بررسی نقش حرکت جوهری نفس بر علم و ادراکات بشری
محورهای موضوعی : پژوهشهای معرفت شناختیبهمن زمانیان 1 , علی اصغر جعفری ولنی 2 , مهدی اخوان 3
1 - دانشجوی دکتری گروه فلسفه و کلام دانشگاه شهید مطهری
2 - عضو هیات علمی دانشگاه شهید مطهری
3 - دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی
کلید واژه: واژگان کلیدی : حرکت جوهری نفس, حمل حقیقه و رقیقه, ادراک و علم,
چکیده مقاله :
حرکت جوهری نفس،بعنوان یکی از مبانی مهم و کلیدی حکمت متعالیه به حساب می آید که آثار و نتایج فراوانی را به همراه دارد. یکی از مسائل بسیار مهم در این باره بررسی نسبت حرکت جوهری نفس با حقیقت ادراک است. یعنی، حرکت جوهری نفس چه نقشی در ادراکات بشری ایفاء می کند؟ و چه تاثیری بر مباحث علم در حکمت صدرائی دارد؟ هدف این پژوهش، تبیین میزان تاثیر گذاری حرکت جوهری نفس بر حقیقت ادراک است که با روش توصیفی وتحلیلی و بر اساس مطالعه کتابخانه ای صورت گرفته است.حرکت جوهری نفس در دو ساحت وجود شناختی ادراک و مباحث معرفت شناختی علم؛ قابل پیگیری است.پذیرش حرکت جوهری نفس، در بعد وجود شناختی ادراک ، سبب می شود تا ملاصدرا، قیام صور حسی و خیالی به نفس را مطرح کند و قیام حلولی حکمای مشاء را کنار بگذارد.او پذیرش اتحاد عالم به معلوم را نیز از نتایج پذیرش حرکت جوهری نفس می داند و بر اساس حرکت جوهری نفس آن را تبیین می کند. همچنین بار یافتن به تجرد عقلی و ادراک کلیات عقلی را مشروط به صیرورت جوهری می داند. در بُعد معرفت شناختی نیز نفس، بواسطه ارتقای وجودی، واجد کمالات حقایق مادون خود می گردد و حملی بغیر از حمل اولی و حمل شایع را با نام حمل حقیقه و رقیقه به ارمغان می آورد.از این روحرکت جوهری نفس، سبب می شود تا حقیقت انطباق میان ذهن و عین از این همانی ماهوی به این همانی وجودی بدل گردد.
The essential movement of the soul is considered as one of the important and key foundations of transcendental wisdom, which brings many effects and results. One of the most important issues in this regard is to examine the relationship between the essential movement of the soul and the truth of perception. That is, what role does the essential movement of the soul play in human perceptions? And what effect does it have on the topics of science in Sadra's wisdom? The purpose of this research is to explain the impact of the essential movement of the soul on the truth of perception, which was done with a descriptive and analytical method and based on a library study. can be followed. The acceptance of the essential movement of the soul, in the dimension of the cognitive existence of perception, causes Mulla Sadra to put forward the rise of sensory and imaginary forms to the soul and to leave the rise of the solutions of the sages of Masha. He knows the acceptance of the essential movement of the soul and explains it based on the essential movement of the soul. It also considers the burden of intellectual abstraction and the perception of intellectual universals to be conditional on the essence. In the epistemological dimension, the soul, due to its existential elevation, becomes capable of the perfections of the truths beyond itself, and it brings a bearing other than the first bearing and the common bearing called the bearing of truth
ابن سینا، حسین ابن عبدالله. (1404). الهیات شفاء، قم، مکتبه آیه الله مرعشی.
حاجی سبزواری، ملاهادی. (1981). تعلیقات بر اسفاراربعه، جلد3، بیروت، انتشارات احیاءتراث،چاپ سوم
جوادی آملی، عبدالله. (1386). رحیق مختوم، جلد 4، قم، اسراء، چاپ سوم.
همو. (1386). رحیق مختوم، جلد 10، قم، اسراء،چاپ سوم.
همو. (1395). رحیق مختوم، جلد 17، 15، قم، اسراء، چاپ اول.
همو. (1393). رحیق مختوم، 11،13، قم، اسراء، چاپ اول.
شیرازی، صدرالدین. (1981). الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، جلد 1،3،8،9، بیروت، دار احیاء تراث، چاپ سوم.
همو. (1363). مفاتیح الغیب، تهران، موسسه تحقیقاتی فرهنگی.
همو. (1360). شواهد الربوبیه، مشهد، المرکز الجامع للنشر.
همو. (1375). مجموعه رسائل فلسفی، تهران، انتشارات حکمت.
همو. (1363). مشاعر، کتابخانه طهوری، چاپ دوم.
همو. (1302). رسائل تسعه، تهران.
همو. (1366). تفسیر قرآن کریم، جلد 7، بیدار، چاپ دوم.
همو. (1360). اسرار الایات، انجمن حکمت و فلسفه.
ریاحی (1389). مراتب تکامل نفس از دیدگاه ملا صدرا (ص137-125)، فصلنامه انسان پژوهی دینی، سال هفتم، شماره 24.
زندیه، مهدی. (1388). حرکت جوهری نفس و ثبات معرفت (ص86-61)، فصلنامه اندیشه نوین دینی، سال پنجم، شماره نوزدهم.
طباطبائی، محمدحسین. (1981). حاشیه بر اسفار، جلد 3،8، بیروت، دار احیاء تراث.
همو. (1417). توحید علمی و عملی، مشهد، نوبت دوم.
گرجیان، محمدمهدی. (1395). منازل وجودی انسان در حرکت استکمالی(ص49-35)، فصلنامه پژوهشهای هستی شناختی، سال پنجم، شماره 9.
عبودیت، عبدالرسول. (1390). خطوط کلی حکمت متعالیه، جلد 1، تهران، سمت.
عابدینی، فاطمه. (1391). پیامدهای فلسفی حرکت جوهری در مسائل نفس، فصلنامه مطالعات اسلامی (ص)، سال چهل و چهارم، شماره 89.
مطهری، مرتضی. (1365). شرح مختصر، جلد 1، تهران، حکمت.
همو. (1395). مجموعه آثار، جلد 11، صدرا.
همو. (1368). مجموعه آثار، جلد 7، صدرا.
مدرس، آقاعلی. (1376). بدایع الحکم، انتشارات الزهرا.
