تمثیل و نماد پیر در داستان سی مرغ و سیمرغ از منطق الطیر عطار

الموضوعات :

منیژه پولادی ¹ , امیرحسین همتی ² , عطا رادمنش ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
2 - مدیرگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

تاريخ الإرسال : 26 الخميس , شعبان, 1445 تاريخ التأكيد : 13 الأربعاء , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 13 الأربعاء , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: پیر, سیرو سلوک, نماد و تمثیل, منطق الطیر, هدهد, سی‌مرغ و سیمرغ,

ملخص المقالة :

تجلی روح الهی در وجود انسان کامل را در عرفان به عشق به ذات حق تعبیر می‌کنند. در عرفان روح انسان در حال تعالی و سلوک به سوي حق است. انسان کامل در آخرین مرحلۀ سلوک (فنا) حقیقتی خداوند وار همچون سی مرغ عطار و سالکان واصل درآثار عرفانی می‌یابد. در عرفان مهم‌ترین ملاک سلوک سالک، برخورداری وی از حضور پیری صاحب نفس و مرشدی دستگیر است. پدر، مرشد یا شیخ در عرفان، با بصیرت و روشنگري و تیزبینی سالکان و انسان‌ها را به صورت عام به سوي تهذیب نفس، حفظ منش و اخلاق دعوت می‌کند. عطار نیشابوری، شاعر و عارف بزرگ قرن ششم و هفتم، تمثیل را به عنوان پایه و اصل داستانهایش قرار داده است. وی در منطق الطیر معانی و مضامین بلند عرفانی از جمله مضموم پیر را به بهترین وجه در قالب تمثیل و نماد ارائه داده است. اهمیت حضور پیر و راهنما در نشان دادن راه به سالک، ضرورت پژوهش در این موضوع را ایجاد می‌کند. هدف از این پژوهش آن است که با روش توصیفی ـ تحلیلی وگردآوری کتابخانه‌ای به تبین تمثیل و نماد پیر و بیانِ نقشِ هدایتگری و ارشادی آن بپردازد و جنبه‌هاي دانایی، رهبری و مراد بودن آن را در شخصیت هدهد، در داستان سی‌مرغ و سیمرغ از منطق الطیر عطار، نمایان و تحلیل سازد.

المصادر:

1ـ پور نامداریان، تقی. 1364. داستان پیامبران در غزلیات شمس، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی 4#
2ـ دهخدا، علی اکبر.1377. لغت نامه، تهران: امیرکبیر#
3ـ رجایی بخارایی، احمد علی. 1375. فرهنگ اشعار حافظ، تهران: علمی#
4- زرین کوب، عبدالحسین . 1382. ارزش میراث صوفیه، چاپ یازدهم.انتشارات امیر کبیر#
5- فاضلی، مهبود.1375. سیمای پیر در آثار عطار نیشابوری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران#
6ـ عطار نیشابوری، شیخ فرید الدین.1366. منطق الطیر، به تصحیح و مقدمه و تعلیقات و حواشی دکتر محمد جواد مشکور، تهران: انتشارات الهام#
7- -------------------. 1372. منطق الطیر.مقامات طیور،به اهتمام سید صادق گوهرین،شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.#
8- --------------------- 1374. مقابله و تصحیح منطق الطیر، احمد خاتمی، تهران: پایا#
9ـ ــــــــــــــــــــــــــــــ. 1392. تذکرّة الاولیاء، بررسی، تصحیح متن، توضیحات و فهارس: محمد استعلامی، چاپ بیست و چهارم انتشارات زوار،#
10ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــ.1401 الهی نامه، به تصحیح و ترجمه محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات سخن.#
11- نسفی، عزالدین .1362. انسان کامل، تهران: کتابخانۀ طهوری#