سیمرغ

حرية الوصول المقاله

1 - نمادشناخت ایران باستان در رسائل فارسی سهروردی
رضا اسدپور

شهاب الدین سهروردی ملقب به شیخ اشراق، حکیم و عارف بزرگ قرن ششم و شهید راه حقیقت ومعرفت را که بنیان گذار حکمت اشراقی در جهان اسلام است، م یتوان احیاگر حکمت خسروانی یاحکمت فهلویون ایران باستان دانست. وی با دسترسی به منابع زرتشتی و تدبّر در حکمت ایرانی ویونانی، آموزه های ب أکثر

شهاب الدین سهروردی ملقب به شیخ اشراق، حکیم و عارف بزرگ قرن ششم و شهید راه حقیقت ومعرفت را که بنیان گذار حکمت اشراقی در جهان اسلام است، م یتوان احیاگر حکمت خسروانی یاحکمت فهلویون ایران باستان دانست. وی با دسترسی به منابع زرتشتی و تدبّر در حکمت ایرانی ویونانی، آموزه های بنیادین این دو شاخۀ شرقی و غربی حکمت را در حکمت و عرفان اسلامی بهظهور رسانده است. شیخ اشراق علاوه بر ای نکه در آثار مهم عربی خویش همچون حکمت الاشراقبه شرح این آموزه ها می پردازد، در آثار فارسی خود نیز که بخش اعظم آنها را رسال ههای رمزی-عرفانی تشکیل می دهند، با به کارگیری نقش های نمادین برخی از شخصیت های اساطیری ایرانباستان، همچون فریدون، کیخسرو، سیمرغ، زال، رستم و اسفندیار، همان مبانی حکمت خسروانی رابه تصویر می کشد و از آنها جهت بیان حکمت اشراقی خویش سود می جوید. روایت هایی که وی ازاین شخصیت های اساطیری به دست می دهد، در عین آنکه تا حد زیادی منطبق بر روایت هایمرسوم پیشینیان همچون شاهنامۀ فردوسی است، اما در نقاط خاصی با آنها اختلاف دارد، چندان کهمی توان او را مبدع روایت دیگری از شخصیت های اساطیری ایران باستان دانست. نقطۀ اوج ایننوآوری را در داستان نبرد رستم و اسفندیار می توان مشاهده کرد. شیخ اشراق با تغییر این روایت،معارف اشراقی مورد نظر خویش را در کارکرد رمزآمیز این شخصیت ها به گونه ای گنجانده استکه تنها برای آشنایان با حکمت اشراق و عرفان دس تیافتنی باشند. در این مقاله به بازشناسی وتأویل این نمادهای ایران باستانی و نقش اساسی آنها در تبیین معانی حکمت اشراق در آثاری چونعقل سرخ، الواح عمادی، لغت موران و صفیر سیمرغ خواهیم پرداخت تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - نقد تطبیقی سه سفرنامه معاصر ایران در سطح توصیف زبانی از الگوی فرکلاف
بهادر باقری مژگان دیباج

سفرنامه ها از جمله آثاری هستند که به دلیل جنبه های انتقادی، قابلیت تحلیل از دیدگاه گفتمان انتقادی را دارند. در الگوی سه سطحی تحلیل انتقادی گفتمان، متن در سه لایه بررسی می شود. سطح نخستین که به محور همنشینی و افقی کلام محدود است، واژگان و دستور زبان را در بر می گیرد و از أکثر

سفرنامه ها از جمله آثاری هستند که به دلیل جنبه های انتقادی، قابلیت تحلیل از دیدگاه گفتمان انتقادی را دارند. در الگوی سه سطحی تحلیل انتقادی گفتمان، متن در سه لایه بررسی می شود. سطح نخستین که به محور همنشینی و افقی کلام محدود است، واژگان و دستور زبان را در بر می گیرد و از طریق بررسی تکنیک های زبانی مد نظر فرکلاف می توان به ویژگی های سبکی و ایدئولوژیکی متن دست یافت. با توجه به این امر و در پاسخ به این پرسش که تکنیک های توصیفی زبان، کدامیک متأثر از ژانر اثر یا نماینده سبک شخصی و ایدئولوژی نویسنده است، پژوهش حاضر با بررسی سه سفرنامه معاصر به این نتایج مهم دست یافت که وجه فعل، فرایند فعلی و معلوم و مجهول بودن افعال، بیش از همه تحت تأثیر ژانر سفرنامه، کاربرد کمی و کیفی یافته و سایر ویژگی ها متأثر از سبک شخصی و در خدمت تبیین دیدگاه ایدئولوژیک نویسنده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - تقابل اژدها با جانوران دیگر در اساطیر ایران و جهان
محمد عباسی زاده سیدمحمود سیدصادقی

اژدها موجودی افسانه ای و عجیب که تقریباً به شکل سوسمار و یا مار غول پیکر تصویر شده و در تمامی اساطیر جهان نقش پررنگی دارد. این موجود اساطیری در فرهنگ تمام ملل به جز چین، نماد پلیدی و ناپاکی است که از دهانش آتش بیرون می جهد و دشمن انسان و موجودات دیگر است، و قصد دارد که أکثر

اژدها موجودی افسانه ای و عجیب که تقریباً به شکل سوسمار و یا مار غول پیکر تصویر شده و در تمامی اساطیر جهان نقش پررنگی دارد. این موجود اساطیری در فرهنگ تمام ملل به جز چین، نماد پلیدی و ناپاکی است که از دهانش آتش بیرون می جهد و دشمن انسان و موجودات دیگر است، و قصد دارد که انسان را از بین ببرد و جهان را نابود کند و در این نقش جنبه اهریمنی و دیوخویی آن بیش‌تر نمایان می‌شود. بر همین اساس، در افسانه ها و اساطیر جهان، قهرمانان و پهلوانان پیوسته با این حیوان بدسرشت، در نبرد هستند تا جهان را از وجود آن پاک کنند. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که این حیوان بدسرشت و اهریمنی، نه‌تنها با قهرمانان نبرد می کند، بلکه با موجودات و جانوران دیگر هم رابطه خوبی ندارد و شواهد و تصاویر به جا مانده از گذشته حکایت از آن دارد که با حیوانات افسانه ای دیگر نظیر سیمرغ و شیر هم در حال نبرد بوده است. در تصاویر به جا مانده، حتی نبرد دو اژدها نیز دیده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - جایگاه و نقش اسطوره‌ها در حکمت خسروانی؛ با تأکید بر حکمت اشراقی، شاهنامه و مرصاد العباد
سعیده نیازی محمدرضا زمان احمدی شاهرخ حکمت

حکمت خسروانی منشوری بی بدیل و میراثی عظیم از آموزه‌های ایران باستان است که گستره‌ای فراگیر از حکمت و فلسفه، شعر و ادبیات و حتی عرفان و تصوف را در یک قاب به نمایش می‌گذارد. این پژوهش بر آن است تا با مقایسه آرای سه اندیشمند بزرگ ایرانی فردوسی حکیم، شیخ اشراق و نجم الدین ر أکثر

حکمت خسروانی منشوری بی بدیل و میراثی عظیم از آموزه‌های ایران باستان است که گستره‌ای فراگیر از حکمت و فلسفه، شعر و ادبیات و حتی عرفان و تصوف را در یک قاب به نمایش می‌گذارد. این پژوهش بر آن است تا با مقایسه آرای سه اندیشمند بزرگ ایرانی فردوسی حکیم، شیخ اشراق و نجم الدین رازی به این پرسش بنیادین پاسخ دهد که اسطوره‌های جاودان حکمت خسروانی در اندیشه‌های شیخ اشراق، شاهنامه فردوسی و مرصاد العباد نجم الدین رازی چگونه بیان شده است؟ روش انجام تحقیق حاضر مطالعه کتابخانه‌ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی و تطبیقی است. این مهم میراث هزاران ساله ایرانیان برای نهادینه سازی عشق، نور، نیکی و زیبایی است. از جمله نتایج مهم این پژوهش عبارت‌اند از اسطوره‌ها از شاهنامه فردوسی تا حکمة الاشراق سهروردی همواره حامل پیام و نشانگانی عرفانی و پهلوانی هستند و بسیاری از آن‌ها برآمده از حکمت دیرپای حکمای فهلوی است. این قهرمانان آرمانی، با پیروزی بر پلیدی‌ها و سیاهی‌ها جلوه آشکار تقابل جاویدان خیر و شر هستند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - مقایسه ی کاربرد معنایی سیمرغ در منطق الطیرعطار و مثنوی معنوی مولانا با تکیه بر عرفان عملی
محمدیوسف نیری امیرمحمد اردشیرزاده

موضوع این مقاله مقایسه ی کاربرد معنایی سیمرغ در منطق الطّیر عطّار و مثنوی معنوی مولانا می‌باشد. عطار و مولانا سیمرغ را در چند معنای گوناگون به کاربرده اند؛ تا به کمک آن اندیشه های عارفانه ی خود را به خوبی القا کنند. در این مقاله به معرفی سیمرغ به عنوان پرنده ای افسانه ا أکثر

موضوع این مقاله مقایسه ی کاربرد معنایی سیمرغ در منطق الطّیر عطّار و مثنوی معنوی مولانا می‌باشد. عطار و مولانا سیمرغ را در چند معنای گوناگون به کاربرده اند؛ تا به کمک آن اندیشه های عارفانه ی خود را به خوبی القا کنند. در این مقاله به معرفی سیمرغ به عنوان پرنده ای افسانه ای که در ادبیات عرفانی جایگاه ویژه ای دارد،پرداخته شده است. سیمرغ و کوه قاف در منطق الطّیر و مثنوی از کنایات معروف عرفانی هستند. هم عطّار و هم مولانا،سیمرغ را برای ذکر اندیشه های والای معنوی و عرفانی خود که در ذهن داشته اند؛ با تکیه بر رموز عرفانی در کتب خویش به کار می برند. در این مقاله کوشش شده است تا به معرّفی،تحلیل،کاربرد معنایی و مقایسه ی سیمرغ منطق الطّیربا مثنوی پرداخته شودو به رموز و نهادهای نهفته در به کارگیری سیمرغ از جانب هر دو شاعر در کتب مهم خویش و هم چنین به نقش سیمرغ در سلوک عملی اشاره شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - شفق اهورایی اهریمنی اسفندیار تحلیل داستان رستم و اسفندیار در شاهنامه فردوسی
محمّدرضا کیوان‌فر پروانه عادل زاده کامران پاشایی فخری

10.30495/dk.2020.679786

جنگ بین خصلت های اهورایی و اهریمنی و دو بنی بودن قهرمانان خیر و شر در داستان های مختلف شاهنامه همواره مورد نظر پژوهندگان بوده است. اما آنچه مایۀ شگفتی است این است که این بار این دوگانگی بیشتر در سوابق و گفتار و کردار یک قهرمان تجلی یافته است، بطوریکه نمی‌شود او را اهور أکثر

جنگ بین خصلت های اهورایی و اهریمنی و دو بنی بودن قهرمانان خیر و شر در داستان های مختلف شاهنامه همواره مورد نظر پژوهندگان بوده است. اما آنچه مایۀ شگفتی است این است که این بار این دوگانگی بیشتر در سوابق و گفتار و کردار یک قهرمان تجلی یافته است، بطوریکه نمی‌شود او را اهورایی مطلق نامید و نه او را اهریمنی و دوزخی و بدرگ مطلق قلمداد کرد بلکه نوعی کشاکش و ستیز در گفتار و کردار یک پرسوناژ به نام اسفندیار در این داستان به چشم می‌خورد. در این جستار طولی سعی وافر پژوهنده با روش توصیفی و تحلیلی و تفسیری و کتابخانه‌ای بر آن بوده است که آیا او سمبل راستی و اهورایی است؟ یا او نماد اهریمنی است؟ در هیچ کدام از این مواضع نمی‌شود به ضرس قاطع نظر داد این داستان به سبک رآلیستی از یک واقعه‌ی تاریخی حماسی قبل از تاریخ نوشته شده است که قهرمان آن به طور ناآگاهانه‌ای در یک تلقی غلط به دین باوری زمانۀ خود دال بر پیرو راستین پیامبر (زرتشت) بودن پدرش گشتاسب دچار و گرفتار شده است در نتیجه درخواست‌های چند لایة رستم با او حاصلی مطلوب در برقراری صلح ندارند بجز جنگ نا خواسته و این موضع اسفندیار تا اواخر داستان دال بر اصرار بر صلح رستم و ابرام بر جنگ اسفندیار تا برقراری جنگ ادامه دارد. ویژگی‌های اسفندیار هم در سیاهه نمودن کارهایی که کرده است و در رجز خوانی‌ها خود او به آنها اشاره می‌کند که آن اعمال در طول داستان توسط پشوتن و سیمرغ و زال و رستم هم تأیید می‌شوند. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی – تحلیلی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - بررسی و تحلیل نقش جلوه سیمرغ در آینه متون عرفانی با تکیه بر منطق‌الطیر عطار و مثنوی مولانا
رقیه صدرایی

با بررسی داستان‌ها و افسانه‌ها در میان ملت‌های مختلف می‌توان به حضور عناصر و ویژگی‌های مشابهی دست یافت که هر یک از آن‌ها از زوایای مختلف قابل توجه و بررسی است. در این میان نام سیمرغ به عنوان یکی از نمادهای ادب پارسی در اساطیر و متون عرفانی امری قابل توجه است که در فرهنگ أکثر

با بررسی داستان‌ها و افسانه‌ها در میان ملت‌های مختلف می‌توان به حضور عناصر و ویژگی‌های مشابهی دست یافت که هر یک از آن‌ها از زوایای مختلف قابل توجه و بررسی است. در این میان نام سیمرغ به عنوان یکی از نمادهای ادب پارسی در اساطیر و متون عرفانی امری قابل توجه است که در فرهنگ ایرانی به دوره پیش از اسلام می‌رسد. تجلی این پرنده نخستین بار در قلمرو حماسه و سپس در عرفان مشاهده شده و جلوه‌ای خاص به ادبیات حماسی و عرفانی بخشیده و نمود بارز این امر در آثار شعری فردوسی، عطار، مولوی، سعدی و حافظ به گونه‌ای خاص نمایان است. بطوریکه با بررسی سیمرغ در شاهنامه جلوه‌های ایزدی و اهریمنی آن و همچنین با تفحص در آثار عرفانی بُعد روحانی آن مورد توجه قرار می‌گیرد که رموز جاودانگی، وحدت وجود و ذات مطلق را نمایان می‌سازد. با عنایت به آنچه ذکر شد در این مقاله بر آن شدم که ابعاد گوناگون وجود این مرغ اسطوره‌ای را با تکیه بر دو شاهکار عرفانی، مثنوی معنوی و منطق‌الطیر مورد مداقه قرار دهم که در وهله نخست به بررسی نقش اساطیری سیمرغ و سپس به جایگاه عرفانی آن با توجه به نمادها و ویژگی‌های منحصر به فرد این پرنده در آثار یاد شده خواهم پرداخت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - بررسی و تحلیل کنش های سیمرغ در ارتباط با زال و رستم با رویکرد تمثیلی
محمدرضا فاطمی مقدم سقی فرشاد میرزایی مطلق مسعود سپه وندی

سیمرغ یکی از شخصیّت های غیرانسانی در شاهنامۀ فردوسی است که می توان نگاهی تمثیلی به کنش های آن داشت. در شاهنامه به دو سیمرغ اهورایی و اهریمنی اشاره شده است که هدف پژوهش حاضر، بررسی کنش‌های سیمرغ اهورایی در ارتباط با زال و رستم است. دربارۀ ضرورت تحقیق باید گفت که نگاهی به أکثر

سیمرغ یکی از شخصیّت های غیرانسانی در شاهنامۀ فردوسی است که می توان نگاهی تمثیلی به کنش های آن داشت. در شاهنامه به دو سیمرغ اهورایی و اهریمنی اشاره شده است که هدف پژوهش حاضر، بررسی کنش‌های سیمرغ اهورایی در ارتباط با زال و رستم است. دربارۀ ضرورت تحقیق باید گفت که نگاهی به زمینه های تمثیلی شاهنامه در رسیدن به ژرف ساخت لایه های فکری فردوسی تأثیری مطلوب دارد. سؤال اصلی تحقیق این است که سیمرغ در شاهنامه چه مصداق های تمثیلی دارد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که این پرنده در ماجرای نبرد رستم با اسفندیار، تمثیلی از حکیم و خردورز است و تهمتن را از شکست و مرگ می رهاند. همچنین، در ماجرای به دنیا آمدن رستم، سیمرغ تمثیلی از پزشک است و با اقدامات خود، زمینه های زایش پور زال را فراهم می آورد. افزون بر این، در داستان زاده شدن زال و طرد شدن از سوی پدرش، سیمرغ را باید تمثیلی از مادر و محافظ دانست. او نوزاد را پرورش می دهد و به نوعی، باعث تداوم جریان اصلی حماسۀ ایرانی (پیدایی رستم) می شود. تحقیق حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای تدوین شده است. همچنین، تاکنون در هیچ پژوهشی به صورت مستقل به ابعاد تمثیلی شخصیّت سیمرغ در شاهنامه اشاره ای نشده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - عرفان زرتشتی و مشترکات آن با عرفان اسلامی
علی‌اکبر افراسیاب‌پور

دین زرتشت از کهن‌ترین ادیانی است که حاوی مبانی و مایه‌های اصیل عرفانی بوده و بر ادیان شرقی و غربی تأثیر شگرف داشته است. در این مقاله کوشش گردیده تا مقدماتی دربارة آن مبانی عرفانی ارائه گردد و عناوینی برای تحقیقات مفصل‌تر پیشنهاد گردد. نظریة «نور و ظلمت» دیدگاهی هستی شنا أکثر

دین زرتشت از کهن‌ترین ادیانی است که حاوی مبانی و مایه‌های اصیل عرفانی بوده و بر ادیان شرقی و غربی تأثیر شگرف داشته است. در این مقاله کوشش گردیده تا مقدماتی دربارة آن مبانی عرفانی ارائه گردد و عناوینی برای تحقیقات مفصل‌تر پیشنهاد گردد. نظریة «نور و ظلمت» دیدگاهی هستی شناسانه و انسان شناسانه است که از مشترکات این دو عرفان به شمار می‌آید. شخصیت‌های اندیشمندی چون ابن یزدانیار ارموی واسطة انتقال اندیشه‌های عرفان زرتشتی به عرفان اسلامی بوده‌اند. نور و آتش زرتشتی با عنوان عشق و جمال و خرد و وجود در عرفان اسلامی به حیات خود ادامه می‌دهد. اساطیر عرفانی نیز یکی از مشترکات عرفان زرتشتی و اسلامی است به ویژه اسطورة سیمرغ که نمونه‌ای کامل است. خرقه و سدره نیز شاهد دیگری در این زمینه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - چگونگی مضمون‌آفرینی‌های صائب با سیمرغ اساطیری و عرفانی
ساغر سلمانی نژاد مهرآبادی

سیمرغ پرنده‌ای اساطیری است که از گذشته‌های دور تاکنون در حوزه تفکر، تمدن، فرهنگ و اندیشۀ ایرانیان بال و پر گشوده و در اشکال گوناگون خود را به نمایش گذاشته است. قدیمی‌ترین متن حاوی اسطورۀ سیمرغ، اوستاست و در حوزۀ زبان و ادبیات فارسی، شاهنامه از مهم ترین مجال‌های ظهور سیم أکثر

سیمرغ پرنده‌ای اساطیری است که از گذشته‌های دور تاکنون در حوزه تفکر، تمدن، فرهنگ و اندیشۀ ایرانیان بال و پر گشوده و در اشکال گوناگون خود را به نمایش گذاشته است. قدیمی‌ترین متن حاوی اسطورۀ سیمرغ، اوستاست و در حوزۀ زبان و ادبیات فارسی، شاهنامه از مهم ترین مجال‌های ظهور سیمرغ است و در قرن ششم، سیمرغ در حیطۀ ادبیات عرفانی نیز تجلی می‌یابد. این پرند ۀ اساطیری در هر دوره با نقش و رنگ متناسب آن زمان بروز و ظهور داشته است. سبک هندی سبک مضمون آفرینی با ایده‌های گذشته است و صائب تبریزی از بزرگ‌ترین شاعران این سبک به شمار می‌رود که در دوره رکود عرفان، به مضامین عرفانی بسیاری توجه نشان داده است.در این مقاله که به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شده است، برآنیم تا چگونگی بروز و ظهور سیمرغ اساطیری- حماسی و سیمرغ عرفانی را در شعر صائب بررسی کنیم. بنابراین سؤال موردنظر این است که با توجه به تلاش‌های گوناگون صائب برای مخالف‌خوانی و مضمون‌آفرینی در حوزه های مختلف، وی از سیمرغ چگونه برای مضمون‌سازی استفاده کرده است و بیشتر در چه حوزه و برای بیان چه مفاهیمی از این پرنده اساطیری بهره گرفته است؟پژوهش نشان می‌دهد که صائب علاوه بر بهره‌گیری از داستان سیمرغ اساطیری در شاهنامه، از سیمرغ عرفانی در منطق‌الطیر نیز بهره گرفته است و ابهت، جلال و شکوه سیمرغ، عنصری برگرفته از هر دو حیطۀ حماسی و عرفانی است که در شعر صائب به زیبایی استفاده شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

11 - بررسی شخصیت پردازی سیمرغ در حماسه و عرفان
فرحناز فرهادی علی اصغر حلبی

یکی از زیرمجموعه‌های دانش زیبایی‌شناسی محتوا، شخصیت‌شناسی است و از بهترین نمونه‌های تحلیل‌های شخصیت‌شناسی، اسطوره‌های ایرانی هستند که سالیان متمادی در عرصه متن‌های آیینی، حماسی و عرفانی به ظهور رسیده‌اند و به جهت سیرتطور خارق‌العاده، دیرینگی و باورپذیری‌شان، شخصیت‌پرداز أکثر

یکی از زیرمجموعه‌های دانش زیبایی‌شناسی محتوا، شخصیت‌شناسی است و از بهترین نمونه‌های تحلیل‌های شخصیت‌شناسی، اسطوره‌های ایرانی هستند که سالیان متمادی در عرصه متن‌های آیینی، حماسی و عرفانی به ظهور رسیده‌اند و به جهت سیرتطور خارق‌العاده، دیرینگی و باورپذیری‌شان، شخصیت‌پردازی‌هایی ویژه دارند. از میان این اسطوره‌ها، سیمرغ برای خاطر ماهیت مقدس، رمزآلود و چندچهره‌ای که دارد بیش از همه می‌تواند دریافت‌های زیبایی‌شناسانه را بازتاب دهد و به آیینه تمام‌نمای اسطوره‌های ایرانی بدل شود. تاجایی‌که به گفته جوزف کمبل، اسطوره‌شناس معاصر، به موجودی تبدیل می‌شود که انسان‌ها می‌توانند به راحتی از وی رهنمود پذیرند.جستار پیش رو می کوشد تا سیر تطور شخصیت سیمرغ را در گذر از حماسه به عرفان مشخص سازد. در این راستا، عناصر شخصیت‌شناختی، رفتار و گفتار این اسطوره بررسی می‌شود و آنچه به او نسبت داده شده یا در توصیفش آمده، مورد مداقه قرار خواهد گرفت. دستاورد پژوهش سیمرغ را شخصیتی چندوجهی معرفی می‌نماید که می‌توان آن را قهرمان یا خدایگان باروری ـ نوزایی خواند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

12 - قاف شهر آرمانی، سیمرغ شاه آرمانی
فاطمه حیدری

از زمانهای دور، از زمان هبوط آدم بر روی زمین، آدمی که بهشت برین،آرمانشهر حقیقی را با تمام وجود دیده و احساس کرده بود، ساختن جهانیکه عدالت کامل بر آن حاکم باشد، اندیشۀ اندیشمندان، شاعران، فیلسوفانو ابنای بشر را به خود مشغول داشته است. از افلاطون که نمونۀ جامعۀآرمانی را د أکثر

از زمانهای دور، از زمان هبوط آدم بر روی زمین، آدمی که بهشت برین،آرمانشهر حقیقی را با تمام وجود دیده و احساس کرده بود، ساختن جهانیکه عدالت کامل بر آن حاکم باشد، اندیشۀ اندیشمندان، شاعران، فیلسوفانو ابنای بشر را به خود مشغول داشته است. از افلاطون که نمونۀ جامعۀآرمانی را در جمهورش از پادشاهی آرمانی ایرانی گرفت تا سرتوماس مورو فارابی، همه در جستجوی آرمانشهر یا اتوپیایی بودند که ایدهآلترینجامعۀ بشری به شمار میرود. در این میان سهم شاعران و عارفان ایرانینیز از فردوسی، نظامی، سعدی، عطّار و جامی گرفته تا شعرای معاصرغیرقابل انکار است و از نظر نگارنده سهم عطّار در ساختن جامعۀ آرمانیدر منطقالطّیر از دیگران اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست. عطّار جامعۀآرماناش را بر اساس ویژگیهای خاص آرمانشهرها در قاف بنا میکند وپادشاه آرمانیاش کسی است که ویژگیهای رهبر و فرماندار آرمانی را بهتمامی داراست و او کسی جز ذات مقدس سیمرغ نیست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

13 - بررسی جایگاه سیمرغ در آثار غنایی و عرفانی
مالک شعاعی نسرین قدمگاهی

سیمرغ، در اوستا مِرِغوسائنو (mereghosâeno) همان مرغ و سَئِن به‌معنای شاهین و عقاب بوده است. این پرنده، گوهری حقیقی، پرنده‌ای افسانه‌ای – اساطیری و از توتم‌های ادبیّات ایران است. صفات خردمندی و آگاهی به رازهای نهان، این پرنده را فراطبیعی ساخته ‌است. حتّی شاعر أکثر

سیمرغ، در اوستا مِرِغوسائنو (mereghosâeno) همان مرغ و سَئِن به‌معنای شاهین و عقاب بوده است. این پرنده، گوهری حقیقی، پرنده‌ای افسانه‌ای – اساطیری و از توتم‌های ادبیّات ایران است. صفات خردمندی و آگاهی به رازهای نهان، این پرنده را فراطبیعی ساخته ‌است. حتّی شاعران حماسه‌سرا و عارف‌مسلک کوشیده‌اند تا بدین عنصر مابعدالطبیعی، صورتی طبیعی بخشند. در ادبیّات غنی این مرزوبوم، جدای از مطالب حماسی، از ظرفیّت بالای مفهوم سیمرغ در نوشته‌های صوفیانه و عارفانه یادشده که غالبا ًبه گونه داستان، تمثیل و حکایت برای بیان سخنان لطیف دل و اسرار الهی به‌کار رفته است. اگر نکوهشی دربارة این پرنده وجود دارد یا ناشی از دیدگاه افراد انیرانی است که با بن‌مایه‌های فرهنگی ایران آشنایی عمیق ندارند و به این نکته توجّه نداشته‌اند که رفتار این موجود بازخوردی از کردار طرف مقابل است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

14 - سایه با خورشید در همسایگی (بررسی تقابل‌های دوگانه در سطح فکری منطق‌الطّیر عطّار)
بتول فخر اسلام

این پژوهش بر آن است که تقابل‌های دوگانه‌ی سطح فکری در منطق‌الطّیر عطّار را با روش توصیفی- تحلیلی بازشناسی و بررسی کند تا بدین هدف دست یازد که نگاه و انگاره‌ها و کوشش و کاوش‌ها، مرزها و رمزها و چشم‌ها و چشم‌اندازها و هرگونه تقابلی در گستره‌ی بینش عارفانه می‌تواند به همسو أکثر

این پژوهش بر آن است که تقابل‌های دوگانه‌ی سطح فکری در منطق‌الطّیر عطّار را با روش توصیفی- تحلیلی بازشناسی و بررسی کند تا بدین هدف دست یازد که نگاه و انگاره‌ها و کوشش و کاوش‌ها، مرزها و رمزها و چشم‌ها و چشم‌اندازها و هرگونه تقابلی در گستره‌ی بینش عارفانه می‌تواند به همسویی و همراهی و همسانی برسد. به نظر می‌رسد در منطق‌الطّیر عطّار نیشابوری نیز پس از گذر تقابل‌های پیر/پیرو، پاسخ/پرسش، راه/چاه و ... در نهایت تقابل‌ها، قابل یکی شدن می‌گردند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

15 - مدینة فاضله در منطق‌الطّیر عطّار
رضا اشرف زاده راضیه رضا زاده

منطق‌الطّیر عطّار، مجموعه‌ای از لطایف حکمی و نکات قرآنی و اشارات و عبارات اولیای حقّ است که در قالب الفاظ مناسب گنجانده شده است .در این مجموعه، شاعر گروهی از پرندگان را به عنوان سمبل‌های خاص برگزیده است که نمودار بازتاب اندیشه‌ها و داستان‌های ملّت‌های گوناگون است. این گ أکثر

منطق‌الطّیر عطّار، مجموعه‌ای از لطایف حکمی و نکات قرآنی و اشارات و عبارات اولیای حقّ است که در قالب الفاظ مناسب گنجانده شده است .در این مجموعه، شاعر گروهی از پرندگان را به عنوان سمبل‌های خاص برگزیده است که نمودار بازتاب اندیشه‌ها و داستان‌های ملّت‌های گوناگون است. این گروه قدم در راهی بزرگ می‌گذارند که هدف رسیدن به سیمرغ، بیان می‌شود. عطّار شاعری است که در دنیای آرمانی‌اش سیر می‌کند، مدینة فاضله‌ای می‌سازد که هدفش رهایی از دنیا و رسیدن به جانٍ جان است و مدینة فاضلة او، جایگاه سیمرغ و معبود مطلق است وکسانی در این وادی، سالک راه عشق می‌گردند که از وادی‌های گوناگون گذر کرده و گزینش شده باشند. عاشق دلسوخته تن گرفتارش را از قیدوبند‌های حوادث عالم خاک می‌رهاند تا از دست شاهد مقصود که مقصد همۀ عالمیان است شربت حقیقت بنوشد، پس با تمام سعی و تلاش، گمراهان را هدایت و ارشاد می‌کند تا با اندیشة آرمانی خود با راهنمایی هدهد آن‌ها را به جایگاه سیمرغ -همان مدینة فاضله‌اش- برساند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

16 - تحلیل روان‌شناختی داستان سیمرغ از منطق‌الطیر عطار نیشابوری براساس نظریه آبراهام مازلو
گل نیا ساعد فاتح سهرابی

بررسی ادبیات عرفانی فرهنگ‌مان و تطبیق آن با نظریات نوین روان شناسی از موضوعات جالبی است که اخیراً بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این موضوعات شباهت عرفان و مراحل آن با نظریه‌های روان شناسان انسان‌گرا است. از این روی هدف این مقاله بررسی داستان سیمرغ از منطق الطیر أکثر

بررسی ادبیات عرفانی فرهنگ‌مان و تطبیق آن با نظریات نوین روان شناسی از موضوعات جالبی است که اخیراً بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این موضوعات شباهت عرفان و مراحل آن با نظریه‌های روان شناسان انسان‌گرا است. از این روی هدف این مقاله بررسی داستان سیمرغ از منطق الطیر عطار نیشابوری به عنوان یکی از نمونه‌های ادبیات عرفانی با نظریه سلسله مراتب نیازهای آبراهام مازلو است. سلسله مراتب نیازهای مازلو به ترتیب شامل پنج نیاز فیزیولوژیک، نیاز به ایمنی، نیاز به محبت و تعلق‌پذیری، نیاز به احترام و نیاز به خودشکوفایی می‌شود. روش مطالعه به صورت تحلیل مفهومی و معنای مکالمات موجود بر اساس نظریه ذکر شده، است. بنابراین مجموعه استدلال‌های موجود در داستان تمثیلی سیمرغ با مراحل نیازهای مازلو تطبیق یافته و به‌صورت مفهومی و محتوایی مورد بررسی قرار گرفتند. از نتایج تطبیق‌های به عمل آمده می‌توان نتیجه گرفت که استدلال‌های تمثیلی پرندگان در هر طبقه به تدریج و با پیشروی در طی داستان با نیازهای مطرح شده در نظریه مازلو تاحدودی همخوانی دارند. علاوه براین به موازات پیش رفتن در داستان نیازهای سطح بالاتری مطرح شده است. اگرچه محتوا متفاوت است اما فرایندها مشابه به نظر می‌آیند. علاوه بر کلیات، موارد متعددی از جزئیات آنها نیز با همدیگر همخوانی دارند. بنایراین می‌توان گفت که نظریه مازلو می‌تواند قالب مفهومی مناسبی برای درک داستان سیمرغ در نظر گرفت. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

17 - به کارگیری استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آردی‌اِی) در کتابخانه‌های سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی از دیدگاه کتابداران
طیبه شهمیرزادی فاطمه پازوکی محسن حاجی زین العابدینی

هدف: هدف کلی این پژوهش شناسایی وضعیت آشنایی و پذیرش استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آردی‌اِی) توسط کتابداران سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است. روش‌ پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی است که با روش پیمایشی میزان آشنایی 18 نفر از کتابداران شاغل در سازمان تحق أکثر

هدف: هدف کلی این پژوهش شناسایی وضعیت آشنایی و پذیرش استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آردی‌اِی) توسط کتابداران سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است. روش‌ پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی است که با روش پیمایشی میزان آشنایی 18 نفر از کتابداران شاغل در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با آردی‌اِی از طریق پرسشنامه در قبل و بعد از آموزش و میزان پذیرش قواعد از سوی آنان سنجیده است. رواییپرسشنامهاز روشاعتبارمحتوا و در سنجشپایایی آنضریبآلفایکرو نباخ831/.وبیشتراز6/بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شد. یافته‌ها: میزان آشنایی کتابداران نسبت به مفاهیم فهرست‌نویسی در پیش از آموزش به ترتیب به طور متوسط (65/43 درصد) و سپس کم (02/23 درصد) بوده است. اما پس از برگزاری کارگاه آموزشی یک‌روزه میزان آگاهی آن‌ها نسبت به این مفاهیم به متوسط (62/47 درصد) و سپس زیاد (81/23 درصد) تغییر نمود. در کل دیدگاه کتابداران نسبت به پذیرش آردی‌اِی موافق بوده است. نتیجه‌گیری: آمادگی و دیدگاه برای پذیرش قواعد توصیف و دسترسی به منبع (آردی‌اِی) از سوی کتابداران شاغل در کتابخانه‌های سازمان بالاتر از سطح متوسط است. ضرورت ارائه آموزش‌های کافی به کتابداران برای بهره‌گیری از نرم‌افزار بر اساس تغییرات جدید امتیاز بالایی آورده و جزء اولویت&lrm;‌های اصلی قرار می‌گیرد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

18 - مطالعه میزان رضایت‌مندی کاربران و کتابداران سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از محیط رابط کاربری نرم افزار سیمرغ، تحلیل عناصر و ویژگی‌های مطرح در آن
محمد رضا حسینی آبینه ئی ایرج رداد

هدف: هدف اصلی از این پژوهش، شناسایی و تحلیل عناصر و ویژگی‌های مطرح در رابط کاربر نرم افزار سیمرغ و تعیین میزان رضایت کاربران و کتابداران کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی از تعامل با این نرم‌افزار است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام گرفته است أکثر

هدف: هدف اصلی از این پژوهش، شناسایی و تحلیل عناصر و ویژگی‌های مطرح در رابط کاربر نرم افزار سیمرغ و تعیین میزان رضایت کاربران و کتابداران کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی از تعامل با این نرم‌افزار است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام گرفته است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه استاندارد QUIS بود که در میان کلیه کتابداران کتابخانه مرکزی آستان قدس و 386 نفر از کاربران نرم‌افزار سیمرغ که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده بدون جایگذاری انتخاب شده بودند، توزیع و جمع‌آوری شد. داده‌های گردآوری شده با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی و آزمون‌های آماری "علامت یک نمونه‌ای" و "فریدمن" مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد، شرکت‌کنندگان در این پژوهش در حد متوسطی از تعامل با نرم افزار سیمرغ رضایت داشته‌اند. در عین حال میانگین رضایت کتابداران نسبت به کاربران، به‌طور معناداری بیشتر است. همچنین بین میزان رضایت کاربران و کتابداران از تعامل با نرم افزار سیمرغ، برحسب سواد کتابخانه‌ای و نیز سابقه و میزان آشنایی آنها با این نرم افزار، تفاوت وجود دارد؛ اما متغیرهای جنسیت، حوزه شغلی، مقطع تحصیلی و همچنین سواد رایانه‌ای، تفاوت معناداری در میزان رضایت‌مندی کاربران به دنبال نداشته است. نتیجه گیری: از دیدگاه کاربران و کتابداران کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، کارآیی رابط کاربر نرم افزار سیمرغ در حد متوسط و در موارد اندکی متوسط به بالا است. با توجه بیشتر به هم‌خوانی عناصر و ویژگی‌های رابط کاربر این نرم افزار با نیازها نظرات و ویژگی‌های گروه‌های مختلف کاربران، می‌توان بر رضایت‌مندی آنها افزود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

19 - بررسی رابطة نمادپردازی‌های عرفانی دو اثر ئی‌چینگ و فنگ‌شن‌ین‌آی با منطق‌الطیر عطار؛ (سیمرغ، بط، خروس، غاز و درنا)
عظیم حمزئیان راحله میراخورلی

10.30495/mmlq.2021.680948

منظومه‌های رمزی و تمثیلی، که از شاهکارهای ادبی ایران زمین محسوب می‌شوند، نمونه‌هایی در سرزمین‌های دیگر، نظیر دو اثر از مشرق زمین به نام‌های ئی‌چینگ و فنگ‌شن‌ین‌آی دارند. پژوهش حاضر به شیوة تحلیلی ـ تطبیقی در نظر دارد به مقایسه‌ و مطابقت منطق‌الطیر با این دو کتاب بپردازد أکثر

منظومه‌های رمزی و تمثیلی، که از شاهکارهای ادبی ایران زمین محسوب می‌شوند، نمونه‌هایی در سرزمین‌های دیگر، نظیر دو اثر از مشرق زمین به نام‌های ئی‌چینگ و فنگ‌شن‌ین‌آی دارند. پژوهش حاضر به شیوة تحلیلی ـ تطبیقی در نظر دارد به مقایسه‌ و مطابقت منطق‌الطیر با این دو کتاب بپردازد. در هر سه اثر از پرندگانی چون سیمرغ، بط، خروس، غاز و درنا در حوزة سیروسلوک عرفانی سخن به میان آمده است. با توجه به قدمت این دو کتاب و تحقیقات انجام شده می‌توان گفت که چینیان در حوزة مذهب و برخی صنایع، متأثر از ایران پیش از اسلام بوده‌اند، اما پس از اسلام در حوزة فرهنگی و تجاری، هنر، نمادپردازی، داستان‌های ادبی و عرفانی، سبک‌های نگارش در متون نظم و نثر شباهتهای زیادی میان آنان وجود دارد‌ و در این میان، عطار مستثنی از این امر نبوده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که شباهت‌هایی میان الگوها، کنش‌ها و تناسب‌های (توجه به سیروسلوک، طهارت، تهذیب باطنی، دوری از خودفریفتگی، توجه به غایت‌الغایات و تحمل مشکلات و مصائب سلوک با اشراف اندیشه ابدیّت و جاودانگی) میان پرندگان یادشده در هر دو فرهنگ و ادب عرفانی وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

20 - تحلیل و تطبیق «منطق‌الطیر» عطار نیشابوری و رمان «کتاب سیاه» از اورهان پاموک
سمیرا جمالی قطلو ناصر علیزاده خیاط آرش مشفقی

10.30495/mmlq.2022.691129

اورهان پاموک، داستان‌نویس صاحب‌‌نام ترکیه، برخی آثار خود را تحت تأثیر ادبیات ایران و مطابق الگوهای موجود در شاهکار‌های ادب کلاسیک فارسی خلق کرده است. کتاب سیاه یکی از رمان‌های پاموک است که در آن، شیوه‌‌‌های نوین و مدرن داستان‌نویسی در غرب، با قصه‌ها و حکایات کهن ادبیات أکثر

اورهان پاموک، داستان‌نویس صاحب‌‌نام ترکیه، برخی آثار خود را تحت تأثیر ادبیات ایران و مطابق الگوهای موجود در شاهکار‌های ادب کلاسیک فارسی خلق کرده است. کتاب سیاه یکی از رمان‌های پاموک است که در آن، شیوه‌‌‌های نوین و مدرن داستان‌نویسی در غرب، با قصه‌ها و حکایات کهن ادبیات شرق، از جمله ادب فارسی، نزدیکی و خویشاوندی یافته است. پاموک در این رمان، توجه ویژه‌ای به عطار نیشابوری و منظومۀ منطق‌الطیر نشان داده و تلاش نموده است کار خود را با الگوی نمادین موجود در منطق‌الطیر مطابقت دهد. او از منطق‌الطیر به صورت پشتوانه‌ای محتوایی و ساختاری بهره برده و با ایجاد موقعیت‌های داستانی ویژه، در صدد بازنمایی وادی‌های طریقت در متن رمان خود برآمده است. این گفتار، با روش تحلیلی ـ تطبیقی، شیوة بهره‌مندی پاموک از اندیشه‌های عطار و چگونگی تأثیرپذیری او از منطق‌الطیر را بررسی کرده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد ظرفیت‌های عرفانی، تمثیلی و داستانی منظومۀ منطق‌الطیر و رمان کتاب سیاه از جهات مختلف همانندی دارد. در این رمان، ضمن بازنمایی معنایی مفاهیم عرفانی منطق‌الطیر، اشاراتی مستقیم به قصه‌های منطق‌الطیر و فرازهایی از داستان سفر مرغان به کوه قاف، به چشم می‌خورد؛ همچنین ذکر برخی نام‌ها به روشنی نشان می‌دهد که وجه بینامتنی ژرف و فراگیری میان رمان کتاب سیاه و منطق‌الطیر وجود دارد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

21 - مشابهات برخی از اسطوره‌های توتمیک ایرانیان و ترکان
فاطمه مدرسی الناز عزتی

این جستار، جایگاه توتمی جانوران حامی را در داستان‌های توتمیک ایرانیان و ترکان در نظر داشته است. در این راستا پس از ذکر پیشینة شکل‌گیری توتم در میان این اقوام، نخست ردپای توتم و نیای اساطیری ترکان، پثنه (paөana)، جست‌وجو و آنگاه روایات توتمیک ایرانیان بررسی خواهد شد. نتا أکثر

این جستار، جایگاه توتمی جانوران حامی را در داستان‌های توتمیک ایرانیان و ترکان در نظر داشته است. در این راستا پس از ذکر پیشینة شکل‌گیری توتم در میان این اقوام، نخست ردپای توتم و نیای اساطیری ترکان، پثنه (paөana)، جست‌وجو و آنگاه روایات توتمیک ایرانیان بررسی خواهد شد. نتایج پژوهش حاکی از این است که ضعف اوّلیّه قهرمان با کارکرد هوشمندانۀ توتم جانوری جبران شده است. جانوران توتمی از نظر داشتن چهره‌های دوگانه و ارزش¬های اساطیری متفاوت، در زندگی و مرگ قهرمان نقش¬های گوناگونی بر عهده گرفته‌اند و قهرمان قومی پرورش‌یافته به‌وسیله جانور توتمی با به‌دست آوردن ویژگی-هایی، شایستگی ورود به مأمن قوم خویش را یافته است. همچنین تمامی اقوام یادشده پس از عبور از مرحلۀ آهن به عرصه جهانی وارد شده‌اند و عبور از این مرحله، با خویشکاری آهنگران از نظر اساطیری در قدرت‌ یافتن و ظاهر شدن پادشاه/قهرمان در عرصۀ گیتی ممکن گردیده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

22 - بررسی بازتاب نزاع سیمرغ و اژدها در قالی‌های ایرانی با تکیه بر اسطوره‌ها و متون ادبی
زهرا عسگری فریده داوودی مقدم

نقوش قالی‌های ایرانی، حاوی روایاتی نمادین است که با الهام از اسطوره‌های ملی در متن و حاشیۀ قالی‌ها به زیبایی به تصویر کشیده شده‌اند. نزاع سیمرغ و اژدها یکی از این نقوش است که به شکل گرفت‌وگیر و در هیئت تقابل، رخ نموده است. بازتاب‌های نمادین هر یک از این دو اسطوره شامل ش أکثر

نقوش قالی‌های ایرانی، حاوی روایاتی نمادین است که با الهام از اسطوره‌های ملی در متن و حاشیۀ قالی‌ها به زیبایی به تصویر کشیده شده‌اند. نزاع سیمرغ و اژدها یکی از این نقوش است که به شکل گرفت‌وگیر و در هیئت تقابل، رخ نموده است. بازتاب‌های نمادین هر یک از این دو اسطوره شامل شاخصه‌هایی چون نمادهای اهورایی و اهریمنی، نیکی و شر، زمین و آسمان، مرگ و زندگی و روح و نفس است که با الویّت‌بخشی به اسطوره‌های بومی و در نظرگرفتن مواردی چون تکرار، بسامد و اصالت در این پژوهش مورد بررسی و واکاوی قرار می‌گیرند. یافته‌های پژوهش ناظر بر این است که ریشة اصلی این نزاع، بیانگر مفهوم خیر و شر برخاسته از تقابل اهورایی و اهریمنی این دو اسطوره و تأثیر رویکرد آیینی در شکل‌گیری این نزاع است. نزاعی که در آن، اهریمن با نماد مار و اژدها در حال ستیز با آیین تازه‌ای به نام مهر با نماد سیمرغ است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

23 - ایزد بهرام از روایت دینی تا حماسۀ ملّی (مطالعۀ موردی اوستا و شاهنامه)
زیبا اسماعیلی

چکیده ایزد بهرام، ایزدی بزرگ و قدرتمند در آیین مزدیسنا و ایزدی کهن و بسیار محبوب در میان آریایی‌هاست که در اوستا در ده کالبد مختلف جلوه می‌کند. با وجود حضور عمیق در روایت‌های دینی و محبوبیّت عمومی در میان مردم، در حماسه‌های ملّی ظهور محسوسی ندارد. در این تحقیق به روش أکثر

چکیده ایزد بهرام، ایزدی بزرگ و قدرتمند در آیین مزدیسنا و ایزدی کهن و بسیار محبوب در میان آریایی‌هاست که در اوستا در ده کالبد مختلف جلوه می‌کند. با وجود حضور عمیق در روایت‌های دینی و محبوبیّت عمومی در میان مردم، در حماسه‌های ملّی ظهور محسوسی ندارد. در این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی به این مسأله پرداخته می‌شود که ایزد بهرام در روایت‌های دینی (با تکیه بر اوستا) و روایت‌های ملّی (با تکیه بر حماسه فردوسی) با چه هیأتی حضور می‌یابد. نتایج بررسی ها نشان داد که ایزد بهرام در حماسۀ فردوسی با کالبد میش و پرندۀ وارغن جلوه می‌کند و به دلیل آمیختگی اسطورۀ وارغن و سیمرغ، در شاهنامه، سیمرغ به جای وارغن معرّفی می‌شود. خصوصیّت ویژۀ پرهای وارغنی که ایزد بهرام در او حلول کرده باشد، با اوست که خجستگی و برخورداری از نیرویی شگفت‌انگیز است. بهبود زخم‌ها، پیشگویی و آگاه بودن از اسرار آفرینش مرتبط با جایگاه ایزدی اوست. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

24 - تمثیل و نماد پیر در داستان سی مرغ و سیمرغ از منطق الطیر عطار
منیژه پولادی امیرحسین همتی عطا رادمنش

تجلی روح الهی در وجود انسان کامل را در عرفان به عشق به ذات حق تعبیر می‌کنند. در عرفان روح انسان در حال تعالی و سلوک به سوي حق است. انسان کامل در آخرین مرحلۀ سلوک (فنا) حقیقتی خداوند وار همچون سی مرغ عطار و سالکان واصل درآثار عرفانی می‌یابد. در عرفان مهم‌ترین ملاک سلوک س أکثر

تجلی روح الهی در وجود انسان کامل را در عرفان به عشق به ذات حق تعبیر می‌کنند. در عرفان روح انسان در حال تعالی و سلوک به سوي حق است. انسان کامل در آخرین مرحلۀ سلوک (فنا) حقیقتی خداوند وار همچون سی مرغ عطار و سالکان واصل درآثار عرفانی می‌یابد. در عرفان مهم‌ترین ملاک سلوک سالک، برخورداری وی از حضور پیری صاحب نفس و مرشدی دستگیر است. پدر، مرشد یا شیخ در عرفان، با بصیرت و روشنگري و تیزبینی سالکان و انسان‌ها را به صورت عام به سوي تهذیب نفس، حفظ منش و اخلاق دعوت می‌کند. عطار نیشابوری، شاعر و عارف بزرگ قرن ششم و هفتم، تمثیل را به عنوان پایه و اصل داستانهایش قرار داده است. وی در منطق الطیر معانی و مضامین بلند عرفانی از جمله مضموم پیر را به بهترین وجه در قالب تمثیل و نماد ارائه داده است. اهمیت حضور پیر و راهنما در نشان دادن راه به سالک، ضرورت پژوهش در این موضوع را ایجاد می‌کند. هدف از این پژوهش آن است که با روش توصیفی ـ تحلیلی وگردآوری کتابخانه‌ای به تبین تمثیل و نماد پیر و بیانِ نقشِ هدایتگری و ارشادی آن بپردازد و جنبه‌هاي دانایی، رهبری و مراد بودن آن را در شخصیت هدهد، در داستان سی‌مرغ و سیمرغ از منطق الطیر عطار، نمایان و تحلیل سازد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

25 - بررسی تطبیقی شخصیت زال و ایندره در شاهنامه و ریگ ودا
سعید شهرویی ابراهیم محمدی سیدمهدی رحیمی

هم سانی های زال با ایزد ـ پهلوانانی در اساطیر هند و ایرانی که در گذر روزگار در ساخت هایی دیگرسان نیز بازنموده شده اند، می تواند یادآور پیوستگی آن شخصیت ها در روزگاری ازلی یا اندیشۀ اسطوره پرداز نخستینه باشد؛ از این رو، در این جستار با روش توصیف و تطبیق، در پی بازشناخت أکثر

هم سانی های زال با ایزد ـ پهلوانانی در اساطیر هند و ایرانی که در گذر روزگار در ساخت هایی دیگرسان نیز بازنموده شده اند، می تواند یادآور پیوستگی آن شخصیت ها در روزگاری ازلی یا اندیشۀ اسطوره پرداز نخستینه باشد؛ از این رو، در این جستار با روش توصیف و تطبیق، در پی بازشناخت ریشه های داستان و شخصیت زال در اساطیر روزگار هند و ایرانی، نمونه هایی از همانندی زال با ایندرهَ، اورمزد، مهر و ورونا در ریگ ودا و شاهنامه نشان داده شده است. بر پایۀ این جستار، زال با دورشدن از خانواده و پرورش در کنام سیمرغ، به جایگاه ایزدینۀ خود در البرزکوه بازمی گردد و با پیوستگی به مهر و خورشید، بنیاد همانندی و شاید این همانی خود را با اسطورۀ ایندرهَ که در گذر روزگار گزاره هایی از اسطورۀ میتره (مهر) و ورونا (اهورامزدای اوستایی) را ستانده بوده است، استوار می کند. اسطورۀ گیاه سوما که نیروبخش ایندره و فراهم آورندۀ زمینۀ رویین تنی برای او است، در خویش کاری بنیادین خود یعنی درمان بخشی، به پَرِ درمان گرِ سیمرغ در حماسۀ ملی می ماند که زال را به رویین تنی رسانده بوده است. اسطورۀ گیاه سوما در داستان ایندره، با درخت همه تخمۀ درمان بخش که برپایۀ متون زردشتی، آشیان سیمرغ بر آن نهاده شده بود، نیز سنجیدنی است. همانندی های زال با ایندره که بسامدی درخور درنگ دارد، این انگاره را سامان می دهد که این دو پیوندی ریشه ای با یک دیگر دارند و یا نمایندۀ بن مایه هایی هم سان و پراهمیت بوده که در اندیشۀ نیاکان به گونه ای ویژه و برجسته تکرار می شده است و در پردازش داستان های حماسی ـ اسطوره ای روایی داشته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

26 - بررسی تطبیقی گارودای هندی و سیمرغِ مینیاتورهای ایرانی (عهد صفوی)
زهرا محسنی ابوالقاسم دادور سید علی اصغر میر فتاح

چکیده ایران و هند، از دیرباز دو تمدن کهن و غنی محسوب می&zwnj;شود که خاست&zwnj;گاه&zwnj;های مشترک فرهنگی&zwnj;شان باعث شده تا نمادها، نشانه&zwnj;ها و رمز&zwnj;هایی هم&zwnj;سان برای نسل&zwnj;ها و عصرهای پس از خویش، بجای گذارد. بررسی این اشتراکات فرهنگی و تمدّنی به مدد جست أکثر

چکیده ایران و هند، از دیرباز دو تمدن کهن و غنی محسوب می&zwnj;شود که خاست&zwnj;گاه&zwnj;های مشترک فرهنگی&zwnj;شان باعث شده تا نمادها، نشانه&zwnj;ها و رمز&zwnj;هایی هم&zwnj;سان برای نسل&zwnj;ها و عصرهای پس از خویش، بجای گذارد. بررسی این اشتراکات فرهنگی و تمدّنی به مدد جستار در نمادهای بجا مانده از آن اعصار طلایی، هر جوینده&zwnj;ای را به رازهایی نهفته در بطن تاریخ هدایت می&zwnj;کند. در نقاشی&zwnj;&zwnj;های ایران پس از اسلام، تصویر پرنده&zwnj;ای دیده می&zwnj;شود که از چشم&zwnj;انداز زیبایی&zwnj;&zwnj;شناختی، پرنده&zwnj;ای عظیم با بال&zwnj;های فراخ و رنگ&zwnj;های نیکو در میان عناصر طبیعت است. این پرنده که سیمرغ نامیده می&zwnj;شود، بی&zwnj;شک از مهم&zwnj;ترین بن&zwnj;مایه&zwnj;های اسطوره&zwnj;هاست که در شعر و ادب و فرهنگ گذشتۀ ما تجلّی بارز یافته است. گارودا در سنت ادبی - اساطیری هند همانند سیمرغ در فرهنگ ایران به شهریارپرندگان مشهور است؛ پرنده&zwnj;ایست از خدایان حیوانی، تند پروازتر از باد و مرکوب ویشنو که از احترامی بسیار نزد هندوان برخوردار است. نقش سیمرغ و گارودا از جمله زیباترین نقوشی است که به طرزی بسیار استادانه در تزیین بسیاری از آثار هنر اسلامی دوره صفوی، بویژه نگارگری کار شده&zwnj; است. این مقاله سعی دارد به بیان نمادین نقش سیمرغ و گارودا که در آثار نگارگری دوره صفوی تجسم یافته، بپردازد. بدین منظور در ابتدا گارودای هندی به همراه مشخصات آن و پس از آن، سیمرغِ مینیاتورهای ایرانی(عهد صفوی) به روش توصیفی مورد مطالعه قرار گرفته و در نهایت، برای تطبیق با یک&zwnj;دیگر سنجیده شده&zwnj;اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

27 - بررسی خوارق عادات یا خلاف آمد عادت‌ها در حماسه
محمد نوید بازرگان زهرا فرج نژاد فرهنگ

هم&zwnj;چنان&zwnj;که مبالغه یکی از شرط&zwnj;های گریزناپذیر توصیف صحنه&zwnj;های میدان&zwnj;های جنگیست، خلاف آمد عادات یا خوارق عادات، نیز یکی از ارکان اصلی شعر حماسی بشمار می&zwnj;رود. خوارق عادات در این مقاله، شامل نیروهای آسمانی، نیروهای زمینی، عوامل انسانی و امور جادو أکثر

هم&zwnj;چنان&zwnj;که مبالغه یکی از شرط&zwnj;های گریزناپذیر توصیف صحنه&zwnj;های میدان&zwnj;های جنگیست، خلاف آمد عادات یا خوارق عادات، نیز یکی از ارکان اصلی شعر حماسی بشمار می&zwnj;رود. خوارق عادات در این مقاله، شامل نیروهای آسمانی، نیروهای زمینی، عوامل انسانی و امور جادوییست و در شاهنامۀ فردوسی و چند اثر حماسۀ مذهبی، از جمله؛ حملۀ حیدریِ&zwnj; باذل مشهدی، حملۀ حیدریِ&zwnj; راجی کرمانی، خاوران&zwnj;نامه و علی&zwnj;نامه، بررسی شده است. مضامین این عنصر جدایی&zwnj;ناپذیر حماسه، در شاهنامۀ فردوسی که به تأثیر از فرهنگ باستانی ایران سروده شده، پررنگ&zwnj;تر از مضامین مشابه در حماسه&zwnj;های مذهبیست. بسامد نیروهای آسمانی در حماسه&zwnj;های مذهبی، بیش&zwnj;تر از شاهنامۀ فردوسی، و برعکس بسامد نیروهای زمینی، عوامل انسانی و امور جادویی در شاهنامه بیش&zwnj;تر از حماسه&zwnj;های مذهبیست تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

28 - صفیر سیمرغ در کارگاه عنکبوت
شهین اوجاق علی زاده

در این مقاله سخن از شیخ اشراق ، شهاب‌الدین سهروردی است که به صفیر سفیر عالم معرفت، شهید طریق غربت، سیمرغ قاف الفت، شهاب ثاقب افق آسمان حکمت، شهره است. این پژوهش به مقام صفیر سیمرغ می‌پردازد. بررسی و تحلیل اندیشه‌ای سترگ در اثری بزرگ، که به ظاهر رساله‌ای مجمل در عرفان و أکثر

در این مقاله سخن از شیخ اشراق ، شهاب‌الدین سهروردی است که به صفیر سفیر عالم معرفت، شهید طریق غربت، سیمرغ قاف الفت، شهاب ثاقب افق آسمان حکمت، شهره است. این پژوهش به مقام صفیر سیمرغ می‌پردازد. بررسی و تحلیل اندیشه‌ای سترگ در اثری بزرگ، که به ظاهر رساله‌ای مجمل در عرفان و بیان مدارج سلوک و اسرار معرفت است. این رساله در جای‌گاه کتابی مبسوط است که گویا به ضرورت تعلیم به صورت کوتاه و موجز درآمده است. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات سیمرغ

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية