تحلیلی بر نقش کارکردی شهرهای کوچک در برخورداری از ابعاد پایداری شهرهای حوزه نفوذ (مطالعه موردی: اسپکه و بنت در شهرستان نیکشهر)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

محمدکریم رییسی ¹ (دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری, واحد زاهدان, دانشگاه آزاد اسلامی زاهدان , ایران)
معصومه حافظ رضازاده ² (استادیارگروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران)
مریم کریمیان بستانی ³ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/12/01 تاریخ پذیرش : 1400/02/25 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: کارکرد, حوزه نفوذ, شهرهای کوچک, ابعاد پایداری, شهر نیکشهر,

چکیده مقاله :

در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیلی بر نقش کارکردی شهرهای کوچک در برخورداری از ابعاد پایداری شهرهای حوزه نفوذ (مطالعه موردی: اسپکه و بنت در شهرستان نیکشهر) می‌باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. نتایج آزمون فریدمن جهت بررسی تاثیر کارکرد شهر نیکشهر در ابعاد پایداری در شهر‌های حوزه نقود (بنت و اسپکه) نشان داد، بعد کالبدی و اجتماعی دارای بالاترین امتیاز (در شهر بنت) و بعد زیست محیطی در هر دو شهر دارای کمترین امتیاز و بعد اقتصادی نیز در جایگاه بعدی قرار دارد. نتایج بررسی تاثیر کارکرد شهر نیکشهر در قالب ابعاد چهارگانه در دو شهر بنت و اسپکه با استفاده از آزمون دو جمله‌ای نشان داد، وضعیت ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی در دو شهر بنت و اسپکه یکسان نیست. همچنین جهت ارتباط بین ابعاد توسعه از آزمون تحلیل مسیر استفاده گردید، نتایج نشان از ارتباط معنادار و مستقیم بین ابعاد توسعه می باشد. در نهایت جهت بررسی اثرگذاری عوامل و نیرو‌های موثر بر تقویت شهر کوچک نیکشهر در راستای تقویت توسعه ناحیه‌ای از آزمون تی تک نمونه‌ای استفاده گردید. نتایج نشان داد، مولفه‌های چهارگانه مورد مطالعه با سطح معناداری کمتر از 05/0، بر تقویت شهر نیکشهر در راستای تقویت توسعه ناحیه‌ای اثرگذار می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

the purpose of the present study is to An Analysis of the Functional Role of Small Cities in Having Sustainability Dimensions Domain of Influence Cities (Case study: Spake and Benet in Nikshahr city). The dominant approach is the qualitative and quantitative research space and the type of applied research. The results of Friedman test to investigate the impact of Nikshahr city on sustainability dimensions in the Cities of influence (Benet and Spake) showed, the physical and social dimension has the highest score (in Benet) and the environmental dimension has the lowest score in both cities. The results of the study of the impact of Nikshahr city on four dimensions in Benet and Spake cities using binomial test showed that the status of economic, social, physical and environmental dimensions are not the same in both Benet and Spake cities. To analyze the relationship between development dimensions, path analysis test was used, The results show a significant and direct relationship between developmental dimension. Finally, one-sample t-test was used to investigate the effect of factors and forces on reinforcement of small town of Nikshahr in order to enhance regional development. The results showed that the four components studied with a significant level of less than 0.05, are effective in strengthening the city of Nikshahr in order to strengthen the development of the affected areas.

منابع و مأخذ:

ابراهیم­زاده، عیسی؛ طیبی، نجمه و شفیعی، یوسف. (1391). تحلیلی کارکردی از نقش اقتصادی شهرهای کوچک در توسعه روستایی مطالعه موردی، زاهدشهر در بخش شیبکوه فسا. جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 23(2)، 172- 151.

استانداری سیستان و بلوچستان، (1397). سالنامه استانداری سیستان و بلوچستان.

افراخته، حسن؛ برزگر، صادق و سلیمانی مقدم، هادی. (1389). نقش شهرهای کوچک در توسعه ناحیه ای (مطالعه موردی شهر زیرآب). نشریه فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، 2(3)، 23-5.

ایزدی خرامه، حسن. (1380). تبدیل روستا به شهر و نقش آن در توسعه روستایی (مورد مطالعه: استان فارس). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.

برزگر، صادق. (1395). جایگاه شهرهای کوچک در فرایند دستیابی به توسعه پایدار. همایش ملی رویکردهای نوین در برنامه­ریزی و توسعه پایدار منطقه­ای. مرودشت.

برزگر، صادق؛ بخشی، امیر و حیدری، محمدتقی. (1398). تبیین پایداری اجتماعی-اقتصادی در شهرهای کوچک با رویکرد توسعه پایدار (نمونه: شهرهای کوچک شمال ایران). نشریه مجلس و راهبرد، 26(97)، 38- 5.

بگلری، زهرا؛ جلیلیان، مراد و عزیزی، زهرا. (1395). ارزیابی جایگاه شهرهای کوچک در توسعه ناحیه­ای: مطالعه موردی شهر سرپل ذهاب. پنجمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه ریزی، معماری و شهرسازی. تهران.

بهسا،، عبدالله؛ زهرا، سادات و زرآبادی، سعیده. (1397). ارزیابی عملکرد شهرهای کوچک در توسعه منطقه ای (نمونه موردی: شهر خورموج، استان بوشهر). جغرافیا و مطالعات محیطی. 7(25). 113- 101.

حاتمی­نژاد، حسین؛ پورحسین، حمید؛ محمدپور، صابر و منوچهری میاندوآب، ایوب. (1390). تحلیل عملکرد فضایی شهر میانی مرند در سطح شهرستان مرند. پژوهش­های جغرافیای انسانی، 43(4)، 44- 23.

رضایی، مریم. (1387). نقش شهرهای کوچک در توسعه منطقه‌ای (نمونه موردی استان ایلام). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

روستایی، شهریور و باقری، محمد. (1389). بررسی عملکرد شهرهای کوچک در توسعه منطقه ای (مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان رزن). فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، 2(4)، 21- 5.

رهسپار میعادی، سید محمود؛ پورفیکویی، سید علی؛ آمار، تیمور و معتمدی مهر، اکبر. (1401). نقش پیوندهای روستا شهری بر توسعه روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت (مطالعه موردی روستاهای پیرامونی شهر رشت). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(2)، 491-499- 491.

زالی، نادر؛ کریمی آذری، امیررضا و آزاده، سیدرضا. (1396). تحلیل منطقه ای از انتظام فضایی شهرها در منطقه زاگرس با رویکرد مناطق عینی و ذهنی. مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه های انسانی، 12(3)، 598- 585.

سازمان آمار کشور. (1395). سرشماری نفوس و مسکن شهرستان نیکشهر. معاونت آمار و اطلاعات.

سرور، هوشنگ و لاله­پور، منیژه. (1385). نگرشی بر نقش کانونی شهرهای کوچک و میانی در توسعه منطقه­ای. مجله شهرداری­ها، 6(74)، 10- 1.

شکویی، حسین. (1387). دیدگاه­های نوین در جغرافیای شهری. چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سمت.

علی اکبری، اسماعیل؛ طالشی، مصطفی و فرجی دارابخانی، محمد. (1394). استقرار متوازن و توسعه نامتوازن: تحلیلی بر نظام شهری غرب کلان منطقه زاگرس با تاکید بر ناپایداری و ناکارآمدی شهرهای کوچک. نشریه جغرافیا و پایداری محیط (پژوهشنامه جغرافیایی)، 5(16)، 72- 55.

فرمانداری نیکشهر. (1397). سالنامه آماری شهرستان نیکشهر.

فنی، زهره. (1383). شهرهای کوچک و توسعه منطقه­ای (مطالعه موردی: منطقه تهران). صفه، 14(2-1), 94- 81.

قادرمرزی، محسن و رحمانی، محمد. (1398). بررسی نقش شهر های کوچک در توسعه فضایی منطقه­ای (نمونه موردی شهر دهگلان). آمایش محیط، 12(44)، 42 – 21.

میکانیکی، جواد؛ پیراهش، نیره­سادات و وفائی فرد، مهدی. (1398). شهرهای کوچک و توسعه پایدار سکونتگاه های پیرامونی مورد: شهرخوسف. توسعه فضاهای پیراشهری، 1(1)، 28 – 19.

Adam, S, Patrycja, S-I. (2020). Socio-economic development of small towns in the Polish Cittaslow Network, A case study. Cities, 103, 203-224.

Barbara, C, Paolo, V, & Michele, Z. (2020). Performance-based spatial monitoring. An interpretative model for long-term shrinking medium-small Italian towns. Sustainable Cities and Society, 53, 1-16.

Blowers, A. (2013). Planning for a sustainable environment. Routledge.

Danie, F.T. (2018). The ‘Small Town Paradox’ and towns of the Eastern Cape Karoo, South Africa. Journal of Arid Environments, 154, 89-98.

Hinrey, N. (2007). small Towns and urban planning in developing country. urban studies, 33.

Kamanda, U. (2007). Concept of Urban Centers and Small Town in latin America: Brazilia.

ShaheEmran, M., & Forhad, Sh. (2018). Beyond dualism: Agricultural productivity, small towns, and structural change in Bangladesh. World Development, 107, 264-276.

Tacoli, C. (2006). Rural-Urban Linkages Research and Initiative: Lessons and Key Issues from International Experiences, in Fostering New development Pathways: Harnessing Rural-Urban linkages to reduce Poverty and improve Environment in the Highlands of Ethiopia, Proceeding of a Planning Workshop on Thematic Research Area of the Global Mountain Program (GMP) held in Addis Ababa, Ethiopia, August 29-30, 45-55.

Zhu, Q. (2017). Resettlement and adaptation in China's small town urbanization: Evidence from the villagers' perspective. Habitat International, 67, 33-43.