شاخص های استراتژی توسعه شهری و پهنه های فرسوده شهرهای میانی استان مازندران

محورهای موضوعی : آمایش محیط

یاسر قاسمی ¹ , اسدالله دیوسالار ² , پری شکری فیروزجاه ³ , مهناز کشاورز ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری
2 - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور
3 - هیئت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران ایران
4 - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور تهران

تاریخ دریافت : 1396/03/10 تاریخ پذیرش : 1396/12/25 تاریخ انتشار : 1397/03/01

کلید واژه: بافت فرسوده, استراتژی توسعه شهری, شهرهای میانی استان مازندران, آنتروپی و ساو,

چکیده مقاله :

یکی از ارکان مهم و تعیین‌کننده درروند توسعه، پویایی و پایایی هر جامعه شهری، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی جامع در زمینه ساماندهی بافت‌ قدیمی و فرسوده شهری است. برنامه ریزی و مدیریت ساماندهی بافت های فرسوده شهر می تواند ضمن ارتقاء سطح کیفی استانداردهای زندگی ساکنین محلات فرسوده، سبب پایداری توسعه در تمامی ابعاد زندگی شهری شود. در چند دهه‌ی گذشته عدم کفایت سیاست‌های توسعه شهری متداول در زمینه ساماندهی بافت های فرسوده، ضرورت بکارگیری رویکرد نوینی چون استراتژی توسعه شهری را جهت احیا و بازآفرینی می‌طلبد. در این راستا هدف این پژوهش، ارزیابی و تحلیل شاخص های استراتژی توسعه شهری در پهنه فرسوده مرکزی شهرهای میانی استان مازندران می باشد. روش مورد استفاده در این تحقیق از نوع توصیفی– تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی و توسعه ای است. روش گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای و میدانی بوده که برای جمع‌آوری اطلاعات میدانی از پرسشنامه استفاده شده است. اطلاعات جمع آوری شده وارد نرم افزار spss شده و سپس با استفاده از آمارهای استنباطی و مدل‌های آنتروپی و ساو مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته‌است. نتایج پژوهش حاکی ازآن است که پهنه مرکزی شهرهای مورد‌مطالعه در برخورداری از شاخص‌های استراتژی توسعه شهری از وضعیت مطلوبی برخوردار نمی باشند. از میان شاخص های استراتژی توسعه شهری بیشترین میزان تحقق مربوط به شاخص قابل زندگی بودن با میانگین 2.39 و مقدار توزیع 10.89- و کمترین میزان تحقق مربوط به شاخص بانکی بودن با میانگین 2.24 و مقدار توزیع 12.26- می باشد. براساس مدلSaw به‌لحاظ برخورداری از شاخص‌های استراتژی توسعه شهری، شهر قائمشهر در مقایسه با دیگر شهرها از وضعیت بهتری برخوردار بوده و شهر بابل در رتبه آخر قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

One of the important and decisive factors in the development, dynamism and stability of any urban community is the comprehensive policy and planning in the context of the organization of urban old and worn- out texture. Planning and management of the organization of urban worn-out texture can, in addition to Promoting the quality Standard of living the worn -out neighborhoods Residents ,lead to sustainable development in all aspects of urban life. In the past few decades, due to the inadequacy of common urban development policies in the context of organizing worn-out texture, it's necessary to use a new approach such as City Development Strategy (CDS) for regeneration. In this regard, the purpose of this study is evaluation and analysis of City development strategy indicators in the central worn-out area of middle cities of mazandaran province. the method used in this research is descriptive-analytical and in terms of purpose is development –applied. data collection method is library studies and field data collection using questionnaires.The collected data was entered into the SPSS software and inferential statistics and entropy and SAW models has been used for data analysis. The results of research indicate that central area of the studied cities don't have a favorable situation with in accordingto good City development strategy indicators. Among the indicators of City development strategy, the highest rate of realization is related to the livability index with an average of 2.39 and a distribution of -10.89, and the lowest level of realization is related to the Bankability index with an average of 2.24 and a distribution of -12.26. Accordingto the saw model, the city of Qaemshahr in terms of the City development strategy indicators has better status in comparison of other cities and ,the city of Babol is in the final ranking.

منابع و مأخذ:

 

1. اشرفی، ی.(1388). CDS رویکردی جدیددربرنامه ریزی شهری دررویکردی تحلیلی. فصلنامه مدیریت شهری. 23(7). 89-105.

2. امان پور،س.، لطیفی، الف.(1395). اثرات حکمرانی خوب شهری و اعتماد اجتماعی در بهبود کیفیت بافت های فرسوده شهری(مطالعه موردی:منطقه15 کلانشهر تهران)، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، 28(8) .14-29.

3. توکلی نیا،ج.، شالی،م.(1394). امکان سنجی راهبرد توسعه شهر (CDS) در توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی منطقه یک کلانشهر تبریز، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی،سال  پانزدهم،شماره36. 117-138.

4. حاتمی نژاد، ح.، کرمی،م. ، پرهیز،ف.(1390) .تحلیلی بر تجربیات علمی راهبرد توسعه ی شهر(CDS) ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگ سپهر (سازمان جغرافیایی)، دوره بیستم، شماره 77.

5. حسین زاده دلیر ،ک.، صدر موسوی،س. ، حیدری چیانه،ر.، رضا طبع،خ.(1390). درآمدی بر رویکرد جدید استراتژی توسعه شهری در فرآیند برنامه ریزی شهری با تاکید بر چالش های فرا روی طرح های جامع در ایران. فصلنامه علمی و پژوهشی فضای جغرافیایی،سال یازدهم،شماره 36. 173-209.

6. حکمت نیا،ح.، ملکی، م.، موسوی،ن.،افشانی،ع.(1396).سنجش میزان تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری در ایران (مطالعۀ موردی: شهر ایلام)،مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 7، شماره 24. 607-619.

7. رضایی،م.، کریمی،ب.(1395). نقش استراتژیهای توسعه شهری CDS در ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی با تلفیق مدلهای ANP و SWOT (مطالعه موردی: شهرک بهار شیراز، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال 6 ، شمارۀ 22 . 109-120.

8. رهنما، م.، غلامزاده خادر،م.، جعفری،و.(1392). تحلیل جایگاه شاخص‌های راهبرد توسعه شهری در شهر چناران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 26(12).125-107.

9. رهنما ،م.، اجزاء شکوهی،م.، سیاحی، ز. (1396) .احیاء بافت فرسوده با رویکرد استراتژی توسعه شهری (CDS) نمونه موردی: بخش مرکزی شهر اهواز، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری،30(9). 1-20.

1. صباغی،ع.(1392).ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺳﺎﺯﻭﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺑﺎﺯﺁﻓﺮﻳﻨﻰ ﺷﻬﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ   ﺑﺎﻓﺖﻫﺎﻯ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﺷﻬﺮﻯ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮﺭﺩﻯ: ﻣﺤﻠﻪ ﺟﻮﻻﻥ ﺷﻬﺮ ﻫﻤﺪﺍﻥ.پژوهش های شهری هفت حصار. 4(1). 45-56.


2. علیشائی ،ع.،کریمی، ب.(1396). تحلیل استراتژیهای توسعه شهر ایلام با استفاده از مدلAHP، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، 28(8).171-186.


3. قادری،ج.(1385). ارزیابی نظام مالی ودرآمدی شهرداری ها در ایران. فصلنامه علمی- پژوهشی بررسی های اقتصادی، 3 (3) .21-47.

13. لطفی،ص.، مالکشاهی،غ. ، مهدوی،م.(1389) ، برنامه ریزی راهبردی به منظور بهسازی بافتهای فرسوده شهری نمونه موردی شهر بابل، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی .سال سوم، شماره اول، زمستان. 193-206.

1. محمدی،ج.،کمالی باغراهی،الف.(1395). تحلیل شاخص های حکمروایی خوب شهری در راستای استراتژی توسعه شهری، مورد شناسی: محدوده بافت فرسوده شهر کرمان،جغرافیا و آمایش شهری– منطقه ای، 21(6).

15. مومنی،م.، بیک محمدی، ح. ،  تکبیری،م. (1391). برنامه ریزی استراتژیک جهت ساماندهی بافت فرسوده شهر ورزنه. نشریه جغرافیا و مطالعات محیط، دوره1، شماره2، 23-40.

16. مهدیزاده،ج..(1385).برنامه ریزی راهبردی توسعه شهری، تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران .چاپ دوم.تهران: شرکت طرح و نشر پیام سیما.

1. مهندسین مشاور آمایش سرزمین وطن(آسو)(1390)، طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر قائم شهر،شهرداری قائم شهر.


2. مهندسان مشاور تخت پولاد،(1389)، مطالعات ساماندهی ، ﺑﻬﺴﺎزی و ﻧﻮﺳﺎزی ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻬﺮ آمل، سازمان عمران و بهسازی شهری ایران.


3. مهندسان مشاور هفت شهر آریا (1390) طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر ساری ، شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران ، شرکت عمران و مسکن سازان استان مازندران.


4. مهندسان مشاور هفت شهر،(1389)، ﻃﺮح ﻓﺮﺳﻮده ﺑﻬﺴﺎزی و ﻧﻮﺳﺎزی ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﺎﺑﻞ، سازمان عمران و بهسازی شهری ایران.

21. هادیانی، ز.، رحیمی،و.(1392).  نقش شهرهای میانی در توسعه منطقه ای، مطالعه موردی؛ شهر ایرانشهر،نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره30. 27-47.

1. Brener,g. (2014).Phanning and Development Strategy , london and New york Cities.


2. cities alliance,)2006(. guide to City Development Strategy improving urban performance.


3. Egan, T. (2000). An Assessment of Toronto's Global Competitiveness, Toronto Economic Development, University of Toronto.


4. Gahlup organization. )2009.( pereption on Quality of lif in European cities.


5. Kadman, S. (2013). Report of Locevl Service and Development Estrategy, Isoca Congress.

Sinkiene, J. (2007). City Competitiveness: Concept, Factors, Model, University of Technology, Kaunas