تبیین فرآیند ادغام روستاها در شهرهای اقلیم گرم و خشک ایران

الموضوعات :

محمدمهدی عزیزی ¹ , اسفندیار زبردست ² , رضا اکبری ³

1 - ستاد دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - استاد دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - عضو هیات علمی گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

تاريخ الإرسال : 26 الثلاثاء , ذو الحجة, 1440 تاريخ التأكيد : 18 الإثنين , رمضان, 1441 تاريخ الإصدار : 28 السبت , جمادى الأولى, 1446

الکلمات المفتاحية: اقلیم گرم و خشک ایران, گونه‌شناسی بافت‌های شهری روستابنیان, ادغام روستا در شهر, تبیین فرایند ادغام,

ملخص المقالة :

گونه های متفاوتی از عرصه های روستاشهری در فرایند ادغام روستاها در شهرها شکل می گیرند. درک صحیح از فرایند این ادغام و تبیین مراحل آن می تواند از جمله مسائل جامعه باشد. در این پژوهش، فرایند ادغام روستاها در اقلیم گرم و خشک، مبتنی بر سه مرحله آغاز ادغام، میزان­ادغام و آثار ادغام تبیین در نمونه شهرهای یزد،کرمان وکاشان تحلیل و تدقیق شدند. گونه­شناسی روستاشهرها براساس سه عامل ساخت­محور، جامعه­محور و طبیعت­محور، و با استفاده از تحلیل خوشه­بندی و روش k-means صورت گرفت. نتایج تحلیل نشان می­دهد که براساس عوامل موقعیت روستا در شهر، نوع توسعه آن و رابطه سه­وجهی مساحت، تراکم­جمعیتی و تراکم­ساختمانی، میزان ادغام روستا تعیین می­شود. در مرحله آثار ادغام، بیشترین عوامل تاثیرگذار بر ایجاد نابرابری­های­محیطی، درآمد پایین، ارزش پایین مسکن و مهاجرین غیربومی هستند. این نابرابری­ها در مرحله­اول ادغام بر اساس نیروهای تبادل، تعامل و تقابل شهر-روستا شکل­می­گیرند و در مرحله­ میزان ادغام تثبیت می­شوند.

المصادر:

1. اصغری زمانی، اکبر؛ خواجه، شاهرخ؛ زادولی، فاطمه؛ و بخشی¬زاده، پیام علی. (1392). ارزیابی میزان تغییرات کاربری اراضی در روستاهای الحاقی به کلانشهر تبریز طی دوره زمانی 91-1381 نمونه موردی آخماقیه. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی،2(7)، 48-35.
2. اکبری، رضا؛ و قادریان، مسعود. (1393). گونه¬شناسی بافت¬های روستاشهری؛ گام نخست در چشم¬اندازسازی روستاشهرها مطالعه موردی گونه¬شناسی بافت روستاشهری یزد. نشریه پژوهش¬های جغرافیای انسانی،46(3)، 635-656.
3. پاپلي يزدي، محمد حسين؛ و رجبي سناجردي، حسين. (1382). نظريه هاي شهر و پيرامون. تهران: انتشارات سمت.
4. تاجیک، اکرم. (1388). بررسی تحولات کالبدی – فضایی روستاهای مجاور کلانشهر تهران نمونه موردی دارآباد. پایان نامه ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران، تهران.
5. چگینی، رباب. (1391). تبیین پیامدهای کالبدی – فضایی ادغام هسته¬های روستایی در فرایند گسترش شهر نمونه موردی منطقه یک تهران. رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی، تهران.
6. حبیبی، سید محسن؛ تحصیلدار، مهدی؛ و پورمحمدرضا، نوید. (1390). شرحی بر اصول و قواعد شهرسازی بومی در ارتباط با نظریه¬های معاصر شهرسازی. مجله علمی-پژوهشی مسکن و محیط روستا، 135، 3-21.
7. حسینی حاصل، صدیقه. (1389). بررسی تطبیقی روند تحولات کالبدی – فضایی سکونتگاه¬های روستایی پیرامون کلانشهر تهران (پس از انقلاب اسلامی) با تاکید بر مجموعه¬های روستایی کهریزک و رودبار قصران. رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
8. دانشپور، زهره. (1385). تحليل نابرابري فضايي در محيط‌هاي پيرا ـ شهري. نشريه هنرهاي زيبا، 28، 14-5.
9. دلاور، علی. (1389). روش¬شناسی کیفی. نشریه راهبرد،19(54)، 329-307
10. رحمانی فضلی، عبدالرضا؛ و پریشان، مجید. (1388). تحولات ساختاری – کارکردی پس از تبدیل نقاط روستایی به شهر نمونه موردی شهر کانی سور، شهرستان بانه. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 9(12)، 128-101.
11. رضوانی، محمدرضا. (1381). تحلیل الگوهای روابط و مناسبات شهر و روستا در نواحی روستایی اطراف تهران. فصلنامه پژوهش¬های جغرافیایی. 34(43)، 81-94.
12. صبري، رضا؛ و سيروس، مهرزاد فلاح. (1386). طراحي نوين ساختار گردشگري در روستا- شهرها نمونه موردي:روستا- شهر فرحزاد. مجله مسکن و انقلاب، 120(26).
13. سپاهی، مریم؛ دارابی، حسن؛ و ایرانی بهبهانی، هما. (1395). تحلیلی بر رویکردهای نوظهور روستا- شهر. فصلنامه علمی-پژوهشی مسکن و محیط روستا، ۳۵ (156)، ۱۱۱-۱۲۶.
14. سرور، رحیم؛ چتر، پروین؛ و کاظمی زاد، شمس اله. (1391). بررسی پیامدهای ادغام بافت¬های روستایی در شهر مطالعه موردی شهر میاندوآب. مجله چشم¬انداز جغرافیایی (مطالعات انسانی)، 7(20)، 56-43.
15. سلیمانی، محمد؛ افراخته، حسن؛ سعیدنیا، احمد؛ و چگینی، رباب. (1392). تحلیل پیامدهای کالبدی- فضایی ادغام هسته¬های روستایی در منطقه یک شهر تهران. فصلنامه اقتصادفضا و توسعه روستایی، 2(1)، 149-115.
16. شفیعی ثابت، ناصر. (1387). تحولات کالبدی – فضایی روستاهای پیرامون کلانشهر تهران با تاکید بر تغییرات کاربری اراضی کشاورزی (82-1355) نمونه موردی روستاهای رباط کریم. رساله دوره دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی روستایی. دانشگاه شهید بهشتی.تهران.
17. شمس¬الدینی، علی؛ شکور، علی؛ رضایی، محمدرضا؛ و پناهی، لیلا. (1390). تحلیلی جغرافیایی بر جریانات متقابل روستایی – شهری مطالعه موردی مرودشت و روستاهای پیرامونی. فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، 4(12)، 99-79.
18. شمسی، رقیه؛ افراخته، حسن؛ و عزیزپور، فرهاد. (1394). پیامدهای کالبدی – فضایی ادغام روستاشهری(نظام مسکن در جماران). مجله جغرافیا و آمایش شهری – منطقه¬ای، 5 (17)، 102-85.
19. ضیاء توانا، محمد حسن؛ و امیرانتخابی، شهرام. (1386). روند تبدیل روستا به شهر و پیامدهای آن در شهرستان تالش، فصلنامه جغرافیا و توسعه، 5(10)، 128-107.
20. ظاهری، محمد. (1387). نقش روند گسترش کالبدی شهر تبریز در ایجاد تغییرات اراضی حومه شهر و روستاهای حوزه نفوذ مطالعه موردی روستاهای الوارسفلی، باغ معروف، شادآباد مشایخ و کندرورد. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 7(11)، 181-198.
21. عزیزی، محمد مهدی؛ زیردست، اسفندیار؛ و اکبری، رضا. (1398). واکاوی تبلور عدالت محیطی در انديشه آرمان‌شهری اسلامی جهت کاربست در شهرسازی اسلامی (نمونه موردی محله روستا بنیان سفین کیش)، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 9(34)، 5-22.
22. علی اکبري، اسماعیل. (1383). توسعه شهري و آسیب شناسی اجتماعی در ایران. پژوهش¬هاي جغرافیایی، 4(48)، 49-69.
23. فیروزنیا، قدیر؛ کاظمی، مهدی موسی؛ و صادقی، اعظم. (1390). مطالعه تاثیر ادغام روستا در شهر نمونه: روستاهای ادغامی در شهر کاشان، مجله جغرافیا و توسعه، 9(25)، 96-79.
24. کسمایی، مرتضی. (1372). پهنه¬بندی اقلیمی ایران: مسکن و محیط های مسکونی.) چاپ اول). تهران: انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
25. گلی، علی. (1383). تحلیل فرایند گذار از روستا به شهر و طراحی مدلی برای شناسایی روستاهای در حال گذار در ایران. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
26. مفيدي، سيد مجيد؛ و يماني، پريسا. (1387). روستاشهرالگويي براي توسعه شهري پايدار. مجله آبادي، 60 ، 56- 59.
27. نوش آفرین، ساناز. (1389). روستاـ شهر، تجربه‌ای جدید در شهرهای امروز. مجله علمی- ترویجی منظر، 2(9)، 18-21.
28. Begum, H. (2005). Addressing Planning Problems for Territorial Integration of Urban Villages in Delhi: A Case Study of Masoodpur. Jahangirnagar Planning Review, 3, 1-10.
29. Biddulph, M., Franklin, B., & Tait, M. (2003). From concept to completion: A critical analysis of the urban village. Town and Regional Planning, 74(2), 165-193.
30. Esparcia, Almudena Buciega (Eds.). (2005). Final meeting RURBAN project. Brussels: European Commission.
31. Doygun, H. (2005). Urban Development in Adana, Turkey, and its environmental consequences. International Journal of Environmental Studies, 4(62),391-401.
32. Hamilton, D.K. (1999). Governing Metropolitan Area, Response ton Growth and Change. New York: Taylor& Francis Group.
33. Hara, y., Honda, R., Sekiyama, M., & Hiramatsu, A. (2010). Impacts of housing development on nutrients flow along canals in a peri-urban area of Bangkok. water science and technology, 61,1073-1080.
34. Hao, P. (2012). Spatial Evolution of Urban Villages in Shenzhen. Utrecht University (Doctoral dissertation, Dissertation. 11-28.
35. Lin, Y.L., Meulder, B.D. (2012). A conceptual framework for the strategic urban project approach for the sustainable redevelopment of “villages in the city” in Guangzhou. Habitat Int, 36, 380–387.
36. Narain, V., & Nischal, S. (2007). The peri-urban interface in Shahpur Khurd and Karnera, India. Environment and Urbanization, 19(1), 261-273.
37. Verbeelen, C. (2013). The Collaboration of Actors in Urban Village Redevelopment Projects in Shenzhen, China. Unpublished master’s thesis ,University of Amsterdam, Amsterdam.
38. Wang, Y.P., Wang, Y., & Wu, J. (2009). Urbanization and informal development in China: urban villages in Shenzhen. International Journal of Urban and Regional Research, 33(4), 957-973.
39. Webster, D. (2002). On the Edge: Shaping the future of pri-urban East Asia. Stanford University: Asia/Pacific Research Center.
40. Zhang, T. (2000). Land market forces and government's role in sprawl: The case of China. Cities, 17(2), 123-135.