-
حرية الوصول المقاله
1 - تبیین فرآیند ادغام روستاها در شهرهای اقلیم گرم و خشک ایران
محمدمهدی عزیزی اسفندیار زبردست رضا اکبریگونه های متفاوتی از عرصه های روستاشهری در فرایند ادغام روستاها در شهرها شکل می گیرند. درک صحیح از فرایند این ادغام و تبیین مراحل آن می تواند از جمله مسائل جامعه باشد. در این پژوهش، فرایند ادغام روستاها در اقلیم گرم و خشک، مبتنی بر سه مرحله آغاز ادغام، میزانادغام و آثار أکثرگونه های متفاوتی از عرصه های روستاشهری در فرایند ادغام روستاها در شهرها شکل می گیرند. درک صحیح از فرایند این ادغام و تبیین مراحل آن می تواند از جمله مسائل جامعه باشد. در این پژوهش، فرایند ادغام روستاها در اقلیم گرم و خشک، مبتنی بر سه مرحله آغاز ادغام، میزانادغام و آثار ادغام تبیین در نمونه شهرهای یزد،کرمان وکاشان تحلیل و تدقیق شدند. گونهشناسی روستاشهرها براساس سه عامل ساختمحور، جامعهمحور و طبیعتمحور، و با استفاده از تحلیل خوشهبندی و روش k-means صورت گرفت. نتایج تحلیل نشان میدهد که براساس عوامل موقعیت روستا در شهر، نوع توسعه آن و رابطه سهوجهی مساحت، تراکمجمعیتی و تراکمساختمانی، میزان ادغام روستا تعیین میشود. در مرحله آثار ادغام، بیشترین عوامل تاثیرگذار بر ایجاد نابرابریهایمحیطی، درآمد پایین، ارزش پایین مسکن و مهاجرین غیربومی هستند. این نابرابریها در مرحلهاول ادغام بر اساس نیروهای تبادل، تعامل و تقابل شهر-روستا شکلمیگیرند و در مرحله میزان ادغام تثبیت میشوند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - تبیین مدلی برای تقویت نقش پل بهعنوان فضایی شهری
الهام ناظمیاین مقاله که با هدف اصلی تبیین مفهوم پل به مثابه یک فضای شهری نگارش یافته است در پی پاسخ به این سوال است که چه گونه-هایی از پلهای شهری میتوانند به عنوان یک فضای شهری مطرح شوند؟ برای حصول به این منظور با استفاده از روشهای پژوهش توصیفی-تحلیلی و از طریق جمعآوری اطلاعات أکثراین مقاله که با هدف اصلی تبیین مفهوم پل به مثابه یک فضای شهری نگارش یافته است در پی پاسخ به این سوال است که چه گونه-هایی از پلهای شهری میتوانند به عنوان یک فضای شهری مطرح شوند؟ برای حصول به این منظور با استفاده از روشهای پژوهش توصیفی-تحلیلی و از طریق جمعآوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی و تحلیل اطلاعات با روشهای فراتحلیل، خلاصهسازی و فرآیند تحلیل شبکهای(ANP) از یک سو به گونهشناسی پلها و معرفی گونههایی که قابلیت فضای شهری شدن را دارا هستند و از سوی دیگر به تعریف فضای شهری و مولفهها و معیارهای موثر بر کیفیت آن پرداخته شده است. یافتهها نشان میدهد برخی گونههای پل را میتوان به عنوان فضای شهری به حساب آورد و برای تقویت نقش پل به عنوان فضایی شهری، افزودن مولفه عملکردی به پل و ارتقا معیارهای مرتبط با آن در مقایسه با سایر مولفهها دارای اهمیت بیشتری است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - بررسی گونههای معنایی در منظر یادمانی معاصر (مطالعه موردی: مناظر یادمانی صد ساله اخیر ایران)
فرناز خواجه سعید لیدا بلیلان اصل داریوش ستارزادهرویکردهای نوین بینالمللی در طراحی منظر یادمانهای معاصر، از لحاظ معنایی دارای طراحی تخصصی منظر در فضاهای عمومی شهری هستند که در مناظر یادمانی ایران این امر نیازمند مطالعات جامع در این زمینه میباشد. هدف پژوهش حاضر تدوین مدل گونهشناسی معانی صریح و ضمنی منظر یادمانی معاص أکثررویکردهای نوین بینالمللی در طراحی منظر یادمانهای معاصر، از لحاظ معنایی دارای طراحی تخصصی منظر در فضاهای عمومی شهری هستند که در مناظر یادمانی ایران این امر نیازمند مطالعات جامع در این زمینه میباشد. هدف پژوهش حاضر تدوین مدل گونهشناسی معانی صریح و ضمنی منظر یادمانی معاصر در مصادیق یکسده اخیر ایران است. برایناساس معانی صریح منظرعینی از طریق گونههایکالبدییادمانی، معانی ضمنی منظرذهنی بهواسطه گونههایروایی یادمانی و همچنین معانی صریح-ضمنی با گونههای کهنالگویی یادمانها مطالعهشدهاست. به منظور شکلگیری مدلفرضی، دستهبندیگونهها براساس بررسیمتون انجامشده و جهت آزمون مدلفرضی، تمامی مولفههای استخراجی، با انتخاب تصادفی دو نمونهموردی، بهشیوه قیاسی مورد تحلیل قرارگرفتهاست. پژوهشکیفی حاضر بهروش تحلیلی-تطبیقی و انتخاب نمونهها با ابزارمشاهده، بررسیمتون و مصاحبه بامتخصصین حوزۀ معماریمنظر و معماری صورتگرفتهاست. یافتهها بیانگرآن است که درگونهشناسی مناظریادمانی معاصرایران، گونههایکالبدی شامل گونههای مقیاسکلان، مقیاسمیانی و مقیاسخرد شهری، گونههایروایی حامل گونههای روایی-ارزشیجمعی، روایی-مکانی و روایی-فردی و گونههای آرکیتایپی دربرگیرنده گونههای نور-آب، گنبد-طاق، قبرتهی و استلا میباشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - مقایسه بازتعریف و باز بهکارگیرى سنت در معمارى معاصر ایران و اروپا (مطالعه موردى: برخى آثار لوکوربوزیه و سید هادى میرمیران)
مجید شهبازی زهره ترابیدر مباحث نظری معماری و شهرسازی ایران به جهت اهمیت، مفاهیم سنت و هویت بسیار بحث و جدل شده است. در این مقاله روش و رویکرد میرمیران در بازبهکارگیری سنت با بنیانگذار عملی نهضت مدرن یعنی لوکوربوزیه مقایسه خواهد شد. نوع رویکرد آنان در بازتعریف و بازبهکارگیری از سنتهاى مع أکثردر مباحث نظری معماری و شهرسازی ایران به جهت اهمیت، مفاهیم سنت و هویت بسیار بحث و جدل شده است. در این مقاله روش و رویکرد میرمیران در بازبهکارگیری سنت با بنیانگذار عملی نهضت مدرن یعنی لوکوربوزیه مقایسه خواهد شد. نوع رویکرد آنان در بازتعریف و بازبهکارگیری از سنتهاى معمارى فرهنگ و بومیشان متفاوت است، همانگونه که در مقاله اشاره خواهد شد، لوکوربوزیه مانند جهانبینى مادى غربى به دنبال بازتعریف مظاهر ملموس و مادى سنتهاى کلاسیک معمارى غرب مانند ابعاد، اندازه و تناسبات و بازتعریف روابط مابین عناصر موجود در بنا مانند راه پله و سازه در قالب تفکر مدرن است؛ حال آنکه میرمیران در فضای معنوىتر و مفهومىتر به دنبال ارائه باز تبیینى انتزاعىتر و غیر مادىترى از سنن و عناصر تاریخى معمارى ایران مىباشد، به دنبال باز آفرینى مفاهیمى مانند تضاد درون و بیرون، نور، شفافیت و سبکى در شکل معاصر آن در معمارى ایران است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - بررسی مدل های مدیریت سوانح طبیعی با استفاده از مفاهیم تحلیل مضمون
مهدی نوجوان اسماعیل صالحی بابک امیدوار شهرزاد فریادیزمینه و هدف: مدل های مختلفی برای مدیریت سوانح ارایه شده که با توجه به نقاط ضعف این مدل ها، علی رغم کارآیی آن ها در برخی مکان ها و تحت شرایط خاص، سوانح طبیعی همچنان چالش اساسی در دستیابی به توسعه پایدار است. هدف از این تحقیق تحلیل مدل های مدیریت سوانح است تا بتوان از آن أکثرزمینه و هدف: مدل های مختلفی برای مدیریت سوانح ارایه شده که با توجه به نقاط ضعف این مدل ها، علی رغم کارآیی آن ها در برخی مکان ها و تحت شرایط خاص، سوانح طبیعی همچنان چالش اساسی در دستیابی به توسعه پایدار است. هدف از این تحقیق تحلیل مدل های مدیریت سوانح است تا بتوان از آن به مثابه ابزاری نظری در تحلیل شرایط موجود و نیل به وضع مطلوب بهره برداری کرد. روش بررسی: جهت دستیابی به هدف تحقیق، رویکرد کیفی و آمیخته ای از روش های تحلیل مضمونی، طبقه بندی و گونه شناسی استفاده شد. در این راستا ابتدا مدل های مدیریت سانحه از سال 1941 تا سال 2016 گردآوری شدند. سپس با استفاده از روش تحلیل مضمونی در مرحله نخست یعنی کدگذاری توصیفی، عناصر موجود در هر مدل به عنوان کد، استخراج و سپس از میان کدها، مضامین پایه شناخته شدند. سپس در مرحله کدگذاری تفسیری ، مضامین پایه در سه دسته طبقه بندی شد که آن ها را مضامین سازمان دهنده گویند. آخرین مرحله، تعیین مضمون فراگیر است که تمامی مضامین پیش گفته را در بر می گیرد. یافته ها: مضامین محوری که در مرحله کدگذاری تفسیری به دست آمد عبارتند از مضامین مدیریت عملیات، مدیریت ریسک و ارزیابی خطر. بر اساس تحلیل مضمونی مدل ها می توان نتیجه گرفت که مدیریت سوانح، سه عنصر اصلی دارد. بنابراین، مدل جامع مدیریت سانحه باید این سه عنصر و مضامین پایه ذیل آن ها را دربرگیرد که گونه ایده آل یا گونه معیار نامیده می شود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که برخی محققان به مدیریت سانحه، یک بعدی نگریسته اند؛ حتی در بعضی از مدل های دو بعدی نیز یک بعد غلبه دارد. در حالی که گونه شناسی ارایه شده در این تحقیق نشان داد که با توجه به نوع ایده آل، مد ل جامع باید دربرگیرنده هر سه عنصر اشاره شده باشد. مطابق گونه شناسی ارایه شده، برنامه راهبردی مدیریت سانحه بایستی تحت مدیریتی جامع با در نظرگرفتن کلیه عناصر مرتبط با سوانح اجرایی گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - تحلیل اثر هندسهی پلان و توانمندی معماران سنتی بر گونهشناسی فرمِ معماری کبوترخانههای اصفهان
افروز رحیمی آریایی نیما ولی بیگزمینه و هدف: کبوترخانه ها از لحاظ معماری، سازه و تزئینات دارای ویژگی های برجسته ای هستند؛ تحلیل هندسه شکلی و گونه شناسیِ آن ها، نه تنها نقش به سزایی در شناختِ معماری سنتی ایرانی دارد، بلکه می تواند از فراموشیِ این بناهای همسان و تابع محیط طبیعی نیز جلوگیری کند. به اعتق أکثرزمینه و هدف: کبوترخانه ها از لحاظ معماری، سازه و تزئینات دارای ویژگی های برجسته ای هستند؛ تحلیل هندسه شکلی و گونه شناسیِ آن ها، نه تنها نقش به سزایی در شناختِ معماری سنتی ایرانی دارد، بلکه می تواند از فراموشیِ این بناهای همسان و تابع محیط طبیعی نیز جلوگیری کند. به اعتقاد نگارندگان بین خلاقیت معماران سنتی، تناسبات، فرم و اندازه ی پلان، با انواع کبوترخانه های محدوه اصفهان، رابطه مستقیم وجود دارد. لذا هدف، تحلیلِ نقش هندسه در فرم نهایی کبوترخانه های اصفهان است. کبوترخانه ها برای نخستین بار به صورت توصیفی مورد توجه سیاحان قرار گرفتند و برخی علاوه بر بررسی جنبه های شکلی، کالبد و سازه ی آن ها را دسته بندی کرده اند. این پژوهش گونه شناسیِ جامعی از کبوترخانه ها با دیدگاه هندسی ارایه خواهد کرد. روش بررسی: روش تحقیق توصیفی، مقایسه ای و تحلیلی، است. اطلاعات از طریق منابع کتابخانه ای و میدانی، به دست آمده است. یافته ها: مشخص گردید که بین ارتفاع با تعداد طبقات، قطر کبوترخانه، استوانه های میانی و ضخامت دیواره ی آن، ارتباط معناداری وجوددارد. شکل ها، هندسه کالبد و ابعاد گوناگون پلان از یکسو و خلاقیت معماران از سوی دیگر، احجام گوناگونی را در ساختار کبوترخانه های شهر اصفهان پدید آورده اند. بحث و نتیجه گیری: براساس یافته ها به لحاظ هندسه ی پلان، دوازده گونه(رایج ترین مدور ساده)، از نظر حجم چهارگونه ی اصلی، و برپایه ی تعداد طبقات سه گونه شناسایی شد. همچنین به طور معمول نسبت ارتفاع به دهانه حدود دوبرابر است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - گونهشناسی پیامدهای بلوغ دانش سبز کارکنان در شهرداری تهران براساس تحلیل کیو
داریوش زرین پور ناصر میرسپاسی رضا نجف بیگی نازنین پیله وریزمینه و هدف: یکی از سازمان اداری مرتبط با حوزه محیطزیست، شهرداریها هستند که نقش مهمی در توسعه و حفاظت از آن ایفا مینمایند. این پژوهش تلاش دارد تا با واکاویی محتوایی نسبت به شناسایی ابعادِ پیامدی بلوغ دانش سبز منابعانسانی در گام اول اقدام نماید و سپس نسبت به گونه شنا أکثرزمینه و هدف: یکی از سازمان اداری مرتبط با حوزه محیطزیست، شهرداریها هستند که نقش مهمی در توسعه و حفاظت از آن ایفا مینمایند. این پژوهش تلاش دارد تا با واکاویی محتوایی نسبت به شناسایی ابعادِ پیامدی بلوغ دانش سبز منابعانسانی در گام اول اقدام نماید و سپس نسبت به گونه شناسایی آن براساس الگویهای تفسیری در شهرداری تهران اقدام نماید. لذا هدف این پژوهش گونهشناسی پیامدهای بلوغ دانش سبز کارکنان در شهرداری تهران براساس تحلیل کیو میباشد. روش بررسی: این پژوهش از نظر روش شناسی ترکیبی و مبتنی بر تحلیلهای فراترکیب و کیو میباشد. براین اساس ابتدا با استفاده از تکنیک ارزیابی انتقادی نسبت به تعیین پژوهشهای مشابه اقدام گردید و سپس از طریق ایجاد پرسشنامه ماتریس کانونی براساس عبارت گفتمانی، نسبت به تفکیک گزارهها اقدام گردید.(تهران-1397) یافتهها: نتایج پژوهش نشان داد، تعداد ۸ گزاره با عنوان پایداری ارزشهای اجتماعی سبز در الگوی تفسیری اول و ۸ گزاره با عنوان پایداری کارکردهای مدیریت منابعانسانی سبز در الگوی تفسیری دوم جای داده شده اند. بحث و نتیجهگیری: نتایج پژوهش از یکسو نشاندهندهی این موضوع هستند که سیستمهای اطلاعات مدیریت سبز به عنوان اولین پیامد، قادر هستند تا به صورت چرخهی فناورانه، نیازها و انتظارات شهروندان در مواجهه با خدمات شهرداری تهران را جذب نمایند و سپس براساس فرآیندهای ساختاری نسبت به ارائه خدمات با کیفیت به آنان به صورت خروجی سیستم اقدام کنند تا با بازخورد نتایج به مرحله ورودی سیستم، نواقص مربوط به کارکردهای سبز عملکردی شهرداری تهران را برطرف نمایند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - مقایسۀ عملکرد انواع سایبان ثابت در جهت کنترل نور روز ساختمان (مطالعه موردی: جبهۀ جنوبی در اقلیم یزد)
طاهره نصر زهرا یارمحمودیزمینه و هدف: معماری سنتی ایران دارای سبک بومآورد است؛ اما با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، طراحی منطبق با محیط کمرنگ شده و به دنبال آن مصرف انرژی افزایش یافته است. یکی از راهحلهای این مشکل، طراحی صحیح نمای ساختمان است. زیرا نما مانند پوست انسان، ارتباط دهندهی فضای د أکثرزمینه و هدف: معماری سنتی ایران دارای سبک بومآورد است؛ اما با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، طراحی منطبق با محیط کمرنگ شده و به دنبال آن مصرف انرژی افزایش یافته است. یکی از راهحلهای این مشکل، طراحی صحیح نمای ساختمان است. زیرا نما مانند پوست انسان، ارتباط دهندهی فضای درون و بیرون است. به همین دلیل میتوان با کنترل ورود نور خورشید به فضای داخلی در اقلیم گرم و خشک و فصول گرم سال باعث کاهش دمای ساختمان شد. برایناساس، هدف پژوهش حاضر شناسایی انواع سایبان ثابت توسط اسناد کتابخانهای و اینترنتی است. روش بررسی: ماهیت تحقیق حاضر ترکیبی و روش پژوهش شبیهسازی مدلسازی است. سایبانها در نرمافزار راینو و افزونه گرسهاپر مدل شده و پس از آن شهر یزد که دارای اقلیم گرم و خشک است، جهت تحلیل میزان انرژی تابشی جذب شده توسط سطح شفاف نمای جنوبی ساختمان در تاریخ 15 تیرماه، توسط افزونهلیدیباگ در محیط گرسهاپر برای رسیدن به گونه مناسب سایبان ثابت در اقلیم گرم و خشک و کنترل نور روز، انتخاب و تحلیلهای نور روز و حرارتی در نرمافزار اکوتکت انجام شده است.یافته ها: یافتهها حاکی از آن است که به ترتیب سایبان هندسی و افقی بهترین عملکرد در راستای کنترل ورود نور خورشید در اقلیم گرم و خشک و فصول گرم سال داشته است. بحث و نتیجه گیری: بنابراین به دلیل شباهت زیاد سایبان هندسی به سایبانهای موجود در معماری سنتی ایران، میتوان نتیجه گرفت که نوآوری شایسته با حفظ اصول و پرهیز از تقلید کورکورانه از گذشته میتواند راهکارهای مطلوب و اقتصادی برای مشکلات موجود در عصر حاضر باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - گونهشناسی خانههای تاریخی شهر همدان بر اساس معیارهای کالبدی موثر بر عملکرد اقلیمی خانهها
جواد قیاسوند ژاله صابرنژاد منصوره طاهباز فریبرز دولت آبادیهمدان به عنوان یکی از کهنترین شهرهای ایران زمین، از قدمت چند هزار سالهای برخوردار است. از دورهی قاجار و پس از آن، آثار معماری قابل توجهی به جا مانده است که در این میان سهم خانهها نیز قابل توجه است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ماهیت آن یک تحقیق آمیخته است که از ر أکثرهمدان به عنوان یکی از کهنترین شهرهای ایران زمین، از قدمت چند هزار سالهای برخوردار است. از دورهی قاجار و پس از آن، آثار معماری قابل توجهی به جا مانده است که در این میان سهم خانهها نیز قابل توجه است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ماهیت آن یک تحقیق آمیخته است که از روشهای کیفی و کمی بهره میگیرد. در ابتدا به بررسی علمی اقلیم شهر همدان بر اساس مشخصات آبوهوایی بلندمدت و نیازهای اقلیمی منطقه به وسیله نرمافزار کلایمتکانسالتنت پرداخته میشود و سپس تعداد 33 خانه که واجد اطلاعات و مدارک کامل بودند جهت گونهبندی، برگزیده شد. گونهشناسی به عمل آمده با تحلیل ساختاری و یافتن الگوها و ویژگیهای کالبدی مشترک خانهها بر اساس شاخصهای تاثیرگذار بر عملکرد اقلیمی آنها صورت گرفته است. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، بیشتر خانههای دورهی قاجار به صورت گونۀ درونگرا با حیاط مرکزی بوده است. در دورهی پهلوی معماری بناهای مسکونی به لحاظ شکل و فرم وارد مرحلهی جدید شد. بنابراین میتوان خانههای تاریخی موجود در شهر همدان را به سه گونه، بر اساس معیارهای کالبدی موثر بر عملکرد اقلیمی خانهها در بازهی زمانی قاجار تا پهلوی دسته بندی کرد: گونهی :A خانههای دورهی قاجار که به صورت درونگرا با حیاط مرکزی و فضای اندرونی و بیرونی بوده است. گونهی B: خانههای مربوط به دوران اواخر قاجار و پهلوی اول که تلفیقی از گونهی درونگرا و برونگرا هستند. گونهی C: خانههایی که با تأثیرپذیری از فرهنگ معماری غرب پلانها در آنها برونگرا شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - گونهشناسی ساختار قبور دورۀ اشکانی منطقه جنوبی دریای کاسپی حاصل کاوشهای علمی باستانشناسی
سهیل احمدى واستانىظهور و منشأ الگوهای تدفینی بهدرستی مشخص نیست، ولی الگوهای تدفین و آدابورسوم خاکسپاری مردگان در هر منطقه، ارتباط مستقیمی با اعتقادات و جهانبینی اقوام، سطح طبقاتی افراد از لحاظ اجتماعی _ اقتصادی، سنتهای بومی و ویژگیهای جغرافیای طبیعی آن منطقه دارد. الگوهای تدفین در أکثرظهور و منشأ الگوهای تدفینی بهدرستی مشخص نیست، ولی الگوهای تدفین و آدابورسوم خاکسپاری مردگان در هر منطقه، ارتباط مستقیمی با اعتقادات و جهانبینی اقوام، سطح طبقاتی افراد از لحاظ اجتماعی _ اقتصادی، سنتهای بومی و ویژگیهای جغرافیای طبیعی آن منطقه دارد. الگوهای تدفین در ادوار باستانی بهعنوان رویکردی مهم در مطالعات باستانشناسی، از بدو شروع فعالیتهای باستانشناسی همواره مورد توجه باستانشناسان و پژوهشگران قرار داشته است. یکی از این ادوار، دورۀ اشکانی است. برایناساس، مهمترین هدف این مقاله روشنساختن انواع ساختار قبور دورۀ اشکانی در منطقۀ جنوبی دریای کاسپی و تفسیرهای گوناگون از آنها است تا از این طریق به درک و شناخت درستی درخصوص انواع ساختار قبور مردمان این منطقه و ارتباط آنها با سایر مناطق زیر سیطرۀ حکومت اشکانی دست پیدا کنیم. در گونهشناسی ساختار قبور، به مباحث نظری معماری قبور، یعنی فضا، شکل یا فرم و نوع مصالح پرداخته شده است. اطلاعات این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانهای و پژوهشهای میدانی گردآوریشده و به شیوۀ کیفی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که (۱) ساکنان منطقۀ جنوبی دریای کاسپی در دورۀ اشکانی از الگوهای تدفینی نظیر چالهای ساده، دخمهای، تدفین خمرهای، چهار چینهسنگی و رفی برای دفن مردگان خود استفاده میکردهاند؛ (۲) تعدادی از الگوهای تدفینی دورۀ اشکانی این منطقه ادامۀ سنت تدفین دوران گذشته بوده و نشاندهندۀ تداوم فرهنگی در این منطقه است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - گونهشناسی و شمایلنگاری مهرهای تپه حصار دامغان
محمد حسین رضایی حسن نامی محدثه حسینی قلعه قافهدر ادبیات باستانشناسی، اشیا کوچک قابل حمل سنگی، گلی، استخوانی یا فلزی، معمولاً به قطر ۱-۵ سانتیمتر، با یک سطح منقوش بهصورت کنده یا شیاردار با یک دسته حلقوی سوراخدار، مهر نامیده میشوند. مکانیسم کارکرد مهرها در دوران پیشازتاریخ، تفاوتهای آشکاری را نشان میدهند. ب أکثردر ادبیات باستانشناسی، اشیا کوچک قابل حمل سنگی، گلی، استخوانی یا فلزی، معمولاً به قطر ۱-۵ سانتیمتر، با یک سطح منقوش بهصورت کنده یا شیاردار با یک دسته حلقوی سوراخدار، مهر نامیده میشوند. مکانیسم کارکرد مهرها در دوران پیشازتاریخ، تفاوتهای آشکاری را نشان میدهند. بارزترین تفاوتها را میتوان در پیدایش مهرهای استوانهای و یا پیدایش مهرهای مشبک فلزی در عصر مفرغ مورد توجه قرار داد. هدف از پژوهش حاضر، طبقهبندی و گونهشناسی و شمایلنگاری مهرهای یافت شده از تپه حصار دامغان است. مقاله حاضر در پی پاسخ به پرسشهای ذیل است: از جمله اینکه، مهرهای تپه حصار به لحاظ گونهشناسی، چه اشکالی را شامل میشود؟ نقشمایههای بهکاررفته بر روی مهرهای تپه حصار چه موضوعاتی را در بر میگیرند؟ این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی است که سعی دارد با رویکرد کتابخانهای به طبقهبندی و گونهشناسی مهرهای یافت شده از تپه حصار دامغان بپردازد. مهرهای حصار Iو II اغلب از بافت قبور و مهرهای حصار III اغلب از بافت معماری یافت شدهاند. مهرهای حصار از سنگها و مواد متفاوتی ساختهشدهاند که برخی از مواد، بومی بوده و برخی دیگر از مناطق دیگر به محوطه وارد شدهاند که بیانگر گستره تجارت و بازرگانی محوطه تپه حصار دامغان است. نتیجه این مطالعه نشان میدهد که اغلب مهرهای تپه حصار از نوع مهر مسطح یا استامپی هستند و نقوش هندسی فراوانترین نقشمایه حکاکی شده بر روی مهرهای تپه حصار است. مهرهای تپه حصار از لحاظ گونهشناختی و نقشمایه بیشترین شباهت را با مهرهای شوش و تپه سیلک دارند و در خارج از فلات ایران شباهتهایی با مهرهای بینالنهرینی و همچنین، آسیای مرکزی را نان میدهند. با پیشرفت تجارت تغییراتی در کیفیت جنس و نقوش مهرهای تپه حصار ایجاد شده است و در این تغییرات هم عامل ارتباط با اقوام دیگر و هم تغییر تفکر مردمان بومی منطقه میتواند سهیم بوده باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - گزارش مقدماتی گمانهزنی در محوطه نوسنگی جدید مای تپه، بوئین زهرا، قزوین
محمدرضا رضایی کلج حسین داودی ابراهیم صادقیفعالیتهای عمرانی به مانند سد سازی، راهسازی، توسعۀ روستاها و شهرها و غیره، امروزه یکی از عوامل انسانیِ اصلی در تخریب و نابودی بسیاری از محوطه های باستانی به شمار می رود. در همین راستا طی پروژه راهسازی و تعریض محور ترانزیتیِ بوئین زهرا-سگزآباد در استان قزوین، بخش های أکثرفعالیتهای عمرانی به مانند سد سازی، راهسازی، توسعۀ روستاها و شهرها و غیره، امروزه یکی از عوامل انسانیِ اصلی در تخریب و نابودی بسیاری از محوطه های باستانی به شمار می رود. در همین راستا طی پروژه راهسازی و تعریض محور ترانزیتیِ بوئین زهرا-سگزآباد در استان قزوین، بخش های جنوبیِ محوطه مایَ تپه در حریم جاده قرار گرفته و دچار تخریب می گردد. از این رو عملیات کاوش اضطراری محوطه مذکور توسط اداره باستانشناسی اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین در مهر ۱۳۸۹ انجام پذیرفت. محوطه مایَ تپه که در ۵/۵ کیلومتری شمال غرب بوئین زهرا و درضلع شمالیِ حریم محور بوئین زهرا به سگزآباد قرار گرفته، از لحاظ مطالعاتی با توجه به موقعیت ویژه آن که در نزدیکی محوطه های پیش از تاریخیِ مهم دشت قزوین همچون زاغه، قبرستان، سگزآباد و چهاربنه واقع شده، حائز اهمیت است. طی کاوش در ۱۰ گمانۀ ۲×۲ متر و مطالعات مقدماتی انجام شده بر روی یافته های حاصله، بهخصوص گونه شناسیِ سفال، این محوطه با الگوی استقرار موقت، دارایِ فرهنگِ اواخر دوره نوسنگی جدید I و اوایل دوره نوسنگی جدید II (اواخر نیمه اول هزاره ششم ق.م) است که فرهنگ های همافق با آن در دشت قزوین، از کاوش های تپه چهاربنه و ابراهیم آباد شناخته شده است. در این نوشتار به معرفی نتایج کاوش اضطراری، یافته ها و در نهایت ارائه گاهنگاری مقایسه ای محوطه مایَ تپه پرداخته شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - پیدایش نقوش حجمی در سفالگری و ارتباط آن با تغییرات فرهنگی در گذر از عصرمفرغ به عصر آهن در ایران
حمیدرضا ولیپور ایمان مصطفیپور حسین داودی احمد چایچی امیرخیزیکی از اهداف پژوهش های باستانشناختی مطالعه تغییرات فرهنگی است و در این رابطه بررسی و تجزیه و تحلیل فرهنگ مادی گذشته از اهمیت ویژهای برخوردار است. معمولاً فرض بر این است که تغییرات فرهنگی در مواد باستانشناختی نمود پیدا میکنند. در این زمینه میتوان به رواج فرمها و گ أکثریکی از اهداف پژوهش های باستانشناختی مطالعه تغییرات فرهنگی است و در این رابطه بررسی و تجزیه و تحلیل فرهنگ مادی گذشته از اهمیت ویژهای برخوردار است. معمولاً فرض بر این است که تغییرات فرهنگی در مواد باستانشناختی نمود پیدا میکنند. در این زمینه میتوان به رواج فرمها و گونههای خاص سفالی در پیش از تاریخ اشاره کرد که همواره سوالات فراوانی را ایجاد نموده است. آیا بین رواج این گونهها و تغییرات فرهنگی آن دوره ارتباطی وجود دارد؟ آیا این گونههای تازه ریشه در سنتهای فرهنگی گذشته دارند و محصول پیشرفتهای تکنیکی طی زمان هستند یا با ورود اقوام جدید در ارتباطند؟ در هزاره سوم پیش از میلاد سنت طولانی نقاش روی سفال منسوخ و اندیشه ایجاد نقش به صورت حجمی جایگزین آن میشود. در طول هزاره دوم پیش از میلاد این سنت تازه، رواج بیشتری پیدا میکند و به عنوان شیوه اینو در تزئین مطرح میگردد. همزمان با آن اندیشه دیگری که ساخت ظروف به شکل حیوانات است ـ یا ظروف حجمی ـ رایج میگردد. در این مقاله، به طبقهبندی و تجزیه و تحلیل مجموعهای از سفالهای دارای نقوش حجمی پرداختهایم. با جمعآوری مجموعهای در حدود ۵۰۰ نمونه سفال با نقش حجمی، تنها آن دسته از سفالهایی که دارای نقوش حجمی حیوانی، انسانی یا نقوش خاص بودند، انتخاب شدهاند. سایر نمونهها را میتوان تحت عنوان نقوش برجسته هندسی مورد مطالعه قرار داد. مجموعه مورد مطالعه در این مقاله شامل ۹۵ نمونه سفال با نقوش حجمی است. علیرغم اینکه قدیمیترین نمونه این مجموعه به هزاره پنجم پیش از میلاد تاریخگذاری شده است؛ اما با توجه به آمار مربوط به نمونهها، شکلگیری این اندیشه به هزارههای چهارم و سوم پ.م میرسد و رواج اصلی این گونه در طول هزارههای دوم و اول پ.م بوده است. بنابراین، علاوه بر اینکه این نوع سفال ریشه در سنتهای فرهنگی گذشته دارد؛ اما با توجه به رواج آن در طول هزارههای دوم و اول پ.م با تحولات فرهنگی این دوران میتواند مرتبط باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - گونهشناسی سفال های دوره نوسنگی جدید و مسسنگی دشت تهران (مطالعه موردی تپه پردیس ورامین)
حمیدرضا ولیپور حسن فاضلی محمد حسین عزیزی خرانقیطبقهبندی و گونهشناسی مجموعههای سفالی که در کاوشها یا بررسیهای باستانشناختی بهدست میآیند، یکی از روش های استاندارد در مطالعات باستانشناختی به شمار میرود. در مقاله حاضر نیز بر مبنای طبقهبندی مجموعه سفالهای حاصل از فصل دوم کاوش در تپه پردیس ورامین، به بیان ویژ أکثرطبقهبندی و گونهشناسی مجموعههای سفالی که در کاوشها یا بررسیهای باستانشناختی بهدست میآیند، یکی از روش های استاندارد در مطالعات باستانشناختی به شمار میرود. در مقاله حاضر نیز بر مبنای طبقهبندی مجموعه سفالهای حاصل از فصل دوم کاوش در تپه پردیس ورامین، به بیان ویژگیها و شاخصهای گونههای سفالی دشت تهران از دوره نوسنگی جدید تا دوره مسسنگی جدید پرداخته شده است. این مطالعات به ما کمک مینماید تا موضوعاتی چون تداوم یا گسست بین سنتها و سبکهای سفالی در دورههای مختلف را آشکار سازیم و از طریق آنها به تحلیلهای گستردهتری چون تداوم یا گسست فرهنگهای پیش از تاریخی در دشت تهران و فلات مرکزی ایران بپردازیم. به نظر میرسد، نتایج حاصل از این مطالعه را بتوان به کل منطقه فلات مرکزی ایران تعمیم داد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - مطالعة اشیاء سنگی تپه حصار دامغان (هزارة چهارم تا دوم پیش از میلاد)
حمید امان اللهیطی کاوشهای اشمیت، مجموعهای از اشیاء و ظروف سنگی که بیانگر فرهنگ اقوام ساکن حصار در پیش از تاریخ است، بدست آمد. مجموعة مزبور شامل ستونهای کوتاه، صفحات مدور، بشقابهای پایهدار، آبخوریها، کوزههای شکمدار، ظروف لولهدار، هاونها و غیره است. در این نوشتار تا حد توان تل أکثرطی کاوشهای اشمیت، مجموعهای از اشیاء و ظروف سنگی که بیانگر فرهنگ اقوام ساکن حصار در پیش از تاریخ است، بدست آمد. مجموعة مزبور شامل ستونهای کوتاه، صفحات مدور، بشقابهای پایهدار، آبخوریها، کوزههای شکمدار، ظروف لولهدار، هاونها و غیره است. در این نوشتار تا حد توان تلاش شده که منابع و مدارک موجود دربارة اشیاء سنگی کشف شده در کاوشهای باستانشناختی، بررسی میدانی پیرامون تپه حصار و اشیاء سنگی موجود در موزة ملی ایران بررسی شود و در نهایت گونهشناسی ۳۰ شئ سنگی تپه حصار موجود در موزه ملی، بر اساس طبقهبندی مجموعه با توجه به جنس، نوع سنگ و گونهشناسی به همراه ثبت مشخصات تمام اشیاء سنگی صورت گرفته و فناوری ساخت آنها مورد مطالعه قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - نمونهبرداری نظاممند طبقهبندیشده در تپهبرج نیشابور، خراسان
محسن دانا عمران گاراژیان حسن فاضلی نشلیبررسیهای باستانشناسی در شناسایی محوطههای باستانی و درک روابط درون یا برون منطقهای بسیار مهم و کاربردی است. امابررسییک محوطه به تنهایی، برخلاف شیوههای سنّتی رایج،معمولاً دادههای دقیق و قابل توجهی درباره آن محوطه در اختیار میگذارد.در این پژوهش محوطةبزرگپیشازتاریخی أکثربررسیهای باستانشناسی در شناسایی محوطههای باستانی و درک روابط درون یا برون منطقهای بسیار مهم و کاربردی است. امابررسییک محوطه به تنهایی، برخلاف شیوههای سنّتی رایج،معمولاً دادههای دقیق و قابل توجهی درباره آن محوطه در اختیار میگذارد.در این پژوهش محوطةبزرگپیشازتاریخی تپه برج در نزدیکی نیشابور برای نمونهبرداری نظاممندطبقهبندیشده انتخاب شدهاست، آن هم در خراسان، سرزمینی که بهویژه از نظر باستانشناسی دوران پیشاز تاریخ ناشناخته است. این امر مسلماً خطرپذیری بالایی داشته و همان گونه که در ادامه خواهد آمد، نتایج پژوهش را تحت تأثیر خود قرار دادهاست به طوری که باوجود حجم بالای سفال جمع آوری شده از سطح تپه، کمترین شباهت را با دوره های شناخته شده در باستان شناسی سرزمینهای پیرامونی منطقه دارد. برای دستهبندی بهتر و درنتیجه، مقایسه سفالی بهتر، علاوه بر طبقهبندی آنها براساس رنگ پوشش، نوع خمیرمایه، کیفیت پخت و ... سفالها گونهشناسی نیز شدند. بر این اساس بیست و پنج گونه سفالی تعریف شد. تأکید این نوشته بر گونهشناسی سفالهای نمونهبرداری از سطح تپه برج نیشابور و ارائه چشماندازی برای فعالیتهای آینده در این محوطه مهم پیشازتاریخی خراسان است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - توصیف، طبقهبندی و تحلیل گونهشناختی سفالهای اشکانی منطقه رومشگان لرستان
فرشاد میری ناصر نوروززاده چگینی علیرضا خسروزادهشهرستان رومشگان واقع در غرب استان لرستان، از مناطق تقریباً ناشناخته در باستانشناسی ایران است. با وجود اینکه در این منطقه آثار و استقرارهای متعددی از دورة اشکانی دیده میشود، اما تاکنون پژوهش و تحقیق هدفمندی در این رابطه انجام نشده است. یقیناً مطالعه و بررسی این استقرا أکثرشهرستان رومشگان واقع در غرب استان لرستان، از مناطق تقریباً ناشناخته در باستانشناسی ایران است. با وجود اینکه در این منطقه آثار و استقرارهای متعددی از دورة اشکانی دیده میشود، اما تاکنون پژوهش و تحقیق هدفمندی در این رابطه انجام نشده است. یقیناً مطالعه و بررسی این استقرارها میتواند افق روشنتری از وضعیت مادی-فرهنگی منطقه و همچنین چگونگی تعاملات فرهنگی آن با مناطق همجوار بدست دهد. بدین منظور، در این مقاله یافتههای سفالی اشکانی به دست آمده از بررسی محوطههای استقراری رومشگان مورد مطالعه، گونهشناسی، مقایسه و تحلیل قرار گرفتهاند که در نتیجه، آن چهار نوع سفال معمولی، جلینگی، منقوش و لعابدار شناسایی شد. مطالعه و مقایسه تطبیقی سفالها نشان میدهد که فرهنگ مادی این منطقه طی دورة اشکانی، با وجود تأثیرپذیری از برخی ویژگیهای بومی-محلی، در نهایت بخشی از گسترة فرهنگی غرب کشور به شمار میرود. از دیگر نتایج تحقیق روشن شدن ارتباط فرهنگ سفالگری این منطقه با حوزههای فرهنگی همجوار مانند: جنوب غرب، شمال غرب و بینالنهرین است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
18 - گونهشناسی سفال عصر آهن پیلاقلعه، رودبار گیلان
امیرصادق نقشینهپیلاقلعه محوطهای اسـتقراری از دوره آهن در منطقه رودبار گیلان است که در ۵۰۰ متری گورسـتان معروف مارلیک قرار دارد. نزدیک به پنجاه سال پیش دکتر نگهبان در این محل کاوش گستردهای انجام داد. بر اساس اطلاعات محدود منتشر شده، این محل ادارای آثاری از عصر آهن، دوره تاریخی و دوره أکثرپیلاقلعه محوطهای اسـتقراری از دوره آهن در منطقه رودبار گیلان است که در ۵۰۰ متری گورسـتان معروف مارلیک قرار دارد. نزدیک به پنجاه سال پیش دکتر نگهبان در این محل کاوش گستردهای انجام داد. بر اساس اطلاعات محدود منتشر شده، این محل ادارای آثاری از عصر آهن، دوره تاریخی و دوره اسلامی است، ولی یافتههای آن تاکنون منتشر نشده است. بخشی از این یافتهها، مجموعۀ سفالی حاصل از کاوش ترانشه M است که در موزه ملی ایران نگهداری میشود. در این مقاله سفال عصر آهن بدست آمده از این ترانشه معرفی و مطالعه خواهد شد. سفالهای این محوطه در زمره سفال عصر آهن I منطقه رودبار بوده و دارای گونههای شاخص مشابهی با محوطههای مهمی چون مارلیک، قلعه کوتی، لمه زمین و لاسولکان است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
19 - سفال ساسانی غرب چهارمحال و بختیاری، بر اساس نمونههای بهدست آمده از بررسی باستانشناختی شهرستان فارسان
حسین حبیبی یدالله حیدری باباکمالسفال فراوانترین ماده فرهنگی و یکی از مهمترین دادههای در دسترس باستانشناسان برای تعیین گاهنگاری، وضعیت پیچیدگیهای اجتماعی، تولید و تکنولوژی گروههای انسانی گوناگون، تحولات هنری و بررسی برهمکنشهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. از این رو، سفالشناسی و ارائه طبقهبندی أکثرسفال فراوانترین ماده فرهنگی و یکی از مهمترین دادههای در دسترس باستانشناسان برای تعیین گاهنگاری، وضعیت پیچیدگیهای اجتماعی، تولید و تکنولوژی گروههای انسانی گوناگون، تحولات هنری و بررسی برهمکنشهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. از این رو، سفالشناسی و ارائه طبقهبندیهای هر چه دقیق تر در این مورد در مناطق گوناگون جغرافیایی گامی آغازین در بازسازی باستانشناختی جوامع دوران گذشته تلقی میشود که باستانشناسی دوره ساسانی در این ارتباط دچار کمبودهایی است. بنابراین، با در دست داشتن حجم قابل توجهی از اطلاعات بدست آمده در این باره از بررسی باستانشناختی شهرستان فارسان پژوهش حاضر با هدف توصیف، طبقهبندی و مقایسه سفال ساسانی این منطقه صورت گرفت. بر این اساس مشاهده شد که سفال ساسانی فارسان دارای شباهتهای روشنی با نمونههای هم دوره بدست آمده از حوزه های فرهنگی همجوار خوزستان و فارس است که این نکته با توجه به خصوصیت نظام سیاسی دودمانی ساسانی، ویژگیهای جغرافیایی منطقه و شیوه معیشت غالباً بر پایه کوچنشینی مردمان آن قابل تبیین است. با انجام این پژوهش، درکی روشنتر از روابط مردمان دوره ساسانی این منطقه با مناطق همجوار با توجه به ویژگیهای زیستمحیطی و موقعیت جغرافیایی سوقالجیشی منطقه فارسان بر سر راههای ارتباطی بین جنوب غرب مرکز فلات و غرب ایران بدست آمد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
20 - گونهشناسی کوزههای کوچک لعابدار عصر آهن در غرب ایران
امیرصادق نقشینهیکی از انواع سفال های عصر آهن در غرب ایران، سفال لعاب دار است. این نوع سفال که درصد کمی از سفال های متداول در این عصر را تشکیل می دهد، فقط در مرحله III و II عصر آهن دیده می شود و معمولاً آن را در غرب ایران به عنوان سفالی وارداتی از آشور میشناسند. متداول ترین شکل ا أکثریکی از انواع سفال های عصر آهن در غرب ایران، سفال لعاب دار است. این نوع سفال که درصد کمی از سفال های متداول در این عصر را تشکیل می دهد، فقط در مرحله III و II عصر آهن دیده می شود و معمولاً آن را در غرب ایران به عنوان سفالی وارداتی از آشور میشناسند. متداول ترین شکل این سفال، کوزه های کوچک لعاب دار است که این مقاله به گونه شناسی آن می پردازد و پراکندگی جغرافیایی این شکل و گونه های آن را در غرب ایران مورد بررسی قرار می دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
21 - گونهشناسی ساغرها و پیالههای عصر آهن ایران
امیرصادق نقشینهفنجانها و ساغرها دو گروه از ظروف سفالی عصر آهن ایران هستند. از نظر شکل کلی و کاربرد مشابهتهای زیادی میان آنها وجود دارد، بهطوریکه میتوان آنها را با یکدیگر در یک گروه واحد قرار داد. تفاوت مهم آنها در ارتفاع ظروف است؛ چنانکه فنجانها معمولاً کوتاهتر از ساغرها هستند أکثرفنجانها و ساغرها دو گروه از ظروف سفالی عصر آهن ایران هستند. از نظر شکل کلی و کاربرد مشابهتهای زیادی میان آنها وجود دارد، بهطوریکه میتوان آنها را با یکدیگر در یک گروه واحد قرار داد. تفاوت مهم آنها در ارتفاع ظروف است؛ چنانکه فنجانها معمولاً کوتاهتر از ساغرها هستند. این ظروف شاخص عصر آهن I و II هستند و اغلب از گورستانهای این دوره به دست آمدهاند. پراکندگی جغرافیایی آنها گسترده است و در شمال غرب، دامنه های شمالی و جنوبی البرز، مرکز فلات و زاگرس مرکزی دیده میشود. در مکانهای باستانی عصر آهن این مناطق مجموعاً تعداد ۳۴۴ نمونه از این فنجانها کشف و منتشر شده است. این پژوهش قصد دارد گونه شناسی جدیدی از این ظروف ارائه کند و پراکندگی جغرافیایی آنها را مورد مطالعه قرار دهد. معیار اصلی در این گونه شناسی شکل ظروف است. برای این منظور شکل کلی ظروف به چهار قسمت تقسیم میشود و بر اساس تنوع و ترکیب این چهار قسمت با یکدیگر، گونه هایی تعریف میشوند. پراکندگی جغرافیایی این گونه هادر مناطق مختلف مورد بحث، یکسان و همگون نیست. بطوریکه برخی گونه ها در همه مناطق دیده نمیشوند و برخی گونه ها فقط در برخی مناطق متداول بودهاند. این وضعیت می تواند نشانگر وجود نماد و گرایش های محلی و بومی در تولید این ظروف باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
22 - بررسی گونههای تعامل اجتماعی میان گروههای قومی در ایران: مورد مطالعه گروههای قومی استان آذربایحانغربی
صیاد گلشن سیفاله سیفاللهی علیرضا محسنی تبریزیتمایل به مطالعه روابط اجتماعی میان گروه های قومی در چند دهه گذشته به طور بارزی افزایش یافته است. رشد افتخارات قومی، در نتیجه افزایش آگاهی از حوزه قوم گرایی در سطح جوامع و ارتباط این حوزه با مسایل اجتماعی موجود درجوامع بشری، به این امر منجر شده است. مسئله اصلی تحقیق شنا أکثرتمایل به مطالعه روابط اجتماعی میان گروه های قومی در چند دهه گذشته به طور بارزی افزایش یافته است. رشد افتخارات قومی، در نتیجه افزایش آگاهی از حوزه قوم گرایی در سطح جوامع و ارتباط این حوزه با مسایل اجتماعی موجود درجوامع بشری، به این امر منجر شده است. مسئله اصلی تحقیق شناسایی گونه های تعامل اجتماعی میان گروه های قومی به مثابه یک گروه اجتماعی است. در این تحقیق به منظور تبیین و توصیف مناسبات موجود میان گروه های قومی استان آذربایجانغربی از روش پیمایشی و سوالات مرتبط با چارچوب نظری تحقیق استفاده شده است. به منظور سنجش گونه های تعامل اجتماعی میان گروه های قومی از گونه شناسی "رابرت مرتون" بر اساس دو متغیر تعصب و تبعیض استفاده شده است. جامعه آماری 480 نفر از ساکنان استان بر اساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از سه منطقه شمال، جنوب و مرکز استان انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه 897/ 0برآورد گردید. با توجه به تحلیل انجام شده، توزیع گونه های تعامل اجتماعی در میان جامعه مورد مطالعه، 30 درصد کاملاً غیر لیبرال، 7/26 نسبتاً غیر لیبرال، 15 درصد نسبتاً لیبرال و 3/28 کاملاً لیبرال می باشد. بر اساس یافته های تحقیق به لحاظ تعصب در میان گروه های قومی تفاوت معنی داری وجود دارد ولی از جهت تبعیض این تفاوت معنی دار نبود. هم چنین گونه شناسی مرتن در جامعه مورد مطالعه تطابق دارد و تمامی گونه های موجود در مدل مرتن در جامعه مورد مطالعه مشاهده گردید. آزمون آماری تفاوت معنی داری را به لحاظ گونه های تعامل اجتماعی در میان گروه های قومی نشان می دهد. آزمون های تعقیبی نشان می دهدکه این تفاوت میان ترک و کرد معنی دار نیست بلکه با سایر گروه های قومی معنی دار است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
23 - گونه شناسی عوامل موثر بر رضایتمندی از خدمات شهری و عمرانی شهرداری منطقه 15 تهران به مردم قیامدشت
نوروز هاشم زهی سمیه هاشم زهی سمانه هاشم زهیخدماترسانی مردممحور و تأمین علایق و منافع همة گروههای اجتماعی از الزامات توسعة پایدار شهری است و زمانی اتفاق میافتد که متولیان بتوانند با خدمات با کیفیت رضایتمندی ساکنان آن شهر را جلب کنند. هدف پژوهش حاضر گونهشناسی عوامل رضایتمندی مردم قیامدشت از خدمات شهرداری منطق أکثرخدماترسانی مردممحور و تأمین علایق و منافع همة گروههای اجتماعی از الزامات توسعة پایدار شهری است و زمانی اتفاق میافتد که متولیان بتوانند با خدمات با کیفیت رضایتمندی ساکنان آن شهر را جلب کنند. هدف پژوهش حاضر گونهشناسی عوامل رضایتمندی مردم قیامدشت از خدمات شهرداری منطقة 15 تهران است که با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه انجام گرفت.جامعةآماری را شهروندان بالای 18 سال تشکیل دادندکه حداقل 4 سال سابقه سکونت در این شهر را داشته اند و حجم نمونه 406 نفر بود که با روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند.بر اساس نتایج؛ شهروندان در حد زیاد دیندار بوده و از هویت ملی برخوردار بودند. اعتماد و مشارکت اجتماعی اغلب شهروندان قیامدشت درحد متوسط به دست آمد.رضایتمندی از عملکرد شهرداری در حوزه خدمات شهری، فضای سبز، شهرسازی و معماری، اجتماعی و فرهنگی، روابط عمومی، کارکنان اداری، حوزة فنی و عمرانی که با 65 پرسش مورد سنجش قرار گرفت، در مجموع پایین تر از متوسط به دست آمد. نمرة کل رضایتمندی از عملکرد شهرداری در این حوزهها از 20 ،عدد 8 را به دست آورد.دینداری تنها عاملی بود که تأثیر بالایی(با بتای 26/0) بر رضایتمندی از خدمات شهرداری منطقة 15 در محدوده شهر قیامدشت داشت و همچنین این عامل بیشترین نقش را در جداسازی گونه هااز هم داشته و بر عکس متغیر اعتماد اجتماعی کمترین نقش را در تحلیل گونهها از یکدیگر داشته است. با توجه به فرایند مقایسة اجتماعی عملکرد شهرداری، توجه مستمر به کیفیت خدمات، مهمترین عاملی است که میتواند رضایتمندی شهروندان را تداوم بخشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
24 - گونهشناسی خانههای تاریخی شهر همدان بر اساس معیارهای کالبدی موثر بر عملکرد اقلیمی خانهها
جواد قیاسوند ژاله صابرنژاد منصوره طاهباز فریبرز دولت آبادیهمدان به عنوان یکی از کهنترین شهرهای ایران زمین، از قدمت چند هزار سالهای برخوردار است. از دورهی قاجار و پس از آن، آثار معماری قابل توجهی به جا مانده است که در این میان سهم خانهها نیز قابل توجه است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ماهیت آن یک تحقیق آمیخته است که از ر أکثرهمدان به عنوان یکی از کهنترین شهرهای ایران زمین، از قدمت چند هزار سالهای برخوردار است. از دورهی قاجار و پس از آن، آثار معماری قابل توجهی به جا مانده است که در این میان سهم خانهها نیز قابل توجه است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ماهیت آن یک تحقیق آمیخته است که از روشهای کیفی و کمی بهره میگیرد. در ابتدا به بررسی علمی اقلیم شهر همدان بر اساس مشخصات آبوهوایی بلندمدت و نیازهای اقلیمی منطقه به وسیله نرمافزار کلایمتکانسالتنت پرداخته میشود و سپس تعداد 33 خانه که واجد اطلاعات و مدارک کامل بودند جهت گونهبندی، برگزیده شد. گونهشناسی به عمل آمده با تحلیل ساختاری و یافتن الگوها و ویژگیهای کالبدی مشترک خانهها بر اساس شاخصهای تاثیرگذار بر عملکرد اقلیمی آنها صورت گرفته است. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، بیشتر خانههای دورهی قاجار به صورت گونۀ درونگرا با حیاط مرکزی بوده است. در دورهی پهلوی معماری بناهای مسکونی به لحاظ شکل و فرم وارد مرحلهی جدید شد. بنابراین میتوان خانههای تاریخی موجود در شهر همدان را به سه گونه، بر اساس معیارهای کالبدی موثر بر عملکرد اقلیمی خانهها در بازهی زمانی قاجار تا پهلوی دسته بندی کرد: گونهی :A خانههای دورهی قاجار که به صورت درونگرا با حیاط مرکزی و فضای اندرونی و بیرونی بوده است. گونهی B: خانههای مربوط به دوران اواخر قاجار و پهلوی اول که تلفیقی از گونهی درونگرا و برونگرا هستند. گونهی C: خانههایی که با تأثیرپذیری از فرهنگ معماری غرب پلانها در آنها برونگرا شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
25 - گونهشناسی روایی در رمان رؤیای تبّت اثر فریبا وفی (بر پایۀ نظریات ژپ لینت ولت، ژرار ژنت و ویلیام جیمز)
سعیده جاور ناصر علیزاده آرش مشفقیگونهشناسی روایت از مباحث ساختاری جدید روایتشناسی است که فراتر از شیوههای سنّتی، به صناعت داستان توجّه دارد و از راه تحلیل گونههای روایی، نوع راوی و نحوۀ انتقال معنا به مخاطب به تحلیل کارکرد روایت میپردازد. از آنجا که در بررسی گونههای روایی، مهمترین بخش تحقیق، تعی أکثرگونهشناسی روایت از مباحث ساختاری جدید روایتشناسی است که فراتر از شیوههای سنّتی، به صناعت داستان توجّه دارد و از راه تحلیل گونههای روایی، نوع راوی و نحوۀ انتقال معنا به مخاطب به تحلیل کارکرد روایت میپردازد. از آنجا که در بررسی گونههای روایی، مهمترین بخش تحقیق، تعیین نوع راوی یا دیدگاه روایی است، بر این اساس در رمان "رؤیای تبّت" بهجهت گونۀ روایی خاص آن و کشف ویژگیهای پنهان متن، قالبهای روایی نوشته از دیدگاه نظریهپردازانی چون "ژپ لینت ولت"، "ژرار ژنت" و "ویلیام جیمز" مورد بررسی قرارگرفت. در فرآیند این جستجو، دریافت شد که این اثر داستانی مدرن به مشخّصههای الگوی روایتی گاهی ناهم سان و گاهی هم سان نزدیک شده و از نظر زاویۀ دید، با کانونیشدگی بیرونی و صفر مطابقت دارد. همچنین گفتمانهای موجود در متن نیز در قالب مختلط مشهود است و زمان ساعتی در این اثر روایی وجود ندارد. تطبیق مستندات موجود در متن با روش مطالعۀ موردی و تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
26 - بررسی ساختاری- معنایی ژانر تعلیمی و نمونههای آن با تکیه بر مثنوی مولوی
اسحاق طغیانی امرالله سلطان محمدیدر ادب پارسی به مبحث انواع ادبی توجه چندانی نشده است. نوع یا گونه تعلیمی که از گونههای پذیرفتهشده میان ادیبان و منتقدان ادبی زبان فارسی است نیز از این قاعده مستثنا نیست. در بیشتر کتابهایی که در زمینه انواع نگاشته شده است، از گونه تعلیمی سخن به میان آمده است اما به نظ أکثردر ادب پارسی به مبحث انواع ادبی توجه چندانی نشده است. نوع یا گونه تعلیمی که از گونههای پذیرفتهشده میان ادیبان و منتقدان ادبی زبان فارسی است نیز از این قاعده مستثنا نیست. در بیشتر کتابهایی که در زمینه انواع نگاشته شده است، از گونه تعلیمی سخن به میان آمده است اما به نظر میرسد که تعاریف و دستهبندیها به بازنگری نیاز داشته باشد. در این مقاله با بررسی ساختاری- معنایی، به تبیین این گونه و نمونههای آن با تکیه بر متونی که در نوع خود برجسته است، پرداخته میشود و دستهبندی منطقی و کاملی از نمونههای این گونه ادبی ارائه میشود. مشکل تداخل و آمیزش گونهها چالشی بر سر راه بحث انواع است اما بهناچار نویسندگان این مقاله نخست گونهها و نمونههای آن را تبیین و تحدید کردهاند و برای هر یک از نمونههای گونه تعلیمی چهارچوبهای مشخص محتوایی- ساختاری تعیین کردهاند؛ سپس ویژگیهای هر یک از سه بعد زبانی، بلاغی و اندیشهای و نمونههایی از شعر و نثر ذکر کردهاند. همچنین با آوردن حکایتی از مثنوی بهعنوان نمونه، نشان دادهاند که همه نمونههای تعلیمی در لایههای مختلف حکایات مثنوی وجود دارد و این دلیل دیگری بر خاص بودن این اثر جاودانه است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
27 - گونهشناسی کاربست روش تفسیری نوآورانه قرآنبه قرآن در سده اخیر
مرضیه میرزایی سید محمدعلی ایازیاین پژوهش ناظر به کاربست روش نوآورانه در تفسیر قرآنبه قرآن در سده اخیر است، که مدعیان فراوانی دارد و انتظار میرود به دلیل روش یکسان حداقل خروجی نه یکسان، که هماهنگ داشتهباشند، ولی برخی مشمول تکفیر و ضلالت میشود و یک تفسیر در اوج ستایش قرارمیگیرد. در این پژوهش با أکثراین پژوهش ناظر به کاربست روش نوآورانه در تفسیر قرآنبه قرآن در سده اخیر است، که مدعیان فراوانی دارد و انتظار میرود به دلیل روش یکسان حداقل خروجی نه یکسان، که هماهنگ داشتهباشند، ولی برخی مشمول تکفیر و ضلالت میشود و یک تفسیر در اوج ستایش قرارمیگیرد. در این پژوهش با استمداد از از روش شناسی علوم انسانی، گونهشناسی، گونههایهای روش تفسیر قرآنبه قرآن را معرفی کرده، و ضمن تحلیل و ریشهیابی تفاوتها در قالب گونهشناسی، برای دستیابی به خودآگاهی دراین روش و برای مفهومینه کردن یک چارچوب نظری براساس مباحث روش و گونههای آن برای توسعه و تعمیق آن در تفسیر قرآن بهقرآن تلاش میشود.میزان انحصار در استناد به قرآن در مسیر کشف متفاوت است و باعث تفاوت در نتیجه نیز شدهاست. این مقاله تلاش میکند که در قالب سه گونه: تفاسیر قرآن بسنده، تفاسیرتلفیقی قرآنبهقرآن و قرآنبهروایات، تفاسیر قرآنبهقرآن و روشهای موازی، به تفاوتها توجه دهد. در این تیپولوژی سعی شدهاست مصادیق با ذکر مثال در تفاسیر معاصری که اذعان به محصور بودن دستیابی به کشف مراد الهی به قرآن دارند؛ نشان دادهشود. دراین پژوهش، شواهد پراکنده را جستجوکرده و تلاش کردم با یک شکلدهی منسجم و فهمپذیر به گونهشناسی دستیابم. پژوهش قصد داوری ندارد؛ بلکه با گونهشناسی بر ظرافت استفاده از نوع روش تفسیر و چگونگی استناد به قرآن توجه خواهدداد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
28 - گونهشناسی منشاء مرگ در اساطیر جهان
سید سعید رضا منتظری حسین صابری ورزنهاسطورهها که به نحوی حکایتِ ورود عناصر مینوی (خیر یا شرّ) به ساحت انسانی هستند، مضامین متفاوتی را به تصویر میکشند و سخنان بسیاری را میتوان از آنها استنباط کرد. در این میان، اسطورههایی وجود دارد که به منشاء اموری همچون منشاء جهان، منشاء انسان، منشاء داروها، منشاء گیا أکثراسطورهها که به نحوی حکایتِ ورود عناصر مینوی (خیر یا شرّ) به ساحت انسانی هستند، مضامین متفاوتی را به تصویر میکشند و سخنان بسیاری را میتوان از آنها استنباط کرد. در این میان، اسطورههایی وجود دارد که به منشاء اموری همچون منشاء جهان، منشاء انسان، منشاء داروها، منشاء گیاهان و منشاء حیوانات و... میپردازند، مرگ نیز بخشی از این سنخ را به خود اختصاص میدهد. اسطورههای منشاء مرگ دارای انواع گوناگون و لایههای متفاوتی هستند و در میان فرهنگهای مختلف میتوان نشانههایی از آنها را یافت. از این جهت، تحقیق در گونهشناسی چنین اسطورههایی میتواند راه را برای تحلیل دقیقتر اسطورههای ملل هموارتر سازد و هدف از این تحقیق نیز رسیدن به گونهشناسی اسطورههای منشاء مرگ در اساطیر اقوام و ملل مختلف است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکردی تطبیقی نشان دهندة آن است که این اسطورهها به دو نوع انسانمدار (انسان آگاهانه یا ناآگاهانه موجب ورود مرگ به زندگی میشود) و غیرانسانمدار (موجودی غیرانسانی موجب چنین رخدادی میگردد) تقسیم میشوند که هر یک از این دو گونه نیز دارای تقسیمات متفاوتی هستند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
29 - گونهشناسی استراتژی رفتار سازمانی
صالح رحیمی سید محمد اعرابی بی بی مرجان فیاضیرسیدن سازمانها به اهداف تعیین شده مستلزم هماهنگی بین اجزای مختلف آنها است. هماهنگی عمودی و افقی بین استراتژیهای مختلف سازمان از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است و یکی از اجزای مهم اما مغفول در هماهنگی استراتژیک، استراتژی رفتار سازمانی است. این مطالعه به دنبال شناخت گو أکثررسیدن سازمانها به اهداف تعیین شده مستلزم هماهنگی بین اجزای مختلف آنها است. هماهنگی عمودی و افقی بین استراتژیهای مختلف سازمان از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است و یکی از اجزای مهم اما مغفول در هماهنگی استراتژیک، استراتژی رفتار سازمانی است. این مطالعه به دنبال شناخت گونههای مختلف استراتژی رفتار سازمانی است تا بتواند با ایجاد هماهنگی با سایر اجزا به رسیدن سازمان به اهدافش کمک نماید. به همین منظور با استفاده از روش گونهشناسی دادهبنیاد از 12 نفر از مدیران عامل شرکتها مصاحبه عمیق به عمل آمد و حدود 21 مقوله نهایی موثر بر استراتژی رفتار شناسایی شد. مقولههای نهایی در دو بعد اثرگذار بر رفتار یعنی بعد فرد (کنشگر/واکنشگر) و بعد محیط (توجه به بیرون و توجه به درون) طبقهبندی شده و چهارگونه اصلی بر اساس این دو بعد به دست آمد. گونههای استراتژی رفتار بر اساس ابعاد به دست آمده با اسامی پرچمدار، جلودار، دیوانسالار و شهریار تعریف و تشریح شدند تفاصيل المقالة