. ارائه تقسیمی ثنائیاز نحوه وجود نفس ناگزیر فلاسفه را به سمت پذیرش یک نظر و رد نظر مقابل سوق می دهد. بدینلحاظ دو فیلسوف مشائی عالم اسلام و مسیحیت یعنی اب نسینا و توماس آکوئینی به نظریه وحدتنفس متمایل می شوند با این تفاوت که موضع ابن سینا به دلیل ارائه نظریه ای به ظاهر متناقضنیازمند تحلیل است، تناقضی که ناشی از تأکید مکرر بر وحدت نفس انسانی از یک سو و اسناد افعالانسان به سه نفس از سوی دیگر است و با تحلیل دیدگاه او در دو مقام تعریف و تحقق (ماهیت ووجود) قابل رفع است؛ اما آکوئینی که با صراحت و حساسیت بیشتری نسبت به ابن سینا به بررسیمسأله می پردازد، ضمن نقد آراء مخالف از جمله رأی افلاطون، با ارائه ادله متعددی برتری نظرارسطو بر افلاطون را مدلل می سازد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - نقد دیویس‌ها بر تئودیسه پرورش روح جان هیک
اکرم خلیلی

تئودیسه جان هیک با عنوان پرورش روح یکی از راه‌ حل‌های مطرح در پاسخ به مسأله‌ی شر است که برگرفته از نظریه ایرنائوس است. ادعای هیک در تئودیسه پرورش روح این است که خداوند در جهان کنونی مشکلات و شرور زیادی را پدید آورده تا انسان در رویارویی با آن‌ها و مبارزه و تلاش برای برط چکیده کامل

تئودیسه جان هیک با عنوان پرورش روح یکی از راه‌ حل‌های مطرح در پاسخ به مسأله‌ی شر است که برگرفته از نظریه ایرنائوس است. ادعای هیک در تئودیسه پرورش روح این است که خداوند در جهان کنونی مشکلات و شرور زیادی را پدید آورده تا انسان در رویارویی با آن‌ها و مبارزه و تلاش برای برطرف کردن آن‌ها فضایل والای انسانی و اخلاقی را کسب کند و همانند مسیح شبیه خدا شود. این ادعا از سوی دو تن از فیلسوفان معاصر یعنی استفان تی. دیویس و برایان دیویس بررسی و نقادی شده است. به نظر آن‌ها ادعای هیک صحیح نیست و موارد نقض متعددی برای آن ارائه می دهند. از جمله این موارد این است که اگر شرور به تدریج انسان‌ها را به تکامل نزدیک می‌کند پس باید انسان‌های هر عصری نسبت به اعصار پیش از خود روحانی‌تر باشند؛ در حالی‌که چنین نیست. هم چنین برخی شرور از جمله شرور بی وجه و گزاف نه تنها انسان را متکامل نمی کند بلکه گاهی نتیجه برعکس می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - مقایسه ی نگرش ابن سینا و ملاصدرا درباره ی اتحاد عاقل و معقول
منیره سید مظهری

مسأله ی اتحاد عاقل و معقول میان ملاصدرا و ابن سینا نمونه ای از تفاوت برداشت دو حکیم بزرگاسلامی نسبت به یکی از مسائل مهم فلسفه است. به شیخ الرئیس دو نظریه ی کاملاً متضاد نسبتداده شده است. تعدادی از کلمات وی حاکی از انکار اتحاد عاقل و معقول است و پار های از کلماتوی حاکی ا چکیده کامل

مسأله ی اتحاد عاقل و معقول میان ملاصدرا و ابن سینا نمونه ای از تفاوت برداشت دو حکیم بزرگاسلامی نسبت به یکی از مسائل مهم فلسفه است. به شیخ الرئیس دو نظریه ی کاملاً متضاد نسبتداده شده است. تعدادی از کلمات وی حاکی از انکار اتحاد عاقل و معقول است و پار های از کلماتوی حاکی از پذیرش این نظریه است. در مقابل، ملاصدرا به شدت حامی نظریه اتحاد بوده و برایاثبات آن ادله ی گوناگون ارائه داده است. نظریه اتحاد که مورد انکار یا پذیرش ابن سینا قرار دارد بانظریه اتحادی که مورد حمایت ملاصدرا است هماهنگ نیست و برداشت این دو فیلسوف از اینحقیقت و حقیقت تعقل نظریه کاملاً متفاوت است. اختلاف نظر ایشان را می توان در دو جنبه یخلاصه کرد. با توجه به این دو جنب هی اختلاف، تصور و برداشت این دو حکیم نسبت به اتحاد اتحادعاقل و معقول به گون های متفاوت است که نزاع فکری میان آنها را عمی قتر از آنچه مشهور است،جلوه می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - رهگیری اصول هستی‌شناختی ملاصدرا در نظریات انسان‌شناسی او
هاجر زارع محمد سعیدی مهر سید صدرالدین طاهری

در بررسی نسبت انسان‌شناسی و هستی‌شناسی حکمت متعالیه می توان با بیان اصول انسان‌شناسی صدرایی، یعنی تعریف نفس، حدوث نفس، قدم نفس، تجرد نفس، رابطه نفس و بدن، رابطه نفس و قوا و استکمال نفس، نقش عناصر هستی‌شناختی حاضر در انسان‌شناسی صدرایی را تبیین کرد. تعریف نفس، بر اساس اص چکیده کامل

در بررسی نسبت انسان‌شناسی و هستی‌شناسی حکمت متعالیه می توان با بیان اصول انسان‌شناسی صدرایی، یعنی تعریف نفس، حدوث نفس، قدم نفس، تجرد نفس، رابطه نفس و بدن، رابطه نفس و قوا و استکمال نفس، نقش عناصر هستی‌شناختی حاضر در انسان‌شناسی صدرایی را تبیین کرد. تعریف نفس، بر اساس اصول هستی‌شناسی حکمت متعالیه هم‌چون: اصالت وجود، تشکیک در وجود، حرکت جوهری، رابطه وجود و ماهیت، تعریف بهتری پیدا می کند و نحوه حدوث نفس نیز مبتنی بر اصالت وجود و حرکت جوهری است. هم‌چنین نفس براساس رابطه‌ی وجود و ماهیت، تشکیک در وجود و بساطت وجود، قدیم است که این قدم با حدوث آن ناسازگار نیست. رابطه‌ی نفس و بدن و نفس و قوا نیز بر اساس بساطت وجود، تشکیک در وجود، وحدت وجود، حرکت جوهری و قوه و فعل تبیین شده است. استکمال نفس نیز با تکیه بر حرکت جوهری و قوه و فعل به تصویر کشیده می شود. بنابراین شناخت هرچه بهتر اصول هستی‌شناسی حکمت متعالیه ملاصدرا ما را به شناخت بهتری از انسان‌شناسی او می رساند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - معاد جسمانی از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا
مهدی نجفی افرا

مسئله معاد خصوصا معاد جسمانی در تفکرات فلسفی جایگاه ویژه ای داشته است، التزام بهعقل و نقل، حکما را به موضع گیری های مختلف سوق داده است . در این میان ابن سینا و ملاصدراجایگاه ویژه ای دارند، در این مقاله تقابل ظاهری میان این دو فیلسوف به بوته نقد گذاشته شده وقرابت تفکر آن چکیده کامل

مسئله معاد خصوصا معاد جسمانی در تفکرات فلسفی جایگاه ویژه ای داشته است، التزام بهعقل و نقل، حکما را به موضع گیری های مختلف سوق داده است . در این میان ابن سینا و ملاصدراجایگاه ویژه ای دارند، در این مقاله تقابل ظاهری میان این دو فیلسوف به بوته نقد گذاشته شده وقرابت تفکر آن دو به تصویر کشیده شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - تحلیل اوصاف ذاتی نفس انسان در دو نظام فلسفی مشّاء و سانکهیا
محمد کریمی جبار امینی جمشید جلالی شیجانی

10.30495/pi.2022.20609

در فلسفه ی یونان، متفکّران متأخّر از سقراط بیش از پیشینیان خود، به مبحث انسان شناسی توجه کردند و به‌ویژه در آثار ارسطو، مسائل مربوط بدان مبحث با روشمندی خاصّی ارائه شد. به موازات ایشان در شرق نیز، از همان ابتدا وجودشناسی در خدمت انسان شناسی قرار گرفت و از جمله در مکتب س چکیده کامل

در فلسفه ی یونان، متفکّران متأخّر از سقراط بیش از پیشینیان خود، به مبحث انسان شناسی توجه کردند و به‌ویژه در آثار ارسطو، مسائل مربوط بدان مبحث با روشمندی خاصّی ارائه شد. به موازات ایشان در شرق نیز، از همان ابتدا وجودشناسی در خدمت انسان شناسی قرار گرفت و از جمله در مکتب سانکهیا، توجه شایانی بدان شد. طبعاً در هر دو سنت فکری، شناخت نفس آدمی نسبت به جسم او از اهمیت و پیچیدگی بیشتری برخوردار بوده است. پژوهش پیش رو عهده دار تبیین اوصاف ذاتی نفس انسان از منظر پایه گذاران مکاتب یادشده به نحو تطبیقی است. ارسطو با آن‌که نفس را مجرّد از هیولا و غیر جسمانی می دانست، آن را کمال اوّل جسم طبیعی آلی می پنداشت. در نظر او، نفس ناطقه ی انسان جامع قوای نفس نباتی و حیوانی نیز است. اما در نظر حکیم کاپی لا، نفس یا پوروشا واجد هویتی بسیار متعالی، فرامادّی و ازلی است که نه علت و صانع چیزی بود و نه معلول و مصنوع چیزی. پوروشا به تمامه مجرّد از مادّه یا پراکریتی، ولی محرّک آن برای پیدایش موجودات است. هم‌چنین باور به تعدّد نفوس، لازمِ قهری تعریف نفس در تفکّر مشّائی است، ولی با توجه به اوصاف نفس در تفکّر سانکهیه، چنین ایده ای نادرست به‌نظر می رسد، از این رو متفکّران سانکهیه دلایل متقنی به سود آن ارائه نکرده اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - مناطق مستعد توسعه ژئوسایت ها بر اساس روش های ارزیابی و پهنه بندی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان)
مهران مقصودی حمید گنجائیان مژده فریدونی کردستانی عطرین ابراهیمی

ژئوسایت ها علاوه بر ارزش های علمی، دارای ارزش های حفاظتی، فرهنگی، زیبایی، اجتماعی و اقتصادی نیز می باشند. براین اساس در تحقیق حاضر ژئوسایت های شهرستان مریوان مورد مطالعه قرار گرفته شده اند. برای این منظور 12 ژئوسایت مهم شهرستان شناسایی و ارزیابی شده اند. به‌منظور ارزیاب چکیده کامل

ژئوسایت ها علاوه بر ارزش های علمی، دارای ارزش های حفاظتی، فرهنگی، زیبایی، اجتماعی و اقتصادی نیز می باشند. براین اساس در تحقیق حاضر ژئوسایت های شهرستان مریوان مورد مطالعه قرار گرفته شده اند. برای این منظور 12 ژئوسایت مهم شهرستان شناسایی و ارزیابی شده اند. به‌منظور ارزیابی ژئوسایت ها از سه روش جم، فاسیلاس و کوبالیکوا استفاده شده است و پس از ارزیابی با استفاده معیارها و زیر معیارهای هر کدام از روش‌ها، بر اساس امتیازات بدست‌آمده ژئوسایت های منطقه رتبه بندی شده اند. پس از ارزیابی ژئوسایت ها نقشه پهنه بندی مناطق مستعد توسعه ژئوتوریسم تهیه شده است. برای این منظور از 8 پارامتر استفاده شده و به منظور انجام پهنه بندی از مدل تلفیقی فازی و AHP استفاده شده است. نتایج بدست آمده بیانگر این است که دریاچه زریبار، دشت بیلو و ناوطاق و منطقه قمیچان داری بالاترین ارزش هستند، همچنین باتوجه به معیارهایی در این روش ها مد نظر بود می توان گفت که ژئوسایت‌های منطقه از نظر مدیریتی و حفاظتی وضعیت مناسبی ندارند بنابراین ضروری است که به منظور توسعه صنعت ژئوتوریسم در شهرستان در زمینه مدیریتی، حفاظتی و آگاهی سازی مردم اقدامات لازم صورت گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - هزاره اندیشی در ادیان ایران باستان و نظریة ادوار نبوت اخوان الصفا
رضا فرحقیقی انشاءالله رحمتی

دین زرتشتی، آیین زروانی و آیین مهر چنان با باورهای نجومی عجین شده اند که بدون درکصحیح این باورها، شناخت درست این ادیان و مکاتب تقریباً امکان پذیر نخواهد بود . از جملهباورهای دینی-نجومی که در این ادیان اهمیت بسیار دارد، بحث هزاره اندیشی و دوره های کیهانیاست. اخوان الصفا چکیده کامل

دین زرتشتی، آیین زروانی و آیین مهر چنان با باورهای نجومی عجین شده اند که بدون درکصحیح این باورها، شناخت درست این ادیان و مکاتب تقریباً امکان پذیر نخواهد بود . از جملهباورهای دینی-نجومی که در این ادیان اهمیت بسیار دارد، بحث هزاره اندیشی و دوره های کیهانیاست. اخوان الصفا نیز که انجمنی سری و عرفانی در قرن سوم و چهارم ه .ق در بصره و بغدادبودند، رسائلی را تدوین نمودند که آکنده از باورها و آرای دینی- نجومی است. نظریة ادوار نبوت ازجمله مباحثی است که اخوان بر حسب آن به تبیین دوره های کیهانی و البته تاریخ قدسیپرداخته اند. مشاهد ة برخی قرابت ها در آرای این دو، ما را بر آن داشت تا پس از بررسیرویکردهای دینی و نجومی در هزاره اندیشی ایرانی (به صورت خاص در دین زردشتی و آیینزروانی) و نظریة ادوار نبوت، به مقایسه و بررسی خط و ربط های آن ها بپردازیم. در این پژوهش باتکیه بر منابع معتبر علمی و تاریخی کوشش بر آن است که ریشه های مشترک این باورها شناسایی وتحلیل شود. از مهمترین دستاوردهای این پژوهش، می توان به ارائة طرح جدیدی از تطبیق مراتبوجودی ادیان ایران باستان و نفوس فلکی اشاره نمود. در این تحقیق با بررسی کهن الگوهای زمانبی کران و مکان ازلی در ساحت عدم تعین مادی و مینوی، و ساحت مینوی، میان ایزدان وامشاسپندان در ادیان ایران باستان، و عقل کل و نفس کل و نفوس فلکی در قاموس اخوان الصفاتطبیق برقرار شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - رویکردهای متفاوت به بدن در دین هندویی
فیاض قرائی زهرا میقانی

نظر به این‌که هیچ یک از ادیان زنده دنیا به اندازه دین هندو به بدن آدمی نمی‌پردازد، بررسی موضع این دین در قبال بدن ضرورت دارد. مطالعه جایگاه بدن علاوه بر این که فرصتی است برای آشنایی با منبعی غنی از مفاهیم و اعتقادات هندویی درباره اهمیت معنوی جسم، امکان شناخت ژرف‌تر کیها چکیده کامل

نظر به این‌که هیچ یک از ادیان زنده دنیا به اندازه دین هندو به بدن آدمی نمی‌پردازد، بررسی موضع این دین در قبال بدن ضرورت دارد. مطالعه جایگاه بدن علاوه بر این که فرصتی است برای آشنایی با منبعی غنی از مفاهیم و اعتقادات هندویی درباره اهمیت معنوی جسم، امکان شناخت ژرف‌تر کیهان‌شناسی دین هندو را نیز فراهم می‌کند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد گاه برابر انگاشتن آموزه‌های دین هندو با شیوه زندگی یوگی‌ها و عزلت‌نشین‌ها و پیش‌فرض تقابل عوالم روح و ماده، باعث سوتعبیرهایی در خصوص نگاه این دین نسبت به زندگی این جهانی و مادی شده است. این پژوهش بر آن است تا با تأملی بیش‌تر بر موضع دین هندو در قبال بدن، تصویر جامع‌تری از نگاه این دین نسبت به بعد مادی انسان ارائه دهد. بررسی آموزه‌های کلی آیین تنتره، به سبب جایگاه خاصی که برای بدن قائل است، در نیل به این مقصود راهگشاست. آیین تنتره و به ویژه یوگا‌ی تنتره‌ای بدن را دارای حکمت خاص خود می‌دانند و برای رسیدن به رهایی به آن متوسل می‌شوند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - بررسی تطبیقی تمایز و یگانگی نفس و روح در معانی و کاربردها از دیدگاه ارسطو و ملاصدرا
هادی رزاقی هریکنده‌ئی سمیه جهانیان بهنمیری

10.30495/clq.2021.681912

از مسائل مهم مربوط به انسان و ابعاد وجودی‌اش، مسأله تمایز و یگانگی نفس و روح است. در حوزه تفسیر و فلسفه اسلامی، غالباً مسأله تعدد روح و نفس کم‌تر مطرح بوده است به این دلیل که این دو را، حقیقت واحد قلمداد نموده و نفس را به جای روح و روح را به جای نفس استعمال کرده و بیان چکیده کامل

از مسائل مهم مربوط به انسان و ابعاد وجودی‌اش، مسأله تمایز و یگانگی نفس و روح است. در حوزه تفسیر و فلسفه اسلامی، غالباً مسأله تعدد روح و نفس کم‌تر مطرح بوده است به این دلیل که این دو را، حقیقت واحد قلمداد نموده و نفس را به جای روح و روح را به جای نفس استعمال کرده و بیان می‌دارند که نفس و روح مفهومِ واحدی داشته است و لذا در کلمات مفسّرین و بزرگان نفس و روح در کنار هم استفاده شده است. ولی از نظر فلسفی آن‌ها دو مفهوم متفاوت‌اند به این معنا که نفس جوهری است که ذاتاً مجرد ولی در عمل مادی می باشد؛ یعنی افعال خود را از طریق ابزارهای مادی انجام می دهد؛ بر خلاف روح که ذاتاً و فعلاً مجرد است؛ یعنی همانطور که خود ماده نیست در کنش ها و فعالیت هایش نیز نیازمند به ابزار مادی نمی باشد. قابل ذکر است دانستن این مطلب از آن جهت دارای اهمیت است که اختلاف اندیشمندان در مسائلی مانند تجردیا عدم تجرد نفس، حدوث نفس و حرکت نفس به سبب عدم تفکیک این دو حقیقت رخ داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - زمان ولوج روح در جنین با تأکید بر آیات و احادیث تفسیری
احمد رضوانی مفرد انسیه نوراحمدی

10.30495/qsf.2022.1964800.2915

حکم تکلیفی مورد اتفاق نظر فقها برای سقط‌جنین با نظر به دلایل متقنی که در منابع اسلامیوجود دارد در دو فرض قبل و بعد از ولوج روح، حرمت است، و هرکسی که سبب سقط شده، مجرم محسوب گردیده و در نهایت، با نظر به مدتی که نطفه وارد رحم مادر گشته و مراحلی را طی کرده، دیه باید بدهد؛ چکیده کامل

حکم تکلیفی مورد اتفاق نظر فقها برای سقط‌جنین با نظر به دلایل متقنی که در منابع اسلامیوجود دارد در دو فرض قبل و بعد از ولوج روح، حرمت است، و هرکسی که سبب سقط شده، مجرم محسوب گردیده و در نهایت، با نظر به مدتی که نطفه وارد رحم مادر گشته و مراحلی را طی کرده، دیه باید بدهد؛ اما فقها با بروز عناوین ثانویه موارد خاصی را قبل از ولوج روح از حکم حرمت استثنا نموده اند لذا تشخیص این زمان از اهمیت وافری برخوردار است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای اعم از حقیقی و سایبری، بدین ترتیب به نگارش درآمده، که ابتدا مفهوم حق حیات با توجه به آیات قرآن مورد مداقه قرار گرفته و آنگاه به روش تحلیلی سعی شده تا با استفاده از احادیث تفسیری و با بررسی واژه جنین در آن ها و همچنین طریقیت یا موضوعیت داشتن نحوه شکل گیری آن، زمان ولوج روح سنجیده شود.بررسی های صورت گرفته بیانگر آن است که عدم تفکیک میان روح حیوانی و روح انسانی در برخی روایات و احاله معنای روح به فهم عرفی، اقتضا می‌کند که از ولوج روح، معنای عرفی حیات و زنده شدن جنین برداشت شده، لذا به همین جهت در صورت شک و عدم حصول اطمینان به تحقق پدیده ولوج روح، قاعده احتیاط در دم اقتضاء می‌کند که در موارد مشکوک حکم به عدم جواز سقط بدهیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - جاودانگی نفس در اسلام با تأکید بر آیات قرآنی
عفیفه حامدی

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشری در طول حیاتش مسأله جاودانگی و فناناپذیری وی بوده است، جاودانگی نفس یکی از مسائل اساسی در اسلام می‌باشد، که رویکردهای مختلف فلسفی و کلامی را به دنبال داشته است؛ و با تجرد نفس و بحث معاد ارتباط تنگاتنگی دارد. در قر‌آن کریم نیز آیات زیادی دلا چکیده کامل

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشری در طول حیاتش مسأله جاودانگی و فناناپذیری وی بوده است، جاودانگی نفس یکی از مسائل اساسی در اسلام می‌باشد، که رویکردهای مختلف فلسفی و کلامی را به دنبال داشته است؛ و با تجرد نفس و بحث معاد ارتباط تنگاتنگی دارد. در قر‌آن کریم نیز آیات زیادی دلالت براین مسأله دارد، یعنی هم به معانی مختلف نفس و تجرد آن اشاره کرده، و هم به بحث جاودانگی و معاد، چه جسمانی وچه روحانی، پرداخته، وآن را امری فطری دانسته است. هدف این مقاله تأکید بر این موضوع است که میل به جاودانگی فطری و طبیعی است، و همه ادیان به این قضیه اذعان دارند اما در شکل‌های مختلف. این مقاله موضوع را از نگاه فلسفه و کلام اسلامی و با تأکید بر آیات و روایات مورد بررسی قرار می‌دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

14 - معناشناسی و تبیین واژه نفس یا روح در قرآن کریم و آتمن در اوپنیشادهای کهن
محمد رضا افروغ علیرضا خواجه گیر علیرضا فهیم

مسأله نفس یا روح در قرآن کریم و آتمن در اوپنیشادها از جمله آموزه‌های اساسی و زیربنایی برای شناخت انسان و معارف پیوندیافته با او هستند. شناخت صحیح و روشن از حقیقت "روح" یا "آتمن"، کلید فهم بسیاری از اصول و مبانی دینی در اسلام و هندوئیسم محسوب می‌شود. در این پژوهش با تتبع چکیده کامل

مسأله نفس یا روح در قرآن کریم و آتمن در اوپنیشادها از جمله آموزه‌های اساسی و زیربنایی برای شناخت انسان و معارف پیوندیافته با او هستند. شناخت صحیح و روشن از حقیقت "روح" یا "آتمن"، کلید فهم بسیاری از اصول و مبانی دینی در اسلام و هندوئیسم محسوب می‌شود. در این پژوهش با تتبع در موارد کاربرد واژه نفس و روح در آیات قرآن و پس از آن با ذکر بندهائی از اوپنیشادهای متقدم به بررسی و تجزیه و تحلیل واژه روح یا نفس انسان می‌پردازیم. نگاشته حاضر در تلاش است که با روش توصیفی- تطبیقی به بررسی آیاتی که در آن‌ها واژه روح مرتبه‌ای جاودان و غیرمادی از وجود معرفی می‌گردد که در پیکر انسان جریان یافته است و از آن با عنوان "روح نفخه‌ای" یاد می‌کند و از سوی دیگر با بیان بندهایی از اوپانیشادهای کهن که آتمن را امری نامیرا در انسان می‌داند و آن را به "نفس ناطقه" تفسیر می‌کند بپردازد. بر آیند این فرآیند اقرار به اشتراک در امر استکمال نفس و جاودانگی روح انسان یا آتمن در هر دو آئین می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

15 - نگرشی به معاد جسمانی در قرآن کریم و عهد جدید
اکبر فایدئی

پیروان ادیان آسمانی همگی معتقد به زندگی بعد از مرگ بوده ، و آن را یکی از اساسی ترینمسائل مذهبی به شمار می آورند. عموم پیامبران همراه دعوت به توحید، از معاد و حیات پس ازمرگ نیز سخن گفته، و ایمان به جهان آخرت را سرلوحه برنامه خود قرار داده اند . معاد وسرنوشت نهایی جهان بش چکیده کامل

پیروان ادیان آسمانی همگی معتقد به زندگی بعد از مرگ بوده ، و آن را یکی از اساسی ترینمسائل مذهبی به شمار می آورند. عموم پیامبران همراه دعوت به توحید، از معاد و حیات پس ازمرگ نیز سخن گفته، و ایمان به جهان آخرت را سرلوحه برنامه خود قرار داده اند . معاد وسرنوشت نهایی جهان بشریت از آموزه هاى مهم، حیاتى و مشترک ادیان آسمانی است که از رهاورد تطبیق آن، دستاوردهاى عظیم فکرى و کاربردى نصیب آدمیان می شود. از این رو نوشتارحاضر بر آن است که معاد را در بستر تفکر اسلامى و مسیحى، به صورت تطبیقى مورد کاوشقرار دهد که معاد جسمانی و روحانی، تلازم نفس و بدن، و ثواب و عقاب، محور موضوعات موردبحث آن را تشکیل می دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

16 - سبک تغذیه در سلامت انسان از دیدگاه آیات و روایات
طیبه اکران مهرناز گلی

تغذیه صحیح و سالم، تغذیه‌ای است که از نظر ظاهری باید از هرگونه عوامل آلوده و بیماری‌زا به دور بوده و از نظر کیفی و عناصر معدنی و انرژی‌زا نیز غنی باشد به طوری که بتواند نیازهای بدن را به احتیاجات غذایی در شرایط مختلف رشد و سلامت و بیماری تأمین کند، به عبارت دیگر تغذیه‌ا چکیده کامل

تغذیه صحیح و سالم، تغذیه‌ای است که از نظر ظاهری باید از هرگونه عوامل آلوده و بیماری‌زا به دور بوده و از نظر کیفی و عناصر معدنی و انرژی‌زا نیز غنی باشد به طوری که بتواند نیازهای بدن را به احتیاجات غذایی در شرایط مختلف رشد و سلامت و بیماری تأمین کند، به عبارت دیگر تغذیه‌ای است که در آن تنوع و تعادل رعایت گردد. که هدف از این مقاله بررسی سبک تغذیه سالم در سلامت انسان از دیدگاه آیات و روایات است. پژوهش حاضر به روش توصیفی– تحلیلی، با رویکرد قرآنی و روایی می‌باشد. این پژوهش پس از بررسی منابع دینی بیان می‌دارد دستیابی به تغذیه سالم مستلزم مقدماتی چون مواد غذایی حلال و پاکیزه، پرهیز از مواد غذایی حرام، تنوع مواد غذایی، میانه‌روی در غذا و پرهیز از افراط و تفریط و ... می‌باشد. از دیدگاه قرآن و روایات سبک تغذیه صحیح و سالم سبب می‌شود افراد از سلامت جسمی و روانی لازم برخودار شوند، و این جزء مهم‌ترین برنامه‌های هدایتی و تربیتی قرآن و روایات می‌باشد، زیرا زیر بنای صحت و رمز سلامت نیز بهره مندی از مواد غذایی سالم و پاکیزه مورد نظر اسلام است. بنابراین تغذیه سالم یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های تاثیرگذار در سلامت انسان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

17 - پژوهش تطبیقی آیه ﴿نفخت فیه من روحی﴾ در تفاسیر علامه طباطبایی و علامه جعفری
نعمت اله حسنی محمود خورسندی

تحقیق حاضر پژوهشی در مسأله نفخ روح در آدمدر تفسیر المیزان و تفسیر مثنوی مولوی اثر علامه جعفری است. علامه طباطبایی معنای دمیده شدن روح الهی در آدمی را ارتباط برقرار نمودن میان روح و بدن دانسته و برای روح در عین اتحاد با بدن، نوعی استقلال از بدن نیز تعریف می‌کند. ایشان تب چکیده کامل

تحقیق حاضر پژوهشی در مسأله نفخ روح در آدمدر تفسیر المیزان و تفسیر مثنوی مولوی اثر علامه جعفری است. علامه طباطبایی معنای دمیده شدن روح الهی در آدمی را ارتباط برقرار نمودن میان روح و بدن دانسته و برای روح در عین اتحاد با بدن، نوعی استقلال از بدن نیز تعریف می‌کند. ایشان تبیین می‌نماید اینکه خداوند روح دمیده‌شده در آدم را به خود منسوب و اضافه نموده، از روی شرافت دادن به این روح و نیز از باب اضافه لامى است که اختصاص و ملکیت را مى رساند. علامه جعفری ضمن نقد و بررسی علمی نظرات دانشمندان به تبیین و تکمیل نظریه‌ای می‌پردازد که معتقد است یکی از اوصاف کمالیه خداوند، حیات به معنای عمومی بوده و همین صفت منشأ بروز روح انسانی و ملکوتی در آدمیان نیز هست و به همین جهت همه موجودات، خصوصاً انسان را جلوه‌گاه صفات الهی می‌دانند لذا فرموده خداوند ﴿و نفخت فیه من روحی﴾ اضافه حقیقی بوده و احتیاجی به تأویل ندارد. ایشان با واکاوی بعد دیگر موضوع، میزان بهره‌مندی انسان از نسیم روح الهی را به مسأله ایمان و تعهد و احساس مسئولیت در عالم وجود، مرتبط و وابسته می‌داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

18 - تفسیر تطبیقی نفس مطمئنه از منظر فریقین
محسن خوشفر وجیهه اورک شیرانی

10.30495/qsf.2021.680791

سوره فجر در مکه نازل شده و همانند بسیاری دیگر از سوره‌های مکی، آیاتش کوتاه، تکان‌دهنده، پر محتوا و همراه با هشدارهای فراوان و خطاب‌ است؛ از جمله این خطاب‌ها ﴿یَأَیَّتهُا النَّفْسُ الْمُطْمَئنَّة﴾ می‌باشد. مفسران فریقین در مورد معنای نفس مطمئنه و تطبیق این مفهوم بر مصادی چکیده کامل

سوره فجر در مکه نازل شده و همانند بسیاری دیگر از سوره‌های مکی، آیاتش کوتاه، تکان‌دهنده، پر محتوا و همراه با هشدارهای فراوان و خطاب‌ است؛ از جمله این خطاب‌ها ﴿یَأَیَّتهُا النَّفْسُ الْمُطْمَئنَّة﴾ می‌باشد. مفسران فریقین در مورد معنای نفس مطمئنه و تطبیق این مفهوم بر مصادیق خارجی، نظرات مختلفی بیان نموده‌اند. نوشتار پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نظرات مفسران فریقین در این موضوع پرداخته است، که در راستای آن به اقوال متفاوتی در مورد نفس مطمئنه دست یافته، که هر کدام به یکی از خصوصیات نفس مطمئنه اشاره داشته و همه‌ آن‌ها به همان معنای لغوی؛ یعنی آرامش قلب بدون اضطراب یا سکونت پس از اضطراب بازگشت می‌کند و نیز به هشت مصداق رسیده که برخی مصداق آیه را حمزه، برخی حبیب‌ بن ‌عدی، بعضی دیگر عباس، عموی پیامبر(ص) و عده‌ای نیز رسول خدا(ص)، گروهی امام حسین(ع) و شیعیان ایشان و یا قائلین به ولایت علی(ع) و در مقابل گروهی هم مصداق آیه را خلیفه اول و خلیفه سوم می‌دانند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

19 - حشر موجودات از منظر ملاصدرا
هادی واسعی

حشر موجودات و چگونگى آن، از مسائل کلامى- فلسفی است که متکلّمان و فلاسفه مسلمان بدان مى پردازند و بیان مى کنند که خداوند درقیامت کبرى، انسان ها را زنده مى سازد و جزاى هر کس را مى دهد. جریان شناختی حشر موجودات و زندگی پس از مرگ آن چنان پیچیده ودشوار است که آراء متفکران در چکیده کامل

حشر موجودات و چگونگى آن، از مسائل کلامى- فلسفی است که متکلّمان و فلاسفه مسلمان بدان مى پردازند و بیان مى کنند که خداوند درقیامت کبرى، انسان ها را زنده مى سازد و جزاى هر کس را مى دهد. جریان شناختی حشر موجودات و زندگی پس از مرگ آن چنان پیچیده ودشوار است که آراء متفکران درباره آن، بیش از آن چه که درباره آغاز جهان و مبدأ عالم دچار دشواری باشد، به ابهام، نابسامانی و پریشانیبرخورد کرده است؛ زیرا نه تنها مادیون و منکران مبدأ عالم، پایانی برای جهان قائل نبوده و منکر معادند، بلکه برخی از معتقدان به مبدأ عالم ودر قیامت تردید داشته و آن را نامقبول قلمداد کرده اند. ملاصدرا فیلسوف مسلمان، ازجمله حشر مؤمنان به آفریدگار جهان نیز، دربارهاندیشمندانی است که در این عرصه قلم زده و بر اساس مشرب فلسفی خویش به تبیین و تحلیل حشر موجودات پرداخته است. پژوهش حاضردر صدد بررسی حشر موجودات از دیدگاه ملاصدرا می باشد. به همین منظور بعد از بیان چارچوب مفهومی موضوع تحقیق، هستی شناسی،چیستی و حقیقت نفس، تناسخ و اقسام آن از دیدگاه ملاصدرا و همچنین اصول هفت گانه ایشان برای اثبات معاد روحانی- جسمانی، موردجستجو قرار گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

20 - تبیین فلسفی-نقلی کیفیت نفس امام معصوم (ع) و ارتباط آن با نفوس دیگر
هادی واسعی محمد جواد نوروزی

آنچه این مقاله عهده‌دار آن است، تبیین کیفیت نفس امام معصوم (ع) و چگونگی ارتباط آن با نفوس دیگر با رویکرد فلسفی-نقلی است. اتخاذ این رویکرد بدان جهت است که در فلسفه، از عناوین نبوّتِ خاص و رسالتِ مخصوص و امامت و ولایت و خلافت افراد معیّن و عناوین کلی آنان گفت‌وگو نشده است چکیده کامل

آنچه این مقاله عهده‌دار آن است، تبیین کیفیت نفس امام معصوم (ع) و چگونگی ارتباط آن با نفوس دیگر با رویکرد فلسفی-نقلی است. اتخاذ این رویکرد بدان جهت است که در فلسفه، از عناوین نبوّتِ خاص و رسالتِ مخصوص و امامت و ولایت و خلافت افراد معیّن و عناوین کلی آنان گفت‌وگو نشده است اما این بدان معنا نیست که فلاسفه مسلمان به این مهم توجهی نداشته‌اند بلکه آنان هنگام تبیین قواعد فلسفی همچون چگونگی صدور کثرات از وجود واحد با عنایت به علوم نقلی، نظام وسائط را بهترین پاسخ به این پرسش دانسته و قائل شده‌اند که در نظام وسائط، مبادی عالیه و نفوس قدسیه، واسطه فیض و کارگردان امور تکوینی و تشریعی عالم هستند. از این رو آنان در تبیین کیفیت نفوس قدسیه، نفس امام معصوم (ع) را قلم اعلای خدای منّان در خلق کلمات تکوینی‌ دانسته و قائل به عدم بینونت میان نفس امام (ع) و نبی (ص) شده‌اند. فلاسفه اسلامی در بحث نقلی احاطه نفس امام (ع) بر نفوس دیگر بر این باورند که چون نفس امام معصوم (ع) نفس ما فی العالم است و روح او روحِ همه و نفسِ او نفس همه و جسمِ او جسم همه است، ارتباط تنگانگی میان نفس امام (ع) و نفوس مؤمنین برقرار است چنانچه می-خوانیم: و ارواحکم فی الأرواح و نفوسکم فی النفوس و أجسامکم فی الأجسام. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

21 - دلائل تجرّد نفس از دیدگاه خواجۀ طوسی و ارزیابی ادلّه ی آن
محمود شکری محمّدهادی قندهاری علی افضلی حمید کریمی

چکیده: متکلّمان در ماهیّت نفس اختلاف نظر دارند که آیا نفس جوهر است یا نه؟ قائلین به جوهر بودن نفس دربارۀ مجرّد بودن یا نبودن نفس اختلاف دارند. آرای متکلّمان متقدّم در مسألة تجرّد نفس با دیدگاه متأخّران متأثّرِ از فلاسفه تفاوت دارد. آنچه در آثار بیشتر قدما درباره تجرّ چکیده کامل

چکیده: متکلّمان در ماهیّت نفس اختلاف نظر دارند که آیا نفس جوهر است یا نه؟ قائلین به جوهر بودن نفس دربارۀ مجرّد بودن یا نبودن نفس اختلاف دارند. آرای متکلّمان متقدّم در مسألة تجرّد نفس با دیدگاه متأخّران متأثّرِ از فلاسفه تفاوت دارد. آنچه در آثار بیشتر قدما درباره تجرّد نفس دیده می‌شود، چیزی جز قول به مغایرت نفس با بدن نیست. بسیاری از متکلّمان وجود هر نوع مجرّد، چه عقلی و چه نفسی، را نفی می‌کنند و تنها خداوند را موجودی مجرّد به شمار می‌آورند. حال آن‌که تأکید متکلّمان متأخّر بر تجرّد نفس است امّا حکما به امری مجرّد می‌گویند که روحانی محض بوده و مخلوط با مادّه نباشد.نتیجه ی بررسی براهین آنکه: برهان مبتنی بر تجرّد مفاهیم کلّی و برهان درک طبایع و مفاهیم کلیّه، نمى‌توانند تجرّد همۀ نفوس انسانى را اثبات کنند. همچنین، صرف صدور افعال نامتناهى از نـفس نـاطقه مـستلزم‌ تجرّد‌ آن نیست. در برهان آگاهی قوّه عاقله به بدن در برخی موارد به دلیل باطل بودن یکی از مقدّمات، ناتمام است. در ارزیابیِ دو برهان عدم ضعف نفس با وجود ضعف قوای جسمانی و عدم صدور دو اثر متّضاد از فاعل جسمانی نیز هر دو برهان، اقناعی و ناتمام است. لذا، درواقع حقیقت نفس پشت پرده ابهام قرار دارد و کسی نتوانسته آن‌گونه که سزاوار است حقیقت آن را بیابد، جز اولیای الهی که به عالم مجرّدات راه یافته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

22 - بررسی تطبیقی بزه قتل عمد در مذاهب فقهی اسلامی و قانون مجازات عراق با تاکید بر مجازات آن
سیده پریسا اندک سید علی ربانی موسویان

یکی از مهمترین جنایات در میان جرائم، بلکه اشد آنها قتل عمد است و مجازات قتل عمد در فقه اسلامی با عنوان قصاص نفس مورد بررسی فقها قرار می‌گیرد، که در فقه مذاهب اسلامی اشتراکات زیادی در این موضوع به چشم می‌خورد و تنها در مورد ارکان مجازات قصاص گاهی با هم اختلاف نظر دارند. چکیده کامل

یکی از مهمترین جنایات در میان جرائم، بلکه اشد آنها قتل عمد است و مجازات قتل عمد در فقه اسلامی با عنوان قصاص نفس مورد بررسی فقها قرار می‌گیرد، که در فقه مذاهب اسلامی اشتراکات زیادی در این موضوع به چشم می‌خورد و تنها در مورد ارکان مجازات قصاص گاهی با هم اختلاف نظر دارند. پژوهش حاضر سعی بر آن دارد تا با روش تحلیلی و توصیفی وجه اشتراک و افتراق مجازات قتل عمد را از نظر فقهای مذاهب خمسه و قانون مجازات عراق بررسی و میزان تاثیرپذیری قانون مجازات عراق را از این مذاهب تعیین نماید. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مجازات قتل عمد در فقه اسلامی، قصاص و در کشور عراق یکی از سه مجازات حبس ابد یا موقت، اعدام و حبس ابد یا اعدام در نظر گرفته شده است. در فقه اسلامی مجازات اصلی و اولیه جرم قتل عمد، قصاص اعلام شده و در عراق، مجازات اصلی مرتکب قتل عمدی، حبس موقت یا دائم مقرر گردیده و در موارد خاص مجازات قتل عمدی را اعدام دانسته، اگرچه این موارد اکثر حالات و صور در قتل عمد را شامل می‌گردد. در این میان رئیس جمهور مستثنی بوده و به تصریح قانون مجازات عراق، کیفر اولیه و بی‌قید و شرط قاتل وی اعدام مقرر شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

23 - تحلیلی بر مراحل انقطاع نفس از بدن از منظر ملاصدرا
مستانه زمانی هادی واسعی محمد فولادیوندا

هدف پژوهش حاضرتبیین مراحل انقطاع نفس از بدن از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد، هرچند تلاش ملاصدرا، گره گشای مسائل عدیده‌ای چون اثبات عقلی معاد جسمانی و درپی آن تصویری مناسب برای دیگر مسائل می باشد، لکن ایشان با تبیین و تبدیل چکیده کامل

هدف پژوهش حاضرتبیین مراحل انقطاع نفس از بدن از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد، هرچند تلاش ملاصدرا، گره گشای مسائل عدیده‌ای چون اثبات عقلی معاد جسمانی و درپی آن تصویری مناسب برای دیگر مسائل می باشد، لکن ایشان با تبیین و تبدیل ماده به مجرد در انقطاع نهایی نفس از بدن، دچار نوعی ناسازگاری گردیده است. از سوی دیگر، در مرگ اخترامی بدن عامل اصلی معرفی شده است که این تعریف با تبیین ایشان از مرگ طبیعی همخوانی ندارد. به نظر می رسد، مرز مشخصی بین مرگ طبیعی و اخترامی، ترسیم نشده است. کمال محض بودن خداوند و راه یابی به سوی کمال و فعلیت یافتن امور بالقوه تحت مشیّت و قضا و قدر الهی، علت مرگ می‌باشند، که عنایت به این مسئله تبیین متقنی در تکمیل علت مرگ طبیعی و اخترامی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

24 - تبیین وتحلیل جایگاه نفس از منظر صدرا
رویا بناکار هادی واسعی محمد فولادیوندا

این پژوهش با هدف،‌ تبیین و تحلیلی بر نفس شناسی از منظر ملاصدرا و با روش اسنادی، توصیفی و‌ تحلیلی تدوین یافته است. ملاصدرا راز جاودانگی و نیل به سعادت انسان را در گرو دین داری و تهذیب نفس و ایمان و عمل صالح می‌داند از منظر ملاصدرا، چهار نوع از موجودات عالم دارای نفس هستن چکیده کامل

این پژوهش با هدف،‌ تبیین و تحلیلی بر نفس شناسی از منظر ملاصدرا و با روش اسنادی، توصیفی و‌ تحلیلی تدوین یافته است. ملاصدرا راز جاودانگی و نیل به سعادت انسان را در گرو دین داری و تهذیب نفس و ایمان و عمل صالح می‌داند از منظر ملاصدرا، چهار نوع از موجودات عالم دارای نفس هستند: نباتات، حیوانات، انسان‌ها و افلاک. وی بر پایه مشاهده آثار حیات، در این موجودات سه گانه(به جز افلاک)، صورتی از کمال را در نظر می‌گیرد که بر ماده افاضه می‌شود و آن رانفس می‌نامد. پایین‌ترین مرتبه نفس، نفس نباتی است و به دنبال آن، نفس حیوانی و شریف‌ترین نفس، نفس انسانی است. او با مبانی وجودشناسی خویش، یعنی حرکت جوهری و تشکیک در وجود، نظریه کاملاً متفاوتی را در این بحث ارائه می‌دهد.صدرا نفس را امری مجرد می‌داند و درعین حال، با بدن اتحاد وجودی هم دارند. ایشان با اثبات حرکت جوهری و بیان قاعده جسمانیت الحدوث بودن نفس، تمایز بین بدن و نفس را از بین می‌برد.واژگان کلیدی: نفس، ملاصدرا، استکمال نفس پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

25 - فال حافظ و کارکردهای اجتماعی آن
مریم محمودی ابراهیم انصاری اصغر محمدی

فال‌خوانی از دیوان حافظ به عنوان یک رفتار خاص اجتماعی است که در دانش عامیانه یا فولکلور قابل طرح و بررسی است. این سنت اجتماعی در زمانها و مکانهای مختلف به شکلهای متفاوتی جلوه‌گر شده است که در همة موارد حکایت از نیاز انسان به دانستن آیندة مبهم خود دارد. تفال به دیوان حاف چکیده کامل

فال‌خوانی از دیوان حافظ به عنوان یک رفتار خاص اجتماعی است که در دانش عامیانه یا فولکلور قابل طرح و بررسی است. این سنت اجتماعی در زمانها و مکانهای مختلف به شکلهای متفاوتی جلوه‌گر شده است که در همة موارد حکایت از نیاز انسان به دانستن آیندة مبهم خود دارد. تفال به دیوان حافظ به مثابه یک عنصر فرهنگی نقش مهمی ‌در تلطیف روان فردی و اجتماعی ایفا می‌کند و در واقع از جمله اندوخته‌ها و امکانات و نهادهای فرهنگی است که ریشه در قرنها زندگی مادی و معنوی ایرانیان دارد و توسل به آن در غلبه بر فشارهای روحی و روانی موثر است و به سلامت جامعه کمک می‌کند. برخی از کارکردهای تفال به دیوان حافظ عبارتند از: آرام بخشی، بهبود روحیة فردی و اجتماعی، کاهش و تسکین آشفتگیهای روحی و اختلافات جمعی و آینده نگری(پیشگویی).روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی و برگرفته شده از روش هرمونتیک ویلهام دیلتای و ماکس وبر است. ابزار جمع آوری اطلاعات تکنیک اسنادی (بدون عکس العمل )شامل دیوان حافظ و دیگر آثار مرتبط با آن می شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که تفأل به دیوان حافظ به مثابه نمونه‌ای از عوامل فرهنگی، اجتماعی موثر در تنظیم و تعامل روانی- اجتماعی انسانها در تأمین سلامت روانی افراد جامعه موثر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

26 - بررسی سیر آفاقی طبیعت و عناصر آن با تکیه بر آیات قرآنی در اشعار مولانا
ملک محمد فرخ زاد زهرا سرمیلی

از گذشته تا به امروز شعرا در اشعار خود از عناصر طبیعت و مظاهر آفاقی آن برای مقاصدی گوناگونی همچون توصیف، مدح، ذم، تغزل، مرثیه و... بهره برده‌اند. نمود طبیعت در اشعار مولانا اعم از مثنوی و غزلیات شمس در راستای رویکرد آفاقی او به جهان هستی بسیار زیاد است این حضور هم به لح چکیده کامل

از گذشته تا به امروز شعرا در اشعار خود از عناصر طبیعت و مظاهر آفاقی آن برای مقاصدی گوناگونی همچون توصیف، مدح، ذم، تغزل، مرثیه و... بهره برده‌اند. نمود طبیعت در اشعار مولانا اعم از مثنوی و غزلیات شمس در راستای رویکرد آفاقی او به جهان هستی بسیار زیاد است این حضور هم به لحاظ کثرت و تعداد ابیات است و هم به لحاظ تنوّع عناصر طبیعی به کار رفته.آنچه شاعران عارف تجربه کرده‌اند، مفاهیم فرا‌ دنیایی و سرشار از ابهام و ناشناختگی و پیچش است در گذر از آفاق به انفس تصاویر شعری شعر عرفانی مفاهیم معقول عارفانه را در معرض دید مخاطب قرار می‌دهد. سهم طبیعت و پدیده‌های پر تعداد آن در این تصویرسازی قابل توجه است. اندیشیدن درباره‌ی طبیعت در حقیقت به خود اندیشیدن است، شعری که به آفاق و پدیده‌های طبیعی آن بپردازد در همه‌ی زمان‌ها مورد توجه شاعران بوده است برخی تنها به وصف آن پرداخته‌‌اند و برخی دیگر خصوصیات فکری، روحی، نژادی، دینی و عقیدتی خود را با کمک آن به منصه‌ی ظهور رسانده‌اند. شعر کلاسیک عرفانی ما به ضرورت اندیشه‌های متصوفه و عرفا و گشت و گذار و تفرّج آنان در آفاق و دیدن مظاهر طبیعت، به صورتی قابل توجه از پدیده‌های طبیعی بهره گرفته است. کاربرد این عناصر و تصاویر شعری آفاقی به صورت جدّی با سنایی آغاز می‌شود و با مولانا به ژرفای معنای انفسی خود می‌رسد. مولانا با ایجاد پلی میان عالم آفاق و انفس نحوه‌ی تعامل شعر سنتی عرفانی و گذر از محسوس به نامحسوس و طبیعت به فرا طبیعت را به خوبی نشان می‌دهد. در این مقاله نگارنده بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌ای ضمن بیان اجمالی نحوه‌ی به کارگیری طبیعت و عناصر مختلف آن در شعر عرفانی مولانا به نحوه‌ی تفاوت کاربرد این عناصر آفاقی در معنای انفسی آنها بپردازد، چرا‌که در اشعار مولانا سیرانفسی طبیعت به عنوان ابزاری برای القای معانی و مفاهیم عرفانی به کار می‌رود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

27 - القلب والروح فی قصائد شمس الغزلیة مع عنایة خاصة بصنعة التشخیص؛ دراسة موازنة
مهدی ماحوزی محبوبه امیرخانلو امیرحسین ماحوزی محمود طاووسی

تعد فکرتا القلب والروح من أکثر الأفکار والمفاهیم تکراراً فی قصائد شمس الغزلیة من بین جمیع المفاهیم المجردة الواردة فی تلک القصائد حیث تحولتا إلی أهم تلک المفاهیم وأقواها. ومن جانب آخر فإن مولانا جلال الدین الرومی قد قام بتشخیص هذین العنصرین المجردین مرات عدیدة حیث تحاول چکیده کامل

تعد فکرتا القلب والروح من أکثر الأفکار والمفاهیم تکراراً فی قصائد شمس الغزلیة من بین جمیع المفاهیم المجردة الواردة فی تلک القصائد حیث تحولتا إلی أهم تلک المفاهیم وأقواها. ومن جانب آخر فإن مولانا جلال الدین الرومی قد قام بتشخیص هذین العنصرین المجردین مرات عدیدة حیث تحاول هذه الصور إظهار هاتین الفکرتین والمیزات التی یتصف بها هذان العنصران فی أفکار مولوی وفی طریقته. تحاول هذه العجالة دراسة وتصنیف التشخیص لمفهومی القلب والروح محاولة معرفة الشحنة المعنویة لکل منهما والخروج منها بموازنة بینهما. یعتمد البحث المنهجین الوصفی والتحلیلی حیث یتم تصنیف وجوه الاختلاف عبر استخراج الشواهد والأمثلة وتصنیف مفاهیمها لتنتهی فی نهایة المطاف إلی مقارنة المعانی بینها فی نسیج کلام مولوی للخروج منها بنتائج للبحث. بالنظر إلی الصور التشخیصیة یمکن القول بأن هناک بوناً شاسعاً بین مفهومی القلب والروح المجردین من حیث المعنی ونطاق الاستخدام فالقلب عنصر ملموس وقریب إلی مولانا جلال الدین الرومی وهو قریب الصلة منه غیر أن الروح أبعد منه وهی بعیدة المنال للشاعر ونتیجة لذلک فإننا نشهد طریقة مختلفة فی نسبة الأفعال والمیزات والأوصاف الإنسانیة إلی کل منهما. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

28 - ابستمولوجیا الذات فی المثنوی من منظور منهج سبینوزا المیتادیکارتی؛ دراسة مقارنة
ربابه عباسی صاحبی حسین منصوریان سرخگریه رضا فرصتی

یقوم هذا البحث بدراسة "ابستمولوجیا الذات" أو "نظریة معرفة النفس" عند جلال الدین الرومی وسبینوزا دراسة مقارنة. تشیر فرضیات البحث إلى أن هناک تشابهات جوهریة بین الرؤیة الصوفیة القائمة على "وحدة الوجود" عند جلال الدین الرومی وبین نظریة "وحدة الجوهر" عند سبینوزا. وبما أن سب چکیده کامل

یقوم هذا البحث بدراسة "ابستمولوجیا الذات" أو "نظریة معرفة النفس" عند جلال الدین الرومی وسبینوزا دراسة مقارنة. تشیر فرضیات البحث إلى أن هناک تشابهات جوهریة بین الرؤیة الصوفیة القائمة على "وحدة الوجود" عند جلال الدین الرومی وبین نظریة "وحدة الجوهر" عند سبینوزا. وبما أن سبینوزا یتبع أسلوب دیکارت فی "العقلانیة"، ولکن على عکس دیکارت التعددی، فإن لدیه وجهة نظر موحدة فی مناقشة "جوهر الوجود"، حیث یشترک مع أفکار جلال الدین الرومی فی "المثنوی المعنوی". لهذا فإن رؤیة سبینوزا المیتادیکارتیة فی معرفة الذات، خضعت فی هذا البحث لدراسة مقارنة بناء على افتراض أن الذات فی هذه الحالة لها دلالة غیر ما تدل علیه النفس والروح فی جوهرها وسلوکها. یقوم هذا البحث معتمداً على المنهج الوصفی التحلیلی بالردّ على أسئلة حول طبیعة النفس وأصلها، کیفیة کبحها والتحکم فیها ومدى تأثیر الجبر والاختیار أو إرادة الإنسان فی التعبیر عن رغبات النفس، وهی دراسة مقارنة متعددة التخصصات فی المجالین النقد الفلسفی والنقد الصوفی. کما أن البحث توصل إلى نتیجة تفید بأنه لا یوجد اختلاف فی طبیعة الذات (النفس) وحالاتها وتسلسل مراتبها وطریقة کبحها وصلتها بالخیار وإرادة الإنسان فی النظریتین ما عدا فی "أسلوب المعرفة" وطریقة إدراکها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

29 - مراتب النفس عند ناصر خسرو
فاطمة حیدری زرین تاج پرهیزگار

نلاحظ من خلال البحث والدراسة فی آثار ودیوان فیلسوف القرن الخامس الهجری، الحکیم أبی معین ناصر خسرو قبادیانی البلخی، أنه یعتبر الإنسان خلاصة التکوین وموازیا للعالم الکبیر. ویعتقد الشاعر أن الإنسان یتکوّن من جزءین وهما النفس والجسم. والنفس هی الجزء الحی الذی لایموت والجسم چکیده کامل

نلاحظ من خلال البحث والدراسة فی آثار ودیوان فیلسوف القرن الخامس الهجری، الحکیم أبی معین ناصر خسرو قبادیانی البلخی، أنه یعتبر الإنسان خلاصة التکوین وموازیا للعالم الکبیر. ویعتقد الشاعر أن الإنسان یتکوّن من جزءین وهما النفس والجسم. والنفس هی الجزء الحی الذی لایموت والجسم هو الجزء الحی الفانی، وللنفس مراتب أعلاها وأرقاها، العاقلة الحافظة لسائر النفوس. ویشیر ناصر خسرو إلى مراتب النفس بتعابیر مصطلحة بالعربیة والفارسیة. هذه المقالة تسلط الضوء على مراتب النفس المختلفة عند ناصر خسرو التی نجدها فی آثاره المنثورة ودیوان أشعاره. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

30 - سیمای تمثیلی گاو در آیین مهر (میترایسم) و چگونگی بازتاب آن در مثنوی معنوی مولانا
سهیلا ذوقی

مهر یا میترا یکی از ایزدان دین زرتشت است که گاهی نماد آتش و اهورامزدا، یا خورشید است که فلسفة اشراق و نور و نعمت را نشان می‌دهد. رازآموزترین و شگفت‌ترین ماجرای مهر، پیکار با گاو نخستین است. میترا با کشتن گاو ازلی و جاری کردن خونش به شکوفایی و آفرینش سودمند زمین کمک می‌ک چکیده کامل

مهر یا میترا یکی از ایزدان دین زرتشت است که گاهی نماد آتش و اهورامزدا، یا خورشید است که فلسفة اشراق و نور و نعمت را نشان می‌دهد. رازآموزترین و شگفت‌ترین ماجرای مهر، پیکار با گاو نخستین است. میترا با کشتن گاو ازلی و جاری کردن خونش به شکوفایی و آفرینش سودمند زمین کمک می‌کند. باور به قربانی برای رهایی از نیروهای شر و اهریمنی به منظور دستیابی به برکت درگذر زمان به شکل‌های مختلف همراه همیشگی مردمان فلات ایران گردیده است. از این قربانی کردن در آیین باستانی مهر، که نمادی از کشتن نفس حیوانی در وجود انسان است در ادبیات عرفانی تعبیر به کشتن گاو نفس شده است. در مثنوی معنوی مولانا نیز تمثیل‌ها و تشبیه تمثیل‌های بسیاری در این زمینه به کار رفته است تا مفاهیم و آموزه‌های مورد نظر خالق آن را برای مخاطب بازگو کند. مولوی به عنوان یک عارف نامی با بهره گیری از اسطوره گاو کشی مهری، کشتن گاو نفس را به کمک نیروی عقل، به عنوان یک اصل انسان ساز تلقی می‌کند، برآنیم در این مقاله به میزان تأثیر پذیری مولانا در بیان تمثیل عنصر اسطوره گاو در بیان افکارش در مثنوی معنوی بپردازیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

31 - جلوه های تمثیلی و نمادینِ «جان» در دیوان شمس تبریزی
مسعود سپه وندی

نماد انگاری از اساسی ترین ارکان و اجزاء لاینفکِ متون صوفیانه و تعلیمی در تمام تاریخ محسوب می شود. در این میان، عارفانی که شاعرانه تر و هنرمندانه تر می اندیشیده اند، از ظرفیتِ نماد پردازی، بیشترین سهم را در القای آراء و افکار خود برده اند. مولانا از جمله عارفانِ شاعری اس چکیده کامل

نماد انگاری از اساسی ترین ارکان و اجزاء لاینفکِ متون صوفیانه و تعلیمی در تمام تاریخ محسوب می شود. در این میان، عارفانی که شاعرانه تر و هنرمندانه تر می اندیشیده اند، از ظرفیتِ نماد پردازی، بیشترین سهم را در القای آراء و افکار خود برده اند. مولانا از جمله عارفانِ شاعری است که به مدد ذوقِ هنری و زبانِ سخته و ادیبانه ی خود، پیام های بی شمار و جهان شمولش را در لفافه ی واژگانِ خاص، به مخاطبانش عرضه می دارد. بنابر این، یکی از جلوه های زیبای غزلیات شمس، دریافت های تازه و نمادینی است که حضرت مولانا جلال الدین بلخی از برخی واژه ها به دست می دهد. جان و مفاهیم و ترکیبات مربوط به آن را می توان از این دسته به حساب آورد. در این جستار، واژه جان و مترادفات آن در غزلیات شمس، از دیدگاه فوق مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

32 - کلمه و سخن در جهان بینی ناصرخسرو
فاطمه حیدری

ناصرخسرو قبادیانی بلخی، فیلسوف و شاعر ایرانی قرن پنجم هجری پس از کسب علوم مختلف با داعیان اسماعیلی مذهبآشنا گشت و در اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود تبحر پیدا کرد وی بر اساس نگرش مذهبی خود به نظریه‌ای خاص درباره‌ی کلمه و سخن دست یافت او کلمه را وجودی می‌داند که با دو نوع چکیده کامل

ناصرخسرو قبادیانی بلخی، فیلسوف و شاعر ایرانی قرن پنجم هجری پس از کسب علوم مختلف با داعیان اسماعیلی مذهبآشنا گشت و در اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود تبحر پیدا کرد وی بر اساس نگرش مذهبی خود به نظریه‌ای خاص درباره‌ی کلمه و سخن دست یافت او کلمه را وجودی می‌داند که با دو نوع آفرینش ابداعی و انبعاثی، ابتدا عقل و سپس نفس را هویدا می‌سازد. به نظر ناصر خسرو کلمه هدیه‌ی آسمانی و مبدأ ظهور کثرات است و کثرات از عقل کل تا افلاک و موالید و انبیا و... کلمات بی‌نهایتی هستند که در کتاب آفرینش ثبت شده‌اند. در این مقاله کارکرد کلمه و سخن در برابر عقل و نفس، لوح و قلم، هستی و انسان بررسی می‌گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

33 - مختصری از تعالیم رجعت و تناسخ در مثنوی مولوی
امیدوار مالملی

مقالة حاضر با هدف مطالعة "مختصری از تعالیم رجعت و تناسخ در مثنوی مولوی" است. مثنوی مولوی، شعری تعلیمی است و مولویه عقیده دارند که نفوس جملة آدمیان در عالم علوی موجودند، هریک به وقت خود به این عالم سفلی نزول می‌کنند، بر مرکب جسم سوار می شوند و کمال خود را حاصل می‌نمایند. چکیده کامل

مقالة حاضر با هدف مطالعة "مختصری از تعالیم رجعت و تناسخ در مثنوی مولوی" است. مثنوی مولوی، شعری تعلیمی است و مولویه عقیده دارند که نفوس جملة آدمیان در عالم علوی موجودند، هریک به وقت خود به این عالم سفلی نزول می‌کنند، بر مرکب جسم سوار می شوند و کمال خود را حاصل می‌نمایند. و باز عروج کرده و به عالم علوی باز می گردند. در این پژوهش سعی بر آن است تا با مرور بر مثنوی مولوی این مسألة مورد توافق عرفا و فلاسفه، مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

34 - واکاوی اسطوره ای و نقد اشعار عرفانیِ فقیر بصیرالدین شیرازی بر اساس رویکرد پُست زیست محیطی در هنر (بررسی موردی کتابِ وحیدنامه)
رهام امیرپور امرائی محمدرضا شریف زاده ابوالفضل داودی رکن آبادی پژمان دادخواه

همواره یکی از نکته های مهمی که در رویکردهای هنری امروزه کاربرد بسیار یافته است، نقدِ زیست محیطی می باشد که پژوهشگران در این حیطه کوشیده اند تا از ظواهرِ طبیعت و هنر در تاریخ به جست وجویِ اشتراکاتی خصوصا با نمودهایِ بیرونی بپردازند که برای بازسازی‌ها علمی و جِدی با هم مُ چکیده کامل

همواره یکی از نکته های مهمی که در رویکردهای هنری امروزه کاربرد بسیار یافته است، نقدِ زیست محیطی می باشد که پژوهشگران در این حیطه کوشیده اند تا از ظواهرِ طبیعت و هنر در تاریخ به جست وجویِ اشتراکاتی خصوصا با نمودهایِ بیرونی بپردازند که برای بازسازی‌ها علمی و جِدی با هم مُیسر می‌باشند؛ به طور مثال، در این راستا اگر در شعری کهن از یک شاعر فرضاً درباره یکی از اُستان های ایران شعری بیان شده که آنجا پوشش گیاهیِ خاصی داشته و امروزه این پوشش گیاهی کم شده است، با این روشِ بیرون‌پِی ابتدا میتوان مقدارش را در زمان معاصر؛ تطبیقِ نزدیک داد و سپس به این مسئله پِی بُرد که اگر این مهم (به فرض درخت کاج) اکنون در آنجا کم شده است؛ دلیلِ وقوعِ سیلِ زیادِ این استان می باشد یا بلعکس چرا در فلان منطقه طبع شاعری کم شده است؟ ولی از آنجایی که انسان (به ویژه شرقی) امیال و حالاتی اَنْفُسی/درونی دارد نگارنده در این تحقیق به رویکردی تازه تر دست یافت تا ببینیم از بررسی این بازسازیِ محیطی که حال به در درون هر فرد با ساختاری مجزا مربوط است، تئوری نو چگونه داده‌هایی در بَر خواهد داشت؛ همچنین از بخش‌های نسبتاً فرعی در این مقاله، با این رویکردها: شناخت شناسیِ جدید با واکاوی اشعاری از بصیری شیرازی است که نشان می دهد، ادبیات مِهرپرستی در دورانِ معاصر به چه جلوه¬هایی سوق یافته و اصطلاحاً چه تناسبی با درونیات بشر دارد. شیوه پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و با دیدِ کیفی-کاربردی تحاصل و گردآوریِ منابع نیز از روش کتابخانه‌ای و میدانی است، هدف این تحقیق آن است که با چنین بررسی و پژوهشی، جوّ هنرهای زیبا، فارغ از شعار؛ جنبۀ کاربردی تری به خود گیرند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

35 - دل و ملائمات آن در اسرارنامة عطار
ملیحه جعفری لنگرودی زهره رهنما

این مقاله سر آن دارد که بگوید عطار به عنوان یک «معرفت پژوه» به دنبال انسان قدسی است و تنها راه به سوی این قداست را راه دل می‌داند. دل بیدار و هوشیار پیر و مرشد عطار است تا سدهای نفس چموش را شکسته و با تکیه بر اصل ریاضت و «دردِ خواستن»، نفس را با خود همسفر راه عشق کند. ع چکیده کامل

این مقاله سر آن دارد که بگوید عطار به عنوان یک «معرفت پژوه» به دنبال انسان قدسی است و تنها راه به سوی این قداست را راه دل می‌داند. دل بیدار و هوشیار پیر و مرشد عطار است تا سدهای نفس چموش را شکسته و با تکیه بر اصل ریاضت و «دردِ خواستن»، نفس را با خود همسفر راه عشق کند. عشقی که با آمدنش هر چیز غیر خود را می‌سوزاند و تصفیه می‌کند. این بیداری آغاز زودودن غبارهای حاصل از لذایذ مادی از دل است تا خورشید سلامت در آینة دل متجلی شود و از تابش آن تمام وجود نورانیّت خود را بازیابد و گوهری که در سویدای دل نهان است به فعلیّت برسد.بنابراین «نویسنده» در آغاز از «دل» و چیستی آن به اختصار سخن گفته و دل را از دو منظر«جسمانی» و «روحانی» می‌نگرد تا با استناد بر شواهد، به حقیقت واقعی «دل» در بُعد «روحانی» آن تأکید نماید. در گام بعدی مطابق با ساختار اندیشة عطار، به اهمیّت همراهی ملائماتی چون عرش، نفس، جان و عشق در عبور دل از دیوارهای جسم به سرزمین روح و چگونگی ارتباط و سازواری آن‌ها با یکدیگر برای کشف «راه سر منزل سلامت» می‌پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

36 - جدال بی امان روح با شش فرزند خویش در الهی نامۀ عطار نیشابوری
ناهید جعفری

شیخ فریدالدین عطار، پیر نیشابور، شاعری عارف و عارفی شاعر و شوریدهایی معنیآفرین است؛ البته مهارت او تنها به فن گویندگی خلاصه نمیشود؛ چراکه وی در میدان نویسندگی نیز گامی بس استوار دارد. عظمت اندیشۀ عطار تا بدان جاست که پردههایی از حقیقت وجود آدمی بر میدارد و خوانن چکیده کامل

شیخ فریدالدین عطار، پیر نیشابور، شاعری عارف و عارفی شاعر و شوریدهایی معنیآفرین است؛ البته مهارت او تنها به فن گویندگی خلاصه نمیشود؛ چراکه وی در میدان نویسندگی نیز گامی بس استوار دارد. عظمت اندیشۀ عطار تا بدان جاست که پردههایی از حقیقت وجود آدمی بر میدارد و خواننده را از خویشتنِ خویش رها میکند و به افق بیکران اندیشههای الهی میکشاند. عطار صاحب آثاری است که اغلب آنها نتیجۀ ژرفنگریهای عرفانی و ادبی اوست که از آن جمله است: مثنوی «الهینامه». این سروده که عطار خود آن را «گنج الهی» معرفی مینماید و سخنانش را درآن «توحید پاک» میداند، منظومهای است روحانی و عرفانی و در عین حال رمزی، که در برگیرندۀ حکایات و قصههای فراوانی است و از آنجاییکه در سخنان عطار همواره احوال روح را باید جست، این اثر نیز نمایانگر جدال بیامان روح است، روحی که طایر عالم ملکوت است و تعلق بدین جهان خاکی ندارد و عطار درصدد آن است که با همت والای خویش این ودیعۀ افلاکی را پاک و بیآلایش به موطن حقیقی خود برساند؛ پس روح که در این منظومه نقش خلیفه و صاحب شش فرزند است با هر عامل بازدارندهای به مبارزه میپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

37 - تجسم اعمال و ملکات نفس از نگاه عرفا
اکبر اسدعلیزاده

آنچه از متون عرفان و ادبی بر می آید انسان در عالم آخرت بر اساس اعمال و عقاید خویش هویتی متناسب با آن را پیدا کرده و تمام رفتارها، کردارها، صفات و ملکات نفسانی خوب و بد ایشان تجسم می یابد.اگر خصوصیات درندگان و وحوش بر او غلبه نماید، صورت و شکلی مانند وحوش و حیوانات درند چکیده کامل

آنچه از متون عرفان و ادبی بر می آید انسان در عالم آخرت بر اساس اعمال و عقاید خویش هویتی متناسب با آن را پیدا کرده و تمام رفتارها، کردارها، صفات و ملکات نفسانی خوب و بد ایشان تجسم می یابد.اگر خصوصیات درندگان و وحوش بر او غلبه نماید، صورت و شکلی مانند وحوش و حیوانات درنده به خود خواهد گرفت، و اگر ویژگی های چرندگان و بهائم بر او چیره شود، صورت انسانی وی به شکل همان حیوانات مبدل خواهد گشت.و آن کسی که پیوسته در شهوت و هوای نفس غوطه ور باشد، به شکل حیوانات در می آید. و اگر مومن از دنیا برود و امر خداوند را خوب به جا بیاورد به صورتی زیبا، نظیف و خوشبو در می آید. اگر انسان چشم بصیرت داشته باشد می تواند در همین دنیا، هویت خود و دیگران را مشخص کند، هر کس با چشم بصیرت باطن خود را نظاره کند آن را پر از انواع موذی ها و درندگان؛ همچون شهوت، غضب، مکر، حسد، حقد، عجب و ریا خواهد دید، ولی اکثر مردم از مشاهده آن حقیقت محجوب اند. آن هنگام که حجاب برداشته شد و او در قبر گذاشتند ، آنها را بالعیان، در حالی که آنها به صور و اشکال مناسب با معانی آن متمثل شده اند مشاهده خواهد کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

38 - بررسی بازگشت به موطن اصلی از دیدگاه مثنوی و رباب نامه
شهریار حسن زاده

انسان جستجو‌گر همواره در پی شناخت اصل و جایگاه نخستین خود بوده و در آرزوی بازگشت به آنجا به سر می‌برد و زندگی شکوهمند خود را با همین نگرش شکل می‌دهد. برر سی متون عرفانی از گرایش ذاتی و فطری انسان به سوی وطن اصلی پرده برمی‌دارد و ادبیات در بررسی موضوعی با نام نوستالژی ک چکیده کامل

انسان جستجو‌گر همواره در پی شناخت اصل و جایگاه نخستین خود بوده و در آرزوی بازگشت به آنجا به سر می‌برد و زندگی شکوهمند خود را با همین نگرش شکل می‌دهد. برر سی متون عرفانی از گرایش ذاتی و فطری انسان به سوی وطن اصلی پرده برمی‌دارد و ادبیات در بررسی موضوعی با نام نوستالژی که از مباحث علم روان شناسی است در مفهوم بازگشت به سرزمینی که یادش را در دل دارد با حسرت و درد در هبوط و صعود خلاصه می‌کند. می‌توان گفت نوستالژی و مسئله بازگشت به اصل و موطن اصلی مفهومی بس درخشان است که نظر بسیاری از عرفا را به خود جلب کرده است. اندیشه بازگشت به موطن اصلی از نظر عرفانی صعود از خود بیگانگی نفس و رسیدن به منشا اصلی انسانی است. مولانا جلال الدّین بلخی توجه خاص به مسئله نوستالژی ( آرزوی بازگشت به موطن اصلی ) داشته و در مثنوی، حُزن غربت را به حلاوت بازگشت گره می‌زند و سلطان ولد فرزند بزرگ مولانا نیز در رباب نامه با بهره گیری از مضامین روح مثنوی به طور طبیعی در این راه گام برداشته است. مقاله حاضر بر آن است نشان دهد که در فضای غریبی نی و رباب یک اندیشة واحد نهفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

39 - روح از نگاه عرفانی مولانا
فرهاد ادریسی نوذر جلیل پور

به تعبیر مولانا روح انسان که از عالم خویش به دور افتاده و در زندان تن محبوس گشته و مانند نیدر شوق رجوع بدان عالم در این قفس ناله و شکایت آغاز کرده است وی می‌گوید آن همه زیبایی که در تن دیده می‌شود به خاطر انعکاسی است که روح در او ایجاد می‌کند وقتی روح از تن جدا می‌شود ت چکیده کامل

به تعبیر مولانا روح انسان که از عالم خویش به دور افتاده و در زندان تن محبوس گشته و مانند نیدر شوق رجوع بدان عالم در این قفس ناله و شکایت آغاز کرده است وی می‌گوید آن همه زیبایی که در تن دیده می‌شود به خاطر انعکاسی است که روح در او ایجاد می‌کند وقتی روح از تن جدا می‌شود تن تباه می‌گردد و بوی گندش همه جا را فرا می‌گیرد. پس جان مجرد است و نقص ونیاز و آفت بدان راه ندارد. روح در آغاز وجودش روحانی و پاک بوده وچون به کالبد عنصری تعلق یافته رنگ جسمانی پیدا کرده است. نفس هر لحظه رنگ عوض می‌کند وگاه نفس اماره وگاه به نام لوامه و مطمئنه و... خوانده می‌شود ولی روح لطیفه‌ای ازلی که جایگاه علوم و وحی و الهام باشد و از جنس ملائکه و جدا از جسم می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

40 - «بیماری‌های دل و روش‌های بهبود آن از منظر قرآن و ادبیات عرفانی»
مریم زیبایی نژاد

در این مقاله، نگارنده با جستاری در فرهنگ ها و متون عرفانی، ضمن ارائة تعاریف مختلف از قلب و دل، با استناد به آیات قرآن کریم و احادیث، بیماری هایی را که باعث انحراف و دگرگونی دل و در نتیجه افسردگی و موت قلبی می شود را با شواهدی از ادبیات عرفانی بیان می نماید، با توجه به ا چکیده کامل

در این مقاله، نگارنده با جستاری در فرهنگ ها و متون عرفانی، ضمن ارائة تعاریف مختلف از قلب و دل، با استناد به آیات قرآن کریم و احادیث، بیماری هایی را که باعث انحراف و دگرگونی دل و در نتیجه افسردگی و موت قلبی می شود را با شواهدی از ادبیات عرفانی بیان می نماید، با توجه به اینکه خدای متعال در قرآن کریم، ضمن برشمردن بیماری‌های قلب، راه بهبودی آن را نیز متذکر شده است، نگارنده بعد از بررسی بیماری های دل، بر طبق آیات قرآن و احادیث، طریق بهبودی آن را همراه با شواهدی از متون نظم و نثر عرفانی بیان می نماید تا تأثیر پذیری ادبیات عرفانی از آیات قرآن مجید، نیز مشخص گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

41 - آثارمقام عرفانی«صبر» بر نفس سالک از نظر خواجه عبدالله انصاری با تکیه بر کلام امام علی(ع)
فاطمه (مهناز) توکلی فاطمه حسن پور

از جمله مقامات عرفانی که سالک باید واجد آن گردد تا گرفتار رهزن‌ها و تنگناهای سلوک نشود «صبر» است. در بینش امام علی علیه‌السلام صبر در سیر انسان به سوی حق تعالی اهمیتی ویژه دارد، از همین‌روست که مسیر دستیابی به درجات و آثار آن را توصیف کرده‌اند تا از این طریق انگیزه‌های چکیده کامل

از جمله مقامات عرفانی که سالک باید واجد آن گردد تا گرفتار رهزن‌ها و تنگناهای سلوک نشود «صبر» است. در بینش امام علی علیه‌السلام صبر در سیر انسان به سوی حق تعالی اهمیتی ویژه دارد، از همین‌روست که مسیر دستیابی به درجات و آثار آن را توصیف کرده‌اند تا از این طریق انگیزه‌های رسیدن به این مقام عرفانی تقویت شود. خواجه عبدالله انصاری نیز صبر را یکی از نخستین گام‌های رهروان به سوی حق و مقامی برای عوام و متوسطان می‌داند و با توجه به تاثیر «صبر» در سلوک از نقش آن در کمال نفس پرده بر می‌دارد. با بررسی دیدگاه امام علی علیه‌السلام و خواجه عبدالله انصاری به روش تحلیلی- توصیفی و بررسی اقسام سه‌گانه صبر بر معصیت، صبر بر مصیبت و صبر بر طاعت این نتیجه حاصل شد که تحقق درجات مختلف صبر در سالک باعث تربیت نفس او شده و او را در برابر وساوس و خواطر نفسانی مقاوم می‌کند تا آنجا که با ثبات قدم در سلوک، استعداد بهره‌مندی از مواهب الهی را پیدا کرده و به خداوند تقرب پیدا کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

42 - تأثیر قلب بر معرفت از منظر صدرا
سمیه اجلی سحر کاوندی

معرفت از نگاه ملاصدرا امری وجودی و در راستای کمال نفس است. از نگاه وی غایت معرفت خداگونه شدن و فهم اسماء و صفات الهی به واسطه علم حضوری است. با چنین تبیینی از معرفت، جایگاه وحی و شهود در کنار عقل و استدلال مشخص می‌شود و مثلث سه ضلعی عقل، وحی و قلب- که معرفت از نگاه ملاص چکیده کامل

معرفت از نگاه ملاصدرا امری وجودی و در راستای کمال نفس است. از نگاه وی غایت معرفت خداگونه شدن و فهم اسماء و صفات الهی به واسطه علم حضوری است. با چنین تبیینی از معرفت، جایگاه وحی و شهود در کنار عقل و استدلال مشخص می‌شود و مثلث سه ضلعی عقل، وحی و قلب- که معرفت از نگاه ملاصدرا مبتنی بر آن است- ترسیم می‌شود. قلب مرتبه‌ای از نفس است که به دلیل ساختار تکوینی خود حالت عرشی و برزخ گونه داشته و از این رو متناسب با عالم مثال است و می‌تواند مدرَکات مثالی از جمله وحی و الهام را دریافت نماید. صدرا طهارت قلبی برای دریافت وحی را تنها منحصر به حضرت رسول(ص)نمی‌داند، بلکه معتقد است فهم آیات الهی نیز نیازمند طهارت قلبی است. اگر قلب دور از پلیدی‌های معاصی و ظنون و اوهام فاسده باشد می‌تواند به دلیل سنخیتی که با عالم مثال دارد، از آن عالم کسب فیض نموده و الهامات رحمانی بر قلب صورت گیرد. از همین روی همواره ملاصدرا پیش از ورود به مباحث نظری و فهم بسیاری از امور علوی، خواننده را به کسب طهارت قلبی دعوت می‌کند. طهارت قلبی‌ای که از نگاه وی تنها از مجرای عمل به شریعت مقدس اسلام حاصل می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

43 - بیان رمزی عطار نیشابوری در شرح نکات و دقائق عرفانی داستان رابعه و بکتاش
ناهید جعفری

داستان دلدادگی «رابعه و بکتاش» در «الهی نامه» یکی از شورانگیزترین داستان های منظوم عاشقانه و عارفانۀ کهن ادب پارسی است که نغمه گر نوای دلنشین و جان افزای آن، شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، شاعرنامی و پر آوازۀ قرن ششم هجری قمری است. او از مفاخر و نامآوران بزرگ ادبی چکیده کامل

داستان دلدادگی «رابعه و بکتاش» در «الهی نامه» یکی از شورانگیزترین داستان های منظوم عاشقانه و عارفانۀ کهن ادب پارسی است که نغمه گر نوای دلنشین و جان افزای آن، شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، شاعرنامی و پر آوازۀ قرن ششم هجری قمری است. او از مفاخر و نامآوران بزرگ ادبیات عرفانی و مثنوی های عاشقانه است که نه تنها در بحرمعانی فرید؛ بلکه در خلق داستان های ناب و دلنواز عاشقانه و عارفانه نیز بس بی بدیل است. در میان آثار عطار، مثنوی هایش به سبب وسعت دامنۀ معانی و داشتن مفاهیم گوناگون و سبک داستانی و در عین حال رمزی، در بیان نکات و دقایق عرفانی، جاذبه ایی بس شگرف دارد و از آنجایی که در سخنان عطار همواره احوال روح را باید جستجو کرد، پس به همین سبب نیزاو در مثنوی «الهی نامه» راوی داستان عارفانه و عاشقانه ایی می شود با نام «رابعه و بکتاش» که تماماً تفسیر و تصویر روح است. رابعه، قهرمان اصلی این داستان که نقش دختری عاشق و دلباخته را ایفاء میکند، نمادی از «روح» و معشوق او، «بکتاش»، رمزی از «نفس» آدمی است که شوریدۀ روزگار از آغاز تا پایان این داستان را به توصیف سیر رستگاری رابعۀ «روح» و سیر تکامل بکتاشِ «نفس» اختصاص داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

44 - تأثیر اماکن مذهبی بر تجربه‌های عرفانی و اعتقادات دینی
عبدالرضا ادهمی افسانه ادریسی مهدی عامری

تجربة عرفانی، یکی از مهمترینرهآوردها و ارمغانهای پالایش روحی است. ایننوع تجربه و صیقل درونی، با تمام تلاشهای روحی و جسمی انسان ارتباط دارد، یعنی تمام توان انسان را برای کسب معرفت و تجربة معرفتی به خود اختصاص میدهد. تلاشهای انسان برای دریافت ایننوع تجربهها بسیا چکیده کامل

تجربة عرفانی، یکی از مهمترینرهآوردها و ارمغانهای پالایش روحی است. ایننوع تجربه و صیقل درونی، با تمام تلاشهای روحی و جسمی انسان ارتباط دارد، یعنی تمام توان انسان را برای کسب معرفت و تجربة معرفتی به خود اختصاص میدهد. تلاشهای انسان برای دریافت ایننوع تجربهها بسیار متنوع و گوناگون است. یکی از راهکارهای انسان برای درک حالتهای زیبای روحی و ارتباط با حقیقت مطلق، توسّل به ائمه، زیارت مکانهای متبرکه و تصفیة درونی خــویش است. مکانهای مقدس و بقاع متبرکه نیز هم در بُعد اجتماعی و هم در بُعد زمانی، نقش بسیار مهمی در پالایش درونی و روحی انسان دارند. هدف عمدة پژوهش، بازخوانی، نقد و تفسر تأثیر و کارکرد سفرهای زیارتی و مکانهای متبرک امامزاده صالح تجریش و حرم شاهعبدالعظیم حسنی بر شناخت و مؤلفههای عرفانیِ شناخت درونی انسان دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

45 - اشارات عرفانی غزلیات حافظ
مسعود حاجی ربیع زهرا شیردلی

پژوهش حاضر که به تبیین اشارات عرفانی حافظ با توجه به تفکرات اسلامی علل خصوص نهج‌البلاغه پرداخته است. به صورت توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای با استفاده از فیش‌برداری منابع مختلف و همچنین برداشت‌های نگارنده تدوین گردیده است. برخی از غزلیات عرفانی حافظ که در این پژوهش آمده ح چکیده کامل

پژوهش حاضر که به تبیین اشارات عرفانی حافظ با توجه به تفکرات اسلامی علل خصوص نهج‌البلاغه پرداخته است. به صورت توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای با استفاده از فیش‌برداری منابع مختلف و همچنین برداشت‌های نگارنده تدوین گردیده است. برخی از غزلیات عرفانی حافظ که در این پژوهش آمده حاکی از آن است که روح آدمی در قفس تن اسیر شده و با آزادی به سوی ملکوت و منبع اصلی خویش عروج خواهد کرد و دنیای مادی را مانعی برای رسیدن روح به معنویات و سیر در ملکوت می‌داند. همچنین خطب نهج‌البلاغه و آیات قرآن کریم، فرایند بازگشت‌پذیری روح به مبدأ الهی را با دلایلی عقلی‌تر و بیانی قابل ادراک برای هر خواننده‌ای به تصویر می‌کشد و حافظ که پرورش یافته مکتب قرآن است متأثر از این آموزه‌های معرفتی و با بیانی دلنشین این فراق و سرگشتگی روح را از منزل ازلی یادآوری نموده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

46 - نفس در رسائل اخوان الصفاء
حمید رضا براتی پور قربان علمی عبدالحسین لطیفی جمشید جلالی شیجانی

مسأله نفس یکی ازمسائل مهم فلسفی است که در طول تاریخ بشرموردتوجه فیلسوفان وحکیمان چه درغرب و چه درسرزمین های اسلامی قرارگرفته است. درطول تاریخ بشر درمورد ماهیت و وجود نفس نظریه های گوناگونی از جانب اندیشمندانی مختلف همچون ارسطو،افلاطون،ابن سینا،و دیگر حکمای بزرگ مطرح شده چکیده کامل

مسأله نفس یکی ازمسائل مهم فلسفی است که در طول تاریخ بشرموردتوجه فیلسوفان وحکیمان چه درغرب و چه درسرزمین های اسلامی قرارگرفته است. درطول تاریخ بشر درمورد ماهیت و وجود نفس نظریه های گوناگونی از جانب اندیشمندانی مختلف همچون ارسطو،افلاطون،ابن سینا،و دیگر حکمای بزرگ مطرح شده است. پژوهش حاضر بر آن است تا مسائل مربوط به نفس شناسی مانندتعریف نفس، تجرد نفس، قوای نفس، حدوث وبقا ء نفس ونحوه ارتباط نفس و بدن و سرانجام آن ازدیدگاه اخوان الصفاء مورد بررسی قرارگرفته است. اخوان الصفاء تحت تأثیر افلاطون و دیگر فلاسفه پیرو آن از قبیل نوافلاطونیان و در پی آن در جهان اسلامی تحت تأثیر فلاسفه اسلام، نفس راجوهری روحانی، آسمانی، نورانی، زنده به ذات خود، فعال بالطبع، قابل تعلیم، دانای بالقوه، فعال دراجسام وبه کارگیرنده آنها می دانند. کیفیت ارتباط نفس مجرد با بدن مادی مهم‌ترین مسأله ازمسائل نفس شناسی است. اخوان الصفاء نفس وبدن را دوجوهرمتمایز دانسته، نفس را مجرد و بدن رامادی می دانند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

47 - معرفت شناسی روح براساس منارات السائرین و آثار شاخص عرفانی
نوشین اخوان هزاوه محمود طاووسی علی عین علیلو

منارات السائرین نوشته نجم الدین ابوبکر عبدالله بن محمد شاهاور بن انوشروان رازی، معروف به نجم‌دایه است. این کتاب در قرن هفتم در یک فاتحه و ده باب و یک خاتمه که هر یک از باب‌ها دارای چند فصل است به زبان تازی نوشته شده است. نویسنده شبلی دوکاهی در قرن نهم آن را به زبان فارس چکیده کامل

منارات السائرین نوشته نجم الدین ابوبکر عبدالله بن محمد شاهاور بن انوشروان رازی، معروف به نجم‌دایه است. این کتاب در قرن هفتم در یک فاتحه و ده باب و یک خاتمه که هر یک از باب‌ها دارای چند فصل است به زبان تازی نوشته شده است. نویسنده شبلی دوکاهی در قرن نهم آن را به زبان فارسی برگردانده است که تاکنون تحقیقی در این زمینه صورت نگرفته‌است. نجم دایه در نوشتن اثر عرفانی خود، به قرآن و احادیث پیامبر و کتب عرفانی پیشین نظر داشته است. یکی از مطالب بسیار مهم این کتاب معرفت روح و مقامات آنست که حضرت شیخ، پخته و سنجیده و بسیار علمی تعریفی نکو از ماهیت روح فرموده که آمیخته‌ای است از عرفان و آیات و روایات شریعت.این جستار به شیوة کتابخانه‌ای به بررسی معرفت روح در ادیان الهی و برخی کتب عرفانی قبل از نجم‌دایه پرداخته است و سپس نشان می دهد که نویسنده چگونه از آیات قرآن تاثیر پذیرفته است و از طرفی مشابهت‌های بسیاری در عقاید ادیان، مربوط به روح وجود دارد که این جستار حاکی از ارتباط ادیان با یکدیگرست و می‌توان به یکی بودن منبع تعالیم ادیان که همانا وحی پروردگارست پی برد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

48 - بررسی و تحلیل تطبیقی جاودانگی نفس دراندیشه سهروردی و ملاصدرا
محمد گودرزی

پرسش از چیستی نفس و مباحث نفس از دیرباز فلاسفه را به خود مشغول داشته است. از این روی هرکدام بر اساس مبانی فکری خویش و با توجه به یافته‌های علوم رایج زمان خود تلاش نموده‌اند تا پاسخی در خور و شایسته به آن پرسش‌ها بدهند. سهروردی و ملاصدرا نیز از این امر مستثنی نیستند از ا چکیده کامل

پرسش از چیستی نفس و مباحث نفس از دیرباز فلاسفه را به خود مشغول داشته است. از این روی هرکدام بر اساس مبانی فکری خویش و با توجه به یافته‌های علوم رایج زمان خود تلاش نموده‌اند تا پاسخی در خور و شایسته به آن پرسش‌ها بدهند. سهروردی و ملاصدرا نیز از این امر مستثنی نیستند از این جهت بخش قابل توجهی از آثار این دو فیلسوف به بررسی، تبیین و تحلیل نفس و مسائل آن اختصاص یافته است. این دوحکیم هرکدام به نحوی تلاش نموده‌اند تا بر اساس نظام فکری فلسفی خویش به پرسش‌های اساسی‌ای که پیرامون نفس مطرح بوده، پاسخ دهند و دیدگاه خویش را بیان نمایند. این مقاله تحت عنوان بررسی و تحلیل تطبیقی جاودانگی نفس در اندیشه سهروردی و ملاصدرا تلاشی است جهت بیان و تبیین و تحلیل تطبیقی دیدگاه‌های این دو حکیم دربارة ادلة اثبات جاودانگی نفس، سرنوشت نفوس بعداز خلع بدن، چگونگی استمرار حیات بعداز مرگ، تناسخ وذکر تفاوت ها وشباهت های دیدگاه های این دوفیلسوف می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

49 - زن دررهبانیت مسیحی
حمیده حامدی پور

درمسیحیت، زنانی که ازخدا می ترسندوبه عبادت او می پردازند وبه امورات دنیوی وهوس ها پشت پا می زنندزنان راهبه گفته می شود.این زنان پس ازگذشتن،از تعلقات دنیوی، هم چون ازدواج ودوری از خانواده،به صلاحیت اسقف کلیسا، به عضویت صومعه در می آیندو ملزم به اجرای قوانینی خاص وشاق می چکیده کامل

درمسیحیت، زنانی که ازخدا می ترسندوبه عبادت او می پردازند وبه امورات دنیوی وهوس ها پشت پا می زنندزنان راهبه گفته می شود.این زنان پس ازگذشتن،از تعلقات دنیوی، هم چون ازدواج ودوری از خانواده،به صلاحیت اسقف کلیسا، به عضویت صومعه در می آیندو ملزم به اجرای قوانینی خاص وشاق می شوند.در بررسی های این پژوهش نشان داد که رهبانیت شرقی بیشتر بر مبنای قوانین سنتی انزوا وعزلت گزینی است.امادررهبانیت غربی، بلکه زنان عارف (راهبه ها) به عنوان مبلغ ومعلم دینی به سایر نقاط فرستاده می شوند و وظیفه ی تبلیغ قوانین کلیسایی را بر عهده دارند. قرون وسطی، دوران طلایی راهبه هاست که توانستند شخصیت های ممتازی را درخود شکوفا کنند و باعث تعالی وپیشرفت موضوعات عرفانی شوند. دراین دوران شکوفایی فرقه های متعددی از قبیل فرانسیسکن ها، دومینیکن ها و بیگن ها ظهور کردن دکه زنان درآنها نقش پررنگی داشتند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

50 - نگاه کهن‌الگو گرایانه به آیینه-روح و خون در عجایب‌المخلوقات و گرشاسب‌نامه
علی تسنیمی احمد خواجه ایم عباس محمدیان پروین هاشم‌پور

10.30495/farsij.2021.682131

چکیدهکهن‌الگوها یادگارهای هزاران‌ساله و میراثی همگانی هستند که در طول قرن‌ها نسل‌به‌نسل انتقال یافته‌اند. نیاکان ایرانی ما، همچون مردمان سراسر دنیا، ناخودآگاه با کهن‌الگوها در ارتباط بوده‌اند‌. یکی از این الگوهای‌جمعی آیینه است که برای مردمان باستان، تنها ابزار دیدن چهر چکیده کامل

چکیدهکهن‌الگوها یادگارهای هزاران‌ساله و میراثی همگانی هستند که در طول قرن‌ها نسل‌به‌نسل انتقال یافته‌اند. نیاکان ایرانی ما، همچون مردمان سراسر دنیا، ناخودآگاه با کهن‌الگوها در ارتباط بوده‌اند‌. یکی از این الگوهای‌جمعی آیینه است که برای مردمان باستان، تنها ابزار دیدن چهره نبوده؛ بلکه با روح، زندگی، آینده، ماوراء، جادوگری و غیب‌گویی مرتبط می‌شده‌است. با بررسی اسطوره‌های جهان و کتاب عجایب‌المخلوقات و گرشاسب‌نامه، می‌بینیم که آیینه، گاه واسطی میان زمین و آسمان و گاه حقیقت‌گویی آگاه به اسرار است. روح با آیینه مرتبط است. گاه آیینه دریچۀ پرواز روح است، گاه روح در آن تجلّی می‌یابد. می‌دانیم حیات و حرکت آدمی به روح وابسته است. خون نیز در تن آدمی جریان زندگی را ممکن می‌سازد و از دیدگاه مردمان کهن، حاوی روح و جان موجودات است. مردمان باستان اهمیّت این مادۀ حیاتی را درک‌کرده و به هر شیوه تلاش می‌کرده‌اند مانع از دست رفتن آن و در نتیجه آسیب‌رسیدن به روح و زندگی‌شان شوند. همین عوامل سبب‌شده در ارتباط با خون، تابوها و سنّت‌های گاه باورنکردنی‌ای نیز رعایت کنند و یا به مقرّراتی خاص پایبندشوند. آیینه-روح و خون در عجایب‌المخلوقات و گرشاسب‌نامه نمود و پیوندی آشکار دارند و در قالب‌هایی چون؛ کهن‌الگوی سایه، پیرخردمند، ناخودآگاه، نیروی خورشیدی، بازتاب جهان هستی، روح زندگی، واسط زمین و آسمان، کهن‌الگوهای مونث و زنانه و... آشکار می‌شوند. شناخت و شناساندن بهتر کهن‌الگوها و ناخودآگاهی منجر به شناخت درست‌تر ما از انسان‌ها، دریافت حقیقت بسیاری از رفتارهای کهن، ارتباط بهتر با نیمۀ پنهان وجودمان می‌شود و دریچه‌ای نو به دنیای گذشتگان و آثار ادبی می‌گشاید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

51 - حکمت اشراقی و نقش نفس در نظام نوری سهروردی
سید‌سجاد ساداتی‌زاده سید مرتضی حسینی شاهرودی عبدالله نیک سیرت

تلاش برای پی بردن به حقیقت نفس و نتایج حاصله از آن ها همواره مورد توجه فیلسوفان بوده و به عنوان یکی از دغدغه های تفکر فلسفی آن ها به شمار می رود. این مقاله در صدد پاسخ گویی به این سوال است که نفس چه نقشی و جایگاهی در نظام نوری شیخ اشراق دارد آن چه در این مقاله مشخص می ش چکیده کامل

تلاش برای پی بردن به حقیقت نفس و نتایج حاصله از آن ها همواره مورد توجه فیلسوفان بوده و به عنوان یکی از دغدغه های تفکر فلسفی آن ها به شمار می رود. این مقاله در صدد پاسخ گویی به این سوال است که نفس چه نقشی و جایگاهی در نظام نوری شیخ اشراق دارد آن چه در این مقاله مشخص می شود این است که شیخ اشراق بر خلاف حکمای مشائی (اسلامی – یونانی) علم النفس را به مباحث الهیات نزدیک می‌سازد و ازحوزه ی معرفت شناسانه به این مسئله نگاه می کند و سخن او در نیرو‌های نفس نیست بلکه ارائه طریق درچگونگی نجات نفس از زندان تن و رهایی انسان ازظلمات جهان مادی است. لذا در فلسفه اشراقی بود که نظریه ی علم حضوری برای اولین بار مطرح شده، به همین خاطر در خصوص ماهیت نفس نیز از این مبنا سود برده است. علم النفس سهروردی ثمر بحث نظری نیست بلکه محصول یک درون نگری و آگاهی به ضمیر است که فقط از طریق ریاضت و مهار کردن اژدهای نفس اماره امکان پذیر است؛ نفسی که نورالانوار را نه تنها نشان می دهد بلکه خود، الهی می شود و نهایتا از این مسیر هست که نظام نوری فلسفه ی خویش را سروسامان می دهد و نظام کائنات از طریق معرفت شناسی نفس محقق می شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

52 - بررسی تحول خلاق نفس در اندیشـه هانری برگسـون
طاهره سادات امینی محسن ایمانی نائینی علیرضا محمودنیا حمیدرضا رضازاده بهادران

هدف: مقاله حاضر باهدف تبیین مبانی فلسفی مسئله نفس ناظر به اهمیت این مداقه در تعلیم و تربیت تدوین‌شده است. روش: ازآنجایی‌که برگسون به‌عنوان یک فیلسوف اخلاقی به این موضوع توجه خاص داشته است، نوشتار پیش‌رو بر آن است که با روشی توصیفی- تحلیلی و استنتاجی، تحول خلاق نفس از د چکیده کامل

هدف: مقاله حاضر باهدف تبیین مبانی فلسفی مسئله نفس ناظر به اهمیت این مداقه در تعلیم و تربیت تدوین‌شده است. روش: ازآنجایی‌که برگسون به‌عنوان یک فیلسوف اخلاقی به این موضوع توجه خاص داشته است، نوشتار پیش‌رو بر آن است که با روشی توصیفی- تحلیلی و استنتاجی، تحول خلاق نفس از دیدگاه برگسون را مورد بررسی قرار دهد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد؛ برگسون در جست‌وجوی آن است که به کلمه بودن معنای دقیقی دهد، از نگاه او برای یک ذهنِ خودآگاه، این کلمه به معنای دگرگون شدن و تغییر یافتن است، دگرگونی و تغییری علی‌الدوام تا خودآفرینی خویشتن. برگسون با مبنای هستی‌شناسی دیرندی خود غایت اصلی حیات نفس را رسیدن به تعالی و تکامل برشمرده و برای تحقق آن، با ‌توجه به اصل تحول خلاق نفس و اصل خود‌آفرینی نفس استفاده از روشی فلسفی را پیشنهاد می‌کند. به عقیده وی طبق قاعده اول شهود، پرسش پیش از آن‌که بر سر حل کردنِ مسئله وکشفِ راه‌حل باشد، بر سر یافتنِ مسئله و متعاقباً طرح آن است. نتیجه‌گیری: نتیجه آن‌که در این نظام تعلیم و تربیت، انسان، همواره باید در جستجوی حقیقت و کشف موقعیت‌های جدید بوده و سکون را نپذیرد و با تعمیق در خود و حضور فعال در نفس به سمت وضعیت بهتر گام بردارد و ازآنجایی‌که در امر آفریدن مشارکت داشته‌ است به خلق مسائل و اندیشه‌های نو بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

53 - بررسی تطبیقی اندیشه‌های «خردگرایی انسان» و «دوگانگی جسم و جان» از دیدگاه سعدی و الکساندر پوپ
شادی محی الدین قمشه ای جلال سخنور

مقالۀ حاضر توصیف و تحلیل تطبیقی اندیشه‌های خردگرایی انسان و ‌دوگانگی جسم و جان از دیدگاه سعدی، شاعر کلاسیک قرن سیزدهم میلادی ایران و الکساندر پوپ، نویسنده و شاعر برجسته قرن هجدهم انگلستان بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی است. بررسی آثار سعدی و پوپ نشان می‌دهد که یکی چکیده کامل

مقالۀ حاضر توصیف و تحلیل تطبیقی اندیشه‌های خردگرایی انسان و ‌دوگانگی جسم و جان از دیدگاه سعدی، شاعر کلاسیک قرن سیزدهم میلادی ایران و الکساندر پوپ، نویسنده و شاعر برجسته قرن هجدهم انگلستان بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی است. بررسی آثار سعدی و پوپ نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین اشتغالات ذهنی این دو شخصیت بزرگ شناخت ماهیت انسان بوده است و در این زمینه اندیشۀ هر دو شاعر از دو سرچشمۀ مهم دین و فلسفه نشئت گرفته است. اهمیت تحقیق در این است که با مقایسۀ اشعار سعدی و پوپ می‌توان به نوع نگرش این دو نویسنده به ذات انسان در دو فرهنگ متفاوت دست یافت. همچنین از این بررسی می‌توان زمینه‌های مشترک و بین‌رشته‌ای ادبیات و مذهب و فلسفه را در ادبیات فارسی و انگلیسی نشان داد. یافته‌های این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به‌دست آمده‌‌است. این مقاله نشان می‌دهد که هرچند سعدی و الکساندر پوپ به دو فرهنگ و دو مذهب و پیشینۀ تاریخی کاملاً متفاوت تعلّق دارند اما در تأملات بنیادی و اندیشه‌های زیربنایی با هم مشابهت دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

54 - بررسی فقهی-حقوقی سقط جنین در نظام حقوقی ایران و خلاءهای قانونی آن
اشرف نایب زاده

10.3495/jiil.2023.709058

امروزه سقط جنین به یکی از چالشی ترین مسائل حوزه حقوق زنان و خانواده تبدیل شده است که ناشی از تحولات علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و البته ارتباط وثیقی با حقوق بشر، حقوق آزادی‫های زنان، منافع دولت ها و مصالح جامعه دارد. رویکرد حقوقی معاصر از دو جنبه کاملاً م چکیده کامل

امروزه سقط جنین به یکی از چالشی ترین مسائل حوزه حقوق زنان و خانواده تبدیل شده است که ناشی از تحولات علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و البته ارتباط وثیقی با حقوق بشر، حقوق آزادی‫های زنان، منافع دولت ها و مصالح جامعه دارد. رویکرد حقوقی معاصر از دو جنبه کاملاً متقابلِ جرم انگاری و جرم‫زدایی تشکیل شده است. در نظام حقوقی ایران که مبتنی بر فقه امامیه است؛ سقط جنین حرام و جرم انگاری شده و دارای ضمانت اجرایی است با این حال در برخی موارد استثنایی، اجازه سقط جنین داده شده است. علی‫رغم وجود قوانین پیشگیرانه به دلیل افزایش طلاق، مشکلات خانوادگی و اقتصادی و جهش های ژنتیکی در بروز ناهنجاری و معلولیت کودکان، سقط جنین روند افزایشی داشته که با وجود ابهام قانون و خلأهای قانونی مرتبط و با توجه به اختلاف نظر فقیهان شیعه در جواز یا عدم جواز سقط جنین قبل و بعد از ولوج روح، نیازمند بررسی و بازبینی می باشد. نگارنده در این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با تأکید بر اهمیت رشد جمعیت و پیشگیری از منفی شدن نرخ جمعیت، تلاش نموده است ضمن بررسی ماهیت سقط جنین و علل و شرایط جواز یا ممنوعیت آن در فقه ونظام حقوقی ایران، ضرورت بازبینی و اتخاذ رویکرد فراتر از دید صرفاً حقوقی و اقدامات تکمیلی قوانین مرتبط با سقط جنین را اثبات نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

55 - تعیین مصداق آیه شراء در تفسیر جامع البیان طبری و تطبیق آن با تفاسیر شیعی قرن چهارم تا ششم
عبدالمجید طالب تاش

آیه 207 البقره که به آیۀ شراء شهرت دارد از شخصی می‌گوید که جان خود را برای رضای خدا می‌فروشد. شأن نزول و تعیین مصداق آیه، آوردگاه آرای مفسران است. این مقاله به روش تطبیقی روایات جامع‌البیان فی تفسیر آی‌القرآن اثر طبری به عنوان نخستین تفسیر مدوّن اهل سنّت را با دیدگاه تف چکیده کامل

آیه 207 البقره که به آیۀ شراء شهرت دارد از شخصی می‌گوید که جان خود را برای رضای خدا می‌فروشد. شأن نزول و تعیین مصداق آیه، آوردگاه آرای مفسران است. این مقاله به روش تطبیقی روایات جامع‌البیان فی تفسیر آی‌القرآن اثر طبری به عنوان نخستین تفسیر مدوّن اهل سنّت را با دیدگاه تفاسیر مهمّ شیعی در قرن چهارم تا ششم هجری قمری شامل تفسیر قمی، فرات کوفی، عیّاشی، التبیان فی تفسیر‌القرآن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، روض الجنان و روح الجنان که نویسندگان آنها بین قرن چهارم تا ششم درگذشته‌اند تطبیق داده است. طبری در تفسیر آیه شراء نه روایت آورده که آن ها را در سه بخش دسته بندی می‌کند. روایاتی که از نزول آیه در باره افراد معیّنی از مهاجران سخن گفته‌؛ روایاتی که از نزول آیه در باره عموم مهاجران و انصار سخن گفته‌؛ و روایاتی که نزول آیه را عامّ و کلّی دانسته است. اکثر روایات طبری در تفاسیر شیعی تکرار شده است؛ جز اینکه روایاتی که حاکی از آن است که عمر، ابوبکر و ابوهریره تعیین مصداق کرده‌اند مورد توجّه مفسران شیعی قرار نگرفته است. در تفاسیر شیعی روایت متفاوتی آمده که شأن نزول آیه را مربوط به بیتوته کردن امام علی در بستر پیامبر اکرم دانسته و مورد اعتنای طبری قرار نگرفته است. این تحقیق بدست داده است که تعیین مصداق مفسّران شیعه، بر دیگر آرا ترجیح دارد؛ زیرا تناسب تامّ با سیاق آیه دارد و هر چند طبری از این نزول سخن نگفته، لکن بسیاری از مفسّران بعدی اهل سنّت آن را تأیید کرده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

56 - تأثیر تعداد ورودی‌ گردشگران و درآمد بر سلامت جسمانی و رفاه اجتماعی افراد محلی در شهرک تاریخی ماسوله
مهدی نوراللهی سلامت سیدحمید خداداد حسینی

گردشگری به عنوان یک صنعت خدماتی نقش مهمی در توسعه بسیاری از کشورها ایفا می کند و در سال های اخیر به طور قابل توجهی گسترش یافته است. این صنعت در کشور ایران که دارای سرزمینی چهار فصل و جاذبه های متنوع و منحصر به فرد تاریخی، مذهبی، فرهنگی، طبیعی و غیره است، از اهمیت زیادی چکیده کامل

گردشگری به عنوان یک صنعت خدماتی نقش مهمی در توسعه بسیاری از کشورها ایفا می کند و در سال های اخیر به طور قابل توجهی گسترش یافته است. این صنعت در کشور ایران که دارای سرزمینی چهار فصل و جاذبه های متنوع و منحصر به فرد تاریخی، مذهبی، فرهنگی، طبیعی و غیره است، از اهمیت زیادی برخوردار است. بدین منظور در این مطالعه به بررسی تأثیر تعداد ورودی‌ گردشگران و درآمد بر سلامت جسمانی افراد محلی و ارتقاء رفاه اجتماعی آن ها در شهرک تاریخی ماسوله گیلان پرداخته شد. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، پیمایشی- توصیفی می‌باشد و نهایتاً از لحاظ روش جمع آوری داده&lrm;ها و اطلاعات از نوع میدانی می&lrm;باشد. جامعه آماری این پژوهش را ساکنان شهرک ماسوله تشکیل می دهند. از این جامعه، نمونه ای به حجم 363 نفر و به روش نمونه گیری اتفاقی انتخاب شد. برای گردآوری داده های پژوهش، پرسشنامه ای حاوی 18 سؤال طراحی شد. روایی پرسشنامه توسط اساتید و کارشناسان امر و پایایی مورد نظر در این مطالعه توسط ضریب آلفای کرونباخ که مقدارش بالای 7/0 شد بررسی و تأیید گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها نشان داد که در سطح اطمینان 95 درصد تعداد گردشگران ورودی بر سلامت ساکنان و درآمد آن ها تأثیر مثبت و معناداری دارد. سلامت ساکنان بر رفاه اجتماعی تأثیر مثبت و معناداری دارد. و در نهایت تعداد گردشگران ورودی به واسطه درآمد ساکنان بر سلامت ساکنان تأثیر مثبت و معناداری دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

57 - تحلیل عوامل موثر بر فرآیند تصمیم گیری در پذیرش کارآفرینی در بین زنان روستایی (مطالعه موردی: دهستان سولقان)
فضیله دادور (خانی) سمیه سادات موسوی

در محیط های روستایی علاوه بر این که از نیروی کار زنان در زمینه های اقتصادی و کشاورزی بهره می گیرند، نقش تصمیم گیری و تصمیم سازی آن ها می تواند عاملی بسیار مهم در حل مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی باشد؛ چراکه مشارکت زنان روستایی در تصمیم گیری ها به عنوان فرایندی فعال در چکیده کامل

در محیط های روستایی علاوه بر این که از نیروی کار زنان در زمینه های اقتصادی و کشاورزی بهره می گیرند، نقش تصمیم گیری و تصمیم سازی آن ها می تواند عاملی بسیار مهم در حل مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی باشد؛ چراکه مشارکت زنان روستایی در تصمیم گیری ها به عنوان فرایندی فعال در مسیر توسعۀ روستایی از اهمیتی قابل توجه برخوردار است. پژوهش حاضر نیز با هدف تحلیل عوامل موثر بر تصمیم گیری زنان از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. جامعه آماری آن را پذیرندگان کارآفرینی و نوآوری (پرورش و فروش نهال و گل و متعلقات مربوطه)، ساکن در 4 روستا از دهستان سولقان (کشارعلیا، کشارسفلی، سولقان، کن)، که تعداد آن ها بالغ بر 82 خانوار یا به عبارتی 82 مرد پذیرنده و زنان آن ها (در کل 164 نفر) می باشد، تشکیل می دهد. داده ها به دو صورت میدانی و کتابخانه ای با ابزارهایی چون: پرسشنامه، مصاحبه، کتب و مقالات گوناگون، جمع آوری شده اند و جهت تعیین پایایی و روایی ابزار مورد استفاده از روش آلفای کرونباخ (799/0) (با مطالعه 20 نمونه) و روش اعتبار محتوا و قضاوت داوران و متخصصین استفاده شد. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون تحلیل عاملی، کلموگروف- اسمیرنوف و رگرسیون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که؛ از نظر مردان عوامل اجتماعی- خانوادگی و شخصیتی در وهله اول بیش ترین تاثیر را بر فرایند تصمیم گیری زنان و همچنین سرعت انتخاب آنان دارند و در درجه بعدی عوامل اقتصادی نقش تعیین کننده ای در این فرایند و پذیرش نوآوری توسط آنان دارا می باشد. و از نظر زنان به ترتیب عوامل اقتصادی، اجتماعی- خانوادگی و شخصیتی، بر فرایند تصمیم گیری آن ها نسبت به پذیرش کارآفرینی، موثرند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

58 - باورهای عامیانه مردم تالش زبان ماسوله استان گیلان با رویکرد ردّپای جغرافیا
علیرضا اقدامی معافی فاطمه همتی گسکری

گیلان دارای فرهنگ عامه ی شفاهی غنی و گسترده ای است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است که متأسفانه به دلیل پیشرفت علم و دور شدن نسل های جوان از فرهنگ عامه، این باورها، آداب و رسوم و زبان عامیانه در معرض فراموشی قرار گرفته است. از جمله مناطق گیلان که دارای فرهنگ و تمدنی چکیده کامل

گیلان دارای فرهنگ عامه ی شفاهی غنی و گسترده ای است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است که متأسفانه به دلیل پیشرفت علم و دور شدن نسل های جوان از فرهنگ عامه، این باورها، آداب و رسوم و زبان عامیانه در معرض فراموشی قرار گرفته است. از جمله مناطق گیلان که دارای فرهنگ و تمدنی غنی و کهن است، منطقه ی تالش زبان ماسوله است. این پژوهش با هدف بررسی و استخراج باورهای عامیانه مردم این منطقه در زمینه های مختلف باورهای مربوط به طبیعت، حیوانات، آداب و رسوم زندگی اجتماعی با روش میدانی تهیه و تنظیم شده است. علاوه بر شیوۀ میدانی برای مطالب مقدماتی از روش کتابخانه یی استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین باورها و اعتقادات مردم این منطقه مربوط به طبیعت، گیاهان و حیوانات است و پس از آن در بخش عقاید مربوط به زندگی فردی و اجتماعی، اعیاد باستانی نوروز و چهارشنبه سوری از اهمیت و گستردگی بیشتری برخوردار هستند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

59 - بررسی و مقایسه سفر با روح در کتاب سرخ یونگ و معارف بهاء ولد
بیتا طحان محمدرضا روزبه سید محسن حسینی موخر علی نوری

کتاب سرخ اثری غیر‌متعارف از کارل گوستاو یونگ است که نوادگان او اخیراً اجازۀ انتشارش را داده‌اند. یونگ در این کتاب با زبانی نمادین، به شرح تحولات روحی یا پیگیری تصاویر درونی خویش و تلاش برای یافتن روح فراموش‌شدۀ خویشتن می‌پردازد. معارف نیز تنها اثر به‌ جای مانده از بهاء چکیده کامل

کتاب سرخ اثری غیر‌متعارف از کارل گوستاو یونگ است که نوادگان او اخیراً اجازۀ انتشارش را داده‌اند. یونگ در این کتاب با زبانی نمادین، به شرح تحولات روحی یا پیگیری تصاویر درونی خویش و تلاش برای یافتن روح فراموش‌شدۀ خویشتن می‌پردازد. معارف نیز تنها اثر به‌ جای مانده از بهاء ولد است که در آن مکاشفات روحی خود را بی‌پروا بیان کرده است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، سفر با روح را در دو اثر مزبور بررسی می‌کند؛ بدین ترتیب که به شرح چگونگی سفر با روح و مقایسۀ روح یونگ، روح اعماق و روح زمانه در کتاب سرخ، با روح بهاء ولد، الله، عقل و نفس در معارف و تحلیل آن‌ها پرداخته می‌شود و در پایان نتایج حاصل از این سفر ذکر می‌گردد. هدف از تحقیق بیان وجوه تشابه و تمایز دیدگاه یک عارف و یک روان‌شناس است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که یونگ علاوه بر روح خویش از روح اعماق سخن می‌گوید که راهنما و رهانندۀ او از اسارت روح زمانه است، اما بهاء ولد از انواع روح چیزی نمی‌گوید و تنها هدایتگر او، الله است. در پایان سفر، پس از قتل قهرمان درون (نفس) به دست یونگ، خورشید اعماق در اندرونش طلوع می‌کند. در معارف نیز بهاء ولد نفس را می‌کشد و روح او منور به انوار الهی می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

60 - رمزپردازی غار در فرهنگ ملل و یار غار در غزل‌های مولوی
مریم حسینی

مطالعة روان‌شناسانه غزل‌های مولانا نشان می‌دهد که بیشتر غزل‌هایی که حاصل شور و جذبه و هیجان عاطفی است، حاوی نوعی خودشناسی و درک و بیان درست و عمیق از خودآگاه و ناخودآگاه شخصی و جمعی مولاناست. تجربة دیدار با فرامن که مولوی بنا بر عقاید عرفانی خود، او را با جبرییل، حق، ان چکیده کامل

مطالعة روان‌شناسانه غزل‌های مولانا نشان می‌دهد که بیشتر غزل‌هایی که حاصل شور و جذبه و هیجان عاطفی است، حاوی نوعی خودشناسی و درک و بیان درست و عمیق از خودآگاه و ناخودآگاه شخصی و جمعی مولاناست. تجربة دیدار با فرامن که مولوی بنا بر عقاید عرفانی خود، او را با جبرییل، حق، انسان کامل و معشوق یکی می‌گیرد، در وجود شمس تبریز ظهور می‌یابد و شمس، یار غارِ مولانا در دیوان کبیر است که تجسمی از ضمیر ناخودآگاه و فرامن شخصی وی است.روش مطالعه در مقالة حاضر نقد روان‌شناختی است. نگارنده می‌کوشد تا با طرح مسأله فرامن (Superego) که یکی از کهن‌الگوهای روان‌شناسی یونگ است، به بررسی یکی از کهن‌الگوهای گسترده در دیوان بپردازد. در این مسیر رمز غار در ادب فارسی و فرهنگ جهانی نیز بررسی شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

61 - نفس و بدن در تفکر اسلامی
مرتضی شجاری

از آنجا که بنا بر حدیثی مشهور خودشناسی راهی برای خداشناسی است، فیلسوفان و عارفان مسلمان همواره به بحث نفس یا روح انسان و رابطة آن با بدن، توجه ویژه‌ای داشته‌اند. ابن سینا نفس را جوهری مجرد و قائم به ذات می‌داند که در بدن انسان و در جسم دیگری منطبع نیست، بلکه مفارق از هم چکیده کامل

از آنجا که بنا بر حدیثی مشهور خودشناسی راهی برای خداشناسی است، فیلسوفان و عارفان مسلمان همواره به بحث نفس یا روح انسان و رابطة آن با بدن، توجه ویژه‌ای داشته‌اند. ابن سینا نفس را جوهری مجرد و قائم به ذات می‌داند که در بدن انسان و در جسم دیگری منطبع نیست، بلکه مفارق از همه مواد و اجسام است. اما این جوهر مجرد تعلق و اختصاص به بدن انسان ـ مادام که این بدن زنده باشد ـ دارد. از دیدگاه ابن عربی، صفت تدبیر برای روح ناشی از ارتباط ذاتی بین روح‌ها و بدن‌ها و تابعی از ارتباط حق با مخلوقات است. بدن محلی است که روح، آثار خود را در آن پدیدار می‌سازد. ملاصدرا با بهره‌گیری از حرکت جوهری، ثنویت انسان از دو جوهر نفس و بدن را انکار کرده، نفس را حادث از بدن و بدن را مرتبه‌ای از نفس می‌داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

62 - حقیقت انسان در عرفان نظری
مرتضی شجاری

ابن عربی حقیقت انسان را لطیفه‌ای ربانی می‌داند که حق تعالی آن را از روح خود در جسم انسان دمید. این لطیفه همان قلب است؛ جوهر نورانی مجرّدی که واسطة میان روح و نفس است و انسانیّتِ انسان با آن تحقق می‌یابد. قلب، رییس بدن و مورد خطاب الهی است، عقلی است که خدا را تعقل می‌کند چکیده کامل

ابن عربی حقیقت انسان را لطیفه‌ای ربانی می‌داند که حق تعالی آن را از روح خود در جسم انسان دمید. این لطیفه همان قلب است؛ جوهر نورانی مجرّدی که واسطة میان روح و نفس است و انسانیّتِ انسان با آن تحقق می‌یابد. قلب، رییس بدن و مورد خطاب الهی است، عقلی است که خدا را تعقل می‌کند و از آنجایی که حقیقت انسان است، قادر به ادراک ذات تمامی اشیاء است و چون به نور معرفت روشن شود، آیینة تجلی همة معارف الهی می‌گردد. این حقیقت محلِ صور الهی است و هر صورتی را می‌پذیرد: چراگاه آهوان، دیر راهبان، خانة بت‌ها، کعبة طواف‌کننده، الواح تورات و کتاب قرآن. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

63 - شرح بیتی از دیوان حافظ («زمانی» یا «زبانی»)
نصرت‌ا... فروهر

در غزلی از دیوان حافظ به مطلعِ دلم جز مهر مهرویان طریقی برنمی‌گیرد ز هر در می‌دهم پندش ولیکن درنمی‌گیرد بیتی در همة نسخه‌ها به‌جز نسخة ایاصوفیه به صورت زیر آمده است: من آن آیینه را روزی به‌دست‌آرم سکندروار اگر می‌گیرد این آتش زمانی ور نمی‌گیرد چکیده کامل

در غزلی از دیوان حافظ به مطلعِ دلم جز مهر مهرویان طریقی برنمی‌گیرد ز هر در می‌دهم پندش ولیکن درنمی‌گیرد بیتی در همة نسخه‌ها به‌جز نسخة ایاصوفیه به صورت زیر آمده است: من آن آیینه را روزی به‌دست‌آرم سکندروار اگر می‌گیرد این آتش زمانی ور نمی‌گیرد اما در نسخة ایاصوفیه، مصراع دوم این بیت به‌شکل زیر آمده است: من آن آیینه را روزی به‌دست آرم سکندروار اگر می‌گیرد این آتش‌زبانی ور نمی‌گیرد باتوجه به این‌که حافظ در همان غزل به آتش‌زبانی خود اشاره دارد: میان گریه می‌خندم که چون شمع اندرین مجلس زبان آتشینم هست لیکن در نمی‌گیرد و شارحان دیوان حافظ، این ارتباط باریک عمودی میان ابیات را از نظر دور داشته و متوجه حذف یک نقطه (در حرف ب) در ترکیب آتش‌‌زبانی نشده‌اند، نگارندة این مقاله، با مراجعه به منابع کهن، دربارة این نکتة مهمّ که معنی بیت را بسیار روشن می‌کند، بحث کرده که امید است در نظر نکته‌دانان پذیرفته باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

64 - بازتاب تمثیلی نفس امّاره در مثنوی مولوی
فرهاد طهماسبی شهین ایامی بدرلو

مولوی در مثنوی بر اهمیت شناخت نفس تأکید کرده است. وی برای به تصویر کشیدن نفس که مفهومی مجرد، انتزاعی و دور از ادراک انسان است، از میان مواد سازنده صور خیال، از تمثیل بهره گرفته تا بین نفس انسان و عناصر طبیعت ارتباط برقرار کند. از مراتب و درجات نفس نیز به نفس امّاره بیشت چکیده کامل

مولوی در مثنوی بر اهمیت شناخت نفس تأکید کرده است. وی برای به تصویر کشیدن نفس که مفهومی مجرد، انتزاعی و دور از ادراک انسان است، از میان مواد سازنده صور خیال، از تمثیل بهره گرفته تا بین نفس انسان و عناصر طبیعت ارتباط برقرار کند. از مراتب و درجات نفس نیز به نفس امّاره بیشتر توجه داشته و کوشیده است زشتی های آن را از طریق تمثیل های حیوانی و استفاده از عناصر اربعه و جمادات در حکایت ها بازگو کند و بدین وسیله، نکات تعلیمی و اخلاقی در باب تحذیر از نفس امّاره را با شیوه ای غیر مستقیم و تأثیرگذار بر ذهن و روان مخاطب جاری سازد. هدف این پژوهش، بررسی مفهوم تمثیلی نفس امّارهدر سه دفتر اول مثنوی معنوی است. بدین منظور تمثیل های نفس امّاره از سه دفتر اول استخراج و به دو گروه تمثیل های حیوانی و موجودات خیالی و تمثیل های عناصر اربعه و جمادات تقسیم شده اند. بسامد و میزان استفاده از این تمثیل ها نیز از طریق نمودارها نشان داده شده است تا نتیجه تحقیق عینی تر و ملموس تر گردد. در تمثیل های دسته اول، موجودات خیالی بیشترین بسامد را نسبت به حیوانات دارند و در تمثیل های عناصر اربعه و جمادات، آتش بیشتر از عناصر دیگر در مفهوم نفس امّاره ظاهرگشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

65 - نقد و بررسی دیدگاه جورج شکّور درباره ی رسول خدا در«ملحمة الرسول»
زهرا خسروی فاطمه السادات ارفع

جورج شکّور ادیب معاصر مسیحی از لبنان ، برای رسول خدا و خاندان ایشان احترامی ویژه قائل است. از جمله آثار وی، ملحمة الرسول است که در بیش از هزار بیت سروده شده و به وقایع تاریخی از ولادت تا وفات رسول خدا اشاره کرده است. شکّور در این ملحمه رسول خدا را پیام آور دوستی و محبت چکیده کامل

جورج شکّور ادیب معاصر مسیحی از لبنان ، برای رسول خدا و خاندان ایشان احترامی ویژه قائل است. از جمله آثار وی، ملحمة الرسول است که در بیش از هزار بیت سروده شده و به وقایع تاریخی از ولادت تا وفات رسول خدا اشاره کرده است. شکّور در این ملحمه رسول خدا را پیام آور دوستی و محبت معرفی نموده ، ایشان را میراث دار پیامبران گذشته می داند که همان روش و شیوه آنها را ادامه داده است. وی ضمن بیان حوادث زندگی رسول خدا به ترسیم فضایل اخلاقی و ویژگی های ایشان پرداخته و امانتداری، صداقت، وفای به عهد و صبر و استقامت رسول خدا را می ستاید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

66 - رویکرد فلسفی غزالی پیرامون ادراک و نظریه تاویل
مهین رضایی اقدس جدیدیان افلاطون صادقی روح اله نادعلی

ابوحامد محمد غزالی از جمله اندیشمندان مسلمانی است که تاویل در نصوص دینی را مورد پذیرش قرار داده و در توجیه آن نظریه تاویل را مطرح نموده است. او برای اثبات نظریه خویش به موضوع هستی‌شناختی مراتب وجود و در ادامه به موضوع معرفت‌شناختی مراتب ادراک و تفاوت فهم در آدمی متوسل ش چکیده کامل

ابوحامد محمد غزالی از جمله اندیشمندان مسلمانی است که تاویل در نصوص دینی را مورد پذیرش قرار داده و در توجیه آن نظریه تاویل را مطرح نموده است. او برای اثبات نظریه خویش به موضوع هستی‌شناختی مراتب وجود و در ادامه به موضوع معرفت‌شناختی مراتب ادراک و تفاوت فهم در آدمی متوسل شده است. تفکرات غزالی با عبور از هستی و معرفت به حیطۀ زبان و معنا وارد شده و گسترۀ پژوهش در ادراک آدمی را در عصر خود غنا ‌بخشیده است. غزالی در این نظریه پدیده‌های هستی را مربوط به مرتبه‌ای مخصوص به خود دانسته و فهم مفاهیم نصوص دینی را مبتنی بر واکاوی جایگاه این مفاهیم در مرتبه‌ای از هستی قرار داده و تلاش نموده است تا تاویلی روشمند با رویکرد هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه، معناشناسانه و زبان‌شناسانه در تطابق با عقل و دین فراهم سازد. در این مقاله رویکرد فلسفی غزالی در زمینۀ ادراک مورد پژوهش قرار گرفته و تحلیل او از قوای نفس به‌عنوان خاستگاه ادراک در آدمی معرفی شده است. همچنین به‌کارگیری رویکرد فلسفی او در نحوۀ ادراک برای توجیه نظریۀ تأویل نصوص دینی نشان داده شده است. بنابراین می‌توان ادعا کرد که غزالی به‌عنوان متفکری عقل‌گرا از پژوهش‌های فلسفی برای اثبات نظریۀ خود بهره جسته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

67 - جایگاه جسمانیت در معرفت شناسی ملاصدرا
فخرالسادات علوی نجف یزدانی

این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی شأن و جایگاه جسمانیت در نظام معرفت‌شناسی متعالیه صدرایی می‌پردازد. ضرورت چنین تحقیقی از آنروست که شواهد قابل توجهی در احکام این نظام وجود دارد که در نظر اولیه حاکی از طرد و تحقیر جسم انسان و قوای ادراکی حسی، و به طور کلی عالم ماد چکیده کامل

این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی شأن و جایگاه جسمانیت در نظام معرفت‌شناسی متعالیه صدرایی می‌پردازد. ضرورت چنین تحقیقی از آنروست که شواهد قابل توجهی در احکام این نظام وجود دارد که در نظر اولیه حاکی از طرد و تحقیر جسم انسان و قوای ادراکی حسی، و به طور کلی عالم ماده در فرایند کسب معرفت است. در واقع، برخلاف معرفت‌شناسی های متعارف که جسم را از ارکان اصلی حصول معرفت می‌دانند، به نظر می رسد که ملاصدرا جسم و متعلقات آن را در معرفت حقیقی مهم ندانسته و ترجیح داده تا چنین معرفتی را از طریق نفس مجرده و از عوالم فوق محسوس تامین نماید. با تحلیل اهمّ مولفه های دخیل در فرایند معرفت در بیان ملاصدرا و علیرغم وجود شواهد هفتگانه ناظر به طرد جسمانیت، در مجموع به نظر می-رسد نمی‌توان معرفت‌شناسی صدرایی را نظامی جسم ستیز تلقی نمود ؛ بلکه با لحاظ مویدهای مختلف جسمانیت در این نظام از جمله قول به علیت جسم و دخالت موثرِ متعلقات جسمانی ادراک برای حصول نخستین مراتب معرفت، و همچنین تحقق کمال برای نفس انسانی بواسطه مانع-سازی‌های امور جسمانی، بایستی این شواهد سلبی را بجای طرد جسمانیت و تحقیر علوم طبیعی، مشیر به دغدغه‌های حکمت متعالیه برای تعالی بخشی به تمامی علوم بشری اعم از علوم انسانی، تجربی و فنی دانست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

68 - بازنمایی اهم اصول شناختی در شناخت‌شناسی حکیم سهروردی و علامه طباطبایی
سیدسعید شرف الدین طباطبایی سیدحجت طباطبایی

در مقایسه روشی بین کار این دو حکیم ممکن است گفته شود که از اهم مباحث معرفت‌شناختی اشراقی، تأکید بیشتر بر بحث از علم حضوری و روش اشراقی اوست. وی علم حضوری را علمی خطاناپذیر و حقیقی می‌شمارد، اما علم حصولی را تصور ذهنی محض می‌داند که بهره‌ای از حقایق اشیا ندارد؛ بلکه آن‌چ چکیده کامل

در مقایسه روشی بین کار این دو حکیم ممکن است گفته شود که از اهم مباحث معرفت‌شناختی اشراقی، تأکید بیشتر بر بحث از علم حضوری و روش اشراقی اوست. وی علم حضوری را علمی خطاناپذیر و حقیقی می‌شمارد، اما علم حصولی را تصور ذهنی محض می‌داند که بهره‌ای از حقایق اشیا ندارد؛ بلکه آن‌چه دارد فقط، صورت و مثالی از شئ در ذهن به همراه واقع‌نمائی از خارج است، البته در بحث صدق و کذب، موافق تئوری مطابقت و در بحث ارزش معرفت، مبناگرا است. بر خلاف شیخ اشراق، علامه با روش عقلی محض معتقد است که أولاً؛ منشأ همه علوم و ادراکات حتی بدیهیات، حس و صور حسی است و انتزاع بدیهیات از تصورات حسی بلا مانع است؛ هم‌چنین وی تشکیل معقولات بدیهی را به فعالیت دیگر ذهن که انتزاع و اعتبار معقولات ثانیه فلسفی است، نسبت می‌دهد، ثانیاً؛ علم حصولی یک اعتبار عقلی به دست آمده از یک معلوم حضوری است که عقل به‌ناچار به آن تن داده است و آن معلوم حضوری یک موجود مثالی و عقلی است که با وجود خارجی خود نزد مدرِک حاضر می&lrm;آید و این پایه‌ی است برای ورود علامه به بحث علم حضوری. علامه نیز همانند سهروردی معتقد به تئوری مطابقت و مبناگروی است. روش بحث این نوشتار به روش عقلی و به شکل تحلیلی- توصیفی و در قالب تحقیق کتابخانه‌ای ارائه شده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

69 - رهیافتی به ذهن مندی در علم النفس فخرالدین رازی
فاطمه ملبوبی عین الّله خادمی عبدالله صلواتی رضا درگاهی فر

فخررازی متکلم شهیر مسلمان، آراء قابل توجهی در بحث علم النفس فلسفی دارد. او نفس را جوهری مغایر بدن می‌داند، و تعدادی از حالات نفسانی و برخی ویژگی‌های آنها را نیز بررسی کرده است. پژوهش حاضر به این پرسش می‌پردازد که حالات و کیفیات نفس از دیدگاه فخر رازی با ذهنمندی در فلسفه چکیده کامل

فخررازی متکلم شهیر مسلمان، آراء قابل توجهی در بحث علم النفس فلسفی دارد. او نفس را جوهری مغایر بدن می‌داند، و تعدادی از حالات نفسانی و برخی ویژگی‌های آنها را نیز بررسی کرده است. پژوهش حاضر به این پرسش می‌پردازد که حالات و کیفیات نفس از دیدگاه فخر رازی با ذهنمندی در فلسفه ذهن معاصر چه نسبتی دارند؟ از این رو ابتدا رابطه‌ی حالات ذهنی با یکدیگر را در فلسفه‌ی ذهن مشخص کرده و بر این اساس، آرای فخر درباره‌ی حالات و کیفیات نفس بررسی می‌گردد. او با نقد تعاریف ابن سینا از درد و لذت، به نکات ارزشمندی که امروزه در فلسفه ذهن معاصر مطرح است اشاره کرده است. حاصل این پژوهش این است که برخی از شباهت‌ها در آراء فخر رازی با ذهنمندی معاصر یافته شد از جمله این که او به کیفیت پدیداری حالات احساسی و ادراکی در آرائش اشاره کرده و همواره تلاش برای اثبات این ویژگی داشته است. او همچنین به علم که از حالات شناختی است، توجه کرده و به نظر می‌رسد با طرح نظریه‌ی اضافه، حالت توجه آگاهانه‌ای را که برای نفس حاصل می‌شده، مورد نظر داشته است. در این جستجو به برخی اختلافات نیز اشاره می‌شود از جمله این که او به ویژگی‌ها و چگونگی حصول دیگر حالات شناختی همچون قصد، آرزو، میل داشتن و ... نپرداخته است و مفهوم حیث التفاتی در فلسفه‌ی ذهن با نظریه‌ی اضافه‌ی فخر تفاوت دارد. همچنین رویکرد فخر رازی و ذهنمندی معاصر از دو جهت با یکدیگر متفاوت هستند: 1- پیش فرض‌های فخر رازی و فلسفه‌ی ذهن معاصر در نفس داشتن تفاوت دارد. 2- به دلیل چارچوب تاریخی، هدف او در طرح این مباحث، پاسخ به مسائل متفاوت از مسائل فلسفه‌ی ذهن معاصر بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

70 - بررسی نقش حرکت جوهری نفس بر علم و ادراکات بشری
بهمن زمانیان علی اصغر جعفری ولنی مهدی اخوان

حرکت جوهری نفس،بعنوان یکی از مبانی مهم و کلیدی حکمت متعالیه به حساب می آید که آثار و نتایج فراوانی را به همراه دارد. یکی از مسائل بسیار مهم در این باره بررسی نسبت حرکت جوهری نفس با حقیقت ادراک است. یعنی، حرکت جوهری نفس چه نقشی در ادراکات بشری ایفاء می کند؟ و چه تاثیری ب چکیده کامل

حرکت جوهری نفس،بعنوان یکی از مبانی مهم و کلیدی حکمت متعالیه به حساب می آید که آثار و نتایج فراوانی را به همراه دارد. یکی از مسائل بسیار مهم در این باره بررسی نسبت حرکت جوهری نفس با حقیقت ادراک است. یعنی، حرکت جوهری نفس چه نقشی در ادراکات بشری ایفاء می کند؟ و چه تاثیری بر مباحث علم در حکمت صدرائی دارد؟ هدف این پژوهش، تبیین میزان تاثیر گذاری حرکت جوهری نفس بر حقیقت ادراک است که با روش توصیفی وتحلیلی و بر اساس مطالعه کتابخانه ای صورت گرفته است.حرکت جوهری نفس در دو ساحت وجود شناختی ادراک و مباحث معرفت شناختی علم؛ قابل پیگیری است.پذیرش حرکت جوهری نفس، در بعد وجود شناختی ادراک ، سبب می شود تا ملاصدرا، قیام صور حسی و خیالی به نفس را مطرح کند و قیام حلولی حکمای مشاء را کنار بگذارد.او پذیرش اتحاد عالم به معلوم را نیز از نتایج پذیرش حرکت جوهری نفس می داند و بر اساس حرکت جوهری نفس آن را تبیین می کند. همچنین بار یافتن به تجرد عقلی و ادراک کلیات عقلی را مشروط به صیرورت جوهری می داند. در بُعد معرفت شناختی نیز نفس، بواسطه ارتقای وجودی، واجد کمالات حقایق مادون خود می گردد و حملی بغیر از حمل اولی و حمل شایع را با نام حمل حقیقه و رقیقه به ارمغان می آورد.از این روحرکت جوهری نفس، سبب می شود تا حقیقت انطباق میان ذهن و عین از این همانی ماهوی به این همانی وجودی بدل گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

71 - بدن و رابطۀ آن با علم و ادراک از منظر ملاصدرا
علیرضا حسن پور زهرا امامی

فیلسوفان اسلامی،‌ به خصوص مشائیان، براساس تبیینی که از رابطۀ نفس و بدن و ماهیت این دو به دست می دهند، علم و ادراک را فعل نفس و نه بدن می‌دانند. از نظر ایشان، علم نفس به بدن از سنخ علم حصولی است. اما براساس دیدگاه ملاصدرا علمِ نفس به بدن همانند خودآگاهی نفس است و از سنخ چکیده کامل

فیلسوفان اسلامی،‌ به خصوص مشائیان، براساس تبیینی که از رابطۀ نفس و بدن و ماهیت این دو به دست می دهند، علم و ادراک را فعل نفس و نه بدن می‌دانند. از نظر ایشان، علم نفس به بدن از سنخ علم حصولی است. اما براساس دیدگاه ملاصدرا علمِ نفس به بدن همانند خودآگاهی نفس است و از سنخ علم حضوری به شمار می‌آید. طبق نگرش صدرایی نه تنها بدن متعلَّق علم حضوری و خودآگاهی نفس قرار می‌گیرد، بلکه در تمام مراتب ادراک نیز حضور دارد و در هر کدام از آنها نقشی ایفا می‌کند؛ تا جایی که اگر اختلالی در بدن ایجاد شود تمام مراحل ادراک و حتی ادراک عقلی نیز دستخوش تغییر و تحول قرار می‌گیرد. در این نوشتار ابتدا به ذکر انواع بدن از منظر ملاصدرارا می پردازیم و سپس مسئلۀ علمِ نفس به بدنو نقش بدن در ادراک از نظرگاه صدرایی را تبیین و تحلیل می کنیم و درنهایت به این نتیجه خواهیم رسید که بدن، مرتبه‌ای از مراتب نفس و نه جوهری جدای از آن است. این امر به ما امکان می‌دهد تا بپذیریم که حضور و نقش بدن در ادراک اگرچه به اندازۀ نفس نیست، اما کمتر از آن هم نیست و از این دیدگاه جمهور فلاسفه که معتقدند فقط نفس در ادراک نقش دارد فاصله بگیریم. در واقع، علم‌النفس صدرایی، فقط بررسی نفس نیست، بلکه تبیینی از ماهیت انسان است که بدون توجه به بُعد جسمانی او ناکافی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

72 - الهامات قدسی و القائات شیطانی از دیدگاه ملاصدرا
سیدصدرالدین طاهری منا فریدی خورشیدی

نفس انسانی، در طی قوس صعود، بر مبنای حرکت جوهری و اشتدادی خود، به مرتبه‌ای دست می‌یابد که آماده دریافت انواع خطورات می‌گردد. خاطر بر دو نوع است. دسته‌ای الهی است که از جانب خداوند بر قلب آدمی وارد می‌گردد که الهام نامند و دسته‌ای نیز از جانب شیطان بر قلب انسان فرود می‌آ چکیده کامل

نفس انسانی، در طی قوس صعود، بر مبنای حرکت جوهری و اشتدادی خود، به مرتبه‌ای دست می‌یابد که آماده دریافت انواع خطورات می‌گردد. خاطر بر دو نوع است. دسته‌ای الهی است که از جانب خداوند بر قلب آدمی وارد می‌گردد که الهام نامند و دسته‌ای نیز از جانب شیطان بر قلب انسان فرود می‌آید که القاء نامند. گاهی الهامات قدسی با‌واسطه صورت می‌پذیرد و گاهی نیز بدون واسطه. در الهامات قدسی با‌واسطه، نیازمند وسائطی هستیم که الهامات را از جانب حق‌تعالی بر قلب آدمی وارد سازد. یکی از وسائط الهام، ملائکه هستند. نقطه مقابل الهام، القاء می‌باشد که از جانب شیطان صورت می‌پذیرد. کشمکش میان سپاه فرشته و جنود شیطان، در نفس آدمی، همیشگی است. زمانی که نفس به ذکر خداوند مشغول باشد، شیطان از او دور گشته و الهام فرشته صورت می‌پذیرد. این در حالی است که شاهد همکاری همه‌جانبه قوای نفس، تحت سیطره قوه قدسیه باشیم. در مقابل، هنگامی که نفس به واسطه شهوانیات، از یاد خداوند غافل گردد، شیطان به واسطه تسخیر قوه وهمیه، مجال القاء از راه-های گوناگون را می‌یابد. کشمکش شیطان و فرشته در نفس آدمی تا جایی ادامه می‌یابد که یکی از این دو، فاتح کارزار نفس گردند که در اکثر آدمیان، به جهت غلبه شهوت، فاتح اصلی، شیطان و جنود او می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

73 - حکیم سبزواری و سازوارسازی دیدگاه سهروردی و صدرالمتألّهین در مسألۀ اِبصار
محمد هادی توکلی حسینعلی شیدانشید

صدرالمتألّهین که در اِبصار، به نظریّۀ خلق و انشای صور محسوس توسط نَفْس عقیده دارد، نظریّۀ علمِ حضوریِ اشراقی اِبصار اثر شیخ اشراق، را نپذیرفته و اشکالاتی بر آن وارد کرده است. سبزواری در دفاع از نظریّۀ شیخ اشراق، علاوه بر پاسخگویی به نقدهای صدرالمتألّهین، در توجیه این نظ چکیده کامل

صدرالمتألّهین که در اِبصار، به نظریّۀ خلق و انشای صور محسوس توسط نَفْس عقیده دارد، نظریّۀ علمِ حضوریِ اشراقی اِبصار اثر شیخ اشراق، را نپذیرفته و اشکالاتی بر آن وارد کرده است. سبزواری در دفاع از نظریّۀ شیخ اشراق، علاوه بر پاسخگویی به نقدهای صدرالمتألّهین، در توجیه این نظریّه و سازوار ساختن آن با مبانی حکمت متعالیه کوشیده است. این مقاله به گزارش و نقد و بررسی این کوشش سبزواری که در واقع نوعی نوآوری در سازوارسازی دو آن دیدگاه است، اختصاص دارد. حاصل آنکه دو گونه توجیه از سخنان وی می توان داشت که البتّه با اشکالاتی از جمله ناسازگاری با نظام حکمت اشراقی، روبه روست، امّا نظریّه ای را که در تبیین کیفیّت اِبصار در مورد نفوس کامل از توجیه دوم وی به دست می آید می توان نظریّه ای جدید در سیر تطوّر نظریّۀ اِبصار دانست که مبتنی بر مبانی حکمت متعالیه نیز هست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

74 - معرفت نفس از دیدگاه قرآن کریم
سیده پرگل شمسی علی اکبر افراسیاب پور علی فتح الهی

یکی از نیازمندی های مهم بشر،نیاز به شناخت خویشتن است.زیرا انسان در سایه ی دستیابی به این علم،می تواند به رشد و کمال حقیقی دست پیدا کند. به دلیل اهمیت این موضوع،افراد و مکاتب گوناگون در این زمینه، نظریه پردازی نموده اند.قرآن کریم، کامل ترین کتاب آسمانی و بهترین منبع در ب چکیده کامل

یکی از نیازمندی های مهم بشر،نیاز به شناخت خویشتن است.زیرا انسان در سایه ی دستیابی به این علم،می تواند به رشد و کمال حقیقی دست پیدا کند. به دلیل اهمیت این موضوع،افراد و مکاتب گوناگون در این زمینه، نظریه پردازی نموده اند.قرآن کریم، کامل ترین کتاب آسمانی و بهترین منبع در باب معرفت نفس است.هدف از این پژوهش،بررسی معرفت نفس از دیدگاه قرآن کریم است. روش تحقیقی پژوهش مذکور،روش توصیفی با تحلیل محتوا می باشد.برای گردآوری اطلاعات،از روش کتابخانه ای استفاده شده است.در تحلیل داده ها از روش های توصیفی و استدلال عقلی، بهره گرفته شده است.در پژوهش مذکور،به موضوعاتی از جمله :نظر قرآن کریم در مورد معرفت نفس،رابطه ی معرفت نفس و معرفت الله،ابعاد وجودی انسان،آثار معرفت نفس،مراتب نفس و امتیازات و نقاط ضعف انسان، پرداخته شده است.بر اساس یافته های این نوشتار،قرآن کریم،دعوت به معرفت نفس نموده است.از نظر قرآن،یکی از دو طریق شناخت خداوند،معرفت نفس است.انسان به دلیل ماهیت دو بعدی،امتیازات و ضعف هایی دارد. قرآن کریم،این نقاط قوت و ضعف را ، برای انسان بیان کرده است؛تا در مسیر معرفت نفس،یاری گر وی باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

75 - عشق حالی دو اسبه می‌آمد
حسن انوری

آن‌چه در این مقاله آمده است، بیان اجمالی داستان آفرینش آدم، صدور فرمان خداوند به فرشتگان برای آوردن مُشتی خاک از زمین است و این که از میان این فرشتگان تنها عزرائیل موفّق می‌شود با اغفال زمین، مشتی خاک برگیرد و فرمان الاهی را اجرا کند. این داستان که در دفتر پنجم مثنوی و چکیده کامل

آن‌چه در این مقاله آمده است، بیان اجمالی داستان آفرینش آدم، صدور فرمان خداوند به فرشتگان برای آوردن مُشتی خاک از زمین است و این که از میان این فرشتگان تنها عزرائیل موفّق می‌شود با اغفال زمین، مشتی خاک برگیرد و فرمان الاهی را اجرا کند. این داستان که در دفتر پنجم مثنوی و مرصادالعباد نجم رازی آمده است، برای بیان دو هدف متفاوت است: مولانا نخست از مسأله خیر و شرّ سخن می‌گوید و نتیجه می‌گیرد که امتناع خاک در ردّ پذیرش مأموریت فرشتگان برای آن است که گرفتار خیر و شرّ نشود. نجم رازی به دلیلی دیگر متوّسل می‌شود و آن این که از ترس قرب حقّ خاک سرباز می‌زند و می‌گوید من نهایت بُعد را برگزیده‌ام تا از وحشت قُرب در امان بمانم. در خلال این روایت نکاتی ظریف و خواندنی از مولانا و نجم رازی در فضیلت دل و روح و خصایص فرشتگان برمی‌خوانید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

76 - نفیر مولوی، گوهر مثنوی بررسی تطبیقی مسألة «اتحاد عاشق و معشوق» در مثنوی و حکمت متعالیه
علی صنایعی

از بخت شکر دارم و از روزگار هم. خداوند را سپاس‌گزارم که بار دیگر توفیق هم‌نشینی با مَلک الخلّاق گلستان مثنوی را نصیبم کرد و جام کوچک وجودم را از آن رحیق سرخوشان مشحون ساخت. هدف این مقاله، یافتن این پرسش مهم است که لب لباب مثنوی شریف مولانا چیست و به بیانی دیگر، آن نفیری چکیده کامل

از بخت شکر دارم و از روزگار هم. خداوند را سپاس‌گزارم که بار دیگر توفیق هم‌نشینی با مَلک الخلّاق گلستان مثنوی را نصیبم کرد و جام کوچک وجودم را از آن رحیق سرخوشان مشحون ساخت. هدف این مقاله، یافتن این پرسش مهم است که لب لباب مثنوی شریف مولانا چیست و به بیانی دیگر، آن نفیری که وی در این عالَم سرداد و همة سینه‌های شرحه شرحه از فراق را به سوی خویش فراخواند، کدام است؟ در این نوشته سعی خواهیم کرد تا با یاری جستن از سه مقدمة فلسفی در حکمت متعالیه (تئوری حرکت جوهری، مسألة نفی و اتحاد عاقل و معقول)، به یافتن پاسخ پرسش مهم مذکور از دیدگاه جلال‌الدین نایل آییم. امید است که ببار آید و کام همة عاشقان را شکرین سازد: وَ هذا دُعاءٌ لا یُردُّ فأنِّه دعاءٌ لاصنافِ البریّة شاملُ پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

77 - سیرتحول فکری نظامی در ساقی‌نامه
رضا حیدری نوری احمد خاتمی

ساقی‌نامه یکی از دل‌انگیزترین انواع شعر فارسی است که برای بیان حقایق و مضامینی متنوع بکار می‌رود. حکیم نظامی ساقی‌نامه‌هایی دارد که بیش‌تر به موضوعاتی پیرامون مسائل عرفانی، اخلاقی و عشقی اختصاص دارد. او در ساقی‌نامه‌های خود، موضوعات را متفاوت مطرح نموده است، و آن ناشی ا چکیده کامل

ساقی‌نامه یکی از دل‌انگیزترین انواع شعر فارسی است که برای بیان حقایق و مضامینی متنوع بکار می‌رود. حکیم نظامی ساقی‌نامه‌هایی دارد که بیش‌تر به موضوعاتی پیرامون مسائل عرفانی، اخلاقی و عشقی اختصاص دارد. او در ساقی‌نامه‌های خود، موضوعات را متفاوت مطرح نموده است، و آن ناشی از عوامل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ... و پختگی علمی و سنّی اوست. گاهی با بیان مفاهیم عارفانه، مخاطب خویش را به آسمان می‌برد، گاهی او را در بوستان عشق رها و گاهی به دنیای پاک و بی‌آلایش زهد و پارسایی، دعوت می‌کند. دو ساقی‌نامة مورد بحث این نوشتار در دو منظومة لیلی و مجنون و شرفنامه نظامی آمده است و نگارنده کوشیده است در این دو منظومه به تحلیل اندیشه و تبیین دیدگاه او در حوزة مسائل مذکور اهتمام کند. پرونده مقاله

فهرست مقالات soul

سکوی نشر دانش

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی