بیان ادبی شعر و سرایش رباعی و دوبیتی
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
سید احمد حسینی کازرونی
1
(استاد زبان و ادبیات فارسی
دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد بوشهر)
کلید واژه: شعر, couplet, دوبیتی, رباعی, Quatrain, فهلویات, نوع ادبی, Parthian Couplets (Fahlaviat), verse, Literary Type,
چکیده مقاله :
یکی از پیشینیان محقّقان ادبی، یعنی ارسطو در خصوص نحوة تأثیر بیان شاعر در مضامین ادبی و عاطفی گفته است: عظمت بیان شاعر در این است که اصل تقلید و محاکات را ماهرانه نشان دهد، گروهی دیگر بر این عقیده‌اند که: شیوة طرح مطالب را از محتوای موضوع، مهم‌تر جلوه داده‌اند، چنان که فرمالیست‌های روسی، بحث ادبیات کلام (Literatiness) را مطرح کرده‌اند. پس زبان ادبی، جز ظاهر الفاظ، شباهتی به زبان عادی ندارد، بنابراین شاعران در بیان ادبی خود به آرایه‌های ادبی از جمله تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز و همانندهای آن متوسّل شده‌اند تا بدین وسیله بتوانند مضامین را با تمسّک به صور خیال و نکته آفرینی‌ها در سروده‌های خود با نازک اندیشی نمایان سازند و رباعی نیز یکی از ناب‌ترین قالب‌های شعر فارسی و یکی از اصیل‌ترین و کهن‌ترین انواع آن ...
One of the predecessors of literary researchers i.e. Aristotle has stated about way of influencing poet’s interpretation in literary and emotional implications that grandeur of poet’s interpretation lies in that to reflect imitation and representation principle adroitly; while other group believes in that they have manifested topics presentation technique more important than subject content so as Russian formalists had purposed subject of Speech Literature (Literariness). Thus, literary language is not similar to vernacular language except for physical lexicons, so that poets have resorted to literary terms in their literary interpretation, including simile, allusion, allegory and metaphor and the like thereby they might parochially display such concepts by recourse to fantasies and hinting implications in their verses. So quatrain is one of the purest frames of Persian verses and deemed as the most original and archaic types.
- باباطاهر عریان، 1320 ، دیوان، نسخۀ وحید دستگردی، تهران، امیرکبیر، چ پنجم.
2- باباطاهر عریان، 1386، دیوان، تصحیح الهی قمشهای، مقدّمۀ دکتر سیّداحمد حسینی کازرونی، تهران، ارمغان.
3- حافظ، لسان‌الغیب، 1320، دیوان، محمّد قزوینی و قاسم غنی، تهران، چاپخانۀ مجلس.
4- حسینی کازرونی، سیّداحمد، 1379، درآمدی بر دوبیتی سرایی (فهلویات)، تهران، پژوهشنامۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی.
5- حسینی کازرونی، سیّداحمد، 1386، روزگاران یاد باد، تهران، ارمغان.
6- راﺣﺔ الصّدور راوندی...
7- رازی، نجم‌الدّین، 1352، مرصاد العباد، تصحیح دکتر محمّد امین ریاحی، تهران، ترجمه و نشرکتاب.
8- زرّینکوب، عبدالحسین، 1363، شعر بیدروغ، شعر بینقاب، جاویدان، چ چهارم.
9- زرّینکوب، عبدالحسین، 1360، نقد ادبی، تهران، امیرکبیر.
10- زنگویی، عبدالمجید، 1367، ترانههای فایز، تهران، ققنوس.
11- زنگویی، عبدالمجید، 1380، (فایز، ترانه سرای جاوید)، تهران، قلم آشنا.
12- سارتر، ژان‌پل، 1356، ادبیّات چیست؟، ترجمۀ ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، تهران، زمان.
13- شروانی، جمال خلیل، بی‌تا، نزﻫﺔ المجالس، تصحیح دکتر محمّدامین ریاحی، تهران، زوّار.
14- شعر العجم، چ چهارم...
15- شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1370، موسیقی شعر، تهران، آگاه، چ سوم.
16- شمیسا، سیروس، 1372، سبکشناسی شعر، تهران، پیام نور.
17- شمیسا، سیروس، 1373، انواع ادبی، تهران، فردوس.
18- شهولی، عبدالرحیم، 1353، حکیم عمر خیّام و زبان او، چ اوّل، تهران، گوتنبرگ.
19- عطار نیشابوری، 1358، مختارنامه، مجموعۀ رباعیّات، تصحیح دکتر محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران، توس.
20- فایز، 1316، دوبیتیهای فایز شیراز، معرفت.
21- فرای، نورتروپ، 1363، تخیّل فرهیخته، ترجمه سعید ارباب شیروانی، تهران، نشر دانشگاهی.
22- فردوسی، ابوالقاسم، 1342، شاهنامه، برتلس، تهران، گوتنبرگ.
23- فرشیدورد، خسرو، 1363، ادبیّات و نقد ادبی، تهران، امیرکبیر.
24- کرمانی، اوحدالدّین، 1366، رباعیات، تصحیح احمد ابومحبوب، تهران، سروش.
25- کوهی کرمانی، حسین، 1347، هفتصد ترانه، تهران، ابن سینا.
26- نیکوکار، عیسی، 1352، ترانههای نیمروز، تهران، مرکز ملّی پژوهشهای مردم شناسی و فرهنگ عامّه.
27- هدایت، صادق، 1342، ترانههای خیّام، تهران، امیرکبیر، چ چهارم.
28- همدانی، فخرالدین ابراهیم، بی‌تا، کلّیات دیوان، به اهتمام غلامرضا قیصری، تهران، جاویدان.
