بررسی باستان شناسی قلعه قره‌قیه و استحکامات اشکانی حاشیه گذرگاه ارتباطی زنجان
محورهای موضوعی : باستان شناسی
علی نوراللهی
1
(باستان شناس و پژوهشگر مستقل)
کلید واژه: اشکانی, کریدور زنجان, قلعه قره‌قیه, سنت سفالی,
چکیده مقاله :
قلعه قره‌قیه در ارتفاعات تپه ماهوری حاشیه جنوبی کریدور زنجان و جنوب شرقی شهر زنجان واقع است و دید کاملی بر آن دارد. این کریدور در دوره پیشا تاریخی و تاریخی مسیر اصلی ارتباطات شمال غرب با نواحی مرکزی و شرق ایران و بالعکس بوده است. وجود قلعه‌های متعدد در ارتفاعات حاشیه این کریدور نشان‌دهنده اهمیت آن در ارتباطات تجاری و فرهنگی در این دوره است. این قلعه که از مصالح بوم آورد ساخته شده، در دوره میانی و متاخر اشکانی با قلاع دیگر بصورت شبکه‌ای پیوسته و منسجم در ارتفاعات مشرف بر گذرگاه ایجاد شده‌اند. علاوه بر تامین امنیت تجارت و بازرگانی، در مواقع لزوم به عنوان سدی در برابر هجوم به نواحی داخلی‌تر عمل می‌کرده‌اند. به‌گمان با توجه به اوضاع سیاسی و نظامی این منطقه و مناطق همجوار در نیمه دوم دوره میانی و متاخر اشکانی این قلاع جنبه استراتژی داشته و در یک زمان و هماهنگ با هم برای مقابله با تهدیدات فوری و احتمالی بنا شده‌اند که در معماری و شیوه ساخت این قلاع که با مصالح بوم آورد و در دسترس ساخته شده‌اند، بازتاب یافته است. در کنار آثار معماری اندکی که از پی‌های لاشه‌سنگی و گلی قلعه باقی مانده، تعدادی سفال نیز جمع‌آوری گردید. این سفال‌ها شامل سفال‌های جلینگی(کلینکی)، سفال‌های معمولی، سفال قرمز و لعابدار می‌باشند. بررسی و مطالعه این سفال‌ها از نظر فنی و شیوه ساخت قابل مقایسه با سفال‌های نواحی شمال شرق، شمال و نواحی مرکزی و همچنین نواحی غرب و شمال غرب هستند و بازتابی از شاخصه‌های سفال این مناطق هستند. این موضوع از آنجا ناشی می‌شود که این منطقه حلقه ارتباطی این نواحی با همدیگر بوده و این سنت‌های سفالی که در مناطق پیشگفته رواج داشته در این منطقه با هم تلاقی داشته و تاثیر متقابلی با هم داشته‌اند.
Qaraghieh Castle is located on the heights of low Hill, the southern border of Zanjan Corridor and southeast of Zanjan City, and has a perfect view of it. In prehistoric and historical periods, this corridor has been the main route of communication between the northwest and the central and eastern regions of Iran and inverce. The existence of numerous castles in the heights of the border of this corridor shows its importance in commercial and cultural communication in this period. This castle, which is made of local materials, was created in the middle and late Parthian period with other castles in a continuous and coherent network on the heights overlooking the passage. In addition to providing security for trade and commerce, they have acted as a barrier against invasion to the interior areas when necessary. Probably, considering the political and military situation of this region and neighboring regions in the second half of the middle and late Parthian period, these castles had a strategic aspect and were built at the same time and in coordination with each other to deal with immediate and possible threats. The castles, which are made with affordable materials, are reflected. Along with the few architectural works that remained from the ruins of the stone and mud foundations of the castle, some pottery was also collected. These pottery include Clinky pottery, ordinary pottery, red and glazed pottery. The investigation and study of these pottery are technically comparable to the pottery of the North-East, North and Central regions as well as the West and North-West regions and are a reflection of the characteristics of the pottery of these regions. This issue comes from the fact that this area is the link between these areas and these pottery traditions that are popular in the aforementioned areas have met in this area and had a mutual effect.
_||_
