-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی رویکرد عربستان سعودی در سوریه و یمن «با تاکید بر تحدید حوزه راهبردی ج.ا.ایران»
شهرام عسکری حصن سید مصطفی ایران نژادتحولات موسوم به بهار عربی در سال 2011 و از قیام مردمی کشور تونس در شاخ افریقا آغاز شد و بسرعت به سایر کشورهای منطقه تسری پیدا کرد و منجر به بروز تحولات شگرفی در ساختارهای سیاسی-اجتماعی برخی از کشورهای شاخ افریقا و خاورمیانه گردید. در این میان،بطور خاص کشور عربستان سعود چکیده کاملتحولات موسوم به بهار عربی در سال 2011 و از قیام مردمی کشور تونس در شاخ افریقا آغاز شد و بسرعت به سایر کشورهای منطقه تسری پیدا کرد و منجر به بروز تحولات شگرفی در ساختارهای سیاسی-اجتماعی برخی از کشورهای شاخ افریقا و خاورمیانه گردید. در این میان،بطور خاص کشور عربستان سعودی که دارای نظام بسته از نوع سلطنتی است ماهیت وجودی خود را در معرض جدی آسیب های ناشی این موج تحول خواهی در دو حوزه داخلی و خارجی قلمداد می کرد.عربستان سعودی با توجه به رسالتی که برای خود به عنوان ام القری جهان اسلام تعریف کرده است تداوم، گسترش حضور و بسط نفوذ خود در منطقه و بطور خاص «سوریه و یمن» را در راستای مقابله با منافع راهبردی ج.ا.ایران می داند،نتیجتا واکنش هیجانی و غیرسازنده ای را در قبال تحولات خاورمیانه از خود بروز داد.این کشور که به اتخاذ سیاست های محافظه کارانه در سیاست خارجی خود معروف است.با اتخاذ رویکرد تهاجمی سعی در حفظ منافع خود، گسترش نفوذ خود در منطقه و حفظ جایگاه خود به عنوان رهبر جهان اسلام اقدام کرده است.درمقاله حاضر سعی نویسنده بر این است که با بهره گیری از رویکرد رئالیسم تهاجمی به مقایسه سیاست خارجی عربستان سعودی در بحران یمن و سوریه بپردازد.یافته های تحقیق نشان ازاین دارد:« دو کشور سوریه و یمن کانون رقابت استراتژیک دو کشور می باشند،عربستان سعودی با انتقال گروه های ترویستی-تکفیری به سوریه و تهاجم مستقیم به یمن در نقش یک کنشگر معارضه جو ظاهر شده است،و با رویکرد دینامیک تهاجمی در تضاد حداکثری با منافع راهبردی ج.ا.ایران را اقدام می کند».روش پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی،همچنین روش جمع آوری داده ها کتابخانه ای و محدود اینترنتی می باشد . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - توافق جمهوري اسلامي ایران و عربستان سعودی و تأثیر آن بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطینی
محمدباقر مکرمی پور سهراب محمدزاده ندا پارساخاورمیانه به عنوان یک مجموعه امنیتی خاص به جهت وضعیت مبهم، پیچیده ای که دارد همواره صحنه ائتلاف و رقابت میان قدرت های بزرگ فرامنطقه ای و قدرت های منطقه بوده است و در این میان کشورهای ایران و عربستان به عنوان دو قدرت تعيين كننده و صاحب¬نفوذ در منطقه، قدرت لازم براي شكل¬ چکیده کاملخاورمیانه به عنوان یک مجموعه امنیتی خاص به جهت وضعیت مبهم، پیچیده ای که دارد همواره صحنه ائتلاف و رقابت میان قدرت های بزرگ فرامنطقه ای و قدرت های منطقه بوده است و در این میان کشورهای ایران و عربستان به عنوان دو قدرت تعيين كننده و صاحب¬نفوذ در منطقه، قدرت لازم براي شكل¬دهي و تأثیر¬گذاری بر مناسبات منطقه غرب آسیا را دارند. به¬طوري كه آشكارا مي¬توان منطقه¬ي غرب آسیا و شمال آفریقا را متاثر از سیاست¬های دو کشور مزبور و كيفيت روابط آن¬ها با يكديگر دانست. از اين رو، از سر گيري روابط دو كشور كه- پس از 7 سال قطع کامل روابط، طی پنج دور مذاکرات در بغداد و عمان سرانجام در تاریخ 10 مارس 2023 با میانجی¬گری چین در پکن و - با امضاي توافق نامه صلح صورت گرفت، از اهميت بسياري برخوردار است. اين توافقنامه که به دلیل پیامدهای متعدد آن بر مناسبات منطقه¬اي، بازتاب گسترده¬ای در رسانه¬های منطقه و جهان در پی داشته است، سؤالات متعددي را در مورد مسائل منطقه¬اي مطرح مي¬سازد. در این پژوهش، نگارندگان اثر به دنبال بررسی تأثیر این توافق ويژه و دو جانبه، بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطیني مي¬باشند. فلذا، پرسش اصلي این پژوهش را مي¬توان چنين طرح نمود كه «توافق ایران و عربستان چه تاثیری بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطینی خواهد داشت؟». در پاسخ به سؤال مزبور، كه نگارندگان اثر با رویکردی توصیفی-تحلیلی در مقام پاسخگويي بدان برآمده¬اند، مي¬توان چنين فرضيه¬اي را طرح نمود كه: بر مبنای نظريه¬ي "واقع¬گرایی ساختاری" و همچنين نظریه¬ي "موازنه تهدید"، توافق مذکور، زمینه کنشگری فعال و به تبع آن موازنه تهدید را به نفع گروه¬های فلسطینی تغییر خواهد داد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحلیل سینوپتیکی ماهیت سامانه های کم فشار سودانی (مطالعه موردی؛ توفان دسامبر 2001)
عباس مفیدی آذر زرینبه منظور بررسی برخی از جنبه های سینوپتیکی مربوط به سامانه های کم فشار سودانی از جمله الگوی گردش ترازفوقانی و تحتانی وردسپهر و منبع رطوبت و نحوه فرارفت آن،الگوی سینوپتیکی حاکم در زمان وقوع توفاندسامبر 2001 بر روی ایران مورد توجه قرارگرفت . بدین منظور نقشه های فشار سطح زم چکیده کاملبه منظور بررسی برخی از جنبه های سینوپتیکی مربوط به سامانه های کم فشار سودانی از جمله الگوی گردش ترازفوقانی و تحتانی وردسپهر و منبع رطوبت و نحوه فرارفت آن،الگوی سینوپتیکی حاکم در زمان وقوع توفاندسامبر 2001 بر روی ایران مورد توجه قرارگرفت . بدین منظور نقشه های فشار سطح زمین و ترازهای 500،200و 50 هکتوپاسکال قبل و بعد از شروع توفان مورد بررسی قرار گرفت . جهت شناخت منبع اصلی رطوبت سامانهسودانی نقشه های جهت و سرعت باد و نم ویژه در تراز 850 هکتوپاسکال بررسی گردید . به منظور درک وضعیت جت جنب حاره و نحوه تقویت آن نقشه های مؤلفه باد مداری و پتانسیل سرعت X برای تراز 200 هکتوپاسکال تهیه و مورد مطالعه قرارگرفت. همچنین شکل ابر درتصاویر ماهواره ای مربوط به توفان دسامبر 2001 بررسی شد.نتایج مطالعه در رابطه با تشکیل وگسترش کم فشار سودانی اگر چه همچون سایر مطالعات بر مقادیر پایینشاخص چرخه و استقرار پشته ای در تراز میانی وردسپهر بر روی مدیترانه غربی و ناوه عمیقی برمنتهی الیه شرقمدیترانه دلالت دارد اما نقش اصلی را به کشیده شدن تاوه قطبی در تراز 50 هکتوپاسکال به عنوان منبع اصلیتاوایی برای پیدایش الگوی گردش ناهنجار و تقویت سلول هدلی و جت جنب حاره بر روی مدیترانه و شمال آفریقامی دهد. یافته ها بر استقرار مناسب خروجی هسته جت جنب حاره بر روی خاورمیانه به همراه استقرار و تقویتپشته ای در تراز میانی و زبانه پرفشاری در تراز پایین بر روی دریای عرب جهت تکوین و گسترش کم فشارهایسودانی تأکید دارد . نتایج حاصل از بررسی توفان دسامبر 2001 نشان می دهد که استقرار وتقویت پشته /پرفشاربرروی دریای عرب از یک سو با ایجاد یک سری پسخورهای مثبت، موجب تشدید سلول هدلی و تقویت غیرمستقیمجت جنب حاره بر روی منطقه دریای سرخ شده و از سویی دیگر امکان انتقال مستقیم رطوبت از دریای عرب بهدرون سامانه های کم فشار را در زمان گسترش کم فشارهای منطقه دریای سرخ به ایران فراهم می سازد. همچنینیافته ها نشان می دهد که منبع اصلی رطوبت سامانه های سودانی مناطق حاره ای شرق آفریقا و قطاع جنوب غربیدریای عرب می باشد که درحین عبور از روی دریای سرخ و خلیج فارس تقویت می گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - ارزیابی ظرفیت‌های موجود بین‌المللی در قالب ساز وکارهای حل اختلاف بین‌المللی در خصوص دادخواهی حجاج قربانی منا به عنوان گردشگران بین‌المللی مذهبی
زینب فیروزیچکیده مراسم عبادی حج یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در جهان است. بر هر مسلمان بالغی که استطاعت مالی و توانایی جسمی داشته باشد واجب است که حداقل یک بار در طول زندگی اش آن را بجا بیاورد. این مراسم در 8 تا 12 ذی الحجه، ماه آخر تقویم اسلامی انجام میشود. در این ایام حدود د چکیده کاملچکیده مراسم عبادی حج یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در جهان است. بر هر مسلمان بالغی که استطاعت مالی و توانایی جسمی داشته باشد واجب است که حداقل یک بار در طول زندگی اش آن را بجا بیاورد. این مراسم در 8 تا 12 ذی الحجه، ماه آخر تقویم اسلامی انجام میشود. در این ایام حدود دومیلیون مسلمان از 183 کشور مختلف در مکه حضور می‌یابند و مناسک مشخصی را اجرا میکنند. در شامگاه روز 9 ذی الحجه زائرین مسیر 4/ 14کیلومتری را به سوی عرفات پیاده روی کرده و شب را در آن جا با عبادت و نماز و قران خواندن سحر میکنند. در صبحگاه روز 10 ذی الحجه حجاج برای اجرای مراسم رمی‌الجمرات [1] از عرفات عازم منا میشوند. در طی مراسم رمی الجمرات در منا حاجیان 7 سنگریزه را به شکل نمادین به سوی شیطان پرتاب میکنند. ازدحام شدید جمعیت در این مکان به گونه‌ای است که احتمال اتفاقات ناگوار را بالا می‌برد. با وجود اینکه در سالهای مختلف انجام این مراسم بدون تلفات جانی و مجروحیت نبوده فاجعه بار ترین این حوادث در 24 دسامبر سال 2015 اتفاق افتاد که منجر به مرگ جمعیت زیادی از حجاج از کشورهای مختلف شد. آمارها در باره ی تعداد تلفات هنوز دقیق نیستند و از 4000نفر تا 7000 متغیرند. بعد از این ماجرا دولتمردان برخی کشورها من جمله ایران دولت سعودی را مسئول حادثه دانسته و خواهان رسیدگی بین المللی و حقوقی به آن شدند. سوال تحقیق حاضر این است که چه ظرفیت‌های بین المللی در قالب سازوکار حل اختلاف بین المللی در خصوص دادخواهی حجاج قربانی منا وجود دارد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - نقش کشور عربستان در گسترش تروریسم و تاثیر ان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
محراب هداوند میرزاییچکیده تروریسم پدیده ای جهانیست که در حال حاضر به صورت منطقه ای عمل می کند و شدت کشتار و تخریب ان در جهان اسلام بیشتر از مناطق دیگر است . قدرت های جهانی و منطقه ای در محور غربی عربی از ابزار تروریسم وگروههای تروریستی به عنوان پیشقراولان خود برای تقسیم دوباره جهان در قرن چکیده کاملچکیده تروریسم پدیده ای جهانیست که در حال حاضر به صورت منطقه ای عمل می کند و شدت کشتار و تخریب ان در جهان اسلام بیشتر از مناطق دیگر است . قدرت های جهانی و منطقه ای در محور غربی عربی از ابزار تروریسم وگروههای تروریستی به عنوان پیشقراولان خود برای تقسیم دوباره جهان در قرن 21 استفاده می نمایند . اغاز تشکیل گروههای تروریستی سلفی به سال 1984 وشکل گیری القاعده با هدف مبارزه مجاهدین با شوروی در افغانستان و از سال 2010 با شروع انقلابات مردمی برای مقابله با انقلابات و نفوذ ایران در جنوب ،جنوب غرب و افریقا از شدت زیادی برخوردار بوده است .به کارگیری تروریسم ،بستگی به شرایط بین المللی و رقابت کشورهای منطقه داردکه این گروهها را کنترل یا ازاد بگذارند. کشورهای عرب حوزه خلیج فارس باپنج نقش کلی مالی ، نظامی ، بستر سازی عقیدتی ، مکانی و رسانه ای در حال رقابت با ایران به شکل گیری و گسترش تروریسم کمک می کنند. ما در این مقاله درپی پاسخ به این سوال هستیم که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس چه نقشی در گسترش و پیشروی تروریسم منطقه ای دارند؟ تاثیر گسترش تروریسم منطقه ای بر امنیت ملی ایران چیست؟ نتایج تحقیق نشان می دهد کمک های مالی کشورهای عربی موثرترین عامل گسترش تروریسم بوده است به طوری که 40/. اشخاص مهم و سرشناس حامی مالی تروریسم از شهروندان عربستان، 43/ از شهروندان دیگر کشورها مرتبط با عربستان،9/ کویت، 6/ قطرو2/ بحرین بوده اندبا توجه به موارد فوق تروریسم در سه سطح ملی، منطقه ای و جهانی بر امنیت ملی ایران تاثیر خواهد گذاشت .این پژوهش به روش مصاحبه،مشاهده و کتابخانه ای تهیه وبرای تهیه نقشه ها از GIS استفاده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد
هیبت الله نژندی منش زینب فیروزیچکیده مذهب یکی از مهم ترین ابعاد حیات ژئوپلیتیکی واحدهای سیاسی بوده و هست و علاوه بر این که عاملی برای تفکیک مرزهای سیاسی کشورها بوده همچنین یکی از معیارهای تقسیمات سیاسی و منطقه‌ای داخل کشورها هم به شمار می رود. علاوه بر این در قرن بیستم و با کم رنگ شدن مرزهای سرزمی چکیده کاملچکیده مذهب یکی از مهم ترین ابعاد حیات ژئوپلیتیکی واحدهای سیاسی بوده و هست و علاوه بر این که عاملی برای تفکیک مرزهای سیاسی کشورها بوده همچنین یکی از معیارهای تقسیمات سیاسی و منطقه‌ای داخل کشورها هم به شمار می رود. علاوه بر این در قرن بیستم و با کم رنگ شدن مرزهای سرزمینی و پیدایش نهادهای دارای اقتدار بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد مذهب و مسائل مرتبط با مذهب همواره یکی از مهمترین بنیان‌های مسائل تنش‌آفرین بوده است. هدف این مقاله بررسی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد است. سؤال اصلی مقاله این است که ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی دارای چه مختصات و ویژگی‌هایی است و اینکه آزادی مذهبی در چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد در عربستان سعودی دارایی چه وضعیتی است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح میشود از جمله این که حقوق مذهبی و از جمله آزادی مذهبی دارای چه تاریخچه و پیشینه‌ای در اسناد بین‌المللی بوده است و این که ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی دارای چه ساختارها و مرزبندی‌های داخلی است. به طور کلی نتایج این مقاله نشان می‌دهد که حقوق بین‌المللی، نه تنها روابط میان دولت ها را تنظیم می کند، بلکه به شناسایی حقوق انسانی افراد و حمایت از آنها نیز اقدام می‌نماید. از جمله حقوق بشر که هر فرد انسانی از آن برخوردار است، حقوق مذهبی است. این حقوق در اسناد متعدد بین‌المللی ذی‌ربط مورد شناسایی و پذیرش قرار گرفته اند. در جامعه عربستان که بر پایه روابط قبیله‌ای استوار است وجود تعصب و علقه نیرومند قبیله‌ای به علاوه مذهب، شکل‌دهنده کلی فرهنگ جامعه است. نظام حقوقی عربستان سعودی برگرفته از فقهحنبلییکی از مذاهب اسلامی است. در عربستان سعودی با جمعیتی حدود 15 تا 20 درصد شیعه هیچ نماینده‌ای از شیعیان در مجلس شورای سعودی حضور ندارد. شیعیان حتی در مدارس حق مدیر شدن ندارند و تنها در سالهای اخیر حق حضور در شورای شهر یافته‌اند. هیچ شیعه عربستانی حق حضور در ارتش یا دیگر نیروهای نظامی را ندارد. در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مقالات علمی و پژوهشی و نیز اسناد سازمان‌های بین‌المللی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد تبیین و تحلیل گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی زمینههای همگرایی و واگرایی ایران و عربستان در چارچوب جغرافیای صلح
یدالله کریمی پور حسین ربیعی سید محمد یعقوبیچکیده ایران و عربستان به مثابه دو قطب ژئوپلیتیکی در منطقه ی خاورمیانه، روندی از همگرایی و واگرایی را در مناسبات خود طی کرده اند. وزن ژئوپلیتیکی دو کشور در منطقه و نقش بالقوه ی آن ها در حل تعارضات تا حدی است که هر یک از دو کشور ایران و عربستان، همواره به عنوان بازیگری اس چکیده کاملچکیده ایران و عربستان به مثابه دو قطب ژئوپلیتیکی در منطقه ی خاورمیانه، روندی از همگرایی و واگرایی را در مناسبات خود طی کرده اند. وزن ژئوپلیتیکی دو کشور در منطقه و نقش بالقوه ی آن ها در حل تعارضات تا حدی است که هر یک از دو کشور ایران و عربستان، همواره به عنوان بازیگری استراتژیک در پروژه های کلان بازیگران جهانی، انتخاب شده اند. با وجود توانمندی ها و قابلیت های دو کشور، سیر واگرایی میان ایران و عربستان در طی یک دهه ی اخیر شتاب فزاینده ای یافته است. با توجه به وزن ژئوپلیتیکی بالای دو کشور، تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی زمینه های واگرایی و همگرایی ایران و عربستان پرداخته است. پرسش اصلی این تحقیق، این است که کدام عوامل در واگرایی و همگرایی ایران و عربستان مداخله می کنند و چگونه می توان به یک همزیستی مسالمت آمیز و پایدار میان دو کشور دست یافت. نتایج، نشان می دهد که عمده ی تعارض و تنش در روابط دو کشور، ناشی از برجسته شدن قلمروسازی ایدئولوژیک است؛ به نحوی که ایران و عربستان را به دو عنوان دو قطب رقیب تخریبی در مقابل یکدیگر قرار می دهد. با این حال، قرار گرفتن دو کشور بر مدار واقعیت ها و اشتراکات جغرافیایی، یکی از کارامدترین رویه ها برای برقراری صلح و همزیستی میان ایران و عربستان قلمداد می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - جایگاه منابع انرژی خاورمیانه در راهبرد سیاست خارجی چین در دوران پسا جنگ سرد (مطالعه موردی ایران و عربستان سعودی)
محمدرضا آدابی داوود کیانی ماشالله حیدرپورمنطقه خاورمیانه از مناطق پُراهمیت جهان است که از زمان های بسیار دور مورد توجه قدرتهای جهان بوده است. ویژگی بارز این منطقه برخورداری از ذخائر بزرگ نفت و گاز است. اما موضوعی که در سده بیستویکم پُررنگ شده است، خیزش چین و تلاش این کشور آسیایی پس از گذراندن دوره اصلاحات برای چکیده کاملمنطقه خاورمیانه از مناطق پُراهمیت جهان است که از زمان های بسیار دور مورد توجه قدرتهای جهان بوده است. ویژگی بارز این منطقه برخورداری از ذخائر بزرگ نفت و گاز است. اما موضوعی که در سده بیستویکم پُررنگ شده است، خیزش چین و تلاش این کشور آسیایی پس از گذراندن دوره اصلاحات برای حضور پویا و مؤثر در مناطق استراتژیک جهان از جمله خاورمیانه است و چون این کشور برای رشد اقتصادی خود به منابع انرژی این منطقه نیازمند است، میکوشد از راههای گوناگون از جمله برقراری روابط گسترده با کشورهای این منطقه نفوذ خود را در آن افزایش دهد. براین‌اساس، پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این پرسش میباشد که چرا در چند دهه گذشته روند حضور چین در خاورمیانه بیشتر شده است؟ مقاله پیش روی که بر روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر چارچوب نظری وابستگی متقابل پیچیده استوار است، این فرضیه را در پاسخ به سؤال اصلی خود مورد آزمون قرار داده است که: افزایش اتکا اقتصاد چین به واردات سوخت‌های فسیلی بدلیل نیاز روزافزون این کشور به انرژی خاورمیانه در جهت توسعه اقتصادی و صنعتی؛ متغیر اصلی تحول تدریجی سیاست چین در قبال خاورمیانه بالاخص با دو کشور غنی و سرشار از انرژی ایران و عربستان سعودی، از اصل عدم مداخله به سیاست گسترش تعاملات اقتصادی- سیاسی میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - واکاوی زمینه ها و ابعاد سیاست خارجی نوین عربستان در خاورمیانه
مهدی جاودانی مقدم حامد حریرفروشچکیده تحولات خاورمیانه که در سال 2011 و از قیام مردمی کشور تونس آغاز و به سایر کشورهای منطقه تسری پیدا کرد باعث بروز تحولات شگرفی در ساختارهای سیاسی-اجتماعی برخی از کشورهای خاورمیانه گردید. در این میان، کشور عربستان سعودی که دارای نظام سنتی سلطنتی است خود را در معرض جدی چکیده کاملچکیده تحولات خاورمیانه که در سال 2011 و از قیام مردمی کشور تونس آغاز و به سایر کشورهای منطقه تسری پیدا کرد باعث بروز تحولات شگرفی در ساختارهای سیاسی-اجتماعی برخی از کشورهای خاورمیانه گردید. در این میان، کشور عربستان سعودی که دارای نظام سنتی سلطنتی است خود را در معرض جدی آسیب این موج تحول خواهی در دو حوزه داخلی و خارجی دید. عربستان سعودی با توجه به رسالتی که برای خود به عنوان رهبر جهان اسلام تعریف کرده و همچنین برای تداوم و گسترش نفوذ خود در منطقه، واکنش جدید و متفاوتی در قبال تحولات خاورمیانه از خود بروز داد. این کشور که به اتخاذ سیاست محافظه کارانه در سیاست خارجی خود معروف بود با اتخاذ رویکرد تهاجمی سعی در حفظ منافع خود، گسترش نفوذ خود در منطقه و حفظ جایگاه خود به عنوان رهبر جهان اسلام کرده است. سوال اصلی این مقاله این است که مهم ترین متغیرهای موثر بر تغییر رویکرد محافظه کارانه به تهاجمی در سیاست خارجی عربستان کدامند؟ یافته های این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است، نشان می دهد که تغییر نسل نخبگان حاکم، افول روابط آمریکا و عربستان در دوره اوباما، تضعیف هژمونی آمریکا و تغییر موازنه قوا در خاورمیانه پس از بهار عربی و تقویت قدرت ایران و محور مقاومت در منطقه، سیاست خارجی عربستان را به سمت رویکرد پیچیده تعامل و تقابل در راستای تقویت نقش و بسط نفوذ عربستان و مقابله با گسترش نفوذ ایران در منطقه هدایت کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بررسی چالش‌ها و موانع شکل‌گیری الگوی امنیت مشارکت‌آمیز در خاورمیانه 2001-2020
سعید عموزاده حسین کریمی فرد فریدون اکبرزاده شهرام فتاحیهدف پژوهش حاضر بررسی چالش‌ها و موانع شکل‌گیری الگوی امنیت مشارکت‌آمیز در خاورمیانه در بازه زمانی 2001-2020 است؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که الگوی امنیت مشارکت‌آمیز دارای الزاماتی شامل وجود الگوهای مبتنی بر مذاکره، داشتن حداقل اختلافات در زمینههای مختلف، شفاف‌سازی چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی چالش‌ها و موانع شکل‌گیری الگوی امنیت مشارکت‌آمیز در خاورمیانه در بازه زمانی 2001-2020 است؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که الگوی امنیت مشارکت‌آمیز دارای الزاماتی شامل وجود الگوهای مبتنی بر مذاکره، داشتن حداقل اختلافات در زمینههای مختلف، شفاف‌سازی و ایجاد اعتماد متقابل، عدم دخالت قدرتهای خارجی در امور منطقه و داشتن حکومت‌های دموکراتیک است که به علت اختلافات و تعارض‌های زیادی که بین کشورهای منطقه وجود دارد، این الزامات نادیده گرفته میشوند. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از چارچوب امنیت منطقه‌ای مکتب کپنهاگ و با استفاده از روش توصیفی- تبیینی، به بررسی الگوی امنیت مشارکت‌آمیز و میزان انطباق آن با شرایط و وضعیت کشورهای منطقه خاورمیانه پرداخته است. یافته‌ها حاکی از آن است که اختلافات در ابعاد مختلف هویتی، مذهبی، ارضی و مرزی و همچنین رقابت بین قدرتهای برتر منطقه باعث ایجاد تعارض و تنش دائمی، رقابت تسلیحاتی، عدم شفافیت و معمای امنیت و دخالت قدرتهای فرامنطقه‌ای در امور منطقه خاورمیانه شده و در نتیجه الگوی امنیت مشارکت‌آمیز با چالشهای فراوانی برای محقق شدن مواجه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - سیاست اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا در قبال جنگ یمن از منظر نوواقع‌گرایی (2019 – 2015)
مجید عباسی اکبر زارعیهدف پژوهش حاضر بررسی سیاستهای اتحادیه اروپا و آمریکا در مقابل حمله نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان سعودی به یمن بود. فرضیه اصلی پژوهش این است که اتحادیه اروپا بیشتر به دنبال استفاده از سازوکارهای حقوقی، دیپلماتیک و آغاز روند گفتگوهای ملی و بین‌المللی برای حل بحران بوده چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی سیاستهای اتحادیه اروپا و آمریکا در مقابل حمله نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان سعودی به یمن بود. فرضیه اصلی پژوهش این است که اتحادیه اروپا بیشتر به دنبال استفاده از سازوکارهای حقوقی، دیپلماتیک و آغاز روند گفتگوهای ملی و بین‌المللی برای حل بحران بوده، ولیکن آمریکا در تلاش است تا با پشتیبانی کامل از سیاستهای عربستان و تجاوز نظامی نیروهای ائتلاف، بحران را با هدف شکست انصارالله مدیریت کند. نتایج پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد کیفی انجام شد، حاکی از آن است که از دیدگاه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها، جنبش انصارالله یمن تحت تأثیر و هدایت‌های جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، لذا باید از توسعه نفوذ ایران جلوگیری و مانع روی کار آمدن دولتی شبیه ایران در منطقه شد. از دیدگاه اروپایی‌ها باید از مذاکرات مداوم برای پایان دادن به درگیری و بازگشت به روند انتقال صلح‌آمیز حمایت کرد. علیرغم سیاستهای اعلامی اتحادیه اروپا، دولتهای آلمان، فرانسه و انگلستان در سیاستهای اعمالی خود همچنان به فروش تسلیحات نظامی به سعودیها و اماراتی‌ها ادامه داده و حاضر نیستند این بازار مهم فروش تسلیحات را نادیده بگیرند. از دیدگاه آمریکایی‌ها تثبیت حکومت حوثیها در یمن به معنای گسترش نفوذ ایران و به هم خوردن موازنه قدرت به ضرر متحدان ایالات متحده است. راهکار برون رفت از بحران یمن، برگزاری کنفرانس گفتگوهای ملی طرفین درگیر و حل اختلافات در بازه زمانی کوتاه مدت و بلند مدت زیر نظر سازمان ملل به همراه کاهش تنش و درگیری نظامی و نیز خروج نیروهای نظامی متجاوز از یمن است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - تجزیه و تحلیل استراتژی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه با استفاده از مدل سوات
ابراهیم ارم امین روان بد غفار زارعیهدف پژوهش حاضر بررسی استراتژی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه و یافتن استراتژی بهینه‌ای برای جمهوری اسلامی ایران در قبال عربستان سعودی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از مدل سوات برای تجزیه و تحلیل استراتژی‌های سیاست خارجی دو کشور د چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی استراتژی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در خاورمیانه و یافتن استراتژی بهینه‌ای برای جمهوری اسلامی ایران در قبال عربستان سعودی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از مدل سوات برای تجزیه و تحلیل استراتژی‌های سیاست خارجی دو کشور در خاورمیانه استفاده شده است. نتایج نشان داد که ترکیبی از سیاستهای تعامل سازنده و مهار می‌تواند استراتژی بهینه جمهوری اسلامی ایران در قبال عربستان سعودی در شرایط کنونی باشد. تعقیب سیاست دو مسیری تعامل سازنده و مهار در قبال عربستان سعودی از یکسو نیازمند تاکید بر پتانسیل‌های همکاری نظیر همکاری در مقابله با اسلام‌هراسی و همکاری برای تأمین امنیت منطقه خلیج فارس و همکاری در زمینه حفظ محیط زیست است و از سوی دیگر پذیرش مقطعی برخی خواسته‌های طرف مقابل نمی‌بایست به منزله شکست تلقی گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - نگرشی هویت‌محور بر سیاست متوازن روسیه در قبال کشورهای اسلامی خاورمیانه: مطالعه موردی ایران و عربستان (2020-2011)
سید رزاق مقیمی داوود کیانی مهدی جاودانی مقدمهدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست روسیه نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، پس از انقلاب‌های عربی است. در این راستا، سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی روسیه را به سمت اتخاذ سیاست متوازن نسسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه از سال 2011-2020 سوق داده اس چکیده کاملهدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست روسیه نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، پس از انقلاب‌های عربی است. در این راستا، سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی روسیه را به سمت اتخاذ سیاست متوازن نسسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه از سال 2011-2020 سوق داده است؟ همچنین پژوهش بر این فرضیه استوار است که در فاصله سالهای 2011-2020 میلادی، روسیه از یکسو در مبارزه علیه تروریسم تکفیری، به همکاری با گروههای شیعی به رهبری ایران روی آورد و از سوی دیگر، با هدف جلوگیری از تحریک بنیادگرایی دینی در جمهوری‌های مسلمان‌نشین خود، به گسترش روابط با کشورهای اسلامی سنّی مذهب پرداخت. در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و در قالب چارچوب نظری سازه‌انگاری، تحلیلی نسبتاً متمایز از ماهیت روابط روسیه با کشورهای اسلامی خاورمیانه در مقطع پس از انقلاب‌های عربی ارائه گردید. نتایج حاکی از آن است که با وقوع انقلاب‌های عربی در سال 2011 میلادی و شکل‌گیری دسته‌بندی‌های جدیدی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی در خاورمیانه، به ویژه پیرامون بحران سوریه که آغازگر مقطع تازه‌ای در روابط روسیه با جهان اسلام بود، مسکو با هدف دفع خطر جریان افراط‌گرایی اسلامی، تلاش کرد با اتخاذ سیاست متوازن نسبت به کشورهای اسلامی خاورمیانه، ضمن پرهیز از ایجاد تنش با آنها، به تقویت روابط با آنان بپردازد. لذا انتظار میرود، نقش اسلام در سیاست خارجی روسیه افزایش یابد و دولتمردان روسی، تمایل بیشتری به تعامل سازنده با کشورهای اسلامی خاورمیانه پیدا نمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - چالش های امنیتی ناشی از جهانی شدن در خاورمیانه و تاثیر آن بر اتخاذ استراتژی های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی
فاضل حسن زاده امین روان بد غفار زارعیدر چند سال گذشته، ما شاهد تحولاتی در منطقه خاورمیانه بوده ایم. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو کشور مهم و تأثیرگذار در حوزه خلیج فارس و خاورمیانه هستند. در طول چهار دهه گذشته پس از انقلاب اسلامی، عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران دستخوش تغییرات زیادی در روابط خ چکیده کاملدر چند سال گذشته، ما شاهد تحولاتی در منطقه خاورمیانه بوده ایم. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو کشور مهم و تأثیرگذار در حوزه خلیج فارس و خاورمیانه هستند. در طول چهار دهه گذشته پس از انقلاب اسلامی، عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران دستخوش تغییرات زیادی در روابط خود شده اند.هدف از تحقیق حاضر بررسی چالش های امنیتی ناشی از جهانی شدن در خاورمیانه و تاثیر آن بر اتخاذ استراتژی های سیاست خارجی دو کشوراست. روش مورد استفاده در این تحقیق نیز ،روش توصیفی-تحلیلی می باشد. در این روش، تجزیه و تحلیل اطلاعات با اسـتفاده از بررسـی تـاریخی وقـایع مرتبط با موضوع و همچنین داده ها براساس تحلیل جزئیـات در سـاختار کلـی است و با استفاده از منابع معتبر، سیاستهای خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی شناسایی می شوند. نتایج تحقیق نشان داد که عربستان سعودی به دنبال بهبود موقعیت منطقه ای خود در برابر جمهوری اسلامی ایران است و با این هدف، وارد بحرانهای منطقه ای شده است و در همین راستا سیاست هایی اتخاذ شده از سوی دو کشور، موجبات واگرایی و بروز تنشهای تفرقه افکنانه در سطح منطقه گردیده که نتیجه آن، چیزی به جز ظهور وگسترش تروریست در منطقه، حضورکشورهای غربی به بهانه مبارزه با آن و در مجموع ،کاهش روز افزون امنیت منطقه نبوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - بررسی ریشههای سیاسی و ایدئولوژیک جنبش حوثیها
احمد جانسیز مصطفی تارینهدف پژوهش حاضر بررسی و تشخیص ریشهها، انگیزه‌‌ها و محرک‌‌های سیاسی و ایدئولوژیک جنبش حوثیها که در سالهای اخیر در کشور یمن شکل گرفته است، بود. در این رستا، در بررسی دلایل علمی و نظری جنبش الحوثی نظریۀ دکمجیان مورد توجه قرار گرفته و به نقش زیدیه و نیز اقدامات حکام یم چکیده کاملهدف پژوهش حاضر بررسی و تشخیص ریشهها، انگیزه‌‌ها و محرک‌‌های سیاسی و ایدئولوژیک جنبش حوثیها که در سالهای اخیر در کشور یمن شکل گرفته است، بود. در این رستا، در بررسی دلایل علمی و نظری جنبش الحوثی نظریۀ دکمجیان مورد توجه قرار گرفته و به نقش زیدیه و نیز اقدامات حکام یمن به ویژه علی عبدالله صالح و اندیشه‌‌های حسین الحوثی پرداخته شده است. این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و یافته‌ها نشان داد، در تحلیل علل پیدایش جنبش حوثیها، برخی عوامل داخلی مانند شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را عاملی برای این جنبش میدانند و برخی دیگر از نظریه‌پردازان، عوامل خارجی، نظام بین‌الملل و تاثیرات رخدادهای بیرونی را در ایجاد این جنبش مؤثر میدانند. پویایی جنبش حوثیها نشانگر این است که این جنبش در آینده سیاسی کشور یمن و در مسند قدرت، جایگاه مهمی را به دست خواهد آورد. بررسی ریشههای فکری این جنبش بیشتر زمینههای سیاسی و ایدئولوژیک دارد که ارادۀ پیروان خود را تغذیه نموده است. مبارزه با ظلم و اشغال، هژمونی امریکا، نفوذ صهیونیسم و تخریبات سکولاریسم جایگاه خاصی در این اندیشه‌ها داشته و آنان بر مشروعیت نظام سیاسی، عدالت‌خواهی و امر به معروف و نهی از منکر تاکید میکنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - نظم امنیتی منطقه ای در دوران پساداعش و موقعیت عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران
فرزاد نویدی نیا مهناز گودرزی سید جواد امام جمعه زادهفرزاد نویدی نیا[1]- مهناز گودرزی[2]- سید جواد امام جمعه زاده[3] تاریخ دریافت: 13/8/1398- تاریخ پذیرش:3/11/1398 چکیده: خاورمیانه منطقه ای پرتنش است. وجود دولت های اتوکراتیک و دیکتاتوری های باثبات نسبی، دست کم ساختار امنیتی دولت- محور و مبتنی بر موازنۀ هراس را به منزله چکیده کاملفرزاد نویدی نیا[1]- مهناز گودرزی[2]- سید جواد امام جمعه زاده[3] تاریخ دریافت: 13/8/1398- تاریخ پذیرش:3/11/1398 چکیده: خاورمیانه منطقه ای پرتنش است. وجود دولت های اتوکراتیک و دیکتاتوری های باثبات نسبی، دست کم ساختار امنیتی دولت- محور و مبتنی بر موازنۀ هراس را به منزله بخشی از ذات این منطقه برآن مسلط ساخته است. پیدایش تروریسم مذهبی، افراط گرایی، به ویژه رواج آن در قالب گروه های وابسته به القاعده و طالبان و در دورۀ کنونی داعش، به تدریج این نظم وستفالیایی دولت- محور را کم رنگ کرده است.در این مقاله ساختار نظم منطقه ای این بخش از جهان در دوران پساداعش و موقعیت عربستان سعودی و جمهوری اسلامی بررسی شده است. در پرتو رهیافت رئالیستی، مدعای اصلی این مقاله آن است که داعش الگوی موازنه قدرت را به الگوهای ناپایدار در چارچوب توازن وحشت تبدیل کرده است. از این رو دولت های منطقه در دوران پسا داعش برای تحکیم نظم امنیتی مطلوب خود روابط پرتنش تری را تجربه خواهند کرد. این مقاله به روش توصیفی و با شیوه کتابخانه ای به رشته تحریر درآمده است. [1]- دانشجوی دکتری، روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)،اصفهان، ایران farzad.navid@gmail.com -[2] استادیار و عضو هیئت علمی، گروه روابط بین الملل،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)،اصفهان، ایران: نویسنده مسئول m.goodarzi@khuisf.ac.i [3] - دانشیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران javademam@gmail.com پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - مقایسه گفتمان جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه با کشور عربستان از منظر چالشهای ایدئولوژیک
غلامرضا فیروزی حامد محقق نیا شیوا جلالپور فریدون اکبرزادهایران و عربستان دو کشور مهم و تعیین‌کننده در خاورمیانه محسوب میشوند که دلایل گوناگونی سبب تنش مداوم در روابط این دو کشور شده است. رقابت میان این دو کشور اغلب تحت تأثیر اختلافات ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک بسیار، تشدید میشود که در هنگام آشوب ها و ناآرامی های منطقه‌ای، دشمنی چکیده کاملایران و عربستان دو کشور مهم و تعیین‌کننده در خاورمیانه محسوب میشوند که دلایل گوناگونی سبب تنش مداوم در روابط این دو کشور شده است. رقابت میان این دو کشور اغلب تحت تأثیر اختلافات ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک بسیار، تشدید میشود که در هنگام آشوب ها و ناآرامی های منطقه‌ای، دشمنی های آنها افزایش می یابد. هدف این تحقیق بررسی تضاد ایدئولوژیک این دو کشور است و برای دستیابی به این هدف از روش تحقیق تحلیلی-توصیفی بهره برده شده است. براساس نتایج می توان بیان نمود که روابط ایران و عربستان همواره میان الگوی همزیستی و تعارض در نوسان بوده است. بعد از انقلاب اسلامی ایران الگوی تعارضی بر روابط این دو کشور غالب بوده که می‌توان از آن با عنوان جنگ سرد منطقه ای نام برد. دلیل اصلی این موضوع رقابت منطقه‌ای، ایدئولوژیکی و ژئوپولیتیکی این دو کشور بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - سیاست حقوق بشری اتحادیه اروپا و تاثیر آن بر مناسبات اقتصادی با ایران و عربستان
حبیب الله ابوالحسن شیرازی عباسعلی طالبیاحترام به حقوق بشر و رعایت گزاره های آن در سیاست خارجی و مناسبات اقتصادی اتحادیه اروپا روند جدیدی در ادامه همکاری با سایر کشورها ایجاد کرده است. این امر بدین معناست که اتحادیه اروپا، برقراری رابطه با کشورهای دیگر را مشروط به رعایت حقوق بشر توسط آن کشورها کرده است. فراگی چکیده کاملاحترام به حقوق بشر و رعایت گزاره های آن در سیاست خارجی و مناسبات اقتصادی اتحادیه اروپا روند جدیدی در ادامه همکاری با سایر کشورها ایجاد کرده است. این امر بدین معناست که اتحادیه اروپا، برقراری رابطه با کشورهای دیگر را مشروط به رعایت حقوق بشر توسط آن کشورها کرده است. فراگیری، پیچیدگی و اعمال یکپارچه حقوق بشر توسط اتحادیه بی تأثیر بر روابط با ایران و عربستان نبوده است. سوال مطرح شده در این مقاله تحلیلی - تطبیقی این است که استانداردها و هنجارهای حقوق بشری تعریف شده از سوی اتحادیه چه تأثیری بر تعیین روابط با ایران و عربستان داشته است؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه مطرح شده که به نظر می رسد اتحادیه اروپا تحت تاثیر منافع اقتصادی و فشارهای بیرونی، رفتارهای متفاوتی نسبت به دو کشور اتخاذ کرده است. داده های پژوهش نشان می دهد اولاً ادعای نقض هنجارهای حقوق بشری تعریف شده از سوی اتحادیه اروپا توسط ایران موجب کاهش روابط اقتصادی، سیاسی و قطع روابط نظامی شده حال آنکه نقض فاحش همان هنجارها توسط آل سعود به دلیل پایبندی به منافع حاصل از همکاری اقتصادی و ملاحظات سیاسی نه تنها تاثیر زیادی بر کاهش سطح روابط سیاسی و اقتصادی نداشته بلکه در اولویت برنامه های مسؤولان اتحادیه در برخورد با این کشور قرار نگرفته است. ثانیاً نادیده انگاری و خوش بینی های اتحادیه نسبت به ارتقای وضعیت حقوق بشر در عربستان تغییر چشم گیری در عمل رخ نداده است. ثالثاً علیرغم همه تلاش های ایران در جهت نزدیکی به استانداردهای حقوق بشر جهانی تحت تاثیر تیرگی روابط با آمریکا نادیده انگاشته شده و همواره با حساسیت ویژه و شدید ترین تحریم های اتحادیه روبرو شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - بازشناسی دیپلماسی رسانه ای عربستان در غرب آسیا؛ مطالعه موردی عملکرد شبکه ایران اینترنشنال
زهرا مهاجری امیری مسعود مطلبیهمراه با جهانی شدن ارتباطات و حضور مؤثر رسانه ها در عرصه بین الملل، دیپلماسی سنتی متحول شده و دیپلماسی رسانه ای به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی فعالیت دستگاه سیاست خارجی پدیدار شده است. در دو دهه گذشته، اهمیت بهره گیری از رسانه های بین المللی موجب شده که قدرت های منطقه غ چکیده کاملهمراه با جهانی شدن ارتباطات و حضور مؤثر رسانه ها در عرصه بین الملل، دیپلماسی سنتی متحول شده و دیپلماسی رسانه ای به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی فعالیت دستگاه سیاست خارجی پدیدار شده است. در دو دهه گذشته، اهمیت بهره گیری از رسانه های بین المللی موجب شده که قدرت های منطقه غرب آسیا همچون ایران، ترکیه، عربستان، قطر نیز در اندیشه بهره مندی از این رسانه ها برآیند. در این راستا مقاله حاضر با هدف تبیین و شناخت دیپلماسی رسانه ای عربستان سعودی در غرب آسیا بواسطه کنشگری رسانه ای شبکه ایران اینترنشنال به رشته تحریر درآمده است. نتایج و یافته های این پژوهش که با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی انجام شده بیانگر آن است که: عربستان سعودی پس از روی کار آمدن ملک سلمان در سال 2015، در راستای تقویت سیاست خارجی خود به دنبال هژمونی رسانه ای و کاربست ابزارهای رسانه ای در مقابله با رقبای منطقه ای بوده است؛ چنانکه کمک به راه اندازی شبکه ضد ایرانیایران اینترنشنال در قبال رقیب سنتی خود یعنی جمهوری اسلامی ایران را می توان یکی از این اقدامات برشمرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - محمد بن سلمان و دیدگاه های مختلف پیرامون اهداف و چشم اندازهای تحولات در عربستان سعودی
پریسا خراسانی اسمعیلی بهناز اژدری مجید معصومیانتخاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان سعودی یکی از اساسی ترین تحولاتی است که در ساختار سیاسی عربستان سعودی رخ داده است. اهمیت بن سلمان در ساختار حکومتی عربستان سعودی از این روست که او مجموعه ای از تغییر و تحولات جدید را در کادر رهبری عربستان سعودی ایجاد و با طراح چکیده کاملانتخاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان سعودی یکی از اساسی ترین تحولاتی است که در ساختار سیاسی عربستان سعودی رخ داده است. اهمیت بن سلمان در ساختار حکومتی عربستان سعودی از این روست که او مجموعه ای از تغییر و تحولات جدید را در کادر رهبری عربستان سعودی ایجاد و با طراحی چشم انداز 2030 تلاش نموده است که عربستان را در مسیر انتقالی و مدرنیزاسیون قرار دهد. از زمانی که بن سلمان تغییرات جدیدی را در سیستم حکومتی عربستان ایجاد کرده و طرح ها و چشم اندازهای خود را مطرح نموده است دیدگاه ها و نگرش های متفاوتی پیرامون ماهیت و چرایی این تغییرات ایجاد شده است. هدف این مقاله توصیفی - تحلیلی بررسی نگرش ها و دیدگاه های مختلف در این زمینه است. در واقع این پژوهش تلاش دارد که نگرش هایی که در مورد ماهیت تحولات بن سلمان وجود دارد را مطرح و آن ها را تشریح نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - الگوهای همدیدی منجر به وقوع فرین‌های دمایی بالا در دوره سرد ساحل جنوبی ایران
سودابه سنادی زاده حسن لشکری سید جمال الدین دریاباریدماهای فرین بدلیل ایجاد شرایط دمایی نامتعارف حتی در دوره زمانی کوتاه سبب اختلال در زندگی روز مره ساکنان و بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی میشود. هدف این تحقیق استخراج و معرفی الگوهای همدیدی منجر به ایجاد دما‌های فرین در 33 سال گذشته در شهر‌های سواحل جنوبی میباشد. برای چکیده کاملدماهای فرین بدلیل ایجاد شرایط دمایی نامتعارف حتی در دوره زمانی کوتاه سبب اختلال در زندگی روز مره ساکنان و بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی میشود. هدف این تحقیق استخراج و معرفی الگوهای همدیدی منجر به ایجاد دما‌های فرین در 33 سال گذشته در شهر‌های سواحل جنوبی میباشد. برای دستیابی به این هدف با استفاده از شاخص نمره استاندارد Z و سایر معیارهای انتخابی نمونه‌های فرین دمایی برای تمام ایستگاه‌های انتخاب شده استخراج شد. براساس معیارهای انتخاب شده 90 نمونه فرین در دروه آماری 33 ساله استخراج شد. نتایج این تحقیق نشان داد که 7 عامل و 14 الگو پرتکرارترین الگوهای همدیدی هستند که عامل اصلی ایجاد دما‌های فرین در دوره سرد سال در شهر‌های جنوبی ایران می‌باشند. در این میان از الگوهای عامل اول الگوی کم فشار سودان- ترکمنستان و از میان سامانه‌های مؤثر در ایجاد فرین‌های دمایی بالا، کم فشار سودان بیشترین نقش را در ساختار الگوهای همدیدی داشته است. در این الگو سامانه کم فشار سودان با گسترشی شمال شرق سو با سامانه کم فشاری که در ساحل شرقی دریاچه مازندران استقرار دارد ادغام شده با فرارفت هوای گرم حاره‌ای سبب افزایش نامتعارف دما در ایستگاه‌های ساحلی میشود. هسته گرمایی در این الگو بر روی سودان و عربستان قرار دارد. در ترازهای لایه مرزی تا لایه میانی تروپوسفر در تمام الگو‌ها واچرخند عربستان با استقرار بر روی منطقه و ایجاد پایداری دینامیکی و گرمایش بی‌دررو حاصل از آن سبب ماندگاری و تشدید دمای موج بر روی منطقه بوده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - بررسی تاثیر روابط سیاسی - نظامی آمریکا و عربستان و نقش آن بر سیاست های خارجی ایران؛ سیری تاریخی
علی لطیفی نیا حسین کریمی فرد فریدون اکبرزادهپژوهش حاضر با هدف تاثیر روبط سیاسی-نظامی آمریکا و عربستان بر نظم امنیتی منطقه خاورمیانه انجام شد. در این پژوهش، روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها، توصیفی – تحلیلی است. خاورمیانه از نظر جغرافیای سیاسی، جغرافیای راهبردی و جغرافیای اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار اس چکیده کاملپژوهش حاضر با هدف تاثیر روبط سیاسی-نظامی آمریکا و عربستان بر نظم امنیتی منطقه خاورمیانه انجام شد. در این پژوهش، روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها، توصیفی – تحلیلی است. خاورمیانه از نظر جغرافیای سیاسی، جغرافیای راهبردی و جغرافیای اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است و وجود چنین مولفه‌هایی سبب شده تا نظم و امنیت خاورمیانه همیشه در دوران پس از جنگ جهانی دوم در دستور کار آمریکا قرار گیرد. روابط عربستان و آمریکا بر نظم امنیتی منطقه تاثیر بسیاری خواهد داشت. با خلأ قدرت و گسترش وضعیت آنارشیک در منطقه خاورمیانه، هر یک از بازیگران ﺗﺄثیرگذار در منطقه از جمله ایران و عربستان، ترکیه و اسرائیل به توسعه قابلیت‌های نظامی خود می‌پردازند. ترکیه از قبل در صدد افزایش نقش و موقعیت سیاسی و اقتصادی خود در مناطقی چون خلیج فارس، آسیای جنوبی، خاور نزدیک، فلسطین، لبنان، سوریه و آسیای مرکزی و قفقاز بوده است. اتحاد جدید آمریکا و عربستان در سالهای بین 2017 تا 2020 با هدف ایجاد نظمی جدید در خاورمیانه شکل گرفت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - نقش بازرگانان مسلمان در گسترش اسلام به شبه قاره هند (در نخستین سالهای هجری)
دکترصالح پرگاری حسن جوادی نیاچکیده : در مورد سابقه و نحوه ی ورود اسلام به شبه قاره ی هند روایت های متفاوتی وجود دارد. برخی عقیده دارند که اسلام در قرون نخستین هجری و از طریق حملات نظامی و با زور شمشیر به شبه قاره ی هند راه یافت. اما بسیاری از مورخان منصف و مطلع، بر این عقیده اند که اصولاً اسلام چکیده کاملچکیده : در مورد سابقه و نحوه ی ورود اسلام به شبه قاره ی هند روایت های متفاوتی وجود دارد. برخی عقیده دارند که اسلام در قرون نخستین هجری و از طریق حملات نظامی و با زور شمشیر به شبه قاره ی هند راه یافت. اما بسیاری از مورخان منصف و مطلع، بر این عقیده اند که اصولاً اسلام پیش از آن که از طریق حملات نظامی و غزوات مسلمانان به شبه قاره هند راه یافته باشد توسط گروه هایی از بازرگانان و تجار مسلمان که سالها قبل از آن، با مناطق جنوب و جنوب غرب این شبه قاره روابط اقتصادی و تعاملات فرهنگی داشته اند به آنجا راه یافته و به مردم آن سرزمین عرضه شده بود. آن ها نیز با اختیار و میل خویش آئین جدید را پذیرفته بودند. این پژوهش در پی آن است تا جایگاه و نقش بازرگانان مسلمان را به عنوان نخستین منادیان و مبلغان اسلام در شبه قاره هند توصیف و تحلیل نماید. واژگان کلیدی : بازرگانان، اسلام، شبه قاره هند، فتوحات، ، شبه جزیره عربستان، اقیانوس هند پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - عصر دعوت یا آغاز فرهنگ وتمدن اسلام
دکترحمیدرضا صفا کیش طیبه کاظمی ابیازنیچکیده دعوت پیام آوران الهی به دین ومکتب توحیدی سبب بیداری انسان می گردد،وانسانهای فراوانی را به خود جلب می کند،انبیاء،پیام خداوند را از طریق وحی دریافت می کردند و سپس به تبلیغ آن مبادرت می ورزیدند و قلب ها را به تسخیر خویش در می آورند، ان الکلام اذا خرج من القلب دخل چکیده کاملچکیده دعوت پیام آوران الهی به دین ومکتب توحیدی سبب بیداری انسان می گردد،وانسانهای فراوانی را به خود جلب می کند،انبیاء،پیام خداوند را از طریق وحی دریافت می کردند و سپس به تبلیغ آن مبادرت می ورزیدند و قلب ها را به تسخیر خویش در می آورند، ان الکلام اذا خرج من القلب دخل فی القلب هرگاه سخنی از قلب بیان شود، لاجرم بر دل خواهد نشست . تبلیغ و دعوت سطحی دارای اثری پایدار و عمیق نخواهد بود. کار پیامبران(ع) فراخوانی به محتوای کتاب و دعوت خویش است و هدف آن رستگاری بشر و راهیابی انسان به صراط مستقیم است، از این رو مسئله ی دعوت در ادیان ابراهیمی از اهمیت فراوانی برخوردار است. اسلام در شبه جزیره عربستان ظهور کرد و ابلاغ آن توسط محمد بن عبدالله (ص) انجام شد، پیامبر (ص) از آغازین لحظه های دعوت برای نشر اهداف و اندیشه ها و تعالیم خویشاز راهبرد و سیاست واحد تبعیت می کرد تا بتواند اصول و عقاید دین اسلام را به خوبی ابلاغ و عملا در سطوح جامعه های انسانی پیاده نماید. پیامبر بزرگوار اسلام (ص)و یاران خاص ایشان، با تحمل رنج هایی فراوان، به کالبد بی جان جامعه خویش روح دین را دمیدند، روشی را که پیامبر (ص) برای دعوت مردم به اسلام و تبلیغ رسالت خود در پیش گرفت توانست از مردم یکی از عظیم ترین تمدن های بشری را به وجود آورد، آنچه باعث تامل است چگونگی دعوت خاتم الانبیاء (ص) است که با چه شیوه و روشی توفیق یافت چنان تحول عظیمی در سبک زندگی بشر پدید آورد. مراحل دعوت پیامبر(ص) در مکه عبارت بود از: 1-مرحله آغاز رسالت 2-مرحله دعوت مخفی(محدود) 3-مرحله دعوت گسترده و شروع ارتباط گروهی تا هجرت به حبشه 4-مرحله پس از هجرت گروهی مسلمانان به حبشه تا هجرت به مدینه.نگارنده در این پژوهش از روش تحقیقی-توصیفی و گردآوری اطلاعات به شکل کتابخانه ای استفاده کرده است. واژگان کلیدی: دعوت، دین اسلام، پیامبر(ص)، تبلیغ، رسالت، شبه جزیره عربستان پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان
رقیه جاویدی غلام رضا بهروزی لکچکیده تعاملات و مناسبات روابط ایران و عربستان، به عنوان دو قدرت منطقه ای، بر تحولات منطقه و کشورهای آن تأثیرگذار است. از طرفی، با پیش بینی رویدادهای آینده سیاست خارجی، می توان در تعامل با کشورها، سیاست گذاری های بموقع و درستی انجام داد و تصمیمات مناسبی گرفت. هدف مقاله ح چکیده کاملچکیده تعاملات و مناسبات روابط ایران و عربستان، به عنوان دو قدرت منطقه ای، بر تحولات منطقه و کشورهای آن تأثیرگذار است. از طرفی، با پیش بینی رویدادهای آینده سیاست خارجی، می توان در تعامل با کشورها، سیاست گذاری های بموقع و درستی انجام داد و تصمیمات مناسبی گرفت. هدف مقاله حاضر، این است که با تلفیق روش سناریونویسی جیمز دیتور و گام دوم تحلیل تأثیر بر روند، رویدادها و سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان را برای برنامه ریزی و سیاستگذاری های مناسب تر، تببین و تحلیل کند. پرسش اصلی مقاله، این است که سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان چیست؟ با توجه به رویدادها و پیشران های تقویت کننده و مانع روابط ایران و عربستان، به این یافته ها دست یافتیم که سناریوی تیرگی روابط، بیشترین وقوع احتمال و سناریوی همکاری، کمترین وقوع احتمال را دارد و همچنین، سناریوی جنگ و درگیری و یا قطع روابط نیز احتمال زیادی دارد که با تقویت یکی از پیشران ها به وقوع پیوندد. بنابراین، لازم است سیاستمداران در برنامه ریزی های استراتژیک خود با توجه به اینکه الگوی مطلوب سیاست خارجی، همکاری و تعامل سازنده است، با تقویت پیشران های ایدئولوژیک و فرهنگی و نیز نیروهای داخلی منطقه در جهت تقویت سناریوی همکاری به پیش روند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - واکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه‌ها
سید امیر نیاکوئی احسان اعجازیچکیده در این نوشتار سعی شده با بهره‌گیری از نظریات امنیتی جهان سوم، علل بحران امنیتی یمن پس از بهار عربی بررسی شود. یمن که از آغاز اتحاد این کشور هراز‌گاهی دچار درگیری‌های داخلی می‌شد، پس از بهار عربی دستخوش ناامنی و جنگ‌های داخلی گسترده‌ای شد. با توجه به شرایط کنونی چکیده کاملچکیده در این نوشتار سعی شده با بهره‌گیری از نظریات امنیتی جهان سوم، علل بحران امنیتی یمن پس از بهار عربی بررسی شود. یمن که از آغاز اتحاد این کشور هراز‌گاهی دچار درگیری‌های داخلی می‌شد، پس از بهار عربی دستخوش ناامنی و جنگ‌های داخلی گسترده‌ای شد. با توجه به شرایط کنونی یمن، این نوشتار درصدد پاسخ به این پرسش است که پس از بهار عربی، چه عواملی زمینههای شکل‌گیری بحران امنیتی در یمن را ایجاد کرده است؟ روش پژوهش تحلیلی توصیفی و ابزار گردآوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای است. مهمترین یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در یمن ترکیب پیچیده و چندلایه‌ای از عوامل داخلی و خارجی که تأثیرات تقویت‌کننده‌ای بر یکدیگر دارند، باعث شکل‌گیری بحران امنیتی شده‌اند. در این نوشتار استدلال میشود که یمن به‌سوی یک حکومت نابسامان و نامنظم پیش رفته، مداخله نظامی عربستان در یمن برای پشتیبانی از گروهها و قبایل همسو، به ناامنی‌ها و منازعات دامن خواهد زد. نوآوری این پژوهش، تبیین تحولات یمن از منظر مطالعات امنیتی جهان سوم و مشخصاً رویکرد لیتل است که تاکنون به آن پرداخته نشده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - تبیین سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در عراق و سوریه
مهدی هدایتی شهیدانی سجاد مرادی کلاردهچکیده خاورمیانه در سال های اخیر با افزایش فعالیت گروه های تروریستی مواجه است و فعالیت این گروه ها، واکنش های مختلف کشورهای منطقه را در پی داشته است. هدف اصلی این مقاله، بررسی سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در عراق و سوریه با روش تحلیلی و محوریت تئوری ن چکیده کاملچکیده خاورمیانه در سال های اخیر با افزایش فعالیت گروه های تروریستی مواجه است و فعالیت این گروه ها، واکنش های مختلف کشورهای منطقه را در پی داشته است. هدف اصلی این مقاله، بررسی سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در عراق و سوریه با روش تحلیلی و محوریت تئوری نوواقع گرایی تدافعی است. در همین راستا، دو پرسش اصلی مطرح می شود: نخست، نقش تروریسم تکفیری در سیاست خارجی عربستان سعودی در عراق و سوریه چیست؟ دوم، عربستان سعودی چه راهبردهایی در قبال تروریسم تکفیری در این کشورها دنبال می کند؟ یافته های مقاله نشان می دهد، نقش تروریسم تکفیری در سیاست خارجی عربستان سعودی، ایجاد موازنه تهدید در قبال افزایش قدرت ایران در عراق و سوریه است و راهبردهای عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در این کشورها، طیف های متنوعی از حمایت مستقیم، اجماع سازی در سطح سازمان های منطقه ای همسو و ائتلاف سازی با برخی کشورهای منطقه را دربرمی گیرد. این مقاله با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی به این موضوع می پردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - «موازنه همه‌جانبه» و ائتلاف‌سازی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران
عبدالمجید سیفی ناصر پورحسنچکیده پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ائتلاف‌های منطقه‌ای متعددی در مناطق ژئوپلتیک پیرامونی ایران و به‌ویژه در شبهجزیره عربستان ایجاد شده است. یکی از بازیگران منطقه‌ای و محوری این ائتلاف‌ها، عربستان سعودی است. مبنای استدلال مقامات سعودی در این ائتلاف‌سازی‌ها، موازنه تهدی چکیده کاملچکیده پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ائتلاف‌های منطقه‌ای متعددی در مناطق ژئوپلتیک پیرامونی ایران و به‌ویژه در شبهجزیره عربستان ایجاد شده است. یکی از بازیگران منطقه‌ای و محوری این ائتلاف‌ها، عربستان سعودی است. مبنای استدلال مقامات سعودی در این ائتلاف‌سازی‌ها، موازنه تهدید بوده که در مواجهه با جمهوری اسلامی، به مثابه منشاء تهدید شکل می‌گیرند. این مقاله با ردّ استدلال مذکور درپی پاسخ به این سؤال است که نقش‌آفرینی عربستان در موازنه‌سازی در منطقه خاورمیانه؛ به‌ویژه در حوزه خلیج‌فارس و شبهجزیره عربستان علیه جمهوری اسلامی برچه مبنایی انجام میشود؟ فرضیه‌ای که به عنوان پاسخ اولیه پردازش شده، این‌گونه صورت بندی شده است که ریشه واقعی ائتلاف‌سازی‌های عربستان از شکل گیری شورای همکاری خلیج فارس تا ائتلاف حمایت از عملیات طوفان قاطعیت علیه جنبش انصارالله یمن در سال 2015 علیه جمهوری اسلامی، موازنه همه‌جانبه است که منشاء آن، به بحرانهای داخلی این کشور برمی‌گردد. فرضیه این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی پردازش شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - نقش هویت در سیاست خارجی عربستان سعودی
صدیقه زارع زحمتکش قاسم ترابیتقابل هویتی یکی از منابع اصلی تقابل و تضاد در عرصه سیاست بین‌المللی به شمار می‌آید. به این معنا که وجود اختلاف در هویت کشورها، موجبات تنش بین آنها را فراهم می‌آورد، در حالی که همگرایی و شباهت بین کشورها می‌تواند منجر به همکاری شود. مقاله حاضر با درک چنین تناقضی درصدد پا چکیده کاملتقابل هویتی یکی از منابع اصلی تقابل و تضاد در عرصه سیاست بین‌المللی به شمار می‌آید. به این معنا که وجود اختلاف در هویت کشورها، موجبات تنش بین آنها را فراهم می‌آورد، در حالی که همگرایی و شباهت بین کشورها می‌تواند منجر به همکاری شود. مقاله حاضر با درک چنین تناقضی درصدد پاسخ با این سوال است که چرا عربستان سعودی که خود را رهبر جهان اسلام میداند، بارها با قدرت گرفتن کشورها و جنبش‌های اسلام‌گرا در منطقه مخالفت کرده است؟ فرضیه پژوهش متضمن این نکته است که عربستان سعودی رشد بازیگران اسلام گرا در منطقه را تهدیدی برای هویت اسلامی و سنی خود به عنوان رهبر جهان اسلام می داند، به همین دلیل سیاست خارجی این کشور در راستای تضعیف رقبای هویتی عمل می کند. مقاله حاضر برای مشخص نمودن این پارادوکس تلاش کرده توضیح دهد چگونه شباهت در هویت می‌تواند موجب شکل‌گیری تنش و ناامنی شده و ریسک‌های هویت را به ارمغان آورد. یافته های تحقیق نشان می دهند شباهت های فرهنگی نقش مهمی در سیاست عربستان ایفا می کنند. مقاله حاضر قصد دارد این موضوع را به روش توصیفی و تحلیلی موردبحث و بررسی قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - تحول در راهبرد نظامی عربستان: زمینه‌ها و دلایل
نادر پورآخوندیچکیده هدف این مقاله، بررسی تحول در راهبرد نظامی عربستان است. عربستان از زمان تأسیس بیشتر به‌عنوان یک کشور نفتی شناخته می‌شد. این کشور اگرچه خود را به عنوان رهبر جهان عرب و حافظ کشورهای شبه جزیره عربستان تلقی میکرد؛ اما نیروی نظامی آن علیرغم هزینه‌های زیاد، فاقد توان چکیده کاملچکیده هدف این مقاله، بررسی تحول در راهبرد نظامی عربستان است. عربستان از زمان تأسیس بیشتر به‌عنوان یک کشور نفتی شناخته می‌شد. این کشور اگرچه خود را به عنوان رهبر جهان عرب و حافظ کشورهای شبه جزیره عربستان تلقی میکرد؛ اما نیروی نظامی آن علیرغم هزینه‌های زیاد، فاقد توانمندی لازم برای نقش‌آفرینی در تحولات منطقه خلیج فارس بود؛ اما از سال 2003 ؛ به‌ویژه پس از بهار عربی، عربستان توانمندی نظامی خود را افزایش داد و مداخله در تحولات منطقه‌ای را شروع نمود. نیروی نظامی عربستان پس از ناآرامی‌ها در بحرین وارد این کشور شد و در حال حاضر به طور همزمان در دو عملیات نظامی مانند حملات هوایی اتئلاف بین‌المللی در سوریه و عملیات هوایی و زمینی علیه حوثی‌های یمن مشارکت دارد. این مقاله به بررسی چرایی تبدیل راهبرد نظامی تدافعی عربستان به راهبرد تهاجمی میپردازد و معتقد است با توجه به تغییراتی که در محیط امنیتی عربستان صورت گرفته، این کشور راهبرد نظامی تهاجمی اتخاذ کرده است. این مقاله برای آزمون فرضیه خود از روش توصیفی- تبیینی استفاده کرده و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی نشان می‌دهد که هدف اصلی این راهبرد، مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - تحول در ساختار قدرت جهانی و تاثیرآن بر روابط ایالات‌متحده و عربستان سعودی
محمد حسین جمشیدی سجاد محسنیبا فروپاشی شوروی و تبدیل ساختار قدرت جهانی از دوقطبی به تک‌قطبی، بار دیگر مناطق به‌عنوان خرده سیستم‌های تأثیرگذار اهمیت بالایی یافت؛ بر این اساس ایالات‌متحده نیز تلاش کرد تا با اولویت‌بندی خرده سیستم‌های منطقه‌ای بپردازد که در این مسیر خاورمیانه هم به نظر ژئوپلیتیکی و ه چکیده کاملبا فروپاشی شوروی و تبدیل ساختار قدرت جهانی از دوقطبی به تک‌قطبی، بار دیگر مناطق به‌عنوان خرده سیستم‌های تأثیرگذار اهمیت بالایی یافت؛ بر این اساس ایالات‌متحده نیز تلاش کرد تا با اولویت‌بندی خرده سیستم‌های منطقه‌ای بپردازد که در این مسیر خاورمیانه هم به نظر ژئوپلیتیکی و هم از نظر قطبیت انرژی جهان از اهمیت بالایی برخوردار بود. بر این اساس تعیین سلسله‌مراتب قدرت در خاورمیانه با توجه به دوری و نزدیکی به کانون قدرت جهانی انجام پذیرفت که این توزیع قدرت تلاش کرد تا به نزدیک کردن عربستان‌سعودی به‌عنوان بازیگر مورد حمایت ایالات‌متحده به مرکز و به حاشیه راندن ایران پس از انقلاب 1979 بپردازد. از سوی دیگر قطب‌های قدرت منطقه‌ای مانند جمهوری اسلامی نیز حاضر به پیرامونی شدن در ساختار قدرت منطقه‌ای نبود بنابراین، این امکان که توزیع قدرت مطلوب ایالات‌متحده در منطقه به هم بخورد افزایش می‌یافت که درنهایت ایالات‌متحده را به‌سوی تقویت عربستان‌سعودی سوق داد. بر این اساس سؤال اصلی این است که ایالات‌متحده از چه ابزارهایی برای تقویت عربستان سعودی استفاده کرده است؟ که پاسخ این سؤال را می‌توان در سه متغیر تداوم روابط بر اساس منافع و تهدیدات مشترک، گستره و ماهیت روابط نظامی و وابستگی متقابل اقتصادی جستجو کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - صف‌آرایی عربستان سعودی با اسرائیل از نگاه نظریه‌های روابط بین‌الملل
امیرحسین نعمتی امیر محمد حاجی یوسفیچکیده:با تکیه ملک سلمان بر قدرت در سال 2015 و اعطای ولیعهدی با اختیارات و مسئولیت‌های گسترده به فرزندش محمد بن سلمان، که به روی کار آمدن نسل جدیدی از رهبران در این کشور منجر گردید، سیاستهای این کشور در غرب آسیا در ارتباط با اسرائیل از پوسته محافظه‌کارانه خود خارج و در چکیده کاملچکیده:با تکیه ملک سلمان بر قدرت در سال 2015 و اعطای ولیعهدی با اختیارات و مسئولیت‌های گسترده به فرزندش محمد بن سلمان، که به روی کار آمدن نسل جدیدی از رهبران در این کشور منجر گردید، سیاستهای این کشور در غرب آسیا در ارتباط با اسرائیل از پوسته محافظه‌کارانه خود خارج و در قالب یک صف‌آرایی در حال ظهور است. مقاله حاضر با بررسی این صف‌آرایی از منظر نظریات موازنه قدرت والتز، موازنه تهدید استفن والت و موازنه منافع رندال شولر، این سوال را مطرح می‌کند که کدام نظریه یا ترکیبی از نظریه‌ها بهتر می‌تواند ریشههای این صف‌آرایی را تبیین کند. در پاسخ به این سوال نویسندگان بر این باورند که رفتارسازی در سیاست خارجی عربستان سعودی نه تنها به واسطه تأثیرپذیری از عوامل ساختاری، بلکه به جهت ویژگی‌ها و عوامل داخلی موثر بر متغیر میانجی دولت است که به سمت صف‌آرایی جدید با اسرائیل و ایجاد موازنه در غرب آسیا به منظور مقابله با جمهوری اسلامی ایران پیش میرود. اگرچه نظریه توازن تهدید استفان والت در تبیین عوامل ساختاری از کارایی بهتری برخوردار است اما نظریه رندال شولر به جهت تأکید همزمان بر عوامل داخلی و ساختاری قدرت در قالب توازن منافع، از قدرت تبیین‌کنندگی بالاتری برخوردار میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - (تاثیر معمای امنیت بر رقابت میان ایران و عربستان سعودی)
ابراهیم ارم امین روان بدنگارندگان تلاش کرده اند تا ضمن تلاش برای شناخت بهتر مفهوم معمای امنیت، به این پرسش پاسخ دهند که معمای امنیت چه تاثیری بر رقابت میان ایران و عربستان سعودی داشته است؟ فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که تشدید و وخامت معمای امنیت میان ایران و عربستان سعودی سبب تشدید رقابت و ت چکیده کاملنگارندگان تلاش کرده اند تا ضمن تلاش برای شناخت بهتر مفهوم معمای امنیت، به این پرسش پاسخ دهند که معمای امنیت چه تاثیری بر رقابت میان ایران و عربستان سعودی داشته است؟ فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که تشدید و وخامت معمای امنیت میان ایران و عربستان سعودی سبب تشدید رقابت و تنش میان دو کشور شده است. در این پژوهش تلاش شده تا با بهره گیری از آخرین توسعه های مفهومی در خصوص معمای امنیت، جایگاه تبیینی مشخص معمای امنیت و میزان تاثیرگذاری آن در رقابت دو کشور در برهه پیش و پس از انقلاب اسلامی تعریف شود. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر تحلیل نظریه پردازانه مبتنی بر نظریه عقلانی روابط بین الملل به این نتیجه رسیده است که وخامت معمای امنیت میان ایران و عربستان سعودی پس از انقلاب اسلامی بسیار بیشتر از سطح معمای امنیت میان دو کشور پیش از وقوع انقلاب اسلامی است اما سطح متوسط معمای امنیت پیش از انقلاب اسلامی تعیین کنندگی بیشتری در عدم شکل گیری همکاریهای جدی و عمیق میان دو طرف داشت. سطح شدید معمای امنیت پس از انقلاب اسلامی نقش تسهیل کننده رقابت میان دو کشور را ایفا کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - سناریوهای بدیل ج. ا. ایران در تقابل با ائتلاف سازی منطقه‌ای عربستان در میان کشورهای عربی: (2019-2011)
داود احمدزاده کیهان برزگر حمید احمدی سید اسدالله اطهریتحولات جاری در خاورمیانه نشان از امکان بالای فراگیری تنش در این منطقه دارد که بستر لازم را برای ائتلاف سازی های منطقه ای فراهم کرده است. بطوری که عربستان سعودی که نفوذ منطقه ای خود را در کانون های عمده رقا بت (عراق- سوریه ویمن...) ا فزایش دهد. در همین راستا،پرسش اصلی پژ چکیده کاملتحولات جاری در خاورمیانه نشان از امکان بالای فراگیری تنش در این منطقه دارد که بستر لازم را برای ائتلاف سازی های منطقه ای فراهم کرده است. بطوری که عربستان سعودی که نفوذ منطقه ای خود را در کانون های عمده رقا بت (عراق- سوریه ویمن...) ا فزایش دهد. در همین راستا،پرسش اصلی پژوهش حا ضر این است که ایران در تقابل با ائتلاف سازی های منطقه‌ای عربستان در سالهای بعد از 2011 چه سناریوهای بدیلی پیش رو دارد؟ با نظر به ائتلاف سازی منطقه ای عربستان سعودی درخاورمیانه علیه ایران سناریوهای بدیل جمهوری اسلامی ایران در سطح خرد (بحران یمن) تثبیت جایگاه انصار ا... در نظام سیاسی این کشور، درسطح منطقه ای،ایجاد شکاف وگسست در ائتلاف های منطقه ای و در سطح فرامنطقه ای، تنش زدایی وتقویت دیپلماسی فرهنگی، هستند. این پژوهش، بر اساس روش شناسی های آینده پژوهشی و بر مبنای رویکرد پیتر شوارتز انجام شده است.واژگان کلیدی: ایران، عربستان، سناریوسازی، ائتلاف‌سازی، کشورهای عربی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - تحریم‌های ایالات‌متحده آمریکا علیه ایران و تأثیر آن بر همکاریهای نفتی چین و عربستان سعودی (2019-2009)
شیرین حداد زند سید علی منوریسیاستهای توسعه گرایانه چین، موجب افزایش نیاز این کشور به منابع انرژی شده و افزایش واردات نفت و گاز را از نقاط مختلف جهان به‌ویژه خلیج‌فارس در پی داشته است. این امر توجه چین را به دو ستون اصلی در تأمین انرژی در خلیج‌فارس یعنی ایران و عربستان جلب نموده است. بااین‌وجود، ر چکیده کاملسیاستهای توسعه گرایانه چین، موجب افزایش نیاز این کشور به منابع انرژی شده و افزایش واردات نفت و گاز را از نقاط مختلف جهان به‌ویژه خلیج‌فارس در پی داشته است. این امر توجه چین را به دو ستون اصلی در تأمین انرژی در خلیج‌فارس یعنی ایران و عربستان جلب نموده است. بااین‌وجود، روابط میان چین و عربستان و ایران در حوزه انرژی دارای فراز و نشیب‌های بسیار بوده؛ که دلیل اصلی آن را می‌توان در مسائل سیاسی و مسائل خاص این منطقه از جمله روابط ویژه این دو کشور با آمریکا جست‌وجو نمود. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که چگونه تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سالهای 2019-2009 بر همکاریهای نفتی چین و عربستان تأثیر گذاشته است؟ در پاسخ این فرضیه با روش تکوینی بررسی میشود که با کاهش فرصت‌های همکاریهای چین و ایران در حوزه انرژی به دلیل نظام تحریم‌های آمریکا علیه ایران، همکاریهای نفتی چین و عربستان در سالهای 2019-2009 گسترش یافته است. تحقیق حاضر به این نتیجه رسیده که نظام تحریمی آمریکا؛ ایران قدرتمند را در حوزه اقتصادی منزوی کرده و فرصتی طلایی برای کشورهای چین و عربستان به وجود آورده تا روابط خویش را در حوزه اقتصاد، به‌ویژه انرژی تحکیم بخشند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - تبیین روابط عربستان سعودی و اسرائیل در مقابله با ایران : 2020-2011
فرزاد نویدی نیا سجاد مرادی کلاردهچکیدهمنطقه ی خاورمیانه طی یک دهه گذشته(2020-2011) دستخوش تحولات فراوانی شده است که یکی از مهم ترین آنها را سیالیت روابط بازیگران در این منطقه تشکیل می دهد. در این چارچوب عربستان و اسرائیل به عنوان دو بازیگر محوری در منطقه خاورمیانه طی یک دهه گذشته روابط دوجانبه و منطقه چکیده کاملچکیدهمنطقه ی خاورمیانه طی یک دهه گذشته(2020-2011) دستخوش تحولات فراوانی شده است که یکی از مهم ترین آنها را سیالیت روابط بازیگران در این منطقه تشکیل می دهد. در این چارچوب عربستان و اسرائیل به عنوان دو بازیگر محوری در منطقه خاورمیانه طی یک دهه گذشته روابط دوجانبه و منطقه‌ای را گسترش داده‌اند. هدف اصلی در این پژوهش بررسی روابط این دو بازیگر با محوریت تحولات جدید منطقه است. این پژوهش با روش تبیینی و با بکارگیری نظریه موازنه تهدید این سوال اصلی را مطرح می‌کند که مهمترین علت گسترش روابط عربستان و اسرائیل طی یک دهه اخیر چیست؟ همچنین این فرضیه مطرح شده است که دلیل اصلی گسترش روابط طرفین، همکاری مشترک در مقابله با ایران در چارچوب موازنه تهدید است. یافته‌ها نشان می‌دهد که عربستان و اسرائیل، ایران را به عنوان تهدیدی مشترک محسوب کرده و سعی در مقابله با آن در قالب ایران‌هراسی، حمایت ازگروه‌های تروریستی، ایجاد چالش برای متحدین منطقه‌ای ایران، شیعه‌هراسی، ترغیب آمریکا برای خروج از برجام و عادی‌سازی روابط دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - تبیین تأثیر نئوعثمانی‌گرایی بر تغییر ماهیت روابط ترکیه وعربستان از همکاری به منازعه دربحران سوریه (2019-2011)
محسن یوسفی رحمت حاجی مینه محمد رضا دهشیریروابط ترکیه وعربستان باروی کار آمدن حزب عدالت و توسعه درسال 2002، و اتخاذ سیاست خارجی جدیدموسوم به نئو عثمانی گرایی، همواره بین رقابت و همکاری درنوسان بوده. از ابتدای روی کارآمدن این حزب و اتخاذ سیاست خارجی جدید توسط آنکارا، و آغاز بحران در سوریه، ماهیت روابط دوکشور همک چکیده کاملروابط ترکیه وعربستان باروی کار آمدن حزب عدالت و توسعه درسال 2002، و اتخاذ سیاست خارجی جدیدموسوم به نئو عثمانی گرایی، همواره بین رقابت و همکاری درنوسان بوده. از ابتدای روی کارآمدن این حزب و اتخاذ سیاست خارجی جدید توسط آنکارا، و آغاز بحران در سوریه، ماهیت روابط دوکشور همکاری جویانه بود، اما با ادامه و تشدید وگسترش بحران، ترکیه حضور نظامی مستقیم درسوریه را ترجیح داد که درنتیجه، روابط دوکشور به رقابت ومنازعه تغییریافت و زمینه ساز رویارویی با ریاض گردید.حضورنظامی ترکیه خود بسیاری ازمعادلات منطقه و محاسبات کشورها رادچار‌دگرگونی‌کرد وعربستان نیز به دنبال کاهش نفوذ ایران درمنطقه و سوریه برآمد. در این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی به دنبال تبیین و پاسخ به این پرسش هستیم که نوعثمانی گرایی با توجه به تحولاتی که در سیاست خارجی جدید ترکیه و در روابط با کشورهای دیگر وبه طورخاص عربستان سعودی به وجود آورده است چگونه موجب تغییر ماهیت روابط دو کشور دربحران سوریه ازقالب همکاری به رقابت ومنازعه گردیده است. درپاسخ به این پرسش، از این فرضیه بهره خواهیم گرفت که نئوعثمانی گرایی دربحران سوریه با ایجاد تضاد منافع و اهداف، موجب تغییرماهیت روابط ریاض و آنکارا از قالب همکاری به منازعه‌گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - مولفه‌ها و مبانی نظم منطقه‌ای مطلوب عربستان سعودی درغرب آسیا (2020-2015)
مه سیما عبداللهیان مصطفی بروجردیعربستان سعودی بعد از تحولات منطقه‌ای موسوم به بهار عربی و خیزش‌های مردمی در جهان عرب، با احساس تهدید از تحولات نوین، ایجاد تغییراتی در راهبرد منطقه‌ای خود را آغاز کرد؛ بخش بزرگی از تغییرات ایجاد شده در رویکرد منطقه‌ای عربستان با پادشاهی ملک سلمان و به‌خصوص قدرت گرفتن مح چکیده کاملعربستان سعودی بعد از تحولات منطقه‌ای موسوم به بهار عربی و خیزش‌های مردمی در جهان عرب، با احساس تهدید از تحولات نوین، ایجاد تغییراتی در راهبرد منطقه‌ای خود را آغاز کرد؛ بخش بزرگی از تغییرات ایجاد شده در رویکرد منطقه‌ای عربستان با پادشاهی ملک سلمان و به‌خصوص قدرت گرفتن محمد بن سلمان در ارتباط بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل چگونگی شکل‌گیری نظم منطقه‌ای مطلوب عربستان سعودی این سوال را مطرح کرده است که: نظم منطقه‌ای مطلوب عربستان دارای چه ویژگی‌ها و مولفه‌هایی میباشد و سازوکارها و ابزارهای تحقق آن کدام‌اند؟ با استفاده از روش مطالعه توصیفی و کتابخانه-ای و به عنوان پاسخی احتمالی، پژوهش این فرضیه را مطرح می‌کند که نظم منطقه‌ای مطلوب عربستان در محیط پیرامونی خود مبتنی بر برتری‌جویی سخت و نرم، تعریف شدن به‌عنوان بازیگر برتر منطقه‌ای در جهان عرب و موازنه‌سازی در منطقۀ خاورمیانه است و پژوهش چنین نتیجه می‌گیرد که عربستان با وجود موانعی که وجود دارد، استقرار این نظم را از طریق ایجاد اتحاد و ائتلاف با کشورهای منطقه، جذب حمایت‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی و تقویت تسلیحات و توان نظامی خود دنبال می‌کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - تبیین تاثیر جهانی شدن بر منزلت طلبی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی
فاضل حسن زاده امین روان بد غفار زارعیاین پژوهش با پذیرش تحولات انکارناپذیر جهانی شدن در محیط بین المللی و با شناسایی دولتها به عنوان مهمترین بازیگران بین المللی به دنبال تبیین منزلت طلبی به عنوان یکی از اقداماتی است که دولتها در عرصه بین المللی انجام میدهند و سعی در ارتقای جایگاه خود در عرصه بین المللی دار چکیده کاملاین پژوهش با پذیرش تحولات انکارناپذیر جهانی شدن در محیط بین المللی و با شناسایی دولتها به عنوان مهمترین بازیگران بین المللی به دنبال تبیین منزلت طلبی به عنوان یکی از اقداماتی است که دولتها در عرصه بین المللی انجام میدهند و سعی در ارتقای جایگاه خود در عرصه بین المللی دارند.هدف پژوهش حاضر این است که تاثیرات جهانی شدن بر پویشهای منزلت طلبانه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را توضیح دهد.این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که در فقدان سیستم امنیت دسته جمعی گزینه رقابت اجتماعی به عنوان گزینه در دسترس و مقبول برای دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی جلوه می‌کند. از دیگر سو، وضعیت روابط عمدتا رقابتی میان بازیگران دولتی در منطقه خاورمیانه مانع از آن شده است که نهادها و مجامع فراگیری تشکیل شود و یا مفاهیم مشترکی از امنیت شکل گیرد و در چنین بافتی از سیاست در خاورمیانه استراتژی تحرک اجتماعی کارایی چندانی برای دولتها نداشته است.از دیگر سو جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی جهت به کارگیری خلاقیت اجتماعی بایست همراهی و پای بندی بیشتری به هنجارها و ارزشهای جهانشمول از خود نشان دهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - تبیین راهبرد امنیتی ایالات متحده آمریکا در قبال عربستان سعودی در دوران پساجنگ سرد
علی آدمی الهه پیروزیاناین مقاله به بررسی راهبرد امنیتی آمریکا در قبال عربستان سعودی از جنگ سرد تا پس از 11 سپتامبر 2001 و متأثر از وقایع و قیامهای کنونی منطقه ی خاورمیانه میپردازد. آنچه به دوستی و همکاری و حتی نوعی اتحاد آمریکا با عربستان در این دوران مشهور است، خالی از تنشهای جدی نبوده است. چکیده کاملاین مقاله به بررسی راهبرد امنیتی آمریکا در قبال عربستان سعودی از جنگ سرد تا پس از 11 سپتامبر 2001 و متأثر از وقایع و قیامهای کنونی منطقه ی خاورمیانه میپردازد. آنچه به دوستی و همکاری و حتی نوعی اتحاد آمریکا با عربستان در این دوران مشهور است، خالی از تنشهای جدی نبوده است. انتظارات عربستان در مورد دریافت اسلحه و عدم حمایت آمریکا از اسراییل و انتظارات آمریکا مبنی بر رعایت حقوق بشر در عربستان و تأمین پایگاه های هوایی برای ارتش آمریکا از سوی سعودیها و نیز مسأل هی تأمین نفت از عواملی بوده است که روابط دوستی و همکاری را دچار بحرانهای شدید می کرده است. بر خلاف ظواهر، رابطه ی جنگ سردی آمریکا با عربستان در چارچوب ترکیبی از رئالیسم - ایده آلیسم، و ناگزیر از تضاد این ترکیب، غالباً دستخوش بحران بوده است. این رابطه از نگاه دو طرف، اتحادی بسیار ضروری، اما کاملاً هم، شکننده بوده است. مقاله ی حاضر در پی تقویت این فرضیه است که راهبرد امنیتی آمریکا در قبال عربستان سعودی پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 با تغییراتی روبرو شد و از همکاری پرتنش به سیاست مهار-سرکوب تغییر جهت داد، اما این راهبرد طولانی نشد و نمیتوانست باشد. پس از فرونشستن غلیان احساسات ناشی از 11 سپتامبر، نظر به اهداف و منافعی که وضعیت آمریکا ایجاب میکرد از حالت تهاجمی به حالت تعدیل یافتهتری که پیشتر وجود داشت بازگشت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
41 - تاثیر مسایل ایدئولوژیک بر سیاست خارجی عربستان در قبال ایران از سال 2003 به بعد
سید محمد موسوی رامین بخشی تلیابیهدف اصلی این مقاله بررسی، تحلیل و ارزیابی تاثیر مسائل ایدئولوژیک عربستان بر سیاست خارجی این کشور پس از سال ۲۰0۳ در قبال سیاست های جمهوری اسلامی ایران می باشد، که تحت تاثیر این مسایل روابط ایران و عربستان دچار نوسانات شدیدی شده است؛ در واقع مسایلی چون مذهب سنی و وهابیت، چکیده کاملهدف اصلی این مقاله بررسی، تحلیل و ارزیابی تاثیر مسائل ایدئولوژیک عربستان بر سیاست خارجی این کشور پس از سال ۲۰0۳ در قبال سیاست های جمهوری اسلامی ایران می باشد، که تحت تاثیر این مسایل روابط ایران و عربستان دچار نوسانات شدیدی شده است؛ در واقع مسایلی چون مذهب سنی و وهابیت، رهبری جهان اسلام و نوع روابط این کشور با غرب سبب تقابل ایدئولوژیک با ایران و اتخاذ سیاست های خصمانه نسبت به مواضع ایران شده است. در این مقاله به بررسی تاثیر این مسایل و سیاست های غیر دوستانه ی عربستان ناشی از این مسایل می پردازیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - بررسی واکنش های آمریکا و عربستان به خیزش مردمی در بحرین (2012- 2011)
شهروز ابراهیمی محمد رضا صالحی سید مهدی پارساییبحرین یکی از کشورهایی است که تحت تاثیر شرایط نامساعد داخلی در ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین موج بیداری اسلامی- عربی در منطقه ی شمال آفریقا و خاورمیانه، شاهد خیزش مردمی است. در حالی که به ظن نگارندگان این مقاله، دلایل واقعی خیزش مردمی در بحرین، ریشه در چکیده کاملبحرین یکی از کشورهایی است که تحت تاثیر شرایط نامساعد داخلی در ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین موج بیداری اسلامی- عربی در منطقه ی شمال آفریقا و خاورمیانه، شاهد خیزش مردمی است. در حالی که به ظن نگارندگان این مقاله، دلایل واقعی خیزش مردمی در بحرین، ریشه در عوامل داخلی و ساختاری سیاست و اجتماع در بحرین دارد، عربستان سعودی با خوانشی دیگر و با انگیزه های متفاوتی، در صبحگاه 14 مارس با اعزام نیروی نظامی به مداخله ی نظامی در بحرین دست زد. آمریکا هم در مقابل این خیزش مردمی، بنا به دلایل گوناگون تا جای ممکن سکوت کرد و در سایر موارد تنها به توصیه ی گفتگوی ملی بین مخالفان و دولت بحرین و انجام اصلاحات اکتفا کرد. این مقاله در پی پاسخ گویی به سه سوال عمده است. 1)زمینه های خیزش مردمی در بحرین چیست؟ 2) سکوت آمریکا در مقابل بحران بحرین بر اساس چه منطقی توجیه پذیر است؟ 3) انگیزه های عربستان سعودی از مداخله ی نظامی در بحرین کدامند؟ فرضیه اصلی مقاله به شرح ذیل می باشد: مبارزه بر سر قدرت و منافع ملی در سطح کلان و منطقه ای برای آمریکا و در سطح منطقه ای و داخلی (ملی) برای عربستان، بن مایه ی رفتار آمریکا و عربستان در بحرین است. این تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی با ابزار کتابخانه ای انجام شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عامل اصلی خیزش مردمی در بحرین شکاف بین دولت و ملت به واسطه ی توزیع نامناسب ثروت، قدرت و منزلت می باشد. آمریکا به دنبال استمرار تسلط هژمونیک در نظام بین الملل از طریق کنترل شریان های انرژی در منطقه ی استراتژیک خلیج فارس، تداوم پیوندهای امنیتی با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از راه حضور نظامی و تعارض با جمهوری اسلامی ایران است. در یک کلام، قدرت و منافع ملی منطق سیاست آمریکا در بحرین را تبیین می نماید. از سوی دیگر ماهیت نظام سیاسی عربستان و به تبع آن ترس از تسری دموکراسی به داخل عربستان در کنار رقابت و تعارض منطقه ای با ایران، انگیزه های عمده ی ریاض در قضیه ی بحرین محسوب می شوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - تحولات انقلابی بحرین و تعارضات مذهبی و ژئوپولیتیکی ایران و عربستان سعودی
علی آدمی سید محمدرضا موسوی حسینعلی توتیاز آنجایی که بحرین برای قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای از یک ارزش ویژه ی ژئوپولیتیکی برخوردار است؛ تحولات صورت گرفته در بحرین همواره واکنش و سیاست های متعارضی را از طرف این کشورها در پی داشته است. با وقوع بیداری اسلامی در بحرین، کشورهای مخالف ایران از جمله عربستان سعو چکیده کاملاز آنجایی که بحرین برای قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای از یک ارزش ویژه ی ژئوپولیتیکی برخوردار است؛ تحولات صورت گرفته در بحرین همواره واکنش و سیاست های متعارضی را از طرف این کشورها در پی داشته است. با وقوع بیداری اسلامی در بحرین، کشورهای مخالف ایران از جمله عربستان سعودی با منحرف کردن پروژه ی اعتراضات استقلال خواهانه ی مردم بحرین، صورت مساله را تغییر داده و ابراز کرده اند که ایران درصدد دخالت در امور داخلی کشور بحرین است. این پژوهش با طرح این سوال که ریشه های تعارضات مذهبی و ژئوپلیتیکی ایران و عربستان در رابطه با بحرین چه بوده و چه تاثیری بر روابط بین دو کشور بعد از وقوع بیداری اسلامی داشته، به این نتیجه رسیده است که، این تعارضات قبل از انقلاب اسلامی ایران شروع و با تحولات انقلابی بحرین به اوج خود رسیده که همچنان در جریان می باشد. بعضی از مهمترین ریشه های این تعارضات عبارتند از: ادعای ارضی ایران در خصوص بحرین (قبل از انقلاب)، انقلاب اسلامی در ایران و برانگیختن حس انقلابی شیعیان بحرین و عربستان، حمایت ایران از افزایش نقش شیعیان، حضور ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در بحرین، تشکیل شورای همکاری خلیج فارس علیه ایفای نقش ایران در منطقه، دخالت نظامی عربستان در بحرین، رقابت تسلیحاتی ایران و عربستان و پی ریزی سناریوهای متعدد برای انزوای ایران. با توجه به ماهیت تحقیق، روش تحقیق توصیفی - تحلیلی می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
44 - ریشه یابی منازعات ایران و عربستان (مطالعه‌ی موردی سه کشور عراق، بحرین و یمن)
احسان خضری سیدحمزه صفوی امین پرهیزکارچکیده جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مؤثر در جهان اسلام هستند. این دو کشور نقش مهمی در تحولات منطقه‌ی خاورمیانه ایفا میکنند. در این مقاله تلاش میشود با بررسی تحولات اخیر سه کشور عراق، بحرین و یمن به‌عنوان سه حوزه‌ی نفوذ ایران و عربستان، وجه ریشه‌ای رقابت چکیده کاملچکیده جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مؤثر در جهان اسلام هستند. این دو کشور نقش مهمی در تحولات منطقه‌ی خاورمیانه ایفا میکنند. در این مقاله تلاش میشود با بررسی تحولات اخیر سه کشور عراق، بحرین و یمن به‌عنوان سه حوزه‌ی نفوذ ایران و عربستان، وجه ریشه‌ای رقابت این دو دولت کاوش و در پرتو چنین وضعیتی، راهکارهای لازم استخراج شود. هدف این پژوهش آن است که نشان دهد ماهیت منازعه‌ی منطقه‌ای ایران و عربستان ریشه در ملاحظات ایدئولوژیک ناشی از حاکمیت نظام عقاید و عناصر فکری – ارزشی ناهم‌سو دارد که رهیافت‌های کشمکش زا و شکاف آفرینی را در مناسبات منطقه‌ای ایران و عربستان رقم‌زده است. به نظر می‌رسد هرگونه تلاش برای تقویت پایه‌های ایده‌ی تعامل و همکاری و کاهش تنشهای موجود بین این دو کشور در صورتی مؤثر واقع خواهد شد که به ساختارهای معنایی دو دولت و الزامات این ساختار توجه شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
45 - ارزیابی ظرفیت‌های موجود بین‌المللی در قالب ساز وکارهای حل اختلاف بین‌المللی در خصوص دادخواهی حجاج قربانی منا به عنوان گردشگران بین‌المللی مذهبی
زینب فیروزیچکیده مراسم عبادی حج یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در جهان است. بر هر مسلمان بالغی که استطاعت مالی و توانایی جسمی داشته باشد واجب است که حداقل یک بار در طول زندگی اش آن را بجا بیاورد. این مراسم در 8 تا 12 ذی الحجه، ماه آخر تقویم اسلامی انجام میشود. در این ایام حدود د چکیده کاملچکیده مراسم عبادی حج یکی از بزرگترین اجتماعات مردمی در جهان است. بر هر مسلمان بالغی که استطاعت مالی و توانایی جسمی داشته باشد واجب است که حداقل یک بار در طول زندگی اش آن را بجا بیاورد. این مراسم در 8 تا 12 ذی الحجه، ماه آخر تقویم اسلامی انجام میشود. در این ایام حدود دومیلیون مسلمان از 183 کشور مختلف در مکه حضور می‌یابند و مناسک مشخصی را اجرا میکنند. در شامگاه روز 9 ذی الحجه زائرین مسیر 4/ 14کیلومتری را به سوی عرفات پیاده روی کرده و شب را در آن جا با عبادت و نماز و قران خواندن سحر میکنند. در صبحگاه روز 10 ذی الحجه حجاج برای اجرای مراسم رمی‌الجمرات [1] از عرفات عازم منا میشوند. در طی مراسم رمی الجمرات در منا حاجیان 7 سنگریزه را به شکل نمادین به سوی شیطان پرتاب میکنند. ازدحام شدید جمعیت در این مکان به گونه‌ای است که احتمال اتفاقات ناگوار را بالا می‌برد. با وجود اینکه در سالهای مختلف انجام این مراسم بدون تلفات جانی و مجروحیت نبوده فاجعه بار ترین این حوادث در 24 دسامبر سال 2015 اتفاق افتاد که منجر به مرگ جمعیت زیادی از حجاج از کشورهای مختلف شد. آمارها در باره ی تعداد تلفات هنوز دقیق نیستند و از 4000نفر تا 7000 متغیرند. بعد از این ماجرا دولتمردان برخی کشورها من جمله ایران دولت سعودی را مسئول حادثه دانسته و خواهان رسیدگی بین المللی و حقوقی به آن شدند. سوال تحقیق حاضر این است که چه ظرفیت‌های بین المللی در قالب سازوکار حل اختلاف بین المللی در خصوص دادخواهی حجاج قربانی منا وجود دارد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
46 - نقش کشور عربستان در گسترش تروریسم و تاثیر ان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
محراب هداوند میرزاییچکیده تروریسم پدیده ای جهانیست که در حال حاضر به صورت منطقه ای عمل می کند و شدت کشتار و تخریب ان در جهان اسلام بیشتر از مناطق دیگر است . قدرت های جهانی و منطقه ای در محور غربی عربی از ابزار تروریسم وگروههای تروریستی به عنوان پیشقراولان خود برای تقسیم دوباره جهان در قرن چکیده کاملچکیده تروریسم پدیده ای جهانیست که در حال حاضر به صورت منطقه ای عمل می کند و شدت کشتار و تخریب ان در جهان اسلام بیشتر از مناطق دیگر است . قدرت های جهانی و منطقه ای در محور غربی عربی از ابزار تروریسم وگروههای تروریستی به عنوان پیشقراولان خود برای تقسیم دوباره جهان در قرن 21 استفاده می نمایند . اغاز تشکیل گروههای تروریستی سلفی به سال 1984 وشکل گیری القاعده با هدف مبارزه مجاهدین با شوروی در افغانستان و از سال 2010 با شروع انقلابات مردمی برای مقابله با انقلابات و نفوذ ایران در جنوب ،جنوب غرب و افریقا از شدت زیادی برخوردار بوده است .به کارگیری تروریسم ،بستگی به شرایط بین المللی و رقابت کشورهای منطقه داردکه این گروهها را کنترل یا ازاد بگذارند. کشورهای عرب حوزه خلیج فارس باپنج نقش کلی مالی ، نظامی ، بستر سازی عقیدتی ، مکانی و رسانه ای در حال رقابت با ایران به شکل گیری و گسترش تروریسم کمک می کنند. ما در این مقاله درپی پاسخ به این سوال هستیم که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس چه نقشی در گسترش و پیشروی تروریسم منطقه ای دارند؟ تاثیر گسترش تروریسم منطقه ای بر امنیت ملی ایران چیست؟ نتایج تحقیق نشان می دهد کمک های مالی کشورهای عربی موثرترین عامل گسترش تروریسم بوده است به طوری که 40/. اشخاص مهم و سرشناس حامی مالی تروریسم از شهروندان عربستان، 43/ از شهروندان دیگر کشورها مرتبط با عربستان،9/ کویت، 6/ قطرو2/ بحرین بوده اندبا توجه به موارد فوق تروریسم در سه سطح ملی، منطقه ای و جهانی بر امنیت ملی ایران تاثیر خواهد گذاشت .این پژوهش به روش مصاحبه،مشاهده و کتابخانه ای تهیه وبرای تهیه نقشه ها از GIS استفاده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
47 - بررسی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد
هیبت الله نژندی منش زینب فیروزیچکیده مذهب یکی از مهم ترین ابعاد حیات ژئوپلیتیکی واحدهای سیاسی بوده و هست و علاوه بر این که عاملی برای تفکیک مرزهای سیاسی کشورها بوده همچنین یکی از معیارهای تقسیمات سیاسی و منطقه‌ای داخل کشورها هم به شمار می رود. علاوه بر این در قرن بیستم و با کم رنگ شدن مرزهای سرزمی چکیده کاملچکیده مذهب یکی از مهم ترین ابعاد حیات ژئوپلیتیکی واحدهای سیاسی بوده و هست و علاوه بر این که عاملی برای تفکیک مرزهای سیاسی کشورها بوده همچنین یکی از معیارهای تقسیمات سیاسی و منطقه‌ای داخل کشورها هم به شمار می رود. علاوه بر این در قرن بیستم و با کم رنگ شدن مرزهای سرزمینی و پیدایش نهادهای دارای اقتدار بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد مذهب و مسائل مرتبط با مذهب همواره یکی از مهمترین بنیان‌های مسائل تنش‌آفرین بوده است. هدف این مقاله بررسی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد است. سؤال اصلی مقاله این است که ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی دارای چه مختصات و ویژگی‌هایی است و اینکه آزادی مذهبی در چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد در عربستان سعودی دارایی چه وضعیتی است؟ علاوه بر این سؤال اصلی سؤالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح میشود از جمله این که حقوق مذهبی و از جمله آزادی مذهبی دارای چه تاریخچه و پیشینه‌ای در اسناد بین‌المللی بوده است و این که ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی دارای چه ساختارها و مرزبندی‌های داخلی است. به طور کلی نتایج این مقاله نشان می‌دهد که حقوق بین‌المللی، نه تنها روابط میان دولت ها را تنظیم می کند، بلکه به شناسایی حقوق انسانی افراد و حمایت از آنها نیز اقدام می‌نماید. از جمله حقوق بشر که هر فرد انسانی از آن برخوردار است، حقوق مذهبی است. این حقوق در اسناد متعدد بین‌المللی ذی‌ربط مورد شناسایی و پذیرش قرار گرفته اند. در جامعه عربستان که بر پایه روابط قبیله‌ای استوار است وجود تعصب و علقه نیرومند قبیله‌ای به علاوه مذهب، شکل‌دهنده کلی فرهنگ جامعه است. نظام حقوقی عربستان سعودی برگرفته از فقهحنبلییکی از مذاهب اسلامی است. در عربستان سعودی با جمعیتی حدود 15 تا 20 درصد شیعه هیچ نماینده‌ای از شیعیان در مجلس شورای سعودی حضور ندارد. شیعیان حتی در مدارس حق مدیر شدن ندارند و تنها در سالهای اخیر حق حضور در شورای شهر یافته‌اند. هیچ شیعه عربستانی حق حضور در ارتش یا دیگر نیروهای نظامی را ندارد. در این مقاله تلاش خواهد شد با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مقالات علمی و پژوهشی و نیز اسناد سازمان‌های بین‌المللی آزادی مذهب در ژئوپلیتیک مذهبی عربستان سعودی با تأکید بر چارچوب حقوق مذهبی مورد حمایت سازمان ملل متحد تبیین و تحلیل گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
48 - بررسی زمینههای همگرایی و واگرایی ایران و عربستان در چارچوب جغرافیای صلح
یدالله کریمی پور حسین ربیعی سید محمد یعقوبیچکیده ایران و عربستان به مثابه دو قطب ژئوپلیتیکی در منطقه ی خاورمیانه، روندی از همگرایی و واگرایی را در مناسبات خود طی کرده اند. وزن ژئوپلیتیکی دو کشور در منطقه و نقش بالقوه ی آن ها در حل تعارضات تا حدی است که هر یک از دو کشور ایران و عربستان، همواره به عنوان بازیگری اس چکیده کاملچکیده ایران و عربستان به مثابه دو قطب ژئوپلیتیکی در منطقه ی خاورمیانه، روندی از همگرایی و واگرایی را در مناسبات خود طی کرده اند. وزن ژئوپلیتیکی دو کشور در منطقه و نقش بالقوه ی آن ها در حل تعارضات تا حدی است که هر یک از دو کشور ایران و عربستان، همواره به عنوان بازیگری استراتژیک در پروژه های کلان بازیگران جهانی، انتخاب شده اند. با وجود توانمندی ها و قابلیت های دو کشور، سیر واگرایی میان ایران و عربستان در طی یک دهه ی اخیر شتاب فزاینده ای یافته است. با توجه به وزن ژئوپلیتیکی بالای دو کشور، تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی زمینه های واگرایی و همگرایی ایران و عربستان پرداخته است. پرسش اصلی این تحقیق، این است که کدام عوامل در واگرایی و همگرایی ایران و عربستان مداخله می کنند و چگونه می توان به یک همزیستی مسالمت آمیز و پایدار میان دو کشور دست یافت. نتایج، نشان می دهد که عمده ی تعارض و تنش در روابط دو کشور، ناشی از برجسته شدن قلمروسازی ایدئولوژیک است؛ به نحوی که ایران و عربستان را به دو عنوان دو قطب رقیب تخریبی در مقابل یکدیگر قرار می دهد. با این حال، قرار گرفتن دو کشور بر مدار واقعیت ها و اشتراکات جغرافیایی، یکی از کارامدترین رویه ها برای برقراری صلح و همزیستی میان ایران و عربستان قلمداد می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
49 - Genetic Relationships among Four Saudi Arabian Sheep Populations
R.S. Aljumaah M.A. Al-Shaikh H. Kibogo A. Kwallah Jianlin Jianlin O. Hanotte M.M. Musthafa F.M.M.T. MarikarFour Saudi Arabian indigenous sheep populations including Najdi, Hbsi, Arb, and Naemi were genotyped for 16 microsatellite markers recommended by the food and agriculture organization (FAO). This study aims to provide information on the genetic structure of the breeds a چکیده کاملFour Saudi Arabian indigenous sheep populations including Najdi, Hbsi, Arb, and Naemi were genotyped for 16 microsatellite markers recommended by the food and agriculture organization (FAO). This study aims to provide information on the genetic structure of the breeds analyzed and give indications and proposals for the cross breeding program. All loci were polymorphic in all populations and locus combinations were at Hardy-Weinberg equilibrium except ILSTS044, ILSTS005, MAF209, HUJ616, OARFCB226 and SRCRSP09 (P<0.05). There was substantial genetic variability within sheep populations, with average heterozygosity range of 0.759-0.811 based on expected hetrozygosity. It was observed that the four sheep populations showing the lowest level of inbreeding on the basis of heterozygote deficiency. The lowest genetic distance (0.013) was obtained between Hbsi and Najdi and the highest genetic distance (0.146) between Arb and Hbsi. Estimates of inbreeding coefficient (FIS) were significant for three breeds, except for Arb breeds (P<0.05). The sequence results of the 16 microsatellite markers were sequenced and then phylogenetic tree based on unbiased distances was drawn using MEGA 4. To study the genetic relationships among sheep populations, a principal coordinate analysis (PCA) based on Nei standard distances was performed which indicated a conservation program is needed in these sheep population since most of them are in danger of inbreeding. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
50 - تولیدات علمی نمایه‌سازی شدۀ ایران و کشورهای اسلامی منطقۀ خاورمیانه در WOS (2003- 2007)
عبدالرضا نوروزی چاکلی محمد حسن زادهاین پژوهش با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از روش تجزیه و تحلیل تطبیقی، از ابعادی گوناگون، به ارزیابی و مقایسۀ تولیدات علمی نمایه‌سازی شدۀ ایران، ترکیه، مصر، پاکستان و عربستان در پایگاه WOS، در طیّ دورۀ پنج سالۀ 2003 تا 2007 میپردازد. مقایسۀ تولیدات ع چکیده کاملاین پژوهش با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از روش تجزیه و تحلیل تطبیقی، از ابعادی گوناگون، به ارزیابی و مقایسۀ تولیدات علمی نمایه‌سازی شدۀ ایران، ترکیه، مصر، پاکستان و عربستان در پایگاه WOS، در طیّ دورۀ پنج سالۀ 2003 تا 2007 میپردازد. مقایسۀ تولیدات علمی هر یک از این کشورها از نظر تنوّع زبانی، تنوّع مدارک، گروههای موضوعی، وابستگی سازمانی و تعداد و میزان رشد، مهمترین هدف‌های این مقاله محسوب میشود. علاوه بر این، ارزیابی مطلوبیّت عملکرد تولیدات علمی هر یک از این کشورها با استفاده از شاخص ترکیبیِ میانگین تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه نسبت به هر تولید علمی نمایه‌سازی شده، بخش دیگری از مباحث این مقاله را تشکیل می‌دهد. نتایج نشان داد که گرچه از نظر تعداد تولیدات علمی نمایه‌سازی شده در پایگاه WOS، ایران پس از ترکیه و قبل از مصر قرار گرفته است، امّا با توجّه به شاخصِ ترکیبی یاد شده، از نظر مطلوبیّت عملکرد در زمینۀ تولیدات علمی نمایه‌سازی شده در آن پایگاه، ایران پس از دو کشور ترکیه و مصر قرار می‌گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
51 - مقایسه رابطه میان تورم و نااطمینانی تورم در ایران و سه عضو اوپک
الهام فرنقی اورانوس پریور حمید توفیقیدر این تحقیق،با بهره گیری از مدل سازی واریانس شرطی و آزمون علیت گرنجر،رابطه میان تورم و نااطمینانی تورم در ایران و سه کشور نفتی دیگر که از اعضای اوپک هستند،بررسی و مقایسه شده است.برای این منظور،از داده های فصلی سری شاخص قیمت مصرف کننده برای سالهای 1985 تا2009 استفاده چکیده کاملدر این تحقیق،با بهره گیری از مدل سازی واریانس شرطی و آزمون علیت گرنجر،رابطه میان تورم و نااطمینانی تورم در ایران و سه کشور نفتی دیگر که از اعضای اوپک هستند،بررسی و مقایسه شده است.برای این منظور،از داده های فصلی سری شاخص قیمت مصرف کننده برای سالهای 1985 تا2009 استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از شواهد محکمی است که نشان می دهد در تمامی این کشورها تورم بالاتر به افزایش نااطمینانی تورم منجر می شود.ولی در جهت عکس تنها در ایران و ونزوئلا شواهدی دال بر رابطه علی از نااطمینانی تورم به تورم یافت می شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
52 - مطالعه تطبیقی سیاست خارجی ایران و عربستان در بحرانهای یمن و سوریه بر اساس مدل مکعب بحران
فرزاد جهان بین محمدجواد فتحیسوریه ویمن اکنون کانون‌های فعال ناآرامی درمنطقه‌ی غرب آسیا هستند وایران وعربستان نیز برجسته‌ترین کنشگران نقش‌آفرین دراین بحران‌ها می‌باشند.مسئله‌ی‌حائزاهمیت ادراک‌والگوی‌مدیریتی این دو کشورجهت کنترل تحولات است.پژوهش حاضردرصددپاسخ به این-سؤال است‌که مطابق الگوی مکعب‌بح چکیده کاملسوریه ویمن اکنون کانون‌های فعال ناآرامی درمنطقه‌ی غرب آسیا هستند وایران وعربستان نیز برجسته‌ترین کنشگران نقش‌آفرین دراین بحران‌ها می‌باشند.مسئله‌ی‌حائزاهمیت ادراک‌والگوی‌مدیریتی این دو کشورجهت کنترل تحولات است.پژوهش حاضردرصددپاسخ به این-سؤال است‌که مطابق الگوی مکعب‌بحران،ایران وعربستان چه ادراکی نسبت‌به‌بحران‌های‌سوریه ویمن دارندتحولات این‌کشورها راچگونه مدیریت‌کرده‌اند؟فرضیه‌ی پژوهش این است که به واسطه‌ی اینکه سوریه‌منطقه‌ی نفوذ ایران بوده ویمن حیاط خلوت عربستان،لذا مطابق سه مؤلفه‌ی اصلی مکعب بحران یعنی تهدید،زمان وآگاهی،ادراک این دو کشورنسبت به‌بحران‌های مذکورمتفاوت است.بحران‌سوریه‌به عنوان حلقه واسط محورمقاومت برای ایران دروضعیت حاد وتهدیدآمیزیعنی نقطه‌یAقراردارد،منتها بحران یمن با توجه به فاصله‌ی‌جغرافیایی‌نسبت به‌خط مستقیم محورمقاومت و سطح تهدید نازل‌تر برای ایران،درنقطه‌یCمکعب قراردارد.ازسوی دیگرعربستان وقوع بحران سوریه رایک فرصت قلمداد کرده،به همین خاطر در نقطه‌یC قرار دارد،بحران یمن یکی ازحادترین وتهدیدآمیزترین مسائل برای عربستان است‌ودر نقطه Aقراردارد.یافته‌های پژوهش نشانگر این است که سیاست خارجی عربستان وایران دربحران‌های سوریه ویمن حائزیک تضاد عمیق است بحران یمن یک کارت بازی سیاسی برای ایران است‌ودرمقابل‌عربستان‌بحران سوریه‌رافرصت‌مطلوبی‌تلقی‌می‌کند.الگوی‌مدیریتی‌هرکدام‌ازاین-دوکشوردرحیاط‌خلوت‌ومناطق‌حیاتی نفوذخود،سخت وتهاجمی است ودربحران‌های باسطح تهدیدخفیف،الگوی غیرتهاجمی ونرم راتحولات مطلوب‌‌تر میدانند.عربستان بحرانهای سوریه ویمن رابه ترتیب مطابق الگوی نرم‌وسخت مدیریت کرده وبالعکس ایران این بحران‌هارابرطبق الگوی سخت‌ونرم مدیریت نموده است.پژوهش حاضرذیل مطالعات کیفی قرارگرفته وضمن بهره‌گیری‌ازرویکرد تطبیقی،داده‌ها را به صورت توصیفی ـ تحلیلی مورد مداقه وامعان نظر قرار داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
53 - لابی‌های اعراب حاشیة خلیج‌فارس در ایالات متحده امریکا؛ سازوکارها و اهداف
علیرضا مددی حسین کریمی فرد لنا عبدالخانی شیوا جلال پورماهیت غیرمتمرکز و تکثرگرایانة قدرت در ایالات متحده باعث گردیده که امکان نقش‌آفرینی و تأثیرگذاری برای طیف متنوعی از لابی‌های قومی فراهم گردد. در این میان، توجه اعراب حاشیة جنوبی خلیج‌فارس به لابی‌گری به‌عنوان ابزاری قابل اتکا در حوزة سیاست خارجی و اعمال نفوذ بر روند تصمی چکیده کاملماهیت غیرمتمرکز و تکثرگرایانة قدرت در ایالات متحده باعث گردیده که امکان نقش‌آفرینی و تأثیرگذاری برای طیف متنوعی از لابی‌های قومی فراهم گردد. در این میان، توجه اعراب حاشیة جنوبی خلیج‌فارس به لابی‌گری به‌عنوان ابزاری قابل اتکا در حوزة سیاست خارجی و اعمال نفوذ بر روند تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در ایالات متحده معطوف شده است. دامنه و ابعاد کنشگری و اعمال نفوذ لابی‌های مزبور در سالهای اخیر از رشد قابل توجهی برخوردار شده است. هدف مقالة حاضر، تبیین سازوکارها و اهداف لابی-های اعراب حاشیة خلیج‌فارس در ایالات متحده امریکا میباشد. یافته‌های مقاله حاکی از آن است که لابی-های اعراب حاشیة خلیج‌فارس از روندهای پلورالیستی و سازوکارهایی چون سفارتخانه‌ها، لابی‌های ثبت-شده به‌عنوان نمایندگان خارجی، لابی‌گران فردی، شرکت‌های نفتی و حمایت مالی از اندیشکده‌های امریکایی در راستای دستیابی به اهدافی مانند راه‌حل دودولتی، اهداف و منافع اقتصادی، مقابله با دستورکارهای منفی و در مقابل تصویرسازی مثبت از خود و در نهایت مقابله با ایران بهره گرفته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
54 - استراتژی سیاست خارجی محمد بن سلمان و الزامات امنیتی آن برای ایران
امید عزیزیان حسین رفیع علی اکبر جعفریمحمد بن سلمان، پس از ورود به دستگاه قدرت در عربستان سعودی، تغییرات بزرگی را در راهبرد سیاست خارجی عربستان ایجاد کرد. او با خروج از راهبرد سنتی سیاست تدافعی، راهبردی تهاجمی را در قبال ایران و مسائل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در پیش گرفت. در این میان، تغییر الگوهای ائ چکیده کاملمحمد بن سلمان، پس از ورود به دستگاه قدرت در عربستان سعودی، تغییرات بزرگی را در راهبرد سیاست خارجی عربستان ایجاد کرد. او با خروج از راهبرد سنتی سیاست تدافعی، راهبردی تهاجمی را در قبال ایران و مسائل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در پیش گرفت. در این میان، تغییر الگوهای ائتلاف در منطقه در قالب اتحاد با اسرائیل، طرح ناتو عربی و تلاش برای ابقای نظامیان آمریکایی در منطقه، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با تهدید مواجه کرده است. با این اوصاف، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است که استراتژی سیاست خارجی محمد بن سلمان در منطقه چه الزاماتی را برای سیاست خارجی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است؟ در این مقاله، از نظریه امنیت منطقه‌ای مکتب کپنهاگ و واقع‌گرایی تهاجمی به صورت تلفیقی به عنوان چارچوب نظری بهره گرفته‌شده و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و برای گردآوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای-اسنادی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشانگر آن است که نزدیکی فزآینده عربستان به اسرائیل، تلاش برای ایجاد جبهه عربی همراه با مصر و امارات متحده عربی، تلاش ریاض برای نزدیکی فزآینده به آمریکا و روی آوردن این کشور به تقابل گسترده با ایران، امنیت ملی ایران را در سطحی گسترده متأثر ساخته ضرورت بازنگری در نوع تعامل با عربستان را در دو سطح تقابل و تنش‌زدایی ایجاد کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
55 - بررسی جایگاه عربستان در سیاست خارجی آمریکا با توجه بر نقش ضد هژمونیکی ایران.
سجاد حسنی ارسلان قربانی شیخ نشین حسن خداوردی گارینه کشیشیان سیرکیساخت حاکم بر نظام بین‌الملل و به‌تبع آن، نظم خاورمیانه که متأثر از چینش، رقابت و تعامل مجموعه بازیگران منطقه‌ای و قدرتهای مداخله‌گر فرامنطقه‌ای است، آثار و عواقب خاصی را بر روابط بازیگران واقع در سطح منطقه‌ای مترتب می‌سازد. مناسبات جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی و چکیده کاملساخت حاکم بر نظام بین‌الملل و به‌تبع آن، نظم خاورمیانه که متأثر از چینش، رقابت و تعامل مجموعه بازیگران منطقه‌ای و قدرتهای مداخله‌گر فرامنطقه‌ای است، آثار و عواقب خاصی را بر روابط بازیگران واقع در سطح منطقه‌ای مترتب می‌سازد. مناسبات جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی و الگوهای تعامل و دوستی- دشمنی این دو کشور نیز تابعی از صورت‌بندی‌های ساختار نظام بین‌الملل و نظم منطقه‌ای خاورمیانه است. پرسش مقاله حاضر این است که ظهور ضد هژمونیک جمهوری اسلامی ایران چه تأثیری بر جایگاه عربستان در سیاست امریکا (با در نظر گرفتن نقش برتر آمریکا در ساختار نظام بین الملل) در منطقه غرب آسیا دارد؟ یافته-های مقاله با بهره‌گیری از گزاره‌های نظری نوواقع‌گرایی نشان می‌دهد که واشنگتن در چارچوب نقش برتر خود در ساختار نظام بین‌الملل از ریاض به‌عنوان یک وزنة ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیک و ژئوکالچری به‌منظور حفظ توازن قوای منطقه‌ای و مقابله با ظهور و گسترش قدرتهای ضدهژمونیک چون ایران می‌نگرد. این مقاله از طریق روش کیفی –تفسیری و استنباط اطلاعات از طریق اسناد موجود با رویکرد توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده و اطلاعات مورد نیاز هم به روش فیش برداری از منابع موجود و در دسترس از جمله: کتب، مقالات فصلنامه های علمی پژوهشی داخلی و مقالات خارجی، سایت ها و منابع اینترنتی معتبر و... گردآوری شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
56 - تأثیرات برنامه چشم‌انداز 2030 عربستان‌سعودی بر سیاست خارجی ج.ا.ایران
مجید عبدالهی محمدرضا قائدی مریم مرادیتأثیرپذیری سیاست خارجی هر کشوری از اقدامات و برنامه های دیگر کشورها، می‌تواند در ابعاد مثبت یا منفی شکل بگیرد و رفتار دولتها را در ارتباط با یکدیگر مصالحه‌آمیز یا مخاصمه آمیز نشان دهد. در منطقه خاورمیانه، انواع مختلفی از رفتار و رویکردها در سیاست خارجی دولتهای این منطقه چکیده کاملتأثیرپذیری سیاست خارجی هر کشوری از اقدامات و برنامه های دیگر کشورها، می‌تواند در ابعاد مثبت یا منفی شکل بگیرد و رفتار دولتها را در ارتباط با یکدیگر مصالحه‌آمیز یا مخاصمه آمیز نشان دهد. در منطقه خاورمیانه، انواع مختلفی از رفتار و رویکردها در سیاست خارجی دولتهای این منطقه مشاهده میکنیم. برنامه هایی که دولتها در این منطقه در راستای توسعه دنبال میکنند، سیاست خارجی را متأثر خواهد کرد. دولت عربستان سعودی نیز در راستای اقدامات توسعه درون کشوری و به تبع آن برای توسعه روابط با همسایگانش و همچنین ارتقای روابط در سطح جهان، برنامه چشم‌انداز 2030 را از سال 2016 تدوین نموده است. سوال اصلی طرح شده این است که برنامه چشم انداز 2030 عربستان سعودی بر سیاست خارجی ج. ا. ایران چه تاثیری خواهد داشت؟ فرضیه قابل طرح آن است که برنامه چشم انداز 2030 عربستان‌سعودی بر سیاست خارجی ج. ا. ایران تأثیرگذار میباشد و روابط خارجی هر دو کشور تحت تأثیر این برنامه قرار دارد. بنابراین آنچه به عنوان هدف اصلی در این مقاله مطرح است تبیین تأثیرات برنامه چشم انداز 2030 عربستان سعودی بر سیاست خارجی ج.ا.ایران میباشد. برای بررسی این هدف، روش تحقیق انجام شده توصیفی-تحلیلی میباشد که با روش کتابخانه ای و استفاده از سایتهای اینترنتی، یافته های مورد نظر، گردآوری شده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
57 - تبیین تغییرو تداوم رویکرد سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال یمن؛ نقش و تاثیر جمهوری اسلامی ایران
علیرضا محمدی نیگجه حسین دهشیار نوذر شفیعیبا آغاز تحولات موسوم به بهار عربی، اقدام ایران و عربستان برای نقش آفرینی اجتناب ناپذیر بود. این دو کشور مهم منطقه، مواضع کاملاً متفاوتی در قبال تحولات جاری در کشورهای درگیر بحران و از جمله یمن در پیش گرفتند. به دنبال حمایت ایران از انصارالله، عربستان در فروردین 1394 ، چکیده کاملبا آغاز تحولات موسوم به بهار عربی، اقدام ایران و عربستان برای نقش آفرینی اجتناب ناپذیر بود. این دو کشور مهم منطقه، مواضع کاملاً متفاوتی در قبال تحولات جاری در کشورهای درگیر بحران و از جمله یمن در پیش گرفتند. به دنبال حمایت ایران از انصارالله، عربستان در فروردین 1394 ، به یمن حمله نظامی کرد. پس از 6 سال جنگ، عربستان در جهت گفت وگوی سیاسی با طرف یمنی حرکت کرد. چرایی این تغییر مسئله اصلی این نوشتار است. در پاسخ به این مسئله، با بهره گیری از روش تبیینی – تحلیلی استدلال می گردد که عواملی در سطوح سه گانه تحلیل یعنی سطح داخلی( عربستان سعودی)، منطقه ای و بین المللی سبب حمله نظامی عربستان یه یمن شد و تغییراتی در سطوح سه گانه یاد شده سبب شد که عربستان گزینه دیپلماسی را در پیش گیرد. در این بین، نقش ایران در سطح تحلیل منطقه ای قرار می گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
58 - سیاست خاورمیانه ای روسیه و مدیریت تعارض رابطه تهران – ریاض
رضا اختیاری امیری حسین رفیع عطیه بلبل امیریبا قدرت گرفتن ملی گرایان روسی و اوراسیاگرایان، خاورمیانه از اهمیت راهبردی در محاسبات منطقه ای و جهانی روسیه برخوردار شده است. در همین چارچوب توسعه مناسبات با کنشگران اصلی زیرسیستم خاورمیانه نظیر جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از اولویت های سیاست خارجی روسیه بوده چکیده کاملبا قدرت گرفتن ملی گرایان روسی و اوراسیاگرایان، خاورمیانه از اهمیت راهبردی در محاسبات منطقه ای و جهانی روسیه برخوردار شده است. در همین چارچوب توسعه مناسبات با کنشگران اصلی زیرسیستم خاورمیانه نظیر جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از اولویت های سیاست خارجی روسیه بوده است. اما تهران و ریاض منافع متعارضی را در منطقه پیگیری می کنند که این موضوع چالشی برای دستگاه دیپلماسی روسیه محسوب می گردد. با توجه به این مساله، سوال پژوهش بر این اساس شکل گرفته است که روسیه چگونه همزمان با حفظ مناسبات با تهران و ریاض، به مدیریت تعارض موجود در روابط آنها در راستای منافع منطقه ای خود پرداخته است؟ فرضیه مقاله بر این مبنا قرار دارد که روسیه تلاش کرده تا بر اساس رویکرد کاملا واقع بینانه و پراگماتیستی روابط مستقلی را با هر دو کشور همزمان برقرار کند تا بدین ترتیب منافع منطقه ای و همچنین جهانی خود را تامین نماید. روش تحقیق تحلیلی- تبیینی است و از رهیافت نظری واقع گرایی جهت تبیین موضوع استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در رابطه با مساله فعالیت های هسته ای ایران، نفوذ منطقه ای و حضور این کشور در سوریه، تقابل جبهه مقاومت با ائتلاف عربی-عبری و حمایت ایران از حوثی های یمنی در جنگ با عربستان، رهبران کرملین توجه ای به خواست سعودی ها نداشته و در مقابل سیاست هماهنگی را با تهران، در راستای منافع ملی خود، اتخاذ نمودند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
59 - سیاست حقوق بشری اتحادیه اروپا در قبال جمهوی اسلامی ایران و عربستان (از 2008 تاکنون)
زهرا الوندی داود کیانیچکیده در چند دهه اخیر، بخش مهمی از روح حاکم بر روابط میان اتحادیه اروپا با سایر کشورها را مسائل و مباحث حقوق بشری تشکیل می دهد. اتحادیه اروپا، با انعقاد پیمان ماستریخت (سال 1992) شرط احترام به حقوق بشر را در روابط خود با کشورهای جهان سوم، به عنوانعنصر ضروری،وارد نموده و چکیده کاملچکیده در چند دهه اخیر، بخش مهمی از روح حاکم بر روابط میان اتحادیه اروپا با سایر کشورها را مسائل و مباحث حقوق بشری تشکیل می دهد. اتحادیه اروپا، با انعقاد پیمان ماستریخت (سال 1992) شرط احترام به حقوق بشر را در روابط خود با کشورهای جهان سوم، به عنوانعنصر ضروری،وارد نموده و نسبت به مسائل حقوق بشری حساسیت فراوانی نشان می‌دهد. این امر در خصوص روابط اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس نیز صادق بوده است. مقاله حاضر، در پی بررسی تطبیقی سیاست حقوق بشری اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی می باشد. این مقاله در تلاش است به شیوه ای تطبیقی نقض استانداردهای حقوق بشری مورد نظر و تعریف شده، از سوی اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را تحلیل و تاثیر رفتار آن بر سیاست خارجی این اتحادیه در قبال این دو کشور را بررسی نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
60 - کالبدشکافی انقلاب صورتی در یمن و نقش عربستان در سرکوب آن
حبیب اله ابوالحسن شیرازی سیدرضا مظلوم طبائی زوارهظهور خیزش های اسلامی در کشورهای خاورمیانه یک رویداد غیر منتظره در سال های اولیه هزاره سوم بود. انقلاب صورتی یمن پس از مراحل اولیه از انقلاب یاسمین تونس و همزمان با انقلاب لوتوس مصر و خیزش های مردمی در خاور میانه در اوایل سال 2011 رخ داده است و با الگو گرفتن از قیام مردم چکیده کاملظهور خیزش های اسلامی در کشورهای خاورمیانه یک رویداد غیر منتظره در سال های اولیه هزاره سوم بود. انقلاب صورتی یمن پس از مراحل اولیه از انقلاب یاسمین تونس و همزمان با انقلاب لوتوس مصر و خیزش های مردمی در خاور میانه در اوایل سال 2011 رخ داده است و با الگو گرفتن از قیام مردم تونس و مصر وارد مرحله حساس و تاثیرگذاری شد و مردم شعار برکناری 'علی عبدالله صالح' را سردادند. در غالب روزهای سال 2011، اکثر تظاهرکنندگان درنزدیکی دانشگاه شهر صنعاء چادرزده و با پرچم های صورتی آوازهای اعتراض آمیز خوانده و اتحادی ضد حکومتی را به منظور خلع صالح از قدرت بوجود آورده بودند. اما دولت صالح طی سال های اخیر با استفاده از تمامی ابزارهای ممکن به دنبال تثبیت وضعیت خود در یمن بوده و با بهره گیری از حمایت برخی کشورهای خارجی حتی به استقبال بحران هایی نظیر نبرد با شیعیان 'الحوثی' رفته است. ورود به عرصه درگیری های نظامی با گروه های مبارز شیعی که طی نزدیک به هفت سال، شش جنگ تمام عیار با رزمندگان الحوثی را به همراه داشته، رویارویی با انتفاضه مردم سرزمین های جنوبی یمن و خطرات ناشی از فعالیت های شدید وهابیت در این کشور در کنار نارضایتی شدید مردم از اوضاع سیاسی، اجتماعی و به خصوص اقتصادی مهمترین متغیرهای به وجود آورنده این فضای چالش زا برای نظام سیاسی این کشور بوده است. عربستان با رواج وهابیت در کشور خود سعی در سرکوب و مقابله با شیعیان داشته و همواره در بیم است تا مبادا شیعیان بحرین نیز در عربستان نفوذ پیدا کنند. اقدامات عربستان در بمباران مناطق شیعه نشین در یمن و انجام یک جنگ نیابتی و مداخله جویانه در سیاست های کشورهای مسلمان عرب مانند بحرین سبب شد که با حضور نظامی تحت عنوان سپر جزیره برای آرام کردن شیعیان وارد بحرین شود. از سویی دیگر اهداف اقتصادی عربستان با آمریکا و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس همسو و مشترک می باشد به طوری که سعی در سرکوب انقلاب بحرین دارند. هدف این مقاله تلاشی است برای شناسایی اینکه چگونه این انقلاب در این کشور در حال نضج گرفتن است ولی عربستان با همکاری آمریکا سعی در سرکوب آن دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
61 - ﺗﺄثیر ناامنی هویتی بر گسترش نئوتروریسم در خاورمیانه با ﺗﺄکید بر ایران و عربستان
امیر حشمتی علیرضا رضاییچکیده طی چند سال اخیر، گسترش فعالیت گروههای نئوتروریستی در خاورمیانه، موجی از تهدیدات امنیتی متنوع در این منطقه ایجاد کرده است. هرچند اخبار موثقی مبنی بر تضعیف و انهدام هسته‌های سازمانی و لجستیکی این گروهها در عراق و سوریه منتشر شده است، اما اسناد معتبری، حکایت از ادا چکیده کاملچکیده طی چند سال اخیر، گسترش فعالیت گروههای نئوتروریستی در خاورمیانه، موجی از تهدیدات امنیتی متنوع در این منطقه ایجاد کرده است. هرچند اخبار موثقی مبنی بر تضعیف و انهدام هسته‌های سازمانی و لجستیکی این گروهها در عراق و سوریه منتشر شده است، اما اسناد معتبری، حکایت از ادامه اقدامات پراکنده جریان‌های ﻣﺘﺄثر از داعش دارد. پیرامون ریشههای گسترش تروریسم پژوهش‌های متنوع و برای مقابله با اقدامات تروریستی، تدابیر متعدد دیده شده است. اما تجربه ﻣﺆثری از پژوهش‌ها و اقدامات مبتنی بر شناسایی ناامنی هویت در سطح منطقه‌ای در دسترس نیست. پژوهش حاضر به روش کیفی و با رویکرد توصیفی و تحلیلی به دنبال یافتن پاسخ این سوال است که؛ ناامنی هویتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی چه ﺗﺄثیری بر گسترش نئوتروریسم در خاورمیانه داشته است؟ به باور نگارنده‌‌گان؛ ره‌گیری مطلق روایت بیوگرافیک توسط ایران و عربستان، ضمن ایجاد ناامنی هویتی برای هر دو کشور، موجب آغاز یا تشدید اضطراب ناشی از شرم در باور و رفتار منطقه‌ای این بازیگران، ره‌گیری سیاست کسب شرافت و در اثری ناخواسته، سبب گسترش نئوتروریسم در منطقه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
62 - ﺧﻸ قدرت و ﺗﺄثیر آن بر امنیت منطقه خاورمیانه
مختار صالحی رحمان زارعچکیده امنیت در خاورمیانه وضعیت پیچیده و مبهمی پیدا کرده است. با وجود ﺗﺄثیر فاکتورهای متعدد بر شکل گیری نا امنی در خاورمیانه، ﺧﻸ نفوذ قدرتهای بزرگ در ایجاد ثبات و نظم در منطقه قابل ﺗﺄمل است .مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که، ﺧﻸ قدرت بزرگ چه ﺗﺄثیری بر امنیت خاورمیانه چکیده کاملچکیده امنیت در خاورمیانه وضعیت پیچیده و مبهمی پیدا کرده است. با وجود ﺗﺄثیر فاکتورهای متعدد بر شکل گیری نا امنی در خاورمیانه، ﺧﻸ نفوذ قدرتهای بزرگ در ایجاد ثبات و نظم در منطقه قابل ﺗﺄمل است .مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که، ﺧﻸ قدرت بزرگ چه ﺗﺄثیری بر امنیت خاورمیانه داشته است؟ فرضیه مقاله مطرح می‌کند، با چرخش سیاست خارجی امریکا به سوی آسیا و تبدیل خاورمیانه به اولویت دوم در استراتژی امنیت ملی آمریکا، سطح واگرایی در منطقه خاورمیانه بیشتر شده است. در یافته‌های مقاله به این نکته اشاره شده است که هر کدام از دو کشور ایران و عربستان تلاش میکنند ﺧﻸ قدرت بزرگ در منطقه را جبران کنند و موضوع فوق منجر به تشدید رقابت بین کشورهای منطقه شده است. برای کاهش واگرایی، کشورهای منطقه نیازمند دستیابی به چهارچوب مشترک برای همکاری در سطح منطقه هستند. بررسی موضوع در چهارچوب رویکرد نئورئالیسم تهاجمی صورت گرفت. برای آزمون فرضیه، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
63 - بررسی تعاملات عربستان با شورای حقوق بشر
عباسعلی طالبی رضا جلالی امیر ساجدیچکیده متعاقب تأسیس شورای حقوق بشر در مارس 2006، وضعیت حقوق بشر در عربستان در موارد متعددی مورد توجه این نهاد نوظهور قرار گرفت. با توجه به گستردگی، صلاحیت و حساسیت شورا نسبت به نقض حقوق بشر در عربستان این سوال مطرح شد که سازوکارهای نظارتی و مکانیسم های اجرایی شورا چه تأ چکیده کاملچکیده متعاقب تأسیس شورای حقوق بشر در مارس 2006، وضعیت حقوق بشر در عربستان در موارد متعددی مورد توجه این نهاد نوظهور قرار گرفت. با توجه به گستردگی، صلاحیت و حساسیت شورا نسبت به نقض حقوق بشر در عربستان این سوال مطرح شد که سازوکارهای نظارتی و مکانیسم های اجرایی شورا چه تأثیری بر تغییر رفتار آل سعود نسبت به رعایت حقوق زنان در درون مرزهای ملی داشته و عربستان تا چه میزان همسو با ایده جهان شمولی حقوق بشر بوده و چه تحولاتی را پشت سرگذاشته است؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه مطرح شده که به نظر می رسد سازوکارهای نظارتی و مکانیسم های اجرایی شورای حقوق بشر، عربستان را ملزم به انجام اصلاحات حقوق بشری کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد اولاً ارائه توصیه های کشورها درقبال گزارش های ادواری و تعیین گزارشگران ویژه اثرگذاری قابل قبول تری بر ارتقاء وضعیت حقوق زنان داشته، ثانیاً بافت سنتی که برتار و پود فکری و اندیشه مردم و مسئولین جامعه تنیده شده بود و مانعی جدی بر احقاق حقوق زنان محسوب می شد، درحال بازسازی است. ثالثاً تلاش زنان و همسو شدن آنها با فشارهای شورای حقوق بشر و رسانه ها، پایه گذار نظم نوینی شده که مشخصه آن تغییر نظام جنسیتی خواهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
64 - تطور روابط نظامی و اقتصادی آمریکا و عربستان سعودی، 2019- 1943
مرتضی کریمی محمدجواد آقاجری محمد مجاور شیخانهمکاری های دفاعی واشنگتن-ریاض سابقه ای طولانی دارد. روابط عربستان سعودی و آمریکا دو هدف متفاوت دارد. مهم ترین هدف حکومت عربستان از تقویت روابط با ایالات متحده آمریکا، امنیتی است و خواستار حمایت واشنگتن از آل سعود در داخل عربستان و در سطح منطقه غرب آسیا است، اما ایالات م چکیده کاملهمکاری های دفاعی واشنگتن-ریاض سابقه ای طولانی دارد. روابط عربستان سعودی و آمریکا دو هدف متفاوت دارد. مهم ترین هدف حکومت عربستان از تقویت روابط با ایالات متحده آمریکا، امنیتی است و خواستار حمایت واشنگتن از آل سعود در داخل عربستان و در سطح منطقه غرب آسیا است، اما ایالات متحده آمریکا از تداوم رابطه با عربستان سعودی، علاوه بر دفاع از رژیم صهیونیستی، بیش از همه اهداف اقتصادی را دنبال می کند. این مقاله به دنبال علل پیدایش و نحوه تکامل این همکاری هاست. نویسندگان تلاش دارند تا نشان دهند تشریک مساعی دفاعی میان دو کشور اساسا ناشی از شکل گیری رابطه حامی-پیرو میان آنها در دهه 1940 میلادی و سپس تحولات این رابطه در دهه های بعد بوده است. در واقع آنچه شاهد آن هستیم این است که با تعمیق و گسترش رابطه حامی-پیرو میان عربستان و آمریکا در دوره مورد بررسی همکاریهای نظامی میان این دو نیز شاهد رشد کمی و کیفی قابل ملاحظه ای بوده است به نحوی که در این برهه عربستان بعد از اسرائیل و ایران عصر پهلوی تبدیل به سومین شریک نظامی آمریکا در خاورمیانه گردید. سؤال مهم آن است که آمریکا چه نقش عمده ای برای عربستان در منطقه خاورمیانه دارد؟ فرضیه قابل طرح این است که آمریکا نه تنها به تامین تسلیحات، آموزش نظامی، و احداث تاسیسات زیر بنایی نظامی برای عربستان همت گماشته بلکه استراتژی دفاعی این کشور را نیز تدوین می نماید. در نتیجه، آمریکا نقش اساسی در شکل گیری و مدرنیزه ساختن نیروهای نظامی عربستان ایفاء نموده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
65 - راهبرد عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن
سید علی نجات سیده راضیه موسوی محمدرضا صارمیچکیده روابط عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران که سالهای گذشته به سردی گراییده بود با حمله نظامی عربستان به یمن و متهم‌کردن ایران به حمایت‌های نظامی و سیاسی از جنبش انصار الله، رویه‌ای تقابلی به‌خود گرفت. هدف این مقاله، تبیین راهبرد جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعو چکیده کاملچکیده روابط عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران که سالهای گذشته به سردی گراییده بود با حمله نظامی عربستان به یمن و متهم‌کردن ایران به حمایت‌های نظامی و سیاسی از جنبش انصار الله، رویه‌ای تقابلی به‌خود گرفت. هدف این مقاله، تبیین راهبرد جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در قبال بحران یمن است. نویسنده با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی و با رویکرد مقایسه‌ای، به‌دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران چه راهبردی را در قبال بحران یمن به‌کارگرفته‌اند؟ در پاسخ به این پرسش، عربستان سعودی تلاش کرده است تا با تشکیل ائتلاف و تهاجم نظامی به یمن، جنبش انصار الله را از قدرت سیاسی حذف کند و با چینش جریان‌های همسو در ساختار قدرت از نفوذ ایران در دولت جدید یمن جلوگیری کند. جمهوری اسلامی ایران نیز با حمایت و پشتیبانی معنوی و سیاسی از جنبش انصار الله و انقلابیون یمن تلاش کرده است تا موازنه قدرت منطقه‌ای را به‌نفع خویش تغییر دهد. همچنین یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رقابت و تعارض منافع میان عربستان و ایران در بحران یمن، بازی با حاصل جمع جبری صفر را ایجاد کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
66 - رفتار موازنه‌گرانه روسیه در خاورمیانه: مطالعه موردی ایران و عربستان (2012-2018)
سید حسن میرفخراییچکیده روسیه از سال 2011 میلادی، باملاحظه نخستین زمزمه‌های تولد نظم جدید منطقه‌ای در خاورمیانه، رویکردهای جدیدی را نسبت به این منطقه حساس در پیش‌گرفته است. رویکردهایی که نشان از بازیابی نقش‌آفرینی مسکو در این منطقه دارد. بااین‌حال خاورمیانه جدید از اساس متفاوت از گذشته چکیده کاملچکیده روسیه از سال 2011 میلادی، باملاحظه نخستین زمزمه‌های تولد نظم جدید منطقه‌ای در خاورمیانه، رویکردهای جدیدی را نسبت به این منطقه حساس در پیش‌گرفته است. رویکردهایی که نشان از بازیابی نقش‌آفرینی مسکو در این منطقه دارد. بااین‌حال خاورمیانه جدید از اساس متفاوت از گذشته بوده و از پیچیدگی‌های نوینی برخوردار است. کشورهای این منطقه، امروز از استقلال بیشتری برخوردار بوده و در هم تنیدگی حوزه‌های مختلف منجر به شکل‌گیری جبهه‌هایی تودرتو و پیچیده گردیده است. جبهه‌هایی که هرکدام الگوهای خاصی از روابط میان بازیگران را ایجاب می‌نماید. این پیچیدگی‌ها منجر به ظهور یک رفتار موازنه‌گرانه تجربی از سوی مسکو در قبال کشورهای این منطقه گردیده است. رفتاری که با اتکا به گزاره‌هایی همچون مداخله مستقیم نظامی، مبارزه با تروریسم، شکل‌دهی به ائتلاف‌های ضد غربی و پیگیری استراتژی‌های بین‌المللی انرژی، مبتنی بر رویکردهای خاصی بوده است. اصلی‌ترین مؤلفه‌های رفتار موازنه‌گرانه روسیه در خاورمیانه را می‌توان تأکید بر ابعاد کارکردی، بازی با تمام بازیگران دولتی، تقسیم‌کار بدون ایجاد تقابل و تعامل با بازیگران غیردولتی در نظر گرفت. این رویکرد در قبال جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، به‌عنوان دو بازیگر مهم منطقه‌ای با منافعی که بعضاً متقابل و متعارض هستند، اعمال‌شده و روابط حسنه و متوازن توأمان مسکو با تهران و ریاض را در برداشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
67 - تأثیر نفوذ وهابیت در پاکستان بر روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران
حسین رفیعاتحاد شیخ وهابی و امیر سعودی در قرن هجدهم و تداوم تاریخی آن سبب شکل‌گیری دولت عربستان سعودی در قرن بیستم با مذهب رسمی وهابیت در این کشور شد. دولت سعودی از این مسلک هم برای جلب نظر روحانیون وهابی و هم به‌عنوان ابزار نفوذ و دیپلماسی خود در کشورهای اسلامی بهره‌برداری می‌کن چکیده کاملاتحاد شیخ وهابی و امیر سعودی در قرن هجدهم و تداوم تاریخی آن سبب شکل‌گیری دولت عربستان سعودی در قرن بیستم با مذهب رسمی وهابیت در این کشور شد. دولت سعودی از این مسلک هم برای جلب نظر روحانیون وهابی و هم به‌عنوان ابزار نفوذ و دیپلماسی خود در کشورهای اسلامی بهره‌برداری می‌کند. کشور پاکستان نیز، به‌دلیل برخی زمینه‌ها آمادگی نفوذپذیری وهابیت سعودی را دارد؛ نفوذی که می‌تواند برای تحدید نفوذ ایران رقیب و اختلال در روابط جمهوری اسلامی ایران و پاکستان، مورد بهره‌برداری قرار گیرد. این مقاله میکوشد تا زمینههای نفوذ وهابیت سعودی را در پاکستان بررسی کند و تأثیر این نفوذ را بر روابط پاکستان و جمهوری اسلامی ایران مورد واکاوی قرار دهد. در این زمینه، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از منابع معتبر کتابخانه‌ای، این فرض به آزمون گذاشته میشود که اشتراکات مذهبی و فقر اقتصادی و فرهنگی در پاکستان، در کنار قدرت مالی و مراکز آموزشی-تبلیغی در اختیار و نفوذ عربستان، زمینه‌ساز پیدایش و گسترش سلفی‌گری وهابی در پاکستان بوده‌اند. از سوی دیگر با توجه به تعارض شدید این مسلک با مذهب شیعه، سلفی‌گری وهابی برای مقابله با شیعیان و ایجاد چالش در روابط پاکستان با جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
68 - نقش گفتمان سیاست خارجی انقلاب اسلامی در ایجاد روابط مجدد ایران با عربستان
سید امیرحسین میراحمدی اکبر اشرفی حبیب الله ابوالحسن شیرازی رضا جلالیجمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو بازیگر اصلی و موثر منطقه ای، نقش اثرگذاری در مناسبات و تحولات ژئوپلیتیکی خلیج فارس ایفا کرده و ایفا خواهند کرد. در دهه گذشته و به واسطه بسیاری از تحولات سیاسی روابط این دو بازیگر با چالشهای جدی رو به رو شد و تنشهای فی چکیده کاملجمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو بازیگر اصلی و موثر منطقه ای، نقش اثرگذاری در مناسبات و تحولات ژئوپلیتیکی خلیج فارس ایفا کرده و ایفا خواهند کرد. در دهه گذشته و به واسطه بسیاری از تحولات سیاسی روابط این دو بازیگر با چالشهای جدی رو به رو شد و تنشهای فی ما بین نقش مخربی در منطقه داشته است.گفتمان سیاست خارجی انقلاب اسلامی ایران با وجود عناصری همچون: فرهنگ مقاومت، نفی سلطه جویی، مردم سالاری دینی و روحیه شهادت طلبی در گفتمان خود ،موفق شد عربستان سعودی را پای میز مذاکره بکشاند و پس از نزدیک به هفت سال قطع روابط و رقم زدن تنش فراگیر و تصاعد یابنده مجددا دو قدرت منطقه ای روابط بین خود را برقرار سازند.با استفاده از روش تحلیل گفتمان و استخراج عناصر موجود،در گفتمان سیاست خارجی انقلاب اسلامی ایران نقش گفتمان مذکور در برقراری مجدد رابطه بین دو کشور مورد بررسی قرار می گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
69 - روابط خارجی ایران وعربستان در سالهای 1384 تا1392 با تاکید بر تحولات عراق
فریدون اکبرزاده شیوا جلال پور ابوطالب جعفریایران وعربستان دو کشور مهم در خاور میانه محسوب می شوند هرچند اختلافات مذهبی میان دو کشور وجود دارد اما اشتراکات فرا مذهبی (دینی ) نیز وجود دارد که این دو روند روابط خارجه این دو کشور را در ادوار مختلف بنا نهاده است سوالی که در مقاله حاضر مطرح است این است که اساسا چه مسا چکیده کاملایران وعربستان دو کشور مهم در خاور میانه محسوب می شوند هرچند اختلافات مذهبی میان دو کشور وجود دارد اما اشتراکات فرا مذهبی (دینی ) نیز وجود دارد که این دو روند روابط خارجه این دو کشور را در ادوار مختلف بنا نهاده است سوالی که در مقاله حاضر مطرح است این است که اساسا چه مسایلی در استحکام وگسست روابط بین دو کشور در سالهای 84 تا 94 دخیل بوده که می توان گفت مساِئل منطقه ای ازجمله تحولات عراق بوده ، مطالعات نشان می دهد هرچه از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد گذشته روابط دو کشور رو به سردی گرایش پیدا کرده وتنش بین ایران وعربستان شدت گرفته است .اساسا تعلقات طرفین نسبت به حوزه های نفوذشان و ورود هر یک به حوزه تحت نفوذ دیگری علل اصلی این تنش ها بوده است که منجر به تخاصم وحتی تهدید لفظی بین دولتمردان دو کشور در سالهای اخیر گردید. پس از خروج نیروی های امریکایی از عراق ،عربستان تمام تلاشش را کردتا کارگزاران سنی را در تغییرات سیاسی عراق حاکم نماید ولی با توجه به نفوذ ایران در بین تشییع وهمین تاکید دول دیگر بر ایجاد یک حکومت دمکراتیک در عراق و همچنین تکثر تشیع بر تسنن در عراق کارگزاران شیعه انتخاب شدند.آنچه مسلم است عربستان خود رامدافع تسنن در منطقه میداند و ایران خود را مدافع تشیع در منطقه می خواند .قدرمسلم آنست که مسایل ژئوپلتیکی منطقه یا تاثیر گذار بر روابط ایران وعربستان می باشد یا تاثیر پذیر از این روابط می باشد . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
70 - روابط خارجی ایران و عربستان در سالهای 1384 تا1392 با تاکید بر تحولات سوریه
شیوا جلال پور ابوطالب جعفریایران و عربستان دو کشور مهم در خاورمیانه محسوب میشوند هر چند اختلافات مذهبی میان دو کشور وجود دارد اما اشتراکات فرا مذهبی (دینی) نیز وجود دارد که این دو روند روابط خارجه دو کشور را در ادوار مختلف بنا نهاده است مطالعات نشان می‌دهد هر چه از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی چکیده کاملایران و عربستان دو کشور مهم در خاورمیانه محسوب میشوند هر چند اختلافات مذهبی میان دو کشور وجود دارد اما اشتراکات فرا مذهبی (دینی) نیز وجود دارد که این دو روند روابط خارجه دو کشور را در ادوار مختلف بنا نهاده است مطالعات نشان می‌دهد هر چه از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد گذشته روابط دو کشور رو به سردی گرایش پیدا کرده و تنش بین ایران و عربستان شدت گرفته است. اساسا تعلقات طرفین نسبت به حوزه های نفوذشان و ورود هر یک به حوزه تحت نفوذ دیگری علل اصلی این تنش ها بوده است که منجر به تخاصم وحتی تهدید لفظی بین دولتمردان دو کشور در سالهای اخیر گردید بنابراین آنچه مسلم است عربستان خود را مدافع تسنن در منطقه میداند و ایران خود را مدافع تشیع در منطقه می‌خواند. قدر مسلم آنست که مسایل ژئوپلتیکی منطقه یا تاثیرگذار بر روابط ایران و عربستان میباشد یا تاثیرپذیر از این روابط میباشد. سوالی که درپژوهش حاضر مطرح است این است که اساسا چه مسایلی در استحکام و گسست روابط بین دو کشور در سالهای 84 تا 92 دخیل بوده ؟ که در پاسخ به فرضیه حاصل از این پرسش می‌توان گفت مساِئل منطقه‌ای از جمله تحولات سوریه بوده واینکه ایران از حکومت در سوریه و عربستان از معارضین در سوریه حمایت می نماید پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
71 - بررسی بحران یمن: تحولات، ریشهها، بازیگران و راهکارهای موجود برای اتمام بحران
گارینه کشیشیان سیرکی سهیل سهیلی نجف آبادیبحران یمن زاییده ساختارهای ناکارآمد سیاسی و عدم توزیع عادلانه قدرت و منابع در سطح اجتماعی و دخالت قدرتهای خارجی از جمله عربستان سعودی، آمریکا، روسیه، انگلیس، اسرائیل، شورای همکاری خلیج فارس، مصر، ایران و... است که در مجموع می‌توان آنها را در دو سطح عوامل بحران‌زای داخل چکیده کاملبحران یمن زاییده ساختارهای ناکارآمد سیاسی و عدم توزیع عادلانه قدرت و منابع در سطح اجتماعی و دخالت قدرتهای خارجی از جمله عربستان سعودی، آمریکا، روسیه، انگلیس، اسرائیل، شورای همکاری خلیج فارس، مصر، ایران و... است که در مجموع می‌توان آنها را در دو سطح عوامل بحران‌زای داخلی و عوامل بحران‌زای خارجی، مورد شناسایی قرار داد. هدف این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، آن است که ضمن بررسی عوامل دخیل در بحران یمن، سناریوهای آینده بحران را نیز شناسایی کند. بر این اساس، سئوال اصلی مقاله، این است که عوامل دخیل در بحران یمن از جمله روند تحولات، ریشههای بحران و بازیگران آن کدامند و راهکارهای برون‌رفت این کشور از بحران در آینده کدام است؟ در نتیجه کلی مقاله نیز، این نتیجه حاصل می شود که با توجه به مشکلات ساختار درونی یمن مانند قبیله‌گرایی و طی نشدن روند دولت - ملت‌سازی در این کشور، همچنین رقابت عربستان و ایران و نیز دیگر قدرتهای منطقه‌ای خاورمیانه و قدرتهای بزرگدر این کشور؛ ممکن است بحران یمن در یکی از چهار حالت ذیل خاتمه یابد که عبارتند از: ایجاد موازنه قوا میان گروههای درگیر و کشورهای حامی آنها، پیروزی یکی از نیروها و دولتهای حامی آن، یعنی یا دولت یمن و یا پیروزی انصارالله، دخالت شورای امنیت ملل متحد برای برقراری آتش‌بس موقت جهت آغاز روند مذاکرات صلح و آشتی ملی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
72 - نقش هویت در روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از 2005 تا 2018 با تأکید بر نظریه سازه انگاری
مهدی شیرازیان گارینه کشیشیانجمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی کشورهایی مهم در منطقه پر آشوب خاورمیانه هستند. زمینه های تقابل و تعارض در روابط دو کشور به دهه های گذشته باز می گردد. اما طی تحولات بعد از انقلاب اسلامی و خصوصاً دهه ی اخیر الگوی تعارض مبتنی بر هویت بر روابط دو کشور حاکم شده است. کانو چکیده کاملجمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی کشورهایی مهم در منطقه پر آشوب خاورمیانه هستند. زمینه های تقابل و تعارض در روابط دو کشور به دهه های گذشته باز می گردد. اما طی تحولات بعد از انقلاب اسلامی و خصوصاً دهه ی اخیر الگوی تعارض مبتنی بر هویت بر روابط دو کشور حاکم شده است. کانون های حساس بحران در روابط دو کشور در هویت متعارض وهابی-سلفی – عربی محافظه کار عربستان از یکسو و هویت انقلابی- شیعی ایران از سوی دیگر نهفته است. هویت به ساختار منافع و امنیت دو کشور در ارتباط با یکدیگر سمت و سو بخشیده است. در روابط ایران و عربستان سعودی در کنار سایر عوامل ذهنی همچون فرهنگ، ایدئولوژی و عوامل عینی همانند حوزه رقابت های ژئوپلیتیک، انرژی و... هویت از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این میان نقش ساختار نظام بین الملل و سیاست های قدرت های بزرگ در تشدید تعارضات هویتی میان دو کشور نیز برجسته است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف بنیادی و از لحاظ ماهیت کیفی و از لحاظ روش توصیفی است. شیوه گردآوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانه ای بوده و این تحقیق با چارچوب نظری سازه انگاری نشان می دهد که فقدان هویت مشترک به عنوان کانون حساس بحران در روابط دو کشور قرار دارد و تعارض هویتی است که سایر منابع تنش و ناسازواری میان دو کشور را تشدید و تداوم می بخشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
73 - تأثیر رویارویی هویت‌جویانه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی بر سیاستهای امنیت منطقه‌ای دو کشور (مورد مطالعاتی یمن)
سعید توتونچی مجید گل پرور علی باقری زادهسیاستهای منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در دو دهه گذشته نسبتا تقابلی بوده و به ویژه پس از تحولات جهان عرب از سال 2011، تشدید شده است. رقابت و تقابل هویت‌جویانه دو کشور در منطقه غرب آسیا بصورت جنگ‌های نیابتی جلوه‌گر شده و یکی از مهمترین آنها در یمن شکل گ چکیده کاملسیاستهای منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در دو دهه گذشته نسبتا تقابلی بوده و به ویژه پس از تحولات جهان عرب از سال 2011، تشدید شده است. رقابت و تقابل هویت‌جویانه دو کشور در منطقه غرب آسیا بصورت جنگ‌های نیابتی جلوه‌گر شده و یکی از مهمترین آنها در یمن شکل گرفته است. این پژوهش تلاش می‌کند با بکارگیری چارچوب نظری سازه-انگاری و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که: رویارویی هویت‌جویانه جمهوی اسلامی ایران و عربستان سعودی چه تأثیری بر دگرگونی سیاستهای امنیت منطقه‌ای دو کشور و چه پیامدی در تحولات یمن داشته است ؟ فرضیه تحقیق مبین آن است که سیاستهای امنیت منطقه‌ای عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران متأثر ازرویارویی هویت‌جویانه دو کشور طی یک دهه گذشته به سمت تقابلی حرکت کرده و مخاصمات در منطقه را سبب گشته و تشدید کرده است. به طور مشخص تقابل هویتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی سبب مداخله و درگیری دو کشور در یمن شده است، به گونه‌ای که پس از نزدیک به یک دهه از آغاز بحران در این کشور، چشم‌انداز روشنی برای حل و مدیریت آن دیده نمی‌شود. گسترش شیعه‌گری جمهوری اسلامی ایران در مقابل وهابی‌گری عربستان سعودی، دیدگاه متفاوت به غرب و رویارویی و جنگ‌های نیابتی در برخی کشورهای منطقه چون سوریه و یمن از مهمترین اثرات رویارویی هویت‌جویانه دو کشور بر سیاستهای منطقه‌ای دو کشور-سیاست مذهبی، نگاه به غرب و درگیری‌های نیابتی در منطقه- بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
74 - واکاوی الزامات رقابت ایران و عربستان در کسب جایگاه قدرت منطقه ای
مهدیه حیدریایران - عربستان، دو قدرتِ برخوردار از مؤلفه های متعدد قدرت همواره در تلاش برای تأثیر گذاری حداکثری بر معادلات منطقه ای و کسب بالاترین جایگاه قدرت در خاورمیانه بوده انداین پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که الزامات رقابت ایران و عربستان برای ک چکیده کاملایران - عربستان، دو قدرتِ برخوردار از مؤلفه های متعدد قدرت همواره در تلاش برای تأثیر گذاری حداکثری بر معادلات منطقه ای و کسب بالاترین جایگاه قدرت در خاورمیانه بوده انداین پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که الزامات رقابت ایران و عربستان برای کسب جایگاه قدرت منطقه ای در خاورمیانه چیست ؟ پاسخ موقتی این است که کسب جایگاه قدرت منطقه ای، مستلزم برخورداری و کاربرد دو بعد قدرت مادی و غیرمادی این دو، در سیاست خارجی و نیز نوع رفتارها و سیاست ها سایر دولت های منطقه ای و فرامنطقه ای در تعامل با این دو بازیگراست. یافته‌های تحقیق با کاربست تئوری رئالیسم نئوکلاسیک، بیانگر آن است که وجود مقدورات ملی متفاوت، و نیز تکیه بر، یا تقابل با نظم موجود به صورت همزمان فرصت ها و چالش های متعارضی را برای این دو بازیگر در تحقق این هدف مهم به وجود آورده است به گونه ای که این تعارض، مانع از صدر نشینی یکی از این دو بر فراز معادلات قدرت منطقه گشته است. شیوه گردآوری داده ها، مبتنی بر روش کتابخانه ای که مشتمل بر استفاده از کتب و مقالات داخلی و خارجی معتبر است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
75 - دیپلماسی ورزشی استراتژی بهبود روابط سیاسی با عربستان سعودی
محمد بیدگلی اصغر رجبی ده برزوئی عبدالله عراقیروابط جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی درچند دهه اخیر با چالش های فراوانی مواجه بوده است. استفاده از ورزش و دیپلماسی ورزشی تجربه مستندی را در تاریخ دیپلماسی ورزشی جهان ثبت کرده است. بر این اساس پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که دیپلماسی ورزشی چگونه می تواند ا چکیده کاملروابط جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی درچند دهه اخیر با چالش های فراوانی مواجه بوده است. استفاده از ورزش و دیپلماسی ورزشی تجربه مستندی را در تاریخ دیپلماسی ورزشی جهان ثبت کرده است. بر این اساس پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که دیپلماسی ورزشی چگونه می تواند استراتژی مناسبی برای بهبود روابط سیاسی با عربستان سعودی باشد ؟ یافته های پژوهش با در نظر گرفتن دیدگاه الکساندر ونت موید غلبه دیدگاه کانتی یا دوستی بر دیدگاه لاکی یا رقابت بر اساس دیپلماسی ورزشی است. ما در این مقاله با توجه به الزامات استراتژیک و ملاحظات منطقه ای تهران و ریاض که خواهان عادی سازی روابط و پایان دادن به چندین سال خصومت و رقابت با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با اتکا به منابع مکتوب کتابخانه ای و مقالات اینترنتی از دیپلماسی ورزشی به عنوان استراتژی مناسبی برای بهبود روابط سیاسی با عربستان سعودی بهره برده ایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
76 - رقابت منطقه‌ای ایران و عربستان سعودی و تأثیر آن بر امنیت خلیج فارس بر اساس رئالیسم تهاجمی
نادر مولائیاناین مقاله براساس شرایط امنیتی خلیج فارس و ارائه راهکارهایی جهت ثبات و امنیت دراین منطقه حساس بین المللی تهیه و تنظیم شده است. امنیت پایدار دراین منطقه ژئو استراتژیک، ژئو کالچرال و ژئو پلتیک از جهان به دلیل مسیر عبور انرژی و تخمین بیش از 90% از انرژیهای فسیلی (درسال 2030 چکیده کاملاین مقاله براساس شرایط امنیتی خلیج فارس و ارائه راهکارهایی جهت ثبات و امنیت دراین منطقه حساس بین المللی تهیه و تنظیم شده است. امنیت پایدار دراین منطقه ژئو استراتژیک، ژئو کالچرال و ژئو پلتیک از جهان به دلیل مسیر عبور انرژی و تخمین بیش از 90% از انرژیهای فسیلی (درسال 2030) از اهمیت بالایی برخوردار است. جغرافیای خلیج فارس که با تنگه هرمز از دریای عمان جدا میشوند، تشکیل میشود از کشورهای: ایران، عراق، عربستان سعودی، کویت، بحرین، امارات متحده عربی، عمان و قطر که از لحاظ اقتصادی و تولید انرژی های فسیلی برای جهان مهم و حیاتی است. خروج بریتانیا از این منطقه و جایگزین شدن ایالات متحده درسال 1970 م، این منطقه از خاورمیانه را دچار فراز و فرودهای بسیاری کرده است. آمریکا در اینسال از دو کشور ایران و عربستان به عنوان دو ستون امنیت منطقه ای برای کم کردن تنش بین دو کشور و سدی در برابر کمونیسم در طرحی به نام دکترین نیکسون – کسینجر (امنیت دو ستونی) استفاداه کرد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
77 - نقش تحولات داخلی یمن در رقابت‌های منطقه ای ایران و عربستان در سالهای ٢۰٢۰-٢۰۱۰
نرجس عربشاهی بهناز اژدریرقابت ممتد و پایدار ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه قدمتی طولانی دارد و با توجه به تنش‌ها و مسائل داخلی، منطقه ای و بین المللی قاعده رفتار و عملکرد آنها نسبت به یکدیگر متفاوت است. رویکرد سیاسی منبعث شده از این رقابت کمتر بر پایه همکاری، بیشتر بر پایه تقابل و گاهأ تض چکیده کاملرقابت ممتد و پایدار ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه قدمتی طولانی دارد و با توجه به تنش‌ها و مسائل داخلی، منطقه ای و بین المللی قاعده رفتار و عملکرد آنها نسبت به یکدیگر متفاوت است. رویکرد سیاسی منبعث شده از این رقابت کمتر بر پایه همکاری، بیشتر بر پایه تقابل و گاهأ تضاد بوده است. تحولات داخلی یمن پس از بهار عربی، و نقش پدرخواندگی عربستان برای این کشور به دلیل موقعیت استراتژیک یمن باعث شد تا عربستان سیاست خصمانه در پیش گیرد. متهم نمودن ایران به حمایت از انصارالله یمن، این کشور بحران زده را به میدان رقابت ایران و عربستان تبدیل کرد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که تحولات داخلی یمن چه نقشی در رقابت‌های سیاسی منطقه‌ای ایران و عربستان دارد؟ فرضیه تحقیق در پاسخ به سؤال این است که تحولات داخلی یمن موجب جهت‌گیری سیاست خارجی تهاجمی عربستان نسبت به ایران شده است. هدف پژوهش بررسی نقش حوثیها در رقابت ایران و عربستان است و روش گردآوری داده‌ها نیز استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و اینترنتی میباشد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که عربستان با توجه به چالشهای پیش رو در منطقه، تغییری سیستماتیک تحت عنوان "دکترین سلمان" در سیاست خارجی خود ایجاد کرده است. رقابت ایران و عربستان در میدان یمن در قالب نظریه امنیت منطقه‌ای بری بوزان به عنوان چارچوب نظری تحلیل می‌گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
78 - سازه‌انگاری و منطق تعارض جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی
محمدرضا دهشیریجمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مهم و تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس محسوب میشوند. این دو کشور همواره رقابتی تنش‌آمیز و همراه با خصومت و تعارض را با یکدیگر داشته‌اند تا جایی که می‌توان گفت رقابت و تعارض بخش جدانشدنی از مناسبات این دو کشور بوده است چکیده کاملجمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو قدرت مهم و تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس محسوب میشوند. این دو کشور همواره رقابتی تنش‌آمیز و همراه با خصومت و تعارض را با یکدیگر داشته‌اند تا جایی که می‌توان گفت رقابت و تعارض بخش جدانشدنی از مناسبات این دو کشور بوده است. داعیه رهبری مذهبی جهان تشیع و جهان تسنن، ذخایر عظیم نفتی و توان و نیروی انسانی بالا از جمله امتیازات این دو کشور است که به آنها این توانایی را داده است تا به نقش آفرینی در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام بپردازند. از آنجا که فعالیت این دو بازیگر منطقه‌ای عموماَ در رقابت و تعارض با دیگری تصور میشود، بر پایه نظریه سازه‌انگاری، می‌توان گفت که فقدان ارزش‌ها، هنجارها، قواعد، هویت و انگاره‌های مشترک میان این دو کشور از جمله عوامل مهم در شکل نگرفتن رابطه استوار میان ایران و عربستان بوده و موجب بروز رقابت‌ها و تخاصمات میان این دو کشور گردیده است. پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
پیوندهای سایت
مراکز مرتبط
پشتیبانی
صفحات رسمی
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400