تقابل اژدها با جانوران دیگر در اساطیر ایران و جهان
الموضوعات :
محمد عباسی زاده
1
(دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران)
سیدمحمود سیدصادقی
2
(استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
اژدها موجودی افسانه ای و عجیب که تقریباً به شکل سوسمار و یا مار غول پیکر تصویر شده و در تمامی اساطیر جهان نقش پررنگی دارد. این موجود اساطیری در فرهنگ تمام ملل به جز چین، نماد پلیدی و ناپاکی است که از دهانش آتش بیرون می جهد و دشمن انسان و موجودات دیگر است، و قصد دارد که انسان را از بین ببرد و جهان را نابود کند و در این نقش جنبه اهریمنی و دیوخویی آن بیش‌تر نمایان می‌شود. بر همین اساس، در افسانه ها و اساطیر جهان، قهرمانان و پهلوانان پیوسته با این حیوان بدسرشت، در نبرد هستند تا جهان را از وجود آن پاک کنند. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که این حیوان بدسرشت و اهریمنی، نه‌تنها با قهرمانان نبرد می کند، بلکه با موجودات و جانوران دیگر هم رابطه خوبی ندارد و شواهد و تصاویر به جا مانده از گذشته حکایت از آن دارد که با حیوانات افسانه ای دیگر نظیر سیمرغ و شیر هم در حال نبرد بوده است. در تصاویر به جا مانده، حتی نبرد دو اژدها نیز دیده شده است.
اریک فون، دنیکن. 1391ش، پیام آور گذشته‌ها، ترجمه: م. جواد، تهران: بیگوند.
امیدسالار، محمود. 1381ش، راز رویین‌تنی اسفندیار، جستارهای شاهنامه شناسی و مباحث ادبی، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
انجوی شیرازی، سیدابوالقاسم. 1384ش، گل به صنوبر چه کرد، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
انوری، حسن. 1382ش، فرهنگ سخن، تهران: سخن.
اوشیدری، جهانگیر. 1386ش، دانشنامه مزدیسنا، چاپ چهارم، تهران: مرکز.
بهار، مهرداد. 1362ش، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: توس.
پاک، عبدالصاح. 1391ش، افسانه‌های اقوام ایران، تهران: کتاب‌سرای تندیس.
پوپ، آرتوراپهام. 1387ش، سیری در هنر ایران، ترجمه: نجف دریابندری و دیگران، جلد 11 و 12، چاپ اول، تهران: علمی و فرهنگی.
پورداوود، ابراهیم. 2536، یشت‌ها، تهران: دانشگاه تهران.
خواجوی کرمانی. 1369ش، دیوان اشعار، به تصحیح احمد سهیلی خوانساری، چاپ دوم، تهران: پاژنگ.
خیریه، بهروز. 1381ش، نقش حیوانات در داستان‌های مثنوی معنوی، چاپ اول، تهران: نگارا.
دادور، ابوالقاسم و الهام منصوری. 1385ش، درآمدی بر اسطوره‌ها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان، تهران: دانشگاه الزهرا.
دانشپورپرور، فخری. 1376ش، نقش اژدها در هنر معماری ایران، مجموعه مقالات اولین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جلد 5، به کوشش باقر آیت اله زاده شیرازی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
رستگار فسایی، منصور. 1379ش، اژدها در اساطیر ایران، چاپ دوم، تهران: توس.
رستگار فسایی، منصور. 1379ش، فرهنگ نام‌های شاهنامه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رضی، هاشم. 1371ش، آیین میترائیسم، تهران: بهجت.
زکی، محمدحسن. 1366ش، تاریخ صنایع ایران بعد از اسالم، ترجمه محمد خلیلی، چاپ اول، تهران: اقبال.
سرکاراتی، بهمن. 1378ش، سایه‌های شکارشده، چاپ دوم، تهران: قطره.
شایگان، داریوش. 1346ش، ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، جلد 1، تهران: امیرکبیر.
شوالیه، ژان و آلن گرابران. 1385ش، فرهنگ نمادها، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
صدیقیان، مهین دخت. 1375ش، فرهنگ اساطیری- حماسی ایران(پیشدادیان)، جلد 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عفیفی، رحیم. 1374ش، اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته‌های پهلوی، تهران: توس.
فردوسی، ابوالقاسم. 1384ش، شاهنامه، به کوشش سـعید حمیـدیان، از روی چـاپ مسـکو، 4 مجلّـد، چاپ هشتم، تهران: نشر قطره.
فیتس جرالد، چالزپاتریک. 1384ش، تاریخ فرهنگ چین، ترجمه: اسماعیل دولتشاهی، تهران: علمی و فرهنگی.
کویاجی، جهانگیر. 1993م، بنیادهای اسطوره و حماسه ایران، تهران: آگه.
مختاری، محمد. 1371ش، اسطوره زال، چ 2، تهران: توس.
مسعودی، علی بن حسین. 1365ش، مروج الذهب، ج 1، به اهتمام ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.
مک کال، هنریتا. 1374ش، اسطوره و بازگشت جاودانه، ترجمه بهمن سرکاراتی، چاپ دوم، تهران: مرکز.
مولوی، جلال الدین محمد. 1379ش، مثنوی معنوی، مقدمه و تصحیح: محمد استعلامی، تهران: سخن.
واحد دوست، مهوش. 1379ش، نهادینه‌های اساطیری در شاهنامه فردوسی، تهران: سروش.
ویدن گرن، گئو. 1377ش، دین‌های ایران، ترجمه منوچهر فرهنگ، تهران: آگاهان ایده.
هال، جیمز. 1383ش، فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه: رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
مقالات
خزایی، محمد. 1389ش، «اصول و سنت‌های پایدار در هنر طراحی ایران»، کتاب ماه هنر، شماره 144، تهران.
رضابیگی، مریم. زمستان 1387ش، «مقایسه تطبیقی اساطیر ملل مختلف(ایران، چین، ژاپن، یونان، روم، هند، بین النهرین)»، ادبیات فارسی، دوره 5، شماره 20، صص175- 155.
_||_
Eric Von, Deniken. 2012, Messenger of the Past, Translation: M. Javad, Tehran: Bigund.
Omidsalar, Mahmoud 2002, The Secret of Esfandiar's Strong Body, Shahnameh Studies and Literary Issues, Tehran: Dr. Mahmoud Afshar's Endowment Foundation.
Anju Shirazi, Seyed Abolghasem. 2005, What did the flower do to the poplar, fourth edition, Tehran: Amirkabir.
Anwari, Hassan 2003, Sokhan Dictionary, Tehran: Sokhan.
Oshidari, Jahangir. 2007, Mazdisna Encyclopedia, fourth edition, Tehran: Center.
Bahar, Mehrdad. 1983, A Research in Iranian Mythology, Tehran: Toos.
Pak, Abdul Sah 2012, Legends of Iranian Tribes, Tehran: Tandis Library.
Pope, Arthropham. 2008, Viewing at Iranian Art, translated by Najaf Daryabandari et al., Volumes 11 and 12, First Edition, Tehran: Scientific and Cultural.
Purdavud, Ebraham. 2536, Yashtha, Tehran: University of Tehran.
Khajavi Kermani. 1990, Poetry Divan, edited by Ahmad Soheili Khansari, second edition, Tehran: Pajhang.
Kheiryeh, Behrooz. 2002, The Role of Animals in the Stories of Masnavi Manavi, First Edition, Tehran: Negara.
Dadvar, Abolghasem and Elham Mansouri. 2006, An Introduction to the Myths and Symbols of Iran and India in Antiquity, Tehran: Al-Zahra University.
Daneshpurparvar, Fakhri. 1997, The Role of Dragon in the Architectural Art of Iran, Proceedings of the First Congress of the History of Architecture and Urban Planning of Iran, Volume 5, by Bagher Ayatollahzadeh Shirazi, Tehran: Cultural Heritage Organization
Rastegar Fasaei, Mansour. 2000, The Dragon in Iranian Mythology, Second Edition, Tehran: Toos.
Rastegar Fasaei, Mansour. 2000, Shahnameh Dictionary, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
Razi, Hashem. 1992, Mithraism, Tehran: Behjat.
Zaki, Mohammad Hassan 1987, History of Iranian Industries after Islam, translated by Mohammad Khalili, first edition, Tehran: Iqbal.
Sarkarati, Bahman. 1999, Hunted Shadows, Second Edition, Tehran: Qatreh
Shaygan, Dariush. 1967, Religions and Philosophical Schools of India, Volume 1, Tehran: Amirkabir.
Shovaliye, Jean and Alain Grabran. 2006, Culture of Symbols, translation and research by Soodabeh Fazayeli, Tehran: Jeyhun.
Sediqiyan, Mahin Dokht. 1996, Iranian Mythological-Epic Culture (Pishdadian), Volume 1, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
Afifi, Rahim 1995, Iranian mythology and culture in the writings of Pahlavi, Tehran: Toos.
Ferdowsi, Abu al-Qasim 2005, Shahnameh, by Saeed Hamidian, from Moscow Press, 4 volumes, 8th edition, Tehran: Qatreh Publishing.
Fits Gerald, Chalzpatrick. 2005, History of Chinese Culture, translated by Ismail Dolatshahi, Tehran: Scientific and Cultural.
Koyaji, Jahangir. 1993, Foundations of Iranian Myth and Epic, Tehran: Agah
Mokhtari, Mohammad 1992, The Myth of Zal, V 2, Tehran: Toos.
Masoudi, Ali bin Hussein. 1986, Moravaj Al-Zahab, Vol. 1, by Abolghasem Payende, Tehran: Scientific and Cultural.
McCall, Henrietta. 1995, Myth and Eternal Return, translated by Bahman Sarkarati, second edition, Tehran: Markaz.
Mawlawi, Jalaluddin Mohammad 2000, Masnavi Manavi, Introduction and correction: Mohammad Estelami, Tehran: Sokhan.
Vahed Dust, Mahvash. 2000, Mythological Institutions in Ferdowsi's Shahnameh, Tehran: Soroush.
Widen Gran, Geo. 1998, Religions of Iran, translated by Manouchehr Farhang, Tehran: Agahan Ideh
Hall, James. 2004, Dictionary of Symbols in East and West Art, translated by Roghayeh Behzadi, Tehran: Contemporary Culture.
Articles
Khazaei, Mohammad 2010, "Sustainable Principles and Traditions in the Art of Design in Iran", Book of the Month of Art, No. 144, Tehran.
Reza Beigi, Maryam. Winter 2008, "Comparative comparison of myths of different nations (Iran, China, Japan, Greece, Rome, India, Mesopotamia)", Persian Literature, Volume 5, Number 20, pp. 175-155.
