-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی سیمای انسان کامل در دیوان صائب تبریزی و بیدل دهلوی با توجه به قرآن و عرفان عملی
شهناز زرین خط رضا اشرف زاده محمد فاضلیانسان، زیربنای اصلی و محرک واقعی پیشرفت در هر جامعه و همچنین هدف غایی پیدایش هستی است. اهمیت این موضوع از آنجا مشخص می شود که موضوع اصلی تمامی علوم انسانی به ویژه علوم ادبی-عرفانی انسان و راه رسیدن او به کمال و کامل شدن است. این امر باعث شده شاعران و عارفان ادب فارسی از چکیده کاملانسان، زیربنای اصلی و محرک واقعی پیشرفت در هر جامعه و همچنین هدف غایی پیدایش هستی است. اهمیت این موضوع از آنجا مشخص می شود که موضوع اصلی تمامی علوم انسانی به ویژه علوم ادبی-عرفانی انسان و راه رسیدن او به کمال و کامل شدن است. این امر باعث شده شاعران و عارفان ادب فارسی از دیرباز به معرفی انسان کامل توجه داشته و برای معرفی او به شیوه های گوناگون تلاش و کوشش ورزند. پرسش اساسی این است که راه شناخت انسان کامل کدام است و چگونه می توان به این مرتبه دست یافت؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا به معرفی انسان کامل پرداخته و سپس ویژگی های او و راه رسیدن به این مقام را بنا بر قرآن و عرفان عملی از دیدگاه دو شاعر برجسته و صاحب نام سبک هندی صائب تبریزی و بیدل دهلوی به روش کتابخانهای و توصیفی- تحلیلی بیان کرده ایم که در نتیجه بررسی دیوان این دو شاعر آمده است؛ انسان کامل، انسانی دارای خرد و اندیشه، پایبند به شریعت و متخلق به اخلاق الهی است، که در اقوال نیک، اخلاق نیک و افعال نیک به اوج کمال رسیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی تطبیقی نگاه اشعریانه به عدل در کلیات سعدی و دیوان امیرخسرو دهلوی
انور ضیاییمسأله عدل الهی یکی از اصول بسیار مهم اعتقادی و کلامی است که مانند توحید، بیانگر یکی از اوصاف الهی است؛ ولی به دلیل اهمیّت وصفناپذیر آن، جایگاه ویژهای در مباحث اعتقادی و کلامی یافته است. این اهمیّت تا آنجاست که گاه از عدل به عنوان یکی از اصول پنجگانه دین یا مذهب و در چکیده کاملمسأله عدل الهی یکی از اصول بسیار مهم اعتقادی و کلامی است که مانند توحید، بیانگر یکی از اوصاف الهی است؛ ولی به دلیل اهمیّت وصفناپذیر آن، جایگاه ویژهای در مباحث اعتقادی و کلامی یافته است. این اهمیّت تا آنجاست که گاه از عدل به عنوان یکی از اصول پنجگانه دین یا مذهب و در کنار اصولی مانند نبوّت و معاد یاد میشود. از نظر اشاعره هر عملی به ذات خود عدل یا ظلم نیست بلکه هر کاری که خداوند متعال انجام میدهد، عدل است؛ تنها فاعل حقیقی خداوند است و بنابراین ظلمی وجود ندارد. به عقیده متکلمان اشعری اگر خداوند همه نیکوکاران را به جهنّم ببرد و همه گناهکاران را وارد بهشت نماید عین عدل محسوب میشود. بنابراین اشاعره، نه عدل را بر خداوند واجب میداند و نه وجود شر را در عالم، دلیلی بر ظلم و جور خداوند تلقی میکند و نه اساساً آدمی را مجاز و قادر به قضاوت درباره افعال خداوند تصور میکنند. درست بر خلاف این گروه، متکلمان معتزلی و شیعی معتقد به حسن و قبح افعالاند. از نظر آنان عدل، ذاتاً نیک و ظلم، ذاتاً بد است و خداوند کاری را که عقل میپسندد ترک نمیکند و کاری که عقل آن را مذموم میشمرد انجام نمیدهد. در این مقاله میخواهیم به بررسی دیدگاههای سعدی و امیرخسرو دهلوی در خصوص عدل الهی بپردازیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - مقایسه تطبیقی لیلی و مجنون نظامی، و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی
محمد مرادی احمدرضا کیخافرزانهدر این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی لیلی و مجنون نظامی و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی میپردازیم. مشخص است که تفاوت زمانی و مکانی، تأثیرات غیر قابل انکاری بر یک اثر تقلیدی گذاشته است؛ بنابراین مجنون و لیلی دهلوی، اگرچه همان لیلی و مجنون نظامی است؛ همچنان اثری مت چکیده کاملدر این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی لیلی و مجنون نظامی و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی میپردازیم. مشخص است که تفاوت زمانی و مکانی، تأثیرات غیر قابل انکاری بر یک اثر تقلیدی گذاشته است؛ بنابراین مجنون و لیلی دهلوی، اگرچه همان لیلی و مجنون نظامی است؛ همچنان اثری متفاوت به لحاظ مؤلفههای فرهنگی و اجتماعی است که سختگیری ها و تعصبهای خاص قرن پنجم در جامعه سنتی ایران را ندارد. اگرچه ساختار دو اثر، از نظر شروع و پایان داستان، شخصیتها و کلیات داستان مشابه است؛ اما اثر امیرخسرو دهلوی، در پردازش شخصیت لیلی، به معشوق فرصت بیشتری برای بیان دلداگی داده است؛ لیلی در کنار زنان از احساسات خود و دلتنگی سخن میگوید. اشتراک فکری دو شاعر، مبانی فرهنگی اسلامی است و همچنین توجه ویژه به شرایط فرهنگی اعراب و بالتبع سختگیریهای خاصی که مبنای رفتاری زنان و مردان در روابط اجتماعی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی تطبیقی مضامین منظومه غنایی «هشت بهشت» امیرخسرو دهلوی و «جواهر الأسمار» الثغری
آسیه ذبیح نیا عمرانامیرخسرو دهلوی(651- 725ش) از عارفان نامدار پارسیگوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او در مثنوی سرایی تابع نظامی گنجوی است. یکی از مثنویهای امیرخسرو که به تقلید از هفت پیکر نظامی سروده منظومه هشت بهشت است. او در تدوین حکایات هشت بهشت به کتاب چکیده کاملامیرخسرو دهلوی(651- 725ش) از عارفان نامدار پارسیگوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او در مثنوی سرایی تابع نظامی گنجوی است. یکی از مثنویهای امیرخسرو که به تقلید از هفت پیکر نظامی سروده منظومه هشت بهشت است. او در تدوین حکایات هشت بهشت به کتاب جواهر الأسمار عماد بن محمد الثغری نظر داشته است. امیرخسرو چند حکایت هشت بهشت را از کتاب جواهر الأسمار عیناً نقل کرده و حتی در بخشهای زیادی از متن هشت بهشت، عبارات و جملات این اثر را وام گرفته و اقتباس کرده است. کتاب جواهر الأسمار مشتمل بر یکصد حکایت است که طی پنجاه و دو شب از زبان طوطی بازگو می شود تا زن جوان بازرگانی را از خیانت به شوهر باز دارد. اکثر حکایات و افسانه های جواهر الأسمار و هشت بهشت بر مکر زنان استوار است. بخشی از درونمایه حکایات هر دو اثر پیمانشکنی زنان و تظاهر آنان به ستر و صلاح است. با توجه به اینکه کتاب جواهر الأسمار یکی از مهم ترین الگوهای کار امیرخسرو در هشت بهشت بوده و اینکه هر دو اثر در هند تدوین شده اند وجوه مشترک بسیاری با هم دارند. مقاله حاضر می کوشد به بررسی مضامین مشترک هر دو اثر غنایی بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تحلیل و بررسی کنایه در شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی
محبوبه حاجی جعفری توران پشتی تورج عقداییکنایه یکی از مهمترین و زیباترین مباحث علم بیان است که در میان مردم و از زندگی آنان پدید می آید و با زندگی پیوندی ناگسستنی دارد.کنایات میراثی گرانبها از بیان غیر مستقیم اندیشه است که از آغاز تا کنون سینه به سینه منتقل گشته است .از این روی کنایه،در افواه و نوشته های ادبی چکیده کاملکنایه یکی از مهمترین و زیباترین مباحث علم بیان است که در میان مردم و از زندگی آنان پدید می آید و با زندگی پیوندی ناگسستنی دارد.کنایات میراثی گرانبها از بیان غیر مستقیم اندیشه است که از آغاز تا کنون سینه به سینه منتقل گشته است .از این روی کنایه،در افواه و نوشته های ادبی ملت ها،کاربردی فراوان دارد.شاعران نیز از دیرباز بدان توجه داشته و از آن استفاده کرده اند .به جرات می توان گفت شاعری نیست که در اثرش از این ابزار بیان غیر مستقیم،استفاده نکرده باشد. از آنجا که کنایه ،ساختی انعطاف پذیر در زبان فارسی است و در زیر لایه ی ظاهری و لفظی آن، زمینه ای فرهنگی قرار گرفته از این روی نقش اساسی در بیان غیر مستقیم مطالب ونظریات شاعر بر عهده دارد.این مقاله بر آن است تا با بررسی کنایه های منظومه ی شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی نشان دهد که این شاعر پارسی گوی تا چه اندازه با به کارگیری کنایه ،زبان خود را از ابتذال و تکرار مصون داشته و تا چه میزان اندیشه های خود را در آن ریخته و از میان انواع کنایه ،به کدام نوع توجه خاصی داشته است.بررسی ها نشان داد که کاربرد کنایه های مردمی و زبانی در این منظومه،بیشتر از کنایات ابداعی است و هدف شاعر از آوردن کنایه،علاوه بر زیبایی و تاثیر بیشترکلام ،جلوگیری از ملال خواننده در شنیدن سخنان بی پرده و صریح با منطقی عادی است . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی تطبیقی اندیشه های مشترک در غزلیات غالب دهلوی و حافظ شیرازی
زهره ولیخانیادبیات تطبیقی به جهانی بودن ادبیات می اندیشد و بی تردید نقشی سازنده و موثر در غنی سازی ادبیات هر ملتی ایفا می کند، چرا که ارزش آثار ادبی یک ملت از رهگذر ادبیات تطبیقی و نشان دادن میزان تأثیر و بازتاب آن در ادبیات دیگر ملت ها و غنا بخشیدن به ادبیات جهانی بهتر و دقیق تر ن چکیده کاملادبیات تطبیقی به جهانی بودن ادبیات می اندیشد و بی تردید نقشی سازنده و موثر در غنی سازی ادبیات هر ملتی ایفا می کند، چرا که ارزش آثار ادبی یک ملت از رهگذر ادبیات تطبیقی و نشان دادن میزان تأثیر و بازتاب آن در ادبیات دیگر ملت ها و غنا بخشیدن به ادبیات جهانی بهتر و دقیق تر نمایان می شود. داد و ستد ادبیات فارسی در سرزمین ایران و هند نیز دیرینه و دارای اهمیت است.در میان شاعران فارسی،تأثیر حافظ بر شاعران و ادیبان هند،قابل ملاحظه و بی نظیر است و از این میان،بررسی تأثیر حافظ بر غالب دهلوی، شاعر، متفکر و پیامبر صلح که با وجود فاصلۀ زمانی پانصد ساله و تفاوت سرزمین و فرهنگ دارای وجوه اشتراک بسیار هستند، اهمیت خاصّ خود را دارد. این پژوهش، سعی دارد تأثیر پذیری غزلیات غالب از برخی اندیشه های موجود در غزلیات حافظ را اثبات نماید. کاوش پیش رو در نظر دارد که بر اساس مکتب فرانسوی در پژوهش های ادبیات تطبیقی و با روش تحلیلی-توصیفی، به بررسی و تحلیل اندیشه های مشترک دو شاعر بپردازد، آن گاه با آوردن شواهد شعری، نزدیکی این اندیشه ها ار به طور عینی به نمایش بگذارد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - الصور الشعریة ومصادرها فی غزلیات بیدل دهلوی
منصوره بصیرپور ایرج مهرکیتمیّزت الصور الشعریة بألوان ومظاهر شتى فی ظلّ العصور الأدبیة المختلفة. وتلک الصور الشعریة التی تتجلى فی الأشعار ما هی إلا ولیدة سببین رئیسین: 1- المجتمع والظروف السیاسیة والاجتماعیة والثقافیة السائدة آنذاک. 2- أفکار الشاعر ومخیّلته. أما الصور الشعریة فی أشعار بیدل فإنها چکیده کاملتمیّزت الصور الشعریة بألوان ومظاهر شتى فی ظلّ العصور الأدبیة المختلفة. وتلک الصور الشعریة التی تتجلى فی الأشعار ما هی إلا ولیدة سببین رئیسین: 1- المجتمع والظروف السیاسیة والاجتماعیة والثقافیة السائدة آنذاک. 2- أفکار الشاعر ومخیّلته. أما الصور الشعریة فی أشعار بیدل فإنها ذات أفق خیالی واسع. وعلى ما یبدو إن الشاعر کان یمزج بین التجربتین الحسیة والخیالیة معاً حیث یعجز القارئ عن الحصول على المعنى المقصود والدلالة الموحیة والصریحة لتلک الصورة، ما یمکن القول إن الجانب المعرفی والثقافی لدى القارئ هو ما یعینه فی إدراک المفاهیم الشعریة. تناول البحث دراسة منشأ الصور الشعریة ونوعیتها فی شعر بیدل دهلوی، معتمداً على مصادر المکتبات، متوصلاً إلى أن الصورة الشعریة التی تکوّنت لدى الشاعر تختلف عن صور الشعر الکلاسیکی الفارسی من حیث المبدأ والمنشأ، ذلک لأن مبدأ الصور الشعریة فی الأشعار الکلاسیکیة مستوحى من عناصر وأشیاء محسوسة قریبة من الفهم والإدراک، بینما الصور الشعریة التی تجلّت فی شعر بیدل نشأت من خلال الأفکار الفلسفیة والصوفیة التی تتجسد فی لغة خاصة بها. وهذه اللغة تعرف بـ"لغة الرؤیا" وهی لغة تتسم بالتعقید والغموض وفی النهایة تسبب تضییقا فی تحدید الصورة المعینة للمعنى المقصود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بیدل فی خضمّ الغزلیات العرفانیة؛ رؤیة نقدیة
مهدی ماحوزی سیدإبراهیم آرمناستطاع بیدل دهلوی بوصفه أکبر شعراء العرفان فی شبه القارة الهندیة، أن یرتقی بالأسلوب الهندی من قیود الشکل إلی آفاق المعرفة الرحبة.فالغزل عند میرزا عبدالقادر بیدل یُعتبر استمرارا لتفکر مولانا محمد جلال الدین بلخی فی شمسیاته.فهذا المقال یهدف إلی التعریف ببیدل من خلال غزلیا چکیده کاملاستطاع بیدل دهلوی بوصفه أکبر شعراء العرفان فی شبه القارة الهندیة، أن یرتقی بالأسلوب الهندی من قیود الشکل إلی آفاق المعرفة الرحبة.فالغزل عند میرزا عبدالقادر بیدل یُعتبر استمرارا لتفکر مولانا محمد جلال الدین بلخی فی شمسیاته.فهذا المقال یهدف إلی التعریف ببیدل من خلال غزلیاته العرفانیة، حیث یری الشاعر أن جمیع مظاهر الکثرة، فی سیر الإنسان الرجوعی والعروجی، تعود إلی الوحدة، وتلک المظاهر فی سیره النزولی أو سفره من الحقّ إلی الخلق، تعتبر أمورا اعتباریة تُظهر صفات خالق الکون. تمثّل غزلیات بیدل العرفانیة، ملحمة معنویة تحکی عن عشق الإنسان للمعشوق الأزلی.هذه الغزلیات یرافقها تفکر سریالی غالبا، وهذا یؤدّی إلی صعوبة فهم مصطلحات غزلیاته العرفانیة التی اعتمد الشاعر فی إنشادها علی الأسلوب الهندی، ویصعب للباحثین أن یجدوا لتلک المصطلحات مرادفات واضحة، ولکن بالرغم من هذا کلّه فإنّ غزلیات بیدل، تتضمن أشواقا تهیّج حدّتها، القوالب العروضیة والقوافی ذات الردیف الفعلی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - بررسی تمثیل و کارکرد آن در مثنوی نه سپهر امیرخسرو دهلوی
فرزانه کریمیتمثیل یکی از پرکاربردترین عناصر خیال است که اگرچه بیشترین بروز آن در سبک هندی دیده می شود، شاعران آغازین دورههای شعر فارسی نیز از آن بهره جستهاند. با توجه به اهمیت تمثیل و کارکردهای مختلف آن در یک اثر ادبی، بررسی آثار هر شاعر از این دیدگاه ضروری است. این پژوهش درپی پا چکیده کاملتمثیل یکی از پرکاربردترین عناصر خیال است که اگرچه بیشترین بروز آن در سبک هندی دیده می شود، شاعران آغازین دورههای شعر فارسی نیز از آن بهره جستهاند. با توجه به اهمیت تمثیل و کارکردهای مختلف آن در یک اثر ادبی، بررسی آثار هر شاعر از این دیدگاه ضروری است. این پژوهش درپی پاسخ به این پرسش است که: کارکرد تمثیل در مثنوی نه سپهر امیرخسرو دهلوی چگونه است؟ هدف این پژوهش بررسی مثنوی نه سپهر او به عنوان اثری خلاقانه و کمترشناخته شده از دیدگاه تمثیل است تا از این رهگذر اثر درخشان امیرخسرو که خود گنجینه ای از تمثیلهای برگرفته از سه فرهنگ اسلامی-ایرانی و هندی مجموعه ای از ترکیبات تازه و نیز دائرةالمعارفی از اصطلاحات، مفردات و ترکیبات موسیقی است وهنوز نسخه چاپی و تصحیح شدهای از آن موجود نیست، مورد عنایت بیشتری قرار بگیرد، بنابراین مطالعه دقیق این اثر و بررسی کارکرد تمثیل در آن ضرورت دارد. روش این پژوهش کتابخانه ای و شیوه آن تحلیلی-توصیفی می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بررسی ساختار و انواع تمثیل در منظومۀ «شیرین و خسرو» امیر خسرو دهلوی
بهرام حیدری فر سیّد احمد حسینی کازرونی سید جعفر حمیدیاز مباحثی که در حوزۀ علم بلاغت قرار گرفته و سبب زیبایی هر چه بیشتر کلام میشود، مبحث تمثیل است. این شگرد بلاغی یکی از شیوههای بسیار مهم و مؤثر در القای مفاهیم ذهنی به مخاطب و حاصل تجربیات و حوادث مختلف هر قومی به حساب میآید که به صورت عبارتهای دلنشین و کوتاه یا داستان چکیده کاملاز مباحثی که در حوزۀ علم بلاغت قرار گرفته و سبب زیبایی هر چه بیشتر کلام میشود، مبحث تمثیل است. این شگرد بلاغی یکی از شیوههای بسیار مهم و مؤثر در القای مفاهیم ذهنی به مخاطب و حاصل تجربیات و حوادث مختلف هر قومی به حساب میآید که به صورت عبارتهای دلنشین و کوتاه یا داستانهای تمثیلی ظاهر میشود. وظیفۀ تمثیل انتقال هنری تجربیات و پیامهای اخلاقی، اجتماعی، دینی و ... گذشتگان به آیندگان است. تمثیل از آغاز در آثار ادبی فارسی جایگاه ویژهای داشته و با ورود عرفان به شعر و ادب فارسی بر اهمیت و کارکرد آن افزوده شده است. اما اوج استفاده از تمثیل را در سبک هندی شاهد هستیم. با وجود اهمیت این شاخۀ بیانی و تحقیقات صورت گرفته در مورد جایگاه آن در آثار ادبی، متاسفانه درخصوص نقش و اهمیت تمثیل در آثار داستانی غفلت شده است. پژوهش حاضر بر آن است با تکیه بر شیوۀ توصیفی-تحلیلی، و روش کتابخانهای، جلوههای تمثیل را در منظومۀ شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی بررسی نماید. یافتههای تحقیق نشان میدهد بیشتر تمثیلات به کار رفته در این اثر از نوع تشبیه تمثیل هستند. بنابر موضوع منظومه، بیشتر تمثیلات از نظر موضوع، بر محور عشق استوار هستند، همچنین از موضوعاتی مانند ناپایداری دنیا، توصیه به اغتنام فرصت، بیان مکافات عمل، ارزش انسانیت و... برای تشریح و تبیین مقاصد تعلیمی استفاده کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - رویکرد مقایسه ای تمثیلی «بلبل»، «باد صبا» و «گل» در اشعار خاقانی، حافظ و بیدل دهلوی
حسن نجفی لیسه رودی محمد رضا شاد منامن علی محمد مؤذنی ثورالله نوروزی داودخانیپژوهش حاضر با هدف بررسی رویکرد مقایسه ای تمثیلی بلبل، باد صبا و گل در اشعار خاقانی، حافظ و بیدل دهلوی صورت پذیرفته است. واژه های بلبل، باد صبا و گل اضلاع یک رابطه احساسی و عاشقانه هستند. هر سه واژه بکارگرفته شده در اشعار این شاعران دارای رویکردی تمثیلی درباره نمادهای مخ چکیده کاملپژوهش حاضر با هدف بررسی رویکرد مقایسه ای تمثیلی بلبل، باد صبا و گل در اشعار خاقانی، حافظ و بیدل دهلوی صورت پذیرفته است. واژه های بلبل، باد صبا و گل اضلاع یک رابطه احساسی و عاشقانه هستند. هر سه واژه بکارگرفته شده در اشعار این شاعران دارای رویکردی تمثیلی درباره نمادهای مختلف هستند. اهمیت و ضرورت این تحقیق از آنجا ناشی می شود که شناخت بهتر اضلاع تشکیل دهنده این رابطه می تواند کمک موثری به ما در شناخت ویژگی های شعری شاعرانی چون خاقانی، حافظ و بیدل دهلوی نماید. این تحقیق با استفاده از روش گردآوری کتابخانه ای و با بررسی دیوان اشعار این شعرا و منابع پیرامونی صورت گرفته است. یافته ها نشان داد که بلبل، تمثیل عاشق، باد، نسیم، صبا یا باد صبا تمثیل یک رابط و پیغام رسان در حال تردد میان عاشق و معشوق و گل به عنوان مظهر زیبایی طبیعی تمثیلی از معشوق جلوه می نماید. با بررسی اشعار شاعران مورد نظر عناصر فراوانی از طبیعت اعم از باد، حیوانات و گیاهان به چشم می خورد که همراه با کنایه، استعاره، تشبیهات و ترکیبات زیبایی هستند. این رویکرد تمثیلی در اشعار و غزلیات حافظ از برجستگی بیشتری نسبت به خاقانی و بیدل دهلوی برخوردار است. این پژوهش در صدد است تا با بررسی رویکرد تمثیلی این نمادها به مقایسه کارکردهای آن ها در اشعار این شاعران بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - شریعت، عرفان و اخلاق در «مجنون و لیلی» امیرخسرو دهلوی
جواد کبوتری عباس ماهیارشناخت ویژگیهایی کاثر، تحلیل معانی، فهم مسائل ادبی و آگاهی خواننده را نسبت به میزان دانش و معلومات صاحب آن بیشتر میسازد. آثار امیر خسرو دهلوی از متون مهم ادبیات فارسی به حساب میآیند. یکی ازین آثار، «مجنون و لیلی» است که به تقلید از لیلی و مجنون نظامی سروده شده است. هر چکیده کاملشناخت ویژگیهایی کاثر، تحلیل معانی، فهم مسائل ادبی و آگاهی خواننده را نسبت به میزان دانش و معلومات صاحب آن بیشتر میسازد. آثار امیر خسرو دهلوی از متون مهم ادبیات فارسی به حساب میآیند. یکی ازین آثار، «مجنون و لیلی» است که به تقلید از لیلی و مجنون نظامی سروده شده است. هر کس در نگاه اوّل به جنبههای عاشقانه و غنایی داستان مجنون و لیلی میاندیشد، امّا با مطالعه و ورود به داستان در مییابد که امیر خسرو در حوزة تصوّف، عرفان، اخلاق و نیز معارف اسلامی آگاهی کافی داشته است و این آگاهی به خوبی در آثار وی نمود پیدا کرده است، چون از هشت سالگی با شیخ نظامالدین اولیاء حشر و نشر داشته است و خود نیز فطر تیبیدار داشت، اشعار و آثار او تحتالشعاع ضمیر روشن و آگاه وی از تعالیم عالیة دین بوده است. این مقاله به بررسی نمود شریعت، عرفان واخلاق در مثنوی «مجنون و لیلی» میپردازد که شاعر از آنها بهره گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - بررسی کارکردهای عرفانی در غزلیات غالب دهلوی و غزلیات حافظ شیرازی
زهره ولیخانی اکبر شعبانیشعر آسمانی حضرت حافظ پیوندی تنگاتنگ با عرفان دارد، از این رهگذر آبشخورمهمی برای دیگر شاعران از جمله غالب دهلوی گردیده است، که باوجود فاصله زمانی پانصدساله وتفاوت سرزمین وفرهنگ، دارای وجوه اشتراک بسیار هستند. غالب ازشاعران نامدارقرن سیزدهم هجری است که باوجودنابسامانی اوض چکیده کاملشعر آسمانی حضرت حافظ پیوندی تنگاتنگ با عرفان دارد، از این رهگذر آبشخورمهمی برای دیگر شاعران از جمله غالب دهلوی گردیده است، که باوجود فاصله زمانی پانصدساله وتفاوت سرزمین وفرهنگ، دارای وجوه اشتراک بسیار هستند. غالب ازشاعران نامدارقرن سیزدهم هجری است که باوجودنابسامانی اوضاع ادب پارسی، شعروی افزون بردرون مایههای ادبی، اخلاقی، اجتماعی وحکمی، مضامین بلند عرفانی دارد وبه دلیل کمبود تحقیق دراین زمینه، هنوز سزاوار بررسی است.دراین مقاله تاثیرپذیری غالب از خواجه شیراز در ابعاد مختلف عرفانی با روش تحلیل مقایسهای مورد واکاوی و ارزیابی قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - تحلیل درونمایههای عرفانی و اخلاقی در داستانی از بیدل دهلوی
سودابه بخشایی زرّین تاج واردیمثنوی عرفان یکی از مهم ترین آثار منظوم بیدل دهلوی است که برمبنای عشق و با تبیین رابطة خداوند و انسان آغازمی شود و به شرح حقایق کائنات و نکات عرفانی- فلسفی و مسائل جهان شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی می پردازد. بیدل در این مثنوی - چنانکه رسم عرفاست - مطالب خویش را با د چکیده کاملمثنوی عرفان یکی از مهم ترین آثار منظوم بیدل دهلوی است که برمبنای عشق و با تبیین رابطة خداوند و انسان آغازمی شود و به شرح حقایق کائنات و نکات عرفانی- فلسفی و مسائل جهان شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی می پردازد. بیدل در این مثنوی - چنانکه رسم عرفاست - مطالب خویش را با داستان پردازی های خاصّ همراه می سازد. یکی از تأثیرگذارترین حکایات این مثنوی، داستان کامدی و مَدَن است؛ بیدل با طرح مفاهیم اخلاقی و عرفانی در این داستانِ عاشقانه، طالبِ حقیقی را برای حصول به معرفت و کمال، به مکاشفة درونی دعوت می کند و تنها راه وصول به معشوق حقیقی را فانی شدن در دریای عشق می داند. پژوهش حاضر ضمن معرّفی این داستان، به تحلیل و تبیین درون مایه های آن پرداخته است. براساس یافته ها، پیکرۀ اصلی این داستان برپایۀ عشق، عرفان و اخلاق بنا شده است؛ از نگاه بیدل، عشقِ حقیقی با هستی عاشق سرشته شده و عاشق را تا سرحدّ مرگ و جنون می کشاند، امّا با امید، سعی و همّت و صبر و توکّل می توان به وصالِ جاودانگی نائل آمد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - جلوههای عاشقانه نظام وحدت وجودِ ابن عربی در رباعبات و غزلیات بیدل دهلوی
عباس بخشنده بالی علی اکبر شوبکلایییکی از موضوعاتی که به واسطه محیی الدین ابن عربی به طور منسجم مطرح گردید، اندیشه وحدت وجود است. این اندیشه تاثیرات چشم گیری بر برخی اندیشمندان همچون بیدل دهلوی گذاشت. یکی از مسائل وحدت وجود، عشق در هستی است که ابن عربی و به تبع، بیدل در آثارشان به زوایای آن پرداختند. این چکیده کاملیکی از موضوعاتی که به واسطه محیی الدین ابن عربی به طور منسجم مطرح گردید، اندیشه وحدت وجود است. این اندیشه تاثیرات چشم گیری بر برخی اندیشمندان همچون بیدل دهلوی گذاشت. یکی از مسائل وحدت وجود، عشق در هستی است که ابن عربی و به تبع، بیدل در آثارشان به زوایای آن پرداختند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانهای در پی واکاوی تاثیر ابن عربی بر بیدل در مسأله عشق در هستی میباشد. یافتههای پژوهش عبارتاند از اینکه بیدل در رباعیات و غزلیات خود با طرح بحثهایی مانند سریان عشق در نظام وحدت وجود، اندوه و عشق، عشق مجازی و شهید عشق در راستای مکتب وحدت وجود پرداخته که با نظام عرفان اسلامی ابن عربی هماهنگ است. حضور عشق در عرفان حضوری نشاط آفرین و هیجانانگیز است. از نگاه ابن عربی و بیدل عشق در همه هستی مبتنی بر تفسیر عرفانی از وجود سریان دارد. در این تفسیر عشق همان نَفَس رحمانی است که حرکت و جنبش دایرة وجود در قوس نزولی و صعودی بر آن تکیه دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - حاکمیّت نظام عرفانی در منظومۀ مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی
محمّد امین احسانی اصطهباناتیوجود نابغۀ چیرهدست و جامع الاطرافی چون امیر خسرو دهلوی، برای گسترش زبان و فرهنگ پارسی در سرزمین هند، موهبتی ارزشمند بوده است. او با استعداد سرشار خود، بسیاری از توانمندیهای فرهنگ و هنر ایرانی را به نمایش گذاشت. زبان، موسیقی و شعر زبده، تواناییهای فرهنگی هر ملّتی است چکیده کاملوجود نابغۀ چیرهدست و جامع الاطرافی چون امیر خسرو دهلوی، برای گسترش زبان و فرهنگ پارسی در سرزمین هند، موهبتی ارزشمند بوده است. او با استعداد سرشار خود، بسیاری از توانمندیهای فرهنگ و هنر ایرانی را به نمایش گذاشت. زبان، موسیقی و شعر زبده، تواناییهای فرهنگی هر ملّتی است و امیر خسرو توانست در این راستا، قسمت چشمگیری از استعداد فرهنگی و هویّت ملّی ایرانی را به شیواترین زبان، برای مشتاقان در دیار هند بازگو کند. مجنون و لیلی از جمله آثار داستانی منظوم در ادب فارسی است که امیر خسرو دهلوی، شاعر قرن هفتم هجری، آن را به تقلید از لیلی و مجنون نظامی سروده است. در این پژوهش، چگونگی عرفان در مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی بررسی شد و به این سؤالات پاسخ دادهایم که حضور الفاظ صوفیانه و عرفانی در مجنون و لیلی، هر چند به صورت غیر تناوبی و نامکرّر، امّا برخوردار از اندیشههای عرفانی امیر خسرو میباشد. لذا، ابتدا عناصر عرفانی مجنون و لیلی، استخراج و پس از بررسی و دستهبندی آنها، با سایر اصطلاحات کتب عرفانی به صورت اجمالی مورد مقایسه و بررسی قرار گرفت. پس از انجام پژوهش، این نتیجه به دست آمد که مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی، به رغم آنکه منظومهای غنایی و عاشقانه است؛ از اصطلاحات عرفانی خالی نیست. فقر، توکّل، عشق، شوق و مباحث مربوط به وحدت وجود، در لا به لای داستان عاشقانه و غنایی مجنون و لیلی امیر خسرو نمود دارد و توجّه وی به عناصر عرفان، حاصل پرورش یافتن امیر خسرو در مکتب چشتیّه و آشنایی وی با عرفان اسلامی از طریق استادش نظامّالدّین اولیا بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - بررسی رویکرد عرفانی امیرخسرو دهلوی در منظومه دولرانی و خضرخان براساس دیدگاه هوش معنوی رابرت ایمونز
مریم کارگر ماندانا منگلی آسیه ذبیح نیا عمرانرابرت. ا. ایمونز (Robert A. Emmons) برای اولین بار در سال 1996 به بُعد معنوی هوش انسان اشاره کرد. او هوش معنوی را مجموعهای از تواناییها برای بهرهگیری از منابع دینی و معنوی و تجربیّات عرفانی عنوان کرد. امیر خسرو دهلوی از عارفان و شاعران مشهور پارسیگوی هندوستان، در ن چکیده کاملرابرت. ا. ایمونز (Robert A. Emmons) برای اولین بار در سال 1996 به بُعد معنوی هوش انسان اشاره کرد. او هوش معنوی را مجموعهای از تواناییها برای بهرهگیری از منابع دینی و معنوی و تجربیّات عرفانی عنوان کرد. امیر خسرو دهلوی از عارفان و شاعران مشهور پارسیگوی هندوستان، در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او مرید نظام اولیا (متوفی ۷۲۵ ه.ق) بود و تربیتی که از او یافت در حوزۀ تصوف به او مقام و مرتبه ویژهای بخشید. منظومه غنایی دولرانی و خضرخان امیرخسرو با رویکر عرفانی تدوین شده است و آموزههای حکمی و عرفانی در اشعار او کاملا آشکار است. مقاله حاضر میکوشد تا به این سؤال پاسخ دهد که مهمترین شاخصۀ هوش معنوی در دیدگاه عرفانی امیرخسرو دهلوی در منظومه دولرانی و خضرخان براساس نظریه هوش معنوی ایمونز کدام است؟ براساس دستاورد تحقیق، امیرخسرو در منظومه دولرانی و خضرخان عرفان و هوشمعنوی را ترکیب کرده است. توجه به مهربانی، سخاوت، عزت نفس، همدلی، نوع دوستی، عشق، ایثار، مدارا و تساهل و تسامح از ویژگیهای مشترکی است که به عنوان مؤلفههای بارز هوش معنوی در ادبیات عرفانی و اندیشه امیرخسرو مطرح شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - ریاستیزی و نقد شخصیتهای زاهدنما از دیدگاه بیدلدهلوی
اکرمالسادات برقعیثابت عبدالرضا مدرسزاده اصغر دادبهبیدل دهلوی تحت تأثیر آموزههای عرفانی شیخ نظامالدین اولیاء است و از این جهت توجه به دین و عرفان در شعر او نمود دارد و اشعارش مملو از مفاهیم و ارزشهای اخلاقی – انسانی است. ضمن اینکه او به عنوان یک شاعر آزاده و منتقد رفتارهای دینباوران را آسیبشناسی کرده است و با چکیده کاملبیدل دهلوی تحت تأثیر آموزههای عرفانی شیخ نظامالدین اولیاء است و از این جهت توجه به دین و عرفان در شعر او نمود دارد و اشعارش مملو از مفاهیم و ارزشهای اخلاقی – انسانی است. ضمن اینکه او به عنوان یک شاعر آزاده و منتقد رفتارهای دینباوران را آسیبشناسی کرده است و با نقد آن رفتارها حتی ریاستیز و منتقدی صریحاللهجه نامیده شده است، او کوشیده حقیقت دینی و حیات را از رهگذر اندیشهای آزاد کشف کند و آنانکه دین را وسیلة ریا قراردادهاند و جمعی را به خود مشغول نموده و بازار ریاکاریشان گرم است و در نظر مردم محبوب و گاه مقبولند عوام فریبی شان را برملاسازد و مهمتر آنکه او از نظر بنیاد اندیشه و فهم هستی، جهان او، جهانی دینی است و از دریچة دین و فهم دینی به جهان نگریسته و زندگانی را معنا نموده و سخنانش میتواند راهگشای معنوی برای انسان که در این عصر اسیر تمدن مادی و ماشینی است باشد و آن پیش گرفتن راه عشق و عرفان و فضایل اخلاقی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - بررسی اصطلاحات عرفانی در خمسه امیرخسرو دهلوی
نورماه جمعه پور جواد کبوتری محمد شفیعیآمیختگی عرفان به ادبیات فارسی باعث غنای هرچه بیشتر زبان و ادبیات فارسی شده، استفاده وافر شاعران عارف و عارفان شاعر از این موضوعات و مفاهیم عرفانی توانسته است راهگشای جویندگان این مسیر و باعث حفظ و نگهداری این سرمایههای گران بها شود. شناخت صحیح و معرّفی شاعران و اندیشه چکیده کاملآمیختگی عرفان به ادبیات فارسی باعث غنای هرچه بیشتر زبان و ادبیات فارسی شده، استفاده وافر شاعران عارف و عارفان شاعر از این موضوعات و مفاهیم عرفانی توانسته است راهگشای جویندگان این مسیر و باعث حفظ و نگهداری این سرمایههای گران بها شود. شناخت صحیح و معرّفی شاعران و اندیشههای آنان با توجّه به آثاری که از خود بر جای می گذارند انجام می شود. امیرخسرو دهلوی مشهور به سعدی هند و طوطی هندوستان از شاعران و عارفان فارسی زبان دهلی است و از شاعران پرکار ادبیات فارسی در داخل و در شاخة برون مرزی(به خصوص شبه قاره) به حساب می آید. او اشعار و مثنویهای فراوانی از خود به یادگار گذاشته است. اما خمسة این شاعر توانا با توجه به زبردستی شاعر و اینکه از نظر محققان بهترین نظیره پرداز نظامی می باشد، شایستة بررسی و تحقیق است. از آنجا که امیرخسرو در سایة نظام الدین اولیا از بزرگان مشایخ چشتیه مشرب عرفانی خود را طی کرده است، و از بهترین مریدان شیخ خود بود، آراء و افکار و دیدگاههای عرفانی او می تواند در شناساندن بهتر عرفان عملی راهگشا باشد. در این مقاله سعی شد اصطلاحات و مطالب عرفانی که بیشتر مورد توجه امیرخسرو دهلوی واقع شده اند مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - برجستهسازیهای ادبی در شعر بیدل دهلوی
حمید صمصامشعر، فرو ریختن و شکستن قواعد زبان متعارف و رسیدن به هنجارهای فراتر و حتی گریختن از آن است با این هدف که تاثیر کلام افزونتر و پایدارتر گردد. نقش شعر در واقع انتقال تجربه از طریق فراهم نمودن شگردهای غیر منتظره است و برجستهسازی یکی از این شگردهاست که هدف آن به کارگیری عن چکیده کاملشعر، فرو ریختن و شکستن قواعد زبان متعارف و رسیدن به هنجارهای فراتر و حتی گریختن از آن است با این هدف که تاثیر کلام افزونتر و پایدارتر گردد. نقش شعر در واقع انتقال تجربه از طریق فراهم نمودن شگردهای غیر منتظره است و برجستهسازی یکی از این شگردهاست که هدف آن به کارگیری عناصر زبان به صورتی است که شیوه بیان آن برای مخاطب جلب نظر کند و در او انفعال عاطفی یا عقلی برانگیزد. بیدل دهلوی از شاعرانی است که شگردهای سبکی و زبانی خاص خود را دارد. وی با گذشتن از معیارهای مرسوم و با دور شدن از اصول رایج و حاکم بر شعر، زبانی متفاوت عرضه کرده است. نظام برجستهسازی در غزلیات او بسیار قوی و جالب توجه و بیانگر خلاقیتهای زبانی و ادبی اوست. این شگردها در کنار تصاویر شاعرانه، شعر او را متفاوتتر کرده است. در این پژوهش سعی بر آن است تا با نگاهی به هنجارگریزی و هنجارافزایی در شعر بیدل، انواع شگردها و شیوههای برجستهسازی در شعر وی مورد بررسی قرار گیرد، تا خواننده با رمز و رازهای خاص او بیشتر آشنا شود. در دیوان صد هزار بیتی بیدل، شاهد انواع و اقسام برجستهسازیهای زبانی و معنایی هستیم که اغلب متعادل و در نتیجه گویای مفاهیمی زیبا و هنریاند اما آنجا که از نوعی فردیت (Individual) برخورد شده به ناچار ابهامآفرین گشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - زن از دیدگاه جامی «لیلی و مجنون»
مهسا حاجی سردار علی اکبر افراسیاب پور فریدون طهماسبیبررسی جایگاه زن در ادبیات فارسی با مطالعه ی متون برجسته ی نظم و نثر امکان پذیر است. یکی ازآثار کم نظیری که بیش از همه به زن پرداخته، مثنوی هفت اورنگ جامی و داستان لیلی و مجنون در آن،است. در این داستان عاشقانه، لیلی در مقام زن، معشوق و محبوبی است که دارای ویژگی هایی چونز چکیده کاملبررسی جایگاه زن در ادبیات فارسی با مطالعه ی متون برجسته ی نظم و نثر امکان پذیر است. یکی ازآثار کم نظیری که بیش از همه به زن پرداخته، مثنوی هفت اورنگ جامی و داستان لیلی و مجنون در آن،است. در این داستان عاشقانه، لیلی در مقام زن، معشوق و محبوبی است که دارای ویژگی هایی چونزیبایی، عقلانیت، عزت نفس، وفاداری، لطافت، روحیه بخشی و مانند آن است.روایت جامی با نظامی،مکتبی و دهلوی تفاوت هایی دارد که شاخصه ی اصلی آن دیدگاه مثبت نسبت به زن می باشد و در آنواژه ی زن بسامدی بسیار بالاتر از مرد دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - بررسی فراهنجارها در رباعیات بیدل دهلوی
عبدالرضا مدرس زاده زینب خوش وطن محمد سلامتیانآشنایی زدایی، برجسته سازی یا هنجارگریزی، انحراف از شکل طبیعی زبان و قواعد حاکم بر آن است. از تاثیرگذارترین روش های پدید آمدن سبک تازه در شعر و از مولفه های مهم، برای آرایش کلام و غنای ادبی است .زیرا زبان معیار را دگرگون و صورت های زبانی را برجسته می کند.هرقدر فراهنجارها چکیده کاملآشنایی زدایی، برجسته سازی یا هنجارگریزی، انحراف از شکل طبیعی زبان و قواعد حاکم بر آن است. از تاثیرگذارترین روش های پدید آمدن سبک تازه در شعر و از مولفه های مهم، برای آرایش کلام و غنای ادبی است .زیرا زبان معیار را دگرگون و صورت های زبانی را برجسته می کند.هرقدر فراهنجارها بدیع تر باشند کلام مقبولیت بیشتر یافته و سبک شاعر شخصی تر خواهد بود.از آن جا که یکی از خصایص سبک هندی آفرینش مضامین تازه و خیال انگیز است بیدل دهلوی به عنوان یکی از شاعران این سبک با بیشترین هنجارستیزی های هنری و خلاقانه به سبک شخصی دست یافته است. رباعیات بیدل سرشار از تخیلات و بدیع گویی و ابتکارات ادبی است.گرایش و تمایل به استفاده از ترکیبات تازه، مضمون های بدیع وتصاویرخیالی هنرمندانه، بیدل را برآن می دارد که از نرم های طبیعی زبان پا را فراتر نهاده و با ساختار شکنی های خود تصاویر ادبی شگرفی ایجاد نماید.در این مقاله هنجارگریزی های رباعیات بیدل در هشت محور واژگانی، نحوی، آوایی، سبکی، معنایی، گویشی، باستانی و نوشتاری بررسی شده اند، گرچه با انواع هنجارگریزی در رباعیات بیدل مواجهیم اما برجسته ترین ویژگی سبکی بیدل ، در رباعیات مربوط به هنجارگریزی نحوی،معنایی ،واژگانی و سبکی است.که با ساخت وابسته های خاص عددی،ترکیبات نوین،تصاویرخیالی و اصطلاحات کوچه و بازار خودنمایی می کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - معراج و جلوههای عرفانی آن در خمسه امیرخسرو دهلوی
نورماه جمعه پور جواد کبوتری محمد شفیعییکی از مباحث عرفانی کلامی در ادب فارسی، مسئلهی معراج و کیفیّت انجام آن است؛ توجه امیرخسرو دهلوی به این مسئله نشان از جایگاه آن در فکر و روش این شاعر برجستهی فارسی دارد. مسئلهی معراج در آثار امیرخسرو تنها به عنوان یک مسئلهی دینی و کلامی مطرح نشده و ابعاد و جنبههای ع چکیده کاملیکی از مباحث عرفانی کلامی در ادب فارسی، مسئلهی معراج و کیفیّت انجام آن است؛ توجه امیرخسرو دهلوی به این مسئله نشان از جایگاه آن در فکر و روش این شاعر برجستهی فارسی دارد. مسئلهی معراج در آثار امیرخسرو تنها به عنوان یک مسئلهی دینی و کلامی مطرح نشده و ابعاد و جنبههای عرفانی فراوانی دارد؛ نشان دادن و اشاره به وجوه مختلف عرفانی آن هدف این تحقیق میباشد. به هر حال معراج یکی از بنمایه های فکری خاص در فکر و شعر امیرخسرو میباشد که بررسی عرفانی این مبحث تا کنون جایگاه چندانی در تحقیقات فارسی نداشته؛ نوع روایت شاعر از معراج و کیفیت انجام آن از مباحث قابل تحلیل میباشد.کلیدواژگان:معراج عرفانی، پیامبر(ص)، امیرخسرودهلوی، خمسه.یکی از مباحث عرفانی کلامی در ادب فارسی، مسئلهی معراج و کیفیّت انجام آن است؛ توجه امیرخسرو دهلوی به این مسئله نشان از جایگاه آن در فکر و روش این شاعر برجستهی فارسی دارد. مسئلهی معراج در آثار امیرخسرو تنها به عنوان یک مسئلهی دینی و کلامی مطرح نشده و ابعاد و جنبههای عرفانی فراوانی دارد؛ نشان دادن و اشاره به وجوه مختلف عرفانی آن هدف این تحقیق میباشد. به هر حال معراج یکی از بنمایه های فکری خاص در فکر و شعر امیرخسرو میباشد که بررسی عرفانی این مبحث تا کنون جایگاه چندانی در تحقیقات فارسی نداشته؛ نوع روایت شاعر از معراج و کیفیت انجام آن از مباحث قابل تحلیل میباشد.کلیدواژگان:معراج عرفانی، پیامبر(ص)، امیرخسرودهلوی، خمسه. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - بررسی انواع عشق در منظومۀ دولرانی و خضرخان امیرخسرو دهلوی براساس مکتب عاشقانۀ رابرت استرنبرگ
مریم کارگر ماندانا منگلی(نویسنده مسئول) آسیه ذبیح نیا عمرانمثنوی عاشقانه دولرانی و خضرخان از امیرخسرو دهلوی (651 ـ 725) از عارفان و شاعران نامدار پارسیگوی هندوستان است. رابرت استرنبرگ (تولد 1949 م.) استاد شناخت گرای آمریکایی در سال 1978 میلادی نظریه ای دربارۀ عشق ارائه داد که به مثلث سه گانه عشق شُهره است. هدف پژوهش حاضر بررسی چکیده کاملمثنوی عاشقانه دولرانی و خضرخان از امیرخسرو دهلوی (651 ـ 725) از عارفان و شاعران نامدار پارسیگوی هندوستان است. رابرت استرنبرگ (تولد 1949 م.) استاد شناخت گرای آمریکایی در سال 1978 میلادی نظریه ای دربارۀ عشق ارائه داد که به مثلث سه گانه عشق شُهره است. هدف پژوهش حاضر بررسی انواع عشق از دید استرنبرگ و تطبیق آن با منظومه دولرانی و خضرخان است مقالۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی در صدد پاسخ به این پرسش است که کدام یک از اقسام عشق مطرح شده در مثلث سه گانه نظریۀ عشق استرنبرگ در منظومۀ دولرانی و خضرخان امیرخسرو دهلوی بسامد و نمود بیشتری دارد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که عشق مدّ نظر امیرخسرو، عشق کمال افزاء است. نقش بایسته ای در اقناع حس کمال طلبی جسمانی و معنوی نوع بشر دارد و تصور بهره مندی از زندگی سالم، بدون وجود این پدیده امکان پذیر نخواهد بود. عشق با آفرینش انسان و تداوم بقای او گره خورده است که انسان برای بالا بردن کیفیت زندگی خود نیاز به عشق و تجلی بارقه های تعالی بخش آن در وجود خود دارد. عشق پدیده ای انگیزه آفرین است که به هنگام برآمدن دشواری ها به مثابه سپری از آدمی در برابر مشکلات روزگار پاسداری می کند پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - بررسی حضرات وجود از دیدگاه بیدل دهلوی وشانکارا
زینب پناهحضرات وجود در عرفان اسلامی بیدل دهلوی، عارف، شاعر و نمایندۀ سبک هندی به صورت نظام طولی و نزولی و بر اساس نظریه وحدت وجود و کثرت نمود و در قالب مقام ذات، احدیت و واحدیت تبیین میشود. بیدل اگر چه پرورش یافته سرزمین هند است ولی از پیروان فکری محیی الدین ابن عربی است. شان چکیده کاملحضرات وجود در عرفان اسلامی بیدل دهلوی، عارف، شاعر و نمایندۀ سبک هندی به صورت نظام طولی و نزولی و بر اساس نظریه وحدت وجود و کثرت نمود و در قالب مقام ذات، احدیت و واحدیت تبیین میشود. بیدل اگر چه پرورش یافته سرزمین هند است ولی از پیروان فکری محیی الدین ابن عربی است. شانکارا نیز از برجستهترین مفسرین مکتب ودانتا یا حکمت الهی هنداست. جهانبینی وحدت وجودی بیدل، معرفتی است که عالم آفرینش را در یک تجلی وحدت گرایانه تبیین می کند و از این جهت، به اندیشه های وحدت نگرانه شان کارا، نمایندۀ وحدت وجودی نامکیف مکتب ودانتا شباهت دارد. در این راستا بنابر تفکر هندی، چهار حالت آتمان شامل: جاگرات (حالت بیداری)، اسواپتا (حالت رویا)، سوشوپتا (حالت خواب عمیق) وتوریا (حالت آتمان نامشروط) است. این مراتب چهارگانه وجود با حضرات وجود در عرفان اسلامی قابل تطبیق است. در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی و ابزار کتابخانه ای به تطبیق دیدگاههای بیدل و شانکارا در مورد عوالم اربعه وجود پرداخته میشود و می توان به این نتیجه رسید که قلمرو عرفان که با درونی ترین جنبههای وجود آدمی سروکار دارد زمینۀ فهم همدلانه آموزه های دینی و فطری را در اقوام مختلف فراهم می آورد و می توان علاوه بر شباهت هایی در این نظریه ها، به تفاوت های آنها نیز پی برد. مهمترین تفاوت حضرات وجود در عرفان وحدت وجودی و اسلامی بیدل و عرفان هندی وحدت نگرانه شانکارا این است که اگر چه هر دو سیر طولی و نزولی دارند ولی اساس عرفان بیدل بر الوهیت و توحید ناب بنیان گذاشته شده است در حالی که در عرفان هندی شانکارا تأکید بر محوریت آتمان یاخود حقیقی فرداست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - بررسی حکایت «پسر بازرگان روم و شهر خاموشان» از کتاب هشت بهشت امیرخسرو دهلوی بر اساس الگوی تک اسطورۀ سفر قهرمان جوزف کمپبل
محبوبه پورآقا دکتررامین صادقی نژاد دکترمریم محمدزادهجوزف کمپبل، اسطورهشناس آمریکایی، براساس آرای کارل گوستاو یونگ، به بررسی سفرهای قهرمان در فرهنگهای مختلف پرداخته و در کتاب قهرمان هزار چهره، الگویی برای این سفرها ارائه کرده است. این الگو، قابلیّتهای فراوانی برای تجزیه و تحلیل آثار ادبی دارد. کتاب هشت بهشت امیر خسرو د چکیده کاملجوزف کمپبل، اسطورهشناس آمریکایی، براساس آرای کارل گوستاو یونگ، به بررسی سفرهای قهرمان در فرهنگهای مختلف پرداخته و در کتاب قهرمان هزار چهره، الگویی برای این سفرها ارائه کرده است. این الگو، قابلیّتهای فراوانی برای تجزیه و تحلیل آثار ادبی دارد. کتاب هشت بهشت امیر خسرو دهلوی یکی از آثاری است که میتواند با الگوی جوزف کمپبل، مورد تطبیق قرار گیرد. پژوهش پیش رو براساس این الگو به بررسی حکایت پسر بازرگان روم و شهر خاموشان در کتاب هشت بهشت امیر خسرو دهلوی پرداخته است. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد بجز دو مؤلّفۀ ملاقات با خدا بانو یا باز پس گرفتن نشاط دورۀ کودکی که پیش تر از مرحلۀ گام نهادن قهرمان در جادۀ آزمون ها، در بخش تشرّف آمده و مرحلۀ رسیدن کمک از خارج که قبل از مرحلۀ عبور از آستان بازگشت به دنیای عادّی در بخش بازگشت، ارائه شده -که از نظر کمپل محتمل است- تمام مؤلفههای این داستان با الگوی پیشنهادی جوزف کمبپل، مطابقت کامل دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - بررسی تلمیح در شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی
ساره أقایی مظاهر نیکخواهتلمیح یکی از آرایه های فنون و بلاغت ادبی است که شاعر یا نویسنده توسط آن در نهایت ایجاز، به داستان، حدیث، آیه، باور قدیمی یا ضرب المثلی اشاره می کند و از این طریق ضمن بیان مراد دل واندیشه خود از نکات بیان شده در آیات واحادیث ودیگر موارد که تلمیحاً در بین مردم رایج بوده د چکیده کاملتلمیح یکی از آرایه های فنون و بلاغت ادبی است که شاعر یا نویسنده توسط آن در نهایت ایجاز، به داستان، حدیث، آیه، باور قدیمی یا ضرب المثلی اشاره می کند و از این طریق ضمن بیان مراد دل واندیشه خود از نکات بیان شده در آیات واحادیث ودیگر موارد که تلمیحاً در بین مردم رایج بوده در راستای تایید و تاکید اندیشه خود بهره می گیرد تا به گیرایی و زیبایی شعر یا نوشته خود بیفزاید. امیرخسرو دهلوی از شاعران قرن هفتم مانند دیگر شاعران برای زیبایی و گیرایی شعرش از ابزارهای مختلفی بهره برده است که از آن جمله می توان به صنعت تلمیح اشاره نمود. پژوهش حاضر به بررسی این صنعت در مثنوی شیرین و خسرو پرداخته که اولین منظومۀ عاشقانه امیرخسرو است و آن را در چهار هزارو صد و بیست و چهار بیت و بر بحر هزج مسدس مقصور سروده است. امید است که این بررسی جایگاه والای این اثر را در حیطۀ صنعت تلمیح نشان دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - مقایسۀ تحلیلی مناجاتهای خمسۀ نظامی و امیرخسرو دهلوی
محمد امین محمدپور علی اصغر بابا صفری نرگس خانیمقایسۀ تحلیلی مناجات های خمسۀ نظامی و امیرخسرو دهلوی ادبیات غنایی بخش گسترده ای از آثار فارسی را در بر می گیرد که خود بخش های متعددی دارد، یکی از آن ها گونۀ مناجات است. مناجات به دو دستۀ سپاس و خواهش تقسیم می شود. در این مقاله با مراجعه به آثار دو شاعر برجسته، نظامی و ا چکیده کاملمقایسۀ تحلیلی مناجات های خمسۀ نظامی و امیرخسرو دهلوی ادبیات غنایی بخش گسترده ای از آثار فارسی را در بر می گیرد که خود بخش های متعددی دارد، یکی از آن ها گونۀ مناجات است. مناجات به دو دستۀ سپاس و خواهش تقسیم می شود. در این مقاله با مراجعه به آثار دو شاعر برجسته، نظامی و امیر خسرو دهلوی، مناجات های این دو شاعر تعداد و انواع آن ها استخراج و بررسی گردید. در این مقاله نشان داده شده است که امیرخسرو مضامین و در مواردی الفاظ اشعار خود را از نظامی گرفته و هر چند تعداد مناجات های او بیشتر از نظامی است ولی مناجات های شعر نظامی از نظر ادبی بسیار قوی تر است و او مضامین نو و تشبیهات و استعارات بیشتری را به کار برده است که در اشعار امیر خسرو این هنر آفرینی ها کمتر دیده می شود. واژه های کلیدی: شعر، ادبیات غنایی، مناجات، نظامی، امیر خسرو دهلوی پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - تحیر و تداعی های آن در غزلیات بیدل دهلوی
منصوره بصیرپور ایرج مهرکینوع عناصری که شاعر حول موتیف (Motif) یا بنمایههای تصویرساز فرامیخواند، تا صورتهای ذهنی (Image) را ترسیم کند، بستگی به قدرت و وسعت خیال شاعر دارد. بیدل از جمله شاعرانی بود که توانست با قدرت خیال خویش، عناصری پیرامون بنمایههای تصویرساز فراخواند، که در ظاهر ارتباطی م چکیده کاملنوع عناصری که شاعر حول موتیف (Motif) یا بنمایههای تصویرساز فرامیخواند، تا صورتهای ذهنی (Image) را ترسیم کند، بستگی به قدرت و وسعت خیال شاعر دارد. بیدل از جمله شاعرانی بود که توانست با قدرت خیال خویش، عناصری پیرامون بنمایههای تصویرساز فراخواند، که در ظاهر ارتباطی میان آن عناصر و تداعیها وجود نداشت؛ ولی در قلمرو خیال شخصِ بیدل، سبب خلق تصویرهای بدیع میشد؛ تجربههایی که بیدل از عرفان و تصوف داشت، زمینۀ تصویرهای دور از ذهن را فراهم ساخت؛ و شاعر را در عصری که یافتن مضامین و معانی بیگانه هنر محسوب میشد، یاری کرد. حیرت حالتی بود که از راه تصوف و تفکر در دل شاعر عارف درآمد و راه را برای خلق مضامین بدیع و تداعیهای دور و غریب هموار کرد. چنین حالتی برای بیدل چنان ارزشمند بود که رمز دو جهان را در متحیّر شدن خلاصه کرد. مقالۀ حاضر که با بهرهگیری از منابع کتابخانهای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی است، درصدد آن است تا با آوردن تداعیها حول محورعنصر تصویرساز حیرت، صورتهای ذهنی بیدل را در رابطه با این عنصر نشان دهد و خواننده را در یافتن معنایی واحد یاری کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - نقد زیباشناسی ساختار داستان روز چهارشنبه منظومه هشت بهشت امیرخسرو دهلوی
میثم زارع مریم موسویمیثم زارع دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز مریم موسوی دانشجوی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی امیرخسرو دهلوی از شاعران قرن هفتم و هشتم است که تحتتاثیر منظومههای پنجگانۀ نظامی، منظومههایی سروده است. یکی از این آثار که پنجمین و آخرین منظومه چکیده کاملمیثم زارع دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز مریم موسوی دانشجوی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی امیرخسرو دهلوی از شاعران قرن هفتم و هشتم است که تحتتاثیر منظومههای پنجگانۀ نظامی، منظومههایی سروده است. یکی از این آثار که پنجمین و آخرین منظومه او به شمار میرود، هشتبهشت نام دارد که شاعر تحت تاثیر هفت پیکر نظامی آن را به نگارش درآورده است. در این منظومه، بهرام گور داستان روز چهارشنبه را که داستان شهر خاموشان است، از زبان شاهزاده رومی میشنود. شاعر توانسته است به خوبی این داستان را به تصویر بکشد. این پژوهش با رویکرد زیباشناختی و ساختاری به تحلیل این داستان پرداخته است. برای این منظور مهمترین عناصر ساختاری شعری این داستان که شامل زبان، موسیقی و تخیل میشود، مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان می-دهد که شاعر در بخش زبانی با بکارگیری واژهها و واجهای برگزیده، در بخش موسیقی با آوردن قافیهها و ردیفهای فعلی و در بخش تخیل با بکارگیری تشبیه و استعارههای متناسب باعث هر چه زیباتر شدن این داستان شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - بازی نشانهها در غزلیات بیدل دهلوی
فریده داوودی مقدم احمد فروزانفرچنانکه میدانیم هنجارگریزی میراث ادبیات عرفانی است که در ساختار و مضمون به گونههای مختلف در متون تصوف ظهور و بروز پیدا کرده است و عادت ستیزی از موتیفهای اصلی این متون میباشد. در ادبیات مدرن و پست مدرن نیز هنجارگریزی به اشکال متفاوتی مطرح است که برخی از این موضوعات را چکیده کاملچنانکه میدانیم هنجارگریزی میراث ادبیات عرفانی است که در ساختار و مضمون به گونههای مختلف در متون تصوف ظهور و بروز پیدا کرده است و عادت ستیزی از موتیفهای اصلی این متون میباشد. در ادبیات مدرن و پست مدرن نیز هنجارگریزی به اشکال متفاوتی مطرح است که برخی از این موضوعات را لیچ در رویکردی زبان شناختی به شعر مطرح میکند. ولی هنجارگریزی را ابزار اساسی شعر آفرینی میداند و سپس به طرح هشت نوع هنجارگریزی میپردازد که یکی از آنها هنجارگریزی معنایی است. هنجارگریزی معنایی یعنی تخطی از مشخصههای معنایی حاکم بر کاربرد واژگان در زبان معیار یا به عبارت دیگر در نقش ارجاعی زبان. این مقاله به تحلیل و بررسی برخی از غزلیات بیدل بر اساس جدول سیلان نشانهها در زبان شعر میپردازد. با تحلیل غزلیات بیدل بر این اساس به نکتههای قابل توجهی میتوان دست یافت. فراوانی تعداد تجرید گرایی و سیال پنداری از ویژگیها و نوآوریهای مهم در شعر بیدل است. همچنین وجود استعارههای بدیع و هنجارگریزیهای فراوان در غزلیات وی نشانگر نظام فکری عرفانی و هستی شناسی بیدل و مهارت او در ابعاد زیبایی شناسی هنرش میباشد که این مقاله در جهت معرفی آن گام برمیدارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - نقد و نظر پیرامون دو بیت از مثنوی "نهسپهر" امیر خسرو دهلوی
امیدوار عالی محمودیشصتوچهار سال پیش در شبهقارۀ هند "محمد وحید میرزا" با در دست داشتن تنها سه نسخۀ دستنویس از مثنوی نهسپهر امیر خسرو دهلوی اقدام به تصحیح این اثر ارزشمند کرده است که در نوع خود کوششی ارزنده است اما ازآنجاکه نسخ دستنویس دیگر این اثر را- که در ایران موجود بوده است- در اخ چکیده کاملشصتوچهار سال پیش در شبهقارۀ هند "محمد وحید میرزا" با در دست داشتن تنها سه نسخۀ دستنویس از مثنوی نهسپهر امیر خسرو دهلوی اقدام به تصحیح این اثر ارزشمند کرده است که در نوع خود کوششی ارزنده است اما ازآنجاکه نسخ دستنویس دیگر این اثر را- که در ایران موجود بوده است- در اختیار نداشت و نیز بر زبان فارسی - که زبان مادری ایشان نبود- اشراف کافی نداشت، در بسیاری از موارد تصحیح و تحشیۀ ایشان به رفع ابهامات و بازخوانی درست متن نینجامیده است. برای بازخوانی و تصحیح متون کهن ضروری است پژوهشگر علاوه بر در اختیار داشتن نسخههای قابلاعتماد، آشنایی کافی با علوم مختلف، فنون و بدایع ادبی، ویژگیهای ادواری زبان و سنتهای ادبی حاکم بر زمان سرایشِ متن داشته باشد. پژوهشگر با فراهم کردن این مقدمات میتواند روابط معنایی و لفظی آشکار و پنهان کلمات را بهدرستی دریابد و برای رفع ابهام، به بهگزینی متن بر اساس منطق علمی و ادلّۀ برگرفته از فرم و محتوای کلام بپردازد. در این مقاله کوشش شده است تا با نگاهی تازه به بازخوانی دو بیت از این اثر پرداخته شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - استعارة تبعیّه در شعر امیرخسرو دهلوی
شاهپور شهولی مظاهر نیکخواه اصغر رضاپوریاندر جستار فرارو، هدف نگارندگان، بررسی استعارة تبعیّه در دیوان امیرخسرو دهلوی است تا بدین سان میزان بهره وری شاعر را در کاربرد این نوع استعاره نشان دهند. روش پژوهش در این مقاله، توصیفی- تحلیلی است. نتیجة کلّی نشان میدهد امیر خسرو، استعاره تبعیّه گرا، نیست؛ او از دیدگاه چکیده کاملدر جستار فرارو، هدف نگارندگان، بررسی استعارة تبعیّه در دیوان امیرخسرو دهلوی است تا بدین سان میزان بهره وری شاعر را در کاربرد این نوع استعاره نشان دهند. روش پژوهش در این مقاله، توصیفی- تحلیلی است. نتیجة کلّی نشان میدهد امیر خسرو، استعاره تبعیّه گرا، نیست؛ او از دیدگاه کمّی، در دیوان 15710 بیتی خود، تنها 103 استعارة تبعیّه (80 استعاره در فعل و 23 استعاره در صفت) را در 92 بیت آورده است. از دیدگاه کیفی، استعارة تبعیّه در دیوان امیرخسرو، از هرگونه رنگ تصنّع و تکلّف پیراسته است و سنخیّت و تناسب تام با سایر اجزای کلام او دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - آشناییزدایی واژگانی و مفهومی در غزل بیدل دهلوی، با تکیه بر نظریّة اشکلوفسکی
محمدحسین نیکدار اصل محمود حمیدی بلدانتا زمانی که یک شاعر یا نویسنده، به اصول و معیارهای پذیرفته شده در ادبیّات، که در بستر زمان جاری است، پایبند باشد، سخن یا کلام عادّی و ذهنآشنا دارد، امّا همین که از اصول رایج در ادبیّات خارج شد، در حقیقت سبک تازه ای را پایه ریزی کرده است و در اصطلاح آشنایی زدایی صورت گ چکیده کاملتا زمانی که یک شاعر یا نویسنده، به اصول و معیارهای پذیرفته شده در ادبیّات، که در بستر زمان جاری است، پایبند باشد، سخن یا کلام عادّی و ذهنآشنا دارد، امّا همین که از اصول رایج در ادبیّات خارج شد، در حقیقت سبک تازه ای را پایه ریزی کرده است و در اصطلاح آشنایی زدایی صورت گرفته است. براساس نظریّه ی اشکلوفسکی، نظریه پرداز صورت گرای روسی، آشنایی زدایی در ادبیّات، در سه سطح زبان، مفهوم و اَشکال ادبی عمل می کند. مولانا ابوالمعانی عبدالقادر بیدل دهلوی (1133-1054)، از شاعران پرمایه و مقتدر زبان فارسیِ دیار هند است که با به کارگیری اندیشه های غریب، بیان دشوار، ازدحام آرایشهای لفظی و معنوی، شعر- به ویژه غزل- را در مسیری تازه انداخت. این پژوهش برای نخستین بار و با روش مطالعه ی موردی، به بررسی مصادیق و جلوه هایی از آشنایی زدایی در دو سطح زبان و مفهوم در پنجاه غزل نخستِ بیدل دهلوی پرداخته و نشان داده است که بیدل، همسو با نظریه ی اشکلوفسکی، در زبانِ شعر از طریق ترکیبات و واژگان زبانی خاص، تناقض گویی، اوزان و بحور عروضی غیرمصطلح و طولانی و طول غزل ها و در مفهوم غزل، به گونه های تزاحم تصاویر و ایماژها، باورها و تلمیحات، آشنایی زدایی کرده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - وحدت وجود و انسان کامل در اوپانیشاد و غزلیّات بیدل دهلوی
احمد غنی پور ملکشاه نیما رمضانیاوپانیشاد، شامل متون متعدّد عرفان هندی است و گفتارشان در خصوص وحدت، آزادی، صلح و آرامش روح است و بر حفظ ارزشهای متعالیتر زندگی بشری از طریق اتّصال و ارتباط با یک حقیقت تأکید دارد. بیدل دهلوی در عصری که اندیشههای فلسفی ـ عرفانی اوپانیشاد در همه جا انعکاس داشت، به سرود چکیده کاملاوپانیشاد، شامل متون متعدّد عرفان هندی است و گفتارشان در خصوص وحدت، آزادی، صلح و آرامش روح است و بر حفظ ارزشهای متعالیتر زندگی بشری از طریق اتّصال و ارتباط با یک حقیقت تأکید دارد. بیدل دهلوی در عصری که اندیشههای فلسفی ـ عرفانی اوپانیشاد در همه جا انعکاس داشت، به سرودن روی آورد و به آمیزهای از عرفان و فلسفة هندی دست یافت که از منابع اصلی سرودههای این شاعر است. از آنجا که شالوده و اساس تفکّر عرفانی در آثار بیدل و اوپانیشاد بر دو محور وحدت وجود و انسان کامل است، مسألۀ اصلی این است که بیدل دهلوی در این موضوعات تا چه اندازه، تحت تأثیر آرا و افکار اوپانیشاد بوده است؟ هدف از این پژوهش، ثابت کردن انعکاس مفاهیم عرفانی اوپانیشاد در اشعار بیدل است و از مهم ترین یافته های آن، این است که بیدل دهلوی نه تنها در محتوا و مضامین، بلکه در تمثیلات و صور خیال نیز از اوپانیشاد تأثیر پذیرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - بررسی ویژگیهای برجستۀ سبکی دیوان مَکین دهلوی
احمدرضا یلمه ها هاله اژدرنژاداز وقتی که گویندگان فارسی زبان ایرانی رو به سرزمین هند آوردند و در آن جا با اقبال و توفیق همراه شدند، کتابخانه های آن سرزمین به‎ویژه کتب‎خانه امیران گورکانی، از آثار نظم و نثر صاحب قلمان ایرانی انباشته‎شد، زبان فارسی قدر دید و بر صدر نشست. در اقصی نقاط هند، چکیده کاملاز وقتی که گویندگان فارسی زبان ایرانی رو به سرزمین هند آوردند و در آن جا با اقبال و توفیق همراه شدند، کتابخانه های آن سرزمین به‎ویژه کتب‎خانه امیران گورکانی، از آثار نظم و نثر صاحب قلمان ایرانی انباشته‎شد، زبان فارسی قدر دید و بر صدر نشست. در اقصی نقاط هند، فارسی، زبان رسمی شد و نسلی از هندیان به‎وجود آمدند که هم به زبان هندی هم به زبان فارسی شعر سرودند. شاعرانی چون: عبدالقادر بیدل دهلوی و میرزا غالب دهلوی و بسیاری دیگر از این شمارند. امروز آثار آن همه گویندگان فارسی چه مهاجر چه ساکن سرزمین هند، میراث عظیمی است که در شهرهای قدیمی هندوستان در اعماق کتابخانه ها نهفته‎است. هر از چندگاهی از چهرۀ یکی از این شاهدان معنی غبارزدایی می شود و به همّت پژوهشگری تصحیح و روانۀ بازار اهل ادب می شود. یکی از آن گوهرهای ارجمند میرزا محمدفاخر شاعر فارسی‎گوی هندی ملقّب به مکین دهلوی است. تنها دست‎نوشته باقی‎مانده از او در ایران، نسخه ای است با شمارة 1071 در کتابخانة مجلس شورای اسلامی موجود است. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، بر آن است تا براساس نسخة خطی مذکور، ضمن معرّفی اوضاع، احوال و اشعار این شاعر به بررسی برخی از ویژگی‎های برجستۀ سبکی وی بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - ماهیت شناسی راحت القلوب امیر خسرو دهلوی (بررسی تک نسخۀ راحت القلوب امیر خسرو دهلوی در کتابخانه کاخ گلستان)
مریم زمانی بهناز پیامنیراحت القلوب عنوان کتابی است که به امیر خسرو دهلوی منسوب است و ظن در این انتساب آن است که امیر خسرو به پیروی از استادش نظام الدین اولیا راحت القلوبی نگاشته است. در میان سلسلههای گوناگون صوفیه و خصوصاً چشتیه که امیر خسرو از پیروان بزرگان این سلسله است، رسم چنان بوده که م چکیده کاملراحت القلوب عنوان کتابی است که به امیر خسرو دهلوی منسوب است و ظن در این انتساب آن است که امیر خسرو به پیروی از استادش نظام الدین اولیا راحت القلوبی نگاشته است. در میان سلسلههای گوناگون صوفیه و خصوصاً چشتیه که امیر خسرو از پیروان بزرگان این سلسله است، رسم چنان بوده که مریدان اقوال و ملفوظات شیخ و بزرگان خود را در کتب و رسایل به رشتۀ تحریر در میآوردند، به این طریق نام و یاد مراد و شیخ را در میان یاران زنده نگاه میداشتند. همچنین کتاب دیگری به امیر خسرو منسوب است افضل الفواید در اقوال نظامالدین اولیاست و بسیارند کتبی که در احوال بزرگان به دست شاگردان ضبط شده است. این مقاله به بررسی ماهیت راحت القلوب منسوب به امیر خسرو می پردازد و نگاهی دارد به نسخههای راحت القلوب موجود تا محتوای آنها را با این نسخه خطی تطبیق دهد و صحت انتسابش را به امیر خسرو بسنجد. حاصل این پژوهش آنکه نسخه منسوب به امیر خسرو همان مطلع الانوار است که با تغییرات کاتب در مقدمه و مؤخره با این عنوان ثبت شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - علل و انگیزههای رویکرد تعلیمی در منظومههای عاشقانۀ شیرین و خسرو و مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی
احمدرضا یلمه ها آسیه ذبیح نیا عمرانگونۀ ادبی شعر تعلیمی حدود و ثغور خاصی ندارد و در بطن و جوف اغلب مضامین شعر فارسی از جمله ادب غنایی جاری و ساری است و این امر بدان سبب است که برای شاعران عارف، داستان بهانهای برای طرح مباحث تعلیمی بوده است. پژوهش حاضر میکوشد تا علل و انگیزههای کاربرد مضامین تعلیمی و ا چکیده کاملگونۀ ادبی شعر تعلیمی حدود و ثغور خاصی ندارد و در بطن و جوف اغلب مضامین شعر فارسی از جمله ادب غنایی جاری و ساری است و این امر بدان سبب است که برای شاعران عارف، داستان بهانهای برای طرح مباحث تعلیمی بوده است. پژوهش حاضر میکوشد تا علل و انگیزههای کاربرد مضامین تعلیمی و اندرزی را در منظومههای غنایی شیرین و خسرو و مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی بررسی و تحلیل کند. امیر خسرو دهلوی (651ـ725ق) از عارفان و شاعران نامآور پارسیگوی هندوستان است. او در سرودن مثنوی عاشقانه، پیرو نظامی گنجوی است. یکی از موضوعات مهم در منظومههای عاشقانۀ امیر خسرو، توجه و ترویج معنویت و اخلاق است که تحتتأثیر اندیشههای عرفانی وی نزج یافته است. او سازندگی درونی انسان و اصلاح و تهذیب نفس او را در دستیابی به سعادت فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی، ضروری و لازم میداند. جستار حاضر با واکاوی کیفیت انعکاس مباحث اندرزی و طرح آن در مجنون و لیلی و شیرین و خسرو به این نتیجه دست یافته که توجه به اصول اخلاقی در ترسیم جامعهای ایدئال و آرمانی، بیش از هر معنایی، و تلاش انسان برای تسکین روحی، آرامش و امنیت، در نتیجۀ حصول به جامعهای اخلاقیانسانی در فضای همواره پرآشوب و هراسناک دنیوی، از گذشته تا امروز مؤثر و مفید است. دنیایی اخلاقگرا، مقدس و آرمانی که همگی انسانها در اوج خودشکوفایی قرار گرفته و به تکامل شخصیتی خویش رسیدهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - انعکاس آموزههای تعلیمی شیخ عبدالقادر گیلانی در نکات بیدل دهلوی
محمد فولادی زینب پناهشیخ عبدالقادر گیلانی از عارفان قرن پنجم که در علوم فقه، حدیث، تفسیر و ادب، سرآمد روزگار خویش بود و سبک نگارش او در آموزههای تعلیمیاش بهگونهای بود که بزرگانی چون محییالدین ابنعربی را تحتتأثیر قرار داده بود. در بغداد کار وعظ را برگزید و گفتاری شیرین داشت. در مجلس چکیده کاملشیخ عبدالقادر گیلانی از عارفان قرن پنجم که در علوم فقه، حدیث، تفسیر و ادب، سرآمد روزگار خویش بود و سبک نگارش او در آموزههای تعلیمیاش بهگونهای بود که بزرگانی چون محییالدین ابنعربی را تحتتأثیر قرار داده بود. در بغداد کار وعظ را برگزید و گفتاری شیرین داشت. در مجلس تعلیم او بیش از چهار هزار نفر گرد میآمد که سهروردی، مقدسی و ابن جوزی از شاگردان تحت تربیت او بودهاند. مبنای روش تربیتی وی هماهنگی طریقت با شریعت و اطاعت از قرآن و سنت است و لازمۀ سیروسلوک را تربیت اخلاقی میداند. فتوح الغیب اثری تعلیمی از عبدالقادر گیلانی است. نویسنده با نگاهی شریعتمدارانه، مفاهیم معرفتشناسی، نکات تربیتی و اخلاقی را برای تعلیم مخاطب تبیین میکند. در این نوشتار بر آنیم تا با روش توصیفی و رویکرد تحلیلی بر مبنای یافتهها، اصول تربیتی شیخ را که به سالک متربی برای تبدیل نفس اماره به نفس مطمئنه توصیه میکند، بررسی کنیم و تأثیر تعلیمات وی را در نکات بیدل از مریدان عبدالقادردر شبهقارۀ هند نشان دهیم. لزوم این تحقیق آنکه گیلانی مؤسس سلسلۀ تصوف قادریه، در شبهقاره، طرفداران بسیاری دارد و مریدانش بسیاری از سیرههای تعلیمی او را برای تزکیۀ نفس به کار میبرند اما تعلیمات او ناشناخته است. در این تحقیق، سعی شده جلوهای روشنتر از اصول تربیتی او برای محققان ارائه شود. نتایج پژوهش بیانگر این است که بیدل در نگارش نکات علاوه بر قالب و محتوا، با بهرهگیری از آموزههای تعلیمی گیلانی به اثر خود ارزش و غنای بیشتری بخشیده است. بیدل و عبدالقادر در مبانی و مباحث اخلاقی و تعلیمی خود مشترکات فراوانی دارند، اما در برخی موارد تفاوت دیدگاه نیز دارند که در این مقاله بررسی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - بررسی و تحلیل مضامین تعلیمی در منظومۀ عاشقانۀ هشتبهشت امیرخسرو دهلوی
احمدرضا یلمه ها آسیه ذبیح نیا عمراناکثر مضامین و درونمایۀ داستانهای ادبیات فارسی را اندرزهای اخلاقی تشکیل میدهد. شاعران عارف و اخلاقگرا کوشیدهاند تا مباحث تعلیمی را در لفافۀ داستان بیان کنند؛ که این امر بهسبب جذابیت و تأثیرگذاری بیشتر داستان بوده است. امیرخسرو دهلوی از عارفان نامدار پارسیگوی هندوس چکیده کاملاکثر مضامین و درونمایۀ داستانهای ادبیات فارسی را اندرزهای اخلاقی تشکیل میدهد. شاعران عارف و اخلاقگرا کوشیدهاند تا مباحث تعلیمی را در لفافۀ داستان بیان کنند؛ که این امر بهسبب جذابیت و تأثیرگذاری بیشتر داستان بوده است. امیرخسرو دهلوی از عارفان نامدار پارسیگوی هندوستان، در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. هشتبهشت داستانی غنایی و عاشقانه است که با رویکرد تعلیمی و زبان ساده سروده شده و در مقابل هفتپیکر نظامی گنجهای است. امیرخسرو در سرودن منظومۀ عاشقانۀ هشتبهشت هدفی والاتر و بالاتر از بیان قصهای عاشقانه داشته است و هرجا که موقعیت را مناسب میدید، مبانی تعلیمی و اخلاقی را ذکر میکرد. تأکید و ترغیب امیرخسرو در منظومۀ هشتبهشت به اخلاق اجتماعی بوده و او در اشعارش رفتار و اخلاق خوب را توصیه میکند. در این ابیات اندرزی با بیانی حکمتآمیز و خردمندانه، حال و کار آدمی در عرصۀ گیتی به سنجش درمیآید و بیوفایی، عهدشکنی، فزونخواهیها و دیگر صفات اهریمنی سرزنش میشود. هدف از تدوین این مقاله آن است که مضامین تعلیمی و انگیزۀ کاربرد آن در هشتبهشت بررسی شود. از آنجایی که این منظومه از تنوع مضامین اندرزی بسیاری برخوردار است، مقالۀ حاضر میکوشد تا این محتوای آموزشی را تبیین و تفسیر نماید. به همین دلیل محور کلی این تحقیق، بررسی امکانات معانی نهفتۀ تعلیمی در این منظومۀ غنایی و علل بهکارگیری آن است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
41 - اخلاق در مطلع الانوار امیرخسرو دهلوی
مهین پناهیاین پژوهش درصدد پاسخ دادن به این پرسش است که با توجه به عرفانی، تحقیقی و تربیتی بودن مثنوی مطلعالانوار، کدام یک از عناصر اخلاقی در آن به کار رفته است. برای پاسخ به این پرسش ابتدا عناصر اخلاقی از آن استخراج شد و ملکات اخلاقی که در اصطلاح، مقامات نامیده میشوند، همچنین ح چکیده کاملاین پژوهش درصدد پاسخ دادن به این پرسش است که با توجه به عرفانی، تحقیقی و تربیتی بودن مثنوی مطلعالانوار، کدام یک از عناصر اخلاقی در آن به کار رفته است. برای پاسخ به این پرسش ابتدا عناصر اخلاقی از آن استخراج شد و ملکات اخلاقی که در اصطلاح، مقامات نامیده میشوند، همچنین حالات روحی، که به احوال مشهورند، از آنها جدا شد. از دیگر مواردی که در این مقاله به آنها پرداخته شده است، اخلاق فردی و اجتماعی است. همچنین نگارنده در مقالة خود نگاهی به نقد امیرخسرو نسبت به صوفی نمایان دارد. از این پژوهش این نتیجه به دست آمد که امیرخسرو در مطلع الانوار با مشرب اخلاق عارفانه به آموزههای اخلاق فردی مانند شناخت هدف خلقت آدمی، خودشناسی، معرفت خداوند متعال، اخلاص، دنیاگریزی، خلوت، همت، پیروی از پیر و قناعت دعوت کرده است. وی در اخلاق اجتماعی (با تسامح در تفکیک عناصر اخلاق فردی و اجتماعی) به سخاوت، احسان، امانتداری، احترام به پدر و مادر، حفظ جوارح از گناه و تعدّی به دیگران، آداب دوستی و مانند آنها پرداخته است. در مجموع اخلاق در مطلع الانوار را میتوان اخلاق عملی تلقی کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - اخلاقیات در غزلیات بیدل
زهرا محمدیان عباسعلی وفاییادبیات فارسی اقیانوس بیکرانی از موضوعات و مفاهیم بلند آرمانی و انسانی است و در میان ادبیات ملل به همین دلیل از اهمیت ویژهای برخوردار است و از انواع ادبی حماسه، غنا، مرثیه، مدحیه، وصفیه و بسیاری از نوعهای دیگر بهرهمند است. یکی از مهمترین ارکان ادب فارسی پرداختن به مس چکیده کاملادبیات فارسی اقیانوس بیکرانی از موضوعات و مفاهیم بلند آرمانی و انسانی است و در میان ادبیات ملل به همین دلیل از اهمیت ویژهای برخوردار است و از انواع ادبی حماسه، غنا، مرثیه، مدحیه، وصفیه و بسیاری از نوعهای دیگر بهرهمند است. یکی از مهمترین ارکان ادب فارسی پرداختن به مسائل انسانی و آرمانی است که ادب نفس از مهمترین آنها به شمار میرود. اخلاقیات که ریشه در باورهای تاریخی – اعتقادی دارد همواره مورد توجه و عنایت بسیاری از شاعران و نویسندگان بوده است ولی نوع پرداخت و نحوه بیان در آنها یکسان نیست و موضوعات نیز به دلیل تنوعی که در این مقوله وجود دارد بسیار است. همچنین نوع قالبهای شعری نیز در پرداختن به مسائل اخلاقی و معرفتی مهّم است. این مقاله میکوشد تا موضوع اخلاق را در شعر بیدل بررسی نماید؛ موضوعی که کمتر بدان پرداخته شده است، بویژه در غزلهای بیدل که همواره به پیچیدگی زبانی و معنایی مشهور است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - اخلاق: ویژگی پنجم سبک شناسی تکوینی بیدل دهلوی
محمدخلیل طالبان پور اصغر دادبه -
دسترسی آزاد مقاله
44 - بررسی شاخصه های تجربۀ اوج عرفانی در غزل های بیدل دهلوی بر اساس نظریّۀ خودشکوفایی آبراهام مزلو
رضا جلیلی نسرین فقیه ملک مرزبانبا استفاده از نقد روانشناسی که برای تحلیل متون ادبی به کار گرفته میشود، کنکاشی در لایههای زیرین شخصیّت صاحب اثر و متن آفریدهشده از سوی او، صورت میگیرد. انسانگرایی یکی از مکاتب روانشناسی است که در آن به جنبههای مثبت انسانی توجه شده است. آبراهام مزلو به عنوان چهرۀ چکیده کاملبا استفاده از نقد روانشناسی که برای تحلیل متون ادبی به کار گرفته میشود، کنکاشی در لایههای زیرین شخصیّت صاحب اثر و متن آفریدهشده از سوی او، صورت میگیرد. انسانگرایی یکی از مکاتب روانشناسی است که در آن به جنبههای مثبت انسانی توجه شده است. آبراهام مزلو به عنوان چهرۀ اصلی این مکتب، با ارائۀ نظریّۀ خودشکوفایی به توصیف انسان سالم و بالنده پرداخته است. تجربۀ اوج یکی از معیارهای اصلی نظریّۀ مذکور است که مبانی آن شباهتهای زیادی به آراء شاعران عارف مسلک مسلمان از جمله بیدل دهلوی در باب فنا، وصال، وحدت و اتّحاد دارد. دیوان بیدل سرشار از توصیف تجربیّات عاشقانهای است که سالک کمالجو با آن روبهرو شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، نمودهای تجربۀ اوج را در غزلهای بیدل با رویکرد به یافتههای مزلو کاویده است. نتایج پژوهش نشان میدهد مواردی مانند گشودهشدن افق نامحدود در برابر دیدگان، احساس شدید وجد و حیرتی فرامکانی و فرازمانی، احساس یکپارچگی و بیخویشتنی و گرایش به شعر، عرفان و مذهب در آزمودنیهای مزلو و تجربههای بیانشده از سوی بیدل مشابه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
45 - بیدل دهلوی و اسطورههای ایرانی
محمد حکیم آذرقرن یازدهم هجری دوران افول اسطورههای ایرانی است. اگرچه در عصر صفوی پرچم وحدت ملی ـ که قرنها بر زمین افتاده بود ـ برافراشته میشود، ولی از اسطورههای ملی به عنوان مرکز ثقل این اتحاد، اثری در میان نیست. دو شاخة ایرانی و هندیِ شعر عصر صفوی به مسأله اسطوره نگاهی مشابه دار چکیده کاملقرن یازدهم هجری دوران افول اسطورههای ایرانی است. اگرچه در عصر صفوی پرچم وحدت ملی ـ که قرنها بر زمین افتاده بود ـ برافراشته میشود، ولی از اسطورههای ملی به عنوان مرکز ثقل این اتحاد، اثری در میان نیست. دو شاخة ایرانی و هندیِ شعر عصر صفوی به مسأله اسطوره نگاهی مشابه دارند، با این تفاوت که در شاخة ایرانی، شاعران با میراث ادبی، فرهنگی و تاریخی ایران هم از طریق متون و هم از طریق روایات شفاهی آشنایی کامل دارند، ولی در شاخة هندی، این میراث از طریق متون فارسی و با واسطه، به ذهن شاعران آن دیار راه یافته است.بیدل دهلوی به عنوان نماینده تمام عیار شاخة هندی شعر قرن یازدهم و دوازدهم هجری در سلب ماهیت ملی از اسطورههای ایرانی، در سایة یک جبر فلسفی ـ تاریخی، بسیار جدی عمل کرده است. در این تحقیق به چگونگی این دگرگونی توجه شده و در پایان این نتیجه به دست آمده است که آشنایی بیدل با اساطیر ایرانی از راه مطالعه در آثار ادیبان و عارفان فارسیزبان بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
46 - نوآوریهای هنری در عاشقانههای بیدل دهلوی
عبدالرضا مدرس زادهتأکید مقالة پیشرو بر تفاوت شیوة شاعران ایرانی دورة صفویه و شعرای هندی دورة گورکانی در سدة یازدهم هجری است که از آن با نامهای سبک اصفهانی و سبک هندی یاد میشود.نگارنده بر این باور است که تفاوت اصلی، در میزان رویکردِ شاعران این روزگاران به شعر شاعران و مضمونهای مرسوم چکیده کاملتأکید مقالة پیشرو بر تفاوت شیوة شاعران ایرانی دورة صفویه و شعرای هندی دورة گورکانی در سدة یازدهم هجری است که از آن با نامهای سبک اصفهانی و سبک هندی یاد میشود.نگارنده بر این باور است که تفاوت اصلی، در میزان رویکردِ شاعران این روزگاران به شعر شاعران و مضمونهای مرسوم ادبی (motiv) در سبک عراقی رایج در ایران است.بیدل دهلوی تماس با سبک عراقی را در همان حد وزن و قافیه و بی یادکردِ مکرر از نام شاعر پیش از خود نگه میدارد و با رستاخیز ادبی، سبک ادبی خاص خود را بنیان مینهد.در ادامة مقاله، تفاوت مضمونهای رایج در سبک عراقی و شعر بیدل در جدولی مقابل هم آمده و نمونههای شعری آن نیز گفته شده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
47 - بررسی وحدت وجود در رباعیات بیدل دهلوی
مسعود روحانی سیاوش حق جو علی اکبر شوبکلائیاندیشه وحدت وجود ابن عربی آرامآرام در سراسر سرزمینهای اسلامی بهویژه در ایران و پس از آن در هندوستان، گسترش یافت. یکی از مهمترین راههای گسترش این اندیشه متون ادبی عرفانی مخصوصاً شعر شاعران عارف بوده است. اندیشه وحدت وجود در رباعیات بیدل دهلوی نیز به نحو بارزی تجلییا چکیده کاملاندیشه وحدت وجود ابن عربی آرامآرام در سراسر سرزمینهای اسلامی بهویژه در ایران و پس از آن در هندوستان، گسترش یافت. یکی از مهمترین راههای گسترش این اندیشه متون ادبی عرفانی مخصوصاً شعر شاعران عارف بوده است. اندیشه وحدت وجود در رباعیات بیدل دهلوی نیز به نحو بارزی تجلییافته است. موضوعاتی چون وحدت وجود، تشبیه و تنزیه، ظاهر و باطن، وحدت و کثرت و دیگر موضوعات در رباعیات بیدل مطرح شده است و میتوان گفت رباعیات بیدل عرصه بیان اندیشههای عرفانی او است. بیدل به وحدت وجود اعتقادی راسخ دارد و در کلامی محکم و استوار مباحث این اندیشه را تبیین نموده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
48 - بررسی داستان «زوج مفلس» درکلیّات بیدل دهلوی از منظر حقوق شهروندی
سپیده جلیل زاده رضائی کامران پاشائی فخری پروانه عادل زادهچکیده ادبیّات فارسی اقیانوس کران ناپیدای در علوم و فنون گوناگون و مجموعه ای از ذخایر و منابع فکری و فرهنگی هر ملّتی به حساب می آید. شاعران هم به عنوان فرهیختگان هر جامعه، همواره در آثار خود سعی در انعکاس مسایل مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی بوده اند. بیدل دهلوی چکیده کاملچکیده ادبیّات فارسی اقیانوس کران ناپیدای در علوم و فنون گوناگون و مجموعه ای از ذخایر و منابع فکری و فرهنگی هر ملّتی به حساب می آید. شاعران هم به عنوان فرهیختگان هر جامعه، همواره در آثار خود سعی در انعکاس مسایل مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی بوده اند. بیدل دهلوی که یکی از شخصیّتهای ادبی و از بزرگان سبک هندی است، با خلق شاهکارهایی منحصر به فرد، بر تارک ادب فارسی و عرفان میدرخشد. در این جستار برآنیم که داستان زوج مفلس وی را که در کلیّاتش نقل شده، از منظر علم حقوق مورد بررسی قرار دهیم. در این داستان، از طرفی مباحث مربوط با علم حقوق از قبیل: عدالت کیفری، ادلّة اثبات دعوی و اجرای حکم بیان شـده و از سوی دیگر مباحث جامعهشناسی و چالش های اجتماعی و دینی، به دلیل قرار گرفتن حکومت صفوی در متن یک حکومت کاملاً مذهبی و دینی، که ضـرورت بررسـی آن را از این منظر تشدید می کند. نویسندگان جستار با طرح مصداق های جرم با شریعت اسلامی، دو هدف مهمّ را از این جستار دنبال می کنند: اوّل آنکه به اهمّیّت پژوهش های تطبیقی و نگاه به دنیای ادبیّات از دریچة علم حقوق بپردازند، دوّم آنکه، نگاه به جامعه ای کنند که در آن با پایمال کردن حقوق شهروندانِ طبقة پایینِ جامعه و عدم توجّه به مبانی اسلامی، موجبات آسیب اجتماعی، به دلیل این که در درون خود حکومت به این پدیده به دیده اغماض نگریسته شده ولی در جامعه باعث هـرج ومرج، رواج ظلم و بی عدالتی گردیده و در نهایت موجبات نزول عذاب الهی را فراهم می سازند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
49 - درآمدی بر درونمایههای مطلوب آئینه اسکندری برای اقتباس سینمایی
مریم اسمعلی پور محسن هاشمی علیرضا پورشبانانآئینه اسکندری امیرخسرو دهلوی یکی از متون ادبیات کلاسیک فارسی است که در ترکیبی از خیال و تاریخ و خلاقیت شاعر، وجوهی از شخصیت اسکندر را در قالب ماجراهای مختلف و با تمرکز بر درونمایه‎های گوناگون برای مخاطب قابل لمس نموده است. با توجه به آنکه این اثر با بهره گیری از پشت چکیده کاملآئینه اسکندری امیرخسرو دهلوی یکی از متون ادبیات کلاسیک فارسی است که در ترکیبی از خیال و تاریخ و خلاقیت شاعر، وجوهی از شخصیت اسکندر را در قالب ماجراهای مختلف و با تمرکز بر درونمایه‎های گوناگون برای مخاطب قابل لمس نموده است. با توجه به آنکه این اثر با بهره گیری از پشتوانۀ هنری و ادبی متون پیش از خود منظوم شده، از ظرفیت های بیانی مطلوبی برخوردار است و می توان با تمرکز بر تنوع درونمایه ها و ساختار ارائۀ تصویری آنها، از این قابلیت برای تولید نسخۀ سینمایی استفادۀ مناسب نمود. این مهم زمانی اهمیت پیدا میکند که شاهد هستیم در دو فیلم مهم اقتباسی اسکندر (2004) و الکساندر کبیر(1956) هیچیک از این درونمایهها دیده نمیشود. بر این اساس در مقالۀ پیش رو هدف این است تا به روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که با تأکید بر کدام درونمایه ها در این اثر می توان قابلیت های اقتباسی این متن را مطلوب ارزیابی نمود به گونهای که بسیار متفاوت از فیلم-های اقتباسی باشد. از این منظر، باید گفت درونمایه هایی چون نقش فعال زنان در عشق و حماسه، ارتباط با ماورا و علوم جدید با توجه به تکرار در تاریخ سینما از موارد مطلوب برای تصویرسازی در این متن است و درونمایۀجست وجو در ظرف بیانی سفر در کنار نقش منجی نمای اسکندر و قدرت برتری و استیلاجویی نظامی و فرهنگی ارائه شده از این شخصیت در خلال ماجراهای گوناگون، آئینه اسکندری را به اثری با درونمایه های پرمخاطب و مناسب برای اقتباس تبدیل کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
50 - بیدل در عرصة غزل عرفانی
مهدی ماحوزیبیدل دهلوی از گویندگان بزرگ شعر عرفانی در شبه قاره است که سبک هندی را از تنگنای صورت، به فراخنای معرفت رسانید. شعر میرزا عبدالقادر بیدل در عرصه غزل، ادامه تفکر مولانا جلال الدین محمد بلخی در عرصة شمسیات اوست. هدف از نگارش این مقاله معرفی بیدل در عرصة غزل عرفانی است. در چکیده کاملبیدل دهلوی از گویندگان بزرگ شعر عرفانی در شبه قاره است که سبک هندی را از تنگنای صورت، به فراخنای معرفت رسانید. شعر میرزا عبدالقادر بیدل در عرصه غزل، ادامه تفکر مولانا جلال الدین محمد بلخی در عرصة شمسیات اوست. هدف از نگارش این مقاله معرفی بیدل در عرصة غزل عرفانی است. در نظر بیدل، همه تعینات و کثرت ها، در سیر رجوعی و عروجی انسان به وحدت باز می گردد و در سیر نزولی او یعنی سفر از حق به خلق، همه کثرت ها و تعین ها را امری اعتباری می شناسد که مجلای صفات آفریننده هستی است. غزل های عرفانی بیدل چون حماسه ای است روحانی که از عشق ورزی به معشوق ازلی حکایت می کند. این غزل ها غالباً با تفکری سوررالیستی هم راه است، از این رو اصطلاحات عرفانی غزل های بیدل که در قالب سبک هندی است، غالباً بر فهم عاصی است و نمی توان ما بازایی یا معادلی روشن برای آنها یافت، با این همه در این غزل ها شوری نهفته است که قالب های عروضی و ردیف های فعلی نیز بدان شور و حرکت مدد رسانیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
51 - خاقانی و ساخت «ترکیبات خاص» در سبک هندی
ولی علی منشسبک هندی چه در فرم و چه در محتوا مختصاتی چشمگیرتر نسبت به دیگر سبکهای شعر فارسی دارد. در سطح فرم چندین عناصر زبانی وجود دارد که باعث غموض و پیچیدگی زبان شده است. از جمله عوامل ابهام زبان شعر سبک هندی، وجود ترکیبات خاص است. این نوع ترکیبات، کلماتی است که در محور همنشی چکیده کاملسبک هندی چه در فرم و چه در محتوا مختصاتی چشمگیرتر نسبت به دیگر سبکهای شعر فارسی دارد. در سطح فرم چندین عناصر زبانی وجود دارد که باعث غموض و پیچیدگی زبان شده است. از جمله عوامل ابهام زبان شعر سبک هندی، وجود ترکیبات خاص است. این نوع ترکیبات، کلماتی است که در محور همنشینی زبان در کنار یکدیگر قرار گرفته، باعث تعقید زبان و آشناییزدایی میشود. محققان و پژوهشگران، وجود ترکیبات خاص را به صورت انحصاری متعلق به سبک هندی دانسته و ساخت این نوع ترکیبات را نتیجة ابتکار و پویایی ذهن و تخیل شاعران سبک هندی میدانند. در این مقاله ترکیبات خاقانی و ترکیبات (ترکیبات خاص) بیدل دهلوی شاعر بزرگ سبک هندی در سطح زبان بررسی شده و زیرساخت این نوع ترکیبات با ابعاد گستردة ساختاری آنها مورد تحلیل قرار گرفته است. پرونده مقاله