ارزیابی عملکرد کلانشهرها در فرآیند جهانی شدنِ اقتصاد (مطالعه تطبیقی تهران و استانبول)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

جمیله توکلی نیا ¹ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
بتول مجیدی خامنه ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
سعید ظرغامی ³ (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/03/01 تاریخ پذیرش : 1395/09/26 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: تهران, جهانی شدن اقتصاد, عملکرد کلانشهرها, شاخص های جهانی, استانبول,

چکیده مقاله :

     فرآیند جهانی شدن اقتصاد، ادغام اقتصاد ملی در اقتصاد جهانی است. جهت ادغام در این فرآیندِ جهانی نیاز به زیرساخت­ها، ظرفیت­ها و توانمندی­های متناسب می­باشد. در این رابطه کلانشهرهای کشورهای درحال توسعه با داشتن این شرایط به نوعی دروازه ورود کشورها به فرآیندجهانی شدن به شمار می­روند. لذا بیان جایگاه کلانشهرها و بررسی عملکرد آنها در اقتصاد جهانی حائز اهمیت می­باشد. بدین منظور پژوهش حاضر به مقایسة دو کلانشهر تهران و استانبول بر اساس شاخص­های جهانی شدن اقتصاد از نظر مؤسسه­ها و سازمان­های مختلف می­پردازد و در این راستا سعی درارزیابی عملکرد دو کلانشهر در اقتصاد جهانی دارد. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است. جهت مقایسه شاخص­ها ابتدا به تحلیل زمینه­ها و نقاط ضعف و قوت این دوکلانشهر و سیاست­های تأثیرگذار در این زمینه در ارتباط با متغیرهای پژوهش پرداخته و سپس آزمون T دو نمونه­ای مستقل جهت بررسی عملکرد این دو کلانشهر به کار گرفته شده است. نتیجه نشان می­دهد که بیشترین میزان اختلاف به ترتیب مربوط به شاخص­ تعداد شرکت­های خارجی (با مقدار T ، 633/27- )، واردات (با مقدار T، 301/10- )، صادرات (با مقدار T، 435/7-)، عملکرد شبکه ارتباطی هوایی (با مقدار T ،039/7-)،  میزان سرمایه­گذاری مستقیم خارجی (با مقدار T، 276/4-) و کمترین اختلاف مربوط به ضریب نفوذ اینترنت (با مقدار T، 2.5 – ) است. با توجه به بررسی شاخص­ها از لحاظ توصیفی، تحلیلی و استنباطی نتایج این پژوهش گویای آن است که در تمامی شاخص­های جهانی شدن اقتصاد، عملکرد استانبول از تهران قوی­تر بوده و بطور کلی در این زمینه استانبول از تهران موفق تر عمل کرده است

چکیده انگلیسی:

Economic globalization refers to the integration of national economy into global economy. Infrastructure, potentiality and proportionate competencies are needed for integration into the economic globalization. In this regard, the metropolises of developing countries have these requirements and pave the ground for entering into economic globalization. Therefore, highlighting the status of metropolises and examining their function in economic globalization are taken to be of high significance. Accordingly, the aim of the present research is to compare two metropolises, i.e. Tehran and Istanbul, based on the indices of economic globalization in terms of diverse institutions and organizations. In addition, it assesses the function of these two metropolises in global economy. The methodology of this study is descriptive-analytical. Firstly, context, weak and strong points of these two metropolises and influential policies in the context in relation to the variables of this research were analyzed in order to compare the indices. Then, the independent two-sample t-test was applied to evaluate the function of these two metropolises. The results of this test indicated that the highest rates of difference related to the number of foreign companies index (T=-27/633), imports (T=-10/301), exports (T=-7/435), avionics network function (T=-7/039) and foreign direct investment (T=-4/276), respectively. On the contrary, the lowest rate of different pertained to internet infiltration coefficient (T=-2/5). By considering the indices in descriptive, analytical and inferential terms, the results of this research demonstrate that Istanbul’s function has been stronger than Tehran’s in all the indices

منابع و مأخذ:

1. Banifatemeh Hussein, Bvdaqy, Ali, (2014), Comparing Great City with Global City, urban Sociological Studies, Volume 4, Issue 13, Winter 2015, pp.: 1-26.


2. Castells, Manuel (2001), the economy, culture in the Information Age, translated by Ahmad Yqlyan, Ahmad Ateghyan, Tehran, publisher of Tarhe Noo.


3. Complete information about the city of Tehran, (2011) Available in.ketabesabz.com.


4. DHMI (General Directorate of State Airports, Turkey): 2012 Annual Statistics Report (2012). DHMI Publication, Ankara, Turkey . pp: 11-19.


5. Dhas, A. C and Jacqueline, H. M., (2008), Impact of Globalization and Economic Reforms on Employment in India, MPRA Paper, No. 9597.


6. Firdman. T (1998). The restructuring of Jakarta metropolitan area a global city in Asia institute of technology, Bandung department of regional and city planning, jalan ganesha 10. Bandung 40132, Indonesia

1. Friedman, J. (1986). "The World City Hypothesis", Development and Change, No.17, Reprinted in P .Knox And P.


2. Foreign Policy Strategies For The Promotion Of The New International Economic Conditions (2014), Chamber Of Commerce, Industries, Mines And Agriculture Tehran, Project No. 33.


3. Sassen, S. (2005)."The global city: Introducing a concept", Brown Journal of World Affairs, 11(2).pp: 27-43.


4. Smith. R.G. (2005) Networking the City. Geography, 90(2).pp:172-176.


5. Taylor, P J (2010) Competition and Cooperation between Cities in Globalization, in www.lboro.ac.uk/gawc.

9. Ghoorchi, M, Maliki, J. (2010), Metropolitan's Competition in Trans – National Arenas Using Strategy Finding Tools, Volume, Page 163-182 pp.163-182.


10. Global Report on Human Settlements, Cities in a Globalizing World (2001), United Nations Centre for Human Settlements (Habitat), Translator Reza kheradmand, Tehran Urban Research & Planning Center, pp.1-269.


11. Hakimian, H, (1998), From East to West Asia, Lesson of Globalization Working Paper Series, No, 32. SOAS. University of London.pp:1-27.


12. Hall, P. (1966). “Globalization and the World Cities”, reprinted in Neil, Brenner (Eds), 2006, The Global Cities Reader, Routledge.pp:28-44.


13. Hatami Nezhad, Hossin & Mohammadi, Ali Reza & Pishgar, Elahe, (2014) Spatial and Functional Analysis of Tehran APS with Emphasis on City Connection to World Cities Network a Case study of Asia Insurance Broker Firms, Journal Of Human Geography Research Quarterly, Volume 46, Issue 2, Summer 2014, pp.: 237-25.


14. Levent, Tüzin Baycan, (2003), Globalization and Development Strategies for Istanbul: Regional Policies and Great Urban Transformation Projects, ISoCaRP Congress 2003, pp:1-18.


15. Lİlkay Çapraz, (2013), EKONOMiK RAPOR 2012 YILINDA TURKIYE VE DUNY an EKONOMiSi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Şubesi Müdürü.


16. Mohammadi, Alireza & Sarafi, Mozafar & Tavakoli Nia, Jamileh, (2012), The Corporate Geography of Advanced Producer Services: A Case study of Tehran Metropolis, Volume 1, Issue 1, winter 2012, pp.: 23-39.


17. O¨ zdemir, D (2002) .The distribution of foreign direct investments in the service sector in Istanbul .Cities (4) 19.pp: 249-260.


18. Organization of Economic Affairs and Finance of Tehran, A view of the economic situation during the years 2002 until 2013.


19. Purahmad, Ahmad & Gharekhlo Mehdi & Mosavi, Seros (2011),A Study of Concepts and Indicators of the Global City Theory, BAGH-E NAZAR, Volume 8, Issue 16, Spring 2011, pp. 29-42

21. Sarver, H. (2008), economic globalization and sustainable development case study metropolitan city of Tehran, PhD Thesis, University of Madras.


22. Sarvar, Hooshang & Pourtaheri, Mehdi & Parhizkar Akbar & Kazemyan Gholamreza (2010), Economic Globalization and The Challenge Of Sustainability In Tehran Metropolitan Area, The Journal of Spatial Planning, Scientific Research Quarterly, Volume 14, Issue 2, Summer 1389, pp: 23-42.


23. Shamai A, Movahed A, Mohammadian H, (2014) Globalization and Islamic Cities of the Middle East, Geopolitics Quarterly, and Volume: 9, No 4, Winter 2014. PP: 107-124.


24. Soleymani Ali Reza & Asghar Nazariyan (2012) A Study on Centralization and Decentralization of the Globalization factors in the Megalopolises of Developing countries (Case study of Tehran), Journal Of Geography and Regional urban Amayesh, Volume 2, Issue 3, Spring 2012, pp.: 1-16.

26. Soltani, Alireza, Begdeli, Alireza. (2007), The Political Economy of Reform and Development in Turkey (2007-2000), Journal of Political Science and International Relations, First Year, Issue I, pp. 95-110.


27. Statistical Yearbook of Air Transport in the year 2010, 2011, 2013, office of information technology and statistical surveys.

29. The Economic Aspect Tehran Province,(2013) Organization Economic Affairs and Finance Of Tehran Province, Economic Assistance, July 2013, Organization For Investment And Technical Assistance Of Iran.


30. TUİK (2013), (Dönemsel İstatistik Verileri) Economics RAPOR 2012 YILINDA TURKIYE VE 2013: 234.    &http://www.treasury.gov.tr


31. Turan, Ilter: (2011). Turkish Foreign Policy: Interplay between the Domestic and External. Washington D.C.: Carnegie Endornment for International Peace


32. Uluslararası Doğrudan Yatırım Verileri Bülteni Şubat (2012), T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü.


33. World Investment Report 2013(UNCTAD): Global Value Chains: Investment and Trade for Development. http://unctad.org.