شهرها

دسترسی آزاد مقاله

1 - تحلیلی بر نقش اقتصاد نفتی در تحولات فضایی شهرها (مطالعه موردی: بندر ماهشهر)
آرش قاسم پور آزاده اربابی سبزواری ناصر عبادتی فاطمه ادیبی سعدی نژاد مریم رستم پیشه

نفت به‌عنوان یکی از منابع اصلی درآمدی کشور، نقش قابل ‌توجهی بر تحولات فضایی شهرها داشته است. بندر ماهشهر هم به‌عنوان یکی از شهرهای استان خوزستان از این قاعده مستثنی نیست. از این‌ رو به دلیل نزدیکی به معادن نفت و گاز تحت تأثیر این صنعت (صنعت نفت) قرار گرفته است. گسترش کا چکیده کامل

نفت به‌عنوان یکی از منابع اصلی درآمدی کشور، نقش قابل ‌توجهی بر تحولات فضایی شهرها داشته است. بندر ماهشهر هم به‌عنوان یکی از شهرهای استان خوزستان از این قاعده مستثنی نیست. از این‌ رو به دلیل نزدیکی به معادن نفت و گاز تحت تأثیر این صنعت (صنعت نفت) قرار گرفته است. گسترش کالبدی- فضایی بندر ماهشهر در مدتی کوتاه متأثر از استقرار حجم عظیمی از صنایع و پتروشیمی ها، سبب افزایش مهاجرپذیری و گسترش ساخت‌وسازهای بی سابقه ای گردید. لذا مسئله اساسی پژوهش حاضر: تحلیلی بر نقش اقتصاد نفتی در تحولات فضایی بندر ماهشهر می باشد. با توجه نقش قابل توجه نفت در تحولات فضایی شهرها، این پژوهش با هدف ارزیابی روند تحولات فضایی بندر ماهشهر در ادوار مختلف انجام شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف گذاری كاربردي است. در اين پژوهش با توجه به مطالعات طرح‌های جامع و تفصیلی، عکس‌های هوایی موجود و استفاده از نرم افزار هایGoogle Earth و Arc/Gis10.8 به ارزیابی روند تحولات فضایی بندر ماهشهر طی سال های 1309 تا 1401 پرداخته شد. یافته ها حاکی از آن است که نفت، نقش قابل ‌توجهی بر تحولات فضایی بندر ماهشهر داشته است و بیشترین فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در این شهر به دلیل وابستگی به صنعت نفت صورت گرفته است. بنابراین، سود و زیانی که از فعالیت این صنعت به دست می‌آید، نقش مهمی در تحولات فضایی این شهر داشته است. نتایج این پژوهش نشان داد تا سال 1309 روند تحولات فضایی بندر ماهشهر شامل بخش ماهشهر قدیم و بخش ناحیه صنعتی بوده است و این شهر طی سال‌های 1364 تا 1386 با بیشترین روند تحولات فضایی در محدوده طرح تفصیلی با مساحتی برابر 04/731 هکتار و در خارج از محدوده طرح تفصیلی با مساحتی برابر 16/686 هکتار در شمال غرب، جنوب، غرب و جنوب غرب همراه بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - ارزیابی نتایج عملی سیاستگذاریها در حوزه شهرهای دوستدار سالمند در کلانشهرهای ایران
رستم صابری فر

10.30495/hoviatshahr.2023.69115.12255

با رشد جمعیت سالمند، باز طراحی شهرها ضروری شده‌است. این بررسی به روش توصیفی و تحلیلی در این رابطه به انجام رسید. داده‌ها مورد نیاز در هر دو مقطع 1390 و 1400 با استفاده از چک لیست استاندارد شاخص‌های شهر دوستدار سالمند، از نمونه‌ای به حجم 500 نفر از پنج کلانشهر اصلی ایران چکیده کامل

با رشد جمعیت سالمند، باز طراحی شهرها ضروری شده‌است. این بررسی به روش توصیفی و تحلیلی در این رابطه به انجام رسید. داده‌ها مورد نیاز در هر دو مقطع 1390 و 1400 با استفاده از چک لیست استاندارد شاخص‌های شهر دوستدار سالمند، از نمونه‌ای به حجم 500 نفر از پنج کلانشهر اصلی ایران(تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و تبریز) اخذ شد. داده‌های گردآمده با استفاده از نرم افزار SPSS و مدلهای چند معیاره مورد تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌های گردآوری شده نشان داد که ضریب محاسبه شده برای شاخص‌های شهر دوستدار سالمند کمتر از حد میانه(492/0) است. علاوه بر آن، از سال 1390 تا 1400، میزان ارتقای شاخص‌های مورد اشاره کمتر از یک هزازم بوده‌است. مقایسه تلاش کلان‌شهرهای مورد بررسی نشانگر آن است که در این مدت شاخص محاسبه شده برای شهر تهران از 668/0 به 549/0 کاهش پیدا کرده و در همین مدت، شاخص شهر شیراز از 329/0 به 416/0 افزایش یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - توسعه کالبـدی شهر نالـوس با در نظر گرفتـن اثرات زیست محیطی به کمک GIS
حمید شیرمحمدی فریدون نقیبی

رشد بی رویه جمعیت شهری و افزایش مهاجرت به شهرها ، منجر به ساخت و سازهای بدون برنامه ریزی ، گسترش مهار نشدنی شهرها و تغییرات فراوانی در ساختار فضایی شهرها گردیده است، که نیازمند سازماندهی اساسی و طراحی فضایی (برنامه ریزی) مناسب است. در این تحقیق به بررسی اشکال مختلف ت چکیده کامل

رشد بی رویه جمعیت شهری و افزایش مهاجرت به شهرها ، منجر به ساخت و سازهای بدون برنامه ریزی ، گسترش مهار نشدنی شهرها و تغییرات فراوانی در ساختار فضایی شهرها گردیده است، که نیازمند سازماندهی اساسی و طراحی فضایی (برنامه ریزی) مناسب است. در این تحقیق به بررسی اشکال مختلف توسعه شهری پرداخته شده و سعی شده موانع اصلی توسعه های شهری با تاکید بر مسائل زیست محیطی اعم از طبیعی مانند وجود رودخانه، کوه، شیبهای تند، جنس خاک، گسل و غیر طبیعی مانند وجود تاسیسات و صنایع سنگین (و یا غیر قابل انتقال) به صورت مدون گردآوری و تدوین شده و نقش هر یک از این عوامل به طور جداگانه بررسی شود، سپس به کمک GIS و قابلیت های آن روند توسعه بر اساس پارامترهای موثر مدلسازی شده و میزان و ضریب اهمیت هر یک از این عوامل به طور تجربی و با راهنمایی افراد خبره برای حالت کلی و همچنین برای نمونه موردی شهر نالوس، دسته بندی و ارزش گذاری شده تا با بهره گیری از GIS و با توجه به شرایط مختلف، با محاسبه میزان زمین مورد نیاز توسعه آینده شهر نالوس، مکانیابی در راستای اهداف برنامه ریزی و تحقق توسعه پایدار صورت گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - تحلیل عوامل مؤثر بر شکل گیری خط آسمان شهری
احمدعلی نامداریان علی غفاری محمود قلعه نویی علی سلطانی

نمای شهری محملی است که شهر از طریق آن متجلی می شود. مطالعه شهرهای تاریخی حکایت از وجود هماهنگی بینبافت کالبدی و اجتماعی هماهنگی و همچنین توجه به خط آسمان و جزئیات نما دارد. اما سرعت بالای تغییرات جامعهامروز مانع شکل گیری هارمونی بین بافت کالبدی و متن اجتماعی است. این مق چکیده کامل

نمای شهری محملی است که شهر از طریق آن متجلی می شود. مطالعه شهرهای تاریخی حکایت از وجود هماهنگی بینبافت کالبدی و اجتماعی هماهنگی و همچنین توجه به خط آسمان و جزئیات نما دارد. اما سرعت بالای تغییرات جامعهامروز مانع شکل گیری هارمونی بین بافت کالبدی و متن اجتماعی است. این مقاله با روش مطالعات کتابخانه ای- اسنادی،به بررسی عوامل مختلف بر شکل گیری خط آسمان شهری در دوره ها مختلف پرداخته است. در ادامه مقایسه خط آسمانشهرهای مدرن و شهرهای پیش مدرن صورت گرفته است. نتایج این بررسی نشان داد که خط آسمان شهرهای دوران مدرن(عصر سرعت و ماشین) بیشتر تحت تأثیر بنیان های اقتصادی و نیروهای سرمایه داری بوده است و در واقع در این دورانشاهد کالاشدگی خط آسمان است. بنابراین برای کاستن از آشفتگی و ناخوانایی شهرهای مدرن بایستی ضمن به رسمیتشناختن همه بنیان های شکل دهنده به شهر، نظارت لازم بر اثرگذاری آنها برخط آسمان صورت گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - بررسی تطبیقی عوامل مؤثر بر گسترش شهرهای بزرگ و میانی (10 شهر ایران - دوره معاصر)
زهره داودپور داریوش اردلان

هدایت گسترش شهرها به صورتی برنامه ریزی شده که بتواند خواسته های ساکنان را برطرف نماید، همواره یکی از هدف های برنامه ریزان شهری بوده است. با توجه به فراز و فرودهایی که در زمینه برنامه ریزی شهرها طی قرن گذشته دیده شده است، بررسی آنچه بر رشد شهرها و نحوه جهت گیری آنها اثر چکیده کامل

هدایت گسترش شهرها به صورتی برنامه ریزی شده که بتواند خواسته های ساکنان را برطرف نماید، همواره یکی از هدف های برنامه ریزان شهری بوده است. با توجه به فراز و فرودهایی که در زمینه برنامه ریزی شهرها طی قرن گذشته دیده شده است، بررسی آنچه بر رشد شهرها و نحوه جهت گیری آنها اثر گذار بوده، می تواند راهنمای خوبی در شناسایی عوامل تاثیر گذار و میزان اثر بخشی آنها در آینده باشد. لذا پژوهش حاضر با رویکردی مقایسه ای به بررسی گسترش 10 شهر میانی و بزرگ ایران طی چند دهه گذشته پرداخته است تا از این بازنگری بتوان نوع جهت گیری و عواملی که سبب گسترش این شهرها بوده اند را دریافت نموده و در نهایت عوامل مشترک آنها و همچنین عوامل خاص هر شهر را شناسایی نماید. در این پژوهش سعی شده با تکیه بر منابع معتبر و مرتبط با موضوع و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، موضوع گسترش شهرها مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - نظریه عمومی برای شهر های قرن بیست و یکم و انطباق آن با شرایط ایران
زهره داوود پور داریوش اردلان

در دهه های اخیر رویکردهای جدیدی در رابطه با مسائل شهری مطرح گردیده است. از این رو برای ارائه واقع بینانه تر نظریات مربوط به توسعه شهر، بررسی تحولات چند دهه اخیر شهرهای مختلف لازم است.و با شناخت سیر تکاملی آنها می توان الگوهای واقع گرایانه تری ارائه نمود. سیر تحول شهرها چکیده کامل

در دهه های اخیر رویکردهای جدیدی در رابطه با مسائل شهری مطرح گردیده است. از این رو برای ارائه واقع بینانه تر نظریات مربوط به توسعه شهر، بررسی تحولات چند دهه اخیر شهرهای مختلف لازم است.و با شناخت سیر تکاملی آنها می توان الگوهای واقع گرایانه تری ارائه نمود. سیر تحول شهرها با توجه به عوامل مختلف موجب گردیده اثر این عوامل در توسعه شهرها مورد بازنگری قرار گیرد. پیترهال در اواخر قرن بیستم به بررسی تعدادی از شهرهای دنیا پرداخت تا با شناخت و مقایسه آنها، به الگوهای مناسبی دست یابد. وی به جستجوی ماهیت و اثر نیروها می پردازد و سپس نتایج این تغییرات را در سیستم شهری مورد بررسی قرار می دهد. در این رابطه ابتدا با رویکردی به بحث در مورد نظریه پیترهال پرداخته و سپس عوامل موثر بر گسترش شهرهای بزرگ و میانی1 ایران بررسی شده و با نتایج حاصل از نظریه پیترهال مقایسه می گردند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - میدان؛ فضاهای تعریف نشده شهرهای ایرانی
محمد حسن ابراهیمی

هدف ازین نوشته مروری بر چگونگی، شکل گیری، عملکرد و سرنوشت میدان ایرانی است که به علت از هم گسیختگی فضایی موجود در کالبد و عملکردش، و نیز هرج و مرج جاری در تجسم هویت این عنصر شهری در عرصه طراحی و شکل بخشی، در اینجا به عنوان فضایی تعریف نشده موسوم گردیده است. اینک روند رس چکیده کامل

هدف ازین نوشته مروری بر چگونگی، شکل گیری، عملکرد و سرنوشت میدان ایرانی است که به علت از هم گسیختگی فضایی موجود در کالبد و عملکردش، و نیز هرج و مرج جاری در تجسم هویت این عنصر شهری در عرصه طراحی و شکل بخشی، در اینجا به عنوان فضایی تعریف نشده موسوم گردیده است. اینک روند رسیدن به نقطه کنونی چگونه بوده، چه عواملی در آن دخیل بوده اند و اینکه چه راه برون رفتی ازین آشفتگی حاضر می تواند وجود داشته باشد، نکاتی هستند که در دنباله این نوشته خواهد آمد. این مقاله باغ رویکردی تحلیلی، تفسیری سیر تحول اینگونه فضاهای تعریف نشده شهرهای ایرانی را دنبال می کند. نتیجه محتمل این بحث توجه دادن خواننده به گذار شهرهای ایران، بویژه تهران، از دوران تازه ای از تجدد فضایی است که نیازمند برخوردی نوین و چاره جویانه به نگهداری از میراث قدیم و طراحی هوشمندانه برای فضاهای نوین شهری، است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - سیر تحولات داوری بین‌الملل در گذار تاریخ؛ از داوری دولت شهرها تا داوری تجاری بین‌الملل
زهره صفوی همامی موسی موسوی زنور سید باقر میر عباسی

سازوکارهای توسل به داوری در مدل سیاسی و دیپلماتیک آن پس از تشکیل دولت‌شهرهای یونان و رم باستان شکل گرفت و از آنجا به حوزه حقوق خصوصی و روابط تجاری و بازرگانی بین تجار تسری پیدا کرد. فرآیند مذکور از قرن پانزدهم میلادی شروع شد و تا اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم میلادی چکیده کامل

سازوکارهای توسل به داوری در مدل سیاسی و دیپلماتیک آن پس از تشکیل دولت‌شهرهای یونان و رم باستان شکل گرفت و از آنجا به حوزه حقوق خصوصی و روابط تجاری و بازرگانی بین تجار تسری پیدا کرد. فرآیند مذکور از قرن پانزدهم میلادی شروع شد و تا اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم میلادی همچنان ادامه یافت. با تحول در گفتمان جنگ به سوی گفتمان صلح و آشتی فراملی که متاثر از اندیشه صلح پایدار فیلسوف شهیر آلمانی ایمانوئل کانت، بیشتر روسای دولت‌ها و مقامات در عرصه دیپلماسی استفاده از مکانسیم داوری را مرجح دانستند. استفاده از مزایای داوری از جمله سرعت در رسیدگی، محرمانه بودن و عدم وجود تشریفات و هزینه بری نسبت به طرح دعوی استفاده از آن را رواج داده است. با صنعتی شدن جوامع در قرن نوزدهم میلادی، تعامل سیاست و اقتصادی و تجارت و ظهور اختلاف‌های نوین در اثر تعاملات فراملی بازار در عرصه بین‌الملل استفاده از نهاد داوری در حقوق تجارت بین الملل بیش از گذشته ارزش و اهمیت خود را باز یافت. با گذشت زمان، شاهد تخصصی‌شدن و گسترش حیطه‌های داوری در جوامعِ در حال گذار از کشاورزی به صنعتی و از صنعتی به اطلاعاتی بوده‌ایم. در خصوص مقاله پیش رو و بررسی سیر تحولات داوری تا به حال پژوهش مستقلی انجام نشده است. این مقاله به شیوۀ توصیفی‌تحلیلی به تبیین سیر تحولات مرتبط با داوری در حقوق بین‌الملل اشاره داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - عوامل موثر در ارتباطات دیپلماتیک فرهنگی کلان‌شهرتهران در راستای دیپلماسی ارتباطی فرهنگی
محبوبه خرازی نسیم مجیدی قهرودی بهروز کاوه‌ئی

مقدمه و هدف پژوهش: هدف از پژوهش حاضر بررسی "نقش کلان‌شهر تهران در بهینه‌سازی دیپلماسی ارتباطی فرهنگی" با اتخاذ رویکرد میان رشته‌ای می‌باشد که در چارچوب تئوریک دربرگیرنده رویکردهای نظری حوزه‌های: دیپلماسی عمومی ‌استراتژیک؛ نظریه دیپلماسی عمومی-دیپلماسی فرهنگی و ارتباطات- چکیده کامل

مقدمه و هدف پژوهش: هدف از پژوهش حاضر بررسی "نقش کلان‌شهر تهران در بهینه‌سازی دیپلماسی ارتباطی فرهنگی" با اتخاذ رویکرد میان رشته‌ای می‌باشد که در چارچوب تئوریک دربرگیرنده رویکردهای نظری حوزه‌های: دیپلماسی عمومی ‌استراتژیک؛ نظریه دیپلماسی عمومی-دیپلماسی فرهنگی و ارتباطات- نای در قدرت نرم، ارتباطات استراتژیک، شهر شبکه‌ای شهر اطلاعاتی آینده، پارادیپلماسی و دیپلماسی شهری است. روش پژوهش: این پژوهش اکتشافی از نظر هدف کاربردی، از نظر تحلیلی از نوع تحلیل همبستگی و از لحاظ شیوه جمع‌آوری اطلاعات از نوع تحقیق پیمایشی و مقطعی است. در این پژوهش هم‌چنین از روش‌های توصیفی آماری مانند جدول‌ها و نمودارهای توزیع فراوانی، جدول‌های توافقی و روش‌های استنباطی آماری مانند آزمون برازش توزیع کلموگروف-اسمیرنوف، شاپیرو-ویلک، آزمون‌های معنی‌داری وجود اختلاف در میانگین‌ها مانند آزمون‌های آنالیز واریانس یک طرفه، آنالیز واریانس ناپارامتری کروسکال-والیس، آزمون تساوی واریانس توکی، آزمون یو من ویتنی استفاده شده است. یافته‌ها: ماهیت ارتباطات و اقدامات ارتباطی شهر تهران، با ماهیت ارتباطات استراتژیک نوین دیپلماسی عمومی‌ و دیپلماسی فرهنگی هماهنگی ندارد. از سوی دیگر دیپلماسی فرهنگی تهران، ارتباطی و فراشبکه‌ای طراحی و اجراء نمی‌شود و این شهر چندان از اعضای فعال سازمان‌ها، مجامع و برنامه‌های بین‌المللی شهری محسوب نمی‌شود. این ظرفیت فعال محدود شهر تهران در حوزه دیپلماسی فرهنگی، هم‌چنین زمینه لازم برای اجراء رویکردهای شهر خلاق در روابط بین‌المللی کنونی شهر تهران را فراهم نمی‌کند. نتیجه‌گیری: نتیجه نهایی تحقیق حاکی از آنست که از کلیه ظرفیت‌های کلان‌شهر تهران در راستای بهینه‌سازی دیپلماسی ارتباطی فرهنگی کشور بهره‌برداری مناسبی انجام نگرفته است و تنها اقدامات و روندهای اندکی در این راستا فعال می‌باشند. هم‌چنین این نتیجه حاصل شده است که یک رویکرد سیستماتیک نسبت به نقش کلان‌شهر تهران در دیپلماسی ارتباطی فرهنگی وجود ندارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - شبکه شهرهای جهانی و سازمان دهی چندضلعی توسعه
عباس مصلی نژاد

پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - مولفه های مشارکت شهروندی در شهر هوشمند؛ نمونه موردی کلانشهر تهران
سعید خانپور حسین ذبیحی سید علی نوری

10.30495/sarzamin.2022.64801.2011

یکی از مفاهیمی که انتظار می رود با هوشمند شدن شهرها، دچار تحول شود، مفهوم مشارکت شهروندان در امور شهرسازی و مدیریت شهری است. بویژه در شهری چون تهران که میزان مشارکت تا نقطه مطلوب، فاصله زیادی دارد. مسأله آن است که اگر پیدایش شهرهای دیجیتالی و هوشمندسازی شهرها از ابعاد و چکیده کامل

یکی از مفاهیمی که انتظار می رود با هوشمند شدن شهرها، دچار تحول شود، مفهوم مشارکت شهروندان در امور شهرسازی و مدیریت شهری است. بویژه در شهری چون تهران که میزان مشارکت تا نقطه مطلوب، فاصله زیادی دارد. مسأله آن است که اگر پیدایش شهرهای دیجیتالی و هوشمندسازی شهرها از ابعاد و جنبه های مختلف بر شهر و شهرنشینی، مدیریت شهر و زندگی در شهرها اثر می گذارد، بر روی مشارکت که مفهومی با اهمیت بسیار بالا بوده و درای آورده‌های بالقوه بی‌شمار در مدیریت شهری است-چه تأثیری دارد و آینده مشارکت شهروندان در بستر شهرهای هوشمند و پویا، چه تحولاتی به خود خواهد دید؟ پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی، ضمن استفاده از روش‌ها و ابزارهای مطالعاات اسنادی در بخش مبانی نظری و پیشنه‌های پژوهشی و سپس بر پایه راهبرد پیمایش (پرسشنامه شهروندان و پرسشنامه خبرگان و متخصان)، سعی نمود نسبت به گردآوری داده‌ها و سپس تجزیه و تحلیل آنها اقدام نماید. نتایج نشان‌دهنده تأیید فرضیه پژوهش است، زیرا نمره گزاره‌ها از حداقل قابل قبول (3.1) بالاتر و انحراف معیار نیز تقریبا در همه موارد، زیر 1 بوده است. همچنین آزمون تی تک نمونه‌ای نشان از تأیید گزاره‌ها داشت. نتیجه پژوهش، شامل ارائه ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های مشارکت در شهر هوشمند و پویا در تهران به عنوان الگوی تمام نمای شهر ایرانی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - ارزیابی کیفیت زندگی در شهرهای جدید (مورد مطالعه: شهر جدید پرند)
علی شماعی امین شهسوار

کیفیت زندگی از لحاظ عینی و ذهنی جایگاه ویژه&lrm;ای در مطالعات برنامه&lrm;ریزی شهری دارد. هدف اصلی تمام برنامه‌ریزی‌ها که توسط اندیشمندان و برنامه‌ریزان مطرح می&lrm;شود کیفیت زندگی است. هدف اصلی این تحقیق بررسی شاخص&lrm;های مرتبط با کیفیت زندگی از دید شهروندان شهرجدید پر چکیده کامل

کیفیت زندگی از لحاظ عینی و ذهنی جایگاه ویژه&lrm;ای در مطالعات برنامه&lrm;ریزی شهری دارد. هدف اصلی تمام برنامه‌ریزی‌ها که توسط اندیشمندان و برنامه‌ریزان مطرح می&lrm;شود کیفیت زندگی است. هدف اصلی این تحقیق بررسی شاخص&lrm;های مرتبط با کیفیت زندگی از دید شهروندان شهرجدید پرند با توجه به 3 ویژگی کالبدی، کارکردی و محیطی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و پیمایشی مبتنی بر استفاده از پرسشنامه است. تعداد جامعه آماری 382 نفر است و به منظور تحلیل متغیرهای مورد مطالعه، از نرم‌افزار SPSS و روش‌های آماری نظیر میانگین پاسخ‌ها، آزمون آماری پارامتریک T برای متغیرهای مستقل، تکنیک Synectics و آزمون Anova استفاده شده است. مطابق نتایج تحقیق وضعیت کیفیت زندگی در منطقه مورد مطالعه در زمینه های حمل ونقل و ارتباطات محیطی، اقتصادی و اجتماعی از دید جامعه نمونه مطلوب نبوده و تنها وضعیت از دید ویژگی‌های کالبدی (فضاها و بناها) جامعه نمونه در حد متوسط (با میانه 3) ارزیابی شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - تحلیلی بر پراکنده رویی شهر مرزی چابهاربا استفاده از مدل های هلدرن و آنتروپی شانون
رقیه گل وری کرامت الله زیاری علیرضا استعلاجی

امروزه مسائل و چالش های بسیاری پیش روی شهرها وجود دارد، به گونه ایی که در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیّت جهان در شهر ها زندگی می کنند و پیش بینی می شود تا سال 2025 افزون بر 65 درصد جمعیّت جهان در شهرها زندگی کنند. یکی از ویژگی های مهم فرایند شهرنشینی گسترش سریع فیزیکی ش چکیده کامل

امروزه مسائل و چالش های بسیاری پیش روی شهرها وجود دارد، به گونه ایی که در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیّت جهان در شهر ها زندگی می کنند و پیش بینی می شود تا سال 2025 افزون بر 65 درصد جمعیّت جهان در شهرها زندگی کنند. یکی از ویژگی های مهم فرایند شهرنشینی گسترش سریع فیزیکی شهر ها است؛ که پراکنش افقی و گسترش بی رویه شهر خارج از محدوده فیزیکی یکی از این موارد می باشد.شهر چابهار با توجه به رشد جمعیت به ویژه پس از تأسیس منطقه آزاد تجاری با رشد سریعی از بعد کالبدی و فیزیکی مواجهه بوده است .با توجه به اهمیت بررسی گسترش کالبدی شهر،به مطالعه در فاصله سال های 1363 تا 1398 پرداخته شده است.روش تحقیق درپژوهش حاضر از لحاظ نوع تحقیق کاربردی توسعه ایی بوده و با بهره گیری از مدل های هلدرن و آنتروپی شانون به تحلیل چگونگی گسترش کالبدی-فضایی این شهر پرداخته است.نتایج حاصل از به کارگیری و تحلیل این مدل ها نشان می دهد که طی این دوره ها ،گسترش فیزیکی شهر ،به صورت پراکنده و غیرمتراکم بوده و زمینه را برای رشد اسپرال و بدون برنامه شهر آماده نموده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

14 - تحلیل مفاهیم شهر خلاق در بافت های تاریخی شهرهای معاصر نمونه موردی تبریز
رضا خلیلی کریم حسین زاده دلیر محمدرضا پورمحمدی

بافت قدیم شهرها اغلب در برگیرنده‌ی آثار و نواحی تاریخی است. امروزه مدیران موفق در پی احیای مناطق تاریخی با رجوع به شهرسازی بومی، استفاده از کاربری‌های مختلط، اولویت‌دادن به حمل و نقل عمومی و تردد پیاده، فراهم‌آوردن شرایط زیست‌محیطی سالم، ایجاد رونق اقتصادی پایدار، اشتغا چکیده کامل

بافت قدیم شهرها اغلب در برگیرنده‌ی آثار و نواحی تاریخی است. امروزه مدیران موفق در پی احیای مناطق تاریخی با رجوع به شهرسازی بومی، استفاده از کاربری‌های مختلط، اولویت‌دادن به حمل و نقل عمومی و تردد پیاده، فراهم‌آوردن شرایط زیست‌محیطی سالم، ایجاد رونق اقتصادی پایدار، اشتغال بومی، جذب مشارکت محلی و توجه به میراث فرهنگی و گردشگری هستند. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات و مشاهدات کتابخانه ای و میدانی به بیان اهمیت بافت تاریخی شهر تبریز می پردازد. هدف این پژوهش تبیین راه کار برای حیات بخشی و بازآفرینی بافت تاریخی شهر تبریز و بهره‌مندی از فضای ارزشمند شهری با رویه‌ای انسان‌محور می باشد. بی تردید می-توان با احیاء و باز‌زنده سازی فضاهای واجد ارزش تاریخی- فرهنگی شهر تبریز زمینه و بستر لازم را برای توسعه ی پایدار شهری فراهم ساخت. در نهایت عوامل یادشده باعث شکوفایی و سرزندگی شهر به ویژه در محور فرهنگی- تاریخی آن با استفاده از مشارکت شهروندان بومی و طبقه ی خلاق و ارتقای مطلوب و قابل قبول فضای زندگی و حیات در بافت تاریخی شهرهای معاصر خواهد شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

15 - شهرنشینی در حال دگرگون و جایگاه شهرهای کوچک تجربه ایران
اصغر نظریان

رشد و سیر تحول نظام شهری کشورها از گذشته تا حال با توجه به نظرات مختلف موردبررسی قرار گرفته است در این میان اکثر کشورهای در حال توسعه آغاز دورة تحول شهرنشینی و دگرگونی فضایی خود را با توجه به برخی از بنیان‌های کمی از جمله شهر برتر تجربه کرده‌اند&lrm;؛ بدین‌ترتیب که افزا چکیده کامل

رشد و سیر تحول نظام شهری کشورها از گذشته تا حال با توجه به نظرات مختلف موردبررسی قرار گرفته است در این میان اکثر کشورهای در حال توسعه آغاز دورة تحول شهرنشینی و دگرگونی فضایی خود را با توجه به برخی از بنیان‌های کمی از جمله شهر برتر تجربه کرده‌اند&lrm;؛ بدین‌ترتیب که افزایش تعداد جمعیت شهرهای بزرگ به ضرر شهرهای متوسط به خصوص شهرهای کوچک و روستاشهرها عمل می‌کنند. چنین حالتی در نظام شهری کشورمان نیز به وضوح دیده می‌شود . در حال حاضر یکی از چالش‌های اساسی دولت‌ها به ویژه کشورهای در حال توسعه در جریان شهرنشینی در حال دگرگون یا دیفرانسیل، سازماندهی ساختار فضایی ملی مطلوب می‌باشد. چنین ساختاری به تقسیم کارکردن اقتصادی - اجتماعی متعادلی در سلسله‌مراتب شهری و منطقه‌ای امکان می‌دهد. لهذا کشورها در جهت ایجاد تعادل فضایی و توزیع متناسب جمعیت سیاست‌های راهبردی را مدنظر قرار می‌دهند . با توجه به مجموعه مطالعاتی که در نظام شهری ایران انجام گرفته، ملاحظه می‌شود که شبکه شهری ایران از تعادل فضایی برخوردار نبوده و شهرهای کوچک جایگاه مناسبی را در نظام شهری ایران ندارند. بدین‌جهت ضرورت دارد که سیاست‌های راهبردی خاصی در جهت تعادل‌بخشی نظام شهری اعمال گردد . پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

16 - تحلیل سیر تحول و توسعه عمران شهرهای جدید مورد مطالعه شهر جدید هشتگرد
سودابه هراتی

شهرهای جدید در نظام‌های اجتماعی اقتصادی در جهان دچار تحولات بسیاری شده اند، به این ترتیب تعریف دقیق و جامعی به دست نیامده است و هر جامعه ای بر اساس کارکرد مورد نظر آن را تعریف کرده اند.در همین راستا شهرهای جدید دارای تاریخ تولد مشخصی هستند و در زمان کوتاه و معینی ساخته چکیده کامل

شهرهای جدید در نظام‌های اجتماعی اقتصادی در جهان دچار تحولات بسیاری شده اند، به این ترتیب تعریف دقیق و جامعی به دست نیامده است و هر جامعه ای بر اساس کارکرد مورد نظر آن را تعریف کرده اند.در همین راستا شهرهای جدید دارای تاریخ تولد مشخصی هستند و در زمان کوتاه و معینی ساخته می‌شوند. این گونه شهرها در تضاد کامل با پیدایش و تحول شهرهای متراکم هستند که بر اساس یک هسته، پیش از شکل گیری شان به کندی رشد می کنند. معمولاً برنامه ریزان شهر جدید بر پایه پیش بینی جمعیت تخمینی آنها را احداث می کنند،که پایه ای برای نیازهای کالبدی،اقتصادی و اجتماعی آینده باشد.طراحی و ساخت شهرهای جدید عموماً در زمین‌های بکر و دست نخورده است که بدون هسته تشکیل می شود. ایجاد شهرهای جدید در دو دهه گذشته در ایران در اطراف تهران و شهرهای بزرگ کشور تجربه تازه ای بود که مسائل بسیاری را برای طراحان، برنامه ریزان و مسئولان مطرح ساخت.این شهرها عموماً پس از مسائل و مشکلات ناشی از روندتوسعه و به طور اخص زندگی شهری در این گونه کلان شهرها برنامه ریزی، طراحی و اجرا گردید. به منظور تمرکززدایی از شهرهای بزرگ(مادر شهرها) که دارای جمعیتی هستند و محدودیت هایی در گسترش فیزیکی دارند، ایجاد شهرهای جدید با هویت مستقل یا به صورت افماری یکی از ایده های غالب نزد متخصصان شهرساز و برنامه ریزان شهری است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

17 - بررسی الگوی مدیریت توسعه کالبدی شهرهای تازه تاسیس (مطالعه موردی: شهر کوهسار)
دکتر علی اکبر فرهنگی داود عزت ور

توسعه کالبدی شهر یکی از ابعاد توسعه شهری محسوب می گردد، که امروزه با توجه بهروند روبه رشد جمعیت و مهاجرت به شهرها، مورد توجه محققین، متخصصین، مدیران و سایراقشار مرتبط با مسایل شهری است. عنوان موضوع تحقیق حاضر بررسی الگوی مدیریت توسعهکالبدی شهرهای تازه تاسیس با مطالعه مو چکیده کامل

توسعه کالبدی شهر یکی از ابعاد توسعه شهری محسوب می گردد، که امروزه با توجه بهروند روبه رشد جمعیت و مهاجرت به شهرها، مورد توجه محققین، متخصصین، مدیران و سایراقشار مرتبط با مسایل شهری است. عنوان موضوع تحقیق حاضر بررسی الگوی مدیریت توسعهکالبدی شهرهای تازه تاسیس با مطالعه موردی شهر کوهسار می باشد. تا اینکه نتایج حاصله نیزبتواند در برنامه ریزی آتی شهر موثر واقع گردد. این تحقیق با توجه به موضوع، اهداف، سوالاتو فرضیه های تحقیق به مطالعه و بررسی الگوی توسعه شهر کوهسار می پردازد و روش تحقیقبه صورت توصیفی، اسنادی و میدانی است. که از ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه نیز بهره بردهشده است. پرسشنامه تحقیق در ٢٠ سوال پنج گزینه ای برای نمونه آماری ٨٠ نفری در نظرگرفته شده است.نتایج و یافته های بدست آمده بیانگر این است که الگوی توسعه شهر، به شکل خطی بوده وبرای دهه اخیر نیز این الگو پیش بینی می شود و چنانچه که مدیریت کنترل ساخت و ساز بهخوبی اعمال نگردد، امکان شکل گیری الگوی آشفته شهری در شهر کوهسار پیش بینیمی شود. ضمنا آزمون فرضیه ها نشان داد که برای توسعه کالبدی شهر کوهسار الگو و شکلمشخصی وجود نداشته و همچنین جهت مدیریت موثر توسعه کالبدی شهر خصوصا شهرهایتازه تاسیس وجود طرح جامع از الزامات است که این مساله بیانگر رابطه تنگاتنگی بینمدیریت موثر توسعه کالبدی شهر و طرح جامع است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

18 - تأثیر اقتصاد سیاه بر میزان احساس امنیت در شهرها
شروین حداد بیژن صفوی حمیدرضا آدابی

مقدمه و هدف پژوهش: اقتصاد سیاه (پنهان) به مجموعه ای از فعالیت‌ها و مبادلات اقتصادی گفته می‌شود که ممکن است قانونی یا غیرقانونی باشند، اما اندازه گیری و گزارش نمی شوند. تاکنون مطالعات نسبتاً زیادی در زمینه‌ی برآورد حجم اقتصاد سیاه در جهان و ایران انجام شده است که نشان ده چکیده کامل

مقدمه و هدف پژوهش: اقتصاد سیاه (پنهان) به مجموعه ای از فعالیت‌ها و مبادلات اقتصادی گفته می‌شود که ممکن است قانونی یا غیرقانونی باشند، اما اندازه گیری و گزارش نمی شوند. تاکنون مطالعات نسبتاً زیادی در زمینه‌ی برآورد حجم اقتصاد سیاه در جهان و ایران انجام شده است که نشان دهنده‌ی روند افزایشی حجم اقتصاد سیاه در بسیاری از کشورهای جهان و بالاخص در ایران می‌باشند. اما پژوهشی که تبیین کننده‌ی تأثیر اقتصاد سیاه بر احساس امنیت اخلاقی در شهروندان باشد یافت نگردید. با توجه به روند افزایشی حجم اقتصاد سیاه بایسته است که تأثیر این پدیده بر روی احساس امنیت اخلاقی مردم سنجیده شود، زیرا که شهروندان در شهر زندگی می‌کنند و اقتصاد سیاه هم عموماً در شهرها رخ می‌دهد. روش پژوهش: جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر کلیه‌ی شهروندان منطقه‌ی 5 تهران که حجمی برابر با ۷۹۳۷۵۰ دارند، انتخاب گردید. و برای حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران حجمی برابر با 383.97 محاسبه گردید که برای جلوگیری از خطای احتمالی و درنظرگرفتن مقداری نرخ بازگشت پرسشنامه، تعداد 400 پرسشنامه پخش شد. برای انجام پژوهش حاضر ابتدا شاخص‌ها و گویه‌های مناسب برای متغیرهای اقتصاد سیاه و احساس امنیت اخلاقی درنظر گرفته شد و پرسشنامه‌ی مذکور بعد از جمع آوری داده ها، روایی و پایایی مناسبی را نشان داد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها هم از آمار توصیفی (شامل فراونی، درصد و میانگین داده ها) و هم از آمار استنباطی استفاده گردید. برای آمار استنباطی پس از آزمون کولموگروف اسمیرنوف که نرمال بودن داده‌ها را نشان داد، از آزمون t تک نمونه‌ای استفاده گردید. قابل ذکر است کلیه‌ی تجزیه و تحلیل‌ها در نرم افزار تحلیل آماری SPSS صورت پذیرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که اقتصاد سیاه باعث مطلوبیت احساس امنیت در شهرها نمی‌شود. نتیجه گیری:پس بایسته است نسبت به کاهش حجم اقتصاد سیاه مبادرت شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

19 - عدالت فضایی با رویکرد تقویت شهرهای میانی
طاهر پریزادی

مقدمه و هدف:در بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته، توزیع فضایی جمعیت نامتناسب است و تمرکز جمعیت در چند مرکز کلان شهر و بزرگ شدن یک یا چند شهر، در مقابل شمار چشمگیری از سکونتگاه‌های کوچک، دولت‌ها را با انگیزه‌های گوناگون به سیاست‌های پیشگیری از این پدیده فراخوانده است. د چکیده کامل

مقدمه و هدف:در بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته، توزیع فضایی جمعیت نامتناسب است و تمرکز جمعیت در چند مرکز کلان شهر و بزرگ شدن یک یا چند شهر، در مقابل شمار چشمگیری از سکونتگاه‌های کوچک، دولت‌ها را با انگیزه‌های گوناگون به سیاست‌های پیشگیری از این پدیده فراخوانده است. در بیشتر این کشورها، توجه برنامه ریزان به تمرکززدایی فضایی - کالبدی جمعیت و فعالیت با هدف توازن بخشیدن به نظام سکونتگاهی، مهار رشد ناهنجار کلان شهرها، کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای و دوگانگی شهری - روستایی به اتخاذ راهبردهای متفاوتی در زمینه توزیع جمعیت و شهرنشینی منجر شده است. یکی از مهم‌ترین راهبردهای موجود در این خصوص، توجه به تقویت شهرهایی با اندازه متوسط و حمایت از ایجاد این گونه شهرها در شبکه شهری کشور است. هدف از مطالعه حاضر، تقویت نقش بررسی توانایی‌های شهرهای میانی و کوچک در استان لرستان برای تقویت نقش آن‌ها و در نتیجه توسعه این شهرها و جلوگیری از پدیده ماکروسفالی شهر خرم آباد در سطح استان می‌باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر با توجه به ماهیت آن، کاربردی می‌باشد و روش پژوهش، در این مقاله به صورت توصیفی- تحلیلی می‌باشد که داده‌های آن به صورت کتابخانه ای (کتب، مقالات و اینترنت) گردآوری شده است. نتیجه گیری: به منظور جلوگیری از افزایش جمعیت در شهر خرم آباد (مرکز استان لرستان) و به تبع آن، اجتناب از پدیده گسیختگی و گستردگی کالبدی شهر، تقویت شهرهای میانی و کوچک جهت جذب جمعیت و ایجاد تعادل جمعیتی در منطقه الزامی می‌باشد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

20 - چگونگی شکل‌گیری شبکه شهری استان گیلان (نمونه‌ای از نظام شهری نوپا در کشور)
شهرام امیرانتخابی

شرایط طبیعی و اکولوژیکی گیلان سبب شده است تا این سرزمین تحولات اجتماعی و اقتصادی متفاوتی را پشت سر بگذارد؛ چرا که گیلان در پناه حصار کوهستانی و جنگل‌های انبوه آن کمتر مورد یورش مهاجمان و نفوذ حکومت‌های مرکزی قرار گرفته است و از دیر باز مساعدت منابع آب و خاک موجب برتری ز چکیده کامل

شرایط طبیعی و اکولوژیکی گیلان سبب شده است تا این سرزمین تحولات اجتماعی و اقتصادی متفاوتی را پشت سر بگذارد؛ چرا که گیلان در پناه حصار کوهستانی و جنگل‌های انبوه آن کمتر مورد یورش مهاجمان و نفوذ حکومت‌های مرکزی قرار گرفته است و از دیر باز مساعدت منابع آب و خاک موجب برتری زندگی روستایی شده است که حول محور بازارهای روستایی و شهرهای کوچک محلی اداره می‌گردیدند. بدین ترتیب عدم یکپارچگی سیاسی و اقتصادی گیلان نیز برپایی شهرهای بزرگ و تکامل شبکه شهری را به تعویق انداخته است. به گونه‌ای که شهرهای عمده این استان از اواسط دوره صفوی و پس از یکپارچگی و الحاق کامل آن به حکومت مرکزی شکل گرفته‌اند. از آغاز عصر قاجار و حضور و سلطه امپراتوری روسیه در شمال ایران، نظام شهری گیلان تحت تأثیر روابط اقتصادی وابسته به این کشور تکامل یافت. از آغاز دوره پهلوی، همزمان با اوج‌گیری شهرنشینی در کشور، با قطع روابط استعماری گیلان از روسیه و پیوند محکم‌تر آن با اقتصاد کشور، شبکه جدیدی از شهرهای میانی و کوچک در ولایات مختلف گیلان به وجود آمد. با این حال تا دهه اخیر، جمعیت روستایی و روستانشینی شکل برتر زندگی اجتماعی و اقتصادی گیلان به شمار می‌رفت. درواقع، شرایط طبیعی مساعدی همچون فراوانی منابع آب و حاصلخیزی خاک، شبکه‌ای از سکونت‌گاه‌های روستایی مبتنی بر فعالیت‌های کشاورزی را در جلگه‌های گیلان توسعه داده است. به همین دلیل روستاییان بجای پیوندهای اجتماعی و اقتصادی با بازارهای شهری، در پیوند با مجموعه‌ای از بازارهای روستایی دایمی یا هفتگی قرار داشتند که از سازوکارهایی در چارچوب اقتصادی محلی و سنتی برخوردار بودند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

21 - تاثیر اصلاحات ارضی برخرده بورژوازی روستایی و توسعه شهری در کرمانشاه و ایلام
فرهاد جمشیدیان حمیدرضا سعیدی نژاد سیروس محبی ادریس بهشتی نیا

10.30495/ums.2023.21767

مقدمه و هدف پژوهش: اصلاحات ارضی از جایگاه منحصر به فردی برخوردار است. اصلاحات ارضی موقعیت دیگر اقشار اجتماعی همانند سوداگران، معامله گران و سلفخرها دچار تغییر شد. مهمترین تاثیر اصلاحات ارضی بر خرده بورژوازی روستایی کرمانشاه و ایلام کدام است؟ پاسخ این فرضیه این چنین مطرح چکیده کامل

مقدمه و هدف پژوهش: اصلاحات ارضی از جایگاه منحصر به فردی برخوردار است. اصلاحات ارضی موقعیت دیگر اقشار اجتماعی همانند سوداگران، معامله گران و سلفخرها دچار تغییر شد. مهمترین تاثیر اصلاحات ارضی بر خرده بورژوازی روستایی کرمانشاه و ایلام کدام است؟ پاسخ این فرضیه این چنین مطرح شده است که قشر صنعتگران روستایی پس از اصلاحات ارضی تضعیف شد. علت این امر ورود کالای شهری به درون روستا بود.روش پژوهش: روش تحقیق توصیفی تحلیلی با استفاده از کتب، پایان نامه‌ها و مقالات می‌باشد. منابع دست اول کتب حقوقی و منابع دست دوم پژوهش‌های حاضر و مقالات مرتبط است که در نشریات و سایت‌های اینترنتی و پژوهشی و تحقیقات مرتبط با موضوع تحقیق بر این اساس از منابع فوق الذکر استفاده گردیده است.یافته‌ها: مقوله‌های عمده و مقوله‌های هسته استخراج شده که تعداد مفاهیم عمده 22، تعداد مقاله عمده 8، تم فشار سرمایه‌داری، تعداد مقالات 24، تعداد مفاهیم عمده، تعداد مقاله عمده 8، تم ماشینی شدن کشاورزی، شرایط علّی در روند تجزیه و تحلیل داده‌ها، تجاری شدن کشاورزی، گذار از زمین داری، ظهور نظام ارباب و رعیتی مدرن، فشار سرمایه‌داری، توسعه شهر نشینی، نفت و بازدهی پایین عمده ترین مقوله‌های شرایط علّی بوده.نتیجه گیری: یکی از مشخصه برنامه اصلاحات ارضی در کرمانشاه و ایلام انطباق تقسیم زمین باطبقه بندی سنتی جامعه روستایی بود به این معنا برخی گروه های روستایی را بورژواهای خوش نشین نامیده است.پس ازتقسیم اراضی بین زارعان و گسترش ارتباط بین جامعه شهری و روستایی بود مغاز داران شهری نیاز های مصرف روستاییان را به روستا می اوردند و به فروش می رساندند. همزمان با رشد طبقه دهقانی، طبقه کارگران روستایی نیز گسترش یافت و بخش زیادی از روستاییان که به مالکیت زمین دست نیافتند به صورت کارگر در بخش های دیگر اقصادی به فعالیت مشغول شدند. کاهش ظرفیت بخش کشاورزی در جذب نیروهای فعال جامعه روستایی و موجب تشدید این مسئله شد و بر جمعیت افراد بیکار افزود. این نیروها نیز به منظور یافتن شغل به مرکز شهری و منطقه و نواحی دیگر مهاجرت می کردند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

22 - تحلیلی بر نقش حکمرانی مطلوب در کیفیت زندگی شهروندان(مطالعه موردی: مهرشهر استان البرز)
پگاه آقایاری مراد کردی

10.30495/ums.2023.21768

مقدمه و هدف پژوهش: هدف این پژوهش بررسی نقش حکمرانی مطلوب در کیفیت زندگی شهروندان، مورد مطالعاتی مهرشهر استان البرز با ارائه و ارزیابی یک مدل مفهومی می‌باشند. روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف جز تحقیقات کاربردی و ازنظر ماهیت در زمره تحقیقات توصیفی از نظر روش در دسته تحقی چکیده کامل

مقدمه و هدف پژوهش: هدف این پژوهش بررسی نقش حکمرانی مطلوب در کیفیت زندگی شهروندان، مورد مطالعاتی مهرشهر استان البرز با ارائه و ارزیابی یک مدل مفهومی می‌باشند. روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف جز تحقیقات کاربردی و ازنظر ماهیت در زمره تحقیقات توصیفی از نظر روش در دسته تحقیقات همبستگی محسوب می‌شود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از معادلات ساختاری جامعه آماری متشکل شده از تمامی ساکنین مهرشهر کرج می‌باشند. اطلاعات بدست آمده از طریق پرسشنامه گردآوری گردیده است، شامل6 متغیر و 24 گویه می‌باشند، پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ و روایی با استفاده از روایی محتوا تائید شده است،‌ روش جمع‌آوری داده‌ها نیز از طریق روش میدانی و کتابخانه‌ای بوده است. یافته‌ها: یافته‌ها حاکی از آن است که متغیرهای مسئولیت‌پذیری (82/0)، همکاری (61/0)، ارتباطات (60/0)، مشارکت (55/0) و شفافیت به ترتیب بر کیفیت زندگی تاثیرگذار هستند.&zwj;&zwj;&zwj; نتیجه گیری: نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که ضریب مسیر بین تمامی متغیرها با کیفیت زندگی معنادار می‌باشند، به عبارتی تمامی شاخص‌ها بر کیفیت زندگی، تاثیرگذار می‌باشند. و دیگر شاخص‌ها را می‌توان شفافیت، همکاری، مشارکت، ارتباطات، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی را نام برد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

23 - بررسی سرمایه اجتماعی سازمانی در مدیریت شهری (شهرهای میانی ایران -زنجان و همدان)
اسماعیل دویران

مقدمه و هدف پژوهش: دانش سازمانی هر آن چیزی است که افراد سازمان درباره فرایندها، محصولات بر اساس تعریف، خدمات، مشتریان، بازار، و رقبای سازمان می‌دانند. (سیوی، 2001: 166) از این رو در جهان تجاری امروز بیشترین ارزش سازمانی مبتنی بر داراییهای غیرملموس است .توانایی برای شناخ چکیده کامل

مقدمه و هدف پژوهش: دانش سازمانی هر آن چیزی است که افراد سازمان درباره فرایندها، محصولات بر اساس تعریف، خدمات، مشتریان، بازار، و رقبای سازمان می‌دانند. (سیوی، 2001: 166) از این رو در جهان تجاری امروز بیشترین ارزش سازمانی مبتنی بر داراییهای غیرملموس است .توانایی برای شناخت و برآورد منبع این ارزش برای سازمانها مهم و حیاتی است. (چانگ، 2004: 147) سرمایه اجتماعی به دو صورت میان فردی یا میان سازمانی است.سرمایه اجتماعی فردی در شبکه های ارتباطی میان افراد ایجاد می شود در حالیکه سرمایه اجتماعی سازمانی، ناشی از شبکه های ارتباطی میان سازمانها است. (اشتون، 2001: 35) کلمن سرمایه اجتماعی فردی را توانایی کنشگران در منفعت رسانی به یکدیگر، ناشی از عضویت دریک شبکه اجتماعی یا سایر ساختارهای اجتماعی می داند. (کلمن، 1998: 96) بنابراین سرمایه اجتماعی ارزشی است که افراد موجود در شبکه های اجتماعی به واسطه وجود هنجارهای فرهنگی مشترک، تعاملات اثربخش، اعتماد متقابل و روابط شخصی میان خود از آن برخوردارند. هدف این پژوهش تببین منطقی سرمایه اجتماعی سازمانی شهرهای میانی ایران در جهت پی بردن به مقدار و چگونگی سرمایه اجتماعی سازمانی در مدیریت شهرهای میانی ایران با نمونه موردی شهرهای زنجان و همدان می‌باشد. روش پژوهش: روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تبیینی به شیوه پیمایشی- کمی است که با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی به تجزیه و تحلیل داده‌ها پرداخته شده است. یافته‌ها: بررسی‌ها نشان می‌دهد سطح و میزان سرمایه اجتماعی سازمانی (درون سازمانی) در مدیریت شهری (بخش دولتی و عمومی) شهرهای میانی کشور نزدیک به حد متوسط بوده که تمایل به سمت پایین را نشان می‌دهد. همچنین سطح معناداری شاخص‌های سرمایه اجتماعی با یکدیگر در ضریب اطمینان 99 درصد بسیار مناسب بوده و شاخص‌ها با همدیگر عملکرد یافته اند. نتیجه‌گیری: نتایج مطالعات نشان می‌دهد که میزان سرمایه اجتماعی در سازمان‌های شهری شهرهای میانی ایران متوسط بوده و گرایش به کاهش دارد که در صورت عدم تقویت آن سازمان‌های شهری در انجام وظایف دچار مشکل خواهند شد.دوم اینکه شاخص‌های سرمایه اجتماعی سازمانی با همدیگر رابطه معنا دار با جهت مستقیم و مثبت داشته و شاخص‌ها توام با هم عملکرد یافته اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

24 - الگوی باغ ـ شهرها؛ راهکاری برای توسعه شهرهای کوچک در فضاهای روستایی (مورد روستا ـ شهر حویقِ تالش)
محمد سلطانی شهرام امیرانتخابی

طی دو سده اخیر، جهان به سرعت در حال شهری شدن است. مهم‌ترین جنبه و پیامد این فرایند، گسترش فضایی و پیشروندگی فیزیکی شهرها به سوی فضاهای روستایی می‌باشد که با پیوستن روستاها به محدوده شهرها و تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک انجام می‌پذیرد. شهرهای کوچک اگر چه در آغاز جم چکیده کامل

طی دو سده اخیر، جهان به سرعت در حال شهری شدن است. مهم‌ترین جنبه و پیامد این فرایند، گسترش فضایی و پیشروندگی فیزیکی شهرها به سوی فضاهای روستایی می‌باشد که با پیوستن روستاها به محدوده شهرها و تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک انجام می‌پذیرد. شهرهای کوچک اگر چه در آغاز جمعیت و محدوده اندکی دارند اما به سرعت به سوی اراضی کشاورزی و عرصه‌های روستایی پیرامون گسترش می‌یابند. در ایران نیز این روند از نیمه دوم سده بیستم آغاز شد و به سرعت بر تعداد شهرهای کشور و جمعیت شهر نشین اضافه شد و تعداد زیادی از روستاها یا به شهر تبدیل شدند و یا ضمیمه شهرهای بزرگ گردیدند. طی دهه اخیر، روند شتابان تبدیل روستاها به شهر، اگر چه با هدف بهره مندی روستاییان از خدمات شهری انجام پذیرفته است اما در مناطقی همچون جلگه‌های خزری، به تغییر کاربری اراضی کشاورزی و تخریب چشم اندازهای طبیعی منطقه منجر خواهد شد، به‌ویژه در مواردی که شهرهای تازه تأسیس از ترکیب چند روستا تشکیل شده‌اند، محدوده کم تراکم، نامتجانس و متخلخل آنها، در آینده‌ای نزدیک با ساخت و سازهای شهری پر خواهد شد! برای جلوگیری از این روند نگران‌کننده نمی‌توان یکسره برنامه تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک را کنار نهاده و آن را اقدامی بیهوده قلمداد نمود بلکه باید توسعه چنین شهرهایی را مطابق الگوهای فضایی و کارکردی متناسب با ناحیه پیش برد. مثلاً در منطقه خزری، الگوی باغ -شهرها می‌تواند، علاوه بر حفظ اراضی کشاورزی و چشم اندازهای روستایی و بهره مندی اهالی از خدمات و امکانات شهری، توانمندی‌های گردشگری حوزه‌های روستایی را نیز فعال نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

25 - نقش کلان داده های شهری در شهرهای هوشمند
خیراله همتی روزبه زمانیان

10.30495/ums.2024.23135

سیستم های شهری شامل بسیاری از اجزای نزدیک به هم هستند که به دلیل حسگرها ی جدید، جمع آوری داده ها و روش های تحلیل مکانی-زمانی قابل اندازه گیر ی تر از قبل گشته اند. تبدیل این داده ها به دانش برای تسهیل تلاش های برنامه ریزی در پرداختن به چالش های کنونی سیستم های پیچیده شهر چکیده کامل

سیستم های شهری شامل بسیاری از اجزای نزدیک به هم هستند که به دلیل حسگرها ی جدید، جمع آوری داده ها و روش های تحلیل مکانی-زمانی قابل اندازه گیر ی تر از قبل گشته اند. تبدیل این داده ها به دانش برای تسهیل تلاش های برنامه ریزی در پرداختن به چالش های کنونی سیستم های پیچیده شهری، نیازمند روش های تحلیل بین رشته ای پیشرفته، مانند انفورماتیک شهری یا علوم داده شهری است. با این حال، با اعمال یک رویکرد صرفا مبتنی بر داده، گمشدن در "جنگل" داده ها، و از دست دادن "درخت" شهر های موفق و قابل زندگی که هدف نهایی برنامه ریزی شهر ی هستند، بسیار آسان است. این مقاله بیان می کند که چگونه داده های جغرافیایی وتحلیل شهری، با استفاده از روش های ترکیبی، می تواند به درک بهتر پویایی شهری و رفتار انسانی کمک کند، و چگونه می تواند تلاش های برنامه ریزی برای بهبود زیست پذیری را ارتقاء دهد. بر اساس بررسی جدیدترین تحقیقات، این مقاله یک گام فراتر می رود و همچنین به پتانسیل و همچنین محدودیت های منابع داده جدید درتجزیه وتحلیل شهری می پردازد تا دید کلی بهتری از کل "جنگل" این منابع داده جدید داشته باشد. کار حاضرمروری کیفی بر اساس پژوهش های صورت گرفته با روش های تجزیه وتحلیل حول قابلیت اطمینان استفاده از داده های بزرگ از پلتفرم ها یا حس گرهای رسانه ها ی اجتماعی، و چگونگی استخراج اطلاعات از مقادیر انبوه داده از طریق روش های تحلیل جدید، مانند یادگیری ماشین، برای تصمیم گیری آگاهانه تر با هدف بهبود زیست پذیری شهری است. هدف این مقاله مطالعه ی مروری پیرامون برخی از هم افزایی ها و چالش های رویکرد بین رشته ای (تجزیه وتحلیل شهری مبتنی بر GISدر بهبود زیست پذیری شهرها، با بررسی یافته های کلیدی وسوالات به دست آمده از ادبیات پیشرفته) است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

26 - تحلیل فازی عوامل موفقیت مدیریت شهری براساس شاخص‌های شهرهای آینده
سلیمان فیضی افسانه زمانی مقدم رضا رادفر سیدعبداله امین موسوی

10.30495/ums.2023.22994

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل فازی عوامل موفقیت مدیریت شهری براساس شاخص‌های شهرهای آینده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر نوع روش، روش تحقیق توصیفی - پیمایشی، محسوب می‌گردد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل فیش برداری و پرسشنامه بود. جامعه آماری پژوهش چکیده کامل

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل فازی عوامل موفقیت مدیریت شهری براساس شاخص‌های شهرهای آینده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر نوع روش، روش تحقیق توصیفی - پیمایشی، محسوب می‌گردد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل فیش برداری و پرسشنامه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، خبرگان حوزه مدیریت شهری هستند. از روش نمونه‌گیری هدفمند برای انتخاب افراد نمونه استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها از نرم افزار سوپردسیژن استفاده شد. در گام نخست با مرور ادبیات موضوع و تحقیقات انجام شده تعداد زیادی شاخص از ادبیات موضوع استخراج گردید. در ادامه مدل مدیریت شهری براساس شاخص‌های شهرهای آینده با استفاده از تحلیل شبکه فازی رتبه بندی شدند. در پژوهش حاضر عوامل در شش سطح قرار گرفته‌اند. به نحوی که حقوق و قوانین و مقررات در سطح آخر و توریسم در سطح اول قرار گرفت. در ادامه پژوهش از رویکرد آینده نگارانه بهره گرفته شده است. بررسی نتایج بدست آمده از جدول فوق حقوق و قوانین و یادگیری اجتماعی و آموزش با نمره 22 تأثیرگذارترین عامل گزارش شدند. همچنین توریسم با مجموع 17 در بین عوامل، در اولویت اول تأثیرپذیری قرار گرفت. درجه مطلوبیت ماتریس اثرات بهینه‌شدگی 100 درصد برخوردار بوده که حاکی از روایی بالای پرسشنامه و پاسخ‌های مربوط به آن است. براساس بردار ویژه بدست آمده: محیط زیست با وزن نرمال 358/0 از بیشترین اولویت برخوردار است. کالبد شهری با وزن نرمال 267/0 در اولویت دوم قرار دارد. حمل و نقل با وزن نرمال 241/0 در اولویت سوم قرار دارد. اقتصاد با وزن نرمال 134/0 از کمترین اولویت برخوردار است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

27 - تحلیل جایگاه شهرهای جدید در نظام فضایی کلانشهر تهران
حسین علیپور نوبخت سبحانی

شهرهای جدید پس از جنگ جهانی دوم الگویی برای کمک به حل مشکلات اجتماعی، اقتصادی و محیطی ناشی از تمرکزگرایی شهرهای بزرگ بودند. این شهرهای جدید در جهت حل مشکلات مذکور و همچنین جذب سرریز جمعیتی در حوزه این شهرها مکانیابی و احداث شدند. بدین ترتیب، این الگو در بسیاری از کشورها چکیده کامل

شهرهای جدید پس از جنگ جهانی دوم الگویی برای کمک به حل مشکلات اجتماعی، اقتصادی و محیطی ناشی از تمرکزگرایی شهرهای بزرگ بودند. این شهرهای جدید در جهت حل مشکلات مذکور و همچنین جذب سرریز جمعیتی در حوزه این شهرها مکانیابی و احداث شدند. بدین ترتیب، این الگو در بسیاری از کشورهای دنیا مورد توجه بوده و در کشور ایران هم قبل از سال 1357 با هدف تأمین مسکن شاغلان بخش صنعت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، عمدتاً به منظور جذب سرریز جمعیت مادرشهرها مورد توجه بوده است.پژوهش حاضر به منظور تحلیل جایگاه شهرهای جدید در نظام فضایی کلانشهر تهران تدوین شده است.روش بکار گرفته شده در این تحقیق، توصیفی-تحلیلی بوده است. یافته‌ها حاکی از آن است که مکانیابی وایجاد شهرهای جدید در ایران به خصوص در پیرامون کلانشهر تهران نتوانسته به اهداف مورد انتظار مانند منافع حاصل از شهرهای جدید از بعد اقتصادی و زیست محیطی، جایگاه آنها در نظام فضایی منطقه شهری تهران، کاهش جذابیت اقتصادی و معیشتی کلانشهرتهران دست یابد. همچنین در میان شهرهای جدید پیرامون تهران تنها شهر جدید اندیشه به دلیل قرار داشتن در ناحیه ایی که دارای پتانسیل‌های بالقوه و بالفعل اقتصادی، سابقه شهرگرایی، قرارگیری در کانون فعالیت واشتغال ودارای جذابیت کافی برای سرمایه گذاری بخش های تعاونی(شرکتهای تعاونی مسکن ادارات) و بخش خصوصی و تقریباً موفق بوده وتوانسته به اهداف کمی جمعیتی واقتصادی پیش بینی شده برای این شهر دست یابد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

28 - نگاهی به روند توسعه شهرنشینی و نقش شهرهای کوچک در ایران
مهرداد بردبار

شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری یکی از ویژگی‌های اصلی عصر حاضر می‌باشد که پس از انقلاب صنعتی در اروپا اوج گرفت و در سال‌های پس ازجنگ دوم جهانی در کشورهای در حال توسعه نیز شتاب قابل توجهی یافت. افزایش جمعیت شهری نسبت به جمعیت روستایی از سه طریق مهاجرت‌های روستا-شهری و الحاق چکیده کامل

شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری یکی از ویژگی‌های اصلی عصر حاضر می‌باشد که پس از انقلاب صنعتی در اروپا اوج گرفت و در سال‌های پس ازجنگ دوم جهانی در کشورهای در حال توسعه نیز شتاب قابل توجهی یافت. افزایش جمعیت شهری نسبت به جمعیت روستایی از سه طریق مهاجرت‌های روستا-شهری و الحاق فضاهای روستایی به شهرها و تبدیل روستاها به شهرهای جدید انجام می‌پذیرد. در این میان دو روند اخیر فضاهای شهری را به ضرر اراضی کشاورزی و عرصه‌های زیست محیطی روستاها افزایش می‌دهد. کشورهای توسعه‌یافته از همان آغاز با تدوین قوانین مدیریت شهری و برنامه‌های آمایش سرزمین از چنین روندی جلوگیری کردند. در حالی که شهرهای کشورهای درحال توسعه به سرعت فضاهای روستایی را درمی نوردند و همین امر موجب عدم توازن ناحیه‌ای و توزیع نامتعادل جمعیت و امکانات و فعالیت‌ها در کشورهای مذکور شده است. در این میان، سیاست تبدیل روستاها به شهرهای کوچک از مهم‌ترین راهکارهای توسعه شهرنشینی محسوب می‌شود که هدف آن انتقال فرایند توسعه به نواحی روستایی از طریق مراکز شهری می‌باشد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

29 - پدیده گسترش کالبدی و فضایی شهرها به سوی روستاها
حمیرا بردبار اسماعیل ابراهیمی

از جلوه‌های اصلی شهرنشینی در دنیای کنونی، رشد و توسعه فیزیکی شهرها، در کنار افزایش جمعیت شهری است. این پدیده پس از انقلاب صنعتی در جهان غرب شدت یافت، اما پس از مدتی با نگرانی طرفداران محیط‌زیست و چشم‌اندازهای روستایی کنترل شد؛ به‌گونه‌ای‌که در کشورهای اروپایی، ایالات مت چکیده کامل

از جلوه‌های اصلی شهرنشینی در دنیای کنونی، رشد و توسعه فیزیکی شهرها، در کنار افزایش جمعیت شهری است. این پدیده پس از انقلاب صنعتی در جهان غرب شدت یافت، اما پس از مدتی با نگرانی طرفداران محیط‌زیست و چشم‌اندازهای روستایی کنترل شد؛ به‌گونه‌ای‌که در کشورهای اروپایی، ایالات متحده و ژاپن قوانینی بر شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری حاکم شده که توسعه فیزیکی و کالبدی شهرها در فضای پیرامون روستایی‌شان را تابع ضوابط و مقررات ویژه‌ای نموده است؛ تا اراضی کشاورزی، جنگل‌ها و سایر عرصه‌های زیست‌محیطی کمتر مورد تهاجم اراضی شهری قرار گیرند. درحالی‌که شهرهای کشورهای درحال توسعه ـ که دوره اوج‌گیری شهرنشینی را به‌تازگی از سر می‌گذرانند ـ با شتاب حیرت‌آوری به سوی عرصه‌های روستایی و کشاورزی در حال گسترش هستند و اراضی زراعی و جنگلی با تغییر کاربری به اراضی شهری تبدیل می‌شوند. بنابراین توجه به تجارب و یافته‌های کشورهای توسعه یافته در این خصوص بسیار حائز اهمیت است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

30 - شناخت استانداردهای برنامه ریزی فضاهای سبز و مکانیابی آن ها در راستای دستیابی به بازدهی اکولوژیکی شهرها (مورد مطالعه: شهر تبریز)
رضا جهان بین پخشان خضر نژاد

10.22034/jest.2019.5587.1465

زمینه و هدف: پیش از هر نوع برنامه ریزی برای توسعه فضاهای سبز شهری، باید معیارها و استانداردهای توسعه فضای سبز مشخص شود. از اصول بسیار مهم دانش شهرسازی، پرداختن به کاربری ها از لحاظ استانداردها و سرانه و مکانیابی آن هاست. آلودگی های هوا، صوتی و بصری ارمغان زندگی شهرنشینی چکیده کامل

زمینه و هدف: پیش از هر نوع برنامه ریزی برای توسعه فضاهای سبز شهری، باید معیارها و استانداردهای توسعه فضای سبز مشخص شود. از اصول بسیار مهم دانش شهرسازی، پرداختن به کاربری ها از لحاظ استانداردها و سرانه و مکانیابی آن هاست. آلودگی های هوا، صوتی و بصری ارمغان زندگی شهرنشینی است که امروزه جوامع بشری با آن دست به گریبانند. به همین جهت پرداختن به کاربری فضای سبز بعنوان تلطیف کننده هوا و سامان دهنده فضا، در راستای دستیابی به بازدهی اکولوژیکی شهرها ضروری به نظر می رسد. هدف از مقاله حاضر، شناخت معیارهای برنامه ریزی فضای سبز و مکانیابی مطلوب آن هاست که دستاورد آن ارائه راهکارهایی به منظور عملیاتی نمودن [i]اصول کلی توسعه فضای سبز است به طوری که قابل تعمیم به موارد مشابه باشد. روش بررسی: الگوی تحقیق حاضر بنیادی- کاربردی و روش بررسی و تبیین موضوع، توصیفی- تحلیلی است. جهت جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و اسنادی(مراجعه به کتابخانه ها و منابع اسنادی موجود، مراکز علمی- تحقیقاتی و دستگاه های اجرایی مرتبط) بهره گرفته شده است. تحلیل داده ها عمدتاً مبتنی بر روش تحلیل کیفی و نیز بهره گیری از نرم افزار ARC/GIS بوده است. یافته ها: یافته های این پژوهش بیانگر آن است که هیچ کدام از سرانه های موجود در شهر تبریز از دیدگاه شهرسازی و از دیدگاه زیست محیطی، با استانداردها، هماهنگی ندارند. از دیدگاه شهرسازی، در طرح توسعه و عمران و حوزه نفوذ شهر(جامع)، سرانه ای در حدود 15 مترمربع برای هر نفر پیشنهاد شده که این سرانه در وضع موجود برای شهر تبریز برابر با 69/1 می باشد. از دیدگاه زیست محیطی نیز در طرح توسعه و عمران و حوزه نفوذ شهر، بین 15- 50 مترمربع برای هر نفر بوده و سرانه شهر در وضع موجود برابر با 69/11 مترمربع محاسبه شده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که در شهر تبریز معیارها و اصول توسعه و برنامه ریزی فضای سبز و معیارهای مکانیابی آن ها از جمله؛ سرانه ها در سایر محلات، معیارهای محیطی و اکولوژیک و معیارهای مکانی از قبیل مرکزیت، سلسله مراتب و دسترسی، رعایت نشده است. بنابراین وضعیت کاربری فضای سبز وضع موجود شهر تبریز با پیشنهادات طرح جامع و تفصیلی و با استانداردهای ملی و بین المللی مطابقت ندارد و همچنین عدم توزیع بهینه آن در سطح شهر کاملا مشهود است.در این میان محاسبه سطح مناسب فضای سبز و پراکنش متعادل آن در شهر، کلید موضوع است تا بدین طریق فرایند دستیابی به بازدهی اکولوژیکی شهر میسر گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

31 - ارزیابی تاب‌آوری شهر ایرانی- اسلامی اردبیل و رتبه‌بندی مناطق پنج‌گانه آن با استفاده از مدل کوپراس
کرامت الله زیاری اصغر پاشازاده محمدحسن یزدانی

10.22034/jest.2020.43430.4617

زمینه و هدف: امروزه تاب آوری شهرها یکی از مهمترین مباحث نوین مدیریت و برنامه ریزی شهری است. شهرهای اسلامی هم با توجه به اصول دین اسلام و فقه اسلامی، از این قاعده مستثنی نیستند و بایستی تاب آوری آنها در ابعاد انسانی، آنهم به خاطر انس با آموزه های دینی، نمود خاصی داشته با چکیده کامل

زمینه و هدف: امروزه تاب آوری شهرها یکی از مهمترین مباحث نوین مدیریت و برنامه ریزی شهری است. شهرهای اسلامی هم با توجه به اصول دین اسلام و فقه اسلامی، از این قاعده مستثنی نیستند و بایستی تاب آوری آنها در ابعاد انسانی، آنهم به خاطر انس با آموزه های دینی، نمود خاصی داشته باشد. از همین رو، هدف این پژوهش سنجش میزان تاب آوری شهر ایرانی- اسلامی اردبیل و رتبه بندی مناطق شهری آن است. روش بررسی: تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق را کارشناسان شاغل در شهرداری های پنچ گانه شهر اردبیل تشکیل دادند که به روش نمونه گیری گلوله برفی و به صورت هدفمند تعداد 50 نفر از آنها انتخاب و پرسشنامه تحقیق تکمیل شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای ArcGIS، SPSS، Excel و مدل تصمیم گیری چندمتغیره کوپراس (KOPRAS) استفاده شده است. یافته ها: میزان تاب آوری شهر اردبیل 66/4 به دست آمده که حد متوسط را نشان می دهد. همچنین رتبه بندی مناطق پنج گانه شهر اردبیل براساس مدل کوپراس به ترتیب مناطق دو، سه، یک، پنج و چهار بوده است. از نظر سطح بندی در روش تحلیل خوشه ای، منطقه دو در سطح تاب آوری متوسط و بقیه مناطق در سطح تاب آوری ضعیف قرار گرفتند. نهایتاً، ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که ارتباط معکوسی بین بعد معنوی با سایر ابعاد تاب آوری وجود دارد. بحث و نتیجه گیری: نتیجه این که به لحاظ کالبدی، مناطق تازه ساخت و برنامه ریزی شده، تاب آورتر می باشند، درحالی که در بعد انسانی و معنوی، مناطق قدیمی و بافت فرسوده، با مردمان بومی و معتقد به آموزه های دینی، تاب آورتر هستند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

32 - توسعه پایدار شهری با تاکید بر حرکت پیاده در آسیا
ملیحه احمدی فرح حبیب

اختراع اتومبیل و پیشرفت صنعت یا به عبارتی دیگر انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم میلادی، یکی از نقاط عطف زندگی بشری بوده و پس از این اختراع دگرگونی هایی در همه جنبه های زندگی انسان حاصل گردیده است. اختراع اتومبیل و ورود آن به شهرها در جنبه های مختلف زندگی شهری نقش به سزایی داش چکیده کامل

اختراع اتومبیل و پیشرفت صنعت یا به عبارتی دیگر انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم میلادی، یکی از نقاط عطف زندگی بشری بوده و پس از این اختراع دگرگونی هایی در همه جنبه های زندگی انسان حاصل گردیده است. اختراع اتومبیل و ورود آن به شهرها در جنبه های مختلف زندگی شهری نقش به سزایی داشته و با افزایش سرعت جا به جایی در شهرها، چهره ای دگرگون از شهرها پدیدار ساخته و بر همه کارکردهای شهری به نحوی تاثیر گذار بوده است. به علاوه ترویج و افزایش سیستم های حمل و نقل موتوری در شهرها ، علاوه بر مصرف انرژی های تجدید ناپذیر باعث آلودگی محیط زیست شده و سلامت و نشاط افراد را تهدید می کند. پیاده روی و تحرک به فضاهای شهری جنب و جوش و حرکت می بخشد و وجود جمعیت جوان قابل توجه در هرم سنی ساکنان شهرهای آسیا دلیلی دیگر بر ضرورت بررسی موضوع حاضر می باشد. جمعیت روزافزون شهرها ، حضور گسترده وسایل نقلیه و همچنین سهم روزافزون معابر سواره در ساختار شهر ، مشکلات عدیده ای را برای شهرهای امروزی پدیدار ساخته که باید از طرق جدید و با ارایه راهکارهای جدید در پی حل آن بود. توجه به انسان به عنوان ، مهم ترین عامل شکل گیری و حیات شهرها و پرداختن به برخی از مهم ترین نیازهای انسان از جمله : حرکت ، سلامت و تقویت زندگی اجتماعی انسان در شهرها از مهم ترین اهداف مقاله حاضر است. در این راستا با در نظر داشتن مبانی توسعه پایدار، وضعیت حمل و نقل در شهرهای آسیا ، با تاکید بر نقش پیاده روی در شهر و به عبارتی دیگر عابر مداری مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهایی جهت بهبود وضعیت مسیرهای پیاده شهری ارایه می گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

33 - تحلیل میزان اهمیت ابعاد حکمروایی خوب بر ارتقاء‌ ساختار مدیریتی شهرهای میانه‌اندام (مطالعه موردی: شهر میانه)
میثم عظیمی کریم حسین زاده دلیر علی آذر

زمینه و هدف: مطالعات شهری در ایران عمدتاً بر کلان‌شهرها متمرکز است و کمترین توجه به ساختار مدیریتی شهرهای میانی معطوف است. در این مطالعه ضمن پرداخت به این شکاف، سیاست‌ها و شیوه‌های محرک رشد مدیریت شهری فراگیر، ایمن، انعطاف‌پذیر و پایدار در شهرهای میانه‌اندام بررسی می‌ چکیده کامل

زمینه و هدف: مطالعات شهری در ایران عمدتاً بر کلان‌شهرها متمرکز است و کمترین توجه به ساختار مدیریتی شهرهای میانی معطوف است. در این مطالعه ضمن پرداخت به این شکاف، سیاست‌ها و شیوه‌های محرک رشد مدیریت شهری فراگیر، ایمن، انعطاف‌پذیر و پایدار در شهرهای میانه‌اندام بررسی می‌شود. روش بررسی: پژوهش از لحاظ هدف، از نوع کاربردی می باشد که به روش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی انجام گرفته است. حجم نمونه آماری با استفاده از نمونه‌گیری در دسترس، 30 نفر از اساتید و متخصصین مدیریت شهری با روش نمونه‌گیری هدفمند به انجام رسیده است. جهت تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد روش حداقل مربعات جزئی از نرم‌افزار Smart PLS جهت ارزیابی مدل مفهومی تحقیق استفاده شده است. یافته ها: تحلیل ضرایب مسیر مربوط به ۸ بعد مورد بررسی نشان می‌دهد که شاخص قانونمندی (745/0) بالاترین تأثیر و بعد از آن به ترتیب شاخص‌های مسئولیت‌پذیری (684/0)، مشارکت (661/0)، عدالت (641/0)، شفافیت (529/0)، کارایی و اثربخشی (429/0)، پاسخگویی (356/0)، و سپس اجماع محوری (317/0) کمترین تأثیر را بر ساختار مدیریت شهری دارد بحث و نتیجه گیری: نظام برنامه‌ریزی و ساختار مدیریت شهرهای میانی فاقد یک رویکرد منسجم و مشخص جهت ارائه چشم‌انداز آتی است که در درون انبوهی از بی‌برنامگی‌ها و ناکارآمدی‌ها گرفتار شده‌اند که با نهادینه کردن الگوی حکمروایی خوب شهری در نظام مدیریت و برنامه‌ریزی که حرکت به‌سوی مدیریت محلی است تا بتوانند در فرایندی پیوسته و ساختاری، آرام آرام به توسعه مطلوب دست یابند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

34 - الگوی شهرهای حساس به آب رویکردی نوین به سوی توسعه شهری پایدار
محمود جمعه پور خلیل کلانتری گلشن همتی

با پی بردن به اثرات گرم شدن زمین و تغییرات آب و هوایی، جوامع شهری به دنبال رسیدن به انعطاف‌پذیری در تغییرات آتی مرتبط با منابع آب شهری، تنوع زیستی، رشد جمعیت و تغییرات آب‌وهوا می‌باشند، اما باوجود توسعه زیرساخت‌های موجود و پیدایش فناوری‌های جدید در خدمت اهداف پایداری آب چکیده کامل

با پی بردن به اثرات گرم شدن زمین و تغییرات آب و هوایی، جوامع شهری به دنبال رسیدن به انعطاف‌پذیری در تغییرات آتی مرتبط با منابع آب شهری، تنوع زیستی، رشد جمعیت و تغییرات آب‌وهوا می‌باشند، اما باوجود توسعه زیرساخت‌های موجود و پیدایش فناوری‌های جدید در خدمت اهداف پایداری آب شهری، طی 20 سال گذشته این تغییرات بیش‌ازحد کند باقی‌مانده است .اکنون به‌خوبی پذیرفته‌شده که رویکرد مدیریت سنتی آب شهری برای پرداختن به مسایل پایداری فعلی و آینده مناسب نیست و تغییراتی اساسی در ساختار فنی و مدیریتی سامانه‌های آب شهری و به‌کارگیری نگرش‌های نوین در برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده برای توسعه پایدار آب شهری را تبیین می‌نماید، در همین راستا مفهوم نسبتاً جدیدی درزمینه ی مدیریت آب شهری که دو دهه از پیدایش آن گذشته تحت عنوان شهرهای حساس به آب مطرح‌شده است این مفهوم به ارایه یک‌راه حل اکولوژیکی برای دست یابی به پایداری در توسعه شهری پرداخته و شهرها را نیازمند تغییرات اساسی در بخش‌های مدیریتی، اجتماعی و فنی نسبت به روش‌های متداول می داند. در این راستا تحقیق حاضر به مطالعه شهرهای حساس به آب پرداخته و در قالب بررسی ضوابط، اهداف و معیارهای طراحی شهری حساس به آب ، برنامه ریزی شهری حساس به آب و در نهایت شهر حساس به آب ارایه داده شده است و در آخر برای نمایش بهتر این الگو به تجربه استفاده از این الگو در شهر ملبورن و مونی ولی پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

35 - تبیین عملکرد شهرهای جدید در افق 1410 ( مطالعه موردی: شهرهای جدید منطقه کلانشهر تهران)
جبار شرافت پور رحیم سرور بختیار عزت پناه

روند رو به رشد مهاجرت‌ها روستا به شهرها بعد از انقلاب صنعتی باعث شکل‌گیری‌کلانشهرها در فضای منطقه‌ای شده است که متعاقب آن زمینه‌ساز چالشهای زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی در ابعاد گسترده در شهرها شد، برای فایق آمدن بر مشکلات برنامه‌ها و سیاست‌های مختلفی عن چکیده کامل

روند رو به رشد مهاجرت‌ها روستا به شهرها بعد از انقلاب صنعتی باعث شکل‌گیری‌کلانشهرها در فضای منطقه‌ای شده است که متعاقب آن زمینه‌ساز چالشهای زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی در ابعاد گسترده در شهرها شد، برای فایق آمدن بر مشکلات برنامه‌ها و سیاست‌های مختلفی عنوان و اجرای شدند، جدیدترین سیاست در این زمینه ایجاد شهرهای جدید به عنوان مستقیم‌ترین سیاست جهت کنترل و ساماندهی کلانشهرها عنوان گردید. تحقیق حاضر با هدف تبیین عملکرد شهرهای جدید در افق1410 سعی بر تعیین میزان موفقیت شهرهای جدید در راستای ساماندهی کلانشهر تهران بوده است. برای این منظور 43 شاخص در 6 مولفه مورد استفاده قرار گرفته‌اند که جهت سنجش رابطه بین شاخص‌ها و استخراج عامل‌های کلیدی از نرم‌افزار MICMAC و جهت تبیین وضعیت‌های ممکن عملکرد شهرهای جدید از سناریو ویزارد استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که عملکرد شهرهای جدید در افق 1410 بیانگر 4 سناریو قوی، 780 سناریو ضعیف و 21 سناریو محتمل بوده است. سناریوهای با وضعیت نامطلوب از مجموع 210 حالت ممکن با 129 حالت و ضریب 61 درصد با ویژگی‌های( کاهش سطح اشتغال ، کاهش کیفیت کالبدی منطقه، افزایش سیاست تمرکز، افزایش حاشیه نشینی، کاهش تعلق خاطر، شکل گیری روند زنجیره شهری، افزایش مهاجرت به تهران، افزایش اختلاف در توزیع خدمات، افزایش سط آلودگی، خوابگاهی شدن شهرهای جدید) محتمل‌ترین سناریو بوده‌اند. &emsp; پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

36 - نقش شهرک‌های صنعتی در توسعه شهرهای کوچک با نگاهی بر تأثیر شهرک صنعتی شمس‌آباد بر شهر حسن آبادفشافویه
منصوره تاری وردی پروانه زیویار بهمن کارگر

ایجاد شهرک‌ها و نواحی صنعتی، یکی از رویکردهای رایج صنعتی سازی در کشورهاست که به‌منظور تسهیل و تمرکز فعالیت‌ها با نگاهی بر حفظ محیط زیست و کاهش هزینه های تمام شده تولیدات صنعتی انجام میشود. شهرک های صنعتی، در کشور ما نیز ازآن به عنوان لوکوموتیو بخش صنعت نام برده می شود . چکیده کامل

ایجاد شهرک‌ها و نواحی صنعتی، یکی از رویکردهای رایج صنعتی سازی در کشورهاست که به‌منظور تسهیل و تمرکز فعالیت‌ها با نگاهی بر حفظ محیط زیست و کاهش هزینه های تمام شده تولیدات صنعتی انجام میشود. شهرک های صنعتی، در کشور ما نیز ازآن به عنوان لوکوموتیو بخش صنعت نام برده می شود .احداث و توسعه این شهرک ها در حاشیه شهر های کوچک مانند شهر حسن آباد با در نظر گرفتن شرایط زیست محیطی آن می تواند در جهت کاهش بیکاری و بعبارتی به توسعه پایدار این شهر بیانجامد. شهرک صنعتی شمس آباد با برنامه توسعه در حد 3000 هکتار و بیش از 18 هزار شغل در مجاورت شهر حسن آباد قرار دارد این شهرک میتواند از پتانسل های اصلی و موثر جهت رشد و توسعه شهر حسن آباد باشد. پژوهش حاضر نقش شهرک صنعتی شمس آباد بر توسعه پایدار شهر حسن آباد، بخش فشافویه را بررسی میکند. روش پژوهش کتابخانه‌ای پیمایشی(پرسشنامه‌ای) است. نتایج نشان می‌دهد که ایجاد شهرک صنعتی شمس آباد بر مجموع شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر حسن آباد و حومه مورد مطالعه می تواند اثر مطلوب داشته است و باعث افزایش اشتغال شده است. در این میان، شاخص اقتصادی، بیشترین تأثیر و شاخص کالبدی محیطی، کمترین تأثیر را از این شهرک پذیرفته است. در نهایت نتایج حاصل عوامل داخلی و خارجی نشان می دهد که راهبرد SO استراتژی غالب بر منطقه مورد مطالعه می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

37 - تحلیل مقایسه ای سازوکار فضای جغرافیایی شهرهای جهانی و کلانشهرهای ملی در فرآیند جهانی شدن، مطالعه موردی: شهرجهانی شانگهای و کلانشهر ملی تهران
علیرضا شه بخش معصومه حافظ رضازاده غلامرضا میری

شناخت سازوکار فضای جغرافیایی شهرها، در مواجهه با ابر فرآیند جهانی شدن،‌‌ از مهمترین رویکردهای مربوط به تحلیل‌های فضای جغرافیایی می‌باشد. پژوهش حاضر با درک این نکته و در نظر گرفتن اهمیت کلانشهرهای کشورهای درحال توسعه، تهران را در کنار شانگهای که یکی از الگوهای موفق جهانی چکیده کامل

شناخت سازوکار فضای جغرافیایی شهرها، در مواجهه با ابر فرآیند جهانی شدن،‌‌ از مهمترین رویکردهای مربوط به تحلیل‌های فضای جغرافیایی می‌باشد. پژوهش حاضر با درک این نکته و در نظر گرفتن اهمیت کلانشهرهای کشورهای درحال توسعه، تهران را در کنار شانگهای که یکی از الگوهای موفق جهانی شدن می‌باشد، با هدف یافتن سازوکار فضای جغرافیایی این دو شهر و ارائه مدل بومی جهانی شدن، انتخاب نموده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی، تحلیلی و استنباطی می‌باشد، که با بهره‌گیری از مبانی نظری، اخذ نظرات کارشناسان از طریق روش دلفی و سنجش استنباطی متغیرهای جهانی شدن، با استفاده از آزمون (Man-witny)، در محیط نرم افزار SPSS به بررسی آن پرداخته شده است. نتایج حاصل که به صورت دو معادله بیان شده است، بازگو کننده تفاوت مولفه یکپارچگی فرآیندهای اقتصادی، ارتباطی، اطلاعاتی و پیوستگی مکانی آنها در سامانه جهانی با سامانه غیرجهانی می-باشد. نتیجه بررسی متغیرهای جهانی شدن در دو شهر تهران و شانگهای نشان می‌دهد که بیشترین میزان اختلاف به ترتیب مربوط به متغیر حجم تجارت بین‌الملل، گردشگری خارجی، ضریب نفوذ اینترنت، تعداد شعبات بانکهای خارجی، تعداد شعبات شرکت‌های چند ملیتی وسرمایه گذاری مستقیم خارجی می‌باشد. لذا از نظر توصیفی، تحلیلی و استنباط آماری، نتایج گویای ساز و کار متضاد فضای جغرافیایی شانگهای و تهران می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

38 - تحلیل ابعاد و مولفه‌های جایگاه زنان در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهرهای ایرانی- اسلامی (مطالعه موردی: شهر زاهدان)
سودابه هاشم زهی معصومه حافظ رضازاده مریم کریمیان بستانی

استفاده از دیدگاه های جنسیتی در برنامه‌ریزی شهری در دهه‌های گذشته بسیار رواج یافته و منجر به ایجاد پروژه‌هایی تحت عنوان برنامه-ریزی جنسیتی یا برنامه‌ریزی حساس به جنسیت شده است. لذا امروزه یکی از محورهای اصلی مورد توجه طراحی شهری و برنامه‌ریزی شهری بخصوص در حوزه فضاهای ع چکیده کامل

استفاده از دیدگاه های جنسیتی در برنامه‌ریزی شهری در دهه‌های گذشته بسیار رواج یافته و منجر به ایجاد پروژه‌هایی تحت عنوان برنامه-ریزی جنسیتی یا برنامه‌ریزی حساس به جنسیت شده است. لذا امروزه یکی از محورهای اصلی مورد توجه طراحی شهری و برنامه‌ریزی شهری بخصوص در حوزه فضاهای عمومی "پردازش به عدالت جنسیتی" در طراحی فضاهای شهری است. رابطه جنسیت و فضای شهری امروزه یکی از بحث‌های اساسی در عرصه جهانی است. در این راستا هدف پژوهش حاضر جایگاه زنان در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهرهای ایرانی - اسلامی (مطالعه موردی: شهر زاهدان) می‌باشد. پژوهش حاضر، از نظر هدف، جزء پژوهش‌های کاربردی است. به منظور سنجش و تجزیه و تحلیل از نرم‌افزار SPSS و مدل TOPSIS، استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای جهت بررسی برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهر زاهدان متناسب با جایگاه زنان در بعد (معنایی، فعالیتی، اجتماعی، کالبدی)، نشان از وضعیت نامناسب طراحی فضا‌های عمومی متناسب با جایگاه زنان در این ابعاد می‌باشد. با توجه به یافته‌ها و محاسبات انجام شده در مدل تاپسیس، از نظر متخصصین و کارشناسان، بعد فعالیتی با کسب مجموع امتیاز (833/0)، در رتبه نخست تاثیرگذاری و اهمیت قرار دارد. همچنین بعد اجتماعی با کسب امتیاز (776/0)، در درجه دوم تاثیرگذاری قرار دارند. از نظر متخصصین و کارشناسان بعد کالبدی در آخرین درجه تاثیرگذاری و اهمیت در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهر زاهدان می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

39 - تحلیلی راهبردی از وضعیت توسعه پایدار شهر جدید پرند
کامران ولی پورپاشاکلایی علی اصغر رضوانی سعید پیری

بررسی و شناخت وضعیت مناطق شهری و احداث آنها به لحاظ پایداری و توسعه پایدار، از مسائلی است که اخیرا در فرهنگ برنامه ریزی شهری مطرح شده است. استفاده از شاخص‌های خدمات شهری، اجتماعی و کالبدی می‌تواند معیار مناسبی برای تعیین جایگاه شهرهای جدید و هم عاملی در جهت رفع مشکلات ب چکیده کامل

بررسی و شناخت وضعیت مناطق شهری و احداث آنها به لحاظ پایداری و توسعه پایدار، از مسائلی است که اخیرا در فرهنگ برنامه ریزی شهری مطرح شده است. استفاده از شاخص‌های خدمات شهری، اجتماعی و کالبدی می‌تواند معیار مناسبی برای تعیین جایگاه شهرهای جدید و هم عاملی در جهت رفع مشکلات برای رسیدن به توسعه پایدار شهری باشد. نظر به اینکه شهر تهران از نظر مساحت و جمعیت اولین شهر کشور است و مهمترین کانون جذب جمعیت در ایران است، لذا محدودیت‌هایی از نظر امکانات، گسترش شهر و همچنین عدم توان جذب جمعیت بیشتر را پیش رو دارد. هدف پژوهش: تحلیلی راهبردی از وضعیت توسعه پایدار شهر جدید پرند می باشد. پژوهش حاضراز لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی است و با اتکا بر یافته‌های اسنادی و میدانی، به بررسی موضوع پرداخته شده است. ابزارجمع آوری داده ها پرسشنامه و مصاحبه است.سپس با استفاده از روشهای تحلیل کمی نظیر و AHP و SWOT مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد شهر جدید پرند در ایفای نقش خود که همانا جمعیت پذیری بخشی از مازاد جمعیت و تمرکززدایی از مادر شهر تهران بوده چندان موفق نبوده است. بخش زیادی از این عدم توفیق ناشی از عدم احداث متناسب زیرساختها و نبود زمینه‌های اشتغال و فعالیت در این شهر بوده که آن هم متأثر از ناکارآمدی مدیریت و برنامه‌ریزی متناسب با نیازهای توسعه شهری بوده است. نتیجه تحقیق حاضراستخراج22راهبرد توسعه‌ای ((SO، محافظه کارانه (ST)، تنوع ( (WOو تدافعی (WT) از طریق تحلیل ( (SWOTاست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

40 - تبیین نقش اقوام در گسترش کالبدی- فضایی شهرهای چند قومیتی (نمونه موردی : شهر دوگنبدان)
جلال کامران کرامت اله زیاری کیانوش ذاکر حقیقی

شهرها به دلایلی چون رشد سریع جمعیت، مهاجرت اقوام با فرهنگ‌های متفاوت، عدم وجود برنامه و مدیریت کارآمد با مشکلاتی مانند ساختار کالبدی-فضایی ناهماهنگ و عدم وجود هویت شهری روبه‌رو شده‌اند. شهر دوگنبدان با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقتصادی که دارا می‌باشد به عنوان یکی از ش چکیده کامل

شهرها به دلایلی چون رشد سریع جمعیت، مهاجرت اقوام با فرهنگ‌های متفاوت، عدم وجود برنامه و مدیریت کارآمد با مشکلاتی مانند ساختار کالبدی-فضایی ناهماهنگ و عدم وجود هویت شهری روبه‌رو شده‌اند. شهر دوگنبدان با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقتصادی که دارا می‌باشد به عنوان یکی از شهرهای مهم نفتی و مهاجرپذیر است که وجود اقوام مختلف از جمله ترک، لر، کرد و غیره در ساختار شهر از لحاظ ابعاد کالبدی-فضایی ، اقتصادی و اجتماعی چندگانگی به وجود آورده است. در همین راستا، در این پژوهش، هدف اصلی تبیین نقش اقوام در گسترش کالبدی-فضایی شهرها چند قومیتی(شهر دوگنبدان) است. این مقاله به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف و ماهیت توسعه‌ای-کاربردی می‌باشد. برای شناسایی میزان تأثیرگذاری مؤلفه‌های تأثیرگذار بر ساختار کالبدی-فضایی یکپارچه شهر دوگنبدان از نرم افزار Spss و روش تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل اقتصادی بیشترین تأثیر را در شکل‌گیری الگوی کنونی توسعه شهر دوگنبدان داشته‌اند. بررسی علل این توسعه ناموزون شهر و تأثیر پذیرفته از مهاجرت اقوام نشان دهنده آن است که شهر دوگنبدان در ۱۵ سال اخیر شاهد ناپایداری الگوی توسعه شهر بوده است و هم‌چنین، عوامل استخراج شده به ترتیب عامل شهر پاک و قابل زیست، شهری قوم محور، شهری اجتماع محور، شهری کالبد محور و در نهایت شهری اقتصاد محور از لحاظ محتوایی و طبق مرور متون نظری ارتباط نزدیکی با محدوده مطالعاتی دارند، نام‌گذاری شده است و در پیدایش و تکوین محلات شهر دوگنبدان اثرگذاری بیشتری داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

41 - تحلیل و بررسی جرم آلودگی هوا در شهرهای ایران از منظر حقوق کیفری و کنوانسیون‌های بین‌المللی
علیرضا زاهدی نبی خداکرمی

چکیده در سال ۲۰۱۴ میلادی بیش از ۹۰ درصد جمعیت جهان در مناطقی زندگی می‌کردند که کیفیت هوای پایین‌تر از استانداردهای سازمان بهداشت جهانی داشتند. کیفیت هوای تهران به عنوان پنجمین شهر آلوده ایران فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد. وضعیت ساکنان سایر شهرهای بزرگ که اکنون چکیده کامل

چکیده در سال ۲۰۱۴ میلادی بیش از ۹۰ درصد جمعیت جهان در مناطقی زندگی می‌کردند که کیفیت هوای پایین‌تر از استانداردهای سازمان بهداشت جهانی داشتند. کیفیت هوای تهران به عنوان پنجمین شهر آلوده ایران فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد. وضعیت ساکنان سایر شهرهای بزرگ که اکنون با بحران آلودگی هوای ناشی از توفان‌های شن و ماسه، پدیده ریزگردها و سایر آلاینده‌های محیطی روبه‌رو هستند، از برخی جهات بدتر ارزیابی‌شده است. امروزه‌ محیط زیست‌ که‌ از‌ ارزشـمندترین نعمت‌های خداوند متعال به‌ بشـر‌ بـوده و نقـش بسزایی در حیات همه موجودات دارد مورد هـجمـه قــرار گرفتـه‌ و بـه‌ سـرعت رو بـه تخریـب، آلودگی و زوال‌ است. هدف اصلی این مقاله عبارت است از تحلیل و بررسی جرم آلودگی هوا در شهرهای ایران از منظر حقوق کیفری و کنوانسیون های بین‌المللی است. آلودگی هوای شهرها در حقوق کیفری ایران و کنوانسیون های بین‌المللی دارای چه تبعاتی برای عاملان و مرتکبین آن است؟ فرضیه‌ای را که برای پاسخگویی به سؤال اصلی در صدد تحلیل و بررسی آن هستیم این است که آلودگی هوا نیازمند توجه بیشتر در نهادهای قضایی و نیز متون حقوق کیفری ایران است. روش انجام این تحقیق با توجه به موضوع و اهداف و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت توصیفی – تحلیلی و از طریق بررسی متون قانونی و نظریات حقوقدانان و فقهای در خصوص موضوع حاضر است. بر این اساس جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و مراجعه به پایگاه‌های داده و جستجوی اینترنتی مقالات دارای درجه علمی معتبر و به‌روزرسانی شده خواهد بود. ابزار گردآوری اطلاعات به صورت فیش‌برداری و بانک‌های اطلاعاتی است. روش تجزیه و تحلیل در این مقاله به صورت کیفی و استدلالی خواهد بود. بدین شیوه که متغیرهای موضوع را مورد بررسی قرار داده و ضمن توصیف و تحلیل داده‌های گردآوری شده به صورت نظامند به تبیین ابعاد مختلف موضوع پرداخته و با گذار از آنچه هست به آنچه باید باشد، داده‌ها مورد استدلال قرار می‌گیرند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

42 - ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی منطقه‌ی قفقاز در سیاست خارجی ایران(نمونه‌ی موردی: خزر و فراخزر)
افشین متقی

چکیده امروزه شهرها به عنوان مکان های زیست بشر آنچنان جایگاهی یافته اند که توسط مدیریتی مستقل اداره می شوند. در این راستا شهرها، نیازمند مدیریتی هستند که بتواند زمینه ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین شهری را در راستای توسعه پایدار شهری فراهم آورد. بدین ترتیب دولت های محلی به ع چکیده کامل

چکیده امروزه شهرها به عنوان مکان های زیست بشر آنچنان جایگاهی یافته اند که توسط مدیریتی مستقل اداره می شوند. در این راستا شهرها، نیازمند مدیریتی هستند که بتواند زمینه ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین شهری را در راستای توسعه پایدار شهری فراهم آورد. بدین ترتیب دولت های محلی به عنوان تنها نهادهای محلی موجود در شهر که ارتباط نزدیکی با زندگی شهروندان شهری دارند، می توانند نقش بسیار مؤثری در توسعه پایدارِ شهری ایفا نمایند. بدین ترتیب پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال تبیین نقش دولت های محلی در توسعه پایدار شهری و در راستای آن ارئه مدلی مفهومی جهت توسعه پایدارِ شهرهای ایران می باشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که روی آوردن به توسعه پایدار شهری در جهت ساختن شهر پایدار و شهروند سالم در ایران، ضروریست (بهداشت، کیفیت زندگی و پایداری محیط و سلامت شهروند) در اولویت اقدامات دولت های محلی در راستای مدیریت شهری مد نظر قرار گیرد تا بتوان بسیاری از معضلات شهری را رفع نمود و در راستای آن توسعه پایدار شهری را در فضای شهرهای ایران مهیا ساخت پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

43 - ارزیابی استراتژی‌های توسعه گردشگری پیرامون نواحی کلان‌شهری: (شهرستان شمیرانات، بخش لواسانات)
الهام افتخاری مسعود مهدوی حاجیلویی پرویز کردوانی

چکیده برقراری ارتباط متوازن و استراتژیک بین تقاضای روزافزون جمعیت شهری برای گذراندن اوقات فراغت و تفریح در سکونتگاه‌های روستایی و ضرورت توسعه این سکونتگاه ها با استفاده از منابع و پتانسیل های گردشگری موجود در این مناطق راهبرد مدیریت و برنامه ریزی اقتصادی عصر حاضر به شم چکیده کامل

چکیده برقراری ارتباط متوازن و استراتژیک بین تقاضای روزافزون جمعیت شهری برای گذراندن اوقات فراغت و تفریح در سکونتگاه‌های روستایی و ضرورت توسعه این سکونتگاه ها با استفاده از منابع و پتانسیل های گردشگری موجود در این مناطق راهبرد مدیریت و برنامه ریزی اقتصادی عصر حاضر به شمار می رود. هدف این مقاله تحلیل و بررسی راهبردهای توسعه گردشگری بخش لواسانات در شهرستان شمیرانات به منظور پاسخگویی به دو نیاز توسعه منطقه و تقاضا برای گردشگری است. با توجه به موقعیت پیرامونی بخش لواسانات در شهرستان شمیرانات نسبت به کلان‌شهر تهران از یک طرف و پتانسیل‌های گردشگری آن از طرف دیگر سؤال اصلی مقاله این است که بهینه ترین استراتژی برای توسعه گردشگری در این منطقه کدام استراتژی است؟ فرضیه ای را که در این مقاله برای پاسخ گویی به سؤال اصلی در صدد آزمون آن هستیم این است که به نظر می رسد مناسب ترین استراتژی برای توسعه گردشگری در ناحیه مورد مطالعه استراتژی‌های تهاجمی (SO) یعنی توجه به نقاط قوت داخلی این منطقه (پتانسیل های گردشگری) و بهره گیری از فرصت های موجود در پیرامون آن (تقاضا برای گذران اوقات فراغت در کلان‌شهر تهران) است. روش تحقیق مقاله تلفیقی از روش های تحلیل شبکه ای (ANP) و سوآت (SWOT) است و برای سنجش وزن سنجه ها از آزمونt تک نمونه استفاده شده که جامعه آماری مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 389 نفر متشکل از 2 گروه (مردم و مسئولان) تعیین شد و میزان پایایی و روایی پرسش نامه به روش آلفای کرونباخ (89. برای مردم و 91. برای مسئولین) به دست آمده است. نتایج مقاله نشان می دهد که مناسب ترین استراتژی برای توسعه گردشگری در محدوده مورد مطالعه استراتژی تهاجمی و در اولویت بعد رقابتی (SO)(توسعه‌ای) است و نیز از میان سنجه های 66 گانه مدل سوآت سنجه های S1، W15،O1و T1 بیشترین امتیاز را کسب کرده اند. Abstract Establishing a balanced and strategic relationship between the growing demand for urban population to spend leisure time and have fun in rural settlements (this dimension is more likely to be found in the countryside and neighboring villages with larger cities) and the need to develop rural settlements using the resources and potential of tourism in these areas is current economic management and planning strategy. The purpose of this paper is to analyze and evaluate the tourism development strategies of the Lavasanat section in the city of Shemiranat. The main question of this article is that considering the peripheral location of the Lavasanat section in the city of Shemiranat compared to Tehran metropolis from one side and its potential for tourism on the other, which strategy is the most effective strategy for tourism development in this region? The hypothesis we are trying to test in this article is to answer the main question seems that the most appropriate strategy for developing tourism in the studied area is aggressive strategies (SO), namely, the attention to the internal strengths of this region (tourism potential) and the exploitation of the opportunities available around it. The demand for leisure in the metropolis of Tehran). Method of research paper is a compilation of Network Analysis (ANP) and Swot(SWOT) to measure the weight of the measurements, a single sample t test was used. The population of the study was determined using the Cochran formula consisting of 389 people, composed of 2 groups (people and authorities)the reliability and validity of the questionnaire were obtained by Cronbach's alpha (89 for people and 91 for officials). The results of the paper show that the most appropriate strategy for tourism development in the studied area is aggressive and in the next stage is competitive (SO) (development) and from the 66th model of Swat model also the scores of S1, W15, O1 and T1 have earned the most points. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

44 - بررسی شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار و سطح برخورداری آن در کلان‌شهرهای ایران
سید امیرحسین منجم زاده کرامت الله زیاری حمیدرضا ماجدی

چکیده محیط زیست شهری، محصول تلاقی سه مؤلفه محیط طبیعی، محیط انسان‌ساخت و محیط اقتصادی و اجتماعی است. یکی از موضوعات مهم در توسعه کلان‌شهرهای ایران عدم توجه کافی به مؤلفه‌های توسعه پایدار از جمله مؤلفه زیست‌محیطی است که این امر منجر به پیدایش خطرات و معضلات شهری پیچید چکیده کامل

چکیده محیط زیست شهری، محصول تلاقی سه مؤلفه محیط طبیعی، محیط انسان‌ساخت و محیط اقتصادی و اجتماعی است. یکی از موضوعات مهم در توسعه کلان‌شهرهای ایران عدم توجه کافی به مؤلفه‌های توسعه پایدار از جمله مؤلفه زیست‌محیطی است که این امر منجر به پیدایش خطرات و معضلات شهری پیچیده و ناپایداری مانند آلودگی منابع آبی، آلودگی هوا، ناسالم بودن آب آشامیدنی، نبود سیستم کا‌رآمد جهت جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب، آلوده ‌شدن خاک به مواد شیمیائی، انباشته شدن مواد زائد جامد، فرسایش خاک و ... شده است. هدف این مقاله بررسی سطح برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار است. سؤال اصلی مقاله این است که برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در چه سطحی است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح شده است از جمله اینکه شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار کدام اند؟ و یا اینکه کدام شهرهای ایران در گروه شهرهای میلیونی قرار می‌گیرند؟ شهرهای میلیونی کشور بر اساس سرشماری سال 1395 عبارت اند از: تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، اهواز، قم، کرمانشاه و ارومیه. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که نگاه ما به شهرها می‌بایستی به عنوان موجودی ارگانیک باشد و از نگاه مهندسی صرف به شهرها پرهیز شود و این که شهر به همان میزان که به کالبد نیاز دارد، به همان میزان به پایداری شهری در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و سیاسی و مهم‌تر از همه زیست‌محیطی نیاز دارد. نتایج این مقاله نشان می دهد که اهواز، شیراز و ارومیه برخوردارترین شهرها از نظر توسعه پایدار محسوب می‌شوند. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی-توسعه‌ای است که اطلاعات مورد نظر از طریق مرکز آمار ایران و سالنامه‌های آماری جمع‌آوری گردیده است. روش انجام مطالعه تحلیل عاملی است و نتایج به دست آمده بیانگر تفاوت معنی‌دار شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در شهرهای میلیونی کشور است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

45 - مدیریت و برنامه‌ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان‌شهرهای ایران
کمیل درویشی حیدر لطفی محمد حسن نامی

چکیده مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار شهری در دنیای امروزین ضرورتی غیر قابل انکار و غیر قابل جایگزین یافته است. در این چارچوب با توجه به این گردشگری پدیده ای است که میان بخشی و به نوعی مخرج مشترک کل سیستم اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی یک کشور است در نتیجه تلاش چکیده کامل

چکیده مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار شهری در دنیای امروزین ضرورتی غیر قابل انکار و غیر قابل جایگزین یافته است. در این چارچوب با توجه به این گردشگری پدیده ای است که میان بخشی و به نوعی مخرج مشترک کل سیستم اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی یک کشور است در نتیجه تلاش برای شکوفایی آن نیز نیازمند مدیریت و برنامه ریزی سیستمی است. هدف این مقاله بررسی ضرورت مدیریت و برنامه ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان ‌شهرهای ایران است. سؤال اصلی مقاله این است که مدیریت و برنامه ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان ‌شهرهای ایران بایستی داری چه مدل و مشخصاتی باشد؟ فرضیه ای را که در این مقاله برای پاسخگویی به سؤال اصلی در صدد تجزیه و تحلیل آن هستیم این است که برنامه ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان‌شهرهای ایران بایستی همه نهادهای حاکمیتی کشور به ویژه نهادهای حوزه امنیت را در چرخه ای کارآمد و پویا با خود همراه سازد. روش انجام این مقاله ترکیبی است از روش توصیفی- تحلی و نیز روش سوات که عمدتا از این روش اخر برای تحلیل نتیجه گیری و دستاوردهای علمی پژوهشی مقاله استفاده می شود. نتایج مقاله نشان می دهد که مدیریت و برنامه ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان شهرهای ایران پدیده ای پیچیده و پرچالش است که نیازمند مدیریت و برنامه ریزی دولت در سطوح قانون گذاری و دستگاه های اجرایی و نظارتی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

46 - بررسی جغرافیای جرم در کلان‌شهرهای ایران: مطالعه موردی شهر تهران
سارا اشکیتی نبی خداکرمی

چکیده بررسی جغرافیایی نخستین کوشش علم جغرافیا در باب تحلیل رابطۀ میان محیط و رفتار انسان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که معماری و شهرسازی بر میزان وقوع جرم تأثیر دارد. محیط‌های شهری کم ‌تردد، تاریک و غیرقابل رؤیت مانند حاشیه شهرها معمولاً به محل تجمع معتادان، محل مناسبی چکیده کامل

چکیده بررسی جغرافیایی نخستین کوشش علم جغرافیا در باب تحلیل رابطۀ میان محیط و رفتار انسان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که معماری و شهرسازی بر میزان وقوع جرم تأثیر دارد. محیط‌های شهری کم ‌تردد، تاریک و غیرقابل رؤیت مانند حاشیه شهرها معمولاً به محل تجمع معتادان، محل مناسبی برای خرید و فروش مواد مخدر و اموال مسروقه تبدیل می‌شود. پدیده جرم یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اجتماعی و از خطرناک‌ترین آفت های ممکن است، با مروری بر تاریخ در می‌یابیم پیشگیری از جرم در تاریخ عمدتاً به مفهوم پیشگیری از تکرار جرم بوده نه پیشگیری از وقوع جرم. آنچه در بررسی جغرافیایی جرائم شـهری اهـمیت دارد، رابطه فضا و محیط شهری با رفتارهای اجتماعی از نوع منفی و ناهنجار آن است. هدف اصلی این مقاله عبارت است از بررسی و تحلیل نقش مؤلفه‌های محیطی کلان‌شهرهای ایران به ویژه تهران در وقوع آمار جرم در آن‌ها است. سؤال اصلی مقاله این است که نقش مؤلفه‌های محیطی کلان‌شهرهای ایران به ویژه تهران در وقوع آمار جرم در آن‌ها چگونه است؟ فرضیه‌ای را که برای تحلیل و بررسی این سؤال در صدد آزمون آن هستیم این است که برخی مؤلفه‌های محیطی کلان‌شهرهای ایران به ویژه تهران وقوع جرم را تسهیل کرده است. روش انجام این تحقیق با توجه به موضوع و اهداف و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت توصیفی – تحلیلی و از طریق بررسی متون قانونی و نظریات حقوقدانان و فقهای در خصوص موضوع حاضر است. بر این اساس جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و مراجعه به پایگاه‌های داده و جستجوی اینترنتی مقالات دارای درجه علمی معتبر و به روز رسانی شده خواهد بود. ابزار گردآوری اطلاعات به صورت فیش‌برداری و بانک‌های اطلاعاتی است. روش تجزیه‌وتحلیل در این مقاله به صورت کیفی و استدلالی خواهد بود. بدین شیوه که متغیرهای موضوع را مورد بررسی قرار داده و ضمن توصیف و تحلیل داده‌های گردآوری شده به صورت نظامند به تبیین ابعاد مختلف موضوع پرداخته و با گذار از آنچه هست به آنچه باید باشد، داده‌ها مورد استدلال قرار می‌گیرند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

47 - لزوم تغییر رهیافتی در مطالعات فرم شهر با توجه به رهیافت‌های فلسفۀ علم
احمدعلی نامداریان سمیه خانی

10.30486/pia.2023.1987120.1036

با وجود گستردگی و تنوع، عمدۀ مطالعات فرم شهری در دو دستۀ مورخان معماری و شهرسازی و علم ریخت‌شناسی قابل‌تقسیم است. اما این مطالعات عمدتاً به توصیف و چیستی فرم شهر پرداخته و هیچ یک، تحولات و دگرگونی‌های شهرهای امروزی را به خوبی توضیح نمی‌د‌هد. اینکه چه عواملی موجب تغییر ف چکیده کامل

با وجود گستردگی و تنوع، عمدۀ مطالعات فرم شهری در دو دستۀ مورخان معماری و شهرسازی و علم ریخت‌شناسی قابل‌تقسیم است. اما این مطالعات عمدتاً به توصیف و چیستی فرم شهر پرداخته و هیچ یک، تحولات و دگرگونی‌های شهرهای امروزی را به خوبی توضیح نمی‌د‌هد. اینکه چه عواملی موجب تغییر فرم شهر می‌شود نیازمند کمک گرفتن از یک دستگاه نظری تازه است. این مقاله تلاش دارد با استفاده از مطالعۀ اسنادی و سپس تحلیل محتوای کیفی و با انطباق بنیان‌‌های مطالعات کنونی فرم شهر با دستگاه‌های فلسفۀ علم، به دسته‌بندی و آسیب‌شناسی مطالعات فرم شهری بپردازد و سپس به کمک رهیافت واقع‌گرایی انتقادی، لزوم تغییر رهیافتی در مطالعات فرم شهر را ثابت کند. مطالعۀ اسنادی و تحلیل محتوای مطالعات پیشین، نشان می‌دهد مطالعات فرم شهر، آگاهانه یا ناآگاهانه، عمدتاً مبتنی بر رهیافت‌های پوزیتویستی و عقل‌گرایی انتقادی است که اغلب هستی‌شناسی فرم شهری را به معرفت‌شناسی آن تقلیل می‌دهد. این مقاله، به منظور فراروی از مغالطۀ معرفتی گرایش‌های فرم شهر و توضیح دگرگونی شهرهای امروزی، تلاش دارد از رهیافت واقع‌گرایی انتقادی بهره گیرد. رهیافت پیشنهادی، با پرداختن به ساختارهای پنهان فرم شهر، به نیروها و فرایندهایی می‌پردازد که موجب تولید و بازتولید فرم شهر می‌شوند. برای توضیح دگرگونی شهرهای امروزی، مطالعات فرم باید از شناخت صرف و مغالطۀ معرفتی، به سمت هستی‌شناسی و ساختارهای پنهان فرم شهر حرکت کنند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

48 - تبیین الگوی مناسب کاربردی جهت ارزیابی عملکرد و ارتقاء کارایی شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهرهای جدید هشتگرد، اندیشه، پردیس، پرند)
پروانه مژگانی لعلا جهانشاهلو فرهاد حسین زاده لطفی آزیتا رجبی

10.30495/juepd.2022.1973970.1106

ایجاد شهرهای جدید با توجه به اهداف ایجاد و عملکردهای خاصی که داشته‌اند،گاه تبدیل به یک قطب جمعیتی شده و گاه آن‌قدر ضعیف عمل کرده‌اند که انسان تمایلی به زندگی در آن‌ها ندارد. هدف از پژوهش حاضر تبیین الگوی مناسب کاربردی جهت ارزیابی عملکرد و ارتقاء کارایی شهرهای جدید هشتگر چکیده کامل

ایجاد شهرهای جدید با توجه به اهداف ایجاد و عملکردهای خاصی که داشته‌اند،گاه تبدیل به یک قطب جمعیتی شده و گاه آن‌قدر ضعیف عمل کرده‌اند که انسان تمایلی به زندگی در آن‌ها ندارد. هدف از پژوهش حاضر تبیین الگوی مناسب کاربردی جهت ارزیابی عملکرد و ارتقاء کارایی شهرهای جدید هشتگرد، اندیشه، پردیس، پرند می‌باشد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف (نوع استفاده) یک تحقیق کاربردی است. از نظر روش انجام دادن تحقیق به طور کلی، این تحقیق یک تحقیق توصیفی- تحلیلی است. روش شناسی: جامعه آماری مورد پژوهش شامل کلیه ساکنین شهرهای پردیس، پرند، اندیشه و هشتگرد می‌باشند که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 383 نفر برای هر 4 شهر به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه 17 شاخصه(حمل و نقل، مخابرات، آب، فاضلاب، برق، مسکن، اجتماعی، تجهیزات عمومی شهر، آموزشی، اقتصادی، مدیریتی، رودخانه و مسیل، فضای سبز، بهداشت و درمان، مدیریت پسماند، انرژی و تأسیسات گاز) است. برای بررسی روایی پرسشنامه از نظر 5 نفر از متخصصین حوزه برنامه‌ریزی شهری استفاده شده و روایی آن چندین بار مورد بررسی قرار گرفت و همچنین از روایی سازه‌ای بر اساس تحلیل عاملی تأییدی استفاده شده است. برای بررسی پایایی نیز از آلفای کرونباخ بهره گرفته شد که مقدار آن 83/0 و در وضعیت مطلوبی است. در قسمت تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌ افزارهای spss22 و Amos به بررسی سؤالات تحقیق با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری پرداخته شد. یافته ها: نتایج بیانگر آن است که عملکرد شهرهای مختلف در زمینه‌ها و خدمات مختلف به گونه‌ای بوده است که شهر هشتگرد در رتبه نخست، اندیشه در رتبه دوم، پردیس در رتبه سوم و پرند در رتبه آخر قرار دارد بر این اساس عملکرد شهرهای پیرامونی شهر تهران هیچ‌کدام بالاتر از 65/0 نبوده است و دو شهر پرند و پردیس حتی زیر 50/0 بوده‌اند که این نشان از ضعف در این زمینه می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

49 - نقش شهرهای مرزی در توسعه ژئوپولیتیک گردشگری
مریم شعبانی حسن باویر حجت مهکویی

امروزه یکی از عوامل مهم برای دستیابی به توسعه، نقش درآمدی توریسم و جذب گردشگر درون کشورهاست که این مهم همواره در گرو داشتن فضای ملی و سرزمینی منسجم و شهرهایی با کارکرد بهینه است. موفقیت در زمینه توریسم، در گروِ داشتن آثار تاریخی و دیدنی، شهرهای زیبا و توسعه یافته، مردما چکیده کامل

امروزه یکی از عوامل مهم برای دستیابی به توسعه، نقش درآمدی توریسم و جذب گردشگر درون کشورهاست که این مهم همواره در گرو داشتن فضای ملی و سرزمینی منسجم و شهرهایی با کارکرد بهینه است. موفقیت در زمینه توریسم، در گروِ داشتن آثار تاریخی و دیدنی، شهرهای زیبا و توسعه یافته، مردمان با فرهنگ و دانش و آگاهی بالا، دولتمردان عاری از القای تفکرات شخصی، نظام برنامه ریزی کارامد و ... است. در این میان می توان گفت که نقش شهرها در جذب گردشگر درجات بالاتری را دارا می باشند. شهرهای مرزی به دلیل داشتن نقش امنیتی و دروازه ورود کالا و انسان، می توانند در جذب گردشگر، موفق عمل کنند. ایجاد بازارچه های مرزی، وجود رودخانه و عوامل طبیعی، وجود بناهای تاریخی مانند قلعه و یا نوع مرز در این گونه شهرها، از عوامل جذب توریسم به شمار می روند. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و سایت های اینترنتی، به دنبال بررسی نقش و جایگاه شهرهای مرزی در توسعه ژئوپولیتیک گردشگری و جذب گردشگر است. سؤال اصلی این مقاله این است که: آیا شهرهای مرزی با استفاده از ژئوپولیتیک گردشگری می توانند در جذب توریسم و توسعه گردشگری موفق باشند؟ نتایج نشان می دهند که شهرهای مرزی با توجه به موقعیتشان، توانایی توسعه ژئوپولیتیک گردشگری و در جذب گردشگر، قابلیت بالایی را دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

50 - بررسی نقش الگوی رشد شهری در ایجاد جزایر حرارتی در شهرها (نمونه موردی: شهر ساری)
امیر بخشی سید حسن رسولی نیما رحیمی

10.30495/juepd.2022.689336

این تحقیق با بررسی نقش الگوی رشد شهری در ایجاد جزایر حرارتی در شهرها (مطالعه مورد: شهر ساری)، نوع گسترش شهر ساری و سپس ویژگی های نواحی حرارتی شهر را بررسی می کند و رابطه آن با تشکیل جزایر حرارتی شهری را شناسایی می کند .گسترش بی برنامه و روزافزون شهرها در طول نیم قرن گذ چکیده کامل

این تحقیق با بررسی نقش الگوی رشد شهری در ایجاد جزایر حرارتی در شهرها (مطالعه مورد: شهر ساری)، نوع گسترش شهر ساری و سپس ویژگی های نواحی حرارتی شهر را بررسی می کند و رابطه آن با تشکیل جزایر حرارتی شهری را شناسایی می کند .گسترش بی برنامه و روزافزون شهرها در طول نیم قرن گذشته، موجب پدید آمدن مشکلات محیط زیستی شده است. این مشکلات محیط زیستی می تواند کیفیت زندگی شهروندان و در نتیجه سلامت آن ها را به خطر بیندازد. یکی از این مشکلات پدیده جزایر حرارتی شهری می باشد. جزایر حرارتی شهری پدیده ای است که در آن دمای برخی مناطق بیشتر از سایر مناطق همجوار می گردد. این پدیده می تواند حاصل رشد پراکنده شهرها و همچنین رشد بی برنامه و عمودی برخی نواحی شهری باشد. جزایر حرارتی شهری در حوزه‌های مختلف می‌تواند پیامدهای منفی داشته باشد؛ اول موضوع سلامت انسان است که وجود جزایر حرارتی در شهرها موجب پدیده ی نبود آسایش دمایی آنها می‌شود همچنین موجب تشدید آلودگی هوا می‌شود، پدیده‌ای که در شهرهای ایران زیاد با آن درگیر هستیم. این تحقیق از نوع تحلیلی است، اما باید افزود که از نظر هدف کاربردی خواهد بود. در بعد کاربردی نیز می توان از نتایج در تصمیم گیری و برنامه ریزی شهری استفاده کرد. برای این تحقیق از داده های ماهواره لندست 8 استفاده شد. در این راستا ابتدا پس از تهیه تصاویر، نقشه دمایی شهر ساری با استفاده از تکنیک های سنجش از دور و نرم افزار GIS تهیه و سپس جزایر حرارتی استخراج می شود. به همین ترتیب نقشه پوشش گیاهی و اراضی تهیه و ضریب آنتروپی شانون و تراکم ساختمان و جمعیت محاسبه و با جزایر حرارتی شهری مقایسه خواهد شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شکل گیری جزایر حرارتی در شهر ساری وابسته به هر دو نوع رشد شهر می باشد و ایجاد نواحی حرارتی با نوع پوشش زمین، تراکم جمعیتی و ساختمانی رابطه معناداری دارد. همچنین اکثر نواحی حرارتی فعلی شهر ساری شامل نواحی می باشد که در دهه های گذشته به شهر اضافه شده اند. همچنین به منظور جلوگیری از شکل گیری نواحی حرارتی جدید و کنترل رشد نواحی حرارتی فعلی، با توجه به ویژگی های حرارتی هر ناحیه، پیشنهاداتی ارائه می گردد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

51 - ظهور و بروز شهرها، سرزمین‌ها و اعلام جغرافیایی در شعر حافظ شیرازی
محمد کشاورز بیضایی

حافظ شیرازی از شاهبازان سترگ و بلند پرواز قلمرو شعر و ادب ایران و جهان به شمار می رود که در افق ها و ساحت های حسی و ذهنی مختلف بال گشوده و بسیاری از بلندی ها و قله های نامکشوف آن را کشف نموده است. در این میان جهان دیدگی حافظ و چگونگی و چرایی ظهور و بروز اعلام جغراف چکیده کامل

حافظ شیرازی از شاهبازان سترگ و بلند پرواز قلمرو شعر و ادب ایران و جهان به شمار می رود که در افق ها و ساحت های حسی و ذهنی مختلف بال گشوده و بسیاری از بلندی ها و قله های نامکشوف آن را کشف نموده است. در این میان جهان دیدگی حافظ و چگونگی و چرایی ظهور و بروز اعلام جغرافیایی و متعلقات مربوط به آن در اشعار وی، مسألۀ قابل درنگی است که چندان به آن پرداخته نشده است. این جستار با روشی توصیفی- تحلیلی، ظهور و بروز شهرها و اعلام جغرافیایی در شعر حافظ و میزان توفیق وی را در کانون توجه خود قرار داده است. دریافته های تحقیق نشان می دهند که جهان دیدگی حافظ علی رغم اینکه در ساحت عینی وآفاقی، در دریا از حدود جزیرۀ هرمز و در خشکی از اصفهان و یزد فراتر نرفته، اما در ساحت ذهن و خیال، با وقوف و شناختی کم نظیر و حصولی، جغرافیای بسیطی از سرزمین ها و شهرهای فلات داخلی و خارجی ایران را در اشعارش درنوردیده است. وی با هنرمندی و ظرافت رشک انگیزی برخی از شهرها، و اعلام جغرافیایی را در پیوندی تنگاتنگ با جغرافیای فرهنگی و تاریخی آنان، به مثابۀ ظرفی در خدمت خلق فضاسازی های تازه و سحرانگیز حسی و ایجاد مضامین عاشقانه و عارفانه قرار داده و آن را در قالب ایهام، تلمیح ، تمثیل و دیگر صناعات ادبی در دیوانش وارد نموده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

52 - دید فرهنگی به مدیریت ترافیک کلانشهرها( مطالعه موردی: شهر اصفهان)
محمد رسولی سید محمود حسینی صدیق عادل علیزاده

1065

عدم وجود الگوی مناسب رفتار ترافیکی در کشور ما نتیجۀ عوامل مختلفی است. عمده ترین این عوامل را می‌توان تقدم شهرنشینی بر شهر گرایی درنتیجۀ سیل مهاجرت های خیل عظیم ساکنین شهرهای کوچک و روستاها به شهرهای بزرگ و مادرشهرها بعد از انجام اصلاحات اراضی و تمایل خانواده ها به استفا چکیده کامل

عدم وجود الگوی مناسب رفتار ترافیکی در کشور ما نتیجۀ عوامل مختلفی است. عمده ترین این عوامل را می‌توان تقدم شهرنشینی بر شهر گرایی درنتیجۀ سیل مهاجرت های خیل عظیم ساکنین شهرهای کوچک و روستاها به شهرهای بزرگ و مادرشهرها بعد از انجام اصلاحات اراضی و تمایل خانواده ها به استفادۀ روزافزون از اتومبیل شخصی دانست. بیان صفات و ویژگی های فرهنگی نامطلوبی که باعث پیدایی و گسترش وضعیت نابسامان ترافیکی کشور می شود. در تحقیق حاضر سعی شده است به تحلیل و بررسی وضعیت ترافیک شهر اصفهان از دید فرهنگ سازی ترافیک پرداخته شود، با هدف شناخت وضع موجود مسایل فرهنگی ترافیک و همچنین شناخت آسیب های ناشی از فرهنگ ترافیک، برای این منظور برای گردآوری اطلاعات از طراحی پرسشنامه بهره گرفته شده که با استفاده از روش نمونه گیری کوکران حجم نمونه 322 عدد تعیین شد و در ادامۀ کار پرسشنامه ها در محدودۀ مورد مطالعه تکمیل شدند. حجم نمونه برای پرسشنامۀ دوم برابر 200 عدد تعیین گردید. برای ارائۀ راهبردها نظرسنجی از 30 نفر از متخصصان مرکز حمل و نقل و ترافیک شهر اصفهان به عمل آمده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که سطح فرهنگ ترافیک شهروندان نامناسب بوده است. برداشت های میدانی و پرسش نامه ها ی که در دو سری تهیه شده، نشان می دهند که در سری اول حدود 29 درصد و در سری دوم 31 درصد شهروندان در سطح بالای فرهنگ ترافیک قرار دارند. در نهایت با توجه به یافته های تحقیق راهکاری های پیشنهادی ارائه گردیده شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

53 - ارزیابی نقش حمل‌و‌نقل در تحقق شهرهای کم کربن با استفاده از روش MICMAC (مطالعه موردی: شهرهای جلفا و جانانلو در منطقه آزاد ارس)
فاطمه منیری حسین اصغری علیرضا پورشیخان سیده صدیقه حسنی مهر

2010-1316

همزمان با رشد و توسعه اقتصادی کشورها، پدیده شهرنشینی و به تبع آن سیستم حمل و نقل شهری، مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای در نواحی شهری افزایش یافت. با افزایش انتشار گازهای گلخانه ای با منبع کربن در سطح شهرها و پیامدهای ناگوار آن، ایده شهرهای کم کربن و کم کربن سازی شه چکیده کامل

همزمان با رشد و توسعه اقتصادی کشورها، پدیده شهرنشینی و به تبع آن سیستم حمل و نقل شهری، مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای در نواحی شهری افزایش یافت. با افزایش انتشار گازهای گلخانه ای با منبع کربن در سطح شهرها و پیامدهای ناگوار آن، ایده شهرهای کم کربن و کم کربن سازی شهرها در سطح بین المللی مطرح شد. استفاده بهینه از سیستم حمل و نقل، استفاده بهینه از انرژی، بهبود سیستم بازیافت و افزایش آگاهی عمومی از عوامل مهم در دستیابی به شهرهای کم کربن است. در این راستا، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از مدل تحلیل ساختاری و به روش MICMAC درصدد ارزیابی و رتبه بندی متغیرهای موثر (با تاکید بر سیستم حمل و نقل) در کم کربن سازی شهرهای جلفا و جانانلو در منطقه آزاد ارس است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که متغیرهای سیاست‌های کلان مدیریتی (در سطح کشوری، منطقه ای و شهری)، زیرساخت‌های شهری در زمینه‌های مختلف از جمله حمل ‌و نقل شهری، به‌کارگیری تکنولوژی های حمل‌ و نقل الکترونیکی، بهبود شبکه راه‌های داخل شهری و متصل به بیرون شهر دارای بالاترین اثرگذاری در کم‌کربن سازی شهرهای جلفا و جانانلو در منطقه آزاد ارس هستند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

54 - تأثیر اصلاحات ارضی سال 1342 بر حاشیه نشینی و اعتراضات سیاسی – اجتماعی در ایران
گارینه کشیشیان سیرکی مهین نیرومند آلانکش

سال های دهه 1340 و 1350 اوج سیاست های اصلاحات اقتصادی، توسعه و صنعتی شدن بود و برآوردهای رسمی نشان می داد که حکومت ایران به ثبات لازم برای تداوم اقتدار داخلی و منطقه ای رسیده است. اما درست در همین دوره مجموعه ای از اعتراضات و شورش ها آغاز شد که سرانجام به انقلاب 57 منجر چکیده کامل

سال های دهه 1340 و 1350 اوج سیاست های اصلاحات اقتصادی، توسعه و صنعتی شدن بود و برآوردهای رسمی نشان می داد که حکومت ایران به ثبات لازم برای تداوم اقتدار داخلی و منطقه ای رسیده است. اما درست در همین دوره مجموعه ای از اعتراضات و شورش ها آغاز شد که سرانجام به انقلاب 57 منجر گشت. پرسشی که در این مقاله مطرح شده تا به آن پاسخ دهیم آنست که اصلاحات ارضی چگونه به اعتراضات سیاسی شهری تأثیر گذاشته است؟ فرضیه ای که ارائه می شود آنست که اصلاحات ارضی موجب تحرک اجتماعی و جابجایی جمعیتی شده و موجب پیدایش حاشیه نشینی در حومه شهرهای بزرگ گردید. از سویی، نوسازی با وجود توسعه یافتن مرکزِ شهرهای بزرگ، چیزی جز فقر و نابرابری و بی عدالتی برای بخش مهمی از مردم شهرها نبوده که خود منجر به شکل‌گیری زمینه‌هایی برای قیام‌ها و شورش‌ها گردید. در این مقاله با استفاده از نظریه‌های والت ویتمن روستو، آندره گوندر فرانک و امانوئل والرشتاین، به بررسی موضوع در سه سطح تحلیل خُرد، میانه و کلان پرداخته و نتایج بحث مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق کیفی و با روش جامعه شناسی تاریخی خواهد بود و متون و اسناد مربوط به اصلاحات ارضی ایران و اعتراضات دو دهه پیش از انقلاب را تحلیل می کند. یافته اصلی این تحقیق نشان می دهد که جدا از اراده حکومت ها، همواره یک سری تحولات ساختاری موجبات تغییر شرایط می شود که نقش ساختارها را فراتر از کارگزاران تحمیل می کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

55 - بررسی تأثیر وقف بر کالبد شهرهای اسلامی (مطالعه موردی شهر میامی)
زینب کرکه آبادی مهدی اصغری

وقف سنتی اسلامی است که بر اساس آن افراد حقیقی و حقوقی بخشی یا همه ملک خود را به سازمانی دولتی یا خصوصی می بخشند این سنت حسنه در ایدئولوژی اسلامی ریشه دوانده و نقش بارزی در توسعه شهرهای اسلامی داشته است.انسان بر اساس جهان بینی خود با محیط همواره در کنش متقابل بوده و از ه چکیده کامل

وقف سنتی اسلامی است که بر اساس آن افراد حقیقی و حقوقی بخشی یا همه ملک خود را به سازمانی دولتی یا خصوصی می بخشند این سنت حسنه در ایدئولوژی اسلامی ریشه دوانده و نقش بارزی در توسعه شهرهای اسلامی داشته است.انسان بر اساس جهان بینی خود با محیط همواره در کنش متقابل بوده و از همدیگر تاثیر پذیرفته اند. تاثیر جهان بینی منتج از دین بر خلق چشم اندازهای جغرافیایی، بویژه در شهرهای اسلامی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. پدیده وقف به عنوان یکی از نیروهای شهر آفرین و چهره پرداز شهر های ایرانی-اسلامی، تاثیر بسزایی در شکل دهی به محیطهای مصنوع انسانی و تشکل فضاهای کالبدی شهرها داشته است. اراضی وقفی ضمن تاثیر گذاری در توسعه فیزیکی شهرها متقابلا نیز از آن تاثیر پذیرفته اند چرا که در جریان توسعه فیزیکی شهر از حالت اولیه خود (بایر، کشاورزی، باغات و …) خارج و به بافت شهری تبدیل گردیده اند. طی این مقاله شهر میامی به عنوان شهر کوچک اندام در استان سمنان، که قسمت عمده اراضی آن وقفی است مورد بررسی قرار می گیرد. با تبدیل شهر به عنوان مرکز شهرستان، شهر به سرعت گسترش یافت و اراضی کشاورزی وقفی، تغییر ماهیت داده و تبدیل به اراضی شهری با کارکرد جدید گردیدند. این مقاله سعی دارد تا با تکیه بر روش میدانی، و استفاده از تکنیک GIS چگونگی نقش وقف در شکل یابی فضای عمومی شهرهای اسلامی به ویژه شهر مورد مطالعه را مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

56 - ترجمه و بررسی تحلیلی نامه‌های کهن سغدی (نامه اول)
سعید نظری

سغد نام باستانی منطقه‌ای در اطراف دره بدخشان در ماورالنهر و مرکز این منطقه شهر سمرقند بود . سغدیان در زمان ساسانیان به دلیل فعالیتشان در بازرگانی و بخصوص تجارت با چین وهند معروف بودند و یکی از قطب‌های اصلی اقتصاد ایران به شمار می‌آمدند. از زبان سغدی در دوره ایران میانه چکیده کامل

سغد نام باستانی منطقه‌ای در اطراف دره بدخشان در ماورالنهر و مرکز این منطقه شهر سمرقند بود . سغدیان در زمان ساسانیان به دلیل فعالیتشان در بازرگانی و بخصوص تجارت با چین وهند معروف بودند و یکی از قطب‌های اصلی اقتصاد ایران به شمار می‌آمدند. از زبان سغدی در دوره ایران میانه آثار بسیاری بر جای مانده که یکی از مهم‌ترین آنها ، نامه‌های کهن سغدی است. نـــامه‌های کهن سغدی به زبان و خط سغدی به سال ۱۹۰۷ میلادی توسط سر "اورل استاین" در یکی از برج‌های نگهبانی دیوار چین بدست آمد و این اسناد شامل پنج نامه کامل و چهار تکه پاره نامه مانند است. نامه‌های سغدی تحولات سیاسی و اجتماعی مردمان آن روزگار چین را بازگو می‌کند. نامه نخست سغدی از طرف دختری از اهالی "دون هوانگ" خطاب به همسرش نوشته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

57 - هویت و بحران آن در معماری و شهرسازی ایران-نمونه موردی شهرهای جدید
امیر حسین حجازی زین العابدین افلاطونیان

مسئله اصلی موجود در بحث فرایندهای معماری و شهرسازی امروز چرایی نگرش تقلیدانه وکورکورانه ازمبانیهای بکارگرفته شده ازسیاستهای غربی نظام معماری و شهرسازیمیباشد.دراین راستا توجه به هویت و بحران آن در کشوری اسلامی و به تبع آن شهرهای جدیدی که در آنطراحیمیشود، گستردگی این موضو چکیده کامل

مسئله اصلی موجود در بحث فرایندهای معماری و شهرسازی امروز چرایی نگرش تقلیدانه وکورکورانه ازمبانیهای بکارگرفته شده ازسیاستهای غربی نظام معماری و شهرسازیمیباشد.دراین راستا توجه به هویت و بحران آن در کشوری اسلامی و به تبع آن شهرهای جدیدی که در آنطراحیمیشود، گستردگی این موضوع را به نحو آشکاری نشانمیدهد.شهرهای جدیدی که بههیچ یک ازاندیشههای موقوف در مبانی تفکرات اسلامی-ایرانی فکنده نشدند.دراینتحقیقبااستفادهازروشهایکمیوکیفیمطالعاتموجودسعیبرآناستتابهبررسی بارزه های مفهومهویت در شهرهای سنتی ایران و مدرن غرب وگسستهویتیدرمعماریوشهرسازیمعاصردرکشورمانبه خصوصدر شهر جدید هشتگردپرداختهشودولزومبازبینیچگونگیتعاملفضاهایمعماریوشهریامروزدرجامعهمعاصرموردبررسیفرارمیگیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

58 - نقش شهرهای کوچک در برنامه ریزی توسعه منطقه ای (موردی: استان گلستان)
مهدی خداداد مهدیه نخعی هانیه امیدزاده

با افزایش جمعیت شهرهای بزرگ و نیز بالا بودن تعداد جمعیت آنها نسبت به کل جمعیت استان و همچنین بیشترین جذب خدمات و امکانات نظام شهری با پیدایش تقدم و تسلط شهری مواجه گردید. بنابراین به منظور برقراری تعادل و توازن در الگوی توزیع جمعیت، تاکنون استراتژی های مختلفی به کار گرف چکیده کامل

با افزایش جمعیت شهرهای بزرگ و نیز بالا بودن تعداد جمعیت آنها نسبت به کل جمعیت استان و همچنین بیشترین جذب خدمات و امکانات نظام شهری با پیدایش تقدم و تسلط شهری مواجه گردید. بنابراین به منظور برقراری تعادل و توازن در الگوی توزیع جمعیت، تاکنون استراتژی های مختلفی به کار گرفته شده که یکی از این سیاست ها، توسعه شهرهای کوچک می باشد. از این رو به منظور دستیابی به توسعه متوازن و یکپارچه در فضای منطقه ای، ایجاد سلسله مراتب متعادل و نظام یافته ی سکونتگاه ها از نیازهای اساسی به شمار می آید که در این میان توجه به شهرهای کوچک یکی از راهکارهای تعادل بخشی به این وضعیت می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی عملکرد شهرهای کوچک در توسعه منطقه ای استان گلستان و با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و پیمایشی صورت گرفته است. شهرهای کوچک در این پژوهش عبارت اند از: کردکوی، رامیان، گلوگاه، آزادشهر، بندرترکمن، بندر گز، آق قلا و علی آباد کتول که جهت بررسی عملکرد در بعد جمعیتی و اقتصادی و اجتماعی از ضریب کشش پذیری، مدل آنتروپی و رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده ضریب کشش پذیری جمعتی بیشتر شهرهای علی آباد، آق قلا و کردکوی نسبت به سایر شهرهای کوچک استان گلستان می باشد. همچنین نتایج به دست آمده از مدل آنتروپی نشان می دهد که شهرهای کوچک در محدوده مورد مطالعه باعث تعادل جمعیتی در منطقه گرگان شده است. در نهایت نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره نشان دهنده سیر نزولی بخش کشاورزی و سیر صعودی بخش خدمات در شهرهای کوچک می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

59 - سنجش الگوی توزیع فضایی جمعیت و سلسله مراتب شهری استان اصفهان طی سالهای (1375-1390)
مسعود صفایی پور فاطمه احمدیان دهاقانی

شبکه استقرار جمعیت و نظام سلسله مراتب شهری در کشورهای مختلف از جمله کشورهای در حال توسعه از عدم تعادل محسوسی برخوردار است. کشور ایران نیز از این قاعده مسثنی نیست. مقاله حاضر با روش شناسی توصیفی – تحلیلی و با هدف بررسی و تحلیل نظام شهری استان اصفهان با تکیه بر نح چکیده کامل

شبکه استقرار جمعیت و نظام سلسله مراتب شهری در کشورهای مختلف از جمله کشورهای در حال توسعه از عدم تعادل محسوسی برخوردار است. کشور ایران نیز از این قاعده مسثنی نیست. مقاله حاضر با روش شناسی توصیفی – تحلیلی و با هدف بررسی و تحلیل نظام شهری استان اصفهان با تکیه بر نحوه پراکندگی جمعیت شهرهای این استان انجام شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدل ها وتکنیک های رایج در زمینه تحلیل نظام سلسله مراتب شهری، همچون، مدل حد اختلاف طبقه ای، قانون مرتبه- اندازه، منحنی لورنز، ضریب تراکمی جینی و روش های بررسی میزان نخست شهری همچون شاخص نخست شهری، شاخص دوشهر، شاخص چهار شهر(شاخص کینزبرگ)، شاخص چهارشهر مهتا و شاخص موماو و الوصابی استفاده شده است. این مقاله از حیث نوع تحقیق، کاربردی است و جامعه آماری آن کل شهرهای استان در سرشماریهای نفوس و مسکن سالهای 1375 تا1390 می باشد. یافته های این مطالعه حاکی از وجود شکاف چشمگیر در بین شهرهای استان و عدم تعادل در سلسله مراتب شهری است. به گونه ای که مدل های بکارگرفته شده نشان می دهد شهر اصفهان در تمام طول دوران به صورت نخست شهر ظاهر شده و با سایر شهرهای استان فاصله زیادی دارد و این فاصله با گذشت زمان بیشتر شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

60 - تحلیل عملکرد شهرهای میانه‌اندام در توسعه اقتصادی استان اذربایجان شرقی
مجید اکبری نوبخت سبحانی مریم بیرانوندزاده فاطمه سوری

نقش شهرهای میانه اندام در توسعه یکپارچه ناحیه ای چشمگیر است. این شهرها به عنوان مراکز ارایه خدمات به نقاط سکونتگاهی کوچک تر و مراکز توزیع کالاها و خدمات ، نقش مهمی در روندهای اقتصادی بازی می کنند. هدف از این مقاله، بررسی نقش و کارکرد شهرهای میانی در نظام شهری و توسعه من چکیده کامل

نقش شهرهای میانه اندام در توسعه یکپارچه ناحیه ای چشمگیر است. این شهرها به عنوان مراکز ارایه خدمات به نقاط سکونتگاهی کوچک تر و مراکز توزیع کالاها و خدمات ، نقش مهمی در روندهای اقتصادی بازی می کنند. هدف از این مقاله، بررسی نقش و کارکرد شهرهای میانی در نظام شهری و توسعه منطقه ای استان آذریجان شرقی است. روش تحقیق از نوع توصیفی و تحلیلی است که در آن از مدل های کمی و نرم افزار رایانه ای Excel استفاده شده است. استان آذربایجان شرقی دارای پنج شهر میانی(50- 200 هزار نفر جمعیت) به نام های مراغه، مرند، میانه، اهر و بناب است که 46/21 درصد از جمعیت شهری استان را شامل می شوند. نتایج مدل های جمعیتی نشان می دهد که شهرهای میانی از انعطاف پذیری، جذب جمعیت و مهاجرپذیری برخوردار بوده است، و بدون در نظر گرفتن کارکرد جمعیتی آن در نظام شهری استان عدم تعادل بیشتر می شود. به لحاظ اقتصادی بخش کشاورزی در اکثرا شهرهای میانی به عنوان بخش پایه ای و بخش های صنعت و خدمات به عنوان بخش غیرپایه ای است. این شهرها در نظام شهری استان به لحاظ جمعیتی و اقتصادی تاثیرات مثبتی داشته اند. آنچه که عملکرد این شهرها را در نظام شهری و توسعه منطقه ای کم رنگ نموده است، وجود خلاء سکونتگاهی در نظام سلسله مراتبی شهری استان در گروههای جمعیت( 250-500 هزار نفر) و ( 500 هزار الی 1میلیون نفر) در سلسله مراتبی شهری و تمرکز شدید امکانات در کلانشهر تبریز بوده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

61 - مدخلی بر تبیین مفاهیم بنیادین اقتصاد اسلامی در برنامه ریزی و مدیریت شهرهای کشور
مسعود صفایی پور مهیار سجادیان

دستورات و قوانین فراگیر اسلام،در شکل گیری اجتماعی،سیاسی و اقتصادی جوامع اسلامی موثر بوده و در این چارچوب،شهر بیشترین توجه را به خود مبذول نموده است؛به گونه ای که بسیاری از صاحبنظران،اسلام را اصولا دینی شهری نامیده اند.بنابراین جای تعجب نیست که دین اسلام دارای رهنمودهایی چکیده کامل

دستورات و قوانین فراگیر اسلام،در شکل گیری اجتماعی،سیاسی و اقتصادی جوامع اسلامی موثر بوده و در این چارچوب،شهر بیشترین توجه را به خود مبذول نموده است؛به گونه ای که بسیاری از صاحبنظران،اسلام را اصولا دینی شهری نامیده اند.بنابراین جای تعجب نیست که دین اسلام دارای رهنمودهایی در ارتباط با برنامه ریزی و مدیریت اقتصادی شهرها باشد،به صورتی که،به نظر می رسد بتوان از اقتصاد اسلامی در حوزه شهر نیز سخن راند.اما مسئله این است که تاکنون با توجه به اهمیت آن و علیرغم تمام تلاشها، به اندازه کافی به این امر مهم پرداخته نگردیده است.لذا در این راستا، این پژوهش با روشی توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و تحلیل محتوای ژرفانگر در ترکیب با پهنانگر و مصاحبه با خبرگان به هدف تبیین مفاهیم بنیادین اقتصاد اسلامی در سه شاخه مذهب،نظام و علم اقتصادی و ارتباط اینها با فقه اقتصادی مرتبط با برنامه ریزی و مدیریت شهرهای کشور به تحقیق پرداخت.که در مجموع کاربستی مقدماتی به همراه پیشنهاداتی ارائه گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

62 - حاشیه نشینی و چالش های اجتماعی ـ فرهنگی ناشی از آن با تاکید بر کلانشهرهای ایران
سعید ملکی داود حاتمی

حاشیه نشین به مفهوم کلی به کسی گفته می شود که در شهر سکونت دارد ولی به علل گوناگون نتوانسته است جذب نظام اقتصادی شهر شود و از خدمات شهری استفاده کند. و به ناچار در پیرامون شهر سکنی گزیده است؛ و از این جهت، فشارها و پیامدهای ناخواسته ای را بر مقصد وارد نموده است. روش تحق چکیده کامل

حاشیه نشین به مفهوم کلی به کسی گفته می شود که در شهر سکونت دارد ولی به علل گوناگون نتوانسته است جذب نظام اقتصادی شهر شود و از خدمات شهری استفاده کند. و به ناچار در پیرامون شهر سکنی گزیده است؛ و از این جهت، فشارها و پیامدهای ناخواسته ای را بر مقصد وارد نموده است. روش تحقیق، روش ترکیبی متکی بر روش های تاریخی، توصیفی ـ تحلیلی است. لذا از متدولوژی اسنادی ـ کتابخانه ای استفاده شده است. این مقاله ضمن بررسی پدیده ی حاشیه نشینی در ایران، سعی دارد که به دلایل شکل گیری این پدیده و نیز اهمیت آن توجه کند. بنابراین ما در این پژوهش به بررسی مشکلات اجتماعی - فرهنگی ناشی از حاشیه نشینی در کلان شهرهای کشور پرداخته ایم. و راهکارهایی مناسب را جهت حل این معضل ارائه داده ایم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

63 - ارزیابی مولفه های تاب آوری شهری در شهرهای پیرامون کلانشهر تهران (مطالعه موردی شهر اسلامشهر)
صمد علائی علی توکلان رحیم سرور

نظر به توسعه شهرگرایی و شهرنشینی طبق مدلهای آینده پژوهی مفاهیم تاب آوری در مقیاس‌های شهری و منطقه‌ای نگرش خاصی بین متفکرین یافته لیکن تاب آوری بایستی در یک سیستم و سلسله مراتب مطالعه شود این مسئله در توجه به حریم و حوزه نفوذ کلانشهری خود را نشان می‌دهد در جایی که بدون ت چکیده کامل

نظر به توسعه شهرگرایی و شهرنشینی طبق مدلهای آینده پژوهی مفاهیم تاب آوری در مقیاس‌های شهری و منطقه‌ای نگرش خاصی بین متفکرین یافته لیکن تاب آوری بایستی در یک سیستم و سلسله مراتب مطالعه شود این مسئله در توجه به حریم و حوزه نفوذ کلانشهری خود را نشان می‌دهد در جایی که بدون توجه به مفهوم انعکاسی بودن مشکلات بحرانزا نمی‌توان مفاهیم تاب آوری را بسط بویژه در ایران با وجود برخی مطالعات در زمینه متون نظری در مقیاس شهری هنوز مطالعه جامعی برای تاب آوری حوزه نفوذ کلان شهرها صورت نپذیرفته است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی ظرفیت‌های تاب آوری شهری در شهرهای پیرامون کلانشهر تهران (مطالعه موردی شهر اسلامشهر)صورت پذیرفته است. با توجه به ماهیت موضوع و اهداف تحقیق، روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش متشکل از شهروندان ساکن در مناطق 1 و 2 و 3 و 6 شهر اسلامشهر می‌باشند. حجم نمونه مورد بررسی نیز با استفاده از فرمول کوکران برابر 384 نفر محاسبه گردیده است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، شاخص ها و عوامل مؤثر بر تاب آوری اقتصادی و نهادی شناسایی و تعریف عملیاتی شدند، سپس با استفاده از پرسشنامه ای در قالب فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، وزن نهایی شاخص ها به وسیله کارشناسان داخلی و خارجی تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی آزمون T-Test تک نمونه ای و Friedman Test استفاده شده است. براساس آزمون T تک نمونه‌ای و بررسی تاب‌آوری اجتماعی ،اقتصادی ، نهادی تاب آوری زیرساختی تاب آوری شهری با میانگین 3786/2 بوده در نتیجه تاب آوری شهری و مؤلفه‌های تاب‌آوری شهری در شهرستان اسلامشهر در سطح پایینی بوده و فاصله معناداری از حدود نرمال دارد که در زمان پس از بحران می‌تواند تعادل در حوزه کلانشهری را تحت تأثیر قرار داده و جامعه را ناپایدار سازد. لذا برنامه ریزی و ارتقاء یکسان و هم سنگ مجموعه مرکز - پیرامون بایستی مورد برنامه ریزی قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

64 - ارزیابی راهبردی توسعه شهری شهرهای جلگه ای استان مازندران با استفاده از تکنیک عاملی و خوشه ای
محمدرضا زندمقدم

فضا در هر دوران پدیده ای دگرگون شدنی است و این دگرگونی را میزان جمعیت انسانی و کیفیت فناوری تحت اختیار آنان تعیین می کند. (آسایش ،1383 ،ص15) در کشور ما ایران در سال های پس از جنگ جهانی دوم، بالاترین آمارهای رشد جمعیتی و رشد شهرنشینی ثبت شده است. در این بین، استان مازندر چکیده کامل

فضا در هر دوران پدیده ای دگرگون شدنی است و این دگرگونی را میزان جمعیت انسانی و کیفیت فناوری تحت اختیار آنان تعیین می کند. (آسایش ،1383 ،ص15) در کشور ما ایران در سال های پس از جنگ جهانی دوم، بالاترین آمارهای رشد جمعیتی و رشد شهرنشینی ثبت شده است. در این بین، استان مازندران به دلیل ویژگی های اکولوژیکی خاص خود، از حساسیت بالایی نسبت به تغییرات فضایی برخوردار بوده است. در پژوهش حاضر تحلیل فضایی شهرهای جلگه ای استان مازندران به عنوان هدف اصلی تحقیق برگزیده گردیده است. لذا در پژوهش از نوع تحقیقات کاربردیاست که با روش توصیفی انجام صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است، که استان مازندران فاقد الگوی نخست شهری بوده و در طول دهه های اخیر هرگز شهر اول استان، کانون برتر جمعیتی، عملکردی و کارکردی استان نبوده است. اما در عین حال یک گرایش به سمت تمرکز در چهار شهر برتر استان وجود دارد و شهرهای برتر استان همگی در ناحیه جلگه مرکزی استان واقع شده اند و این در حالی است که این پهنه از استان هم اکنون، تحت فشار بارگذاری بیش از حد جمعیت و فعالیت قراردارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

65 - مدخلی بر شناسه های تشخص بخش شهر سازی و برنامه ریزی در شهرهای اسلامی
محمد علی فیروزی مهیار سجادیان

به اعتقاد قریب به اعتقاد متخصصین اصولاً اسلام از آن جایی که جهت تحقق اهدافش نیاز به شهر دارد؛ دینی شهری محسوب می گردد. بنابراین به نظر می رسد که دین اسلام دارای شناسه هایی در جهت تشخص بخشی در حوزه های شهرسازی و برنامه ریزی شهری باشد. امّا مسئله این است که به اندازۀ اهمی چکیده کامل

به اعتقاد قریب به اعتقاد متخصصین اصولاً اسلام از آن جایی که جهت تحقق اهدافش نیاز به شهر دارد؛ دینی شهری محسوب می گردد. بنابراین به نظر می رسد که دین اسلام دارای شناسه هایی در جهت تشخص بخشی در حوزه های شهرسازی و برنامه ریزی شهری باشد. امّا مسئله این است که به اندازۀ اهمیت این مهم در جهت استقرار شهرهای ایرانی- اسلامی آیندۀ کشور پرداخته نشده است. مسئله ای که می تواند این استقرار را با مشکلات عدیده ای مواجه نماید. در این راستا، این پژوهش، به سبب اهمیت موضوع با روشی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به هدف استخراج شناسه های تشخص بخش شهرسازی و برنامه ریزی در شهرهای اسلامی به تحقیق پرداخت.نوع تحقیق بنیادی- اکتشافی است.بر اساس یافته های تحقیق که در محورهای متعددی طرح گردید، اسلام دارای شناسه هایی در جهت تشخص بخشی در حوزه های شهرسازی و برنامه ریزی شهری برخوردار می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

66 - بررسی تحولات تاریخی خراسان در عهد ساسانی بر اساس آثار تاریخی و یافته‌های باستان شناسی
علی محمدی

خراسان کهن سرزمینی است باستانی که مهد پیدایش یکی از درخشان‌ترین و کهن‌ترین تمدن‌های منطقه ایران بوده است. خراسان طبق نوشته های اوستا و کتیبه بیستون یکی از مهمترین ایالت‌ها و کوست‌های ایران در قبل از اسلام بوده که یکی از مقاطع حساس و مهم تاریخی آن مربوط به عصر ساسانی می‌ چکیده کامل

خراسان کهن سرزمینی است باستانی که مهد پیدایش یکی از درخشان‌ترین و کهن‌ترین تمدن‌های منطقه ایران بوده است. خراسان طبق نوشته های اوستا و کتیبه بیستون یکی از مهمترین ایالت‌ها و کوست‌های ایران در قبل از اسلام بوده که یکی از مقاطع حساس و مهم تاریخی آن مربوط به عصر ساسانی می‌باشد. سرزمین خراسان در دوره ساسانی بنابر موقعیت تاریخی، جغرافیایی و ژئوپولیتیکی کانون فرهنگی مهم و اصلی منطقه و تلاقی گاه فرهنگ‌های خاور و باختر به شمار می‌رفته است. گستردگی قلمرو، عبور جاده ابریشم، فرمانروایی برخی پادشاهان ساسانی بر خراسان، وجود چندین ضرابخانه معروف در شهرهای خراسان، مرکز مبادلات فرهنگی و اقتصادی شرق و غرب، سپر مخاطره اقوام وحشی و بیابانگرد مرزهای شمالی و شرقی ایران و ...دلایل اهمیت خراسان در این دوران می‌باشد. خراسان با همه این نقش آفرینی‌ها، سابقه تاریخی درخشان و جایگاه کلان فرهنگی هنوز تجولات عصر باستان وبالاخص دوره ساسانی آن ناشناخته و نیاز به بررسی همه جانبه دارد. لذا در این پژوهش سعی شده ضمن بررسی تحولات تاریخی، ‌فرهنگی و اقتصادی خراسان و استفاده از متون معتبر و مشاهدات میدانی، از منظر آثار تاریخی و باستان شناسی به تاریخ خراسان پرداخته شود. آثار تاریخی عصر ساسانی خراسان و همچنین یافته های باستان شناسی این دوران، توانسته در غیاب منابع مکتوب جایگاهی مهم و اساسی در شناخت تاریخ منطقه بر عهده گیرند و نشان دهنده عظمت و رشد روزافزون شهرنشینی خراسان در دوره ساسانی و تاثیرگذاری فرهنگی، هنری، اقتصادی بر مناطق دیگر و حتی دوران اسلامی باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

67 - نظام مالیاتی مغولان و تأثیر آن در انحطاط و زوال شهرهای ایران
قربانعلی کناررودی

دوره حاکمیت یابی مغولان و تشکیل حکومت ایلخانی در ایران یکی از ادوار مهم و سرنوشت ساز تاریخ این کشور محسوب می‌شود. تهاجم مغول برای نواحی عمده‌ای از ایران سرنوشت شومی را به ارمغان آورد و مناطقی آباد و پیشرفته را به ویرانی و تباهی کشاند و حیات شهری ایران را دستخوش انحطاط ک چکیده کامل

دوره حاکمیت یابی مغولان و تشکیل حکومت ایلخانی در ایران یکی از ادوار مهم و سرنوشت ساز تاریخ این کشور محسوب می‌شود. تهاجم مغول برای نواحی عمده‌ای از ایران سرنوشت شومی را به ارمغان آورد و مناطقی آباد و پیشرفته را به ویرانی و تباهی کشاند و حیات شهری ایران را دستخوش انحطاط کرد. پس از فرونشستن غبار حملات مغول، نابسامانی‌های سیاسی ناشی از ساختار حکومت مغولی به کشمکش‌های نظامی و ظهور نارضایتی های داخلی انجامید. عدم توجه حکام فاتح مغول به ساختارهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی موجود جامعه بر دامنة ویرانی‌ها و انحطاط حیات شهری ایران افزود. یکی از ساختارهای موجود در ایران نظام مالیاتی بود که در پی تهاجم مغول دستخوش تغییر و بعضاَ بی‌توجهی قرار گرفت. نظام مالیاتی آنان ریشه در آداب و رسوم کوچرویی داشت که در آن همگی مردم ملزم به پرداخت آن بودند. در مناطق متصرفی نیز خود را حاکم بر تمامی عایدات مردم دانسته و به عناوین مختلف از آنان مالیات اخذ می کردند. در این میان اخذ بی‌رویه و وضع مالیات‌های فوق العاده و صدور برات و مقاطعه دادن ایالات، شیوه‌های نامناسب جمع‌آوری، ستم کاری و عملکرد خود سرانۀ متصدیان و تحصیل داران مالیاتی، هرچه بیشتر موجبات سقوط و زوال مناسبات شهری را فراهم می کرد. این مقاله بر آن است تا با توصیف نظام مالیاتی مغولان، تأثیر آن را بر زوال مناسبات شهری ایران، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

68 - خورشید، در نامهای جغرافیای ایران
شمس الدین نجمی

یکی از مباحث بسیار مهم و جالب در تحقیقات فرهنگی و جغرافیایی تاریخی، ریشه یابی (Etymology) نام شهرها و آبادی‌های ایران است. چون ایرانیان به ویژه در دورهباستان به این مسأله بسیار مهم، توجه خاصی داشته و کوشش می‌کردند مظاهر دینیف فرهنگی، طبیعی، جغرافیایی، و قومی را به نشانه چکیده کامل

یکی از مباحث بسیار مهم و جالب در تحقیقات فرهنگی و جغرافیایی تاریخی، ریشه یابی (Etymology) نام شهرها و آبادی‌های ایران است. چون ایرانیان به ویژه در دورهباستان به این مسأله بسیار مهم، توجه خاصی داشته و کوشش می‌کردند مظاهر دینیف فرهنگی، طبیعی، جغرافیایی، و قومی را به نشانه تقدیس و احترام در نامگذاری شهرها و آبادی‌های سرزمین خود جلوه‌گر سازند. از این رو نامهایی که بر روی شهرها و آبادی‌های ایران زمین گذاشته شده است، به هیچ وجه اتفاقی و خودبه خود نبوده و از نظر تاریخی و فرهنگی بسیار مهم وارزشمند می‌باشند و در صورتی که درست ریشه یابی شوند، برخی از گوشه‌های تاریک و نهفته تاریخ و فرهنگ ایران بازشناخته و روشن خواهند شد. نامهای شهرها و آبادیهای ایران را می‌توان به چند گروه: دینی، ملی، تاریخی، طبیعی و جغرافیایی و با توجه به اصول زبان شناختی، شهرها و آبادی‌هایی را که نام آنها با ترکیب کلمه خورشید = خور ساخته شده است، بازشناسی و معرفی کنیم. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

69 - بررسی و ارزیابی شاخص‌های پیاده‌پذیری با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) (نمونه موردی: خیابان طالقانی شهر اهواز)
سعید امانپور بنیامین براتی مشهدی یوسف محلی

مسیر پیاده تجلی‌گاه حیات مدنی شهر و محل رخداد وقایع و فعالیتهای اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری می‌باشد. طراحی درست و گسترش آن نه تنها باعث غنی‌تر شدن زندگی اجتماعی می‌شود؛ بلکه با توجه به پیچیدگی‌ها و مسائل حمل و نقل شهری در شهرهای معاصر، گامی در جهت حل معضلات تر چکیده کامل

مسیر پیاده تجلی‌گاه حیات مدنی شهر و محل رخداد وقایع و فعالیتهای اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری می‌باشد. طراحی درست و گسترش آن نه تنها باعث غنی‌تر شدن زندگی اجتماعی می‌شود؛ بلکه با توجه به پیچیدگی‌ها و مسائل حمل و نقل شهری در شهرهای معاصر، گامی در جهت حل معضلات ترافیکی بر می‌دارد و شهرها را به سوی حمل ونقل انسان محور سوق می‌دهد. بر همین اساس این مقاله به ارزیابی شاخص‌های پیاده‌پذیری در خیابان طالقانی شهر اهواز پرداخته است. این پژوهش سعی دارد با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی به این سوال پاسخ دهد که کدام یک از شاخص‌های پیاده‌پذیری (کالبدی، کارکردی و عملکردی) برای افزایش کیفیت پیاده راه خیابان طالقانی از اولویت بالاتری برخوردار هست در این راستا بر مبنای مدل FAHP (تحلیل سلسله مراتبی فازی) و با استفاده از نظرات عابرین پیاده, هر یک از معیارها و شاخص‌های موثر در ارتقای کیفیت پیاده راه طالقانی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که شاخص کالبدی با امتیاز 570/0 بیشترین سهم را در پیاده پذیری دارد و در رتبه بعدی شاخص ادراکی با امتیاز 289/0 در رتبه دوم قرار دارد و نهایتا شاخص کارکردی با میزان 141/0 کم‌ترین امتیاز را به خود اختصاص داد.. با استفاده از بررسی‌ها و تحلیل‌های انجام گرفته شده به این نتیجه رسیدیم که شاخص های کالبدی از اهمیت بالاتری نسبت به سایر شاخص ها برخوردار می‌باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

70 - ارزیابی عملکرد شهرهای کوچک در توسعه منطقه ای (نمونه موردی: شهر خورموج، استان بوشهر)
بهسا عبدالله زهرا سادات سعیده زرآبادی

طی دهه های اخیر بسیاری از کشورهای در حال توسعه به سبب تمرکز جمعیت، فعالیت و خدمات در شهرهای بزرگ با نظام سکونتگاهی نامتعادل و نابرابری های منطقه ای روبرو هستند. به عبارتی توزیع نامتعادل فعالیت و خدمات در پهنه سرزمین سبب مهاجرت های گسترده به سوی شهرهای بزرگ می شود و این چکیده کامل

طی دهه های اخیر بسیاری از کشورهای در حال توسعه به سبب تمرکز جمعیت، فعالیت و خدمات در شهرهای بزرگ با نظام سکونتگاهی نامتعادل و نابرابری های منطقه ای روبرو هستند. به عبارتی توزیع نامتعادل فعالیت و خدمات در پهنه سرزمین سبب مهاجرت های گسترده به سوی شهرهای بزرگ می شود و این امر به تدریج مسائل و مشکلات بی شماری را در نظام سکونتگاهی بوجود می آورد. از این رو جهت تمرکززدایی از شهرهای بزرگ و دستیابی به تعادل و توسعه منطقه ای، توجه برنامه ریزان شهری و منطقه ای به شهرهای کوچک معطوف شده است. نابرابری و عدم تعادل در توزیع بهینه خدمات و امکانات در استان بوشهر نیز که یکی از استان های جنوبی کشور می باشد سبب پخشایش نامتوازن جمعیت در پهنه استان و بر هم خوردن نظام سکونتگاهی شده است. در این راستا هدف از انجام این پژوهش ارزیابی عملکرد شهرخورموج به عنوان شهر کوچک در تعادل بخشی و توسعه منطقه ای استان بوشهر می باشد. بدین منظور از روش تحلیل شبکه که یکی از روش های موثر و کاربردی جهت تعیین روابط و جریان های کارکردی میان سکونتگاه های یک منطقه می باشد، استفاده شده است. پژوهش حاضر از نظر نوع روش، توصیفی- تحلیلی می باشد و در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد. همچنین اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی اسناد گردآوری شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد شهر خورموج می تواند نقش بسزایی را در توسعه منطقه ای ایفا نماید و به عنوان مقصدی مناسب جهت سکونت و اشتغال انتخاب شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

71 - .فرامطالعه شاخص‌های محیطی–کالبدی شهر سالم در شهرهای ایران؛ در بازه زمانی سال‌های 1399- 1390
حمیده شعبانی رابری کوروش افضلی فاطمه خزاعی راوری

چکیده تبیین موضوع: به دنبال رشد و گسترش بی‌رویه شهرها، رویکردهای متعددی برای تأمین وضعیت مطلوب زندگی برای نسل‌های امروز و آینده مطرح شد که یکی از این رویکردهای مهم، رویکرد شهر سالم است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی شاخص‌های محیطی-کالبدی شهر سالم در شهرهای ایران می‌باشد. روش: چکیده کامل

چکیده تبیین موضوع: به دنبال رشد و گسترش بی‌رویه شهرها، رویکردهای متعددی برای تأمین وضعیت مطلوب زندگی برای نسل‌های امروز و آینده مطرح شد که یکی از این رویکردهای مهم، رویکرد شهر سالم است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی شاخص‌های محیطی-کالبدی شهر سالم در شهرهای ایران می‌باشد. روش: پژوهش حاضر از منظر هدف، پژوهشی بنیادین، از نظر روش، از نوع کمی و از نظر ماهیت از نوع توصیفی-تحلیلی با روش فراتحلیل است. جهت انجام کار، از داده‌های ثانویه استفاده شده است و نوع مدل، مدل با اثرات تصادفی انتخاب شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از نرم‌افزارهای SPSS و CMA2 استفاده شده است. یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که در گروه مطالعات ذهنی، همة مطالعات معنی دار و برآورد تأثیر همة مطالعات نیز معنی‌دار بود. در خصوص مطالعات عینی، 4 مطالعه از 10 مطالعه، کاملاً بی‌معنی بود اما مجموع مطالعات معنی‌دار بود. در گروه شاخص‌ها نیز، 29 شاخص، ذهنی و 30 شاخص عینی بودند که از میان شاخص‌های ذهنی، 19 شاخص واجد آماره معنی‌داری شده و از میان شاخص‌های عینی، 18 شاخص بی‌معنی شناخته شد. نتایج: نتایج اصلی حاصل از متاآنالیز نشان داد که بیشترین ضریب تأثیر مربوط به شاخصکیفیت هوا بیشترین فاصله اطمینان مربوط به شاخص کیفیت سیستم جمع‌آوری زباله و بیشترین قدرت تحلیل در خصوص شهر سالم از آنِ مسیر ویژه دوچرخه‌سواری است. کلیدواژه‌ها: شهر سالم، شاخص‌های محیطی-کالبدی شهر سالم، فراتحلیل، شهرهای ایران. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

72 - تبیین نقش شهرهای کوچک در توسعة منطقه ای استان آذربایجان غربی؛ (مطالعة موردی: شهرهای 50 – 25 هزار نفر)
میرنجف موسوی مارال رحیمی

هدف مقاله، بررسی نقش شهرهای کوچک استان آذربایجان غربی در توسعة منطقه‌ای است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است. استان آذربایجان غربی در سال 1390 دارای پنج شهر کوچک (50 – 25 هزار نفر جمعیت) به نامهای تکاب، ماکو، سردشت، شاهین دژ و اشنویه است که حدود 10.35 درصد از جمعیت چکیده کامل

هدف مقاله، بررسی نقش شهرهای کوچک استان آذربایجان غربی در توسعة منطقه‌ای است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است. استان آذربایجان غربی در سال 1390 دارای پنج شهر کوچک (50 – 25 هزار نفر جمعیت) به نامهای تکاب، ماکو، سردشت، شاهین دژ و اشنویه است که حدود 10.35 درصد از جمعیت شهری استان را شامل می‌شوند. در این میان شهر سردشت بیشترین ضریب کشش پذیری و جذب جمعیت را دارا بوده است. تایج شاخصهای نخست شهری به کار رفته نشان می‌دهد که پدیدة نخست شهری استان در سالهای اولیة مورد مطالعه (1335)، چندان چشمگیر نبوده اما بعد از سال 1375 شدت این نخست شهری تا سال 1390 افزایش یافته است. بر اساس نتایج مدل رتبه ـ اندازة تعدیل یافته، شهر ارومیه حدود 219383 نفر اضافه جمعیت و شهر دوم (خوی) حدود 23100 نفر کمبود جمعیت دارد (و الی آخر) تا در یک سلسله مراتب منظم شهری قرار گیرد. به لحاظ اقتصادی، نقش غالب شهرهای کوچک در سال 1390 خدمات بوده است. کشاورزی و صنعت در سال 1390 نسبت به سال 1385 روند نزولی دارد. به طور کلی، شهرهای کوچک در نظام شهری استان تأثیرات مثبتی داشته و آنچه که کارکرد این شهرها را تا حدود زیادی کم رنگ نموده افزایش بیش از حد جمعیت و تمرکز شدید امکانات در شهر ارومیه است. علاوه بر تمرکز زدایی از شهر ارومیه، تزریق امکانات و سرمایه به سوی شهرهای کوچک راهکار مناسبی است که با تقویت این شهرها می‌توان خلأ سلسله مراتب سکونتگاهی را در نظام شهری استان پر نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

73 - تحلیل حرارتی سایت ساختمان‌های ساحلی با راهبرد طراحی تاب‌آوری اقلیمی مطالعه موردی: شهر ساحلی نور
فاطمه طاهری شهریار خالدی رضا برنا

ساختمان‌های ساحلی همواره در معرض آسیب‌پذیری با امواج، رطوبت و خوردگی می‌باشند که تاب‌آوریآن‌ها نقش مهمی در کاهش این آسیب‌ها دارد. تاب‌آوری اقلیمی با یک استراتژی جامع و سازگار توانایی کاهش خطر را در فرایند طراحی سایت و فیزیک ساختمان داشته و به بهبود تصمیم‌ گیری‌ها در واک چکیده کامل

ساختمان‌های ساحلی همواره در معرض آسیب‌پذیری با امواج، رطوبت و خوردگی می‌باشند که تاب‌آوریآن‌ها نقش مهمی در کاهش این آسیب‌ها دارد. تاب‌آوری اقلیمی با یک استراتژی جامع و سازگار توانایی کاهش خطر را در فرایند طراحی سایت و فیزیک ساختمان داشته و به بهبود تصمیم‌ گیری‌ها در واکنش‌های اضطراری کمک می‌کند. این پژوهش از نظر هدف در گروه پژوهش‌های کاربردی قرار می‌گیرد و باتوجه به داده و مدل خروجی، از لحاظ روش اجرا در زمره تحقیق پژوهشی[1] قرار دارد. یافته‌های پژوهش در محدوده ساحلی نور با نرم‌افزار اکوتکت نشان می‌دهد، تاب‌آوری محدوده پژوهش از نوع سازگاری با ضریب 94/0 است که بیانگر تاب‌آوری اقلیمی ساختمان در بحران‌های اقلیمی است. این ضریب با نوع و جهت سایتمتفاوت و کمتر از یک است. ضریب تهویه برای تعویض هوای مصرف شده 24/2 وات بر مترمربع در ساعت می‌باشد. شاخص بار حرارتیبرای تعیین کنترل انرژی در ساختمان 5/15 و بار برودتی 21 درجه سانتی‌گراد است. برای افزایش تاب‌آوری اقلیمی ساختمان، طراحی غیرفعالجرم حرارتی با زمان تأخیر کمتر، پنجره‌های بخش جنوبی و شرقیبرای افزایش بار حرارتی در زمستان و پنجره‌های شمالی و غربی برای ایجاد تهویه طبیعی و افزایش بار برودتی در تابستان پیشنهاد می‌شود. 1-Investigative پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

74 - تحلیلی برایجاد شهرهای شبه جهانی در سواحل شمال ایران و نقش آن در توسعه منطقه ای شمال کشور با استفاده از مدل ترکیبی (SWOT_AHP)
عبداله پورآقائی عباس ملک حسینی عبدالرضا فرجی راد

امروزه توسعه منطقه ای متأثر از فرآیند جهانی شدن شهرها بوده و این پدیده در مقیاس‌های مختلف بر ابعاد و ساختارهای مختلف جوامع تأثیرگذاشته است. بی تردید، توسعه و ایجاد شهرهایی که به سمت جهانی شدن حرکت کنند و در این مسیر کارکردهای شهری، منطقه ای، ملی و جهانی خود را ارتقاء ده چکیده کامل

امروزه توسعه منطقه ای متأثر از فرآیند جهانی شدن شهرها بوده و این پدیده در مقیاس‌های مختلف بر ابعاد و ساختارهای مختلف جوامع تأثیرگذاشته است. بی تردید، توسعه و ایجاد شهرهایی که به سمت جهانی شدن حرکت کنند و در این مسیر کارکردهای شهری، منطقه ای، ملی و جهانی خود را ارتقاء دهند، می‌تواند اثرات خود را در ساختار توسعه کشور متجلی سازد. حوزة خزر دارای پتانسیل‌های عظیم اقتصادی، ارتباطی و... می‌باشد و ضمن ارتباط ایران با جهان از طریق آبهای آزاد، می‌تواند نقش بی بدیل در سازماندهی سیاسی فضا، آمایش سرزمین و توسعه موزون منطقه‌ای و ملی ایفا نموده و از این طریق بر توسعه منطقه شمال ایران بیفزاید. پژوهش حاضر در حوزه جهانی شدن شهرها و توسعه منطقه ای سعی در ارائه الگوی کاملی از تبیین تأثیر ایجاد شهرهای شبه جهانی سواحل شمال کشور در افزایش توسعه منطقه شمال ایران دارد. این پژوهش بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی و بر مبنای هدف کاربردی- توسعه ای است. به منظور ارائه راهبردهای ایجاد و توسعه شهرهای شبه جهانی در سواحل شمالی ایران بر اساس نظر خبرگان و از تکنیک (SWOT- AHP) بهره گیری شد. یافته‌ها نشان داد که راهبردهای توسعة منطقه ای از طریق ایجاد شهرهای شبه جهانی در سواحل شمال براساس خبرگان و با توجه به ارزیابی ماتریس عوامل داخلی و خارجی، از نوع تهاجمی می باشد. در نهایت بر اساس یافته های پژوهش، راهبردهای کلی از نوع تهاجمی (SO) برای ایجاد و توسعه شهرهای شبه جهانی برای توسعه منطقه شمال و افزایش قدرت ملی ایران ارائه گردید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

75 - نقش‌آفرینی شهرهای جدید دانائی محور در ارتقاء رقابت‌پذیری ملی: مطالعه موردی شهر جدید اندیشه
رحیم سرور میترا انصاری نوبخت سبحانی

شهر دانایی محور از مفاهیم خلق ‌شده‌ی هزاره‌ی جدید است. هرچند نشانه‌هایی از مفهوم شهر دانایی را می‌توان تا یک دهه‌ی پیش نیز جستجو کرد، امّا این از پگاه سده‌ی بیست و یکم است که شهرهایی از گوشه و کنار جهان، به ‌سوی مفهوم توسعه‌ی دانایی محور میل نمودند. پژوهش حاضر با رویکرد چکیده کامل

شهر دانایی محور از مفاهیم خلق ‌شده‌ی هزاره‌ی جدید است. هرچند نشانه‌هایی از مفهوم شهر دانایی را می‌توان تا یک دهه‌ی پیش نیز جستجو کرد، امّا این از پگاه سده‌ی بیست و یکم است که شهرهایی از گوشه و کنار جهان، به ‌سوی مفهوم توسعه‌ی دانایی محور میل نمودند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش‌آفرینی شهرهای جدید دانائی محور در ارتقاء رقابت‌پذیری ملی پرداخته ونمونه موردی نیز شهر جدید اندیشه انتخاب شده است. یافته‌ها حول سه محور اصلی دانائی محور، رقابت‌پذیری و پیشرفته می‌باشد و جهت تجزیه و تحلیل آنها از روش چندمعیاره (تاپسیس) استفاده شده است. با توجه به یافته های حاصل از مدل تاپسیس، در توسعه یافته زیرمعیار کیفیت زندگی، در مؤلفه رقابت‌پذیری زیرمعیار عوامل تولید و در مولفه دانایی محور زیرمعیار توجه به پتانسیل شهروندان توانسته اند به ترتیب در جایگاههای نخست قرار بگیرند. لذا با ترکیب و ادغام زیرمعیارها نتایج حاکی از ان است که توجه به پتانسیل شهروندان، کیفیت بالای زندگی و دسترسی به فناوری اطلاعات به ترتیب با کسب امتیازهای (1)، (0.377) و (0.324) جایگاه‌های اول تا سوم را به خود اختصاص دهند و سایر زیرمعیارها مانند فعالیت‌های پژوهشی، شرایط تقاضا و شبکه‌های تجاری در رتبه‌های آخر قرار دارند و اثرگذاری آن‌ها نسبت به مؤلفه‌های دیگر کمتر می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

76 - شاخص های استراتژی توسعه شهری و پهنه های فرسوده شهرهای میانی استان مازندران
یاسر قاسمی اسدالله دیوسالار پری شکری فیروزجاه مهناز کشاورز

یکی از ارکان مهم و تعیین‌کننده درروند توسعه، پویایی و پایایی هر جامعه شهری، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی جامع در زمینه ساماندهی بافت‌ قدیمی و فرسوده شهری است. برنامه ریزی و مدیریت ساماندهی بافت های فرسوده شهر می تواند ضمن ارتقاء سطح کیفی استانداردهای زندگی ساکنین محلات فرس چکیده کامل

یکی از ارکان مهم و تعیین‌کننده درروند توسعه، پویایی و پایایی هر جامعه شهری، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی جامع در زمینه ساماندهی بافت‌ قدیمی و فرسوده شهری است. برنامه ریزی و مدیریت ساماندهی بافت های فرسوده شهر می تواند ضمن ارتقاء سطح کیفی استانداردهای زندگی ساکنین محلات فرسوده، سبب پایداری توسعه در تمامی ابعاد زندگی شهری شود. در چند دهه‌ی گذشته عدم کفایت سیاست‌های توسعه شهری متداول در زمینه ساماندهی بافت های فرسوده، ضرورت بکارگیری رویکرد نوینی چون استراتژی توسعه شهری را جهت احیا و بازآفرینی می‌طلبد. در این راستا هدف این پژوهش، ارزیابی و تحلیل شاخص های استراتژی توسعه شهری در پهنه فرسوده مرکزی شهرهای میانی استان مازندران می باشد. روش مورد استفاده در این تحقیق از نوع توصیفی– تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی و توسعه ای است. روش گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای و میدانی بوده که برای جمع‌آوری اطلاعات میدانی از پرسشنامه استفاده شده است. اطلاعات جمع آوری شده وارد نرم افزار spss شده و سپس با استفاده از آمارهای استنباطی و مدل‌های آنتروپی و ساو مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته‌است. نتایج پژوهش حاکی ازآن است که پهنه مرکزی شهرهای مورد‌مطالعه در برخورداری از شاخص‌های استراتژی توسعه شهری از وضعیت مطلوبی برخوردار نمی باشند. از میان شاخص های استراتژی توسعه شهری بیشترین میزان تحقق مربوط به شاخص قابل زندگی بودن با میانگین 2.39 و مقدار توزیع 10.89- و کمترین میزان تحقق مربوط به شاخص بانکی بودن با میانگین 2.24 و مقدار توزیع 12.26- می باشد. براساس مدلSaw به‌لحاظ برخورداری از شاخص‌های استراتژی توسعه شهری، شهر قائمشهر در مقایسه با دیگر شهرها از وضعیت بهتری برخوردار بوده و شهر بابل در رتبه آخر قرار گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

77 - بررسی نقش شهر های کوچک در توسعه فضایی منطقه ای (نمونه موردی شهر دهگلان)
محسن قادرمرزی محمد رحمانی

شهرهای کوچک با پذیرش بخشی از سرمایه‌ها و عوامل تولید می‌توانند عامل جذب جمعیت و نهایتاً کمک به برقراری تعادلی در منطقه خود شوند تا معضلات شهری را که ریشه در روستاها دارند کاهش دهند. برای دستیابی به توزیع متوازن و عادلانه، جمعیت، سرمایه، امکانات، تسهیلات و همچنین فعالیت‌ چکیده کامل

شهرهای کوچک با پذیرش بخشی از سرمایه‌ها و عوامل تولید می‌توانند عامل جذب جمعیت و نهایتاً کمک به برقراری تعادلی در منطقه خود شوند تا معضلات شهری را که ریشه در روستاها دارند کاهش دهند. برای دستیابی به توزیع متوازن و عادلانه، جمعیت، سرمایه، امکانات، تسهیلات و همچنین فعالیت‌های اقتصادی در سطح ملی و منطقه‌ای شهرهای کوچک بویژه شهرهایی که موقعیت استقرار آنها در شبکه سکونتگاهها به عنوان عامل واسط میان کانون‌های شهری و روستایی عمل می‌نمایند مورد توجه قرار گرفت. در واقع هدف پژوهش بررسی نقش شهرهای کوچک در توسعه فضایی منطقه‌ای است رویکرد حاکم بر این تحقیق روش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. برای جمع آوری آمار و اطلاعات مورد نیاز از روش‌های کتابخانه‌ای و بررسی متون و آمارنامه‌ها و نتایج تفصیلی سرشماری‌های استفاده گردیده است. برای تجزیه و تحلیل تحولات جمعیت شهرستان‌ها، نقاط شهری و روستایی از نرم افزارهای Spss و Excel بهره برده شده است تا تحولات جمعیت طی سال‌های فوق مشخص شود. سپس تحولات شبکه شهری و نظام سلسله مراتبی آن، طی سه دوره سرشماری بررسی شده است. در این مطالعه از روش‌ها و مدل‌هایی مرتبط از قبیل رتبه اندازه، ضریب کشش پذیری، مدل ژرژشابو و بورژوگارنیه، شاخص مرکزیت، شاخص نخست شهری استفاده گردید. نتایح مدل فوق نشان داد که شهر دهگلان در بخش‌های کشاورزی و صنعت به ترتیب با 1.67 و 1.17 دارای اقتصاد پایه و در بخش خدمات دارای اقتصاد غیر می‌باشد. این مسأله با توجه به نقش مرکزیت شهر دهگلان در سطح شهرستان نشان دهنده ضعف این بخش در اقتصاد پایه شهر دهگلان می‌باشد با توجه به تفسیر مدل ضریب مکان مشخص شد که شهر دهگلان در این تأمین خدمات و امکانات محدوده شهرستان در وضعیت مناسبی قرار ندارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

78 - تحلیلی بر جایگاه شهرهای کوچک در نظام سلسله مراتب شهری استان کرمانشاه (نمونه موردی: شهر سرپل ذهاب)
زهرا عزیزی مجید شمس

شهرهای کوچک و جایگاه آن در برنامه ریزی کشورهای در حال توسعه، بخشی از استراتژی های توسعه شهری را تشکیل می‌دهد. تجربیات جهانی در این زمینه بیانگر این واقعیت است که حل مسائل و مشکلات شهرهای بزرگ مستلزم حمایت جدی از مراکز شهری کوچک می باشد. هدف اینپژوهش تحلیلی بر جایگاه ش چکیده کامل

شهرهای کوچک و جایگاه آن در برنامه ریزی کشورهای در حال توسعه، بخشی از استراتژی های توسعه شهری را تشکیل می‌دهد. تجربیات جهانی در این زمینه بیانگر این واقعیت است که حل مسائل و مشکلات شهرهای بزرگ مستلزم حمایت جدی از مراکز شهری کوچک می باشد. هدف اینپژوهش تحلیلی بر جایگاه شهرهای کوچک در نظام سلسله مراتب شهری استان کرمانشاه می باشد. روش مورد استفاده در این پژوهش کمی - تحقیقی می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل رتبه – اندازه و نوع تعدیل یافته آن، مدل لگاریتمی رتبه – اندازه، شاخص نخست شهری و شاخص چهارشهری استفاده شده است. نتایج به دست آمده از تحلیل و بررسی سلسله مراتب شهری در استان کرمانشاه در طول چند دوره سرشماری که مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت، بیانگر عدم تعادل و توازن در این استان است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شهر سرپل ذهاب در طول چند دوره سرشماری از سال 1375 تا سال 1395 جزء شهرهای متوسط محسوب می‌شود. نتایج حاصل از بررسی سلسله مراتبی شهرهای کوچک نشان می‌دهد که در صورت تقویت این گونه شهرها می‌توان از یک سو جلوی مهاجرت های بی رویه به شهرهای کلان را گرفت و از سوی دیگر می‌توان با توسعه این شهرها می‌توان باعث پیشرفت نقاط روستایی شده و تعادل و توازن را در سطح منطقه ایجاد کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

79 - نقش صنعت نفت در الگوی توسعه فیزیکی نفت شهرها(مطالعه موردی: نفت شهر آبادان)
صادق بشارتی فر اسماعیل قادری زهرا پیشگاهی فرد

نتایج نشان داده که بر اساس شاخص تحلیل جدایی گزینی در سال 1360ساختار فضایی- کالبدی شهر آبادان از نوع تمرکز با جدایی گزینی نسبی بوده است. نتایج آزمونt حاکی از آن است که بین محلات وابسته به صنعت نفت با سایر محلات شهری شهر آبادان در شاخص بافت پر، تفاوت معنی‌داری وحود داردچن چکیده کامل

نتایج نشان داده که بر اساس شاخص تحلیل جدایی گزینی در سال 1360ساختار فضایی- کالبدی شهر آبادان از نوع تمرکز با جدایی گزینی نسبی بوده است. نتایج آزمونt حاکی از آن است که بین محلات وابسته به صنعت نفت با سایر محلات شهری شهر آبادان در شاخص بافت پر، تفاوت معنی‌داری وحود داردچنان که نتایج برگرفته از مدل موران نشان داد صنعت نفت توانست با ایجاد خدمات بیشتر زمینه ساخت و سازهای زیاد و متراکم را در محلات وابسته به‌خود نسبت به سایر محلات فراهم آورد و زمینه‌ی ایجاد نوعی تمرکز شدید کالبدی و الگوی رشد متمرکز و خوشه‌ای را به‌وجود آورد. اما در سال 1390 محلات زیادی با درصد بافت پر در ساختار شهر ظهور و سبب شده که محلات پر تراکم به لحاظ بافت شهری در شهر آبادان به‌صورت پراکنده توزیع شوند و الگوی رشد کالبدی از متمرکز و خوشه‌ای سال 1360 به الگوی تمرکز کمتر(پراکنده) و تصادفی 1390 تغییر دهند. همچنین نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسیون نشان از عدم ارتباط قوی و معنی‌دار بین مهاجرین وارد شده به شهر با دو شاخص تعداد شاغلان صنعت نفت و تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر شده دارد. از این رو از سال 1360 تا 1390 عاملی همچون بازسازی شهر پس از جنگ به‌همراه سایر تغییرات کالبدی- فضایی نحوه و گسترش شهر را تحت تأثیر خود قرار داده است و الگوی رشد شهر را از حالت خوشه‌ای به سمت پراکنده سوق داده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

80 - مقایسه تطبیقی حس مکان در شهرهای جدید تهران (نمونه موردی: شهرهای جدید پردیس، پرند و اندیشه)
میثم ادینه لوفرد محمد رحمانی

یکی از مهمترین چالش‌های شهرهای دوران معاصر، بحران هویت می‌باشد که تحت تأثیر فقدان حس مکان، تعلق و دلبستگی به آن ایجاد می‌شود. در این زمینه، شهرهای جدید که از سابقه سکونت کمتری برخوردار هستند، بیشتر از سایر شهرها در معرض بی‌هویتی قرار دارند. شناسایی و تحلیل عوامل منجر به چکیده کامل

یکی از مهمترین چالش‌های شهرهای دوران معاصر، بحران هویت می‌باشد که تحت تأثیر فقدان حس مکان، تعلق و دلبستگی به آن ایجاد می‌شود. در این زمینه، شهرهای جدید که از سابقه سکونت کمتری برخوردار هستند، بیشتر از سایر شهرها در معرض بی‌هویتی قرار دارند. شناسایی و تحلیل عوامل منجر به حس مکان در این شهرها، تأثیر عمده‌ای بر رفع مشکلات موجود و دستیابی به هویت خواهد داشت. بنابراین، تحقیق کیفی حاضر با روشی توصیفی -تحلیلی به بررسی تطبیقی حس مکان در سه شهر جدید پرند، پردیس و اندیشه می‌پردازد. نتایج بیانگر آن است که حس مکان در شهر جدید اندیشه (فاز سوم)، در شرایط بهتری قرار دارد که عمدتاً ناشی از کیفیت بالای محیط کالبدی و انطباق با استانداردهای شهرسازی می‌باشد. ازاین‌رو، ارتقای کیفیت کالبدی- فضایی در شهرهای جدید، به ویژه تنوع فعالیت‌ها و میزان پاسخگویی آن‌ها به نیازهای روزانه ساکنین، منجر به افزایش حس مکان و هویت خواهد شد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

81 - بررسی تعارضات اجتماعی ناشی از سوء آمایش جمعیت در کلانشهرهای ایران
فاطمه دولتی مجید شمس بهمن کارگر

جمعیت و ابعاد گوناگون آن همواره ذهن سیاست‌گذاران و صاحبنظران را به خود معطوف داشته است. رشد طبیعی جمعیت حاصل میزان موالید و مرگ ومیر است. مهاجرت و جابجایی تأثیر بسزایی در افزایش یا کاهش تحولات آمایشی جمعیت خواهد داشت. حاشیه نشینی و ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی، افزایش نرخ چکیده کامل

جمعیت و ابعاد گوناگون آن همواره ذهن سیاست‌گذاران و صاحبنظران را به خود معطوف داشته است. رشد طبیعی جمعیت حاصل میزان موالید و مرگ ومیر است. مهاجرت و جابجایی تأثیر بسزایی در افزایش یا کاهش تحولات آمایشی جمعیت خواهد داشت. حاشیه نشینی و ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی، افزایش نرخ زمین و مسکن، تخریب محیط زیست، مصرف بی‌رویه آبهای زیرزمینی، کاهش سرانه فضای سبز، ترافیک و آلودگی هوا، تولید پسماند شهری و دفع نامناسب آن، فرسایش خاک، آلودگی‌های صنعتی همه از جمله معضلات، چالش‌ها و تعارضات به‌وجود آمده ناشی از افزایش و تمرکز جمعیت درکلانشهرهای کشور می‌باشند. بر مبنای روش، این تحقیق از نوع آماری کتابخانه‌ای(توصیفی – تحلیلی) می‌باشد. مطابق با چارچوب نظری تحقیق، تمامی مؤلفه‌ها در دو سطح جهانی و کشوری با محوریت ایران بررسی و اطلاعات مورد نیاز گردآوری و نقاط قوت و ضعف پژوهش شناسایی شد. جهت غربالگری واولویت‌بندی از مدل رتبه و اندازه و الگوریتم منحنی لورنز استفاده گردید. ابتدا اطلاعات جمع‌آوری شده از طریق نرم‌افزار اکسل تحلیل و سپس توسط منحنی لورنز تبدیل به نمودار عددی گردید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که همزمان با رشد و تمرکز جمعیت درکلانشهرها، توسعه و پیشرفت به موازات آن شکل نگرفته و در بین طبقات و سطوح مختلف جامعه اختلافات و تعارضاتی ایجادگردیده که ناشی از ازدحام و تحرکات جمعیت و عقب ماندگی توسعه در شهرها و کلانشهر‌ها می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

82 - جایگاه ارتباط شاخص های خدمات شهری و جمعیت در ارزیابی درجه‌ی توسعه‌ی‌ یافتگی شهرهای استان اردبیل با استفاده از مدل TOPSIS
بیوک صفرزاده بیژن رحمانی

برنامه ریزی منطقه ای با هدف توسعه ی و کاهش نابرابری از موضوعات مهم در کشورهای در حال توسعه ی محسوب می شود. لازمه ی برنامه ریزی منطقه ای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه ی است. به همین جهت از جمله معیارهای معمول در برنامه ریزی منطقه ای، سنجش و رتبه بندی چکیده کامل

برنامه ریزی منطقه ای با هدف توسعه ی و کاهش نابرابری از موضوعات مهم در کشورهای در حال توسعه ی محسوب می شود. لازمه ی برنامه ریزی منطقه ای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه ی است. به همین جهت از جمله معیارهای معمول در برنامه ریزی منطقه ای، سنجش و رتبه بندی نواحی بر اساس برخورداری از شاخص های مختلف توسعه ی است. هدف از این پژوهش، ارزیابی درجه ی توسعه ی یافتگی شهرهای استان اردبیل بر اساس شاخص های خدمات شهری در سال 1392می باشد. جامعه آماری پژوهش، 22 شهر استان اردبیل را شامل می شود که بر اساس 8 شاخص رتبه بندی شده اند. با توجه به شاخص های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر این پژوهشتوصیفی، تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات و داده ها به صورت اسنادی می باشد. از این جهت شاخص های مورد مطالعه در مرحله ی اول با استفاده از روش نرم بی مقیاس شده و در مرحله ی دوم با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون وزن دهی می شوند. سپس با بهره گیری از مدل Topsis به رتبه بندی شهرهای استان پرداخته شده است. در نهایت با استفاده از نرم افزار spss، رابطه خدمات شهری با جمعیت شهرهای استان اردبیل مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش، حاکی از آن است که از بعد خدمات شهری، شهر اردبیل رتبه ی اول و شهر انگوت رتبه ی آخر را به خود اختصاص داده است. همچنین در حال حاضر بین خدمات شهری و جمعیت شهرهای استان اردبیل رابطه ی معنی داری وجود دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

83 - نقش شهر بناب در توسعه اقتصاد پایدارمنطقه ای با رویکرد مدل های اقتصادی – جمعیتی
رسول وظیفه شناس کریم حسین زاده دلیر محمد علی خلیجی

امروزه شهرهای بزرگ در کشورهای در حال توسعه به شدت در حال رشد هستند این نواحی تمامی امکانات، خدمات و سرمایه های کشور را در خود بلعیده، ولی با این وجود با انواع مشکلات و معضلات شهری از جمله : کمبود مسکن، بالا رفتن میزان بیکاری، مسأله حاشیه نشینی، مشکل حمل و نقل و نارسایی چکیده کامل

امروزه شهرهای بزرگ در کشورهای در حال توسعه به شدت در حال رشد هستند این نواحی تمامی امکانات، خدمات و سرمایه های کشور را در خود بلعیده، ولی با این وجود با انواع مشکلات و معضلات شهری از جمله : کمبود مسکن، بالا رفتن میزان بیکاری، مسأله حاشیه نشینی، مشکل حمل و نقل و نارسایی در عرضه سایر خدمات شهری، همچنین تخریب محیط زیست دست و پنجه نرم می کنند. از طرف دیگر سایر نقاط در این کشورها اعم از شهرهای میانی، شهرهای کوچک و نقاط روستایی از توسعه عقب مانده اند و دچار رکود و توقف در سیر پیشرفت خود شده اند.هدف کلی این پژوهش مشخص کردن تاثیر شهر بناب در فرایند توسعه سکونتگاه های پیرامونی (ناحیه) و ارزشیابی عملکرد این شهر درحوزه اقتصادی و جمعیتی است. نوع تحقیق کاربردی، و داده‌های مورد نیاز از نتایج آخرین سرشماری رسمی نفوس و مسکن کشور 1390 گردآوری شده است. روش انجام پژوهش، توصیفی‌‌-‌ تحلیلی است که با استفاده از مدل های ضریب مکانی، روش کشش‌پذیری، روش ترسیمی طولی ایزارد، ‌روش ژرژ‌شابو و تونی‌گارنیه انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که بناب در بخش خدمات و کشاورزی خودکفا می‌باشد و نرخ اشتغال واقعی 44/93 درصد و نقش غالب شهر چندنقشی است. بر اساس مدل ایزارد بخش صنعت و خدمات در سطح ملی وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند. بنابراین حصول به جایگاه برتر در سطح ملی و منطقه‌ای مستلزم تدوین و اجرای طرح‌های راهبردی و توجه پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

84 - نقش متغیرهای ژئومورفیکی رودخانه ای در مخاطرات سیلاب شهرهای کوهستانی (مطالعه موردی: شهر طرقبه، استان خراسان رضوی)
هادی قنبرزاده ابوالفضل بهنیافر محمدرضا ثروتی مهدی موسوی علی محمد نورمحمدی

واحدهای ژئومورفیکی از اجزاء سیستم رودخانه ای محسوب می شوند، به طوری که در بسیاری موارد فرآیندهای ژئومورفیکی باعث بروز مخاطرات محیطی از جمله سیلاب می گردند. در این مقاله شهر طرقبه و حوضه آبخیز آن از لحاظ مخاطرات ناشی از فرآیندهای ژئومورفیکی رودخانه ای مورد بررسی قرار گرف چکیده کامل

واحدهای ژئومورفیکی از اجزاء سیستم رودخانه ای محسوب می شوند، به طوری که در بسیاری موارد فرآیندهای ژئومورفیکی باعث بروز مخاطرات محیطی از جمله سیلاب می گردند. در این مقاله شهر طرقبه و حوضه آبخیز آن از لحاظ مخاطرات ناشی از فرآیندهای ژئومورفیکی رودخانه ای مورد بررسی قرار گرفته است. شهر طرقبه به عنوان منطقه نمونه بین المللی گردشگری در فاصله 20 کیلومتری کلان شهر مشهد، در خروجی حوضه به شدت تحت تأثیر متغیرهای ژئومورفیکی بالادست حوضه می باشد که در سیل خیزی شهر نیز موثر است. روش تحقیق به صورت تجربی- تحلیلی بوده و برای شناخت رفتار حوضه ی مورد مطالعه، ابتدا متغیرهای ژئومورفیکی رودخانه ای و فاکتورهای موثر در مخاطره سیلاب منطقه شامل؛ لیتولوژی، طبقات ارتفاعی، شیب، کاربری اراضی، بارش، پوشش گیاهی، تراکم زهکشی، فاصله از آبراهه، ضریب شکل، جهت شیب و خاک انتخاب شدند. سپس با تهیه لایه های مورد نیاز ، اولویت بندی و تعیین روابط بین این متغیرها با آسیب پذیری از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و با کمک نرم افزار Expert Choice انجام گرفت. پهنه های بحرانی به لحاظ مخاطره سیلاب عمدتأ در محدوده تراکم روستاها، فضاهای تفرجی و ییلاقی، کاربری های گردشگری و شبکه دسترسی به کلان شهر مشهد می باشد. نکته حائز اهمیت این که عوامل انسان ساخت مانند تعرض مناطق مسکونی و تأسیسات شهری به حریم اصلی رودخانه و آبراهه ها، عدم رعایت اصول مهندسی در طراحی برخی سازه ها مانند ابعاد نامناسب پل ها بر روی رودخانه نیز عامل تشدید کننده مخاطرات سیلاب در منطقه هستند. تسطیح و تراس بندی دامنه ها به منظور ساخت و سازها نه تنها موجب به هم خوردن تعادل دامنه ها شده بلکه موجب افزایش وزن بار دامنه ها، بار جامد و شدت سیل خیزی نیز شده است. به طورکلی آسیب های ناشی از حرکات توده ای و سیلابی در محدوده شهر طرقبه تشدید گردیده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

85 - ارزیابی عوامل موثر بر افزایش کیفیت فضاهای عمومی در شهرهای جدید نمونه موردی: شهر جدید پرند
الهام امینی مریم برومند فاطمه روح افزا

در قرن اخیر برای نخستین بار در تاریخ بشر، تعداد شهرنشینان از تعداد روستانشینان فراتر رفته است. افزایش جمعیت شهری، برنامه ریزان را ناگزیر به توسعه ی شهرها و احداث شهرهای جدید جهت اسکان سرریز جمعیت کلان شهرها نموده است. پیامدهای حاصل از این رشد شتابان از یک سو و تحقیقات ص چکیده کامل

در قرن اخیر برای نخستین بار در تاریخ بشر، تعداد شهرنشینان از تعداد روستانشینان فراتر رفته است. افزایش جمعیت شهری، برنامه ریزان را ناگزیر به توسعه ی شهرها و احداث شهرهای جدید جهت اسکان سرریز جمعیت کلان شهرها نموده است. پیامدهای حاصل از این رشد شتابان از یک سو و تحقیقات صورت گرفته که نشان از عدم رضایتمندی شهروندان از عوارض و سیاست های توسعه ی شهری دارند از سوی دیگر، چاره جویی برای رفع مشکلات ناشی از توسعه ی شهرها و احداث شهرهای جدید را به یکی از دغدغه های برنامه ریزان و مدیران شهری در سطح جهان تبدیل نموده است. در این میان فضاهای عمومی شهری به عنوان فضاهایی قابل دسترس برای همه و بستری برای کنش های اجتماعی، از اهمیت زیادی برخوردارند. بررسی شهرهای جدید در ایران حاکی از عدم موفقیت در ایجاد فضاهایی با کیفیت مطلوب است. این گونه شهرها که تنها در پی پاسخ به نیاز سکونت سرریز جمعیت کلان شهرها شکل گرفته اند، از فضاهای عمومی با کیفیت شهری که تاثیرات قابل توجهی در سلامت روحی و جسمی شهروندان دارند، بی بهره اند. مقاله حاضر با مروری بر مفهوم کیفیت محیط و مولفه های موثر بر آن، تلاشی است برای پاسخگویی به این سوال که چه عواملی بر افزایش کیفیت فضاهای عمومی در شهرهای جدید موثرند؟ با توجه به ماهیت داده ها، از روش تحقیق توصیفی و همبستگی استفاده شده است. نتایج حاصل از مطالعه شهر جدید پرند در ایران، حاکی از آن است که میان برقراری تعاملات اجتماعی، میزان دسترسی پذیری به فضا و خصوصیات شخصی شهروندان و افزایش کیفیت فضاهای عمومی شهری در شهرهای جدید رابطه معناداری وجود دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

86 - نقش گردشگری مناطق آزاد بر توسعه شهرهای میانی و کوچک پیرامون (مطالعه موردی: منطقه آزاد ارس)
جواد عابدی آبش احمدلو عباس ارغان ناصر اقبالی

اقتصاد گردشگری بهترین محرک برای کشورهایی است که به دلیل تک محصولی بودن یا محدود کردن منابع درآمدی دارای اقتصادی ناکارآمد هستند. توسعه گردشگری یکی از رویکردهای ایجاد تحول اقتصادی – اجتماعی در مناطق جهان می‌باشد که همواره مورد توجه پژوهشگران و برنامه‌ریزان قرار دارد چکیده کامل

اقتصاد گردشگری بهترین محرک برای کشورهایی است که به دلیل تک محصولی بودن یا محدود کردن منابع درآمدی دارای اقتصادی ناکارآمد هستند. توسعه گردشگری یکی از رویکردهای ایجاد تحول اقتصادی – اجتماعی در مناطق جهان می‌باشد که همواره مورد توجه پژوهشگران و برنامه‌ریزان قرار دارد. مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران دارای مجموعه وسیعی از فرصت‌های گردشگری هستند. منطقه آزاد ارس در استان آذربایجان شرقی به علت دارا بودن آب و هوای معتدل و جاذبه‌های گردشگری متنوع، همه ساله جاذب تعداد کثیری از گردشگران و مسافران می‌باشد .پژوهش حاضر با هدف ارزیابی توسعه گردشگری منطقه آزاد ارس و مناطق پیرامونی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش 75 نفر از ساکنین مناطق پیرامونی و مسئولین و کارشناسان شهری بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش از آزمون من ویتنی و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده (زیرساخت راه و ارتباطات، دسترسی به آب، دسترسی به اقامتگاه‌ها و مهمان خانه‌ها، زیرساخت گاز، دسترسی به امکانات ورزشی، دسترسی به خدمات غذا و تغذیه، دسترسی به امکانات مناسب ارتباطی، برپایی نمایشگاه‌ها، دسترسی به امکانات مناسب برای اوقات فراغت، حمل و نقل مناسب زمینی و حمل و نقل درون شهری، اطلاع رسانی و تبلیغات مناسب) به ترتیب دارای بالاترین رتبه می‌باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

87 - بهسازی سرمایه اجتماعی و ارتقاء وفاق اجتماعی در شهرهای چند فرهنگی(مورد مطالعه: شاهین شهر)
رامین طهماسبی زاده رضا اسماعیلی

هدف مقاله حاضر بهسازی سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر ارتقاء وفاق اجتماعی در شهرهای چند فرهنگی است. روش پژوهش از نوع کیفی با رویکرد نظریه زمینه ای است. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری نظری و از نوع هدفمند و برای گردآوری داده ها از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته استفاده شده چکیده کامل

هدف مقاله حاضر بهسازی سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر ارتقاء وفاق اجتماعی در شهرهای چند فرهنگی است. روش پژوهش از نوع کیفی با رویکرد نظریه زمینه ای است. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری نظری و از نوع هدفمند و برای گردآوری داده ها از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته استفاده شده است و در نمونه ی پژوهش، تعداد 11 نفر از صاحب نظران اجرایی و علمی مرتبط با موضوع که در شهر شاهین شهر دارای اندیشه و تجارب اجرایی و مسؤولیت سیاسی بوده اند، مشارکت کرده اند. در این تحقیق، از میان شیوه‌های مختلف احراز پایایی، از روش‌‌ استفاده از راهنما یا پروتکل مصاحبه یا همان پرسش‌های مولّد و هدایت جریان مصاحبه برای گردآوری داده‌ها بهره گرفته شده است. یافته های به دست آمده حاکی از آن است که مؤلفه های سرمایه اجتماعی تجربه شده در شهر شاهین شهر عبارتند از مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، اعتماد اجتماعی و پیوند درون گروهی قوی. هر یک از این مؤلفه ها از نگاه مشارکت کنندگان به صورت مطلوبی در میان اقوام ساکن در شاهین شهر وجود دارد و همین امر دلیلی بر وضعیت مطلوب وفاق اجتماعی در میان شهروندان شاهین شهر به عنوان یکی از شهرهای چندفرهنگی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

88 - بررسی تاثیر موانع اجتماعی-فرهنگی بر توسعه صنعت در شهرهای کوچک و متوسط استان لرستان ( با تاکید بر صنایع کوچک و تبدیلی)
فرشید گراوند اصغر محمدی منصور حقیقتیان

این پژوهش به بررسی میزان تاثیر موانع اجتماعی-فرهنگی بر توسعه صنعت در شهرهای کوچک و متوسط استان لرستان ( با تاکیدی بر صنایع کوچک و تبدیلی ) می پردازد. روش این پژوهش پیمایشی ، ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ، جامعه آماری 12022نفر ، حجم نمونه 483 نفر ، روش نمونه گیری ابتدا چکیده کامل

این پژوهش به بررسی میزان تاثیر موانع اجتماعی-فرهنگی بر توسعه صنعت در شهرهای کوچک و متوسط استان لرستان ( با تاکیدی بر صنایع کوچک و تبدیلی ) می پردازد. روش این پژوهش پیمایشی ، ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ، جامعه آماری 12022نفر ، حجم نمونه 483 نفر ، روش نمونه گیری ابتدا بصورت طبقه ای ، سپس سهمیه ای و در نهایت تصادفی در دسترس می باشد. چارچوب نظری برگرفته از نظریه های روزنشتاین ، اورت.اس.لی ، مک کللند ، بوردیو ، کلمن ، مایکل هشتر، ناتان گلیزر ، دیوید مایر و گنون است و پایایی کل برابر 7/. است. یافته ها بر اساس نتایج حاصل از آزمون آماری رگرسیون برای تک تک فرضیات به ترتیب متغیر مهاجرفرستی به میزان (537/0-)، وجود اختلافات قومی به میزان (329/0-)، وجود سنت های ناکارآمد به میزان (151/0-)، کمبود انگیزه پیشرفت به میزان(087/0-) ، بر توسعه صنعتی اثر منفی دارند. بنابراین مهاجرفرستی بیشترین اثر و کمبود انگیزه پیشرفت کمترین اثر را بر توسعه صنعتی دارد. همچنین در وزن های رگرسیونی کاهش سرمایه اجتماعی بی اثر است.پس ضمن تایید فرضیات پژوهش مشخص می شود ، موانع اجتماعی-فرهنگی بر توسعه صنعت در شهرهای کوچک و متوسط استان لرستان ( با تاکیدی بر صنایع کوچک و تبدیلی ) تاثیر منفی دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

89 - ارائة مدل پارادایمی فقر و تبیین جامعه‌شناختی آن در مناطق محروم استان خوزستان( مورد مطالعه: شهرهای حمیدیه و اندیکا)
معصومه باقری علی بوداقی سجاد بهمنی مرضیه شهریاری

10.30495/uss.2022.694999

این مطالعة کیفی، با هدف ارائة مدل پارادایمی فقر و تبیین جامعه‌شناختی آن در شهرهای محروم اندیکا و حمیدیه در استان خوزستان به انجام رسیده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، نظریه داده‌بنیاد است. در این پژوهش از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده و تعداد مشارکت‌کنندگان 40 چکیده کامل

این مطالعة کیفی، با هدف ارائة مدل پارادایمی فقر و تبیین جامعه‌شناختی آن در شهرهای محروم اندیکا و حمیدیه در استان خوزستان به انجام رسیده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، نظریه داده‌بنیاد است. در این پژوهش از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شده و تعداد مشارکت‌کنندگان 40 نفر بوده است. بعد از کدگذاری، نوزده مقولة اصلی پدیدار شد. پاردایم ظهوریافته، در بعد شرایط شامل(چالش تأمین اعتبار از طریق جذب اعتبارات بخش دولتی و خصوصی، ضعف فرهنگ کار و مهارت‌آموزی در میان جوانان(ساختمان ذهنی دولت‌گرا)، بی توجهی به شایسته‌سالاری در مدیریت شهرستان، عدم حمایت ویژه از مناطق محروم استان، عدم خودباوری جوانان در نتیجه محرومیت( پذیرش روانی فرهنگ فقر)، توزیع ناعادلانة فرصت‌ها در نتیجة وجود فساد اداری، نارضایتی از میزان حمایت دولت و مشکل نقدینگی در راه‌اندازی بنگاه‌های کوچک، خانگی و زودبازده، ضعف سرمایة اجتماعی جوانان در مناطق شهری) و در بعد کنش – تعامل (کلید اشتغال؛ مهارت‌آموزی همراه با نگاه کارآفرینی، ایجاد و تقویت شهرک‌های صنعتی، تخصیص اعتبارات ملی و ویژه، شایسته‌سالاری و انتخاب مدیران متخصص، جهادی و اثربخش، ظرفیت‌های اجتماع‌محور، پشتوانة رفع فقر) و در بعد پیامدها (نزاع‌ها و تنش‌های طایفه‌ای و قومی به عنوان عامل تشدید چرخة فقر، بی‌قدرتی و بیگانگی اجتماعی، کاهش کیفیت سبد کالای مصرفی خانوارها و تورم غذایی( فرسایش شاخص قدرت خرید مردم)، احساس یأس اجتماعی، فرسایش اعتماد اجتماعی، آسیب‌های اجتماعی) است که حول یک مقولة هسته به نام فقر شهری در پیوند با محرومیت از فرصت‌ها در روستا و حاشیه‌ها شکل گرفته اند.واژه‌های کلیدیفقر شهری، روش نظریة داده‌بنیاد، شهرهای اندیکا و حمیدیه پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

90 - بهسازی سرمایه اجتماعی و ارتقاء وفاق اجتماعی در شهرهای چند فرهنگی(مورد مطالعه: شاهین شهر)
رامین طهماسبی زاده رضا اسماعیلی

10.30495/uss.2021.689297

هدف مقاله حاضر بهسازی سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر ارتقاء وفاق اجتماعی در شهرهای چندفرهنگی است. روش پژوهش از نوع کیفی با رویکرد نظریه زمینه ای است. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری نظری و از نوع هدفمند و برای گردآوری داده ها از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته استفاده شده چکیده کامل

هدف مقاله حاضر بهسازی سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر ارتقاء وفاق اجتماعی در شهرهای چندفرهنگی است. روش پژوهش از نوع کیفی با رویکرد نظریه زمینه ای است. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری نظری و از نوع هدفمند و برای گردآوری داده ها از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته استفاده شده است و در نمونه ی پژوهش، تعداد 11 نفر از مسؤولان و مدیران اجرایی و علمی مرتبط با موضوع که در شهر شاهین شهر دارای اندیشه و تجارب اجرایی و مسؤولیت سیاسی بوده اند، مشارکت کرده اند. در این تحقیق، از میان شیوه‌های مختلف احراز پایایی، از روش‌‌ استفاده از راهنما یا پروتکل مصاحبه یا همان پرسش‌های مولّد و هدایت جریان مصاحبه برای گردآوری داده‌ها بهره گرفته شده است. یافته های به دست آمده حاکی از آن است که مؤلفه های سرمایه اجتماعی تجربه شده در شهر شاهین شهر عبارتند از مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، اعتماد اجتماعی و پیوند درون گروهی قوی. هر یک از این مؤلفه ها از نگاه مشارکت کنندگان به صورت مطلوبی در میان اقوام ساکن در شاهین شهر وجود دارد و همین امر دلیلی بر وضعیت مطلوب وفاق اجتماعی در میان شهروندان شاهین شهر به عنوان یکی از شهرهای چندفرهنگی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

91 - بررسی تأثیر موانع اجتماعی و فرهنگی بر توسعۀ صنعت در شهرهای کوچک و متوسط استان لرستان؛ با تأکید بر صنایع کوچک و تبدیلی در 1400
فرشید گراوند اصغر محمدی منصور حقیقتیان

10.30495/uss.2022.699025

هدف این پژوهش بررسی میزان تأثیر بر توسعۀ صنایع کوچک و تبدیلی در شهرهای کوچک و متوسط استان لرستان است که با روش پیمایش انجام شده است. اطلاعات مورد نیاز با پرسشنامه و با انتخاب نمونه‌ای به تعداد 483 نفر از جمعیت 12022 نفری و با تکنیک نمونه‌گیری چند مرحله‌ای (به ترتیب: طبق چکیده کامل

هدف این پژوهش بررسی میزان تأثیر بر توسعۀ صنایع کوچک و تبدیلی در شهرهای کوچک و متوسط استان لرستان است که با روش پیمایش انجام شده است. اطلاعات مورد نیاز با پرسشنامه و با انتخاب نمونه‌ای به تعداد 483 نفر از جمعیت 12022 نفری و با تکنیک نمونه‌گیری چند مرحله‌ای (به ترتیب: طبقه‌ای، سهمیه‌ای و تصادفی) جمع‌آوری شده‌اند و برای صورت‌بندی چارچوب نظری پژوهش از نظریه‌های جامعه‌شناسانی مانند روزنشتاین، اورت.اس.لی، مک‌کله‌لند، و... استفاده شده است. پایایی کل پرسشنامۀ این پژوهش 7/. به دست آمده است و فرضیه‌ها با رگرسیون چند متغیره آزمون شده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهند به ترتیب متغیرهای مهاجرفرستی به میزان 537/0-، وجود اختلافات قومی به میزان 329/0-، سنت‌های ناکارآمد به میزان 151/0- و کمبود انگیزۀ پیشرفت به میزان 087/0- بر توسعه صنعت تأثیر منفی دارند. هم‌چنین متغیر مهاجرفرستی بیشترین تأثیر و متغیر کمبود انگیزۀ پیشرفت، کمترین تأثیر را بر توسعۀ صنعت نشان داده‌اند و در وزن‌های رگرسیونی، کاهش سرمایه اجتماعی تأثیری بر متغیر وابسته نداشته است. در مجموع، فرضیه‌های تحقیق تأیید شده‌اند و بنا بر نتایج، موانع اجتماعی و فرهنگی بر توسعۀ صنایع کوچک و تبدیلی در شهرهای کوچک و متوسط استان لرستان تأثیر منفی گذاشته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

92 - تبیین عملکرد شهرهای جدید در افق 1410 ( مطالعه موردی: شهرهای جدید منطقه کلانشهر تهران)
جبار شرافت پور رحیم سرور بختیار عزت پناه

روند رو به رشد مهاجرت‌ها روستا به شهرها بعد از انقلاب صنعتی باعث شکل‌گیری‌کلانشهرها در فضای منطقه‌ای شده است که متعاقب آن زمینه‌ساز چالشهای زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی در ابعاد گسترده در شهرها شد، برای فایق آمدن بر مشکلات برنامه‌ها و سیاست‌های مختلفی عن چکیده کامل

روند رو به رشد مهاجرت‌ها روستا به شهرها بعد از انقلاب صنعتی باعث شکل‌گیری‌کلانشهرها در فضای منطقه‌ای شده است که متعاقب آن زمینه‌ساز چالشهای زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی در ابعاد گسترده در شهرها شد، برای فایق آمدن بر مشکلات برنامه‌ها و سیاست‌های مختلفی عنوان و اجرای شدند، جدیدترین سیاست در این زمینه ایجاد شهرهای جدید به عنوان مستقیم‌ترین سیاست جهت کنترل و ساماندهی کلانشهرها عنوان گردید. تحقیق حاضر با هدف تبیین عملکرد شهرهای جدید در افق1410 سعی بر تعیین میزان موفقیت شهرهای جدید در راستای ساماندهی کلانشهر تهران بوده است. برای این منظور 43 شاخص در 6 مولفه مورد استفاده قرار گرفته‌اند که جهت سنجش رابطه بین شاخص‌ها و استخراج عامل‌های کلیدی از نرم‌افزار MICMAC و جهت تبیین وضعیت‌های ممکن عملکرد شهرهای جدید از سناریو ویزارد استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که عملکرد شهرهای جدید در افق 1410 بیانگر 4 سناریو قوی، 780 سناریو ضعیف و 21 سناریو محتمل بوده است. سناریوهای با وضعیت نامطلوب از مجموع 210 حالت ممکن با 129 حالت و ضریب 61 درصد با ویژگی‌های( کاهش سطح اشتغال ، کاهش کیفیت کالبدی منطقه، افزایش سیاست تمرکز، افزایش حاشیه نشینی، کاهش تعلق خاطر، شکل گیری روند زنجیره شهری، افزایش مهاجرت به تهران، افزایش اختلاف در توزیع خدمات، افزایش سط آلودگی، خوابگاهی شدن شهرهای جدید) محتمل‌ترین سناریو بوده‌اند. &emsp; پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

93 - نقش شهرک‌های صنعتی در توسعه شهرهای کوچک با نگاهی بر تأثیر شهرک صنعتی شمس‌آباد بر شهر حسن آبادفشافویه
منصوره تاری وردی پروانه زیویار بهمن کارگر

ایجاد شهرک‌ها و نواحی صنعتی، یکی از رویکردهای رایج صنعتی سازی در کشورهاست که به‌منظور تسهیل و تمرکز فعالیت‌ها با نگاهی بر حفظ محیط زیست و کاهش هزینه های تمام شده تولیدات صنعتی انجام میشود. شهرک های صنعتی، در کشور ما نیز ازآن به عنوان لوکوموتیو بخش صنعت نام برده می شود . چکیده کامل

ایجاد شهرک‌ها و نواحی صنعتی، یکی از رویکردهای رایج صنعتی سازی در کشورهاست که به‌منظور تسهیل و تمرکز فعالیت‌ها با نگاهی بر حفظ محیط زیست و کاهش هزینه های تمام شده تولیدات صنعتی انجام میشود. شهرک های صنعتی، در کشور ما نیز ازآن به عنوان لوکوموتیو بخش صنعت نام برده می شود .احداث و توسعه این شهرک ها در حاشیه شهر های کوچک مانند شهر حسن آباد با در نظر گرفتن شرایط زیست محیطی آن می تواند در جهت کاهش بیکاری و بعبارتی به توسعه پایدار این شهر بیانجامد. شهرک صنعتی شمس آباد با برنامه توسعه در حد 3000 هکتار و بیش از 18 هزار شغل در مجاورت شهر حسن آباد قرار دارد این شهرک میتواند از پتانسل های اصلی و موثر جهت رشد و توسعه شهر حسن آباد باشد. پژوهش حاضر نقش شهرک صنعتی شمس آباد بر توسعه پایدار شهر حسن آباد، بخش فشافویه را بررسی میکند. روش پژوهش کتابخانه‌ای پیمایشی(پرسشنامه‌ای) است. نتایج نشان می‌دهد که ایجاد شهرک صنعتی شمس آباد بر مجموع شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر حسن آباد و حومه مورد مطالعه می تواند اثر مطلوب داشته است و باعث افزایش اشتغال شده است. در این میان، شاخص اقتصادی، بیشترین تأثیر و شاخص کالبدی محیطی، کمترین تأثیر را از این شهرک پذیرفته است. در نهایت نتایج حاصل عوامل داخلی و خارجی نشان می دهد که راهبرد SO استراتژی غالب بر منطقه مورد مطالعه می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

94 - تحلیل مقایسه ای سازوکار فضای جغرافیایی شهرهای جهانی و کلانشهرهای ملی در فرآیند جهانی شدن، مطالعه موردی: شهرجهانی شانگهای و کلانشهر ملی تهران
علیرضا شه بخش معصومه حافظ رضازاده غلامرضا میری

شناخت سازوکار فضای جغرافیایی شهرها، در مواجهه با ابر فرآیند جهانی شدن،‌‌ از مهمترین رویکردهای مربوط به تحلیل‌های فضای جغرافیایی می‌باشد. پژوهش حاضر با درک این نکته و در نظر گرفتن اهمیت کلانشهرهای کشورهای درحال توسعه، تهران را در کنار شانگهای که یکی از الگوهای موفق جهانی چکیده کامل

شناخت سازوکار فضای جغرافیایی شهرها، در مواجهه با ابر فرآیند جهانی شدن،‌‌ از مهمترین رویکردهای مربوط به تحلیل‌های فضای جغرافیایی می‌باشد. پژوهش حاضر با درک این نکته و در نظر گرفتن اهمیت کلانشهرهای کشورهای درحال توسعه، تهران را در کنار شانگهای که یکی از الگوهای موفق جهانی شدن می‌باشد، با هدف یافتن سازوکار فضای جغرافیایی این دو شهر و ارائه مدل بومی جهانی شدن، انتخاب نموده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی، تحلیلی و استنباطی می‌باشد، که با بهره‌گیری از مبانی نظری، اخذ نظرات کارشناسان از طریق روش دلفی و سنجش استنباطی متغیرهای جهانی شدن، با استفاده از آزمون (Man-witny)، در محیط نرم افزار SPSS به بررسی آن پرداخته شده است. نتایج حاصل که به صورت دو معادله بیان شده است، بازگو کننده تفاوت مولفه یکپارچگی فرآیندهای اقتصادی، ارتباطی، اطلاعاتی و پیوستگی مکانی آنها در سامانه جهانی با سامانه غیرجهانی می-باشد. نتیجه بررسی متغیرهای جهانی شدن در دو شهر تهران و شانگهای نشان می‌دهد که بیشترین میزان اختلاف به ترتیب مربوط به متغیر حجم تجارت بین‌الملل، گردشگری خارجی، ضریب نفوذ اینترنت، تعداد شعبات بانکهای خارجی، تعداد شعبات شرکت‌های چند ملیتی وسرمایه گذاری مستقیم خارجی می‌باشد. لذا از نظر توصیفی، تحلیلی و استنباط آماری، نتایج گویای ساز و کار متضاد فضای جغرافیایی شانگهای و تهران می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

95 - تحلیل ابعاد و مولفه‌های جایگاه زنان در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهرهای ایرانی- اسلامی (مطالعه موردی: شهر زاهدان)
سودابه هاشم زهی معصومه حافظ رضازاده مریم کریمیان بستانی

استفاده از دیدگاه های جنسیتی در برنامه‌ریزی شهری در دهه‌های گذشته بسیار رواج یافته و منجر به ایجاد پروژه‌هایی تحت عنوان برنامه-ریزی جنسیتی یا برنامه‌ریزی حساس به جنسیت شده است. لذا امروزه یکی از محورهای اصلی مورد توجه طراحی شهری و برنامه‌ریزی شهری بخصوص در حوزه فضاهای ع چکیده کامل

استفاده از دیدگاه های جنسیتی در برنامه‌ریزی شهری در دهه‌های گذشته بسیار رواج یافته و منجر به ایجاد پروژه‌هایی تحت عنوان برنامه-ریزی جنسیتی یا برنامه‌ریزی حساس به جنسیت شده است. لذا امروزه یکی از محورهای اصلی مورد توجه طراحی شهری و برنامه‌ریزی شهری بخصوص در حوزه فضاهای عمومی "پردازش به عدالت جنسیتی" در طراحی فضاهای شهری است. رابطه جنسیت و فضای شهری امروزه یکی از بحث‌های اساسی در عرصه جهانی است. در این راستا هدف پژوهش حاضر جایگاه زنان در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهرهای ایرانی - اسلامی (مطالعه موردی: شهر زاهدان) می‌باشد. پژوهش حاضر، از نظر هدف، جزء پژوهش‌های کاربردی است. به منظور سنجش و تجزیه و تحلیل از نرم‌افزار SPSS و مدل TOPSIS، استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای جهت بررسی برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهر زاهدان متناسب با جایگاه زنان در بعد (معنایی، فعالیتی، اجتماعی، کالبدی)، نشان از وضعیت نامناسب طراحی فضا‌های عمومی متناسب با جایگاه زنان در این ابعاد می‌باشد. با توجه به یافته‌ها و محاسبات انجام شده در مدل تاپسیس، از نظر متخصصین و کارشناسان، بعد فعالیتی با کسب مجموع امتیاز (833/0)، در رتبه نخست تاثیرگذاری و اهمیت قرار دارد. همچنین بعد اجتماعی با کسب امتیاز (776/0)، در درجه دوم تاثیرگذاری قرار دارند. از نظر متخصصین و کارشناسان بعد کالبدی در آخرین درجه تاثیرگذاری و اهمیت در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای عمومی در شهر زاهدان می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

96 - تحلیلی راهبردی از وضعیت توسعه پایدار شهر جدید پرند
کامران ولی پورپاشاکلایی علی اصغر رضوانی سعید پیری

بررسی و شناخت وضعیت مناطق شهری و احداث آنها به لحاظ پایداری و توسعه پایدار، از مسائلی است که اخیرا در فرهنگ برنامه ریزی شهری مطرح شده است. استفاده از شاخص‌های خدمات شهری، اجتماعی و کالبدی می‌تواند معیار مناسبی برای تعیین جایگاه شهرهای جدید و هم عاملی در جهت رفع مشکلات ب چکیده کامل

بررسی و شناخت وضعیت مناطق شهری و احداث آنها به لحاظ پایداری و توسعه پایدار، از مسائلی است که اخیرا در فرهنگ برنامه ریزی شهری مطرح شده است. استفاده از شاخص‌های خدمات شهری، اجتماعی و کالبدی می‌تواند معیار مناسبی برای تعیین جایگاه شهرهای جدید و هم عاملی در جهت رفع مشکلات برای رسیدن به توسعه پایدار شهری باشد. نظر به اینکه شهر تهران از نظر مساحت و جمعیت اولین شهر کشور است و مهمترین کانون جذب جمعیت در ایران است، لذا محدودیت‌هایی از نظر امکانات، گسترش شهر و همچنین عدم توان جذب جمعیت بیشتر را پیش رو دارد. هدف پژوهش: تحلیلی راهبردی از وضعیت توسعه پایدار شهر جدید پرند می باشد. پژوهش حاضراز لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی است و با اتکا بر یافته‌های اسنادی و میدانی، به بررسی موضوع پرداخته شده است. ابزارجمع آوری داده ها پرسشنامه و مصاحبه است.سپس با استفاده از روشهای تحلیل کمی نظیر و AHP و SWOT مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد شهر جدید پرند در ایفای نقش خود که همانا جمعیت پذیری بخشی از مازاد جمعیت و تمرکززدایی از مادر شهر تهران بوده چندان موفق نبوده است. بخش زیادی از این عدم توفیق ناشی از عدم احداث متناسب زیرساختها و نبود زمینه‌های اشتغال و فعالیت در این شهر بوده که آن هم متأثر از ناکارآمدی مدیریت و برنامه‌ریزی متناسب با نیازهای توسعه شهری بوده است. نتیجه تحقیق حاضراستخراج22راهبرد توسعه‌ای ((SO، محافظه کارانه (ST)، تنوع ( (WOو تدافعی (WT) از طریق تحلیل ( (SWOTاست. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

97 - تبیین نقش اقوام در گسترش کالبدی- فضایی شهرهای چند قومیتی (نمونه موردی : شهر دوگنبدان)
جلال کامران کرامت اله زیاری کیانوش ذاکر حقیقی

شهرها به دلایلی چون رشد سریع جمعیت، مهاجرت اقوام با فرهنگ‌های متفاوت، عدم وجود برنامه و مدیریت کارآمد با مشکلاتی مانند ساختار کالبدی-فضایی ناهماهنگ و عدم وجود هویت شهری روبه‌رو شده‌اند. شهر دوگنبدان با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقتصادی که دارا می‌باشد به عنوان یکی از ش چکیده کامل

شهرها به دلایلی چون رشد سریع جمعیت، مهاجرت اقوام با فرهنگ‌های متفاوت، عدم وجود برنامه و مدیریت کارآمد با مشکلاتی مانند ساختار کالبدی-فضایی ناهماهنگ و عدم وجود هویت شهری روبه‌رو شده‌اند. شهر دوگنبدان با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقتصادی که دارا می‌باشد به عنوان یکی از شهرهای مهم نفتی و مهاجرپذیر است که وجود اقوام مختلف از جمله ترک، لر، کرد و غیره در ساختار شهر از لحاظ ابعاد کالبدی-فضایی ، اقتصادی و اجتماعی چندگانگی به وجود آورده است. در همین راستا، در این پژوهش، هدف اصلی تبیین نقش اقوام در گسترش کالبدی-فضایی شهرها چند قومیتی(شهر دوگنبدان) است. این مقاله به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف و ماهیت توسعه‌ای-کاربردی می‌باشد. برای شناسایی میزان تأثیرگذاری مؤلفه‌های تأثیرگذار بر ساختار کالبدی-فضایی یکپارچه شهر دوگنبدان از نرم افزار Spss و روش تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل اقتصادی بیشترین تأثیر را در شکل‌گیری الگوی کنونی توسعه شهر دوگنبدان داشته‌اند. بررسی علل این توسعه ناموزون شهر و تأثیر پذیرفته از مهاجرت اقوام نشان دهنده آن است که شهر دوگنبدان در ۱۵ سال اخیر شاهد ناپایداری الگوی توسعه شهر بوده است و هم‌چنین، عوامل استخراج شده به ترتیب عامل شهر پاک و قابل زیست، شهری قوم محور، شهری اجتماع محور، شهری کالبد محور و در نهایت شهری اقتصاد محور از لحاظ محتوایی و طبق مرور متون نظری ارتباط نزدیکی با محدوده مطالعاتی دارند، نام‌گذاری شده است و در پیدایش و تکوین محلات شهر دوگنبدان اثرگذاری بیشتری داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

98 - تحلیل و بررسی جرم آلودگی هوا در شهرهای ایران از منظر حقوق کیفری و کنوانسیون‌های بین‌المللی
علیرضا زاهدی نبی خداکرمی

چکیده در سال ۲۰۱۴ میلادی بیش از ۹۰ درصد جمعیت جهان در مناطقی زندگی می‌کردند که کیفیت هوای پایین‌تر از استانداردهای سازمان بهداشت جهانی داشتند. کیفیت هوای تهران به عنوان پنجمین شهر آلوده ایران فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد. وضعیت ساکنان سایر شهرهای بزرگ که اکنون چکیده کامل

چکیده در سال ۲۰۱۴ میلادی بیش از ۹۰ درصد جمعیت جهان در مناطقی زندگی می‌کردند که کیفیت هوای پایین‌تر از استانداردهای سازمان بهداشت جهانی داشتند. کیفیت هوای تهران به عنوان پنجمین شهر آلوده ایران فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد. وضعیت ساکنان سایر شهرهای بزرگ که اکنون با بحران آلودگی هوای ناشی از توفان‌های شن و ماسه، پدیده ریزگردها و سایر آلاینده‌های محیطی روبه‌رو هستند، از برخی جهات بدتر ارزیابی‌شده است. امروزه‌ محیط زیست‌ که‌ از‌ ارزشـمندترین نعمت‌های خداوند متعال به‌ بشـر‌ بـوده و نقـش بسزایی در حیات همه موجودات دارد مورد هـجمـه قــرار گرفتـه‌ و بـه‌ سـرعت رو بـه تخریـب، آلودگی و زوال‌ است. هدف اصلی این مقاله عبارت است از تحلیل و بررسی جرم آلودگی هوا در شهرهای ایران از منظر حقوق کیفری و کنوانسیون های بین‌المللی است. آلودگی هوای شهرها در حقوق کیفری ایران و کنوانسیون های بین‌المللی دارای چه تبعاتی برای عاملان و مرتکبین آن است؟ فرضیه‌ای را که برای پاسخگویی به سؤال اصلی در صدد تحلیل و بررسی آن هستیم این است که آلودگی هوا نیازمند توجه بیشتر در نهادهای قضایی و نیز متون حقوق کیفری ایران است. روش انجام این تحقیق با توجه به موضوع و اهداف و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت توصیفی – تحلیلی و از طریق بررسی متون قانونی و نظریات حقوقدانان و فقهای در خصوص موضوع حاضر است. بر این اساس جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و مراجعه به پایگاه‌های داده و جستجوی اینترنتی مقالات دارای درجه علمی معتبر و به‌روزرسانی شده خواهد بود. ابزار گردآوری اطلاعات به صورت فیش‌برداری و بانک‌های اطلاعاتی است. روش تجزیه و تحلیل در این مقاله به صورت کیفی و استدلالی خواهد بود. بدین شیوه که متغیرهای موضوع را مورد بررسی قرار داده و ضمن توصیف و تحلیل داده‌های گردآوری شده به صورت نظامند به تبیین ابعاد مختلف موضوع پرداخته و با گذار از آنچه هست به آنچه باید باشد، داده‌ها مورد استدلال قرار می‌گیرند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

99 - ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی منطقه‌ی قفقاز در سیاست خارجی ایران(نمونه‌ی موردی: خزر و فراخزر)
افشین متقی

چکیده امروزه شهرها به عنوان مکان های زیست بشر آنچنان جایگاهی یافته اند که توسط مدیریتی مستقل اداره می شوند. در این راستا شهرها، نیازمند مدیریتی هستند که بتواند زمینه ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین شهری را در راستای توسعه پایدار شهری فراهم آورد. بدین ترتیب دولت های محلی به ع چکیده کامل

چکیده امروزه شهرها به عنوان مکان های زیست بشر آنچنان جایگاهی یافته اند که توسط مدیریتی مستقل اداره می شوند. در این راستا شهرها، نیازمند مدیریتی هستند که بتواند زمینه ارتقاء کیفیت زندگی ساکنین شهری را در راستای توسعه پایدار شهری فراهم آورد. بدین ترتیب دولت های محلی به عنوان تنها نهادهای محلی موجود در شهر که ارتباط نزدیکی با زندگی شهروندان شهری دارند، می توانند نقش بسیار مؤثری در توسعه پایدارِ شهری ایفا نمایند. بدین ترتیب پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال تبیین نقش دولت های محلی در توسعه پایدار شهری و در راستای آن ارئه مدلی مفهومی جهت توسعه پایدارِ شهرهای ایران می باشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که روی آوردن به توسعه پایدار شهری در جهت ساختن شهر پایدار و شهروند سالم در ایران، ضروریست (بهداشت، کیفیت زندگی و پایداری محیط و سلامت شهروند) در اولویت اقدامات دولت های محلی در راستای مدیریت شهری مد نظر قرار گیرد تا بتوان بسیاری از معضلات شهری را رفع نمود و در راستای آن توسعه پایدار شهری را در فضای شهرهای ایران مهیا ساخت پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

100 - ارزیابی استراتژی‌های توسعه گردشگری پیرامون نواحی کلان‌شهری: (شهرستان شمیرانات، بخش لواسانات)
الهام افتخاری مسعود مهدوی حاجیلویی پرویز کردوانی

چکیده برقراری ارتباط متوازن و استراتژیک بین تقاضای روزافزون جمعیت شهری برای گذراندن اوقات فراغت و تفریح در سکونتگاه‌های روستایی و ضرورت توسعه این سکونتگاه ها با استفاده از منابع و پتانسیل های گردشگری موجود در این مناطق راهبرد مدیریت و برنامه ریزی اقتصادی عصر حاضر به شم چکیده کامل

چکیده برقراری ارتباط متوازن و استراتژیک بین تقاضای روزافزون جمعیت شهری برای گذراندن اوقات فراغت و تفریح در سکونتگاه‌های روستایی و ضرورت توسعه این سکونتگاه ها با استفاده از منابع و پتانسیل های گردشگری موجود در این مناطق راهبرد مدیریت و برنامه ریزی اقتصادی عصر حاضر به شمار می رود. هدف این مقاله تحلیل و بررسی راهبردهای توسعه گردشگری بخش لواسانات در شهرستان شمیرانات به منظور پاسخگویی به دو نیاز توسعه منطقه و تقاضا برای گردشگری است. با توجه به موقعیت پیرامونی بخش لواسانات در شهرستان شمیرانات نسبت به کلان‌شهر تهران از یک طرف و پتانسیل‌های گردشگری آن از طرف دیگر سؤال اصلی مقاله این است که بهینه ترین استراتژی برای توسعه گردشگری در این منطقه کدام استراتژی است؟ فرضیه ای را که در این مقاله برای پاسخ گویی به سؤال اصلی در صدد آزمون آن هستیم این است که به نظر می رسد مناسب ترین استراتژی برای توسعه گردشگری در ناحیه مورد مطالعه استراتژی‌های تهاجمی (SO) یعنی توجه به نقاط قوت داخلی این منطقه (پتانسیل های گردشگری) و بهره گیری از فرصت های موجود در پیرامون آن (تقاضا برای گذران اوقات فراغت در کلان‌شهر تهران) است. روش تحقیق مقاله تلفیقی از روش های تحلیل شبکه ای (ANP) و سوآت (SWOT) است و برای سنجش وزن سنجه ها از آزمونt تک نمونه استفاده شده که جامعه آماری مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 389 نفر متشکل از 2 گروه (مردم و مسئولان) تعیین شد و میزان پایایی و روایی پرسش نامه به روش آلفای کرونباخ (89. برای مردم و 91. برای مسئولین) به دست آمده است. نتایج مقاله نشان می دهد که مناسب ترین استراتژی برای توسعه گردشگری در محدوده مورد مطالعه استراتژی تهاجمی و در اولویت بعد رقابتی (SO)(توسعه‌ای) است و نیز از میان سنجه های 66 گانه مدل سوآت سنجه های S1، W15،O1و T1 بیشترین امتیاز را کسب کرده اند. Abstract Establishing a balanced and strategic relationship between the growing demand for urban population to spend leisure time and have fun in rural settlements (this dimension is more likely to be found in the countryside and neighboring villages with larger cities) and the need to develop rural settlements using the resources and potential of tourism in these areas is current economic management and planning strategy. The purpose of this paper is to analyze and evaluate the tourism development strategies of the Lavasanat section in the city of Shemiranat. The main question of this article is that considering the peripheral location of the Lavasanat section in the city of Shemiranat compared to Tehran metropolis from one side and its potential for tourism on the other, which strategy is the most effective strategy for tourism development in this region? The hypothesis we are trying to test in this article is to answer the main question seems that the most appropriate strategy for developing tourism in the studied area is aggressive strategies (SO), namely, the attention to the internal strengths of this region (tourism potential) and the exploitation of the opportunities available around it. The demand for leisure in the metropolis of Tehran). Method of research paper is a compilation of Network Analysis (ANP) and Swot(SWOT) to measure the weight of the measurements, a single sample t test was used. The population of the study was determined using the Cochran formula consisting of 389 people, composed of 2 groups (people and authorities)the reliability and validity of the questionnaire were obtained by Cronbach's alpha (89 for people and 91 for officials). The results of the paper show that the most appropriate strategy for tourism development in the studied area is aggressive and in the next stage is competitive (SO) (development) and from the 66th model of Swat model also the scores of S1, W15, O1 and T1 have earned the most points. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

101 - بررسی شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار و سطح برخورداری آن در کلان‌شهرهای ایران
سید امیرحسین منجم زاده کرامت الله زیاری حمیدرضا ماجدی

چکیده محیط زیست شهری، محصول تلاقی سه مؤلفه محیط طبیعی، محیط انسان‌ساخت و محیط اقتصادی و اجتماعی است. یکی از موضوعات مهم در توسعه کلان‌شهرهای ایران عدم توجه کافی به مؤلفه‌های توسعه پایدار از جمله مؤلفه زیست‌محیطی است که این امر منجر به پیدایش خطرات و معضلات شهری پیچید چکیده کامل

چکیده محیط زیست شهری، محصول تلاقی سه مؤلفه محیط طبیعی، محیط انسان‌ساخت و محیط اقتصادی و اجتماعی است. یکی از موضوعات مهم در توسعه کلان‌شهرهای ایران عدم توجه کافی به مؤلفه‌های توسعه پایدار از جمله مؤلفه زیست‌محیطی است که این امر منجر به پیدایش خطرات و معضلات شهری پیچیده و ناپایداری مانند آلودگی منابع آبی، آلودگی هوا، ناسالم بودن آب آشامیدنی، نبود سیستم کا‌رآمد جهت جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب، آلوده ‌شدن خاک به مواد شیمیائی، انباشته شدن مواد زائد جامد، فرسایش خاک و ... شده است. هدف این مقاله بررسی سطح برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار است. سؤال اصلی مقاله این است که برخورداری کلان‌شهرهای ایران از شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در چه سطحی است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح شده است از جمله اینکه شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار کدام اند؟ و یا اینکه کدام شهرهای ایران در گروه شهرهای میلیونی قرار می‌گیرند؟ شهرهای میلیونی کشور بر اساس سرشماری سال 1395 عبارت اند از: تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، اهواز، قم، کرمانشاه و ارومیه. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که نگاه ما به شهرها می‌بایستی به عنوان موجودی ارگانیک باشد و از نگاه مهندسی صرف به شهرها پرهیز شود و این که شهر به همان میزان که به کالبد نیاز دارد، به همان میزان به پایداری شهری در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و سیاسی و مهم‌تر از همه زیست‌محیطی نیاز دارد. نتایج این مقاله نشان می دهد که اهواز، شیراز و ارومیه برخوردارترین شهرها از نظر توسعه پایدار محسوب می‌شوند. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی-توسعه‌ای است که اطلاعات مورد نظر از طریق مرکز آمار ایران و سالنامه‌های آماری جمع‌آوری گردیده است. روش انجام مطالعه تحلیل عاملی است و نتایج به دست آمده بیانگر تفاوت معنی‌دار شاخص‌های زیست‌محیطی توسعه پایدار در شهرهای میلیونی کشور است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

102 - مدیریت و برنامه‌ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان‌شهرهای ایران
کمیل درویشی حیدر لطفی محمد حسن نامی

چکیده مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار شهری در دنیای امروزین ضرورتی غیر قابل انکار و غیر قابل جایگزین یافته است. در این چارچوب با توجه به این گردشگری پدیده ای است که میان بخشی و به نوعی مخرج مشترک کل سیستم اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی یک کشور است در نتیجه تلاش چکیده کامل

چکیده مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار شهری در دنیای امروزین ضرورتی غیر قابل انکار و غیر قابل جایگزین یافته است. در این چارچوب با توجه به این گردشگری پدیده ای است که میان بخشی و به نوعی مخرج مشترک کل سیستم اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی یک کشور است در نتیجه تلاش برای شکوفایی آن نیز نیازمند مدیریت و برنامه ریزی سیستمی است. هدف این مقاله بررسی ضرورت مدیریت و برنامه ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان ‌شهرهای ایران است. سؤال اصلی مقاله این است که مدیریت و برنامه ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان ‌شهرهای ایران بایستی داری چه مدل و مشخصاتی باشد؟ فرضیه ای را که در این مقاله برای پاسخگویی به سؤال اصلی در صدد تجزیه و تحلیل آن هستیم این است که برنامه ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان‌شهرهای ایران بایستی همه نهادهای حاکمیتی کشور به ویژه نهادهای حوزه امنیت را در چرخه ای کارآمد و پویا با خود همراه سازد. روش انجام این مقاله ترکیبی است از روش توصیفی- تحلی و نیز روش سوات که عمدتا از این روش اخر برای تحلیل نتیجه گیری و دستاوردهای علمی پژوهشی مقاله استفاده می شود. نتایج مقاله نشان می دهد که مدیریت و برنامه ریزی سیستمی گردشگری پایدار در کلان شهرهای ایران پدیده ای پیچیده و پرچالش است که نیازمند مدیریت و برنامه ریزی دولت در سطوح قانون گذاری و دستگاه های اجرایی و نظارتی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

103 - بررسی جغرافیای جرم در کلان‌شهرهای ایران: مطالعه موردی شهر تهران
سارا اشکیتی نبی خداکرمی

چکیده بررسی جغرافیایی نخستین کوشش علم جغرافیا در باب تحلیل رابطۀ میان محیط و رفتار انسان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که معماری و شهرسازی بر میزان وقوع جرم تأثیر دارد. محیط‌های شهری کم ‌تردد، تاریک و غیرقابل رؤیت مانند حاشیه شهرها معمولاً به محل تجمع معتادان، محل مناسبی چکیده کامل

چکیده بررسی جغرافیایی نخستین کوشش علم جغرافیا در باب تحلیل رابطۀ میان محیط و رفتار انسان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که معماری و شهرسازی بر میزان وقوع جرم تأثیر دارد. محیط‌های شهری کم ‌تردد، تاریک و غیرقابل رؤیت مانند حاشیه شهرها معمولاً به محل تجمع معتادان، محل مناسبی برای خرید و فروش مواد مخدر و اموال مسروقه تبدیل می‌شود. پدیده جرم یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اجتماعی و از خطرناک‌ترین آفت های ممکن است، با مروری بر تاریخ در می‌یابیم پیشگیری از جرم در تاریخ عمدتاً به مفهوم پیشگیری از تکرار جرم بوده نه پیشگیری از وقوع جرم. آنچه در بررسی جغرافیایی جرائم شـهری اهـمیت دارد، رابطه فضا و محیط شهری با رفتارهای اجتماعی از نوع منفی و ناهنجار آن است. هدف اصلی این مقاله عبارت است از بررسی و تحلیل نقش مؤلفه‌های محیطی کلان‌شهرهای ایران به ویژه تهران در وقوع آمار جرم در آن‌ها است. سؤال اصلی مقاله این است که نقش مؤلفه‌های محیطی کلان‌شهرهای ایران به ویژه تهران در وقوع آمار جرم در آن‌ها چگونه است؟ فرضیه‌ای را که برای تحلیل و بررسی این سؤال در صدد آزمون آن هستیم این است که برخی مؤلفه‌های محیطی کلان‌شهرهای ایران به ویژه تهران وقوع جرم را تسهیل کرده است. روش انجام این تحقیق با توجه به موضوع و اهداف و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت توصیفی – تحلیلی و از طریق بررسی متون قانونی و نظریات حقوقدانان و فقهای در خصوص موضوع حاضر است. بر این اساس جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و مراجعه به پایگاه‌های داده و جستجوی اینترنتی مقالات دارای درجه علمی معتبر و به روز رسانی شده خواهد بود. ابزار گردآوری اطلاعات به صورت فیش‌برداری و بانک‌های اطلاعاتی است. روش تجزیه‌وتحلیل در این مقاله به صورت کیفی و استدلالی خواهد بود. بدین شیوه که متغیرهای موضوع را مورد بررسی قرار داده و ضمن توصیف و تحلیل داده‌های گردآوری شده به صورت نظامند به تبیین ابعاد مختلف موضوع پرداخته و با گذار از آنچه هست به آنچه باید باشد، داده‌ها مورد استدلال قرار می‌گیرند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

104 - تحلیل تعادل فضایی در توزیع جمعیت روستایی در شهرهای کوچک استان گلستان (مطالعه‌موردی: شهرکلاله)
فضل اله اسمعیلی

10.30495/uf.2022.1946427.1011

امروزه موضوع نابرابری و عدم تعادلهای فضایی میان سکونتگاه‌های شهری و روستایی از مباحث مهم اقتصاددانان و برنامه‌ریزان منطقه‌ای می‌باشد. وجود دوگانگی اقتصادی، قطب‌های رشد و پراکندگی نقاط روستایی از آثار این پدیده است. از این رو به‌منظور دستیابی به توسعه‌ی متوازن و یکپارچه چکیده کامل

امروزه موضوع نابرابری و عدم تعادلهای فضایی میان سکونتگاه‌های شهری و روستایی از مباحث مهم اقتصاددانان و برنامه‌ریزان منطقه‌ای می‌باشد. وجود دوگانگی اقتصادی، قطب‌های رشد و پراکندگی نقاط روستایی از آثار این پدیده است. از این رو به‌منظور دستیابی به توسعه‌ی متوازن و یکپارچه در فضای منطقه‌ای، ایجاد سلسله مراتب متعادل و نظام یافته‌ی سکونتگاه‌ها از نیازهای اساسی به شمار می‌آید که در این میان توجه به شهرهای کوچک یکی از راهکارهای تعادل‌بخشی به این وضعیت می‌باشد. این مطالعه با هدف شناخت وضعیت الگوی استقرار سکونتگاه‌ها، نحوه‌ی تمرکز و روند توزیع جمعیت در فضای منطقه‌ای شهرستان‌کلاله صورت گرفته است. در این راستا به‌عنوان نمونه 11 روستا در نظر گرفته شده و ابتدا از مدل‌های آنتروپی جهت سنجش میزان تمرکز جمعیت در شبکه‌ی سکونتگاه‌ها استفاده شده است یافته‌های به دست آمده از ضریب آنتروپی نشان دهنده عدم تعادل جمعیت در منطقه شهری کلاله با ضریب (0/572) می‌باشد. در واقع در منطقه شهری کلاله عدم تعادل فضایی حاکم است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

105 - تبیین و ارزیابی وضعیت پایداری شهرهای آینده و نمادهای اسلامی (با استفاده از نظریه گراندد تئوری )
مسعود صفایی پور هوشنگ مرادی

10.30495/uf.2022.1967848.1050

در دین اسلام؛ شهر، انسان و قواعد اسلامی کنار هم قرار می‌گیرند و در اینجاست که قرآن مواردی که برای زندگی جمعی انسان لازم است بیان می‌کند. پس مفهوم شهر اسلامی مطرح می‌شود و در قرآن برای شهر اسلامی مؤلفه‌ها و ویژگی‌هایی بیان‌شده است. برای دستیابی به یک شهر دارای نمادهای مط چکیده کامل

در دین اسلام؛ شهر، انسان و قواعد اسلامی کنار هم قرار می‌گیرند و در اینجاست که قرآن مواردی که برای زندگی جمعی انسان لازم است بیان می‌کند. پس مفهوم شهر اسلامی مطرح می‌شود و در قرآن برای شهر اسلامی مؤلفه‌ها و ویژگی‌هایی بیان‌شده است. برای دستیابی به یک شهر دارای نمادهای مطلوب، لازم است الگویی متناسب با ویژگی‌های آن فرهنگ و مٌلهم از آموزه های دینی شکل گیرد. این پژوهش ازنظر ماهیت توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی می باشد و داده ها و اطلاعات آن با استفاده از روش‌ کتابخانه ای و مصاحبۀ عمیق به‌دست‌آمده‌اند. روش مورد استفاده در این پژوهش، گراندد تئوری یا نظریۀ زمینه ای است. جامعۀ آماری این تحقیق با توجه به قلمرو موضوعی آن، شامل 18 نفر از افراد آگاه و متخصص در حوزۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، جامعه‌شناسی و شهرسازی است که به شیوۀ نمونه گیری هدفمند انتخاب‌شده‌اند. مصاحبه با جامعۀ هدف تا زمان رسیدن به حد اشباع ادامه یافت. برای تجزیه‌وتحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون محتوا استفاده گردید. هدف از انجام این پژوهش بررسی و ارزیابی وضعیت پایداری شهرهای آینده متناسب با نمادهای اسلامی و معرفی ساختار و ویژگی‌های معماری و شهرسازی ایرانی - اسلامی است. مقوله و شاخص‌های تأثیرگذار بر پایداری شهرهای آینده و نمادهای اسلامی از دیدگاه صاحب‌نظران عبارت‌اند از: در شاخص‌های اجتماعی (احساس هویت، امنیت، و اصل عدالت و...)، در مؤلفه‌های اقتصادی (محله‌های خوداتکا، مسکن مناسب و آرام و همچنین استطاعت مالی شهروندان و...)، در ابعاد کالبدی (کاربری‌های ترکیبی و پیاده محوری) و مؤلفه‌های مهم و کلیدی در پایداری شهرهای اسلامی از دیدگاه زیست‌محیطی (همزیستی با طبیعت و سازگاری با اقلیم)، از دیدگاه پاسخگویان استخراج‌ شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عناصر کلیدی در شهرهای ایرانی و نمادهای اسلامی در فراموشی هویت بومی در طراحی نمادهای شهری و ضعف در نظام برنامه‌ریزی شهری می‌باشد که الگوها متناسب بافرهنگ بومی نیست و ناسازگار با فرهنگ غنی ایران است. یافته ها نشان می دهد طراحی فضاهای شهری و نوع معماری بناهای یک شهر تأثیر به‌سزایی در زیست پذیری و حیات شهری دارد. کالبد بی‌جان فضاها با حضور شهروندان جان می‌گیرد و تعلق خاطر آنان موجب رونق و حفظ فضاهای شهری می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

106 - بررسی تغییرات کالبدی و فضاهای جدید مسکن در روستا-شهرها (مطالعه موردی: روستا-شهر ده چشمه؛ شهرستان فارسان)
اسکندر صیدایی حجت اله صادقی معصومه فدایی

مسکن روستایی یکی از ساختارهای اساسی در بافت روستایی است که شکل، بافت و کیفیت آن تحت تأثیر نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی می باشد. از طرف دیگر تغییرات ساختاری و کارکردی در محیط روستایی به هم وابسته است و تغییر در یک جز، دیگر اجزا روستا را تحت تأثیر قرار می دهد چکیده کامل

مسکن روستایی یکی از ساختارهای اساسی در بافت روستایی است که شکل، بافت و کیفیت آن تحت تأثیر نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی می باشد. از طرف دیگر تغییرات ساختاری و کارکردی در محیط روستایی به هم وابسته است و تغییر در یک جز، دیگر اجزا روستا را تحت تأثیر قرار می دهد. مسکن نیز به عنوان جزئی از سیستم روستا با توجه به تغییرات ساختاری و کارکردی می تواند الگوهای جدید را پذیرا شود و بافت یک روستا را به بافت روستا-شهری تبدیل نماید. هدف این تحقیق بررسی تغییرات کالبدی جدید مسکندر روستا-شهرها بصورت مطالعه موردی در روستا-شهر ده چشمه در شهرستان فارسان می باشد. روش تحقیق بر مبنای هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی-تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و پیمایشی استفاده شده است. جمع آوری داده های میدانی از طریق تکنیک پرسش نامه و مصاحبه بوده است. جامعه آماری 1300 خانوار بوده که با استفاده از فرمول کوکران 221 خانوار با میزان خطای 0.06به عنوان تعیین و مطالعه گردید. نتایج نشان داد که روند تغییرات الگوی جدید مسکن نسبت به قبل در انواع کاربری ها از قبیل وسعت کلی بنا، شکل فضاها، تعداد اتاق ها، فضاهای جدید بنا مثل هال،پارکینگ، و وضعیت بنا نسبت به فضاهای عمومی(میدان و معابر) بصورت افزایشی می باشد و همچنین مساحت کاربری های مختلف مسکن جدید مثل اتاق نشیمن، اتاق خواب، آشپزخانه و سرویس بهداشتی و... مطلوب و مورد دلخواه خانوار می باشند. با توجه به نتایج بدست آمده الگوی جدید مسکن با نیازهای زیستی و معیشتی خانوار تطابق و سازگاری دارد و روستائیان از الگوی جدید مسکن از قبیل بافت مسکونی محله، مساحت و شکل محله و مسکن و همچنین متناسب بودن با نیازهای زیستی و معیشتی رضایت دارند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

107 - ارزیابی کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید با توجه به رضایتمندی مردم (مطالعه موردی: شهر الوند در استان قزوین)
ابراهیم سامی سجاد فلاح پور علی اکبر جعفرلو

شهر بستر زیست بشر و در واقع شکل دهنده سبک زندگی انسان و تعیین کننده کیفیت زندگی و رضایتمندی اوست. بهبود کیفیت زندگی از آن نظر حائز اهمیت است که می‌تواند زمینه‌های دیگر توسعه، مانند توسعه اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و خدماتی را به همراه داشته باشد. چون بهبود کیفیت زندگی در چکیده کامل

شهر بستر زیست بشر و در واقع شکل دهنده سبک زندگی انسان و تعیین کننده کیفیت زندگی و رضایتمندی اوست. بهبود کیفیت زندگی از آن نظر حائز اهمیت است که می‌تواند زمینه‌های دیگر توسعه، مانند توسعه اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و خدماتی را به همراه داشته باشد. چون بهبود کیفیت زندگی در هر جامعه-ای، یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست‌های عمومی آن جامعه است. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر سنجش کیفیت محیط شهری با توجه به رضایتمندی مردم می‌باشد. روش کار در این تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و بر مبنای روش‌های آماری همبستگی رگرسیون چند متغیره قرار گرفته است. جمع آوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه-ای (اسنادی) مشاهدات میدانی و تکمیل پرسشنامه انجام گرفت. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه ای 110 عدد از جامعه آماری 88000 نفری شهر الوند و به شیوه تصادفی انتخاب گردیده و سپس به منظور تحلیل متغیرهای مورد مطالعه، که عبارت بودند از: عوامل واحدهای مسکونی، کالبدی، عملکردی، فرهنگی و اجتماعی، طبیعی، رفاهی و خدماتی، از نرم افزار spss استفاده شد. نتایج نشان دهنده این مطلب است که سطح رضایت از متغیر عوامل مسکونی بیشترین تأثیر را در رضایتمندی محیط شهر الوند (ضریب بتا 465/0) و متغیر عوامل طبیعی (ضریب بتا 143/0) کمترین رضایتمندی شهروندان شهر را به خود اختصاص داده است. با توجه به پایین بودن رضایتمندی از عوامل طبیعی، در امور ساخت و سازهای شهری و استفاده از مصالح و چگونگی مقاوم سازی و زاویه و جهت ساختمان با توجه به دما و نور خورشید، مشارکت بیشتر مهندسین را طلب می‌کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

108 - تحلیل عوامل موثر بر توسعه شهرهای مرزی با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی : شهر زابل)
سعید نجفی

موقعیت جغرافیایی و ارتباطی شهر زابل در استان مرزی کشور موجب شده توسعه این شهر،به توسعه منطقه ای در استان منجر شود وارتباط کشور را با کشورهای منطقه تقویت کند.آنچه نیاز است تجدیدنظر در رویکردها و بکارگیری ابزارهای جدید دربرنامه ریزی است.آینده نگاری به عنوان یک رویکرد نوین چکیده کامل

موقعیت جغرافیایی و ارتباطی شهر زابل در استان مرزی کشور موجب شده توسعه این شهر،به توسعه منطقه ای در استان منجر شود وارتباط کشور را با کشورهای منطقه تقویت کند.آنچه نیاز است تجدیدنظر در رویکردها و بکارگیری ابزارهای جدید دربرنامه ریزی است.آینده نگاری به عنوان یک رویکرد نوین، فرآیندی است که منجربه نتیجه پایدار عمل برنامه ریزی می شود. دراین راستا این پژوهش،با رویکرد آینده نگاری به تحلیل عوامل موثر برتوسعه شهرهای مرزی و چگونگی تاثیر گذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده شهر زابل مورد مطالعه می پردازد.روش تحقیق براساس روش های جدید آینده پژوهی،تبیینی و برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است.برای تحلیل داده ها از روش تحلیل اثرات متقابل/ساختاری به وسیله نرم افزار MICMAC استفاده شده است.نتایج تحقیق نشان دادکه درمرحله نخست، با روش دلفی، 25 عامل شناسایی شد. آنچه از وضعیت پراکندگی متغیرهای موثر بروضعیت آینده توسعه شهر مرزی زابل می توان فهمید، وضعیت ناپایدار سیستم می باشدکه بیشتر متغیرها در اطراف محور قطری صفحه پراکنده هستند.بنابراین پنج دسته(عوامل تاثیرگذار،عوامل دو وجهی،عوامل تنظیمی،عوامل تاثیرپذیر و عوامل مستقل) قابل شناسایی هستند.درنهایت بیشترین میزان تاثیرگذاری را متغیرهای ظرفیت های گردشگری، مهاجرت، ظرفیت بالای زیست محیطی و طبیعی و کشاورزی، نقش مرکزی شهر در ناحیه سیستان، مزایای راه ترانزیتی شرق کشور، برخورد ناکارآمد مدیران اجرایی و سیاسی، ضعف ارتباط ریلی با کانون های جمعیتی مجاور، پتانسیل بروز و تشدید ناهنجاری های اجتماعی، قرار داشتن در حوزه تجارت بین المللی مواد مخدر و ... در وضعیت توسعه آینده شهر خواهند داشت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

109 - تحلیلی بر نقش کارکردی شهرهای کوچک در برخورداری از ابعاد پایداری شهرهای حوزه نفوذ (مطالعه موردی: اسپکه و بنت در شهرستان نیکشهر)
محمدکریم رییسی معصومه حافظ رضازاده مریم کریمیان بستانی

در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیلی بر نقش کارکردی شهرهای کوچک در برخورداری از ابعاد پایداری شهرهای حوزه نفوذ (مطالعه موردی: اسپکه و بنت در شهرستان نیکشهر) می‌باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. نتایج آزمون فریدمن جهت بررسی تاثیر کارکرد شه چکیده کامل

در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیلی بر نقش کارکردی شهرهای کوچک در برخورداری از ابعاد پایداری شهرهای حوزه نفوذ (مطالعه موردی: اسپکه و بنت در شهرستان نیکشهر) می‌باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. نتایج آزمون فریدمن جهت بررسی تاثیر کارکرد شهر نیکشهر در ابعاد پایداری در شهر‌های حوزه نقود (بنت و اسپکه) نشان داد، بعد کالبدی و اجتماعی دارای بالاترین امتیاز (در شهر بنت) و بعد زیست محیطی در هر دو شهر دارای کمترین امتیاز و بعد اقتصادی نیز در جایگاه بعدی قرار دارد. نتایج بررسی تاثیر کارکرد شهر نیکشهر در قالب ابعاد چهارگانه در دو شهر بنت و اسپکه با استفاده از آزمون دو جمله‌ای نشان داد، وضعیت ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی در دو شهر بنت و اسپکه یکسان نیست. همچنین جهت ارتباط بین ابعاد توسعه از آزمون تحلیل مسیر استفاده گردید، نتایج نشان از ارتباط معنادار و مستقیم بین ابعاد توسعه می باشد. در نهایت جهت بررسی اثرگذاری عوامل و نیرو‌های موثر بر تقویت شهر کوچک نیکشهر در راستای تقویت توسعه ناحیه‌ای از آزمون تی تک نمونه‌ای استفاده گردید. نتایج نشان داد، مولفه‌های چهارگانه مورد مطالعه با سطح معناداری کمتر از 05/0، بر تقویت شهر نیکشهر در راستای تقویت توسعه ناحیه‌ای اثرگذار می‌باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

110 - جغرافیای تاریخیِ شهرهای گیلان از منظرِ گردشگری
محمدتقی رهنمایی سید مهدی موسی کاظمی سید علی حسینی بهناز پورخداداد

شهرها از مثصدهای مهم گردشگری هستند. بسیاری از گردشگران در سفرهای گردشگری از آثار و بناهای تاریخی آنها بازدید می‌کنند. لیکن در بسیاری موارد، از پیشینه‌ی جغرافیای تاریخی آنها چندان اطلاعاتی ندارند. به همین دلیل به نوعی از ادراکات سطحی درباره‌ی شهرها بسنده می‌کنند. شهرها د چکیده کامل

شهرها از مثصدهای مهم گردشگری هستند. بسیاری از گردشگران در سفرهای گردشگری از آثار و بناهای تاریخی آنها بازدید می‌کنند. لیکن در بسیاری موارد، از پیشینه‌ی جغرافیای تاریخی آنها چندان اطلاعاتی ندارند. به همین دلیل به نوعی از ادراکات سطحی درباره‌ی شهرها بسنده می‌کنند. شهرها در طولِ تاریخ از اصلی‌ترین عرصه‌های اجتماعی هستند که بسیاری از چالش‌های تاریخی، سیاسی و فرهنگی در آنها رخ داده است. چه بسا که به دنبالِ این چالش‌ها، محلِ شهرها جابه‌جا شده، برخی به‌دنبالِ حوادثِ طبیعی و تاریخی، نقش و اهمیتِ خود را از دست داده‌اند و چه بسا شهرهایی که به‌دنبالِ یک اراده‌ی سیاسی، اهمیت تازه‌ای پیدا کرده‌اند.گیلان از مهم‌ترین مقصدهای گردشگری ایران است. اما انگیزه‌ی اصلی گردشگران عمدتا استفاده از جاذبه‌های طبیعی گیلان است. کمتر کسی می‌داند که چگونه دو شهرِ لاهیجان در گیلان بیه پیش و فومن در گیلانِ بیه‌پس، که روزگاری مقرِ حکومت بوده‌اند، به دنبالِ یک اراده‌ی سیاسی، نقشِ خود را به شهری کوچک، یعنی رشت واگذار کرده‌اند و یا اینکه از تبدیلِ یک صیدگاهِ ساحلی به نام انزلی، چگونه یک شهر بندری و گردشگرپذیر شکل می‌گیرد و همین شهر پناهگاهِ مهاجرینِ رانده شده‌ی لهستانی، روسی و ارمنی می‌شود و یا اینکه با محدود شدنِ روابطِ سیاسی و اقتصادی ایران و شورویِ سابق، بندرِکرگانرود از رونق افتاده و ساکنینِ آن به محلِ فعلیِ هشتپر کوچ می‌کنند که امروز از فعال‌ترین شهرهای استان است.روشِ تحقیق به صورتِ اسنادی و مشاهداتِ میدانی بوده واز نقشه‌های تاریخیِ این شهرها برای تبیینِ جغرافیای تاریخیِ آن‌ها استفاده شده‌است.این مقاله سعی دارد، شهرهای رشت، لاهیجان، فومن، بندرانزلی و تالش را از منظرِ جغرافیای تاریخی واکاوی کرده و تحولاتِ فضایی، تاریخی آن‌ها را با هدفِ تقویتِ نگرشِ عمیق‌ترِ آنان به این شهرها به تصویر بکشد. با این امید که این تحقیق بتواند بن‌مایه‌ای باشد برای شناختِ بهتر و عمیق‌تراز شهرهای ایران و تبیینِ ارتباط میانِ جغرافیای تاریخی، شهر و گردشگری پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

111 - سنجش توسعه‌یافتگی شهرهای استان ایلام با استفاده از مد‌ل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره
احمد پوراحمد حسین حاتمی نژاد علیرضا محمدی الهه پیشگر

استان ایلام بر اساس پیشنیه‌ی پژوهش، از استان‌های محروم کشور از نظر توسعه‌ یافتگی طی یک دهه‌ی اخیر رده‌بندی شده است. بخشی از این مسئله در توسعه‌ نیافتگی شهرهای این استان ریشه دارد. هدف این پژوهش تعیین سطح توسعه‌یافتگی و شناخت تفاوت‌های بین شهرهای استان ایلام از نظر نماگر چکیده کامل

استان ایلام بر اساس پیشنیه‌ی پژوهش، از استان‌های محروم کشور از نظر توسعه‌ یافتگی طی یک دهه‌ی اخیر رده‌بندی شده است. بخشی از این مسئله در توسعه‌ نیافتگی شهرهای این استان ریشه دارد. هدف این پژوهش تعیین سطح توسعه‌یافتگی و شناخت تفاوت‌های بین شهرهای استان ایلام از نظر نماگرهای عمران و خدمات شهری است. در این پژوهش، از28 نماگر در چارچوب مدل‌های موریس، تاپسیس، ویکور و مدل تلفیقی کوپلند در تجزیه و تحلیل و رتبه‌بندی درجه‌ی توسعه‌ یافتگی شهرها استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که شهر‌های نوبنیاد که از روستا به شهر تبدیل شده‌اند، اغلب در بخش عمران و خدمات شهری، توسعه نیافته‌ هستند. همچنین شهر ایلام در سرانه‌ی فضاهای خدماتی که از طرف شهرداری‌ها ارائه می‌شوند، در ردیف شهرهای محروم قرار می‌گیرد. شهرهای با جمعیت کمتر، به نسبت شهرهای دیگر در نماگرهای خدمات شهری، از نظر توسعه‌یافتگی، از رتبه‌ی بهتر و وضعیت مطلوبتر برخوردارند. نتیجه اینکه اگر چه شهر ایلام از نظر جمعیت و تعداد امکانات در رده‌ی نخست شبکه‌ی شهری استان قرار دارد، لیکن با احتساب معیار جمعیت، در نماگر‌های عمران و خدمات شهری، این برتری وجود ندارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

112 - تحلیلی بر تغییرات شبکه و نظام شهری شهرستان رشت در سه دهه گذشته
رضا حسن پور لسکوکلایه محمد حیدرزاده

نظام پخشایش جمعیت در استان گیلان متعادل نیست و سیمای اسکان و استقرار جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را بدست نمی دهد. الگوی موجود اسکان و روند توزیعی آن نیز بیش از پیش بسوی عدم تعادل و نابسامانی گرایش یافته و تحول خواهد یافت که در این میان بدلیل واقع شدن مرکزیت سیاسی، اقتصاد چکیده کامل

نظام پخشایش جمعیت در استان گیلان متعادل نیست و سیمای اسکان و استقرار جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را بدست نمی دهد. الگوی موجود اسکان و روند توزیعی آن نیز بیش از پیش بسوی عدم تعادل و نابسامانی گرایش یافته و تحول خواهد یافت که در این میان بدلیل واقع شدن مرکزیت سیاسی، اقتصادی و... در شهر رشت، این شهرستان بیشترین عدم تعادل را در شبکه و نظام شهری خود، نسبت به دیگر شهرستان های استان دارا می باشد. اصولاً شهر رشت به عنوان قطب رشد، در پی ایجاد شرایط مکنده و جذب مرکز ثقل، امکانات بخش های پیرامونی سرزمینی را به خود جذب نموده و پیرامون را از مجموعه فعالیت هایی که بستری برای رشد اقتصادی تلقی می شوند، محروم می سازد. بازتاب چنین جریانی بالطبع رشد این مادر شهر و کاهش سهم جمعیتی شهرهای کوچک در اطراف آن می باشد و این امر بدون توجه به یک توسعه متوازن و فراگیر منطقه ای، تعادل و ثبات ملی را نیز به خطر می اندازد. عدم تعادل در شبکه استقرار جمعیت و بهره برداری از منابع سرزمین در شهرستان رشت، به ضرر شهرهای کوچک و روستاهای اطراف عمل می کند که اختلاف شرایط ناحیه ای و سیاست های اداری و اقتصادی به این مسائل دامن می زند که البته سیاست اقتصادی عامل مهمی در توزیع نامتعادل سلسله مراتب شهری می باشد. می توان گفت که تفاوت های عملکردی شهرهای شهرستان با شهر رشت از دلایل عمده افزایش فاصله جمعیتی بین آنها می باشد که این می تواند از نحوه خدمات رسانی و ضعف و کمبودهای موجود در شهرهای کوچک ناشی شود. پژوهش حاضر در نظر دارد وضعیت شبکه و نظام شهری شهرستان رشت و روند تحولات این نظام را در طی سه دهه اخیر مورد ارزیابی و تجزیه وتحلیل قرار داده و راهکارها و روش هایی که برای متعادل سازی و موزون نمودن این شبکه شهری کارساز و مؤثر می باشد را بررسی نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

113 - روند تحولات شهر نشینی در استان گیلان
بهرام کریمی محمد سلمانی سید علی بدری محمدرضا رضوانی مجتبی قدیری معصوم

بررسی جمعیت و شهرنشینی در استان گیلان گویای این واقعیت است که در دوره زمانی 1365- 1335 رشد جمعیت شهری تقریباً سیر صعودی داشته و ازدهه 1375- 1365 روندی نزولی در پیش گرفته است؛ که نوسان‌های موجود در کل استان، جوامع شهری و روستایی را نشان می‌دهد. در تمام این دوران نرخ رشد چکیده کامل

بررسی جمعیت و شهرنشینی در استان گیلان گویای این واقعیت است که در دوره زمانی 1365- 1335 رشد جمعیت شهری تقریباً سیر صعودی داشته و ازدهه 1375- 1365 روندی نزولی در پیش گرفته است؛ که نوسان‌های موجود در کل استان، جوامع شهری و روستایی را نشان می‌دهد. در تمام این دوران نرخ رشد جمعیت شهری بیش‌تر از نرخ رشد جمعیت کل و روستایی بوده؛ با این وجود، همواره جمعیت روستایی بیش‌تر از جمعیت شهری بوده است؛ در سال 1385 برای اولین بار سهم جمعیت شهری از کل جمعیت بر سهم جمعیت روستایی فزونی می‌گیرد. استان گیلان طی پنج دهه گذشته همواره با افزایش تعداد نقاط شهری مواجه بوده، که یکی از عوامل مؤثر در افزایش شهرنشینی در این استان بوده است. میانگین جمعیت نقاط روستایی تبدیل شده به شهر در دوره‌های مختلف سرشماری گویای این واقعیت است که اغلب روستاهای تبدیل شده به شهر کم جمعیت می‌باشند، به طوری که میانگین جمعیت این نقاط از 5374 نفر در سال 1345 به 3344 نفر در سال 1385 کاهش یافته است. بررسی تعداد و جمعیت شهرها در طبقات مختلف نشان می‌دهد که شهرهای کم‌تر از 25 هزار نفر (شهرهای کوچک) بیش‌ترین تعداد شهرها و کم‌ترین میزان جمعیت را در تمام دوره‌های سرشماری به خود اختصاص داده‌اند. شاخص‌های نخست شهری در استان، حرکت به سوی عدم تعادل را نشان می‌دهند به این معنی که در سطح استان گیلان درجه نخست شهری و تمرکز در حال افزایش است. علت اصلی تمرکز شهری و منطقه‌ای، نه رشد صنعتی، بلکه مکان و موقعیت دولت و تشکیلات نوسازی است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

114 - ارزیابی تطبیقی ساختار فضایی استانهای خراسان رضوی، شمالی و جنوبی با تاکید بر مراکز شهری
محمدرحیم رهنما مریم بیرانوندزاده کبری سرخ کمال

برای برنامه ریزی اولین قدم شناخت صحیح ازوضعیت کنونی مناطق است . برای شناخت هر منطقه لازم است که خصوصیات آن منطقه و وضعیت آن نسبت به سایر مناطق شناسایی شود . در مقاله حاضر وضعیت شبکه شهری در استان خراسان شامل خراسان شمالی، رضوی و جنوبی مورد بررسی قرار گرفته و میزان تعادل چکیده کامل

برای برنامه ریزی اولین قدم شناخت صحیح ازوضعیت کنونی مناطق است . برای شناخت هر منطقه لازم است که خصوصیات آن منطقه و وضعیت آن نسبت به سایر مناطق شناسایی شود . در مقاله حاضر وضعیت شبکه شهری در استان خراسان شامل خراسان شمالی، رضوی و جنوبی مورد بررسی قرار گرفته و میزان تعادل یا عدم تعادل حاکم برآن ارزیابی و تعیین گردیده است . روش بکار گرفته شده در پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی است . نتایج حاصله بیانگر این است که در سطح استان خراسان شمالی حاکمیت با شهرهای کوچک و میانی است و این امر منجر به تعادل نسبی در ساختار فضایی استان شده است. در حالی که درسطح استان خراسان رضوی حاکمیت از آن نخست شهر مشهد است. استان خراسان جنوبی براساس روش آنتروپی نسبتاً متعادل است . دلیل این امر عدم وجود کلانشهری نظیر مشهد در این استان می باشد، به گونه ای که نخست شهر این استان در رده شهرهای میانی قرار دارد . لذا با گسترش سرمایه گذاری های زیر بنایی در شهرهای متوسط و کوچکتر و اجرای سیاست های مناسب برای جذب جمعیت به آنها می توان اختلاف موجود در اندازه شهرها ی بزرگ و شهرهای رتبه پایین در سیستم شهری را کاهش داد و این خود گامی مؤثر در راستای متعادل سازی شبکه شهری و کاهش شکاف توسعه بین شهرهای بزرگ و شهرهای میانی و کوچک استان محسوب می گردد پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

115 - واکاوی تغییرات فضایی-کالبدی میدان‌های شهری در شهرهای اسلامی؛ نمونه های مطالعاتی: میدان‌های شهدای بیروت، مرجه دمشق و تقسیم استانبول
نوید جهدی میلاد فتحی جواد شکاری نیری

10.30495/jsps.2022.1966534.1004

میدان‌های شهری، بخش‌ ارزشمندی از میراث شهرها هستند. در همین راستا، تحلیل و بررسی مؤلفه‌های گوناگون مؤثر در پیدایش میدان‌ های شهری به ‌عنوان فضایی عمومی در کشورهای اسلامی، موضوعی است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. نقش کلیدی میدان‌ ها در ساختار شهرها، اهمیت شناخت چکیده کامل

میدان‌های شهری، بخش‌ ارزشمندی از میراث شهرها هستند. در همین راستا، تحلیل و بررسی مؤلفه‌های گوناگون مؤثر در پیدایش میدان‌ های شهری به ‌عنوان فضایی عمومی در کشورهای اسلامی، موضوعی است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. نقش کلیدی میدان‌ ها در ساختار شهرها، اهمیت شناخت مراحل تکوین و تطور آن‌ها را به ‌منظور درک صحیح ساختار شهری در کشورهای اسلامی و تعمیم نتایج آن روشن می‌سازد. براین اساس و با هدف درک عمیق اهمیت میدان در ساختار شهرهای اسلامی، این پژوهش به‌ دنبال پاسخ به این پرسش است که: نحوه شکل‌گیری و تغییرات فضایی-کالبدی میدان‌های شهری از جزئی نوظهور و حاشیه‌ای در ساختار شهرهای اسلامی تا بدل شدن به قلب تپنده ی این شهرها به چه صورت بوده است؟ این مقاله پژوهشی کیفی با رویکرد توصیفی-تحلیلی است که در آن از روش موردپژوهی استفاده شده است. محدوده مطالعه شامل میدان‌های "شهدای بیروت"، "مرجه دمشق" و "تقسیم استانبول" است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در اواخر قرن 19 میلادی، میدان‌های شهری به ‌عنوان شکل جدیدی از فضای عمومی، در پاسخ به رشد بی‌سابقه جمعیت شهرها و به پشتوانه ثبات سیاسی و قدرت اقتصادی دولت حاکم، در این کشورهای اسلامی شکل گرفته است. به نحوی ‌که ابتدا، در مکانی خارج از حصار شهر قدیمی مکان‌یابی می‌شدند و با گذشت زمان و توسعه ی فیزیکی شهر نقش پراهمیتی در ساختار شهری پیدا می کرده اند و در نهایت با فراهم‌کردن بستر فضایی و کالبدی لازم جهت پشتیبانی و بروز رخدادهای اجتماعی، دارای معانی مدنی و یادمانی شده اند و به قلب تپنده شهرهای اسلامی بدل گشته‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

116 - رتبه بندی 8 کلان شهرهای ایران از لحاظ سطح توسعه AHP و طبقه بندی 1390
عبدالعلی منصف مجید صامتی مژده موسوی مدنی

رشد و توسعه اقتصادی از دیرباز مورد توجه اقتصاددانان بوده است. اقتصاددانان عوامل مختلفی را جهت توسعه اقتصادی یک کشور بر شمرده اند. از جمله توجه به توسعه منطقه ای و لزوم توزیع متناسب منابع جهت رشد همگون مناطق مختلف یک کشور می باشد. پژوهش حاضر رتبه بندی هشت کلان شهر تهران، چکیده کامل

رشد و توسعه اقتصادی از دیرباز مورد توجه اقتصاددانان بوده است. اقتصاددانان عوامل مختلفی را جهت توسعه اقتصادی یک کشور بر شمرده اند. از جمله توجه به توسعه منطقه ای و لزوم توزیع متناسب منابع جهت رشد همگون مناطق مختلف یک کشور می باشد. پژوهش حاضر رتبه بندی هشت کلان شهر تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، قم، کرج، تبریز و اهواز برای سال 1390 و از لحاظ پنج شاخص اقتصادی، فرهنگی و آموزشی، مسکونی و ساختمانی، بهداشتی و درمانی و تجهیزات شهری می باشد. جهت این امر از دو روشتاکسونومی عددی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی کمک گرفته شده است.نتایج روش تاکسونومی نشان می دهد که کلان شهرهای تهران، اصفهان، تبریز، کرج، مشهد، قم، شیراز و اهواز به ترتیب از بیشترین سطح توسعه و نتایج روش تحلیل سلسله مراتبی حاکی از آن است که کلان شهرهای تهران، اصفهان، کرج، مشهد، تبریز، شیراز، قم و اهواز به ترتیب از سطح توسعه بالاتری برخوردار می باشند. همچنین در تمامی شاخص ها کلان شهر تهران از بالاترین رتبه برخوردار بوده است. با توجه به شاخص های اقتصادی، کلان شهر قم؛ با توجه به شاخص های فرهنگی و آموزشی، تبریز؛ با توجه به شاخص های مسکونی و ساختمانی، اهواز؛ با توجه به شاخص های بهداشتی و درمانی، اهواز ؛ و با توجه به شاخص های تجهیزات شهری، کلان شهر قم از جایگاه پایین تری برخوردار بوده اند پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

117 - تاثیر شهرهای خورشیدی بر توسعه پایدار شهری
کامران مرتضوی امیرحسین پورجوهری

توسعه پایدار شهری دارای سه مولفه اصلی اقتصاد، اجتماع و محیط زیست است. انرژی خورشیدی و استفاده آن در سیستم انرژی‌رسانی شهری هر سه مولفه اقتصاد و اجتماع و زیست محیط را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علی‌رغم پروتکل کیوتو که در مورد تغییرات اقلیمی و خطرات ناشی از آن در سال 1997، ب چکیده کامل

توسعه پایدار شهری دارای سه مولفه اصلی اقتصاد، اجتماع و محیط زیست است. انرژی خورشیدی و استفاده آن در سیستم انرژی‌رسانی شهری هر سه مولفه اقتصاد و اجتماع و زیست محیط را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علی‌رغم پروتکل کیوتو که در مورد تغییرات اقلیمی و خطرات ناشی از آن در سال 1997، به تصویب رسید، مصرف سوخت های فسیلی همچنان افزایش یافته است (5, Nations United; 2010., al et Aydin; 1997, Protocol ). همچنین با توجه به ذخایر محدود سوخت فسیلی و تاثیر منفی این منابع بر محیط زیست، دیگر نمی‌توان به این منابع متکی بود. این امر کارشناسان و برنامه‌ریزان را بر آن داشت که انرژی های تجدیدپذیر مانند خورشید و باد را مد نظر قرار دهند. انرژی خورشیدی یک فناوری مفید به‌ویژه برای مناطق گرم و خشک است. انرژی خورشیدی بر پایه زیست محیط از مولفه‌های اصلی توسعه پایدار است. این پژوهش به بررسی و شناخت پتانسیل انرژی خورشیدی و چگونگی استفاده از آن در شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری و تاثیرات آن بر پایداری شهری می‌پردازد و نشان می‌دهد که انرژی خورشیدی و استفاده از آن در شهر و برنامه‌ریزی‌های کلان شهری هر سه مولفه پایداری یعنی پایداری اجتماعی، پایداری اقتصادی و پایداری زیست محیطی را بهبود می بخشد. مقاله حاضر بر گرفته از پژوهشی است که از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی_تحلیلی محسوب می گردد. از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نوع توصیفی- تحلیلی محسوب می‌شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

118 - بررسی تأثیر روایت‌های اسطوره‌ای بر تاب‌آوریِ شهرها
علی صادقی منش

روایت‌های اسطوره‌ای برآیند تجارب بشر از رویارویی‌ با چالش‌ها و مسائلی هستند که بر زندگی او تأثیر گذاشته و یکی از این مسائل، تاب‌آوری شهرهاست. شهرهایی که تمدّن‌های کهن را در خود جای‌داده‌اند، بیش از آن که برای تاب‌آوری، متّکی بر سازوکارهای اقتصادی، مدیریّتی یا مهندسی باش چکیده کامل

روایت‌های اسطوره‌ای برآیند تجارب بشر از رویارویی‌ با چالش‌ها و مسائلی هستند که بر زندگی او تأثیر گذاشته و یکی از این مسائل، تاب‌آوری شهرهاست. شهرهایی که تمدّن‌های کهن را در خود جای‌داده‌اند، بیش از آن که برای تاب‌آوری، متّکی بر سازوکارهای اقتصادی، مدیریّتی یا مهندسی باشند، متّکی بر بینشی اساطیری بودند. پژوهش پیش رو با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی می‌کوشد با بهره‌گیری از نظریات اسطوره‌شناختی میرچا الیاده، کارل گوستاو یونگ و ژیلبر دوران، به تبیین پیوند روایت‌های اسطوره‌ای با به‌سازی و بازسازی شهرها بپردازد. نتیجه و برآیند این پژوهش آن است که روایت‌های اساطیری به سبب ریشه‌دار بودن تصاویر کهن‌الگویی‌شان در ضمیر ناخودآگاه جمعی، هم‌دلی و هم‌راهی افزون‌تری میان بیشینۀ مردم ایجاد می‌کنند؛ از سویی هم‌سانی و هم‌سویی‌هایی میان شهرسازی و روایت‌گری اسطوره‌ها وجود دارد که توجّه به آن می‌تواند موجب تقویّت هویّت یک شهر و درونی‌سازی تمایل‌ به به‌سازی و بازسازی آن گردد. سه روشِ ممتاز کردن فضای قدسی شهر از فضای بیرونی که تمدّن‌های کهن به یاری آن تاب‌آوری شهرهای خود را افزایش می‌دادند، عبارت بود از: الف) ساخت حصار نمادین، ب) آیین‌ها و ج) تطبیق جای‌گاه‌های نمادین‌ ‌اساطیری با شهر؛ هنوز هم می‌توان از این روی‌کردها برای افزایش تاب‌آوری شهرها بهره برد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

119 - نامة نخست سغدی
سعید نظری

سغد نام باستانی منطقه ای اطراف درّة بدخشان در ماوراءالنهر بود. مرکز این منطقه شهر سمرقند است. مردم سغد در زمان ساسانیان به دلیل فعالیت شان در بازرگانی، بخصوص تجارت با چین و هند، معروف بودند و یکی از قطب های اصلی اقتصاد ایران بشمار می آمدند. از زبان سغدی در دورة میانة زب چکیده کامل

سغد نام باستانی منطقه ای اطراف درّة بدخشان در ماوراءالنهر بود. مرکز این منطقه شهر سمرقند است. مردم سغد در زمان ساسانیان به دلیل فعالیت شان در بازرگانی، بخصوص تجارت با چین و هند، معروف بودند و یکی از قطب های اصلی اقتصاد ایران بشمار می آمدند. از زبان سغدی در دورة میانة زبان های ایرانی، آثاری بسیار برجای مانده که یکی از مهم ترین آن ها، نامه های کهن سغدی است. نامه های کهن سغدی به زبان و خط سغدی به سال 1907 میلادی توسط سراورل استاین در یکی از برج های نگه بانی دیوار چین بدست آمد. این اسناد شامل پنج نامة کامل و چهار تکه پاره، شبیه به یک نامه است. نامه های سغدی تحولات سیاسی و اجتماعی مردمان آن روزگار چین را بازگو می کند. نامة نخست سغدی از طرف دختری از اهالی دون وانگ خطاب به همسرش نوشته شده است. پرونده مقاله

فهرست مقالات شهرها

سکوی نشر دانش

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی