بررسی گونه‌های معنایی در منظر یادمانی معاصر (مطالعه موردی: مناظر یادمانی صد ساله اخیر ایران)

الموضوعات :

فرناز خواجه سعید ¹ , لیدا بلیلان اصل ² , داریوش ستارزاده ³

1 - پژوهشگر دکتری، گروه معماری، دانشکدۀ معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران.
2 - دانشیار، گروه معماری، دانشکدۀ معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران
3 - دانشیار، گروه معماری، دانشکدۀ معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران.

تاريخ الإرسال : 04 السبت , ربيع الثاني, 1444 تاريخ التأكيد : 23 الإثنين , جمادى الثانية, 1444 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , شوال, 1444

الکلمات المفتاحية: منظر یادمانی معاصر ایران, گونه‌شناسی, معنا,

ملخص المقالة :

رویکردهای نوین بین‌المللی در طراحی منظر یادمانهای معاصر، از لحاظ معنایی دارای طراحی تخصصی منظر در فضاهای عمومی شهری هستند که در مناظر یادمانی ایران این امر نیازمند مطالعات جامع در این زمینه می‌باشد. هدف پژوهش حاضر تدوین مدل گونه‌شناسی معانی صریح و ضمنی منظر یادمانی معاصر در مصادیق یک‌سده اخیر ایران ‌است. بر‌این‌اساس معانی صریح منظرعینی از طریق گونه‌های‌کالبدی‌یادمانی، معانی ضمنی منظر‌ذهنی به‌واسطه گونه‌های‌روایی یادمانی و همچنین معانی صریح-ضمنی با گونه‌های کهن‌الگویی یادمانها مطالعه‌شده‌است. به منظور شکل‌گیری مدل‌فرضی، دسته‌بندی‌گونه‌ها براساس بررسی‌متون انجام‌شده و جهت آزمون‌ مدل‌فرضی، تمامی مولفه‌های استخراجی، با انتخاب تصادفی دو‌ نمونه‌موردی، به‌شیوه قیاسی مورد تحلیل قرارگرفته‌است. پژوهش‌کیفی حاضر به‌روش تحلیلی-تطبیقی و انتخاب نمونه‌ها با ابزار‌مشاهده، بررسی‌متون و مصاحبه بامتخصصین حوزۀ معماری‌منظر و معماری صورت‌گرفته‌است. یافته‌ها بیانگرآن ‌است که درگونه‌شناسی مناظر‌یادمانی معاصرایران، گونه‌های‌کالبدی شامل گونه‌های مقیاس‌کلان، مقیاس‌میانی و مقیاس‌خرد شهری، گونه‌های‌روایی حامل گونه‌های روایی-ارزشی‌جمعی، روایی-مکانی و روایی-فردی و گونه‌های آرکی‌تایپی دربرگیرنده گونه‌های نور-آب، گنبد-طاق، قبرتهی و استلا می‌باشد.

المصادر:

1. احمدی، فریال؛ صادقی، علی رضا. (1398). بررسی عوامل موثر بر مدیریت بصری دید‌ها و چشم‌انداز‌ها به سمت ابنیه با ارزش تاریخی – عملکردی (مطالعه موردی: منظر خیابانی آستانه سید علاالدین حسین شیراز). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، 21(3), 249-264.


2. اسدپور، علی. (1395). از منظر نزاع تا منظر دفاع، مفاهیم و گونه‌های پیوند منظر با جنگ، مجله علمی ترویجی منظر، (34)، 60-67.


3. بانی مسعود، امیر. (1399). معماری معاصر در ایران از سال 1304 تا کنون. تهران: ناشرکسری.


4. بوخر, آن ماری. (1395). منظر جنگ؛ ادراک منظر، استحکامات دفاعی و استتار در زمان جنگ. مجله منظر، 8(34), 38-49.


5. پروین، حسین؛ فرنوش، فهیمه (1395). یادمان شهدای گمنام، بررسی دو رویکرد منظره‌پردازی در ایران و عراق، مجله منظر، (34)، 94-107.


6. حجتی، بابک. (1388). حفاظت از یادمان، نشریه دانش مرمت و میراث فرهنگی، 5(3)، 1-10.


7. حقیقت‌بین، مهدی. (1396). جایگاه نشانه‌ها در تقویت حس مکان در باغ ایرانی. مجله منظر، 9(40), 6-15.


8. حمه جانی، یوسف؛ بایزیدی، قادر و سحابی، جلیل. (1397). نشانه‌شناسی مراسم آیینی پیرِ شالیار در منظر فرهنگی هورامان. مجله باغ نظر، 15 ( 67 ) : 17-30.


9. خواجه سعید، فرناز؛ بلیلان اصل، لیدا؛ ستارزاده، داریوش. (1400). گونه‌شناسی منظر یادمانی معاصر با رویکرد نشانه‌شناختی پیرس. مجله منظر, 13(56), 44-57.


10. ذکاوت، کامران. (1385). چارچوب استراتژیک مدیریت بصری شهر، نشریه آبادی، (53).


11. ریسمانی، امین؛ نصر، طاهره. (1393).  شناسایی مبادی بصری فرم در کالبد معماری آرامگاهی معاصر ایران. مجموعه مقالات اولین کنفرانس سراسری توسعه محوری مهندسی عمران، معماری، برق و مکانیک ایران، گرگان.


12. سرمستانی, محمد, فروتن, منوچهر, طهوری, نیر. (1397). آفرینش شاعرانه در فضای شهری: واکاوی نشانه شناختی فضای شهری باغ بلند شیراز. مجله هویت شهر, 12(2), 67-78.


13. ضرغامی، اسماعیل، قاسمی، سید سهراب و بهرامی دوست، پیمان. (1393). تبیین دیدگاه‌های طراحی یادمانهای شــهدای دفاع مقدس و مقابر مشاهیر ایران. مجموعــه مقالات اولین کنگره بین‌المللی افقهــای جدید در معماری و شهرسازی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.


14. طاهری سرمد, فائزه, عینی‌فر, علیرضا و شاهچراغی, آزاده. (1398). مقایسه‌ی تطبیقی گونه‌شناسی سازمان فضایی و عناصر کالبدی دوره‌های قاجار و پهلوی خانه‌های سنتی شهر کرمانشاه .مجله پژوهش های باستان شناسی ایران، 9(23): 149-168.


15. عادلوند, پدیده. (1395). جنگ و مجسمه‌های شهری تهران؛ از واقعیت عینی تا امر ذهنی.مجله منظر، 8(34), 82-93.


16. فرضیان, محمد. حجت, عیسی. (1392). تأملی بر مبانی نظری طراحی سه یادمان دفاع مقدس. مجله صفه، 23(1), 31-50.


17. قبادیان، وحید (1399). سبک شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران. نشر علم معمار، تهران.


18. قره بگلو، مینو؛ نژادابراهیمی، احد و جاویدمهر، ملیحه. (1395). شناسایی معیارهای طراحی منظر شهری با رویکرد پاسخ دهی محیطی(نمونه موردی:سرای محله جمالزاده). مجله هفت شهر، 4(55 و 56), 103-117.


19. کاظمی, علی؛ بهزادفر، مصطفی (1392). بازشناسی نظام معانی محیطی در محیطهای تاریخی با تأکید بر تحولات اجتماعی مخاطبان مطالعه موردی: محله صیقلان رشت. فصلنامه مطالعات شهری، 2(6), 75-87.


20. کیانی، مصطفی؛ یاری، احمد. (1386) یادمانهای جنگ، نمادهای فرهنگی. مجله آبادی، (58): 18-27.


21. گلابچی، محمود و زینالی فرید، آیدا. (1398). معماری آرکی‌تایپی (کهن الگویی). چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


22. ماهان، امین؛ منصوری، سیدامیر. (1396). مفهوم منظر با تأکید بر نظر صاحبنظران رشته‌های مختلف. مجله باغ‌نظر،14(47)، 17-28.


23. معماریان، غلامحسین و دهقانی تفتی، محسن. (۱۳۹۷). در جستجوی معنایی نو برای مفهوم گونه و گونه‌شناسی در معماری (مطالعه موردی‌: خانه گونه تالاردار شهر تفت). مجله مسکن و محیط روستا، ۳۷ (۱۶۲) :۲۱-۳۸.


24. ملاصالحی، حکمت الله (1394) بازخوانی حافظه و هویت در معماری یادمانی ایران، نشریه باغ نظر، 12(34)، 82-69.


25. ملینگ، لارا. (1395). منظر گذرا در دوران جنگ، بازنمایی بناهای یادمانی برای قرن بیست ویک، مجله منظر، (34)، 50-59.


26. مهربانی گلزار، محمدرضا و خمسه عشری، علی‌اکبر. (1395). منظر یادمانی جنگ: از واقع‌نمایی تا استعاره. مجله منظر, 8(34)، 68-81.


27. میناتور سجادی، آرمان؛ محمدزاده، شبنم و بوعلی‌زاده، ندا. (1394). منظر روایی خطوط باغ‌موزۀ دفاع مقدس. مجله منظر، 7(31)، 78-85.


28. یاوری‌کلور، معصومه؛ آیوازیان، سیمون؛ فخار تهرانی، فرهاد و ساعدسمیعی، اصغر. (1399). تبیین تأثیر جریانهای اجتماعی و سیاسی سالهای 1300 تا 1357 بر شکل‌گیری یادمانهای آرامگاهی ایران معاصر. مجله باغ نظر، 17(89 )، 5-18.


29. Bellentani, F. & Panico, M. (2016). The meanings of monuments and memorials: toward a semiotic approach, punctum, 2(1): 28-46.


30. Bradshaw, S. & Storm, l. (2013). Archetypes, symbols and the apprehension of meaning, international journal of jungian studies, 5(2), 154-176,


31. Hay, I., Hughes, A., & Tutton, M. (2004). Monuments, memory and marginalisation in ade laide’s prince henry gardens. Geografiska annaler, 86 (b/3): 201-216.


32. Jung, c.g. (1936). The concept of the collective unconscious. In collected works, vol. 9i. London: routledge & kegan paul.


33. Kužnik, L. (2015). Typology of dark tourism heritage with it`s implications on slovenian future dark tourism products. Rsc, 7(3).


34. Mohammad, O. (2016). The contemporary memorial landscape: How to convey meaning through design. A study based on cases from London and Palestine. PHD thesis. Edinburgh School of Architecture and Landscape: Architecture University of Edinburgh.


35. Olszewska, a. A., marques, p. F., ryan, r. L., & barbosa, f. (2016). What makes a landscape contemplative?, environment and planning b: urban analytics and city science, 45(1), 7–25.


36. Stevens, Q., & Franck, K. A. (2016). Memorials as spaces of engagement : design, use and meaning, routledge, taylor & francis, New York and London.


37. Tanovic, S. (2015). Memory in architecture: contemporary memorial projects and their predecessors, unpublished master’s thesis of science architecture, technische universiteit delft, university of sarajevo.


38. Young j. E. (1992). The counter-monument: memory against itself in germany today. Critical inquiry, 18(2): 267–296.