-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بیان ادبی شعر و سرایش رباعی و دوبیتی
سید احمد حسینی کازرونییکی از پیشینیان محقّقان ادبی، یعنی ارسطو در خصوص نحوة تأثیر بیان شاعر در مضامین ادبی و عاطفی گفته است: عظمت بیان شاعر در این است که اصل تقلید و محاکات را ماهرانه نشان دهد، گروهی دیگر بر این عقیدهاند که: شیوة طرح مطالب را از محتوای موضوع، مهمتر جلوه دادهاند، چنان که چکیده کاملیکی از پیشینیان محقّقان ادبی، یعنی ارسطو در خصوص نحوة تأثیر بیان شاعر در مضامین ادبی و عاطفی گفته است: عظمت بیان شاعر در این است که اصل تقلید و محاکات را ماهرانه نشان دهد، گروهی دیگر بر این عقیدهاند که: شیوة طرح مطالب را از محتوای موضوع، مهمتر جلوه دادهاند، چنان که فرمالیستهای روسی، بحث ادبیات کلام (Literatiness) را مطرح کردهاند. پس زبان ادبی، جز ظاهر الفاظ، شباهتی به زبان عادی ندارد، بنابراین شاعران در بیان ادبی خود به آرایههای ادبی از جمله تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز و همانندهای آن متوسّل شدهاند تا بدین وسیله بتوانند مضامین را با تمسّک به صور خیال و نکته آفرینیها در سرودههای خود با نازک اندیشی نمایان سازند و رباعی نیز یکی از نابترین قالبهای شعر فارسی و یکی از اصیلترین و کهنترین انواع آن ... پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - نقش و جایگاه اجتماعی زنان دوره ی پارتی
مریم قاسم نژاد حسین کوهستانیهدف این پژوهش بررسی وضعیت زنان، نقش و جایگاه آنان در طبقات اجتماعی دوره ی پارتی بود.این پژوهش به شیوه ی توصیفی تحلیلی انجام یافته است . شیوه ی گرد آوری اطلاعات به شیوه ی کتابخانه ای است و سعی شده تا همه ی بازنمایی های زنان این دوره بر اساس داده های باستان شناختی و آثار چکیده کاملهدف این پژوهش بررسی وضعیت زنان، نقش و جایگاه آنان در طبقات اجتماعی دوره ی پارتی بود.این پژوهش به شیوه ی توصیفی تحلیلی انجام یافته است . شیوه ی گرد آوری اطلاعات به شیوه ی کتابخانه ای است و سعی شده تا همه ی بازنمایی های زنان این دوره بر اساس داده های باستان شناختی و آثار باقی مانده هنر پارتی مورد مطالعه قرار گیرد همچنین تاثیر فرهنگ و هنر یونان را بر روی پوشش زنان پارتی بررسی کند. نتایج این پژوهش نشان داد که در این دوره بیشتر از ادوار پیشین به شمایل نگاری زنان توجه و پرداخته شده بود و حضور زنان در جامعه نسبت به دوره هخامنشیان کمرنگ تر بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - نگاره زن اشکانی بر روی آثار و یافتههای باستان شناسی
سارا ذوالفقاری بهمن فیروزمندی یعقوب محمدی فرهدف این پژوهش بررسی حضور، نمایش و جایگاه زن به مفهوم وسیع آن بر روی آثار و مواد فرهنگی باستانشناختی برجای مانده از دوران اشکانیان میباشد. جامعه پژوهش شامل نقش و نگار زنان بر روی آثار دوران اشکانی است. نمونه نگاره های زن بر اساس شواهد باستانشناختی میباشد. طرح تحقیق ت چکیده کاملهدف این پژوهش بررسی حضور، نمایش و جایگاه زن به مفهوم وسیع آن بر روی آثار و مواد فرهنگی باستانشناختی برجای مانده از دوران اشکانیان میباشد. جامعه پژوهش شامل نقش و نگار زنان بر روی آثار دوران اشکانی است. نمونه نگاره های زن بر اساس شواهد باستانشناختی میباشد. طرح تحقیق توصیفی-تحلیلی و بر پایه تطبیق دادهها بهصورت کیفی است. گردآوری اطلاعات به روش کتابخانهای و موزهای با استفاده از منابع مکتوب و دیجیتال انجام شدهاست. نتایج نشان میدهند که در این دوره بیشتر از ادوار پیشین به شمایل نگاری زنان توجه شده و نسبت به دورههای قبل از خود به کلی متفاوت است. محصولات هنری به شدت التقاطی هستند و هیچ سبک خاصی در آنها به چشم نمیخورد. نوع پوشش رایج زنان دوره اشکانی در مناطق مختلف متفاوت است. وجود آثار بهجا مانده از نگاره زنان و ملکهها بر روی سکهها، نقوشبرجسته، سردیسها، نیمتنهها، پیکرکها، مجسمهها، نقاشیهایدیواری، آرایههای معماری، زینتآلات، ظروف و ریتونها بیانگر نقش و حضور سیاسی و اجتماعی زنان در این دوره میباشد. از سویی دیگر مقایسه آنها با دورههای مختلف راه را برای شناخت هر چه بیشتر بافت اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و سیاسی در دوره اشکانی هموار میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - نقش زنان در ادوار هخامنشی، اشکانی و ساسانی بر اساس سکههای بازمانده
عزیزه یوسفی حسین علیزاده حسن درخشیهدف پژوهش حاضر مطالعهی نقش زنان در ادوار هخامنشی، اشکانی و ساسانی بر اساس سکههای بازمانده بود. جامعهی پژوهش شامل منابع مکتوب تاریخی و دیگر آثار مرتبط با موقعیت زنان در سلسلههای هخامنشی، اشکانی و ساسانی میباشد. نمونه پژوهش، سکههای برجای مانده از دوره هخامنشی، اشکان چکیده کاملهدف پژوهش حاضر مطالعهی نقش زنان در ادوار هخامنشی، اشکانی و ساسانی بر اساس سکههای بازمانده بود. جامعهی پژوهش شامل منابع مکتوب تاریخی و دیگر آثار مرتبط با موقعیت زنان در سلسلههای هخامنشی، اشکانی و ساسانی میباشد. نمونه پژوهش، سکههای برجای مانده از دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی بود. روش پژوهش توصیفی -تحلیلی است. گردآوری اطلاعات به شیوهی کتابخانهای و با استفاده از اسناد، مدارک مکتوب و منابع معتبر انجام گرفت. تحلیلدادهها با استفاده از روش تحلیلمحتوا صورتگرفت. یافتهها نشانداد که، اگر چه سکه ابزاری جهت مبادلات اقتصادی، نشانه استقلال و معرف ملیت هر قومی است، ولی درعینحال سند معتبری است که اطلاعات مفیدی در زمینههای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تاریخ گذشته ملتها و جایگاه زنان را ارائه میدهد. تصاویر، نام و لقب زنان سلطنتی، تصاویر ایزدبانوان و نمادهای وابسته به آنان که بر روی سکههای اشکانی و ساسانی نقش بسته بیانگر جایگاه رفیع زن در این ادوار بود. اگرچه الواح هنری بهجامانده از دوره هخامنشی اطلاعات باارزشی در مورد زنان این عصر به-دست میدهد، ولی در سکههای این دوره مانند سایر آثار تصویر زن دیده نمیشود. زنان دربار هخامنشی، اشکانی و ساسانی بهعنوان مصداق زنان مقتدر و مدبر و با اراده در عرصه سیاست و اجتماع ایفای نقش کردهاند. در کل زنان در این ادوار به پایگاهی برابر پایگاه مردان (پادشاهان)، دست یافته و نام و نمودشان بر روی سکهها ماندگار شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - پیشنهادی برای گاهنگاری و تعیین کاربری بقایای معماری دفاعی کوه اشکوت، محمودآباد (شمال غربی ایران)
حمید امان اللهی محمدرضا قدریکوه اشکوت در شمال شرقی شهر محمودآباد، دارای آثار باستانی وسیعی است. در اضلاع غربی، شمالی و جنوبی این کوه، بناهای سنگی فروریختهای وجود دارد که بهاحتمال مربوط به استحکامات دفاعی یک دژ است. همچنین، بر بالای این کوه، سازههای معماری پراکندهای بهصورت پشتههای کم ارتفاع و چکیده کاملکوه اشکوت در شمال شرقی شهر محمودآباد، دارای آثار باستانی وسیعی است. در اضلاع غربی، شمالی و جنوبی این کوه، بناهای سنگی فروریختهای وجود دارد که بهاحتمال مربوط به استحکامات دفاعی یک دژ است. همچنین، بر بالای این کوه، سازههای معماری پراکندهای بهصورت پشتههای کم ارتفاع و پایه دیوارهای منظم دیده میشود. توصیف، تفسیر و گاهنگاری این آثار، با توجه به شیوه ساخت، مصالح بهکار رفته، دادههای سفالی و الگوهای دیریناقلیمشناختی انجام شده است. پس از مطالعات تطبیقی، بازة زمانی کاربرد این کوه و آثار معماری اصلی دژ بهطور احتمالی به هزاره اول ق.م تخمین زده میشود که بعدها در دوره اشکانی-ساسانی با توجه به موقعیت راهبردی آن مجدداً مورد سکونت قرار گرفته است. طی بررسی مقدماتی سطح کوه اشکوت و توده خاکهای حفاریشده توسط حفاران غیرمجاز، قطعاتی از ظروف سفالی شامل لبه، دسته، کف و بدنه، بدون لعاب با خمیر و پوشش نخودی رنگ که بهاحتمال زیاد متعلق به هزاره اول ق.م، دوره اشکانی-ساسانی است، بهدست آمد. عوامل طبیعی و انسانی در گذر زمان، آثار کوه اشکوت و بقایای معماری روی آن را تغییر دادهاند. حفاریهای غیرمجاز عامل مهمی است که پلان معماری این محوطه بزرگ طبیعی - باستانی را دچار آسیب کرده است. در این زمینه لازم است، برنامههای حفاظتی و مدیریتی مورد توجه مسئولان میراث فرهنگی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - گونهشناسی ساختار قبور دورۀ اشکانی منطقه جنوبی دریای کاسپی حاصل کاوشهای علمی باستانشناسی
سهیل احمدى واستانىظهور و منشأ الگوهای تدفینی بهدرستی مشخص نیست، ولی الگوهای تدفین و آدابورسوم خاکسپاری مردگان در هر منطقه، ارتباط مستقیمی با اعتقادات و جهانبینی اقوام، سطح طبقاتی افراد از لحاظ اجتماعی _ اقتصادی، سنتهای بومی و ویژگیهای جغرافیای طبیعی آن منطقه دارد. الگوهای تدفین در چکیده کاملظهور و منشأ الگوهای تدفینی بهدرستی مشخص نیست، ولی الگوهای تدفین و آدابورسوم خاکسپاری مردگان در هر منطقه، ارتباط مستقیمی با اعتقادات و جهانبینی اقوام، سطح طبقاتی افراد از لحاظ اجتماعی _ اقتصادی، سنتهای بومی و ویژگیهای جغرافیای طبیعی آن منطقه دارد. الگوهای تدفین در ادوار باستانی بهعنوان رویکردی مهم در مطالعات باستانشناسی، از بدو شروع فعالیتهای باستانشناسی همواره مورد توجه باستانشناسان و پژوهشگران قرار داشته است. یکی از این ادوار، دورۀ اشکانی است. برایناساس، مهمترین هدف این مقاله روشنساختن انواع ساختار قبور دورۀ اشکانی در منطقۀ جنوبی دریای کاسپی و تفسیرهای گوناگون از آنها است تا از این طریق به درک و شناخت درستی درخصوص انواع ساختار قبور مردمان این منطقه و ارتباط آنها با سایر مناطق زیر سیطرۀ حکومت اشکانی دست پیدا کنیم. در گونهشناسی ساختار قبور، به مباحث نظری معماری قبور، یعنی فضا، شکل یا فرم و نوع مصالح پرداخته شده است. اطلاعات این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانهای و پژوهشهای میدانی گردآوریشده و به شیوۀ کیفی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که (۱) ساکنان منطقۀ جنوبی دریای کاسپی در دورۀ اشکانی از الگوهای تدفینی نظیر چالهای ساده، دخمهای، تدفین خمرهای، چهار چینهسنگی و رفی برای دفن مردگان خود استفاده میکردهاند؛ (۲) تعدادی از الگوهای تدفینی دورۀ اشکانی این منطقه ادامۀ سنت تدفین دوران گذشته بوده و نشاندهندۀ تداوم فرهنگی در این منطقه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - پژوهشهای باستانشناسی در محوطههای باستانی درۀ رودخانه سیروان؛ شهرستانهای سنندج و سروآباد استان کردستان
شکوه خسروی سامان مصطفی پور فرهاد فتاحیبررسی باستان شناختی بخشی از درۀ رودخانۀ سیروان در حد فاصل شرق شهرستان سروآباد و غرب شهرستان سنندج در جنوب غربی استان کردستان طی مهرماه ۱۳۹۶ به انجام رسید. منطقۀ مورد بررسی با ارتفاعات متعددی که پوشیده از درختان بلوط و بَنه است محصور شده و دره، شکلی V مانند به خود گرف چکیده کاملبررسی باستان شناختی بخشی از درۀ رودخانۀ سیروان در حد فاصل شرق شهرستان سروآباد و غرب شهرستان سنندج در جنوب غربی استان کردستان طی مهرماه ۱۳۹۶ به انجام رسید. منطقۀ مورد بررسی با ارتفاعات متعددی که پوشیده از درختان بلوط و بَنه است محصور شده و دره، شکلی V مانند به خود گرفته که عرض اندک و شیب تندی دارد. این وضعیت شرایط ایده آلی برای شکل گیری محوطه ها و استقرارهای انسانی نیست و به همین دلیل، پیش از بررسی نیز انتظار کشف محوطه های متعدد، منطقی نبود. این بررسی تنها نواحی آبگیر سد نی آباد را در بر می گرفت، که در نتیجۀ آن مجموعاً ۱۱ محوطه شناسائی گردید. قدیمی ترین محوطه به دورۀ اشکانی تعلق دارد و یافته های کهن تری از این بررسی به دست نیامد. از این دوره ۶ محوطه شناسائی شده است. پس از این دوره، یافته هایی از قرون ۴ تا ۶ هجری قمری تنها در یک محوطه شناسایی شد. کمبود محوطه های باستانی در محدودۀ دره به احتمال زیاد با جریان های زمین ریخت شناسی و وضعیت توپوگرافی دره در ارتباط است تا هرچیز دیگر. فقدان اراضی قابل کشاورزی، سنگلاخی بودن منطقه و شیب بیش از حد اراضی واقع در دره باعث شده تا در سرتاسر منطقه تنها ۹ محوطه باستانی و دو گورستان شکل بگیرد. قرارگیری در شیب دامنه ها و تکدوره ای بودن محوطه ها باعث گردیده در اغلب محوطه ها ما تنها شاهد وجود شمار اندکی قطعه سفال باشیم که به ظاهر در بستری طبیعی و فاقد هر گونه نهشتۀ باستان شناختی پراکنده هستند. برای شناخت محوطه های در خطر دره طی طرح عمرانی، چهار مورد از آنها مورد گمانه زنی قرار گرفت که سه محوطه دارای بقایای استقرار فصلی بود و در محوطۀ ده کهنۀ ۱، گورستانی از دورۀ اشکانی آشکار گردید که یک گور چاله ای ساده و یک گور خمره ای از کاوش آن آشکار گردید. ظاهراً در طول تاریخ به دلایل پیش گفته، درۀ رودخانۀ سیروان در محدودۀ روستاهای نگل تا نی آباد دارای استقرارهای متعدد و چندان مهمی نبوده و با توجه به شرایط محیطی و توپوگرافی شاهد آبادانی و رونق این نواحی نیستیم. الگوی پراکندگی مکان های باستانی و وضعیت ظاهری نهشته های باستان شناختی نشان می دهد که الگویی مشابه با امروز در منطقه حکمفرما بوده است. در حال حاضر، در شش ماه از سال، مردم منطقه در خانه ها و اتراقگاه های پراکنده واقع در زمین کشاورزی و باغ خود در حاشیۀ رودخانه زندگی می کنند و طی فصل سرد سال به روستا باز می گردند. بدون تردید، این الگو به دلیل محدودیت های زیستمحیطی شکل گرفته و ادامه یافته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - گونهشناسی و تحلیل سکههای خاراسن در موزه ایران باستان
بیتا سودایی ابوطالب مقسمخاراسن یکی از شهرهای است که بنا بر اهداف تجاری، به فرمان اسکندر مقدونی در منطقه اروندرود تأسیس شده و تا سال ۱۲۷ ق.م توسط شاهان سلوکی اداره میشده است. در سال ۱۲۵ ق.م هوسپائوسین به عنوان یکی از حکام محلی با ضرب سکه اعلام خودمختاری کرده است. این شهر به علت موقعیت سوقالجی چکیده کاملخاراسن یکی از شهرهای است که بنا بر اهداف تجاری، به فرمان اسکندر مقدونی در منطقه اروندرود تأسیس شده و تا سال ۱۲۷ ق.م توسط شاهان سلوکی اداره میشده است. در سال ۱۲۵ ق.م هوسپائوسین به عنوان یکی از حکام محلی با ضرب سکه اعلام خودمختاری کرده است. این شهر به علت موقعیت سوقالجیشی در تجارت آبی دارای اهمیت بسیاری بوده است. منابع تاریخی اطلاعات اندکی در مورد شاهان محلی خاراسن به پژوهشگران میدهند. از این رو، بررسی مسکوکات برجای مانده از این شاهان همراه با متون تاریخی بهترین روش مطالعه آنها به شمار میرود. هدف از این پژوهش معرفی سکههای خاراسن موجود در موزه ملی ایران و بررسی وقایع تاریخی و ضرب سکههای نقره و مسی توسط شاهان محلی خاراسن است. این پژوهش به روش میدانی و اسنادی با رویکرد تاریخی انجام شده است. نتایج نشان میدهد که این سکهها متعلق به شاهان هوسپائوسین، مهرداد دوم و شاهان خاندان آتامبلوس است. مطالعات تاریخی و سکهشناسی مشخص میکند که هوسپائوسین تا آتامبلوس ششم با مناطق عربی خلیج فارس مراودات تجاری داشتهاند و از نظر سیاسی این حاکمان محلی نقش موازنه منفی در منطقه ایفا میکردند. از زمان پاکور دوم به بعد، اداره این منطقه به شاهزادگان پارتی سپرده شده و بدین طریق قدرت حاکمان محلی محدود گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - شکوه فرهنگ و تمدن ایرانی در چین
داریوش اکبرزادهنخستین پیوندهای میان ایران و چین به روزگاران کهن و به دوره اشکانی برمیگردد. این روابط از دو راه، یعنی از راه "دریای پارس" در جنوب و از "راه ابریشم" در شمال شرق ایران کهن در عمل به پیدایی آمده است. آشکار است که راه ابریشم برای ایرانیان بودایی چون پارتیان و ویژهتر برای چکیده کاملنخستین پیوندهای میان ایران و چین به روزگاران کهن و به دوره اشکانی برمیگردد. این روابط از دو راه، یعنی از راه "دریای پارس" در جنوب و از "راه ابریشم" در شمال شرق ایران کهن در عمل به پیدایی آمده است. آشکار است که راه ابریشم برای ایرانیان بودایی چون پارتیان و ویژهتر برای سغدیان بس شناخته شده بود. از این روی شنیدن و خواندن اخبار تازه یافتههایی از فرهنگ و تمدن ایرانی در شرق دور (چین، نیز ژاپن) چندان شگفتانگیز نیست. یکی از شگفتترین کشفیات سالهای اخیر باستانشناسی در چین، به پیدایی آمدن نقشبرجسته "تطهیر آتش" و "آئین سگ دید" زرتشتی است که تنها از راه نوشتههای دینی مزدیسنا شناخته شده است؛ دیگری نیز سنگنوشته جدید دو زبانه سغدی- چینی است. این مقاله به معرفی و بررسی این دو یادگار ارجمند میراث فرهنگی ایران زمین در چین میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - نگرشی بر آیین تدفین گورخمره ای دوران اشکانی در حاشیه غربی زاگرس مرکزی (مریوان)
یعقوب محمدیفر علیرضا هژبری نوبریتدفین گورخمرهای از شیوه های رایج تدفین دوران اشکانی است. تاکنون گورستانهای متعددی از این دوران در نقاط مختلف کشف و حفاری گردیدهاند. لیکن در منطقه مریوان به دلیل عدم انجام بررسیها و مطالعات باستانشناسی هیچگونه اطلاعی از وضعیت تاریخی و باستانشناسی منطقه و وجود گورخم چکیده کاملتدفین گورخمرهای از شیوه های رایج تدفین دوران اشکانی است. تاکنون گورستانهای متعددی از این دوران در نقاط مختلف کشف و حفاری گردیدهاند. لیکن در منطقه مریوان به دلیل عدم انجام بررسیها و مطالعات باستانشناسی هیچگونه اطلاعی از وضعیت تاریخی و باستانشناسی منطقه و وجود گورخمره در این ناحیه وجود نداشت. خوشبختانه با انجام عملیات پژوهشی تعدادی گورستان گورخمرهای با چند شیوه تدفین از دوران اشکانی کشف و شناسایی گردید که با مطالعه اولیه این مجموعه اطلاعات ارزشمندی در خصوص شیوههای تدفین و نگرش مذهبی اشکانیان کوچرو در حاشیه دریاچه زریبار حاصل آمد که در این مقاله به شرح آن خواهیم پرداخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - گمانه زنی تپه کلین کبود شهرستان مریوان
سیروان محمدی قصریان اقبال عزیزی علی بهنیاشناسایی آثار زیادی از دوره اشکانی در شهرستان مریوان این شهرستان را به یکی از مهمترین مناطق استان کردستان در جهت مطالعات آثار این دوره تبدیل کرده است. از این میان، تپه کلین کبود با مساحتی در حدود چهار هکتار و ارتفاع نه متر از سطح زمینهای اطراف در دشت مریوان از جمله شاخ چکیده کاملشناسایی آثار زیادی از دوره اشکانی در شهرستان مریوان این شهرستان را به یکی از مهمترین مناطق استان کردستان در جهت مطالعات آثار این دوره تبدیل کرده است. از این میان، تپه کلین کبود با مساحتی در حدود چهار هکتار و ارتفاع نه متر از سطح زمینهای اطراف در دشت مریوان از جمله شاخصترین محوطههای شناساییشده دوره اشکانی در استان کردستان است. ابعاد قابل توجه تپه به عنوان یکی از بزرگترین محوطههای دوره اشکانی استان، موقعیت آن در مرکز دشت مریوان، دسترسی به راههای ارتباطی و منابع آبی و نیز عوامل دیگری از جمله به دست آمدن قطعات سفال شاخص این دوره نظیر خمرههای دوره اشکانی نیز سفالهای کلینکی در گمانههای کاوششده و پراکنش زیاد قطعات آجر و جوش کوره در سطح محوطه نشان میدهد که تپه کلین کبود نمیتواند به عنوان استقراری معمولی از دوره اشکانی در دشت مریوان به حساب آید. گمانهزنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه اولین قدم در راستای حفظ و صیانت این اثر کلیدی در راستای مطالعات آتی دوران تاریخی استان کردستان محسوب میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - گزارش مقدماتی فصل اول کاوش در محوطه شماره ۱۱ سد تالوار، بیجار، کردستان
حمیدرضا ولیپور ایمان مصطفیپور رضا بهدادفر غفور کاکابا آبگیری سد مخزنی تالوار که بر روی رود تالوار ساخته شده است؛ دریاچه ای به طول ۳۰ کیلومتر ایجاد خواهد شد و در پی آن تعداد قابل توجهی از محوطه های باستانی به زیر آب خواهند رفت. از این رو ضرورت انجام بررسی و کاوشهای باستان شناختی در حوضه آبگیر این سد احساس گردید. پس ا چکیده کاملبا آبگیری سد مخزنی تالوار که بر روی رود تالوار ساخته شده است؛ دریاچه ای به طول ۳۰ کیلومتر ایجاد خواهد شد و در پی آن تعداد قابل توجهی از محوطه های باستانی به زیر آب خواهند رفت. از این رو ضرورت انجام بررسی و کاوشهای باستان شناختی در حوضه آبگیر این سد احساس گردید. پس از انجام بررسی و شناسایی محوطه های باستانی، کاوش در محوطه های کلیدی در دستور کار قرار گرفت. محوطه شماره ۱۱ سد تالوار با هدف ابتدایی نجات بخشی و بدست آوردن اطلاعات باستان شناختی کاوش شد. این محوطه طی یک فصل مورد کاوش لایه نگارانه و افقی قرار گرفت و در پی این کاوشها آثاری از دورههای مس سنگی و تاریخی (دوره اشکانی) بدست آمد و از این رهگذر امکان انجام مطالعات تطبیقی و درک برهمکنشهای فرهنگی در منطقه بهوجود آمد. با توجه به انجام مقایسههای صورت گرفته، بیشترین برهمکنشهای فرهنگی دوره مس سنگی این محوطه با منطقه زنجان و تاکستان بوده است. البته برهمکنشهای فرا منطقهای با محوطه های فرهنگ دالما در زاگرس مرکزی و شمال غرب نیز دیده می شود. سفالهای این محوطه در دوره اشکانی نیز ویژگی های منطقه غرب ایران را ظاهر می سازند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - بررسی و تحلیل باستانشناختی آثار و استقرارهای دوره اشکانی حوضه آبریز قزل اوزن در محدودة شهرستان ایجرود
رضا آخوندی آراز نجفی فرزاد مافیشهرستان ایجرود واقع در استان زنجان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، دارای ویژگیهایی است که شناخت کم و کیف محوطههای باستانی آن در دورة اشکانی، میتواند ما را در درک بهتر تحولات فرهنگی این دوره، در غرب و تا حدی شمال غرب کشور یاری دهد. این پژوهش در قالب یک چکیده کاملشهرستان ایجرود واقع در استان زنجان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، دارای ویژگیهایی است که شناخت کم و کیف محوطههای باستانی آن در دورة اشکانی، میتواند ما را در درک بهتر تحولات فرهنگی این دوره، در غرب و تا حدی شمال غرب کشور یاری دهد. این پژوهش در قالب یک بررسی میدانی و به منظور روشن نمودن وضعیت، تغییرات و تطورات فرهنگی منطقه در دورة اشکانی انجام پذیرفت؛ در این راستا بررسی حوزة جغرافیایی دهستان گلابر و بخش شمال غربی رودخانة ایجرود در دهستان ایجرود پایین، طی دو فصل انجام شد. نتیجة این بررسیها، شناسایی جمعاً ۱۰۰ محوطة باستانی (۶۸ محوطه در دهستان گلابر و ۳۲ محوطه در بخش شمال غربی دهستان ایجرود پایین) بود که از این بین، ۳۵ محوطه دارای آثار اشکانی است. مطالعة گونهشناسی سفال اشکانی منطقه و نیز درک و دریافت کلی الگوی استقراری محدودة بررسی در این دوره، از نتایج مهم این پژوهش است که بر اساس آنها مشخص گردید در دورة مذکور استقرارها نسبت به دورة قبل (هخامنشی) از نظر تعداد، افزایش چشمگیری داشته و حتی استقرارهای دورة بعد (ساسانی) به اندازة دورة اشکانی نیست؛ این نشانگر تغییرات جمعیتی یا تغییر الگوی پراکنش استقرارها نسبت به دورة قبل است. همچنین، مشخص شد که بیشتر استقرارهای منطقه، روستاهای کوچک و تعداد کمی روستاهای بزرگ هستند و شواهدی از مراکز شهری شناسایی نشد. به نظر میرسد، فرهنگ مادی منطقه در دورة اشکانی، ضمن دارا بودن برخی ویژگیهای بومی-محلی که آن را از سایر مناطق غرب و شمالغرب کشور تا حدی متمایز میکند، نهایتاً بخشی از گسترة فرهنگی غرب و شمال غرب کشور است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - توصیف، طبقهبندی و تحلیل گونهشناختی سفالهای اشکانی منطقه رومشگان لرستان
فرشاد میری ناصر نوروززاده چگینی علیرضا خسروزادهشهرستان رومشگان واقع در غرب استان لرستان، از مناطق تقریباً ناشناخته در باستانشناسی ایران است. با وجود اینکه در این منطقه آثار و استقرارهای متعددی از دورة اشکانی دیده میشود، اما تاکنون پژوهش و تحقیق هدفمندی در این رابطه انجام نشده است. یقیناً مطالعه و بررسی این استقرا چکیده کاملشهرستان رومشگان واقع در غرب استان لرستان، از مناطق تقریباً ناشناخته در باستانشناسی ایران است. با وجود اینکه در این منطقه آثار و استقرارهای متعددی از دورة اشکانی دیده میشود، اما تاکنون پژوهش و تحقیق هدفمندی در این رابطه انجام نشده است. یقیناً مطالعه و بررسی این استقرارها میتواند افق روشنتری از وضعیت مادی-فرهنگی منطقه و همچنین چگونگی تعاملات فرهنگی آن با مناطق همجوار بدست دهد. بدین منظور، در این مقاله یافتههای سفالی اشکانی به دست آمده از بررسی محوطههای استقراری رومشگان مورد مطالعه، گونهشناسی، مقایسه و تحلیل قرار گرفتهاند که در نتیجه، آن چهار نوع سفال معمولی، جلینگی، منقوش و لعابدار شناسایی شد. مطالعه و مقایسه تطبیقی سفالها نشان میدهد که فرهنگ مادی این منطقه طی دورة اشکانی، با وجود تأثیرپذیری از برخی ویژگیهای بومی-محلی، در نهایت بخشی از گسترة فرهنگی غرب کشور به شمار میرود. از دیگر نتایج تحقیق روشن شدن ارتباط فرهنگ سفالگری این منطقه با حوزههای فرهنگی همجوار مانند: جنوب غرب، شمال غرب و بینالنهرین است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - مطالعه تطبیقی نقاشیهای کوه خواجه با نقوش دیواری شهر دورااروپوس
فائزه رضایی الهام وثوق باباییمحوطه کوه خواجه در سیستان و شهر دورا اروپوس در سوریه امروزی، محوطههایی شاخص در زمینه هنر نگارگری در دوران اشکانی به شمار میروند؛ با توجه به اینکه هنر نگارگری این دوره برای نخستین بار در این دو محوطه دیده میشود، این پرسش مطرح است که چه ارتباطی میان سبک هنری و نقشمایه چکیده کاملمحوطه کوه خواجه در سیستان و شهر دورا اروپوس در سوریه امروزی، محوطههایی شاخص در زمینه هنر نگارگری در دوران اشکانی به شمار میروند؛ با توجه به اینکه هنر نگارگری این دوره برای نخستین بار در این دو محوطه دیده میشود، این پرسش مطرح است که چه ارتباطی میان سبک هنری و نقشمایههای به کار رفته در این دو محوطه دیده میشود؟ هدف این پژوهش مقایسه تطبیقی نقوش دیواری کوه خواجه و نقاشیهای شهر دورا اروپوس بوده و تمر آن، بیشتر بر روشهای هنری نقشمایهها و مضامین به کار رفته در نقاشیهای دیواری هر دو محوطه است. این پژوهش با استفاده از شیوه توصیفی - تطبیقی تکنیکهای به کار رفته در نقاشی دیواری، نقشمایهها و مضامین به کار رفته در دو محوطه را با یکدیگر مقایسه کرده و همچنین جهت یافتن سرچشمه هنری آنها سایر آثار باستان شناختی اشکانی و پیش از آن را نیز مورد مطالعه قرار داده و در نهایت، با تحلیل مفاهیم مرتبط، به جمعبندی مطالب پرداخته است. نتایج پژوهش نشان داد که باوجود تفاوتهایی به ویژه در انتخاب شخصیتها و مضامین مذهبی در نقاشیهای دورا ارپوس که متأثر از مفاهیم روم شرقی (بیزانس) است، نقاشیهای هر دو محوطه در شیوههای هنری همچون تصاویر تمام رخ دورگیری و ژرف نمایی و در برخی موضوعات نقاشی همچون بهرهگیری از کهن الگوه مانند شکار و صحنه بارعام شباهتهایی میان هر دو محوطه دیده میشود که همگی از هنر بومی ایران نشأت گرفتهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - مطالعه و بررسی آثار و استقرارهای اشکانی کوهپایههای آبیک
ارضالله نجفی فرزاد مافی رضا اخوندیبررسی و مطالعه باستانشناختی ارتفاعات شمال شهرستان آبیک به دلیل مشرف بودن بر مسیر موسوم به جاده خراسان و شناخت دقیق چند و چون تطورات و تحولات فرهنگی این منطقه در دوره اشکانی می تواند ما را در درک هرچه بهتر تحولات شمال فلات مرکزی در دوره اشکانی یاری نماید. در نتیجه چکیده کاملبررسی و مطالعه باستانشناختی ارتفاعات شمال شهرستان آبیک به دلیل مشرف بودن بر مسیر موسوم به جاده خراسان و شناخت دقیق چند و چون تطورات و تحولات فرهنگی این منطقه در دوره اشکانی می تواند ما را در درک هرچه بهتر تحولات شمال فلات مرکزی در دوره اشکانی یاری نماید. در نتیجه ، این پژوهش که در قالب فصل اول بررسی باستانشناسی کوهپایه شهرستان آبیک (شامل محدوده شمالی دهستانهای زیاران، کوهپایه شرقی و غربی و اقبال شرقی) واقع در شمال فلات مرکزی انجام شد؛ تعداد ۸۹ محوطه باستانی شناسایی گردید که از این میان، تعداد ۳۸ محوطه دارای آثار و مواد فرهنگی دوره اشکانی است. تشخیص و درک کلی الگوی استقراری و مطالعه گونهشناسی سفال منطقه در دوره اشکانی از نتایج مهم این پژوهش است که نشانگر تغییرات جمعیتی یا الگوی پراکنش استقرارها در این بخش از جنوب البرز مرکزی نسبت به دوره قبل و بعد است. ضمن اینکه بیشتر استقرارهای منطقه در این دوره یا روستاهایی کوچک هستند (مانند قلامحله چناسک) و یا بصورت استقرارهای فصلی هستند و شواهدی از مراکز شهری شناسایی نشد تا منتج به تصویری از الگوی معیشتی ساکنان این محوطه ها در دوران مورد بحث می گردد. همچنین، شایان ذکر است که فرهنگ مادی منطقه (غالباً سفال) در دوره اشکانی، علاوه بر دارا بودن ویژگیهای قوی بومی، متأثر از گستره فرهنگی غرب و شمال ایران است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - بررسی و مطالعه سفالهای اشکانی شهرستان هرسین، بخش مرکزی
رامین چهری یعقوب محمدیفر اسماعیل همتی ازندریانیشهرستان هرسین یکی از مناطق زاگرس مرکزی است که دارای شرایط جغرافیایی و زیستمحیطی مناسب مانند کوهها، درهها و منابع آبی فراوان برای تشکیل استقرار است. شواهد و یافتههای باستانشناسی نشان میدهند که در دورة اشکانی، این منطقه مسکونی بوده است. در پژوهش پیش رو، این منطقه ب چکیده کاملشهرستان هرسین یکی از مناطق زاگرس مرکزی است که دارای شرایط جغرافیایی و زیستمحیطی مناسب مانند کوهها، درهها و منابع آبی فراوان برای تشکیل استقرار است. شواهد و یافتههای باستانشناسی نشان میدهند که در دورة اشکانی، این منطقه مسکونی بوده است. در پژوهش پیش رو، این منطقه به دقت مورد مطالعه قرار گرفت و تعداد ۳۰ محوطه شاخص اشکانی با سفالها و دادههای شاخص معرفی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در مجموع، تعداد ۳۵۰ قطعه سفال نمونهبرداری شد که ۲۵۰ قطعه مربوط به دورة اشکانی و مابقی مربوط به ادوار پیشین و پسین بودند. در این مقاله، اطلاعات موجود پیرامون سفالینههای اشکانی منطقه ارائه شده و سپس، از طریق مطالعات مقایسهای و گونهشناسی سفالها، مشخص شد که دادههای فرهنگی منطقه با نمونه سفالهای همزمان کدام مناطق زاگرس مرکزی شباهت دارند. ملاک شناسایی و طبقهبندی سفالها، طبقهبندی ارائه شده برای سفال اشکانی طبق نظر ارنی هرینک است. بر طبق مطالعات انجام شده، سفالهای اشکانی زاگرس مرکزی شامل گونههایی خاص هستند که در اکثر محوطههای اشکانی منطقه شناسایی شدهاند. مطالعة سفال اشکانی منطقه، نشان از همگونی سنت سفالگری منطقه با بسیاری از مناطق زاگرس مرکزی دارد که ارتباط فرهنگی و تجاری را میتوان حاصل این همگونی دانست. منطقة هرسین نیز از این رویه جدا نبوده و سفالهای آن با اکثر نقاط زاگرس مرکزی مشابه بودند. گونههای سفالی شاخص منطقه در دورة اشکانی را میتوان در چهار گروه ساده، جلینگی، منقوش و لعابدار طبقهبندی نمود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - تحلیل باستانشناختی آثار و استقرارهای اشکانی حوضه آبریز ابهررود
فرزاد مافی محمدرحیم صرافمنطقه جغرافیایی ابهررود در استان زنجان به دلیل موقعیت خاص جغرافیاییاش وضعیتی دارد که شنـاخت کـم و کیف تطور فرهنگی آن در دوره اشکانی میتواند ما را در درک بهتر تحولات فرهنگی شمال غربی کشور در دوره اشکانی یاری دهد. این پژوهش در قالب یک بررسی میدانی و به منظور روشن نمودن چکیده کاملمنطقه جغرافیایی ابهررود در استان زنجان به دلیل موقعیت خاص جغرافیاییاش وضعیتی دارد که شنـاخت کـم و کیف تطور فرهنگی آن در دوره اشکانی میتواند ما را در درک بهتر تحولات فرهنگی شمال غربی کشور در دوره اشکانی یاری دهد. این پژوهش در قالب یک بررسی میدانی و به منظور روشن نمودن وضعیت فرهنگی منطقه در دوره اشکانی انجام پذیرفت؛ در این راستا، بررسی منطقه جغرافیایی ابهررود (شامل شهرستانهای ابهر و خرمدره) در دو فصل انجام شد و در نتیجه، ۲۵۷ محوطه باستانی شناسایی گردید که از این بین، ۶۴ محوطه دارای آثار اشکانی بود. مطالعه گونهشناسی سفال اشکانی منطقه و نیز درک و دریافت کلی الگوی استقراری منطقه در دوره اشکانی از نتایج مهم این پژوهش است که نشانگر تغییرات جمعیتی یا تغییر الگوی پراکنش استقرارها نسبت به دوره قبل است. همچنین، مشخص گردید که بیشتر استقرارهای منطقه روستاهای کوچکی هستند و شواهدی از مراکز شهری شناسایی نشد. به نظر میرسد، فرهنگ مادی منطقه در دوره اشکانی، ضمن دارا بودن برخی ویژگیهای بومی- محلی که آن را از سایر مناطق غرب و شمال غربی کشور تا حدی متمایز میکند. نهایتاً بخشی از گستره فرهنگی غرب و شمال غربی کشور است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - توصیف، طبقهبندی و گونهشناسی سفال دوره اشکانی شهرستان قروه (کردستان)
فرزاد مافی علی بهنیا محمد بهرامزادهمنطقه قروه در جنوب شرق استان کردستان بهدلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص زیستمحیطی و نیز قرابت جغرافیایی با مراکز استقراری مهم دوره اشکانی شمال غرب و غرب ایران، دارای آثار و استقرارهایی از آن دوره است. طی بررسیهای میدانی انجام شده مشخص گردیده که بیشتر محوطههای اشکان چکیده کاملمنطقه قروه در جنوب شرق استان کردستان بهدلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص زیستمحیطی و نیز قرابت جغرافیایی با مراکز استقراری مهم دوره اشکانی شمال غرب و غرب ایران، دارای آثار و استقرارهایی از آن دوره است. طی بررسیهای میدانی انجام شده مشخص گردیده که بیشتر محوطههای اشکانی این منطقه بقایای استقرارهای کوچکی هستند. این مقاله در پی آن است تا بر اساس توصیف، طبقهبندی و گونهشناسی سفالهای اشکانی بهدست آمده از این منطقه به افزایش اطلاعات ما در مورد وضعیت فرهنگی این منطقه در دوره اشکانی کمک نماید. بر اساس مطالعات انجام گرفته، سفالهای این منطقه شامل سفالهایی با نقوش طنابی، خمرههای ذخیره آذوقه و سفال شاخص دورة اشکانی یعنی سفال جلینگی هستند. فرم بیشتر این سفالها را انواع کاسه، پیاله، کوزه و خمره، دیگ و دیگچه تشکیل میدهد. از تزئینات شاخص بهکار رفته بر روی این سفالها میتوان به نقوش کنده به صورت خطوط مواج و موازی و نوعی تکنیک منحصر به فرد ترصیعکاری (نگینکاری) اشاره کرد. بر اساس نتایج این مطالعه میتوان گفت سفالهای اشکانی منطقه قروه، ضمن دارا بودن برخی ویژگیهای بومی- محلی، عمدتاً همانند نمونههای مکشوفه از مکانهایی چون بیستون، نوشیجان، هگمتانه، قلعه ضحاک، قلعه یزدگرد، معبد خورهه، کنگاور و درههای اسدآباد، پاوه، مریوان، ثلاث باباجانی و بیشتر مناطق غرب کشور است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - مطالعه وضعیت اقتصادی اشکانیان در دوران مهرداد اول و مهرداد دوم، براساس آزمایش سکههای نقره (یک درهمی) بوسیله دستگاه XRF
مهدی سبزعلی علیرضا گودرزی مصطفی خزایی کوهپر فرهنگ خادمی ندوشنسکه ها یکی از شاخص ترین داده های باستان شناختی برای مطالعه دوره طولانی اشکانی که اطلاعات کمی در ارتباط با آن وجود دارد، به شمار میروند. تجزیه عنصری سکه ها و تعیین مقدار عناصر بهکار رفته در آنها رابطه مستقیمی با وضعیت اقتصادی ـ سیاسی دوره ضربشان دارد. در این پژوه چکیده کاملسکه ها یکی از شاخص ترین داده های باستان شناختی برای مطالعه دوره طولانی اشکانی که اطلاعات کمی در ارتباط با آن وجود دارد، به شمار میروند. تجزیه عنصری سکه ها و تعیین مقدار عناصر بهکار رفته در آنها رابطه مستقیمی با وضعیت اقتصادی ـ سیاسی دوره ضربشان دارد. در این پژوهش ۱۲ نمونه سکه نقره یک درهمی مهرداد اول (نمونه های ۱-۸) و مهرداد دوم (نمونه های ۹-۱۲) بوسیله دستگاه XRF آنالیز شد. نتیجه آزمایش مذکور نشان داد که در دوره مهرداد اول مقدار نقره موجود در سکه ها بین ۹۶/۸۶۹ تا ۹۰/۸۶۳ درصد است. این میزان بالای نقره در سکه های این پادشاه اشاره به توان بالای اقتصادی اشکانیان دارد که نتیجه تصرف راههای تجاری بینالنهرین و غنایم حاصل از غارت معابد غنی الیمایی بوده است. در آزمایش نمونه های مربوط به مهرداد دوم میبینیم که میزان نقره در سکه های این پادشاه از ۹۵/۶۷۱ تا ۶۵/۹۹۵ درصد در نوسان است. کاهش چشمگیر درصد خلوص نقره بهکار رفته در سکه های اواخر حکومت مهرداد دوم را می توان در راستای استقلال گودرز، تسلط وی بر بابل و راههای تجاری آن و همچنین، از دست رفتن شوش در اواخر حکومت مهرداد تفسیر کرد. با از دست رفتن این مناطق پر درآمد تجاری، پارتیها در این برهه زمانی از لحاظ اقتصادی دچار مشکل شدند. بههمین خاطر، ضرابخانه ها به دلیل کمبود منابع مورد نیاز، درصد نقره را کاهش داده و عنصر کم بهای مس را افزایش دادهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - بررسی وضعیت معیشتی مناطق باستانی ایران در دوره اشکانی بر اساس مطالعه آزمایشگاهی استخوانهای انسانی کشفشده از محوطههای این دوره
طاهره عزیزیپور فرهنگ خادمی ندوشن محمد لامعی رشتیپی بردن به وضعیت زیستمحیطی و الگوی معیشتی در محوطههای باستانی یکی از مسائل مهم در مطالعات باستانشناسی است. باستانشناسان از روش های گوناگونی برای انجام این مطالعات استفاده میکنند؛ یکی از این روش ها بررسی وضعیت غذایی از طریق اندازهگیری و مطالعه عناصر تشکیلدهنده ا چکیده کاملپی بردن به وضعیت زیستمحیطی و الگوی معیشتی در محوطههای باستانی یکی از مسائل مهم در مطالعات باستانشناسی است. باستانشناسان از روش های گوناگونی برای انجام این مطالعات استفاده میکنند؛ یکی از این روش ها بررسی وضعیت غذایی از طریق اندازهگیری و مطالعه عناصر تشکیلدهنده اسکلت های باستانی است. اشکانیان در طول سالهای ۲۳۸ پ.م تا ۲۲۴ م بر ایران حکومت کردند. آنها به مرور قلمرو خود را از شرق به غرب گسترش داده و نواحی جدیدی را به قلمرو خود افزودند. گسترش قلمرو اشکانی باعث شد که مناطق متنوعی از نظر زیستمحیطی در قلمروی این پادشاهی بگنجد. تنوع زیستمحیطی باعث ایجاد تنوع غذایی در محوطههای مختلف بازمانده از این دوره شد. تجزیه عنصری دندان های اسکلت های انسانی که از محوطهها و گورستان های دوره اشکانی به دست آمده، اطلاعات ارزشمندی را درباره الگوی غذایی مردمان این دوره در اختیار ما قرار می دهد. در این مقاله با هدف دستیابی به اطلاعاتی درباره وضعیت غذایی در دوره اشکانی با استفاده از دستگاه PIXE (گسیل پرتو X در اثر بر انگیختگی با پروتون) به تجزیه عنصری دندانهای اسکلتهای انسانی این دوره می پردازیم. دندان های مورد مطالعه از شیان، خرند، گنداب، ولیران و نخل ابراهیمی به دست آمدهاند. آهن، کلسیم، استرانسیوم، روی و فسفر عناصری هستند که در این پژوهش مورد تأکید قرار می گیرند. در این پژوهش موفق به کسب اطلاعاتی درباره نوع غذاهای مصرفی وتنوع غذایی در جوامع مورد مطالعه در دوره اشکانی شده ایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - Palm branch in the Parthian coins of Iran, case study: coins of Phraates II
Mona Montazeri Hedeshi Bita Sodaei Hossein Alizadeh Hassan DerakhshiCoins are engraved metals like books full of historical, cultural, religious, and mythological information. They are also like written documents that can be analyzed through their motifs through symbolism, and they are the most important guide for researchers in recogni چکیده کاملCoins are engraved metals like books full of historical, cultural, religious, and mythological information. They are also like written documents that can be analyzed through their motifs through symbolism, and they are the most important guide for researchers in recognizing and familiarizing themselves with religious beliefs in different historical periods. Therefore, studying the images and symbols on them opens a window to ancient periods for researchers. Due to its long reign, the Parthian is one of ancient Iran's most important critical periods. They minted many coins with various motifs. One of the symbols used is the pattern of a palm branch, which from the time of Phraates II can be seen as the reverse of the drama and tetradrachm coins of the Seleucid Mint. This study has investigated the symbol of palm branch in coins of Phraates II in the Seleucid Mint to realize political goals. These coins are kept in Reza Abbasi Museum in Tehran (Iran) and were purchased through private collectors. In this study, 250 Parthian coins were examined, among which 60 coins had palm motifs. The palm branch is considered a mythological plant common between Mesopotamia, and Greek. Parthian king, the branch palms were used as symbols for victory, under the cultural influence of the Seleucid and Mesopotamia. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - مؤلفه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در شهرسازی اشکانی
بهاره رشتی محمد کریم یوسف جمالی ناصر جدیدی فیضاله بوشاسب گوشهدورۀ اشکانی یکی از مهمترین دوران تاریخ شهرسازی و معماری ایران است. آنها تحول عظیم در زمینه شهرسازی و معماری ایجاد کردند. در این دوره طولانی پایه و شالوده و معماری ایران ریخته میشود. زیرا در این دوران شهرهای زیادی ساخته یا دوباره مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته شدند که د چکیده کاملدورۀ اشکانی یکی از مهمترین دوران تاریخ شهرسازی و معماری ایران است. آنها تحول عظیم در زمینه شهرسازی و معماری ایجاد کردند. در این دوره طولانی پایه و شالوده و معماری ایران ریخته میشود. زیرا در این دوران شهرهای زیادی ساخته یا دوباره مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته شدند که در دوران بعد این سبک شهرسازی و معماری به اوج خود رسید و به سیر تکاملی خود ادامه داد. از طراحی این دوره به دلیل کمبود مدارک یکی از تاریکترین دوران تاریخی از نظر مطالعات باستان شناسی است. متأسفانه تا کنون مطالب پراکنده و بعضاً ضد و نقیض فراوانی دربارۀ شهرسازی و معماری این دوران نوشته شده است.با رویکردی جامعه شناسی تحلیلی به دنبال تبیین و تحلیل شهرسازی اشکانی با رویکردی سیاسی، اجماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته و از نظر هدف جزو پژوهشهای نظری بوده و به لحاظ ماهیت و روش کار، در ردیف پژوهشهای تاریخی قرار میگیرد و به روش توصیفی تحلیلی تنظیم گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ارمنستان در دوران اشکانیان ارمنستان
محمد ملکیبررسی تاریخ ارمنستان در دوره حضور اشکانیان در ارمنستان و استقرار و استمرار دولت آنان، تحولاتی در حوزههای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در ارمنستان به وجود آورد که، اثرات آن در برخی از حوزهها، سالها پس از سقوط آنان و حتی تا عصر کنونی تداوم یافت. از آن میان، نقش اشکانی چکیده کاملبررسی تاریخ ارمنستان در دوره حضور اشکانیان در ارمنستان و استقرار و استمرار دولت آنان، تحولاتی در حوزههای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در ارمنستان به وجود آورد که، اثرات آن در برخی از حوزهها، سالها پس از سقوط آنان و حتی تا عصر کنونی تداوم یافت. از آن میان، نقش اشکانیان در ایجاد یک نظام اجتماعی ناخاراری، از طریق سازماندهی دودمانهای اشرافی آن دیار و بهکارگیری آنان در سلسله مراتب ساختار قدرت سیاسی حاکم در ارمنستان و تثبیت و دوام آن حتی پس از سقوط این خاندان، انکارناپذیر است. شدت و ضعف آنان در ساختار قدرت ارمنستان، در این دوران، بستگی تنگاتنگی با موقعیت پادشاه و شرایط مکانی و زمانی داشت که ارمنستان از آن بهره میبرد. تأثیر اشکانیان در ساختار سیاسی و سلسله مراتب اداری و حتی طبقات اجتماعی ارمنستان در این دوران تا حدی متأثر از پیشینه تاریخی و فرهنگی ارمنستان، به دلیل حضور طولانی مدت خاندانهای ایرانی حاکم بر این سرزمین، بود و اشکانیان ارمنستان با آگاهی از این حقیقت مهم، توانستند تحولات مهمی بهخصوص در حوزه اجتماعی و فرهنگی در ارمنستان به وجود آورند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - شاه گزینی دردوره ی اشکانیان براساس نظریات ومنابع تاریخی مورخین داخلی وخارجی
محمدتقی فاضلی فرزانه احمدیشاهنشاهی اشکانی یا اشکانیان ۲۴۷ پ.م. ۲۲۴ م که با نام امپراتوری پارتها نیز شناخته میشود، یکی از قدرتهای سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایرانزمین بود که ۴۷۱ سال بر قسمت اعظم غرب آسیا حکومت کرد. اما این دوره طولانی حکومت دارایی شرایط نامطلوب از منابع تاریخی است. از یک سو در چکیده کاملشاهنشاهی اشکانی یا اشکانیان ۲۴۷ پ.م. ۲۲۴ م که با نام امپراتوری پارتها نیز شناخته میشود، یکی از قدرتهای سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایرانزمین بود که ۴۷۱ سال بر قسمت اعظم غرب آسیا حکومت کرد. اما این دوره طولانی حکومت دارایی شرایط نامطلوب از منابع تاریخی است. از یک سو در منابع فارسی و عربی کمترین اشاره به آنان نشده و یا به طور غیر مستقیم دراین ادبیات بازتاب داده شده است. ازسوی دیگرمنابعی که به شاه گزینی در حکومت اشکانیان اشاره شده مربوط به نوشته ها نویسندگان یونانی و رومی است. استرابون می گوید: که پادشاهی اشکانی انتخابی است یعنی اشراف و بزرگان عضو مجلس مهستان( به گفته ی یوستینوس مجلس سنا) شاه را انتخاب می کرده اند.با توجه به منابع از شیوه های مختلف شاه گزینی سخن گفته شده است. در ابتدا ، دوره اشکانی بیشتر تحت تاثیر نظام قبیله ای بزرگترین فرد قبیله به شاهی می رسیدکه یک شاه می توانست به طور مستقیم پسر و یا برادرش را به عنوان جانشین خود مشخص کند، که این الگوی بیشتر تحت تاثیر نظام قبیله ای و شرقی است و گاهی نیز از نظام هلنیستی تاثیر می پذیرفت و از ساختار یک نظام پارلمانی که عضو این مجمع تشکیل شده از بزرگان و اشراف و خاندان شاهی است و می توانستند یک شاه را مستقیم انتخاب کنند و توانایی عزل یک شاه را نیز داشته اند. ازطرف دیگرتعلق داشتن منصب شاهنشاهی در یک خاندان اشکانی و موروثی بودن آن سنت برجایی مانده از هخامنشیان است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - بررسی و واکاوی شاخصه های دیپلوماسی در دورۀ اشکانی
افسانه معتمد احمد کامرانی فر ناصر جدیدیپس از روی کار آمدن سلسله اشکانی در 247 ق.م مناسبات ایران با همسایگان و دولتهای آن روز شکل جدیدی به خود گرفت. این دولت نوپا در همان اوان تأسیس مبارزات و تصادمات گستردهای را برای به دست آوردن سلطه بر مرز و بوم ایران با اقوام مهاجم، دولت سلوکی و امپراتوری روم آغاز کرد. ب چکیده کاملپس از روی کار آمدن سلسله اشکانی در 247 ق.م مناسبات ایران با همسایگان و دولتهای آن روز شکل جدیدی به خود گرفت. این دولت نوپا در همان اوان تأسیس مبارزات و تصادمات گستردهای را برای به دست آوردن سلطه بر مرز و بوم ایران با اقوام مهاجم، دولت سلوکی و امپراتوری روم آغاز کرد. باید اذعان داشت که پادشاهان این سلسله نه تنها به مناقشات و کشمکشهای نظامی توجه و اهمیت میدادند، بلکه از ابزار و شیوههای دیپلماسی در ارتباط با آن دولتها نیز بهره میجست. اشکانیان با استفاده از دیپلماسی در حفظ مرزهای سیاسی خود و کسب امتیازهای اقتصادی و سیاسی، موفقیتهای گوناگونی را به دست آورند. این پژوهش با استفاده از روش بررسی تاریخی مبتنی بر گردآوری اسناد و مدارک تاریخی، در پی پاسخ به این مسئله است که دیپلماسی شاهنشاهی اشکانی چگونه و بر مؤلفههایی استوار بوده ؟ و چه نقش و جایگاهی در رویکردهای سیاسی و اقتصادی این سلسله داشته است؟. رهیافت این پژوهش این است که اشکانیان با ابزارهایی مانند مذاکره از طریق سفرای خود و انعقاد معاهدات سیاسی و اقتصادی تمامیت ارضی خود را حفظ نموده و از سود سرشار حاصل از تجارت توانستند به تجهیز سپاه و ادامۀ نبردهای استراتژیک خود بپردازند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - اسطورۀ هفتواد
دکتر سید شمسالدین نجمیدر آغاز حکومت ساسانیان در ایران، در منطقۀ کجاران در بم، شاهی که دست نشاندۀ اشکانیان بود، حکومت می کرد. در منطقه ای که زیر سیطرۀ اوبود، مردی به نام هفتواد می زیست و دارای هفت پسر (واد) بود. او از بخت یک کِرم بسیار ثروتمند شد تا اینکه اردشیر ساسانی، تصمیم به نابودی او گرف چکیده کاملدر آغاز حکومت ساسانیان در ایران، در منطقۀ کجاران در بم، شاهی که دست نشاندۀ اشکانیان بود، حکومت می کرد. در منطقه ای که زیر سیطرۀ اوبود، مردی به نام هفتواد می زیست و دارای هفت پسر (واد) بود. او از بخت یک کِرم بسیار ثروتمند شد تا اینکه اردشیر ساسانی، تصمیم به نابودی او گرفت. اردشیر با سپاه بزرگی که فراهم کرد، راهی کجاران یا کلالان (در کارنامه اردشیر بابکان) گشت و با کمک خیانت در باریان، کرم را کشته، هفتواد را نابود کرد و در آن محل آتش بهرام را نشانید از این جهت کرمان را منسوب به کرم دانسته اند. این مقاله در پی ارائۀ اسطورۀ هفتواد و دلیل انتساب آن به کرمان و بم می باشد. در پایان نیز، اثبات می نماید که نام کرمان، به کرم هفتواد مربوط نمی شود و نام این شهر، پیش از شکل گیری اسطورۀ هفتواد وجود داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - سنگ نگاره پارتی کال جنگال بیرجند
میرزا محمد حسنیخراسان بزرگ به عنوان خاستگاه پارتیان به نحو سوال برانگیزی با فقر آثار تاریخی دوره پارتی مواجه است کشف سنگ نگاره و کتیبه پارتی کال جنگال بیرجند در سال 1330 به عنوان یکی از معدود آثار این دوره از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این تحقیق سعی شده با بررسی تمامی تحقیقات صورت چکیده کاملخراسان بزرگ به عنوان خاستگاه پارتیان به نحو سوال برانگیزی با فقر آثار تاریخی دوره پارتی مواجه است کشف سنگ نگاره و کتیبه پارتی کال جنگال بیرجند در سال 1330 به عنوان یکی از معدود آثار این دوره از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این تحقیق سعی شده با بررسی تمامی تحقیقات صورت گرفته تحلیلی جدید و جامع از این اثر ارائه گردد. بنابراین با بررسی موضوعی سنگنگاره که صحنه نبرد یک جنگجو با شیر را نمایش میدهد و موضوعی از این دست در هنر ایران باستان در دورههای قبل و بعد از دوره پارتی نیز رواج داشته، سعی شده است یک تحلیل جامع از موضوع سنگنگاره با مقایسه آن با دیگر آثار موجود از جمله سنگ نگاره پارتی لاخ مزار و نقش برجستة الیمایی تنگ سروک صورت گیرد. همچنین با بررسی عناوین به کار رفته در کتیبه پارتی این اثر مقام سیاسی فرد دارنده این عناوین از دیدگاه نظامات سیاسی دوره پارتی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - مکانیابی شهرهای قرارگرفته برسر شاهراه خراسان در کرمانشاهان (محور ساسانی قصر شیرین- کرمانشاه)
صبا غلامی رضا مهرآفرین رسول موسوی حاجیجغرافیای تاریخی روشی علمی برای مطالعات محوطههای باستانی، جای یابی شهرها و محوطهها، است. جغرافیای تاریخی عوامل جغرافیایی را در طول تاریخ بررسی میکند. غرب ایران در طول تاریخ بهواسطه موقعیت استراتژیک و همسایگی با عراق و فاصله کم با تیسفون همواره مورد اهمیت و توجه بوده چکیده کاملجغرافیای تاریخی روشی علمی برای مطالعات محوطههای باستانی، جای یابی شهرها و محوطهها، است. جغرافیای تاریخی عوامل جغرافیایی را در طول تاریخ بررسی میکند. غرب ایران در طول تاریخ بهواسطه موقعیت استراتژیک و همسایگی با عراق و فاصله کم با تیسفون همواره مورد اهمیت و توجه بوده است جاده قصر شیرین-کرمانشاه دارای ارزش تاریخی و تجاری است، این جاده بهعنوان بخشی از شاهراه تجاری خراسان آسیای غربی را به آسیای شرقی وصل میکند. کرمانشاه دومین استانی است که بیشترین آثار ازدوره ساسانی را دارا است، مسیر تجاری راه خراسان با گذر از قصر شیرین و کرمانشاه از ایران میگذرد امروزه بخشی از آنکه منطبق با جادهای است که از عراق به سمت کرمانشاه میرود. بانام محور ساسانی قصر شیرین – کرمانشاه شناخته میشود، حدفاصل شهر قصر شیرین تا کرمانشاه شهرهای سرپل ذهاب، کرند، اسلامآباد غرب و ماهیدشت قرار دارد، این شهرها و روستاهای اطراف آن هرکدام آثار تاریخی متعلق به دورانهای تاریخی، اشکانی، ساسانی و پس از ساسانی را دارا است. این مسیر باستانی هنوز مورداستفاده و اهمیت است. در دوران اشکانی و ساسانی با توجه به نقش واسطهگری تجاری از این مسیر استفادهشده است، در دوران اسلامی این منطقه بخشی از ایالت جبال بود. اهمیت تجارت در این مسیر باعث ایجاد شهرهای مهم و پویا شده است. این جاده همواره موردتوجه سیاحان و جغرافیا نویسان بوده است. در این مقاله جغرافیای تاریخی منطقه در دوران اشکانی، ساسانی و دوران اسلامی موردمطالعه قرارگرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - بررسی باستان شناسی قلعه قرهقیه و استحکامات اشکانی حاشیه گذرگاه ارتباطی زنجان
علی نوراللهیقلعه قرهقیه در ارتفاعات تپه ماهوری حاشیه جنوبی کریدور زنجان و جنوب شرقی شهر زنجان واقع است و دید کاملی بر آن دارد. این کریدور در دوره پیشا تاریخی و تاریخی مسیر اصلی ارتباطات شمال غرب با نواحی مرکزی و شرق ایران و بالعکس بوده است. وجود قلعههای متعدد در ارتفاعات حاشیه ای چکیده کاملقلعه قرهقیه در ارتفاعات تپه ماهوری حاشیه جنوبی کریدور زنجان و جنوب شرقی شهر زنجان واقع است و دید کاملی بر آن دارد. این کریدور در دوره پیشا تاریخی و تاریخی مسیر اصلی ارتباطات شمال غرب با نواحی مرکزی و شرق ایران و بالعکس بوده است. وجود قلعههای متعدد در ارتفاعات حاشیه این کریدور نشاندهنده اهمیت آن در ارتباطات تجاری و فرهنگی در این دوره است. این قلعه که از مصالح بوم آورد ساخته شده، در دوره میانی و متاخر اشکانی با قلاع دیگر بصورت شبکهای پیوسته و منسجم در ارتفاعات مشرف بر گذرگاه ایجاد شدهاند. علاوه بر تامین امنیت تجارت و بازرگانی، در مواقع لزوم به عنوان سدی در برابر هجوم به نواحی داخلیتر عمل میکردهاند. بهگمان با توجه به اوضاع سیاسی و نظامی این منطقه و مناطق همجوار در نیمه دوم دوره میانی و متاخر اشکانی این قلاع جنبه استراتژی داشته و در یک زمان و هماهنگ با هم برای مقابله با تهدیدات فوری و احتمالی بنا شدهاند که در معماری و شیوه ساخت این قلاع که با مصالح بوم آورد و در دسترس ساخته شدهاند، بازتاب یافته است. در کنار آثار معماری اندکی که از پیهای لاشهسنگی و گلی قلعه باقی مانده، تعدادی سفال نیز جمعآوری گردید. این سفالها شامل سفالهای جلینگی(کلینکی)، سفالهای معمولی، سفال قرمز و لعابدار میباشند. بررسی و مطالعه این سفالها از نظر فنی و شیوه ساخت قابل مقایسه با سفالهای نواحی شمال شرق، شمال و نواحی مرکزی و همچنین نواحی غرب و شمال غرب هستند و بازتابی از شاخصههای سفال این مناطق هستند. این موضوع از آنجا ناشی میشود که این منطقه حلقه ارتباطی این نواحی با همدیگر بوده و این سنتهای سفالی که در مناطق پیشگفته رواج داشته در این منطقه با هم تلاقی داشته و تاثیر متقابلی با هم داشتهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - بررسی میدانی محوطههای باستانی شهرستان چالوس و منطقه کلاردشت مازندران
عاطفه رسولی میثم میری آهودشتیتپههای باستانی در حقیقت عناصر فرهنگی – اجتماعی، تاریخ، میراث فرهنگی و هویت گذشته نیاکان ما را نشان میدهد. لذا ثبت و بررسی تپهها و محوطههای باستانی، میتواند در حفاظت از این آثار کمک شایانی کند. استان مازندران به دلیل شرایط مناسب اقلیمی و زیست محیطی از گذشتهها چکیده کاملتپههای باستانی در حقیقت عناصر فرهنگی – اجتماعی، تاریخ، میراث فرهنگی و هویت گذشته نیاکان ما را نشان میدهد. لذا ثبت و بررسی تپهها و محوطههای باستانی، میتواند در حفاظت از این آثار کمک شایانی کند. استان مازندران به دلیل شرایط مناسب اقلیمی و زیست محیطی از گذشتههای دور محل اقامت گروههای انسانی بوده است. شهرستان چالوس که منطقه مورد بحث در این پژوهش میباشد، از شهرهای قدیمی استان مازندران است که در جلگه میانی سواحل دریای خزر واقع شده است. این شهر سابقه تاریخی فراوانی دارد و نام آن در گذشتههای دور شالوس بوده است که در پیرامون آن دو شهر کوچک دیگر به نام کبیره و کچه نیز وجود داشته است. هدف از این پژوهش، معرفی و کشف محوطههای باستانی شهرستان چالوس، مطالعه سفالهای مکشوفه از این محوطهها و تعیین قدمت آنها میباشد. در این تحقیق، با استفاده از بررسی میدانی و مشاهدات عینی به کشف محوطههای باستانی شهرستان چالوس و مطالعه سفالهای مکشوفه از این محوطهها پرداخته شده است. در پژوهش فوق، پنج محوطه باستانی شامل محوطههای خانهسر، کُلُمه، کُمِرلَت، کوتاهکشک و قلعهسنگی مورد شناسایی قرار گرفتند و با استفاده از سفالهای جمعآوری شده از سطح این محوطهها، مورد مطالعه دقیق قرار گرفته و قدمت آنها مشخص گردیده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که بیشتر محوطههای باستانی شهرستان چالوس در بخش مرزنآباد و کلاردشت واقع شدهاند و بر اساس سفالهای مکشوفه از آنها، میتوان گفت بیشتر محوطههای فوق مربوط به عصر آهن III و دورههای تاریخی به ویژه دوره اشکانی و ساسانی هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - واژههای همبنیاد فارسی
محمود طاووسیدر زبان فارسی امروز واژگانی وجود دارد که از فارسی باستان و اوستایی، با تحولاتی که از دو طریق زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی یافته، به دو و گاهی سه صورت به زبان فارسی امروز رسیده اند که در فرهنگهای فارسی پس از اسلام، به سبب عدم شناخت و چگونگی تحول آنها، هر یک چون واژه چکیده کاملدر زبان فارسی امروز واژگانی وجود دارد که از فارسی باستان و اوستایی، با تحولاتی که از دو طریق زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی یافته، به دو و گاهی سه صورت به زبان فارسی امروز رسیده اند که در فرهنگهای فارسی پس از اسلام، به سبب عدم شناخت و چگونگی تحول آنها، هر یک چون واژه ای مستقل به کار رفته اند و هیچ یک از فرهنگ نویسان اشاره ای به یک اصل داشتن آنها نکرده اند. تنها گه گاه برخی، آنها را واژه های مترادف دانسته اند. در این نوشتار به تعدادی از این گونه واژه ها پرداخته شده و چگونگی تحول آنها از گذشته های دور تا زبان فارسی امروز بیان گردیده است، که آگاهی از چگونگی این دست واژه ها می تواند برای مدرسان زبان پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - رزمنامة کنیزک (حماسهای به زبان گورانی و روایتی از یادگار زریران)
آرش اکبری مفاخررزم‌نامۀ کنیزک حماسه ای ملی و روایتی از یادگار زریران است. این حماسه بخشی از دستنویس منظومۀ هفت لشکر به زبان گورانی و بازتابی از یک نوعِ ادبی شاهنامه سرایی در غرب ایران است. ساختار رزم‌نامه و رویکرد نمایشی آن در دو نگاه یادآور یادگار زریران است. در نگاهی جزیی، چکیده کاملرزم‌نامۀ کنیزک حماسه ای ملی و روایتی از یادگار زریران است. این حماسه بخشی از دستنویس منظومۀ هفت لشکر به زبان گورانی و بازتابی از یک نوعِ ادبی شاهنامه سرایی در غرب ایران است. ساختار رزم‌نامه و رویکرد نمایشی آن در دو نگاه یادآور یادگار زریران است. در نگاهی جزیی، بخش میانی رزم‌نامه دقیقاً روایتی از یادگار زریران پهلویست که در آن زردشتی زدایی و نام گردانی صورت گرفته است. در این بررسی رزم‌نامه در مقایسه با شاهنامه و غررالسیر به یادگار زریران پهلوی نزدیک‌تر است. در نگاه کلی رزم‌نامه یادآور سه داستان گشتاسپ و ارجاسپ، اسفندیار و ارجاسپ، و هفت‌خان اسفندیار است که می توان آن را یادگار زریران پارتی نامید. در این بررسی یادگار زریران پارتی در انتقال به خدای نامه و شاهنامۀ ابومنصوری ساختار اصلی خود را از دست داده، اما رزم‌نامۀ کنیزک این ساختار پارتی را حفظ کرده است. بنابراین باتوجه به رزم‌نامه می توان بصورت نخستین و کامل یادگار زریران پارتی دست یافت. پرونده مقاله