توافق جمهوري اسلامي ایران و عربستان سعودی و تأثیر آن بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطینی
محورهای موضوعی : روابط بین الملل
محمدباقر مکرمی پور
1
(دانشگاه شاهد)
سهراب محمدزاده
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع))
ندا پارسا
3
( دانشجوی دکتری علوم سیاسی/مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد، تهران ، ایران)
کلید واژه: توافقنامه¬ي صلح ايران و عربستان, گروه¬های مقاومت, رژیم صهیونیستی, واقع¬گرایی ساختاری, موازنه تهدید.,
چکیده مقاله :
خاورمیانه به عنوان یک مجموعه امنیتی خاص به جهت وضعیت مبهم، پیچیده ای که دارد همواره صحنه ائتلاف و رقابت میان قدرت های بزرگ فرامنطقه ای و قدرت های منطقه بوده است و در این میان کشورهای ایران و عربستان به عنوان دو قدرت تعيين كننده و صاحب¬نفوذ در منطقه، قدرت لازم براي شكل¬دهي و تأثیر¬گذاری بر مناسبات منطقه غرب آسیا را دارند. به¬طوري كه آشكارا مي¬توان منطقه¬ي غرب آسیا و شمال آفریقا را متاثر از سیاست¬های دو کشور مزبور و كيفيت روابط آن¬ها با يكديگر دانست. از اين رو، از سر گيري روابط دو كشور كه- پس از 7 سال قطع کامل روابط، طی پنج دور مذاکرات در بغداد و عمان سرانجام در تاریخ 10 مارس 2023 با میانجی¬گری چین در پکن و - با امضاي توافق نامه صلح صورت گرفت، از اهميت بسياري برخوردار است. اين توافقنامه که به دلیل پیامدهای متعدد آن بر مناسبات منطقه¬اي، بازتاب گسترده¬ای در رسانه¬های منطقه و جهان در پی داشته است، سؤالات متعددي را در مورد مسائل منطقه¬اي مطرح مي¬سازد. در این پژوهش، نگارندگان اثر به دنبال بررسی تأثیر این توافق ويژه و دو جانبه، بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطیني مي¬باشند. فلذا، پرسش اصلي این پژوهش را مي¬توان چنين طرح نمود كه «توافق ایران و عربستان چه تاثیری بر کنشگری گروه¬های مقاومت فلسطینی خواهد داشت؟». در پاسخ به سؤال مزبور، كه نگارندگان اثر با رویکردی توصیفی-تحلیلی در مقام پاسخگويي بدان برآمده¬اند، مي¬توان چنين فرضيه¬اي را طرح نمود كه: بر مبنای نظريه¬ي "واقع¬گرایی ساختاری" و همچنين نظریه¬ي "موازنه تهدید"، توافق مذکور، زمینه کنشگری فعال و به تبع آن موازنه تهدید را به نفع گروه¬های فلسطینی تغییر خواهد داد.
The Middle East as a special security complex due to its ambiguous and complex situation has always been the scene of alliance and competition between the great extra-regional powers and the regional powers, and among them, the countries of Iran and Saudi Arabia as the two determining and possessing powers. Influence in the region, they have the necessary power to shape and influence the relations of the West Asian region. So that it can be clearly seen that the region of West Asia and North Africa is affected by the policies of the two mentioned countries and the quality of their relations with each other. Therefore, the resumption of relations between the two countries, which - after 7 years of complete termination of relations, during five rounds of negotiations in Baghdad and Oman, finally took place on March 10, 2023 with the mediation of China in Beijing and - with the signing of a peace agreement , is very important. This agreement, which has had a wide coverage in the regional and world media due to its many consequences on regional relations, raises many questions about regional issues. In this research, the authors of the work seek to investigate the effect of this special and bilateral agreement on the activism of the Palestinian resistance groups. Therefore, the main question of this research can be posed as "What effect will the agreement between Iran and Saudi Arabia have on the activism of the Palestinian resistance groups?". In response to the said question, which the authors of the work came up with a descriptive-analytical approach to answer, such a hypothesis can be proposed that: based on the theory of "structural realism" and also the theory of "Balance of threat", the mentioned agreement..
- آقایی، سید داود؛ احمدیان، حسن(1389)، روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان؛چاالش های بنیادین و امکانات پیش رو، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 3، پاییز، صص19-1
- پوراحمدی، حسین؛ دارابی، وحید(1397). رقابت¬های ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه در چارچوب نظریه موازنه منافع شوئلر(2015-2017). فصلنامه پژوهش¬های روابط بین¬الملل، 8(4)،125-150.
- جاویدی، رقیه؛ بهروزی لک، غلام رضا(1389)، سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره32، پاییز، صص30-1
- جعفری،علی اکبر(1386). نظریه نئورئالیسم واتحاد استراتژیک میان آمریکا- اسرائیل. پژوهشنامه حقوق و سیاست، 6 (2)، 105-136.
- حافظ نیا، محمدرضا؛ رومینا، ابراهیم(1384)، تحول روابط ایران و عربستان و تاثیر آن بر ژئوپلیتیک خلیج فارس، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره78
- حیدری موصلو، طهمورث؛ جعفری سیریزی، حسین؛ شیخیانی، عبدالمهدی(1393). رقابت قدرت¬های منطقه¬ای(ایران و عربستان) بعد از انقلاب اسلامی. فصلنامه مطالعات خلیج فارس،1(2)، 66-81.
- خامنه¬ای، سیدعلی(1390). فلسطین از منظر حضرت آیت¬الله¬العظمی سیدعلی خامنه¬ای(مدظله العالی). به کوشش حجت الاسلام و المسلمین و سعیدصالح میرزایی. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
- دوئرتی، جیمز و فالتگراف، رابرت(1372). نظریات متعارض در روابط بین¬الملل. ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی. تهران: نشر قومس.
- دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ رستمی، فرزاد؛ دانش نیا، فرهاد(1400). چشم انداز روابط ایران و عربستان؛ سناریوهای آینده و راهکارها. فصلنامه علمی سیاست جهانی، 10(2) 245-288.
- دهقانی فیروزآبادی،سیدجلال؛آجرلو، حسین(1394). تحلیل راهبردی تحقق آرمان فلسطین در پرتوی بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا. دوفصلنامه علمی- پژوهشی جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام، 3(1)، 83-110.
- رجبی، محمد(1400). بررسی مقایسه¬ای طرح¬های ایران و آمریکا در قبال مسئله فلسطین، مورد مطالعه: طرح برگزاری همه پرسی ملی در سرزمین فلسطین و طرح معامله قرن. فصلنامه پژوهش¬های سیاسی جهان اسلام، 2، 25-49.
- ساجدی، امیر(1399)، تحلیل مولفه های تاثیرگذار بر منازعه فلسطین-اسرائیل ومعامله قرن، فصلنامه سیاست جهانی، دوره 9، شماره 3، شماره پیاپی32، آذر، صص230-205
- صفایی مهر،علیرضا؛ نجفی، محمدجواد(1400). بررسی عوامل موثر بر سیاست خارجی عربستان در قبال پرونده فلسطین در دوره محمد بن سلمان. فصلنامه علمی مطالعات بیداری اسلامی، 10(1).103-123.
- عباسی، مجید؛ عابدی، جواد(1390). سیاست¬های جمهوری اسلامی ایران در قبال گروه¬های مقاومت فلسطینی و تأثیر آن بر امنیت رژیم صهیونیستی. فصلنامه پژوهش¬های سیاسی و بین¬المللی، (10)، 91-124.
- فیروزی، غلامرضا؛ محقق نیا، حامد؛ اکبرزاده، فریدون(1400). رقابت ایران و عربستان در حوزه¬های سیاسی، اقتصادی و مذهبی: پیامدهای آن از خلیج فارس تا دریای سرخ. فصلنامه علمی -پژوهشی علوم و فنون دریایی، 20(3).125-142.
- قاسمی،فرهاد(1386). بررسی مفهوم امنیت در سیاست تازه بین¬الملل. اطلاعات سیاسی-اقتصادی، (245-246).12-39.
- مشیرزاده،حمیرا(1383). واقع گرایی،لیبرالیسم و جنگ آمریکا علیه عراق. فصلنامه سیاست خارجی، (4).827-858.
- مکرمی پور، محمدباقر؛ میرزایی، بیژن؛ احمدی، فاطمه؛ حاتمی،حمیدرضا(1401). تجزیه و تحلیل سياست خارجی باراک اوباما و دونالد ترامپ در مقابل ایران بر مبنای رئالیسم تهاجمی. فصلنامه دانش¬نامه علوم سیاسی، (9)، 23-52.
- موسوی دهموردی، سید محمد(1395)، تاریخچه روابط ایران و عربستان از زمان رضا شاه تاکنون(چرخه رقابت و تقابل)، نشریه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس، دوره3، شماره9، صص93-71
- هاتوکا، دالیا(2019). چگونه کشورهای حوزه خلیج فارس با اسرائیل همدست شدند و فلسطین را فراموش کردند؟. فارین پالیسی
ب) منابع انگلیسی:
- Coser.a.lewis(1965). The function of social conflict. newyork: The free press.
- Ekhtiari,A.R, Hasnita B, samsu K. and gholipour fereiduni,H(2013). The Hajj and irans foreign policy towards Saudi arabia,jornal of Asian and African studies 46(978), retrived 22 august 2013.
الف) منابع ديجيتالي:
- خامنه¬ای،سیدعلی( 08/12/1388). بیانات در دیدار شرکت¬کنندگان در افتتاحیه همایش غزه. برگرفته از پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار آیت¬الله¬العظمی خامنه¬ای(مدظله العالی).
- خامنه¬ای،سیدعلی(14/12/1387). بیانات در چهارمین اجلاس حمایت از فلسطین. برگرفته از پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار آیت¬الله¬العظمی خامنه¬ای(مدظله العالی).
