واکاوی الگوی کالبدی- ساختاری در عملکرد گونه‌شناسی اقلیمی خانه‌های روستایی اقلیم گرم و مرطوب ایران (مطالعه موردی: روستای هنگام جزیره قشم )

الموضوعات :

مهناز اژدری ¹ , سمانه زین العابدین زاده ²

1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 - دانش آموخته دکتری، گروه معماری، دانشگاه بین¬المللی کیش، کیش، ایران

تاريخ الإرسال : 19 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1446 تاريخ التأكيد : 26 الأحد , رجب, 1446 تاريخ الإصدار : 13 الأربعاء , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: الگوی کالبدی- ساختاری, گونه‌شناسی, خانه روستایی, اقلیم گرم و مرطوب, روستای هنگام.,

ملخص المقالة :

    گونه‌شناسی الگوی کالبدی-ساختاری خانه‌های روستایی تجلی‌دهنده عملکرد اقلیمی این خانه‌ها است که می‌تواند در جهت بهبود عملکرد اقلیمی و محیطی در خانه‌های امروزی نیز مورد استفاده قرار گیرد. لذا هدف پژوهش واکاوی الگوی کالبدی- ساختاری در عملکرد گونه‌شناسی اقلیمی خانه‌های روستایی روستای هنگام در جهت استفاده در معماری امروز در این اقلیم است. روش تحقیق کیفی- کمی و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی با ابزار عکسبرداری و برداشت است. در جهت تحلیل خانه‌های روستای هنگام از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. سپس با استفاده از فرمول DOV انحراف معیار و قانون استرژنیر درصد فراوانی و همسویی معیارهای پژوهش با اقلیم و عملکرد منطقه بیان شد و با توجه به درصد فراوانی بهینه‌ترین گونه خانه از تمام لحاظ معیارهای پژوهش در نرم افزار فلوئنت شبیه‌سازی شد. نتایج نشان داد که معیارهای تنوع فضایی، نسبت و هندسه فضاهای بسته، سرپوشیده و باز، فرم، مصالح، تناسبات بازشو، ابعاد و تناسبات اتاق و موقعیت بادگیر، سازماندهی اقلیمی فضاها، سازماندهی فضایی در پلان، ارتباط با حیاط(طبیعت) و ارتباط با زمین؛ در هر سه خانه حاجی رضا، استاد احمدصالح و محمد همسو با عملکرد اقلیمی در این خانه‌ها شکل گرفته‌اند. ضمن آنکه خانه حاجی‌رضا از دو خانه محمد و استاد احمد صالح از منظر الگوی کالبدی- ساختاری همسویی بیشتری با اقلیم گرم و مرطوب را دارد. این مهم با توجه به تامین آسایش حرارتی در فضای داخلی خانه حاجی رضا نیز واضح است که عملکرد اقلیمی مطلوب این خانه را با توجه به متغیر بودن دمای 3.16e+01 تا 3.27e+02 نشان می‌دهد.

 

المصادر:

- آریان‌کیا، مصطفی؛ زیاری، کرامت اله.(1402): گونه‌شناسی کالبدی الگوهای معاصر خانه‌های بافت تاریخی روستای سیف آباد بالایی (قدیم) شهرستان کازرون. پژوهش‌های روستایی،14(3)،صص 520-537.
- بقایی، پرهام؛ خرم‌آبادی، بهزاد؛ عابدی، مهدی.(1392): مطالعه میدانی به منظور گونه شناسی خانه‌های روستایی لرستان بر مبنای ویژگی‌های اجتماعی-کالبدی. فصلنامه هفت حصار، 1(3)، صص 5-14.
-بلالی اسکویی، آزیتا؛ دهقان. سمانه.(1400). گونه شناسی کالبدی خانه‌های تاریخی ارومیه در دوره قاجار. فصلنامه آرمانشهر، 14(37)، صص 1-14.
-بن شمس، آمنه؛ گندمکار، امیر؛عطائی، هوشمند؛ صابری، حمید.(1398):ارزیابی معماری همساز با اقلیم جزیره قشم به روش ترجونگ- ماهانی در عصر گرمایش جهانی، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 9(2)، صص65-81.
-بیتی،حامد؛ پورجواد اصل، باقر؛ قره بگلو، مینو؛ ناصری، حسام.(1399): تأثیر اقلیم بر سازمان فضایی مسکن روستایی بر اساس نظریه نحو فضا (مورد مطالعه: روستاهای استان آذربایجان شرقی). فصلنامه پژوهش‌های روستایی، 11(4)، صص 749-767.
- پوردیهمی، شهرام.(1390): فرهنگ و مسکن، نشریه مسکن و محیط روستا، 30(134)، صص3-18.
-رزمی، حمیدرضا؛ حسینی نژاد، لادن؛ غلامی، میلاد.(1401): گونه‌شناسی مسکن روستایی شهرستان گرگان بر پایه الگوهای بومی ساختاری - کالبدی
(نمونه موردی: روستای زیارت)، معماری شناسی، 5(24)، صص 47-62.
- زینلیان، نفیسه؛ هانیه، اخوت.(1396): ساختارشناسی حیاط در خانه های قجری اقلیم گرم و خشک و گرم و مرطوب با تمرکز بر گونه «حیاط مرکزی» (مطالعه موردی: خانه‌های یزد و دزفول). مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 8(30)،صص 15-29.
-سلطان زاده، حسین؛ قاسمی نیا، مازیار.(1390): گونه شناسی ساختار کالبدی-کارکردی معماری مسکونی استان گلستان، مجله آرمانشهر، 7، صص1-15.
- غفاری، سیدرامین؛ میری، آسیه.(1396): فرآيندهاي مکانی فضايی در گونه‌شناسی مسکن روستايی -مورد مطالعه: (استان چهارمحال و بختیاري؛ دهستان کیار غربی). نشریه علمی – پژوهشی برنامه ریزی توسعه کالبدی،2(3)، صص117-128.
- کرباسی، عاطفه.(1402): گونه شناسی ایوان در خانه‌های تاریخی نجف آباد. فصلنامه مرمت و معماری ایران، 13(35)، صص 19-36.
- مشهدی، علی؛ سینایی، آیلا.(1402): تحلیل قیاسی اثرپذیری مؤلفه‌های پیکره‌بندی کالبدی و فضایی خانه‌های قاجاری از فرهنگ و اقلیم در مناطق "گرم و خشک" و "گرم و مرطوب" ایران. دو فصلنامه علمی معماری اقلیم گرم و خشک، 11(1)، صص 193-210.
-معقولی،نادیا؛ احمدزاده، معصومه.(1396): گونه شناسی مسکن روستایی شهرستان سواد کوه از نظر معماري و سازه، مسکن و محیط روستا، شماره160، صص87-102.
- نیک قدم، نیلوفر.(1401): گونه‌شناسی اقلیمی خانه‌های بومی در حاشیۀ شمالی خلیج فارس و دریای عمان به‌‌منظور الگوگیری در طراحی مسکن امروز. فصلنامه صفه، 32(3)، صص 31-47.

-Ghanbari,S., Yeganeh,M. bemanian,M.R.(2022): Architecture Typology of Rural Plain Houses Based on Formal Features, Case Study: (Talesh, Iran), a section of the journal Frontiers in Built Environment,8,PP.1-15.
-Jegan,H.(2021): Rural house types, Chapter – VII, RURAL HOUSE TYPES AND BUILDING MATERIALS OF RURAL SETTLEMENTS,Unit1, Settlement Geography.
- Nur BACAK,F., DAĞ GÜRCAN,A., TERECİ,A.(2020): RESIDENTIAL TYPOLOGY RESEARCH ON RURAL ARCHITECTURE HERITAGE: ÇAVUŞ VILLAGE (KONYA, BEYŞEHİR), LIVENARCH VII, livable environments & architecture, 7th international congress.PP.590-604.
-Peña‑Huaman,F., Sifuentes‑Rivera,D., Yarasca‑Aybar,C.(2022). Architectural typology of rural housing in Jaen, Peru, Built Heritage,6(2).PP.1-18.
-Tavana, S.H., Mofidi Shemirani, S. M., Pournaseri, Sh.(2021): Comparative Typology of Sustainable Rural Housing; A Climatological Approach (Case Study: Dulab and Ramkan Villages of Qeshm Island in the South of Iran). Journal of Sustainable Rural Development,6(1),Pp.139-149.
-Oveisi Keikha,Z., Kavosh,H.A., Heidari,A. Davtalab,J.(2020): A Typology of Sistan's Vernacular Housing in Terms of Open and Closed Space Formation, Housing and Rural Environment,171.Pp.53-62.