طراحی منظر شهری پایدار مبتنی بر مشارکت مردمی در مدیریت نوین کلان‌شهرها (نمونه موردی: پهنه رودکی واقع در منطقه یازده شهر تهران)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

ایمان درودی ¹ , محمدرضا زندمقدم ² , زینب کرکه آبادی ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی ایران، سمنان
2 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی ایران، سمنان
3 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی ایران، سمنان

تاریخ دریافت : 1400/05/09 تاریخ پذیرش : 1400/06/03 تاریخ انتشار : 1402/08/01

کلید واژه: شهرسازی مشارکتی, منظر شهری پایدار, پهنه رودکی,

چکیده مقاله :

بدون تردید مواجه شدن با حجم عظیمی از داده‌ها و اطلاعات و مطرح شدن زمان به عنوان مهمترین سرمایه در مدیریت‌های نوین شهری راهی جز تمسک به استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های نوین باقی نخواهد گذاشت. در فرآیند تصمیم‌گیری مشارکتی به یاری سیستم‌های زیست محیطی مجازی می‌توان پس از ارزیابی در شبیه سازی ایده یا راه‌حل‌ها، موارد عملی و مناسب را برگزید و از تصمیم‌گیری نادرست پیشگیری کرد. هدف اصلی این پژوهش می‌تواند دستیابی به دیدگاهی جدید در شهرسازی ایران که در آن اولویت طراحی منظر بر اساس دسترسی به منظر پایدار شهری با تکیه بر مشارکت و سهیم نمودن ساکنین محلی در فرآیند طراحی منظر در نظر گرفته شود. در این مقاله روش نمونه‌گیری، گلوله برفی انتخاب شده. مؤلفه‌های تأثیرگذار بر دو عامل شهرسازی مشارکتی و محیط مجازی اشتراکی شناسایی و با استفاده از روش دلفی مورد تجریه و تحلیل قرار گرفتند و عواملی که دارای تأثیر کمتری بر روی مدل تحقیق خواهند بود با استفاده از نظر خبرگان حذف شدند و سپس با توجه به مدل‌ها و پرسشنامه پر شده توسط پاسخگویان یک مدل مفهومی تشکیل گردید. در تشکیل این مدل مفهومی از نظرات خبرگان با روش طوفان مغزی بهره گرفته شد تا امکان استنتاج یک مدل متناسب با روش ANP فراهم گردد. در این صورت می‌توان در محدوده پهنه رودکی که از پتانسیل مناسبی به لحاظ هویت تاریخی و فرهنگی برخوردار است، سیستم پایدار منظر شهری را با توجه به اولویت‌های بدست آمده از فرآیند تحلیل شبکه‌ای، طراحی و از آن خروجی‌های مفید در پروسه تصمیم‌سازی‌ها دریافت خواهد شد.

چکیده انگلیسی:

  Undoubtedly, confronted with an immense volume of data and information, and recognizing time as the paramount capital in modern city administrations, the imperative is clear: embracing new technologies becomes unavoidable. In the realm of participatory decision-making, the utilization of virtual environmental systems offers a practical avenue. These systems enable the selection of viable and fitting solutions through the evaluation of simulated ideas, thereby averting erroneous decisions. The principal objective of this research is to usher in a novel perspective within Iran's urban planning, wherein the precedence of landscape design hinges on the attainment of a sustainable urban landscape, emphasizing the active involvement of local residents in the design process.In this article, the snowball sampling method is employed. The significant components of collaborative urban development and collaborative virtual environments were discerned and analyzed using the Delphi method. Factors with lesser impact on the research model were identified through expert opinions, resulting in the formulation of a conceptual model based on both existing models and responses from a questionnaire. In crafting this conceptual model, expert opinions were amalgamated through the brainstorming method, facilitating the derivation of a suitable model using the Analytic Network Process (ANP) method. Following this approach, a sustainable urban landscape system can be envisioned for the Rudaki area, leveraging its substantial potential in historical and cultural identity. This process, rooted in network analysis, not only offers a valuable output for decision-making but also serves as a foundation for designing a sustainable urban landscape system.

منابع و مأخذ:

1. اینانلو چولاخلو، ر.، سهیلی، ج.1395. بررسی میزان مشارکت‌های عمومی در رسیدن به ارتقای کیفی فضاهای گمشده شهری. نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 7(24): 172 -157.


2. پرتال شهرداری منطقه 11 تهران http://region11.tehran.ir..


3. تقوایی، س، ح. معماری منظر، درآمدی بر تعریف‌ها و مبانی نظری.تهران.دانشگاه شهید بهشتی.


4. جاودانی، ع،. پروین، ح. 1394.مشارکت فضا و مردم یا اتصال امر سیاسی و فضای شهری. مجله باغ نظر. 12 (34): 109 -124.


5. خادم مؤخر، الف، قرایی، ف،. قاسمی اصفهانی، م. 1396. شناسایی میازان تأثیر هویت بافت‌های محلات بر رضایت ساکنان از محیط زندگی(نمونة موردی: محلة علی قلی آقا و ولیعصر در اصفهان). فصلنامة علمی - پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی. دورة 7. شمارة 25. 78 - 59.


6. دارابی، ح. 1388. نقش مشارکت در طراحی محیط روستایی.نشریه محیط شناسی.35 (52) : 124 - 111.


7. رحمانی، ج،. پورجعفر، م.1395. تحلیل و بررسی شاخص‌های مؤثر در هویات محله نمونه موردی: محلة مسگرهای شهر زنجان. نشریة معماری و شهر پایدار. دورة 4. شمارة 1.تهران. 19 - 30.


8. زرآبادی، ز،. امینی، س،. لاری، س.1389. روش‌های کاربردی در آسی بشناسی منظر شهری، همایش ملی سیما و منظر شهری، پژوهشکده فرهنگو هنر جهاد دانشگاهی، پاییز 1389، تهران.


9. شکور، ع،. عبداله زاده فرد، ع.، محمدی ز.1396. تأثیر منظر رودکنارهای شهری در توسعه پایدار(نمونه موردی: رودخانه سلطان آباد شیراز). نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال هشتم، شماره 31.


10. شیخلوی اقدم، ع.1383. بررسی رابطه بین شکل گیری فرهنگ مشارکتی و برنامه‌ریزی استراتژیک در شهرداری منطقه 17 تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.


11. ضرغامی، الف،. امینیان، م.1391. هویت و منظر شهری(مطالعه موردی شهر پاکدشت). مجله شهر ایرانی - اسلامی. شماره نهم. پاییز.


12. ظهوری قاسم,رضایی صادق و جرفی س.1387.بررسی ‌اثرات تصمیم گیری مشارکتی بر رضایت شغلی کارکنان(مطالعه موردی: بانک کشاورزی ‌استان خوزستان)، نشریه دانش میدیریت. دوره 21. شماره 80. بهار.


13. عباسزادگان، م،. وحیدیان، ر.1388. راهبرد طراحی فرایند محور و محصول محور کیفیتهای محیط شهری. فصلنامه علمی پژوهشی باغ نظر. مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، شماره 32. سال ششم.


14. فیض آبادی، م. 1394. زیست بازار رویکردی نو برای طراحی و باز آفرینی مفهوم کهن بازار در دوران معاصر(مورد مطالعه: بازار بزرگ ملل مشهد). فصلنامه علمی-تخصصی ایده(2) 1:3-14.


15. فیضی، م،.چوپانی، ح،. حیات، ع. بررسی رابطه بین سبکهای مدیریت مدیران با خلاقیت دبیران دبیرستانهای شهرستان سنندج. نشریه رهبری و مدیریت آموزشی.دوره 3. شماره 3.پائیز.

• کاظمی، م.1384. ارزیابی کارآیی و اثر بخشی نظام پیشنهادها در شرکت برق منطقه ای خراسان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.

17. کالن، گ. 1387. ترجمه منوچهر طبیبیان. گزیده منظر شهری. 1387. تهران انتشارات دانشگاه تهران.


18. کریمی، ح. بررسی تأثیر اجرای نظام مدیریت مشارکتی از طریق سیستم پیشنهادهای کارکنان بر افزایش بهره وری در شرکت برق منطقه ای فارس. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.


19. گلکار، ک.1385. مفهوم منظر شهری. فصلنامه آبادی. انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، سال 16، شماره 53.


20. مجیدی، ب،.حیدری، س.1396. ارزیابی هویت مکانی محله‌های شهری(مطالعة موردی : محله سنگلج منطقة 12 شهر تهران. دو فصلنامة پژوهش‌های بوم شناسی شهر. دورة 8. شمارة 16. تهران. 22 - 13.


21. مصدق راد، ع.1380. نقش مدیریت مشارکتی(نظام پیشنهادها) در میزان کارایی بیمارستان شهید فیاض بخش تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.


22. منصوری، الف. جزوه درس مبانی نظری معماری منظر. دانشگاه تهران.


23. منصوری، الف،. فروغی، م.1397. مفهوم طراحی مشارکتی منظر. مجله باغ نظر. تابستان.


24. مهران نژاد، م،. غلام پور، س.1391. نورپردازی تعاملی.فصلنامه منظر. 4 (21) : 60 - 56.


25. مهندسین مشاورخودآوند. 1398.

• یوسفی خسرقی، ح. 1384. شناسایی مهمترین موانع سازمانی مشارکت (نظام پیشنهادها)در شرکت برق منطقه ای آذربایجان. ششمین همایش کیفیت و بهره وری در صنعت برق.

27. Berque, A.1994. Sous la direction. In Cinq propositions pour une theorie du paysage. Paris: Champ Vallon.


28. Castells, M.1996. The Rise of Network Society (Vol. 1). Oxford: Blackwell.


29. Phillips, E.B. 1996. City Lights: Urban-Suburban Life in the Global Society. New York: Oxford University Press.


30. Hall, J. 2005. "Governance. Published in Encyclopedia of city". Edited.


31. Roger, A. 1994. Histoire d’ une passion theorique. In Clinq propositions pour une theorie du paysage. Paris.


32. Townsend, A.M. 2000. Life in the Real-time City: Mobil Telephones and Urban Metabolism. Journal of UrbanTechnology, 7(2), 85-104