-
دسترسی آزاد مقاله
1 - واکاوی عوامل فرهنگی وهویتی در شهرسازی و معماری دوره پهلوی (مطالعه موردی:شهر اهواز)
دکتراحمد رضا کابلیفرهنگ یک مرزو بوم بر روی شهرسازی و معماری آن بسیار تاثیرگذار بوده و با محفوظ داشتن عوامل بنیادی، فرهنگي و هنری در بناها یک اثربخشی ویژهای به جا میگذارد. غربگرایی در شهرسازی و معماری دوره پهلوی مشهود است تاجاییکه تحولات زیادی در فرم پلانها درایندوره شاهدهستیم. روش چکیده کاملفرهنگ یک مرزو بوم بر روی شهرسازی و معماری آن بسیار تاثیرگذار بوده و با محفوظ داشتن عوامل بنیادی، فرهنگي و هنری در بناها یک اثربخشی ویژهای به جا میگذارد. غربگرایی در شهرسازی و معماری دوره پهلوی مشهود است تاجاییکه تحولات زیادی در فرم پلانها درایندوره شاهدهستیم. روش اين پژوهش، از نظر هدف کاربردي و بر اساس روش تحقیق پیمایشی با تاکید بر پرسشنامه می باشد. هدف اصلی تحقیق ارزیابی ارتباط عوامل فرهنگی (نما و پلان) در شهرسازی و معماری در شهر اهواز و به طور متمرکز بر روی سه بنا از بناهای مهم ساخته شده دوره پهلوی از جمله بنای دانشکده سه گوش، ساختمان سیلو و هتل قو با معماری عصر مدرنسیم اروپایی می باشد. داده های تحقیق براساس پرسشنامه گردآوری و برای ارزیابی پایایی ابزار پژوهش، از روش کرونباخ استفاده شده است. تعداد و نوع نمونه گیری از طریق روش گلوله برفی(41 نفر از کارشناسان خبره) بوده است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS وآزمون های کلموگروف – اسمیرنوف(KS) و علامت(Sing Test) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، بر اساس آزمون (KS) مقدار سطح معناداری آزمون در تمامی موارد کمتر از 05/0 شده است. بنابراین فرض نرمال بودن دادهها رد شده است. همچنین براساس آزمون علامت میزان ارتباط شاخص نما با مقدار 739/1 و سطح معناداری 082/0 وشاخص پلان با مقدار 562/1 و سطح معناداری 118/0 در سه بنای مورد مطالعه معنادار نبوده و استفاده از هر دو شاخص (نما و پلان) در معماری دوره پهلوی نسبت به معماری مدرنیسم اروپایی یک اندازه بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - سلوک شهروند در شهر صدمیدان خواجه عبدالله انصاری
محمد نقی زاده مریم نجفیبایسته است شهرسازی و معماری هر جامعهای در پس ظاهر خود دارای معانی برگرفته از جهان بینی و فرهنگ مردم همان جامعه باشد. شناسایی و تدوین معانی، اصول و ارزشهای بیزمان و بیمکان برای شهرسازی و معماری ایران، ازمکتب فکری حاکم برآن که در متون اصیل اسلامی آمده است، نخستین گام ب چکیده کاملبایسته است شهرسازی و معماری هر جامعهای در پس ظاهر خود دارای معانی برگرفته از جهان بینی و فرهنگ مردم همان جامعه باشد. شناسایی و تدوین معانی، اصول و ارزشهای بیزمان و بیمکان برای شهرسازی و معماری ایران، ازمکتب فکری حاکم برآن که در متون اصیل اسلامی آمده است، نخستین گام برای ساخت شهرسازی ومعماری اصیل ایرانی- اسلامی است. گام بعدی که تبدیل این اصول وارزشها به وجه ظاهری برای درک و بهره گیری عموم میباشد، بر عهده هنرمند طراح است. هدف ازاین نوشتار توجه دادن هنرمندان شهرساز ومعمار به متون ارزشمند اسلامی- ایرانی در تولیدعلم دررشته شهرسازی و معماری است. این نوشتار باانتخاب کتاب«صد میدان»، از خواجه عبدالله انصاری(418- 396 ه.ق)، که یکی ازکتابهای ایرانی درحوزه عرفان اسلامی است، سعی کرده تاگام نخست راکه خواجه برداشته، معرفی نماید وسپس به عنوان یک هنرمند، درحدبضاعت، گام دوم رابرای تبدیل آن اصول به وجه ظاهری در حوزه شهرسازی و معماری بردارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحلیل آموزش شهرسازی در ایران و رابطه آن با نقش متخصص شهرسازی
سید حسین بحرینی الهام فلاح منشادیمحتوای آموزشی هر حرفه از نقش و جایگاه آن حرفه در جامعه ناشی میشود و آموزش شهرسازی نیز از این قاعده مستثنا نیست. درواقع آموزش شهرسازی باید در عمل پاسخگوی نیازهای متخصصان شهرسازی باشد. در همین راستا، این مقاله ابتدا به بررسی نقش متخصص شهرسازی در ایران پرداخته و سپس با تع چکیده کاملمحتوای آموزشی هر حرفه از نقش و جایگاه آن حرفه در جامعه ناشی میشود و آموزش شهرسازی نیز از این قاعده مستثنا نیست. درواقع آموزش شهرسازی باید در عمل پاسخگوی نیازهای متخصصان شهرسازی باشد. در همین راستا، این مقاله ابتدا به بررسی نقش متخصص شهرسازی در ایران پرداخته و سپس با تعیین مهمترین دانش و مهارتهای متخصص شهرسازی، به ارزیابی میزان انطباق این نقش با محتوای آموزش شهرسازی میپردازد. نقش متخصص شهرسازی با مصاحبه با 12 فرد حرفهای و مهمترین دانش، مهارت و اهمیت ارزشها در آموزش شهرسازی با تکمیل 341 پرسشنامه مشخص گردیده است. بررسی نقش متخصص شهرسازی در ایران مبین غلبه دیدگاه تکنسین و یا مشاور در فرایند تصمیمگیری بوده و تأکید اصلی بر تهیه طرحهای توسعه در مقیاسهای مختلف است. نمود نقش متخصص شهرسازی در محتوای آموزش شهرسازی غلبه دانش رویهای/کاربردی، مهارتهای تکنیکی و تحلیلی بوده و ارزشها بیاهمیت است که نشاندهنده انطباق نقش متخصص شهرسازی با محتوای آموزشی در ایران است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی مهارت های موردنیاز شهرسازان جهت ورود به حرفه و سنجش استقرار مدیریت کیفیت فراگیر(مطالعه موردی: گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد)
سید مسلم سیدالحسینی الهام ثناگر دربانیپژوهش با سه هدف شناسایی مهارت های موردنیاز شهرسازان جهت ورود به حرفه، شناسایی ابعاد پاسخگویی مدیریت کیفیتفراگیر به مهارت ها و بررسی وضعیت این مهارت ها با استفاده از روش مدیریت کیفیت فراگیر است. پژوهش کاربردی و آمیختهاست. ابتدا مهارت های موردنیاز شهرسازان از مبانی نظری ا چکیده کاملپژوهش با سه هدف شناسایی مهارت های موردنیاز شهرسازان جهت ورود به حرفه، شناسایی ابعاد پاسخگویی مدیریت کیفیتفراگیر به مهارت ها و بررسی وضعیت این مهارت ها با استفاده از روش مدیریت کیفیت فراگیر است. پژوهش کاربردی و آمیختهاست. ابتدا مهارت های موردنیاز شهرسازان از مبانی نظری استخراج گردید و با روش نمونه گیری گلوله برفی و مصاحبه های عمیقتدقیق گردید. سپس در جهت سنجش میزان مدیریت کیفیت فراگیر در قالب پرسشنامه مدیریت کیفیت فراگیر موسسه فدرالآمریکا ) 1990 ( مورد پرسش قرار گرفت تا میزان پاسخگویی ابعاد مدیریت کیفیت فراگیر در راستای کمک به این مهار تهااستخراج شد. حجم نمونه 76 نفر از اساتید هیئ تعلمی و ح قالتدریس گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد است.برای تحلیل از آزمون T-Tes t تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج نشان م یدهد که مهارت های عمومی، مدیریتی، برنامه ریزی،ارتباطی، نظری و طراحی برای شهرسازان جهت ورود به حرفه نیاز است و در انتها، راهکارهایی در این زمینه ارائه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - ارائه روشی برای تولید یا بومیکردن علم شهرسازی ایرانی با استفاده از متون اخلاق عرفانی
مریم نجفی محمد نقی زاده شیرین طغیانی محمود محمدیورود و گسترش مبانی دانش شهرسازی در این دوران از خارج ایران و به کار بستن آن بدون ملاحظات، منجر به آشفتگی شهرهای معاصر ایران شده است. این موضوع انگیزه شده تا تلاشهایی برای بومیسازی دانش شهرسازی و معماری و بهویژه مبانی این دانش آغاز شود. برخی از این تلاشها با رجوع به چکیده کاملورود و گسترش مبانی دانش شهرسازی در این دوران از خارج ایران و به کار بستن آن بدون ملاحظات، منجر به آشفتگی شهرهای معاصر ایران شده است. این موضوع انگیزه شده تا تلاشهایی برای بومیسازی دانش شهرسازی و معماری و بهویژه مبانی این دانش آغاز شود. برخی از این تلاشها با رجوع به متون ارزشمند ایرانی و با برگرفتن بخشهایی از آنها، وجههی بومی به نوشتارهای شهرسازی یا معماری ایرانی بخشیدند. این مقاله نیز بر این روش برای بومیسازی دانش و نوشتارهای شهرسازی تأکید کرده و در میان مراحل تولید علم، مرحلهی نظریه را که مرحله آسیبپذیرتر علم شهرسازی ایران در برابر دانش وارداتی بوده، موردتوجه قرار داد. سپس با انتخاب متون کهن با موضوع اخلاق عرفانی، روشی عام برای نظریهپردازی و یا بومیسازی نظریات در حوزه شهرسازی پیشنهاد کرد. این روش تلفیقی از دو شیوه نظریهپردازی و هرمنوتیک البته نوع موردقبول آن نزد عالمان مسلمان است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - تحلیلی بر ضرورت وجودی دوره کارشناسی شهرسازی در دانشگاه های ایران
سید حسین بحرینی الهام فلاح منشادیبا توجه به ماهیت بین رشته ای شهرسازی یکی از سؤالات کلیدی در آموزش شهرسازی ضرورت وجود یا عدم وجود مقطعکارشناسی در شهرسازی است؟ دیدگاه های موافق و مخالف زیادی در این ارتباط وجود دارد. در حالی که بعضی از مقطعکارشناسی ارشد حمایت می-کنند، عده ای با توجه به عملکرد خوب فارغ ال چکیده کاملبا توجه به ماهیت بین رشته ای شهرسازی یکی از سؤالات کلیدی در آموزش شهرسازی ضرورت وجود یا عدم وجود مقطعکارشناسی در شهرسازی است؟ دیدگاه های موافق و مخالف زیادی در این ارتباط وجود دارد. در حالی که بعضی از مقطعکارشناسی ارشد حمایت می-کنند، عده ای با توجه به عملکرد خوب فارغ التحصیلان کارشناسی شهرسازی، ضرورت انتخابرشته شهرسازی از 18 - 19 سالگی و مشکلات مالی دانشگا هها بر ضرورت وجودی مقطع کارشناسی تأکید دارند. در این مقالهاین سؤال را در ارتباط با شرایط ایران مورد بحث قرار گرفته و از روش تحقیق آمیخته )پرسش نامه و مصاحبه( برای پاسخاستفاده شده است. مجموعاً 187 پرسش نامه توسط سه گروه دانش آموختگان کارشناسی شهرسازی، اساتید رشته و کارفرمایان)مدیران شهرسازی( تکمیل شده است. همچنین 12 مصاحبه ساختاریافته با استادان و حرفه مندان مطرح در حوزه شهرسازیانجام شده است. نتایج حاصل از مقاله نشان می دهد که اکثریت پرسش-شوندگان و مصاحبه شوندگان از وجود این دوره رضایتداشته و آن را برای کشور ضروری می دانند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بـررسی و تحلـیل نقـش سینـما در انتقـاد از شهر سـازی مدرن
سیامک پناهی سید مصطفی مختاباد امرئی مهرداد نوابخشاین مقاله حاصل پژوهشی در "چگونگی نقش سینما در انتقاد از شهرسازی مدرن" است. در این تحقیق، با روش تحلیلی و توصیفی با تکیه بر روش نشانه شناسی لایه ای ( تحلیل فیلم با دیدگاه محور همنشینی1 لایههای متن2، بافت3، بینامتن4، رمزگان5 و رسانه ها6) و تحلیل سه گانه اروین پانوفسکی7 چکیده کاملاین مقاله حاصل پژوهشی در "چگونگی نقش سینما در انتقاد از شهرسازی مدرن" است. در این تحقیق، با روش تحلیلی و توصیفی با تکیه بر روش نشانه شناسی لایه ای ( تحلیل فیلم با دیدگاه محور همنشینی1 لایههای متن2، بافت3، بینامتن4، رمزگان5 و رسانه ها6) و تحلیل سه گانه اروین پانوفسکی7 ( ادراک اولیه ،ادبیات موضوع و هرمنوتیک8) در تمامی لایههای همنشین مفاهیم بازشکافت شده اند. سینما در فرآیند انتقاد از جریان مدرنیته در ژانر کمدی سیاه، نشانه های تلخ مدرنیته، نوستالژی شهری، استفاده از پلان شهری و همچنین ارائه یوتوپیا9 و دیستوپیا10 ی شهری ابراز وجود نموده است. فرایند حاصل از تحقیق به این نتیجه دست یافته است که اگر چه معماری و شهرسازی مدرن تبلور جریان مدرنیته بوده اند، اما سینما همچون اکثر هنرها منتقد شهر سازی مدرن بوده و عناصر مشخصه فضاهای معماری و شهرسازی در تجلی معنا و مفاهیم انتقادی نقش بسزایی داشته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - تحلیل تحوّلات اندیشة «کیفیت زندگی» در معماری و شهرسازی
رضا سامه غلامرضا اکرمیکیفیت زندگی مفهوم مهمی است که میتوان آن را در قالب یک اندیشه به عنوان یکی از موضوعات علمی نزد پژوهشگران حوز معماری و شهرسازی از ده 1960 مشاهده کرد. این اندیشه در پی انتقادات به جریانات قرن بیستم مطرح و تا قرن اخیر ةة ادامه داشته که در هر دوره ماهیتی خاص پیدا کرده است. ه چکیده کاملکیفیت زندگی مفهوم مهمی است که میتوان آن را در قالب یک اندیشه به عنوان یکی از موضوعات علمی نزد پژوهشگران حوز معماری و شهرسازی از ده 1960 مشاهده کرد. این اندیشه در پی انتقادات به جریانات قرن بیستم مطرح و تا قرن اخیر ةة ادامه داشته که در هر دوره ماهیتی خاص پیدا کرده است. هدف مقاله شناخت رویکردهای مختلف به این اندیشه در هر دور ة زمانی، بررسی تکوین و درک جایگاه آن در دور معاصر است. بدینمنظور مقاله چهار بخش اصلی را شامل میشود: بخش اول ة به معرفی اندیش کیفیت زندگی و سیر مفهومی آن اختصاص دارد. در بخش دوم عوامل مؤثر بر پیدایش آن در معماری و ة شهرسازی و نیز نتایج آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بخش سوم شاهد سیر تحوّل این اندیشه در دور معاصر خواهیم بود ةو در پایان در یک جمعبندی به وضعیت این اندیشه در قرن حاضر و جهتگیریهای آتی پرداخته خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - اصول شهرسازی ایرانی بر اساس «صد میدان خواجه عبدالله انصاری»
محمد نقی زاده مریم نجفیشــهر و معماری هر جامعه ای در پس ظاهر خود دارای معانی برگرفته از جهان بینی و فرهنگ مردم همان جامعه اســت. بنابراین شناسایی معانی و اصول بی زمان و بی مکان برای شهرسازی و معماری ایران، از مکتب فکری حاکم بر آن که در متون اصیل آمده اســت، نخستین گام برای تدوین اصول شهرسازی چکیده کاملشــهر و معماری هر جامعه ای در پس ظاهر خود دارای معانی برگرفته از جهان بینی و فرهنگ مردم همان جامعه اســت. بنابراین شناسایی معانی و اصول بی زمان و بی مکان برای شهرسازی و معماری ایران، از مکتب فکری حاکم بر آن که در متون اصیل آمده اســت، نخستین گام برای تدوین اصول شهرسازی و معماری ایرانی- اسلامی است. گام بعدی که تبدیل این اصول و ارزش ها به احان و برنامه ریزان است. هدف از این نوشتار توجه دادن شهر سازان ّ وجه ظاهری برای درک و بهره گیری عموم است، بر عهده طر و معماران به متون ارزشــمند در تولید علم این رشته ها اســت. مقاله با انتخاب کتاب صد میدان، از خواجه عبدالله انصاری، که فی نماید؛ و سپس، در حد ّ یکی از کتاب های فارســی در حوزه عرفان اســلامی است، سعی کرده تا گامی را که خواجه برداشته، معر بضاعت، گام بعدی را برای تبدیل آن اصول به وجه ظاهری در حوزه شهرسازی و معماری بردارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - رویکردی تحلیلی به ضرورت توجه به فرهنگ جوامع
کامیار اخوان خرازیشهرسازی امروز به واسطه انبوه مسائل جدید، خصوصاً مشکلات فرهنگی و نیازهای روحی، روانی و عاطفی مردم، دستخوش تحولات بنیادین شده است. رشد گرایش به شهرسازی کارآ1 یکی از بارزترین این نمودها است. شهرسازی کارآ بر خلاف شهرسازی مدرن الگویی یکسان و جهانی نداشته و هر منطقه بر اساس ت چکیده کاملشهرسازی امروز به واسطه انبوه مسائل جدید، خصوصاً مشکلات فرهنگی و نیازهای روحی، روانی و عاطفی مردم، دستخوش تحولات بنیادین شده است. رشد گرایش به شهرسازی کارآ1 یکی از بارزترین این نمودها است. شهرسازی کارآ بر خلاف شهرسازی مدرن الگویی یکسان و جهانی نداشته و هر منطقه بر اساس توان های انسانی، زیست محیطی، اقتصادی، فنی و علمی خود نظام شهری ویژه خود را تدوین می نماید. امروزه فرهنگ جوامع به عنوان یک سرمایه اجتماعی در برنامه ها و طرح های شهری مد نظر قرار می گیرد. در این مقاله با رویکردی تحلیلی و با تحلیل محتوای متن، ابتدا مفهوم فرهنگ در رویکردهای مختلف تدقیق گردیده و سپس تأثیر فرهنگ جوامع در کلیه شئون زندگی و بر شهرسازی بررسی گردیده و تأکیدی است بر این نکته که در کلیه طرح ها و برنامه های شهری باید توجه به فرهنگ در سرلوحه مطالعات قرار گیرد و تطابق برنامه و طرح ها با فرهنگ از مقولات اساسی پایداری جوامع است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - جستاری پیرامون کارآمدی تکنیک SWOT و ارائه مدل جامع پیشنهادی برای مسائل شهری (مطالعه موردی: برنامه ریزی راهبردی بافت روستاشهری نعیم آباد یزد)
رضا اکبری مسعود قادریان مرجان منتظریشهر سیستمی مملو از اجزا و روابط در محیط ها با ویژگی های پیچیده است. ضرورت توصیف، تفکیک، تعلیل و ترکیبموضوعات شهری بر هیچ متخصص شهرسازی پوشیده نیست و همواره تلاش برای دستیابی به ابزار و فن هایی روزآمد درجهت نیل به این منظور مدنظر بوده است. از جمله تکنیک SWOT که در ابعاد چکیده کاملشهر سیستمی مملو از اجزا و روابط در محیط ها با ویژگی های پیچیده است. ضرورت توصیف، تفکیک، تعلیل و ترکیبموضوعات شهری بر هیچ متخصص شهرسازی پوشیده نیست و همواره تلاش برای دستیابی به ابزار و فن هایی روزآمد درجهت نیل به این منظور مدنظر بوده است. از جمله تکنیک SWOT که در ابعاد مختلف شهری از جمله مدیریتی، اجتماعی،اقتصادی، کالبدی مورد استفاده قرار گرفته است. این پژوهش در امتداد جریان تکمیلی SWOT با هدف مناسب سازیِ کاربست این تکنیک برای موضوعات شهری با تأکید بر حفظ اصول اولیه و پایبندی به بنیان آن و عدم ساختارشکنی در قالباولیه و با در نظر گرفتن تعامل میان ابعاد گوناگون به رفع نواقص این تکنیک می پردازد. این پژوهش با اصلاح نارسایی هایموجود در تکنیک SWOT به مدل بهبودیافته ای دست می یابد؛ به طوری که این تکنیک ضمن کسب انعطاف پذیری لازم،از قابلیت کافی برای به کارگیری در موضوعات مختلف به ویژه موضوعات شهری برخوردار شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - تبیین مبانی معرفت شناسی معماری و شهرسازی با نگرش سیستمی
نسیم اشرافیتدوین تئوری در حوزه معماری و شهرســازی و چگونگی اجرای آن، از معضلاتی اســت که صاحب نظران این حوزه را به چالش کشیده است. ناکامی مکاتب مختلف در معرفت شناسی روابط بین اجزای معماری و شهرسازی هم زمان با پیچیدگی علوم و تعامل آن ها با این علم آغاز گردید. از طرفی ورود اندیشه ها چکیده کاملتدوین تئوری در حوزه معماری و شهرســازی و چگونگی اجرای آن، از معضلاتی اســت که صاحب نظران این حوزه را به چالش کشیده است. ناکامی مکاتب مختلف در معرفت شناسی روابط بین اجزای معماری و شهرسازی هم زمان با پیچیدگی علوم و تعامل آن ها با این علم آغاز گردید. از طرفی ورود اندیشه های غربی و از طرف دیگر نگرش اتمیسم به معماری و شهرسازی، سبب ناکامی مکاتب مختلف داخلی در معرفت شناســی روابط بین اجزای معماری و شهرســازی گردیده است. پژوهش حاضر همواره در تلاش اســت با تعریف نگرش سیســتمی، به عنوان نگرش کل گرا و وحدت بخش، نقش سیستم های عینی، ذهنی و فطری را در ارتباط با عینیت فضا، ذهنیت معمار و فطرت معمار و مخاطب تبیین نماید تا مؤلفه ماندگاری در اثر معماری و شهرسازی را به عنوان مؤلفه هویت سیستمی معرفی نموده و امنیت آن را در مقابل تهدید اندیشه های بیگانه به واسطه مکتب موقعیت محور تأمین نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری
خشایار کاشانی جودر آستانه هزاره سوم فضاهای عمومی شهری به عنوان مکان سوم که نقشی اساسی در برقراری تعاملات اجتماعی ایفا می نمایند مورد توجه جدی قرار گرفته و به کانون تمرکز دانش- حرفه طراحی شهری بدل گردیده اند. در این میان، صاحبنظران گوناگون با رویکردهای متفاوتی این موضوع را مورد بحث و بر چکیده کاملدر آستانه هزاره سوم فضاهای عمومی شهری به عنوان مکان سوم که نقشی اساسی در برقراری تعاملات اجتماعی ایفا می نمایند مورد توجه جدی قرار گرفته و به کانون تمرکز دانش- حرفه طراحی شهری بدل گردیده اند. در این میان، صاحبنظران گوناگون با رویکردهای متفاوتی این موضوع را مورد بحث و بررسی قرار داده اند. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی نظرات اصلی ترین و مطرح ترین متفکران مرتبط با فضاهای عمومی شهری به روش مطالعه اسنادی و با استفاده از منابع واجد ارزش در این عرصه انجام گرفته، ضمن بررسی متاخرترین ایده ها همچون نوشهرسازی و نوپیاده گرایی، این نظریه پردازان را در شش محور دسته بندی نموده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که گرچه دیدگاه های ارائه شده در ارتباط با این موضوع در بسیاری موارد واجد جنبه هایی مشترک بوده اند اما در دوران اخیر با تثبیت اهمیت نقش کالبدی و اجتماعی فضاهای عمومی شهری، تاکید بسیار بر رویکردهای پایداری، ایجاد امنیت و انسان مداری می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - تحلیلی از فضاهای شهری از تبریز ایلخانی تا اصفهان صفوی (بررسی زمینههای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی)
منوچهر فروتناین پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال است که چه تحولاتی در فضاهای شهری از دورة ایلخانی تا ظهور مکتب اصفهان در دوره صفوی صورت گرفت و زمینههای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این تحولات چه بود؟ برای پاسخ به این سؤال با رویکردی تفسیری- تاریخی و بر اساس مطالعات کتابخانهای، تح چکیده کاملاین پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال است که چه تحولاتی در فضاهای شهری از دورة ایلخانی تا ظهور مکتب اصفهان در دوره صفوی صورت گرفت و زمینههای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این تحولات چه بود؟ برای پاسخ به این سؤال با رویکردی تفسیری- تاریخی و بر اساس مطالعات کتابخانهای، تحولات شهرسازی در شهرهای واجد آثار شهرسازی این دوره با تحلیل تأثیرات تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بررسی گردید. این دگرگونیها از زمان ایلخانان زمینه تحولات شهرسازی و شکلگیری فضاهای شهری جدید در شهرسازی ایران را فراهم نموده است. تأسیس حکومت صفویه و بهویژه اقدامات شاه عباس، زمینهساز ایجاد مکتب شهرسازی اصفهان شد. به این ترتیب عناصر و فضاهای شهریی که در دورههای پیشین شکل گرفته بود، تکامل یافتند و با هم ترکیب شدند. همچنین در مکتب اصفهان، ارسنهای تجاری ـ خدماتی یا مذهبی تشیع رسمی به جای ارسنهای مذهبی صوفیه، هستههای گسترش و توسعة شهری شدند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - بررسی و ارزیابی پایداری محلات شهر با تاکید بر شاخصهای شهرسازی نوین(مطالعة موردی شهر بندرعباس)
پریوش باوقار مرضیه موغلی محمد ابراهیم عفیفیهدف از انجام این پژوهش بررسی و ارزیابی پایداری محلات شهر شهر بندرعباس با تاکید بر شاخص های شهرسازی نوین می باشد.تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع مطالعات کاربردی و رویکرد غالب آن توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوردی داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی(پرسشنامه) استفاده شده چکیده کاملهدف از انجام این پژوهش بررسی و ارزیابی پایداری محلات شهر شهر بندرعباس با تاکید بر شاخص های شهرسازی نوین می باشد.تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع مطالعات کاربردی و رویکرد غالب آن توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوردی داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی(پرسشنامه) استفاده شده است جامعه آماری پژوهش شامل 152862 خانوار ساکن در شهر بندرعباس است که برای تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 383 خانوار انتخاب گردید. سپس ابعاد مختلف توسعه پایدار(اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) با استفاده از نظرات سرپرستان خانوار در محلات مختلف شهر بندرعباس مورد ارزیابی قرار گرفت .نتایج بررسی ها نشان می دهد که بین محلات شهر بندرعباس از نظر پایداری اجتماعی محلات گل شهر، آزادگان و شاه حسینی بهترین عملکرد و محلات پشت شهر، سورو و دو هزار از پایداری اجتماعی کمتری برخوردارند. همچنین نتایج در مورد ابعاد پایداری اقتصادی نیز محلات گل شهر، آزادگان و نایبند دارای پایداری بیشتر و محلات توحید، چاهستانی و بهشت زهرا دارای پایداری کمتری نسبت به دیگر محلات هستند. در بررسی شاخص زیست محیطی توسعه پایدار محلات نیز محله های شاه حسینی، درخت سبز و گل شهر از بیشترین پایداری زیست محیطی و محله های نایبند، پشت شهر و سورو از کمترین پایداری زیست محیطی برخوردارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - جایگاه نوشهرسازی ایرانی _ اسلامی در تحقق زیست پذیری شهری (مورد مطالعه اطراف حرم حضرت عبدالعظیم(ع))
علیرضا جعفری حمیدرضا صارمی آرش بغدادیچکیدهامروزه شهرهای بزرگ با فرآیند ایستایی، زوال و افت مواجه شدهاند که به ایجاد فضاهای ناکارآمد و فرسوده در شهرها انجامیده است. الگوهای متعدد و انبوهی برای مقابله با این معضل شهری ارائهشده است و این پژوهش نیز با هدف دستیابی به راه حلی مناسب در این زمینه، پیرامون الگوی چکیده کاملچکیدهامروزه شهرهای بزرگ با فرآیند ایستایی، زوال و افت مواجه شدهاند که به ایجاد فضاهای ناکارآمد و فرسوده در شهرها انجامیده است. الگوهای متعدد و انبوهی برای مقابله با این معضل شهری ارائهشده است و این پژوهش نیز با هدف دستیابی به راه حلی مناسب در این زمینه، پیرامون الگوی بازآفرینی نوشهرسازی ایرانی _ اسلامی بر پایه شاخصهای عدالت محور به نظریهپردازی میپردازد. این پژوهش بهمنظور شناسایی شاخصها و شناسههای ایده اصلی، از روش تئوری زمینهای و در راستای تحلیل دادهها از روش تحلیل محتوا بهره برده است. شاخصها از طریق روش مک گراناهان تعیین وزن و بهصورت نزولی مرتبشدهاند تا مشخص شود کدامیک از اصول و شاخصها در هدف تحقیق نقش بسزایی دارد. سپس چارچوب مطروحه در بستر پژوهشی با روشهای مطالعه اسنادی، مشاهده و مصاحبه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج یافتهها نشان میدهد که رسالت نوشهرسازی، ارزشگذاری مجدد به زیست خالص انسانی در چنین مکانهای ناکارآمد و مسئلهدار شهری است که آثار آن افزایش رضایتمندی و احساس آرامش و تعالی شهروندان از زندگی در شهرها بوده و از اهداف اصلی و منظومه عملکرد شهر ایرانی _ اسلامی می باشد؛ از اینرو پیادهسازی الگوی نوشهرسازی ایرانی _ اسلامی در پرتو شهرسازی عدالتمحور بهعنوان الگوی موفق بومی و جامع برای مدیریت شهری ایران در دوره معاصر است که با زمینه قرار دادن عدالت در طرحها و برنامههای شهری محقق میگردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - واکاوی نقش نظاممهندسی شهرسازی در کنترل توسعه کالبدی شهرها (نمونه موردی: سازمان نظاممهندسی ساختمان، استان تهران)
عباس فضلی الهام امینیمقدمه و هدف پژوهش: این پژوهش با هدف واکاوی نقش نظاممهندسی شهرسازی در کنترل توسعه کالبدی شهر تهران انجام شده است. زمانی توسعه کالبدی بهصورت منظم و سازمانیافته کنترل میشود که چارچوبی برای ایجاد کنترل توسعه شهری مشخصشده باشد و مهندسان شهرساز عضو سازمان نظاممهندسی به چکیده کاملمقدمه و هدف پژوهش: این پژوهش با هدف واکاوی نقش نظاممهندسی شهرسازی در کنترل توسعه کالبدی شهر تهران انجام شده است. زمانی توسعه کالبدی بهصورت منظم و سازمانیافته کنترل میشود که چارچوبی برای ایجاد کنترل توسعه شهری مشخصشده باشد و مهندسان شهرساز عضو سازمان نظاممهندسی بهعنوان افرادی آگاه با کمک قدرتی که از طرف سازمان نظاممهندسی به آنها اعطا شده است، معیارها را در شهر اعمال کنند. روش پژوهش: روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی و از نوع همبستگی است. جهت گردآوری دادهها از روش اسنادی و میدانی، بهمنظور تدوین و تایید شاخص های تحقیق از روش دلفی در 3 مرحله نظرسنجی از ده نفر از بزرگان شهرسازی استفاده شده است. برای تحلیل دادهها از آزمون T تک نمونهای، رگرسیون چند متغیره، جهت بررسی نرمال بودن دادهها از آزمون کولوموگروف-اسمرینوف استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل مهندسان شهرساز دارای پروانه اشتغال به کار، عضو سازمان نظاممهندسی استان تهران، به تعداد 35 نمونه میباشد. سنجش شاخص های تحقیق با طیف لیکرت و با میانگین مفروض 3 و تعداد 8 مؤلفه و 26 شاخص صورت گرفت. این مؤلفهها شامل؛ طرح جامع شهری، ملاحظات پدافند غیرعامل، طرح توجیهی افزایش محدوده شهرها، طرح توجیهی در خارج از محدوده و حریم شهرها، تهیه طرح جزئیات شهرسازی، انطباق شهری ساختمان، طرح تفکیک اراضی و انطباق کاربری اراضی شهری هستند. یافتهها: بر اساس نظرات خبرگان میانگین کل شاخصها برابر با 4.01 میباشد که از میانگین مفروض(3) بالاتر است. با استفاده از ضریب بتا بیشترین پیوند رگرسیون بین کنترل توسعه کالبدی شهر تهران و معیار طرح تفکیک اراضی (r=0.787) است. میزان واریانس تبیین شده کنترل توسعه کالبدی شهری توسط مؤلفههای متغیر پیشبینی (0.43) است که معنیدار است. نتیجه گیری: نتایج نشان میدهد 43 درصد از کنترل توسعه کالبدی شهری، تحت تأثیر متغیرهای مذبور (طرح جامع شهری، ملاحظات پدافند غیرعامل، طرح توجیهی افزایش محدوده شهرها، طرح توجیهی در خارج از محدوده و حریم شهرها، تهیه طرح جزئیات شهرسازی، انطباق شهری ساختمان، طرح تفکیک اراضی و انطباق کاربری اراضی شهری) است که نشان میدهد تناسب و مطلوبیت بالایی داشته و از قدرت تبیین و پیشبینی لازم در موضوع پژوهش برخوردار است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - بررسی جامعه شناختی تاثیر قدرت سیاسی بر شهرنشینی وشهرسازی در دوره پهلوی اول
شبنم بوستانچی سیدرضا صالحی امیری رضا علی محسنیمقدمه: در این مقاله از منظری جامعه شناختی به بررسی تاثیر قدرت سیاسی بر شهرنشینی و شهرسازی در عصر پهلوی اول پرداخته شده است. رضاشاه با تحولاتی که در نظام آموزشی، اداری، مالی و نظامی و..ایجاد کرد، شکل و محتوای جامعه و روابط اجتماعی را دگرگون ساخت . شروع تحولات شهرسازی و ش چکیده کاملمقدمه: در این مقاله از منظری جامعه شناختی به بررسی تاثیر قدرت سیاسی بر شهرنشینی و شهرسازی در عصر پهلوی اول پرداخته شده است. رضاشاه با تحولاتی که در نظام آموزشی، اداری، مالی و نظامی و..ایجاد کرد، شکل و محتوای جامعه و روابط اجتماعی را دگرگون ساخت . شروع تحولات شهرسازی و شهر نشینی به مفهوم جدید آن نیز تا حد زیادی مربوط به این روزگار است. روش پژوهش: با استفاده از روش تاریخی و تکنیک اسنادی به عنوان رویکردی غالب به این موضوع پرداخته شده است.در این پژوهش مهمترین منابعی که مورد استفاده قرار گرفته است؛ کتابها، مقالات و مجلاتی هستند که به بررسی مقوله قدرت و قدرت سیاسی در عصر پهلوی اول پرداخته اند و از آنجا کهقدرت سیاسی در این مقاله دولت مطلقه در نظر گرفته شده؛ بر این اساس دولت شامل مدیران (نخبگان اداری)، ارتش، سیستم اداری و بووکراسی و دستگاه قضایی میباشد.همچنین از مقالات و کتابهایی که در ارتباط با شهرسازی و شهرنشینی و کلاً تاریخ سیاسی و اجتماعی دوره پهلوی اول میباشد بهره گرفته شده است. یافتهها: ساختار قدرت سیاسی ایران در دوره پهلوی اول با زیرساخت هایی چون دولت مطلقه و نهادهای سیاسی رابطه تنگاتنگی دارد زیرا نظام سیاسی این دوره به اتکای سلطه مطلقه خود، عالی ترین قدرت را در جامعه اعمال میکرد و تصمیماتش برای هم خرده نظامها الزامی بود. از سوی دیگر، بسیج منابع برای نیل به اهدافی که حاکمیت داشت توسط نهادهای سیاسی آن هدایت میشد.استقرار حکومت رضاخان سرآغاز عصری جدید در تاریخ شهرنشینی و شهرسازی ایران است. نتیجه گیری: دولت مطلقه همواره سعی داشت در عرصه مدیریت شهری قدرت خود را به نحوی در فضا متجلی سازد.این قدرت نمایی به صورتهای گوناگون از جمله در قالب قصرها و کاخهای باشکوه، معابد عظیم، قلعههای حصین، راهوارها و مرکوبهای فاخر، متجلی شده است. در این دوره بیست ساله برای تجلی کالبدی به عناصر خاصی توجه شده است که مهمترین آنها عبارت بودند از کاخها، مجسمهها، پادگانها و همچنین اسامی شهرها، خیابانها و میادین. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - بررسی کمی و کیفی جنگل شهری مناطق یک و پنج شهر تهران
مریم داغستانی سارا کلهری نینا رجاییزمینه و هدف : از مؤلفه های مهم در رسیدن به پایداری شهری داشتن محیط زیست سالم، مطلوب و دسترسی به فضای سبز کافی است. جنگل های شهری بهترین عملکرد را میان فضاهای سبز در نقش های گوناگون ایفا می کنند، بررسی جنگل های شهری یکی از راهکارهای مهم برای حل بسیاری از معضلات زیست محی چکیده کاملزمینه و هدف : از مؤلفه های مهم در رسیدن به پایداری شهری داشتن محیط زیست سالم، مطلوب و دسترسی به فضای سبز کافی است. جنگل های شهری بهترین عملکرد را میان فضاهای سبز در نقش های گوناگون ایفا می کنند، بررسی جنگل های شهری یکی از راهکارهای مهم برای حل بسیاری از معضلات زیست محیطی است. هدف اصلی تحقیق داشتن اطلاعات دقیق از ساختار فضای سبز به منظور حفاظت و توسعه فضای سبز است.روش بررسی: این پژوهش به بررسی وضعیت کمی و کیفی و مقایسه دو منطقه از شهر تهران با هدف کسب اطلاعات برای حفاظت و توسعه بهینه فضای سبز می پردازد.به این منظور تعداد 83 درخت قطعه نمونه در دو منطقه به روش سیستماتیک تصادفی آماربرداری شدند. در درون کرت ها برخی مشخصه های رویش درخت ها اندازه گیری شدند و سپس شاخصهای توصیفی، جداول توافقی آزمونهای آماری برای بررسی و مقایسه کمیت و کیفیت درختان مورد استفاده قرار گرفتند. داده های این تحقیق در سال 1397 جمع آوری شده اند.یافته ها: نتایج بیانگر وجود تفاوت معنی دار در تاج پوشش جنگل های شهری دو منطقه است و در سایر مشخصه ها تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتایج نشان داد که گونه چنار (Platanus orientalis)دارای بیشترین فراوانی در دو منطقه است. بین مشخصه های اندازه گیری شده درصد تاج پوشش دو منطقه تفاوت معنی داری را نشان داد. بین مشخصه شیب قطعه نمونه ها با ارتفاع، قطربرابرسینه، قطر بن، تعداد پایه در قطعه نمونه و تعداد پاجوش درخت ها رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.بحث و نتیجه گیری: علی رغم عدم تفاوت معنی دار در میانگین شادابی گونه های دو منطقه، نتایج نشان داد بالاترین میزان شادابی گونه ها در منطقه یک مربوط به بلوط (Quercus macranthera)، توت سفید (Morus alba)و تبریزی ( Populus nigra) و در منطقه پنج مربوط به اقاقیا (Robiniap pseudoacacia)و آیلان (Ailanthus altissima) بوده است. بنابراین گونه های ذکر شده برای توسعه جنگل های شهری در این مناطق قابل توصیه هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - ارزیابی نقش و جایگاه ضوابط و مقررات شهرسازی در رضایتمندی شهروندان مناطق 6 و 8 و 14 شهر اصفهان
حمید قدیری مدرس مهدی مومنی حمید صابری احمد خادم الحسینیپژوهش در امر ارتقای رضایتمندی شهروندان از زندگی شهری امری شایسته و بایسته است. در این راستا راهکارهایی که مستلزم کمترین هزینه بوده و عملاً امکان به کارگیری توسط مدیریت شهرها و کلان شهرهای ایران را داشته باشند حائز اهمیت میباشد.درمیان سازمان های مختلف مدیریت شهری، شهردار چکیده کاملپژوهش در امر ارتقای رضایتمندی شهروندان از زندگی شهری امری شایسته و بایسته است. در این راستا راهکارهایی که مستلزم کمترین هزینه بوده و عملاً امکان به کارگیری توسط مدیریت شهرها و کلان شهرهای ایران را داشته باشند حائز اهمیت میباشد.درمیان سازمان های مختلف مدیریت شهری، شهرداری یکی از دستگاه هایی است که ارتباط مداوم وتنگاتنگی با عموم مردم دارد، لذا توسعه همه جانبه و پایدار شهر زمانی عملی خواهدشد که شهروندان از عملکرد شهرداری رضایت داشته باشند . احساس رضایت شهروندان از محیط شهری و خدماتی که شهرداری بخصوص در قسمت شهرسازی ارائه می دهد، عامل مهمی در جهت ایجاد انگیزه درمردم برای مشارکت در توسعه شهری و بهبود کیفیت محل سکونت خویش است. لذا هدف پژوهش حاضر ارزیابی نقش و جایگاه ضوابط و مقررات شهرسازی دررضایتمندی شهروندان شهر اصفهان میباشد. روش پژوهش براساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی تحلیلی است. ابزار پژوهش پرسشنامه بوده وجامعه آماری، شهروندان با سن بالای بیست سال در سه منطقه 6 و 8 و 14 بودند که با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. نتایج نشان داد به ترتیب ضوابط کاربری دارای بیشترین تأثیر با میزان (613/0) وضوابط مشرفیت و فضاهای نورگیری دارای کمترین تأثیر با میزان (381/0) رضایتمندی شهروندان مناطق مورد مطالعه میباشند. همچنین مدل برازش پژوهش حاکی از معناداری همه مولفههای ضوابط و مقررات شهرسازی و تاثیر معنادار آنها بر رضایتمندی شهروندان مناطق تحقیق می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - ارزیابی سیاستگذاری های شورای اسلامی شهرها در توسعه کالبدی- فضایی محیطهای شهری (نمونه موردی: شهر شیراز)
عبدالجلیل شریفی محمد علی شهریاری نفیسه واعظشوراها به عنوان نهادی که مشروعیت و مقبولیت خود را از مردم میگیرند، میتوانند نقش مهمی را بر اثر بخشی سیاستگذاریهای شهری داشته باشند. بخشی از این سیاستگذاری در حوزه کالبد شهر به ویژه حوزه شهرسازی و معماری است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سیاستگذاری های شهری شورای اسلامی چکیده کاملشوراها به عنوان نهادی که مشروعیت و مقبولیت خود را از مردم میگیرند، میتوانند نقش مهمی را بر اثر بخشی سیاستگذاریهای شهری داشته باشند. بخشی از این سیاستگذاری در حوزه کالبد شهر به ویژه حوزه شهرسازی و معماری است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سیاستگذاری های شهری شورای اسلامی شهر شیراز در حوزه شهرسازی و معماری از منظر توسعه پایدار انجام شده است. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی با استفاده از ابزار پرسشنامه است. جامعهی آماری این پژوهش مدیران و سرپرستان بخشهای مختلف شهرداری شیراز (خبرگان اجرایی) و اساتید دانشگاهی آشنا به موضوع تحقیق (خبرگان دانشگاهی) بوده است. حجم نمونه از طریق جدول مورگان 113 نفر محاسبه شد. روایی و پایایی بازار پرسش نامه تایید شد. یافته های تحقیق نشان داد که برای ارزیابی سیاستگذاری های شهری شورای اسلامی، می توان از الگوی مراحل هاگوود و گان (1984) مشتمل بر 5 بعد تشخیص مسایل،تدوین سیاست،تصمیم گیری،اجرای سیاست و ارزشیابی سیاست بهره گرفت که برای سنجش ابعاد مزبور از 19 مولفه بنا به نظر خبرگان دانشگاهی و اجرایی حوزه شهری استفاده گردید. نتایج نشان داد در سطح کمتر از 05/0، ابعاد و مولفه های مرتبط با سیاستگذاری شهری معنادار بوده اند. جهت معناداری نشان داد که وضعیت ابعاد و مولفه های سیاستگذاری شورای اسلامی، متوسط ارزیابی می شود. نتیجه آزمون فریدمن جهت رتبه بندی ابعاد و مولفه های سیاستگذاری نشان داد که در میان ابعاد، بعد تشخیص مسائل و در میان مولفه ها نیز میزان تفویض قدرت و منابع به اعضای شورای اسلامی شهر، بیشترین رتبه را کسب نموده اند. همچنین نتیجه آزمون تی تک نمونه از عملکرد شورای اسلامی ازنظر سیاستگذاری های حوزه شهرسازی و معماری در سطح کمتر از 05/0 اشاره دارد. در حوزه شهرسازی بهترین عملکرد شورای اسلامی مربوط به شاخص مشورت و اعمال نظارت قانونی بر معاونت شهرسازی و واحدهای وابسته به آن با مقدار 803/0 و در حوزه معماری نیز شاخص مشورت و تصویب مقررات و مصوبات حوزه معماری با مقدار 705/3 بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - تحلیل اثرات سیاستگذاری بر شهرسازی و معماری موردمطالعه دوره ۱۳۲۰ تا ۱۳۰۴
علی ذبیحی رضا میرزاییمعماری و شهرسازی ایران در گذشته از روند مشخصی پیروی نموده، که برگرفته از معماری و شهرسازی دوران قبل بوده است. اما در دوران معاصر این روند دچار تحول و دگرگونی هایی شده است. این مطالعه سعی بر این دارد که عوامل تاثیر گذار بر معماری و شهرسازی در دوران پهلوی اول را بررسی نما چکیده کاملمعماری و شهرسازی ایران در گذشته از روند مشخصی پیروی نموده، که برگرفته از معماری و شهرسازی دوران قبل بوده است. اما در دوران معاصر این روند دچار تحول و دگرگونی هایی شده است. این مطالعه سعی بر این دارد که عوامل تاثیر گذار بر معماری و شهرسازی در دوران پهلوی اول را بررسی نماید و همچنین به تحلیل عواملی که زمینه ساز این دگرگونی ها بر سیاستگذاری معماری و شهرسازی شده بپردازد. در پژوهش حاضر از روش کیفی و کمی استفاده شده، که به منظور جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای، مقالات و جهت رهیافت به داده های کمی، از روش تحلیل شبکه ای (ANP) و از نرم افزار Super Decisions استفاده شده است. نتایج این پژوهش حاکی از این است که عواملی چون باستان شناسی، آموزش معماران، کنگره های هنري و انجمن آثار ملی، نظامی گرایی و مدرن گرایی بر معماری و شهرسازی در این دوره تاثیر بسیاری داشته، که میزان تاثیر پذیری معماری و شهرسازی از این تحولات برابر بوده است. بیشترین عوامل تاثیر گذار بر تحولات معماری در آن دوران، مدرن گرایی و باستان گرایی و در شهرسازی عواملی چون آموزش معماری، کنگره های علمی و نظامی گرایی تأثیر گذار بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) در مدیریت و برنامه ریزی شهری
مهدی میرزاپورامروز یکی از مسائل عمده شهرهای کشور، فقدان مدیریت واحد شهری و عدم هماهنگی بین ادارات و سازمان های مختلفی است که در امور مختلف شهروندان نقش دارند و در این ناهماهنگی ها شهروندان که پرداخت هزینه های شهری بر دوش آنان است بیشترین زیان را متحمل می شوند. لذا شهرداری ها اگر نتو چکیده کاملامروز یکی از مسائل عمده شهرهای کشور، فقدان مدیریت واحد شهری و عدم هماهنگی بین ادارات و سازمان های مختلفی است که در امور مختلف شهروندان نقش دارند و در این ناهماهنگی ها شهروندان که پرداخت هزینه های شهری بر دوش آنان است بیشترین زیان را متحمل می شوند. لذا شهرداری ها اگر نتوانند اطلاعات روز خود را با سرعت و دقت به دست آورند در حل مسائل شهری برنامه ریزی و تامین منابع درآمدی با مشکل روبه رو می شوند. سیستم اطلاعات جغرافیایی همانند بازویی برای مدیریت شهری عمل می کند و می توان پیش بینی و برنامه ریزی لازم را با به کارگیری روش ها و مدل های جدید عملی نمود. سیستم اطلاعات مکانی در امور شهری و شهرسازی، در بخشهایی مانند کاربری اراضی، جمعیت، خدمات شهری، مدیریت زمین و مسکن، معماری، بافتهای فرسوده و تاریخی، تأسیسات و تجهیزات شهری، ساخت و ساز، حمل و نقل و ترافیک، گردشگری، اطلاعات عمومی شهری و آموزش و آمار، کمک فراوانی به مدیران شهری، شهرسازان و مشاوران طرحهای توسعه منطقهای و شهری، برای تحلیل وضع موجود و برنامهریزی کوتاه مدت و بلند مدت میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - تبیین مدل تجزیه و تحلیل کاربری اراضی برای برنامه ریزی مناطق پیراشهری
مهران رفیعیپیراشهری که گاهی به آن حاشیه شهری هم اطلاق میشود میتواند بر فرم شهری و چالشهای برنامهریزی فضایی قرن بیستویک غالب شود. در کشورهای صنعتی یا پساصنعتی، پیراشهر قلمرو تغییرات اقتصادی، اجتماعی و دگرگونی ساختار فضایی است، درحالیکه در کشورهای بهتازگی صنعتی شده و بیشتر ک چکیده کاملپیراشهری که گاهی به آن حاشیه شهری هم اطلاق میشود میتواند بر فرم شهری و چالشهای برنامهریزی فضایی قرن بیستویک غالب شود. در کشورهای صنعتی یا پساصنعتی، پیراشهر قلمرو تغییرات اقتصادی، اجتماعی و دگرگونی ساختار فضایی است، درحالیکه در کشورهای بهتازگی صنعتی شده و بیشتر کشورهای درحالتوسعه، غالباً منطقه شهری پر هرجومرجی است که سببساز پراکندگی و توسعه ناهماهنگ شهری میشود. شناخت و تحلیل برنامهریزی کاربری اراضی برای این مناطق میتواند به مدیریت بهتر این مناطق بیانجامد. ازاینرو، پژوهش حاضر باهدف شناخت و تحلیل این عوامل برای مناطق پیراشهری در شعاع 8 کیلومتری مابین کلانشهر تهران و شهر اسلامشهر بر اساس دادهها و نقشههای سال 1399 و بر مبنای 3 دستهبندی کلی کاربری اراضی یعنی شهری، کشاورزی و حفاظتی با لحاظ کردن ناسازگاری بین آنها به انجام رسیده است. روش پژوهش مبتنی بر رویکرد کاربردی و توصیفی – تحلیلی است که با در نظر گرفتن الگوی تحلیل استراتژی تشخیص ناسازگاری کاربری اراضی (LUCIS) و پیادهسازی آن در محیط (GIS) توانست میزان مطلوبیت عوامل تأثیرگذار هر یک از کاربریهای اراضی مذکور در جهت برنامهریزی برای مناطق پیراشهری را برای محدوده موردمطالعه ارائه نماید. یافتههای این تحقیق بیانگر این موضوع است که پراکندگی ناموزون شهری به هر دلیلی که به وجود آمده باشد میتواند تأثیری مستقیم و غیرمستقیم در شکلگیری و پایداری مناطق پیراشهری داشته باشد. بر این اساس ظرفیتسازی برنامهریزی مطلوب، بهترین ایده برای پاسخگویی به مداخلات ایجادشده در روند توسعه بیبرنامه این مناطق است. از طرفی به این دستاورد میتوان اشاره کرد که فضاهای پیراشهری که عموماً به شکلی خودجوش و بیبرنامه در اطراف شهرها و کلانشهرها به وجود آمده و میآیند نیاز به برنامهریزی و آیندهنگری دارند تا ضمن از بین نرفتن اراضی کشاورزی در اطراف شهرها؛ اراضی با کاربری حفاظتی موجود نیز موردتوجه و حفاظت قرار گیرند تا درمجموع توسعه شهری برنامهریزیشدهای را در این مناطق شاهد باشیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - تغییر و تحول شهر بیشاپور در گذار از دوره ساسانی به دوره اسلامی
زینب افضلی ستار خالدیانبا ظهور اسلام و فتح شهرهای ساسانی توسط مسلمانان سرنوشت، سیاسی، اقتصادی، مذهبی و ساختار کالبدی آنها تا حد زیادی دچار تغییر شد. در این مقاله تغییر و تحولات فضایی که با ظهور اسلام در شهرهای ساسانی صورت میگیرد بر اساس مطالعه موردی شهر بیشاپور بیان میگردد. نتایج نشانگر در چکیده کاملبا ظهور اسلام و فتح شهرهای ساسانی توسط مسلمانان سرنوشت، سیاسی، اقتصادی، مذهبی و ساختار کالبدی آنها تا حد زیادی دچار تغییر شد. در این مقاله تغییر و تحولات فضایی که با ظهور اسلام در شهرهای ساسانی صورت میگیرد بر اساس مطالعه موردی شهر بیشاپور بیان میگردد. نتایج نشانگر در هم شکستن نظام طبقاتی ساسانیان در ساختار اجتماعی این شهر است. به این معنی که در قرون اولیه اسلامی در نتیجه شعار برابری و برادری اسلامی، بافت و فضای شهر بیشاپور دچار دگرگونی میگردد و از لحاظ کمی رشد زیادی در خانهسازی طبقه تهیدست به وجود میآید و طبقات اجتماعی پایین دست به فضاهای ممتازی که پیشتر در اختیار طبقه مرفه شهر دوره ساسانی بود راه پیدا میکند و تا حد زیادی تبعیضات اجتماعی منبعث از جهانبینی زردشتی در بیشاپور دوره اسلامی از بین میرود با افزایش جمعیت مسلمانان و قدرت یافت حاکمان محلی و تثبیت اسلام در کشور و امنیت نسبی، تفکر و جهانبینی اسلامی به وضوح در اواخر قرن سوم و چهارم خود را در ساختار فضایی شهرها نشان میدهد و چیدمان ابنیه در فضاهای شهری و ساختار فضایی شهر در دوران اسلامی بر اساس جهانبینی اسلامی و رفع احتیاجات کلیه مردم تغییر میکند و در همین دوران بناهایی مانند مسجد جامع، مدرسه و کاروانسرا و بازار گسترده وارد بافتهای شهری میگردد. در یک جمعبندی باید گفت شهرسازی در دوره اسلامی، از دگرگونی ساخت و سازمان فضاهای شهری دوره ساسانی تحت تأثیر تفکر اسلامی به وجود میآید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - اردشیر خوره: تختگاه اردشیر پاپکان
رضا مهرآفرین سرور خراشادی عباس جامهبزرگاردشیر پاپکان، بنیانگذار سلسله ساسانی به شهرسازی اهمیت فراوانی می داد. وی مبادرت به ساخت تعداد زیادی شهر نمود که اکثر مورخین و جغرافیانگاران سده های نخست اسلامی به آنها اشاره کرده اند. بزرگترین و مهم ترین شهر اردشیر، شهرگور یا اردشیر خوره نام داشت که در نزدیکی فیروزآ چکیده کاملاردشیر پاپکان، بنیانگذار سلسله ساسانی به شهرسازی اهمیت فراوانی می داد. وی مبادرت به ساخت تعداد زیادی شهر نمود که اکثر مورخین و جغرافیانگاران سده های نخست اسلامی به آنها اشاره کرده اند. بزرگترین و مهم ترین شهر اردشیر، شهرگور یا اردشیر خوره نام داشت که در نزدیکی فیروزآباد فارس قرار دارد. این شهر که در واقع پایتخت اردشیر محسوب می گردید همانند برخی از شهرهای پارتی دارای طرحی مدور بود. در میانه شهر برجی رفیع مشهور به طربال قرار داشت که مظهر الهه آب، آناهیتا بود و در مجاورت آن کاخی عظیم ساخته بودند. علاوه بر توصیف جغرافیانگاران اسلامی از بناهای مهم شهر، در سده های اخیر نیز باستان شناسان با کاوش هایی که در آن انجام داده اند، اطلاعات مفیدی از تأسیسات و چگونگی آن بدست آورده اند. این شهر پس از پیروزی اردشیر بر اردوان پنجم ساخته شد و متعاقب آن کاخی باشکوه به نام کاخ اردشیر در نزدیکی شهر و در محلی خوش آب و هوا بنا گردید تا در خور شأن و شوکت شاهی چون اردشیر در پایان روزهای زندگی و کناره گیری از سلطنت باشد. اردشیر قبل از پیروزی بر اردوان، بر قله رفیعی در تنگاب که دسترسی به آن بسیار دشوار بود، دژی مستحکم و استوار بنا نمود تا ضمن به چالش کشیدن شاه اشکانی و اعلام استقلال سیاسی، ارتش کوچک خود را در مقابل تهاجمات اردوان حفظ و نقشه آزادسازی ایران را در آنجا پی ریزی نماید و به استحکام پایه های قدرت و انسجام نیروهای نظامی خود بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - هویت و بحران آن در معماری و شهرسازی ایران-نمونه موردی شهرهای جدید
امیر حسین حجازی زین العابدین افلاطونیانمسئله اصلی موجود در بحث فرایندهای معماری و شهرسازی امروز چرایی نگرش تقلیدانه وکورکورانه ازمبانیهای بکارگرفته شده ازسیاستهای غربی نظام معماری و شهرسازیمیباشد.دراین راستا توجه به هویت و بحران آن در کشوری اسلامی و به تبع آن شهرهای جدیدی که در آنطراحیمیشود، گستردگی این موضو چکیده کاملمسئله اصلی موجود در بحث فرایندهای معماری و شهرسازی امروز چرایی نگرش تقلیدانه وکورکورانه ازمبانیهای بکارگرفته شده ازسیاستهای غربی نظام معماری و شهرسازیمیباشد.دراین راستا توجه به هویت و بحران آن در کشوری اسلامی و به تبع آن شهرهای جدیدی که در آنطراحیمیشود، گستردگی این موضوع را به نحو آشکاری نشانمیدهد.شهرهای جدیدی که بههیچ یک ازاندیشههای موقوف در مبانی تفکرات اسلامی-ایرانی فکنده نشدند.دراینتحقیقبااستفادهازروشهایکمیوکیفیمطالعاتموجودسعیبرآناستتابهبررسی بارزه های مفهومهویت در شهرهای سنتی ایران و مدرن غرب وگسستهویتیدرمعماریوشهرسازیمعاصردرکشورمانبه خصوصدر شهر جدید هشتگردپرداختهشودولزومبازبینیچگونگیتعاملفضاهایمعماریوشهریامروزدرجامعهمعاصرموردبررسیفرارمیگیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - بررسی و تحلیل نقش طبیعت در ساختار معماری و شهرسازی اسلامی
سعید ملکی جعفر سعیدیطبیعت، بهعنوان بستر نخستین شکلگیری فضاها و عناصر مصنوع است که کوچکترین مداخله از سطح مناسبسازی و دسترسیپذیری تا دخالتهای گسترده کالبدی در خلق سکونتگاههای شهری مؤثر میافتد. حضورطبیعت درشهرموهبتی استکه شهرهاباشناخت ونقش دهی به مؤلفههای طبیعی بسترخودمیتوانند به پ چکیده کاملطبیعت، بهعنوان بستر نخستین شکلگیری فضاها و عناصر مصنوع است که کوچکترین مداخله از سطح مناسبسازی و دسترسیپذیری تا دخالتهای گسترده کالبدی در خلق سکونتگاههای شهری مؤثر میافتد. حضورطبیعت درشهرموهبتی استکه شهرهاباشناخت ونقش دهی به مؤلفههای طبیعی بسترخودمیتوانند به پایداری برسند. در این راستا، هدف تحقیق حاضر، بررسی و تحلیل نقش طبیعت در ساختار معماری و شهرسازی اسلامی است. این پژوهش بابهکارگیری روش توصیفى-تحلیلی ژرفانگر واز طریق مطالعه اسنادى و کتابخانهای،به تدوین چهارچوب نظرىمفاهیم طبیعت و شهرسازی اسلامی میپردازدوباروش مقایسه تطبیقی وتحلیلی معیارهاى طبیعت و شهرسازی اسلامی را استخراج مینماید. نتایج، بیانگر آن است که ساختار شهرسازی اسلامی به تبعیت از نظم طبیعت و به وجود آمدن نیازهای جدید دایم در حال تغییر و در عین گوناگونی دارای وحدت و با تمام اجزای طبیعت در سازگاری است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - گذری و نظری بر مناسبات معماری و شهرسازی با ایدئولوژی سرمایه داری و پارادایم های مدرنیسم و پست مدرنیسم
سعید ملکی مهیار سجادیانشهرسازی و معماری مبتنی بر ایدئولوژی سرمایه داری که به تدریج در قرون نوزدهم و بیستم بر زندگی بشر، امروزه سایه افکنده، حاصل برهم کنش هایی با پارادایم های مدرنیسم و سپس پست مدرنیسم بوده است که در طول یک دورۀ نسبتاً طولانی اتفاق افتاده است.بنابراین جای تعجب نیست که در سطح ج چکیده کاملشهرسازی و معماری مبتنی بر ایدئولوژی سرمایه داری که به تدریج در قرون نوزدهم و بیستم بر زندگی بشر، امروزه سایه افکنده، حاصل برهم کنش هایی با پارادایم های مدرنیسم و سپس پست مدرنیسم بوده است که در طول یک دورۀ نسبتاً طولانی اتفاق افتاده است.بنابراین جای تعجب نیست که در سطح جهان تحقیقات متعددی در این زمینه انجام یافته باشد.امّا در ایران مسئله این است که به این امر مهم کمتر پرداخته شده است؛ مسئله ای که در نهایت موجب عدم درک عمیق فرایندها و در نهایت نمادها و نمودهای آن در نظام معماری و شهرسازی کشور گردیده است.لذا در این راستا، این پژوهش به سبب اهمیت موضوع با روشی توصیفی- تحلیلی ژرفانگر مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به تحقیق پرداخت.مطالعه از نوع اکتشافی و بنیادی می باشد. بر اساس یافته های تحقیق که در چارچوب مدرنیسم، پست مدرنیسم و پست پست مدرنیسم و در ارتباط با معماری و برنامه ریزی شهری طرح گردید، ایدئولوژی سرمایه داری و پارادایم های مدرنیسم و پست مدرنیسم دارای برهم کنش هایی بوده که در این میان پست مدرنیسم به عنوان واکنشی به نتایج مدرنیسم می باشد و در میان این برهم کنش ها و واکنش ها است که بسیاری از نمادها و نمودها شهری آفریده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - مدخلی بر شناسه های تشخص بخش شهر سازی و برنامه ریزی در شهرهای اسلامی
محمد علی فیروزی مهیار سجادیانبه اعتقاد قریب به اعتقاد متخصصین اصولاً اسلام از آن جایی که جهت تحقق اهدافش نیاز به شهر دارد؛ دینی شهری محسوب می گردد. بنابراین به نظر می رسد که دین اسلام دارای شناسه هایی در جهت تشخص بخشی در حوزه های شهرسازی و برنامه ریزی شهری باشد. امّا مسئله این است که به اندازۀ اهمی چکیده کاملبه اعتقاد قریب به اعتقاد متخصصین اصولاً اسلام از آن جایی که جهت تحقق اهدافش نیاز به شهر دارد؛ دینی شهری محسوب می گردد. بنابراین به نظر می رسد که دین اسلام دارای شناسه هایی در جهت تشخص بخشی در حوزه های شهرسازی و برنامه ریزی شهری باشد. امّا مسئله این است که به اندازۀ اهمیت این مهم در جهت استقرار شهرهای ایرانی- اسلامی آیندۀ کشور پرداخته نشده است. مسئله ای که می تواند این استقرار را با مشکلات عدیده ای مواجه نماید. در این راستا، این پژوهش، به سبب اهمیت موضوع با روشی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به هدف استخراج شناسه های تشخص بخش شهرسازی و برنامه ریزی در شهرهای اسلامی به تحقیق پرداخت.نوع تحقیق بنیادی- اکتشافی است.بر اساس یافته های تحقیق که در محورهای متعددی طرح گردید، اسلام دارای شناسه هایی در جهت تشخص بخشی در حوزه های شهرسازی و برنامه ریزی شهری برخوردار می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - جستاری بر برنامه ریزی فضایی و نظام شهرسازی مبتنی بر ایدئولوژی سوسیالیسم
مسعود صفایی پور مهیار سجادیانجامعه خواهی، جامعه گرایی یا سوسیالیسم، اندیشه ای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است که برای ایجاد یک نظم اجتماعی مبتنی بر انسجام همگانی می کوشد؛ جامعه ای که در آن تمامی قشرهای اجتماعی سهمی برابر در سود همگانی داشته باشند.این ایدئولوژی از گذشته بر تمامی عرصه ها اثرگذار بوده و چکیده کاملجامعه خواهی، جامعه گرایی یا سوسیالیسم، اندیشه ای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است که برای ایجاد یک نظم اجتماعی مبتنی بر انسجام همگانی می کوشد؛ جامعه ای که در آن تمامی قشرهای اجتماعی سهمی برابر در سود همگانی داشته باشند.این ایدئولوژی از گذشته بر تمامی عرصه ها اثرگذار بوده و امروزه نیز در چارچوب شاخه هایی از آن چون سوسیالیسم بازار، سوسیال دموکراسی، سوسیالیسم علمی، سوسیالیسم اسلامی و غیره همچنان اثرگذار می باشد.بنابراین جای تعجب نیست که شهرسازی نیز از ایدئولوژی سوسیالیسم به گونه ای متأثر شده باشد که از آن به حوزه شهرها و شهرسازی سوسیالیستی یاد گردیده و مطالعات فراوانی در سطح جهان در این باره انجام گرفته باشد. اما مسئله این است که در ایران به این مهم، بسیار کمتر از آنچه شایسته آن است؛ پرداخته شده است.لذا در این راستا، این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات ژرفانگر و با بهره گیری از مطالعات کنابخانه ای و اسنادی به تحقیق پرداخت.یافته های تحقیق نیز در چارچوب نظام های برنامه ریزی فضایی و شهرسازی کشورهای اتحاد جماهیر شوروی(سابق)، اروپای شرقی و چین ارائه گردید. بر مبنای این یافته ها عدالت از دغدغه های این ایدئولوژی در برنامه ریزی فضایی و نظام شهرسازی بوده و در این راستا، هدف بلافصل یک شهرساز عبارت است از حذف موانعی که موجب منافع نابرابر شهروندان در شهرها می گردد در این ارتباط، از دیدگاه ایدئولوژی سوسیالیسم، انسان کانون هستی است که طبیعت با کمک دولت و بهره گیری از تکنولوژی می تواند به وسیلۀ طرح های مهندسی مورد بهره گیری قرار گیرد.در این کشورها، نظام برنامه ریزی از بالا به پائین بوده است. همچنین بر مبنای یافته های تحقیق یک نگرش واخد در ارتباط با رابطۀ شهر و روستا و برنامه ریزی فضایی در این ارتباط مشخص نمی گردد. این نظام برنامه ریزی فضایی و شهرسازی دارای تفاوت ها و نیز تشابهاتی با نظام برنامه ریزی فضایی و شهرسازی کشورهای غربی می باشد که در متن پژوهش به آن ها اشاره گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - مؤلفه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در شهرسازی اشکانی
بهاره رشتی محمد کریم یوسف جمالی ناصر جدیدی فیضاله بوشاسب گوشهدورۀ اشکانی یکی از مهمترین دوران تاریخ شهرسازی و معماری ایران است. آنها تحول عظیم در زمینه شهرسازی و معماری ایجاد کردند. در این دوره طولانی پایه و شالوده و معماری ایران ریخته میشود. زیرا در این دوران شهرهای زیادی ساخته یا دوباره مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته شدند که د چکیده کاملدورۀ اشکانی یکی از مهمترین دوران تاریخ شهرسازی و معماری ایران است. آنها تحول عظیم در زمینه شهرسازی و معماری ایجاد کردند. در این دوره طولانی پایه و شالوده و معماری ایران ریخته میشود. زیرا در این دوران شهرهای زیادی ساخته یا دوباره مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته شدند که در دوران بعد این سبک شهرسازی و معماری به اوج خود رسید و به سیر تکاملی خود ادامه داد. از طراحی این دوره به دلیل کمبود مدارک یکی از تاریکترین دوران تاریخی از نظر مطالعات باستان شناسی است. متأسفانه تا کنون مطالب پراکنده و بعضاً ضد و نقیض فراوانی دربارۀ شهرسازی و معماری این دوران نوشته شده است.با رویکردی جامعه شناسی تحلیلی به دنبال تبیین و تحلیل شهرسازی اشکانی با رویکردی سیاسی، اجماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته و از نظر هدف جزو پژوهشهای نظری بوده و به لحاظ ماهیت و روش کار، در ردیف پژوهشهای تاریخی قرار میگیرد و به روش توصیفی تحلیلی تنظیم گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی در حیطه مطالعات جامعه شناسی شهری بر اساس بازخوانی کتاب من لایحضره الفقیه
حمید کرامتی حسن ستاری ساربانقلی عزیز جوانپور هرویحصول به تمدن نوین اسلامی مستلزم شاخصه ها و مبانی نظری خاص تمدنی خود می باشد. بررسی و مطالعات جامعه شناسی شهری در تمدن اسلامی ایرانی مستلزم بهره گیری از بن مایه های فکری اصیل حوزه تمدنی مرتبط با هویت اسلامی ایرانی اصیل خود می باشد. کتاب شریف من لایحضره الفقیه شیخ صدوق، ا چکیده کاملحصول به تمدن نوین اسلامی مستلزم شاخصه ها و مبانی نظری خاص تمدنی خود می باشد. بررسی و مطالعات جامعه شناسی شهری در تمدن اسلامی ایرانی مستلزم بهره گیری از بن مایه های فکری اصیل حوزه تمدنی مرتبط با هویت اسلامی ایرانی اصیل خود می باشد. کتاب شریف من لایحضره الفقیه شیخ صدوق، از کتابهای ارزشمند اربعه شیعه و از مهمترین کتابهای روائی عالم تشیع در تمدن اسلامی است. هدف پژوهش حاضر بیان مفاهیم پایه الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی در حیطه مطالعات جامعه شناسی شهری براساس بازخوانی متن کتاب من لایحضره الفقیه بوده است. روش تحقیق پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی و با ابزار مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است. در هر یک از ابعاد سه گانه اجتماعی-فرهنگی، کالبدی و اقتصادی در حیطه مطالعات جامعه شناسی شهری براساس متن کتاب من لایحضره الفقیه به بیان مفاهیم پایه و بنیادین حاصله پرداخته شده است. یافته های پژوهش بیانگر این نکته است که در حیطه مطالعات شهری، مفاهیم پایه و بنیادین اسلامی براساس متن کتاب من لایحضره الفقیه در ابعاد سه گانه اجتماعی-فرهنگی، کالبدی و اقتصادی را در حیات مادی و معنوی شهر می توان به کاربست. دستاوردهای حاصل از تحقیق می تواند به حصول و کاربست مفاهیم پایه الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی در حیطه دانش شهر و شهرسازی منجر شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - شهر و همهگیری کرونا؛ بررسی پیامدهای اجتماعی و فضایی اقداماتِ شهری مرتبط با سلامت
کسری کتاب اللهیگسترش سریع بیماری کووید-۱۹، یک بحران بهداشت عمومی جهانی ایجاد کرده است که در مقیاسهای مختلف محلی و جهانی از طریق اقدامات و دستورالعملهای فاصلهگذاری اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع با موضوعاتی در مورد ماهیت الگوهای زندگی و کار از طریق استفاده فشرده از فناو چکیده کاملگسترش سریع بیماری کووید-۱۹، یک بحران بهداشت عمومی جهانی ایجاد کرده است که در مقیاسهای مختلف محلی و جهانی از طریق اقدامات و دستورالعملهای فاصلهگذاری اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع با موضوعاتی در مورد ماهیت الگوهای زندگی و کار از طریق استفاده فشرده از فناوری های اطلاعاتی و مخابراتی همراه است که منجر به پذیرش اجتماعی و نهادی این الگوها به عنوان "عادی جدید" می شود.از نظر روششناسی، بحث بر اساس چارچوبی فرا رشتهای است که برای تحلیل مفهومی مورد استفاده قرار میگیرد و با شناسایی و گفتمان مفاهیم طراحی و برنامهریزی عملیاتی میشود.این مقاله بر موارد ذیل تأکید دارد: الف) مسائل مربوط به پویایی شهری از منظر جغرافیای شهری و انسانی، طراحی و برنامهریزی شهری، و مهندسی حملونقل ترسیم میشوند. ب) پرسشهایی که به مفاهیم اجتماعی-فضایی و دیالکتیک فضای شهری/زندگی شهری مربوط میشوند از حوزه روانشناسی محیطی ناشی میشوند. و ج) بحث در مورد محیطهای جدید که سبکهای زندگی/کار جدید را در خود جای میدهند، از دیدگاههای قومنگاری و مردمشناختی فراتر میرود. این مقاله با چشماندازی به پایان میرسد که جنبههای کلیدی همافزایی مورد نیاز بین آموزش معماری و شهری، تحقیق و عمل و سلامت عمومی در دنیای مجازی و جهانی پس از همهگیری را نشان میدهد. براین اساس شهر و شهرسازی در دورة همه-گیری و پس از آن، از طریق اقدامات در سه حوزة الگوهای کار، فاصلهگذاری و پویایی شهری میتواند در تابآوری شهر و شهرنشینی مؤثر باشد.این مقاله با چشماندازی به پایان میرسد که جنبههای کلیدی همافزایی مورد نیاز بین آموزش معماری و شهری، تحقیق و عمل و سلامت عمومی در دنیای مجازی و جهانی پس از همهگیری را نشان میدهد. براین اساس شهر و شهرسازی در دورة همه-گیری و پس از آن، از طریق اقدامات در سه حوزة الگوهای کار،فاصلهگذاریو پویایی شهری میتواند در تابآوری شهر و شهرنشینی مؤثر باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - تأثیر اندیشه های خواجه نصیرالدین طوسی در معماری و شهرسازی دوره ایلخانی
حنانه فیاض مقدم لیدا بلیلانقرون هفت و هشت عصر شکوفایی معماری و شهرسازی ایران پس از فروکش شدن حمله مغول و تشکیل حکومت ایلخانی است. یکی از افراد تأثیرگذار در این دوره، خواجه نصیرالدین طوسی است که با درایت خود توانســت نظر هولاکوخان را به خود جلب کند و در مقام وزارت، در برخی از فعالیتهای عمرانی و ن چکیده کاملقرون هفت و هشت عصر شکوفایی معماری و شهرسازی ایران پس از فروکش شدن حمله مغول و تشکیل حکومت ایلخانی است. یکی از افراد تأثیرگذار در این دوره، خواجه نصیرالدین طوسی است که با درایت خود توانســت نظر هولاکوخان را به خود جلب کند و در مقام وزارت، در برخی از فعالیتهای عمرانی و نظارت بر امور ساخت حضور داشته باشد. خواجه در علوم مختلف از جمله ادبیات که شاخهای از هنر محسوب میشود صاحب نظر بود؛ و عمق مطالب وی میتواند در بر گیرنده سایر انواع هنری باشد. هدف مقاله بررسی مفاهیم هنری و هندسی خواجه نصیرالدین طوسی و بیان اندیشههای نشات گرفته از مفاهیم و مبانی فلسفی و حکمی خواجه؛ سعی در تبیین ویژگیهای معماری و شهرسازی متأثر از این اندیشهها دارد. این پژوهش در پی پاسخگویی به پرسشهایی چون چگونگی تأثیر خواجه نصیر در معماری و شهرسازی دوره ایلخانی با توجه به جایگاه علمی و حکومتی، و چگونگی ارتباط این اندیشهها با معماری و شهرسازی دوره ایلخانی است. نتایج این تحقیق بر پیوند میان معماری و شهرسازی دوره ایلخانی با اندیشههای فلسفی و هندسی خواجه تاکید دارد. نوع تأثیرگذاری به نحوی است که خواجه توانسته به یاری جایگاه علمی و حکومتی خود، سه موضوع سیاست، علم و مذهب را باهم تلفیق کند و علاوه بر استفاده نظری از اندیشههای حکمی و فلسفی شیعه در قالب شهر آرمانی، بصورت مستقیم نیز با استفاده از علومی مانند ریاضی، هندسه و نجوم در ساخت و تزئینات بناهای دوره ایلخانی و ارتباط دادن وقف با شهرسازی اثرگذار باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - واکاوی میزان رضایتمندی شهروندان مناطق 6 و 8 و 14 کلانشهر اصفهان از اجرای ضوابط و مقررات شهرسازی طرح تفصیلی
حمید قدیری مدرس مهدی مومنی حمید صابریضوابط و مقررات شهرسازی یکی از مولفههای اصلی شکلدهنده سکونتگاههای شهری است. این امر بیانگر این مطلب است که هرچه اجرای این ضوابط در امر ساخت و ساز بیشتر رعایت گردد، بستر و کالبد سکونتگاههای شهری کیفیت بیشتری پیدا نموده و به تبع آن رضایتمندی شهروندان افزایش مییابد. در چکیده کاملضوابط و مقررات شهرسازی یکی از مولفههای اصلی شکلدهنده سکونتگاههای شهری است. این امر بیانگر این مطلب است که هرچه اجرای این ضوابط در امر ساخت و ساز بیشتر رعایت گردد، بستر و کالبد سکونتگاههای شهری کیفیت بیشتری پیدا نموده و به تبع آن رضایتمندی شهروندان افزایش مییابد. در کلانشهرها و شهرهای کشور ما ایران، شهرداری مرجع اصلی بکارگیری ضوابط و مقررات شهرسازی میباشد. بنابر این میزان الزام شهرداریها به صدور پروانه ساختمانی منطبق با ضوابط شهرسازی، نقش اساسی در شکل گیری کالبد و بستر مناسب و مطلوب محلات شهری و ارتقای رضایتمندی شهروندان دارد. در این پژوهش با تقسیم بندی ضوابط شهرسازی به ده مولفه ضوابط ارتفاعات، ضوابط دسترسی و گذربندی، ضوابط پارکینگ، ضوابط پیش زدگی و بالکن، ضوابط کاربری، ضوابط نما وسیما و منظر شهری، ضوابط مناسب سازی معلولین، ضوابط مسیرهای پیاده، ضوابط مشرفیت و فضاهای نورگیری، ضوابط مساحت و سطح اشغال، میزان رضایتمندی شهروندان مناطق 6 و 8 و 14 اصفهان از اجرای این ضوابط بوسیله پرسشنامه و به صورت طیف لیکرت 5 گزینهای (بسیار کم=1، کم=2، متوسط=3، زیاد=4، بسیار زیاد=5) مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از آزمون تی تک نمونه نتایج نشان داد با توجه به حد متوسط پاسخ 3، سطح معناداری همه متغیرها کمتر از 05/0 بوده و میزان رضایتمندی شهروندان از اجرای ضوابط و مقررات شهرسازی در مناطق هدف پائینتر از حد نرمال بوده و در سطح مطلوبی قرار ندارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - شهرسازی مشارکتی باتاکیدبرمحله محوری (مطالعه موردی محله علی آبادبرازجان)
حمید صابری غلامرضا امینی نژاد احمد قاسمیلزوم رویارویی باچالش های جدیدشهرنشینی موجب دگرگونی هایی درمدیریت شهری شده است،بنابراین شهرسازی مشارکتی باتاکیدبر رهیافت محله محوری به عنوان یک نظام برنامه ریزی کارآمدمی توانددرصورت تحقق دقیق وکارشناسانه بادرنظرگرفتن تمامی جوانب وشناخت کامل ازنظرات وخواسته های ساکنان هرم چکیده کامللزوم رویارویی باچالش های جدیدشهرنشینی موجب دگرگونی هایی درمدیریت شهری شده است،بنابراین شهرسازی مشارکتی باتاکیدبر رهیافت محله محوری به عنوان یک نظام برنامه ریزی کارآمدمی توانددرصورت تحقق دقیق وکارشناسانه بادرنظرگرفتن تمامی جوانب وشناخت کامل ازنظرات وخواسته های ساکنان هرمحله بسیاری ازمشکلات امروزه درشهرهاراکاهش دهد.روش این پژوهش براساس هدف کاربردی و براساس ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد وجمع آوری این اطلاعات براساس مطالعات کتابخانه ای ،اسنادی و میدانی انجام گرفته است.بدین منظوردرراستای دستیابی به اهداف این پژوهش ابتداپرسشنامه ای ازنوع سئوالات بسته پاسخ بااستفاده ازطیف لیکرت که دارای روایی وپایایی مناسب بوده تدوین وبراساس روش نمونه گیری به شیوه تصادفی درسطح محله توزیع شدوسپس داده های بدست آمده راباستفاده ازنرم افزار SPSSموردتجزیه وتحلیل قرارداده ودرنهایت به ارائه راهکارهایی جهت مشارکت بهینه ساکنان محله مبادرت شده است.نتایج بررسی هانشان می دهدتفاوت معناداری بین پایگاه اجتماعی واقتصادی ومیزان مشارکت پذیری ساکنان محله موردمطالعه وجودندارد ،همچنین رابطه معناداری بین عدم وجودبرنامه ریزی صحیح ونقش آن درمشارکت کمترشهروندان محله علی آبادوجوددارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - ساختارگرایی و تأثیرآن بر شهرسازی
پرنا مرادی بیژن کلهرنیا نوذر قنبریساختارگرایی یک مکتب فکری و شیوهای برای اندیشیدن و کاویدن امور است که ریشه در چهار حوزه فکری نزدیک به هم دارد: جامعه شناسی فرانسه و اندیشه های دورکیم، زبان شناسی سوسور، ریشه های فلسفی کانت و مردم شناسی انگلیسی و فرانسه. ساختارگرایان همیشه در پی آن هستند که پردههایی که چکیده کاملساختارگرایی یک مکتب فکری و شیوهای برای اندیشیدن و کاویدن امور است که ریشه در چهار حوزه فکری نزدیک به هم دارد: جامعه شناسی فرانسه و اندیشه های دورکیم، زبان شناسی سوسور، ریشه های فلسفی کانت و مردم شناسی انگلیسی و فرانسه. ساختارگرایان همیشه در پی آن هستند که پردههایی که در ظواهر امور قرار گرفته را کنار زده و به اصول ثابت و تغییر نیافتنی برسند؛ بدین صورت مرزهای فلسفه را درنوردیدند و به ریاضیات ، ادبیات ، معماری و حتی شهرسازی وارد شدند. این تحقیق با هدف بررسی ویژگیهای مکتب ساختارگرایی و بیان تاثیرات آن در شهرسازی انجام گرفته است. ساختارگرایان معتقدند که ساخت یا ساختار، به عنوان چارچوب کلی پیدا یا ناپیدای هر چیز، عبارت از نظامی است که در آن، همه اجزای یک مجموعه با هم در ارتباطند و کارکردی هماهنگ دارند. ساختارگرایان به طور کلی اعتقاد به کلیگرایی دارند و همین امر باعث به وجود آمدن جنبش پساساختارگرایی شد. از دیدگاه پساساختارگرایان ، رویکرد ساختارگرایانه ماهیتی خودکامه و سلطهگر دارد و نحوه کارکرد سیستم را از قبل مشخص می کند. پساساختارگرایی هر نوع نظریهای را که تبیین کلی و جهان شمول از پدیدهها ارائه می دهد، رد کرده و هر گونه تمامیت جویی و کلی گرایی را نامطلوب می داند. در این مقاله، با مطالعه دیدگاه های سوسور و کانت، مباحث کلی ساختارگرایی بررسی شده و سپس چگونگی پیدایش دیدگاه های جنبش پساساختارگرا و ویژگی های آن مورد مطالعه قرار گرفته است. در ادامه با تکیه بر این اعتقاد کلی ساختارگرایان که در ساختمان بدن هر موجود زنده یک ساخت اصلی وجود دارد که عامل استواری آن است و سایر اندام ها فعالیتشان را به تبع آن ساخت اصلی صورت می دهند، با مطالعه شهر به عنوان یک موجود زنده ، به بیان دیدگاه های شهرسازان ساختار گرا در این خصوص پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - بررسی میزان هماهنگی برنامههای شهرسازی شهر خرمآباد با شرایط اقلیمی در راستای توسعه پایدار شهری
مهدی کاکولوند عباس ملک حسینیدر دههی آخر قرن 21 مفهوم توسعه پایدارشهری به عنوان یکی از موضوعهای روز دنیا مطرح میشود. ایران سرزمینی با چهار اقلیم متفاوت است که در هر اقلیم با توجه به شرایط و ویژگیهای اقلیمی، پدیدههای زیستمحیطی و انسان ساخت مطابق با آن شرایط اقلیمی مشاهده میشود. تحقیق حاضر برر چکیده کاملدر دههی آخر قرن 21 مفهوم توسعه پایدارشهری به عنوان یکی از موضوعهای روز دنیا مطرح میشود. ایران سرزمینی با چهار اقلیم متفاوت است که در هر اقلیم با توجه به شرایط و ویژگیهای اقلیمی، پدیدههای زیستمحیطی و انسان ساخت مطابق با آن شرایط اقلیمی مشاهده میشود. تحقیق حاضر بررسی میزان هماهنگی برنامههای شهرسازی شهر خرمآباد را با توجه به شرایط اقلیمی در راستای توسعه پایدار شهری مورد بررسی قرار داده است. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی استفاده شده است. برای اندازهگیری متغیرهای این تحقیق از پرسشنامه استفاده میشود و همچنین روشهای آماری مورد استفاده در این پژوهش آزمون همبستگی اسپیرمن و آزمون تی استودنت و آزمون کولموگرف – اسمیرنوف میباشد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در شهر خرمآباد هماهنگ سازی اقلیمی در مقیاس منطقهای برای کاهش مصرف بهینه انرژی در جهت رسیدن به توسعه پایدار انجام نشده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - طراحی منظر شهری پایدار مبتنی بر مشارکت مردمی در مدیریت نوین کلانشهرها (نمونه موردی: پهنه رودکی واقع در منطقه یازده شهر تهران)
ایمان درودی محمدرضا زندمقدم زینب کرکه آبادیبدون تردید مواجه شدن با حجم عظیمی از دادهها و اطلاعات و مطرح شدن زمان به عنوان مهمترین سرمایه در مدیریتهای نوین شهری راهی جز تمسک به استفاده از تکنولوژی و فناوریهای نوین باقی نخواهد گذاشت. در فرآیند تصمیمگیری مشارکتی به یاری سیستمهای زیست محیطی مجازی میتوان پس از چکیده کاملبدون تردید مواجه شدن با حجم عظیمی از دادهها و اطلاعات و مطرح شدن زمان به عنوان مهمترین سرمایه در مدیریتهای نوین شهری راهی جز تمسک به استفاده از تکنولوژی و فناوریهای نوین باقی نخواهد گذاشت. در فرآیند تصمیمگیری مشارکتی به یاری سیستمهای زیست محیطی مجازی میتوان پس از ارزیابی در شبیه سازی ایده یا راهحلها، موارد عملی و مناسب را برگزید و از تصمیمگیری نادرست پیشگیری کرد. هدف اصلی این پژوهش میتواند دستیابی به دیدگاهی جدید در شهرسازی ایران که در آن اولویت طراحی منظر بر اساس دسترسی به منظر پایدار شهری با تکیه بر مشارکت و سهیم نمودن ساکنین محلی در فرآیند طراحی منظر در نظر گرفته شود. در این مقاله روش نمونهگیری، گلوله برفی انتخاب شده. مؤلفههای تأثیرگذار بر دو عامل شهرسازی مشارکتی و محیط مجازی اشتراکی شناسایی و با استفاده از روش دلفی مورد تجریه و تحلیل قرار گرفتند و عواملی که دارای تأثیر کمتری بر روی مدل تحقیق خواهند بود با استفاده از نظر خبرگان حذف شدند و سپس با توجه به مدلها و پرسشنامه پر شده توسط پاسخگویان یک مدل مفهومی تشکیل گردید. در تشکیل این مدل مفهومی از نظرات خبرگان با روش طوفان مغزی بهره گرفته شد تا امکان استنتاج یک مدل متناسب با روش ANP فراهم گردد. در این صورت میتوان در محدوده پهنه رودکی که از پتانسیل مناسبی به لحاظ هویت تاریخی و فرهنگی برخوردار است، سیستم پایدار منظر شهری را با توجه به اولویتهای بدست آمده از فرآیند تحلیل شبکهای، طراحی و از آن خروجیهای مفید در پروسه تصمیمسازیها دریافت خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
41 - دلایل تغییر کاربری ها در طرحهای تفصیلی شهری و تبعات آن در کاربریهای عمومی ( مطالعه موردی: منطقه یک شهر همدان)
کمال محمدی کیومرث حبیبی محمدرضا بمانیانبه دنبال اصلاحات اراضی در دهه 40 شمسی و رشد جمعیت و به تبع آن رشد شهرها، شهرها شاهد رشد فراوانی در زمینه شهرسازی شدند وبه همین دلیل طرح های جامع شهری تهیه و تصویب شدند. اما از آنجایی که این طرح ها به دلیل عدم پرداختن دقیق و صحیح به مشکلات شهری، توانایی لازم را برای حل ا چکیده کاملبه دنبال اصلاحات اراضی در دهه 40 شمسی و رشد جمعیت و به تبع آن رشد شهرها، شهرها شاهد رشد فراوانی در زمینه شهرسازی شدند وبه همین دلیل طرح های جامع شهری تهیه و تصویب شدند. اما از آنجایی که این طرح ها به دلیل عدم پرداختن دقیق و صحیح به مشکلات شهری، توانایی لازم را برای حل این مشکلات نداشتند در نتیجه در دهه 50 طرح های تفصیلی تهیه و تصویب شدند. طرح تفصیلی شهری بیشتر به منظورترویج ضوابط شهرسازی،کنترل توسعه شهرها و هماهنگ سازی بخش های مختلف شهر تهیه می شود. ناکارآمدی طرح های توسعه شهری از جمله طرح های تفصیلی شهرها با واقعیت های موجود در جامعه در قالب پدیده های اجتماعی در شهرها بروز می کند. یکی از این معضلات تغییرات کاربری اراضی شهرهاست که برخلاف ضوابط و مقررات طرح های تفصیلی به صورت قانونی و غیرقانونی در شهرها شکل گرفته است. حاصل این تغییرات به وجود آمدن عدم تعادل در خدمات شهری و نزول مستمر کیفیت محیط شهرهاست. این نشان از عدم توانایی طرح تفصیلی در پیشبرد توسعه بر اساس برنامه ریزی موجود است. در این تحقیق سعی شده است که از طریق بررسی های کتابخانه ای، توزیع پرسشنامه بین جامعه هدف، موارد تغییرات صورت گرفته در کاربری های مصوب شهرهمدان(منطقه یک) در فاصله سال های 1381 تا 1391 و علل آنها با استفاده از نرم افزارهای spss و ARC GIS , AUTO CAD مشخص گردد. در بررسی علل تغییر کاربری اراضی شهرها بیشترین سهم متعلق به عوامل اقتصادی و قانونی است که به موضوع عدم وجود منابع پایدار درآمدی در شهرداری ها و فقدان عوامل قوی ضمانت اجرایی در قوانین و مقررات شهرسازی مرتبط است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - نظام شهرسازی و توسعه شهری در ایران دوره ساسانی ( 651-224.م)
محمدمهدی جهان پرور زهرا جهان پرورشهر و شهرسازی یکی از ویژگیهای تمدن بشری به شمار میرود. این پدیده از دو عنصر انسانی و ایدئولوژیکی به وجود آمده و بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر فضای جامعه است که به مرور در بستر زمان تحول یافته است. شهرسازی و توسعه شهری در دوره ساسانی یکی چکیده کاملشهر و شهرسازی یکی از ویژگیهای تمدن بشری به شمار میرود. این پدیده از دو عنصر انسانی و ایدئولوژیکی به وجود آمده و بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر فضای جامعه است که به مرور در بستر زمان تحول یافته است. شهرسازی و توسعه شهری در دوره ساسانی یکی از مهمترین این تحولات است که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته و هدف از آن شناخت عوامل مؤثر بر بافت و الگوی شهری، مطالعه فضای کالبدی شهر و کارکردهای آن و نیز بررسی رابطه احداث شهر با اعتقادات جامعه عصر ساسانی است. در این پژوهش تحلیلی با بهرهمندی از دادهها و اطلاعات اسنادی و کتابخانهای، شهر و نظام شهر سازی ایران دوره ساسانی مورد مطالعه و واکاوی قرار گرفته است و به اقتضای شرایط زیست بوم، نوعی همطرازی در سبک شهرسازی ایرانیان دوره مذکور با مؤلفههای زیست محیطی و ایدئولوژیکی پدید آمده که علاوه بر رشد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی، رونق اقتصادی را نیز در پی داشته است که میتوان از این تجارب در شرایط کنونی بهره برد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - بررسی شرایط اقلیمی در راستای توسعه پایدار شهری بافت های مسکونی شهر خرم آباد
مهدی کاکولوند عباس ملک حسینیهدف این پژوهش، بررسی میزان هماهنگی برنامه های شهرسازی شهر خرم آباد با شرایط اقلیمی در راستای توسعه پایدار شهری است . در بررسی اقلیمی شهر خرمآباد از آمار و دادههای 20 ساله اخیر (1396-1376)، عناصر آب و هوایی این شهر ازجمله دما، بارندگی، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، جهت و س چکیده کاملهدف این پژوهش، بررسی میزان هماهنگی برنامه های شهرسازی شهر خرم آباد با شرایط اقلیمی در راستای توسعه پایدار شهری است . در بررسی اقلیمی شهر خرمآباد از آمار و دادههای 20 ساله اخیر (1396-1376)، عناصر آب و هوایی این شهر ازجمله دما، بارندگی، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، جهت و سرعت وزش باد ایستگاه سینوپتیک این شهر، بهصورت پارامترهای حداکثر، حداقل و میانگین استفاده خواهد شد. پس از جمعآوری دادهها، استانداردسازی و میانگینگیری پارامترهای ذکرشده با استفاده از نرمافزار Excel و نرمافزار Spss استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که در شهر خرمآباد هماهنگ سازی اقلیمی در مقیاس منطقه ای برای کاهش مصرف بهینه انرژی در جهت رسیدن به توسعه پایدار انجام نشده است. همچنین با توجه به شرایط فیزیوگرافی شهر خرم آباد، طراحی ساختمانها در شهر خرمآباد بایستی با توجه به دامنه شمالی و جنوبی برای کاهش مصرف انرژی مدنظر قرار گیرد و نیز برنامههای عمرانی در شهر خرم آباد متناسب با شرایط اقلیمی، نیازمند بازنگری استفاده از مصالح بر اساس نوع کاربری ساختمان (مسکونی- صنعتی- اداری) است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
44 - ساختار نظام شهرسازی در سنجه آسیب اجتماعی شناسی(زمیولوژی)
جواد اعظم صادقی عباس شیخ الاسلامی حمیدرضا میرزاجانینظریه¬ی آسیب اجتماعی¬شناسی (زمیولوژی) با نگرشی فراتر از گفتمان «بزه» و «بزهکار»، آسیب¬های مهم جسمانی، روانی و اقتصادی ناشی از ساختارها را مطالعه می¬کند و راهکارهای اصلاح و تغییر نظام کیفری و نیز راهکارهای پیشگیرانه مبتنی بر اصلاح ساختار را ارائه می¬دهد. علیرغم اسکان اکث چکیده کاملنظریه¬ی آسیب اجتماعی¬شناسی (زمیولوژی) با نگرشی فراتر از گفتمان «بزه» و «بزهکار»، آسیب¬های مهم جسمانی، روانی و اقتصادی ناشی از ساختارها را مطالعه می¬کند و راهکارهای اصلاح و تغییر نظام کیفری و نیز راهکارهای پیشگیرانه مبتنی بر اصلاح ساختار را ارائه می¬دهد. علیرغم اسکان اکثریت جمعیت کشور در شهرها و نیز آثار ناشی از آسیب¬های حوزه شهرسازی، تحقیقی مشاهده نمی¬گردد که ساختار نظام شهرسازی، شامل نظام برنامه¬ریزی و مدیریت شهری را از منظر آسیب اجتماعی¬شناسی مورد مطالعه قرار داده باشد. در این نوشتار، ساختار حوزه شهرسازی بررسی شده است؛ ساختار مبتنی بر تعارض منافع سازمانی که نظام شهرسازی را در دو راهی «مقابله با تخلف» و یا «کسب درآمد» از محل مذکور قرار داده است؛ ساختار منتهی به تصویب طرح¬های توسعه شهری که منشأ بسیاری از تخلفات منتهی به آسیب در حوزه شهرسازی شده است. رویکرد واکنش¬مدار قانونگذار و دستگاه¬های ذیربط در مقابله با تخلفات و جرائم حوزه¬ی شهرسازی و نیز فقدان¬ساز و کارهای پیشگیرانه در خصوص ساختمان¬های در حال احداث و در حال بهره ¬برداری، ازجمله مهمترین علل ساختاری در نظام شهرسازی است که به ایجاد و افزایش عوامل آسیب¬زا همچون: حاشیه¬¬نشینی، احداث و بقای ساختمان¬های نا¬ایمن و غیراستاندارد، آلودگی¬ هوای شهرها و نیز افزایش آسیب¬ها و تلفات ناشی از زلزله، سیل¬، آتشسوزی و غیره در شهرها منتهی شده است. کاهش آسیب¬های ناشی از حوزه شهرسازی، مستلزم اصلاح ساختار حوزه مذکور است که در این نوشتار، برخی از مهمترین راهکارهای اصلاحی تبیین و پیشنهاد گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
45 - ارزیابی نقش و جایگاه ضوابط و مقررات شهرسازی در رضایتمندی شهروندان مناطق 6 و 8 و 14 شهر اصفهان
حمید قدیری مدرس مهدی مومنی حمید صابری احمد خادم الحسینیپژوهش در امر ارتقای رضایتمندی شهروندان از زندگی شهری امری شایسته و بایسته است. در این راستا راهکارهایی که مستلزم کمترین هزینه بوده و عملاً امکان به کارگیری توسط مدیریت شهرها و کلان شهرهای ایران را داشته باشند حائز اهمیت میباشد.درمیان سازمان های مختلف مدیریت شهری، شهردار چکیده کاملپژوهش در امر ارتقای رضایتمندی شهروندان از زندگی شهری امری شایسته و بایسته است. در این راستا راهکارهایی که مستلزم کمترین هزینه بوده و عملاً امکان به کارگیری توسط مدیریت شهرها و کلان شهرهای ایران را داشته باشند حائز اهمیت میباشد.درمیان سازمان های مختلف مدیریت شهری، شهرداری یکی از دستگاه هایی است که ارتباط مداوم وتنگاتنگی با عموم مردم دارد، لذا توسعه همه جانبه و پایدار شهر زمانی عملی خواهدشد که شهروندان از عملکرد شهرداری رضایت داشته باشند . احساس رضایت شهروندان از محیط شهری و خدماتی که شهرداری بخصوص در قسمت شهرسازی ارائه می دهد، عامل مهمی در جهت ایجاد انگیزه درمردم برای مشارکت در توسعه شهری و بهبود کیفیت محل سکونت خویش است. لذا هدف پژوهش حاضر ارزیابی نقش و جایگاه ضوابط و مقررات شهرسازی دررضایتمندی شهروندان شهر اصفهان میباشد. روش پژوهش براساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی تحلیلی است. ابزار پژوهش پرسشنامه بوده وجامعه آماری، شهروندان با سن بالای بیست سال در سه منطقه 6 و 8 و 14 بودند که با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. نتایج نشان داد به ترتیب ضوابط کاربری دارای بیشترین تأثیر با میزان (613/0) وضوابط مشرفیت و فضاهای نورگیری دارای کمترین تأثیر با میزان (381/0) رضایتمندی شهروندان مناطق مورد مطالعه میباشند. همچنین مدل برازش پژوهش حاکی از معناداری همه مولفههای ضوابط و مقررات شهرسازی و تاثیر معنادار آنها بر رضایتمندی شهروندان مناطق تحقیق می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
46 - تحلیل تطبیقی آموزههای نظام شهرسازی دورۀ صفویه در ایران با نظام شهرسازی دورۀ رنسانس در اروپا
علی علیمرادی حسن احمدی وحید قبادیاندر دورۀ صفویه به واسطه امنیت، رونق اقتصادی وتفکرات اسلامی زمینه مناسبی برای اعتلای فرهنگ ایرانی - اسلامی فراهم شد. این مساله باعث تشخّص و بالندگی هنر ایرانی - اسلامی خاصه شهرسازی و معماری دورۀ صفوی نسبت به دیگر دورهها در ایران شد، چنان که حاصل آن را میتوان در شکلگیری چکیده کاملدر دورۀ صفویه به واسطه امنیت، رونق اقتصادی وتفکرات اسلامی زمینه مناسبی برای اعتلای فرهنگ ایرانی - اسلامی فراهم شد. این مساله باعث تشخّص و بالندگی هنر ایرانی - اسلامی خاصه شهرسازی و معماری دورۀ صفوی نسبت به دیگر دورهها در ایران شد، چنان که حاصل آن را میتوان در شکلگیری کالبدی نظام شهرسازی صفویه به صورت باغشهر، تمثیلی از بهشت روی زمین جست. نظام شهرسازی رنسانس نیز ریشه در مکتب اصالت انسان که الهامبخش و مبنای طراحی در همه سطوح کالبدی از اجزای معماری تا فضای شهری شد. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی آموزههای شهرسازی دورۀ صفویه و رنسانس و شناخت عناصر مؤثر در شکلگیری کالبدی شهر میباشد. لذا پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع از روشهای ترکیبی اعم از تاریخی، تحلیل تطبیقی و پدیدارشناسی مورد استفاده قرار گرفته است. ابزار گردآوری دادهها، روش کتابخانهای میباشد.تجزیه و تحلیل دادههای آن به شیوه کیفی و استنباطی صورت گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد شهر آرمانی نظام شهرسازی دورۀ صفویه و رنسانس متأثر از نوع جهانبینی ناظر بر آن ها بوده است. تبلور کالبدی فضاهای شهری در معنا و شکل جدید از دل سازمان کهن در یک فرایند تاریخی و طبیعی پدیده آمده است. در حقیقت گذار از شهر - مکان به شهر - زمان بوده است. بنابراین نتیجهگیری میشود شهر مقولهای فلسفی است چون ابعاد ذهنی - هویتی شهر در محدوده ارزشهای فکری - اعتقادی مقام میگیرد. از سوی دیگر شهر پدیدهای "مکانی – زمانی" است که در هر مقطعی از تاریخ بتواند دگرگونیهای کمی خود را با تغییرات کیفی موردنیاز عصر خویش تبدیل کند و مفهوم مکان و زمان را در همسویی با یکدیگر قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
47 - شهر سازی مشارکتی و جایگاه مردم دربرنامه ریزی شهری
احمد خادم الحسینی صفیه عارفی پوراگر بخواهیم در توسعه شهرهای امروزی، پاسخ گوی احتیاجات امروزی باشیم و سهم نسل های آینده از منابع را در نظر بگیریم باید ادارۀ خردمندانۀ شهرها را بر پایه شهرسازی مشارکتی و مشارکت آگاهانه شهروندان تعریف و برنامه ریزی کنیم. حضور شهروندان در عرصه تصمیم گیری و نزدیکی آنها با چکیده کاملاگر بخواهیم در توسعه شهرهای امروزی، پاسخ گوی احتیاجات امروزی باشیم و سهم نسل های آینده از منابع را در نظر بگیریم باید ادارۀ خردمندانۀ شهرها را بر پایه شهرسازی مشارکتی و مشارکت آگاهانه شهروندان تعریف و برنامه ریزی کنیم. حضور شهروندان در عرصه تصمیم گیری و نزدیکی آنها با مسئولین و متخصصان و دستیابی هرچه سریع تر به خواسته ها و نیازهایشان مطابق با شرایط زندگی و ویژه های اجتماعی و اقتصادی از طریق (فرآیند شهرسازی مشارکتی) میسر می شود. شهرسازی مشارکتی در جامعه ما به طور عملی در حد بسیار کمرنگی وجود دارد. در حال حاضر جایگاه مشارکت شهروندان در شهرهای ایرانی، در حد ظاهر فریبانه و حداکثر اطلاع دهی و مشورت کردن است. اما فعالیت های مختلف انجام شده یا در حال انجام مانند انتخابات شوراهای محله،توجه به سازمان های غیر دولتی و.... نوید بخش آینده ای روشن و امیدوار کننده جهت تدوین مبانی نظری مشارکت شهروندان در شهر وشناسایی کردن عوامل نهادینه کننده مشارکت شهروندان است. این مقاله برآن است تا مشارکت و شهرسازی مشارکتی و جایگاه مردم در برنامه ریزی شهری را با در نظر گرفتن واقعیت ها تا حد امکان بررسی نموده و اهداف و تدابیر مطلوب جهت نهادینه کردن فرهنگ مشارکت راپیشنهاد دهد. هدف اصلی این مقاله بررسی، جایگاه مردم دربرنامه ریزی شهری در منطقه6 شهر اصفهان می باشد. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی موردی بوده است که اطلاعات آن به صورت مطالعات اسنادی، کتابخانه ای، میدانی و با استفاده از پرسش نامه جمع آوری گردیده است. که از یافته های این تحقیق می توان به مشارکت دادن شهروندان منطقه 6 از طریق تشکل های مردمی(شورایاری ها) منسجم، در بهبود جریان مدیریت شهری و استفاده کردن از نظرات شهروندان و مشارکت آنها در امور و برنامه ریزی های شهری و همچنین اطلاع رسانی و فرهنگ سازی به موقع شهروندان در امور و برنامه ریزی های شهری که به طبع آن توسعه مدیریت شهری اصفهان را در بر خواهد داشت اشاره کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
48 - جایگاه علوم اجتماعی در آموزش رشته شهرسازی؛ تحولات و چالشهای پیشرو
زینب طالبی فرح حبیب ایرج اعتصامتلاشهای مستمر برای تعریف و تحدید رشته شهرسازی طی بیش از یک قرن گذشته در ابعاد معرفتشناسانه، جامعهشناسانه، نهادی و ... در جریان بودهاست. مهمترین خصلتهای مورد توافق این ابعاد برای شهرسازی فضا و مکان به عنوان موضوع اصلی رشته، تعدد موضوعات و تخصصهای موجود در رشه شهرسا چکیده کاملتلاشهای مستمر برای تعریف و تحدید رشته شهرسازی طی بیش از یک قرن گذشته در ابعاد معرفتشناسانه، جامعهشناسانه، نهادی و ... در جریان بودهاست. مهمترین خصلتهای مورد توافق این ابعاد برای شهرسازی فضا و مکان به عنوان موضوع اصلی رشته، تعدد موضوعات و تخصصهای موجود در رشه شهرسازی و افزایش پیچیدگیهای موجود در این رشته (میان رشتهای بودن)، آیندهگرا بودن، رابطه بین دانش و عمل، سرشت مداخلهگرا و بعد زمانی رشته شهرسازی، هستند. میانرشتهای بودن شهرسازی همواره به عنوان چالشی جدی برای این رشته مطرح بوده و هست و موجب سرگردانی دانشجویان و حتی حرفهمندان شده است. علوم اجتماعی از جمله تخصصهایی است که شهرسازی مرزهای خود را بر آن بنا نهاده است. رابطه بین آموزش شهرسازی و علوم اجتماعی از ابتدای شکلگیری آموزش شهرسازی تاکنون تحولات بسیاری را از سر گذرانده است. این تحولات در محتوای رشته و آموزش شهرسازی طی این دوران، در چهار دوره اصلی قابل بررسی است: دوره اول سیطره کالبدی- طراحانه بر آموزش شهرسازی و حضور کمرنگ علوم اجتماعی در محتوای آموزشی دانشگاهها (اوایل قرن بیستم تا 1950)، دوره دوم تسلط علوم اجتماعی بر آموزش شهرسازی و به حاشیه راندن محتوای کالبدی برای آموزش دانشجویان شهرسازی (1970 تا 1990) است. در دهه 1990 با محوریت یافتن موضوع محیط و برنامهریزی محیطی، علوم اجتماعی تاحدی در محتوای آموزشی تضعیف شده و در نهایت در دوره آخر از سال 2000 تاکنون در محتوای آموزشی اغلب کشورها سعی شده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
49 - بومیسازی فرآیند برنامهریزی شهری با رویکرد شهرسازی دانشبنیان مطالعه موردی: شهر ارومیه
میثم ساکت حسنلوئی هیوا اسدی شاهین آقابگلو عاطفه قنبریطی چند دهه اخیر مفهوم شهر دانشبنیان به عنوان یکی از مهمترین مفاهیم در حوزه شهرسازی مطرح شده است. تحقیق حاضر با هدف کاربردی و توسعهای و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی سعی دارد از طریق ارزیابی قابلیت بومیسازی شاخصهای برنامهریزی شهری در شهر ارومیه و تعیین سطح مطلوبی چکیده کاملطی چند دهه اخیر مفهوم شهر دانشبنیان به عنوان یکی از مهمترین مفاهیم در حوزه شهرسازی مطرح شده است. تحقیق حاضر با هدف کاربردی و توسعهای و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی سعی دارد از طریق ارزیابی قابلیت بومیسازی شاخصهای برنامهریزی شهری در شهر ارومیه و تعیین سطح مطلوبیت شاخصهای شهر دانشبنیان، به ارائه سیاستها و راهبردهای منسجم جهت تحققپذیری ابعاد توسعه پایدار و نیل به شهری دانشبنیان اقدام نماید. جهت تجزیه و تحلیل دادههای تحقیق، از طریق آزمون t تک نمونهای در نرمافزار SPSS برای سنجش قابلیت بومیسازی ابعاد برنامهریزی شهری در شهر ارومیه استفاده شده است و به منظور بررسی میزان همبستگی و بار عاملی هر یک از شاخصهای برنامهریزی شهری از تحلیل عاملی تاییدی توسط نرمافزار PLS Smart بهره گرفته شده است. همچنین با استفاده از تکنیک Swara به ارزیابی و تحلیل سطح مطلوبیت و ارجحیت شاخصهای شهر دانشبنیان پرداخته شده است. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر این است که هر یک از ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیستمحیطی و مدیریتی برنامهریزی شهری قابلیت بومیسازی را در شهر ارومیه دارد. همچنین وضعیت شهر ارومیه در برخی از جنبهها از نظر میزان تحققپذیری سیاستهای شهر دانشبنیان در شرایط ناسازگاری قرار دارد که جهت بهبود وضع موجود و تحققپذیری اهداف مورد نظر به ارائه پیشنهاداتی در ابعاد مختلف پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
50 - عوامل فرهنگی مؤثر بر توسعه معماری و شهرسازی در کلان شهر تهران
سحر شتاباناین تحقیق در راستای بررسی عوامل فرهنگی مؤثر در توسعه معماری و شهرسازی در کلان شهر تهران انجام شده است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر نوع دادهها کمی و از نظر نحوه گردآوری دادهها، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری در این پژوهش چکیده کاملاین تحقیق در راستای بررسی عوامل فرهنگی مؤثر در توسعه معماری و شهرسازی در کلان شهر تهران انجام شده است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر نوع دادهها کمی و از نظر نحوه گردآوری دادهها، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری در این پژوهش کلیه مهندسان ساکن در شهر تهران میباشند. که حدوداً 5000 نفر میباشند. از جامعه آماری مذکور با توجه به ضوابط نمونهگیری (بر اساس شیوة نمونهگیری مندرج در جدول مورگان) تعداد 384 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شده و سپس با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته در سه بعد و 24 گویه تنظیم براساس مقیاس پنج گزینهای لیکرت، و گویه های مستخرجه در نمونه آماری تحقیق مورد پرسش قرار گرفته است. در بخش آمار توصیفی نیز، توصیف دادهها در دو بخش متغیرهای زمینهای و متغیرهای اصلی ارائه گردیده و در بخش آمار استنباطی، جهت بررسی فرضیهها از آزمون ناپارامتری همبستگی اسپیرمن استفاده شده است. با توجه به دادههای تحقیق میتوان گفت، عوامل فرهنگی در توسعه معماری و شهرسازی در کلان شهر تهران اثر مثبت و معنی داری دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
51 - بررسی عوامل اقتصادی ـ اجتماعی مرتبط با مشارکت سیاسی جوانان: مطالعه موردی شهر سازی
گلمراد مرادی محسن صفاریان زهره آزرگونمشارکت سیاسی یکی از مباحث مهّم در جامعهشناسی سیاسی است و یکی از شاخه های توسعه سیاسی در کشورها به شمار میرود. هدف این تحقیق بررسی عوامل اقتصادیاجتماعی مرتبط با مشارکت سیاسی جوانان شهر سازی است.روش مورد استفاده در این مقاله پیمایش می باشد. جمع آوری اطلاعات از طریق پرسش چکیده کاملمشارکت سیاسی یکی از مباحث مهّم در جامعهشناسی سیاسی است و یکی از شاخه های توسعه سیاسی در کشورها به شمار میرود. هدف این تحقیق بررسی عوامل اقتصادیاجتماعی مرتبط با مشارکت سیاسی جوانان شهر سازی است.روش مورد استفاده در این مقاله پیمایش می باشد. جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه انجام گرفته است. جامعۀ آماری مورد مطالعه ی جوانان شهر سازی است.این گروه بر اســــاس آخرین آمارهای بدست آمده در سال1385 با 53724 نفر جمعیت می باشد. تعداد300 نفراز جامعه ی آماری به عنوان نمونه به شیوه ی تصادفیسیستماتیکو با استفاده از فرمول کوکران برای مطالعه انتخاب شدنددر پژوهش حاضر از اعتبار ملاک و سازه برای برآورد روایی و برای به دست آوردن پایایی ابزار سنجش از آلفاکرونباخ استفاده به عمل آمده است. برای بررسی فرضیات تحقیق از ضریب همبستگی و مقایسه میانگین ها و برای بررسی مدل تحقیق از تحلیل مسیر استفاده شده است.نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که پنج متغیر اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، گرایش های مذهبی و عضویت در نهادها و همچنین تحصیلات به ترتیب میزان اهمیتی که در تبیین متغیر وابسته دارند وارد معادله ی رگرسیونی شده است و در کل این متغیرها توانسته 65 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تشریح نماید.همچنین داده های بدست آمده از وضعیت مشارکت جوانان نشان می دهد که میانگین نمره ی مشارکت اجتماعی برای افراد مورد مطالعه برابر 48/43 است که این نمره در مقایسه با دامنه نمره(11 تا 55) در حد پایینی است و بیانگر وجود مشارکت کم و تا حدی ضعیف در میان جوانان است.نتایج تحقیق در مورد مشارکت جوانان براساس آنچه که میلبرات و گوئل بحث می کنند بسته به عواملی چون انگیزه های سیاسی، موقعیت اجتماعی و ویژگیهای شخصی می باشد، تا حدی همخوانی دارد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
52 - بررسی اصول طراحی شهری مدرن و شهرسازی سنتی در طراحی شهرهای حاشیه کویر مرکزی ایران (نمونه موردی : محله آبشاهی شهر یزد)
آریان نقوی انارکی محمدرضا فرزاد بهتاشالگوی توسعه شهرهای امروزی با روش های سنتی فاصله گرفته و کیفیت زندگی در شهرها کاهش پیدا کرده و با نیازهای فرهنگی-اجتماعی مردم ایران بیگانه شده است. این روند باعث شده بخشهای تاریخی شهرهای بزرگ هویت سنتی خود را از دست داده و از تحولات شهری مدرن جدا بمانند. یکی از این شهره چکیده کاملالگوی توسعه شهرهای امروزی با روش های سنتی فاصله گرفته و کیفیت زندگی در شهرها کاهش پیدا کرده و با نیازهای فرهنگی-اجتماعی مردم ایران بیگانه شده است. این روند باعث شده بخشهای تاریخی شهرهای بزرگ هویت سنتی خود را از دست داده و از تحولات شهری مدرن جدا بمانند. یکی از این شهرها شهر یزد و محله آبشاهی آن است که رشد ناموزون شهری و عدم سازگاری با اوضاع جغرافیایی باعث ایجاد گسست سازمان فضایی شهر، ایجاد زمین های رهاشده در حریم شهر، عدم تناسب سرانه ها و تراکم های مناسب شهری ، کاهش امنیت درمحله ها و بسیاری مشکلات دیگری شده است .هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل الگوی شهرسازی محله آبشاهی شهر یزد و نقش الگوهای سنتی در شهرسازی مدرن و بومی سازی الگوهای مدرن با فرهنگ ایرانی اسلامی است ،در واقع دست یابی به این مهم که طراحی شهری در هسته داخلی شهریزد باید به چه صورت باشد تا موجبات پایداری فراهم شود.جنبه های طراحی سنتی ایرانی از ماهیتی پایدار برخوردار بوده و میتوان با استفاده مجدد از آنها هویت اجتماعی فرهنگی جدیدی خلق کرد و به نیازهای خاص اجتماعی در برنامه ریزی شهری پاسخ داد. در این پژوهش از روش های تحقیق توصیفی- تحلیلی، کیفی میدانی، پیمایشی و تاریخی به کمک مدل هلدرن و توزیع چارکی بهره گرفته شده. نتایج حاصله از این پژوهش مشخص می سازد شهرسازی سنتی و مدرن، نه تنها در تقابل با یکدیگر نیستند، بلکه در کنار یکدیگر باعث رسیدن به طراحی شهری پایدار و سازگار با محیط می شوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
53 - بافتارِ زمان درگفتمان¬های حکمی-فلسفی معماری و شهرسازی دوران معاصر مبتنی بر نظریۀ تولید فضا
مژده جمشیدیزمان و فضا در هر گفتمان حکمی-فلسفی به عنوان موضوع محوری، همواره مورد چالش بوده است. هر نظام فلسفی در هر دوره، مبتنی بر نیروهای مسلط گفتمانی، دیدگاه های متفاوتی را برای زمان و فضا ارائه داده اند. خوانش مولفه های اندیشه ای پیرامون این دو، چشم انداز روشن تری را از آیندۀ زی چکیده کاملزمان و فضا در هر گفتمان حکمی-فلسفی به عنوان موضوع محوری، همواره مورد چالش بوده است. هر نظام فلسفی در هر دوره، مبتنی بر نیروهای مسلط گفتمانی، دیدگاه های متفاوتی را برای زمان و فضا ارائه داده اند. خوانش مولفه های اندیشه ای پیرامون این دو، چشم انداز روشن تری را از آیندۀ زیستگاه های انسان، نشان می دهد. خوانش مولفه های فضا و زمان در گفتمان-های معماری و شهرسازی در هر دورۀ تاریخی؛ در عینی ترین سطح در انواع عناصر عینی، شامل نشانه ها، نمادها، عناصر کالبدی-غیرکالبدی، ملموس-غیرملموس و در سطوح پنهان در اشکال الگوها و طرح واره های ذهنی موثر در تجلی مکان؛ نقش مهمی در تجسد، تجسم و معناداری محیط زیست انسان دارد. این پژوهش، در راستای شناسایی بافتار زمانی در تولید فضا، با تأکید بر مولفه های شکل دهندۀ ساختار تفکر در گفتمان های فلسفی-حکمی و عقلانیت حاکم بر دوران معاصر معماری و شهرسازی ایران می باشد؛ که به واسطۀ جریانات اجتماعی-سیاسی-اقتصادی در زندگی روزمرۀ مردم ایران تجلی یافته است. در این راستا با محدودکردن عوامل دخیل؛ به دو عامل متفکران و جریانات برنامه ریزی در سطح جهانی؛ به شناسایی نشانه های بافتار زمان در ساخت فضا پرداخته می شود. روش این پژوهش کیفی و از نوع پژوهش های تفسیرگرایی است و با تاکید بر تحلیل های استقرایی با محوریت اندیشه ها و آثار متفکران معاصر از یکسو و تحلیل جریانات و جنبش های اجتماعی از سویی دیگر می باشد. نتایج، حاکی از آن است که بنیان های زمان در تولید فضا در ایران معاصر، ناشی از دو حوزۀ روان شناسی و جامعه شناسی و هنوز در آغاز اندیشه ورزی برای تبدیل به یک عنصر و متغییر کلیدی در شکل دهی به نظریات مسلط بر تولید فضا می باشد. پرونده مقاله