برابرسنجی «غم غربت روح» در اشعار مولانا و نغمه نی از آنه¬ماری شیمل
محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)فرشته جوادی 1 , حجت اله غ منیری 2 , حمیده بهجت 3 , محمدصادق تفضلی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران. (نویسندۀ مسئول).
3 - گروه زبان و ادبیات آلمانی، دانشکده زبان های خارجی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 - استادیار ، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
کلید واژه: برابرسنجی «غم غربت روح» در اشعار مولانا و نغمه نی از آنه¬ماری شیمل ,
چکیده مقاله :
پژوهش پیش‌رو در پی آن است تا مسئلۀ غم غربت روح و بازتاب آن را در سروده¬های شیمل و مولانا کاویده و از این طریق ضمن آگاهی از میزان تأثیرپذیری شیمل از آموزه‌های مولانا و چگونگی پرداختن به این موضوع (همراه با متعلّقات عرفانی دیگر) را وارسی کرده و به رؤیت خواننده برساند. آنچه از این جست¬وجو به¬دست آمد عبارت از آن است که: شیمل نیز همچون مولانا ـ در آغاز مثنوی ـ موضوع فلسفی/ عرفانی غم غربت را از زبان «نی» آغاز می‌کند. در این راستا شیمل با گفتن «شنیدم» در عین حال، دعوت مولانا را که گفته بود «بشنو»، اجابت کرده و در پاسخ به او می‌گوید: من به نوای نی گوش فرا دادم و غم غربت همراه با حسرت اشتیاق به بازگشت روح را با جان و دل دریافتم. شیمل آنگاه این غم را نه تنها از زبان «نی»، که از زبان دیگر عناصر هستی نیز به تصویر کشانده، می‌گوید: این درد در دیگر ذرات و اجزای کاینات مانند بلبل، درخت و بهار نیز به گوش می‌رسد. شیمل آنگاه به تأسّی از مولانا جلال‌الدین رومی «غم غربت روح» را با داستان هبوط آدم و زمان (وقت یا حال) پیوند داده و با توجه به زمینه‌های یاد شده نیز، موضوع را به کند و کاو می‌نشیند.
The upcoming research has sought to explore the problem of the soul's homelessness and its reflection in the poems Schimmel and Rumi and from this while knowing the extent of Schimmel's influence of Rumi's teachings and how to deal with this issue (along with other mystical belongings), he checked and brought it to the reader. What was obtained from this search is that: Schimmel, like Rumi, begins the philosophical / mystical theme of the grief of homelessness with the language of "ni" at the beginning of the Masnavi. In this regard, by saying "I heard" at the same time, Schimmel answered the invitation of Rumi who said "listen" and in response she says to him: I listened to the sound of the reed and the sadness of the exile (along with the longing for the return of the soul). I received with all my heart. Schimmel then depicts this sadness not only in the language of "reed", but also in the language of other elements of existence, and says: This pain is also heard in other particles and components of existence, such as: nightingale, tree, spring, etc. Schimmel then, at the suggestion of Rumi, linked the "sorrow of homesickness" with the story of the decline of Adam and time (time or present) and, according to the mentioned contexts, he sat down and explored the subject.
1- اولئاریوس، آدام، (1363)، سفرنامه آدام اولئاریوس، ترجمۀ احمد بهپور، تهران: سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار.
2- انقروی، رسوخ¬الدین اسماعیل، (1388)، شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی، ترجمۀ ستارزاده، عصمت، جز اوّل از دفتر اوّل، (جلد اوّل)، تهران: نگارستان.
3- انوشه، حسن، (1381)، فرهنگنامه ادبی فارسی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
4- الیاده، میرچا، (1382)، اسطوره، رویا، راز، ترجمۀ رویا منجم، تهران: علم.
5- دهخدا، علی¬اکبر، (1385)، لغت‌نامه، جلد نهم (زراد- شمس)، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
6- زرین‌کوب، عبدالحسین، (1368)، سرّ نی، (جلد اوّل)، چاپ سوم، تهران: علمی.
7- ــــــــــــــــــــــ ، (1372)، نقد ادبی، چاپ دوم، تهران: سخن.
8- زمانی، کریم (1400)، میناگر عشق، شرح موضوعی مثنوی معنوی، چاپ نوزدهم، تهران: نی.
9- شیمل، آنه‌ماری، (1948)، نغمه نی، غزلیات، هاملن : فریتس زَیفِر.
Schimmel, Annemarie, (1948) Lied der Rohrflöte. Ghaselen, Hameln: Verlag der Bücherstube Fritz Seifert.
10- ___________، (1396)، شکوه شمس، ترجمۀ حسن لاهوتی با مقدمة سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ هشتم، تهران: علمی و فرهنگی.
11- عبدالحکیم، خلیفه، (2536)، عرفان مولوی، ترجمۀ: محمّدی، احمد ومیر، علایی احمد، چاپ سوم، تهران: سپهر.
12- فرشیدورد، خسرو، (1382)، درباره ادبیات و نقد ادبی، چاپ چهارم، جلد دوم، تهران: امیرکبیر.
13-کاپلستون، فردریک چارلز، (1380)، تاریخ فلسفه، ترجمۀ سید جلال¬الدین مجتبوی، ، جلدیکم، تهران: علمی و فرهنگی.
14- مولوی، جلال‌الدین محمّد، (1371)، مثنوی معنوی، بسعی و اهتمام رینولد الین نیکلسون، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.
15- ---------(1376)، کلیات شمس تبریزی، مولانا جلال‌الدین محمّد مولوی رومی، بانضمام شرح حال مولوی، بقلم: فروزانفر، بدیع¬الزمان، تهران: امیرکبیر.
16- نسفی، عزیزالدین، (1388)، الانسان الکامل، با پیش‌گفتار هانری کربن و با تصحیح و مقدمۀ ماریژان موله، تهران: طهوری.
17- هجویري، علی بن عثمان (1383)، کشف المحجوب، تصحیح محمود عابدي، تهران، سروش.
18- یوسفی‌فر، شهرام، (1383)، «عرفان: پلی میان فرهنگ‌ها»، بزرگداشت پروفسور آنه‌ماری شیمل: مجموعه مقالات همایش، جلد 2، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
مقالات
1- بهجت، حمیده، (1399)، «تعامل ادبی با نگاهی بر بوستان معرفت شیمل و تذکره¬الاولیاء عطار»؛ پژوهش ادبیات معاصر جهان، 381-367.
2- ترابی، زینب؛ نودهی، کبری، (1394) «تصویر زمان در تصوّر عرفای ایران از آغاز تا پایان قرن ششم ه. ق». پژوهش‌های اعتقادی کلامی. شمارۀ 18: 48-37.
3- رایگان، مهستی؛ نجاریان، ماجد؛ نظری، علی، (1402)، «مقایسة ادبی عنصر عاطفه در اشعار متنبی بر ابوفراس حمدانی دربارة دربار سیف‌الدوله نادر»، فصل¬نامۀ علمی جستارنامه ادبیات تطبیقی، سال7، شمارۀ26.
4- شیمل، آنه¬ماری، (1375)، «یوهان گ. هِردِر و فرهنگ ایرانی»، ترجمۀ محمّد فرمانی، فصل¬نامۀ هنر، شمارۀ 30: 624-614.
5- محمّدی‌کیش، سعید، (1403)، «بررسی تطبیقی امشاسپندان در آیین زرتشتی و اعیان ثابته در عرفان نظری»، فصل¬نامۀ علمی جستارنامه ادبیات تطبیقی، سال 7، شمارۀ26.
6- میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر، (1394)، تاریخ تصوف (سیر تطور عرفان اسلامی از قرن هفتم تا دهم هجری)، تهران: مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
