سرود

حرية الوصول المقاله

1 - ویژگی‌های مشترک دو اثر حماسی ایران و آلمان
مهدی ممتحن کامبیز صفیئی

حماسه شاید قدیمی‌ترین ژانر و گونه روایی نباشد، اما به یقین مسلط‌ترین ژانر در تمام دوره‌های باستان و سده‌های میانی بوده است. حماسه و اسطوره در تمام فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌ها، چه به صورت شفاهی و چه به صورت نوشتاری دیده می‌شود. حماسه‌ها از اسطوره‌ها تغذیه می‌کنند و در بعضی أکثر

حماسه شاید قدیمی‌ترین ژانر و گونه روایی نباشد، اما به یقین مسلط‌ترین ژانر در تمام دوره‌های باستان و سده‌های میانی بوده است. حماسه و اسطوره در تمام فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌ها، چه به صورت شفاهی و چه به صورت نوشتاری دیده می‌شود. حماسه‌ها از اسطوره‌ها تغذیه می‌کنند و در بعضی فرهنگ‌ها ادامه آن‌ها هستند. ادبیات جهان سرشار از عناصر حماسی- اسطوره‌ای است. این مسأله در مورد ادبیات حماسی ایران و آلمان نیز در شاهنامه و سرود نیبلونگن به خوبی قابل مشاهده است. هر دو اثر به لحاظ زبانی و فرهنگی زیرمجموعه زبان‌های هندو-ژرمنی می‌باشند و در آن‌ها عناصر مشترک فراوانی به چشم می‌خورد. در این جستار نگارندگان سعی دارند ابتدا به پیشینه تاریخی هر دو اثر پرداخته و سپس به شکل مفصل به بررسی و مقایسه اَبرقهرمان- پهلوان(رستم و زیگفرید)، جهان‌بین، تفاوت دیدگاه و نیز ویژگی‌های مشترک حماسی این دو اثر جاودان در ادبیات حماسی ایران و آلمان بپردازند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

2 - بررسی جهان بینی در دو اثر اسطوره ای حماسی شاهنامه و سرود نیبلونگن
مسعود سلامی کامبیز صفیئی

اسطوره و حماسه به عنوان گونهای از فرهنگ عامه، پیش از ظهور ادبیاتپدید آمده و با ادبیات ملل ارتباط تنگاتنگی پیدا کرده است. با وجود تفاوتهایفراوان بین انسان ها و فرهنگ ها، از نظراسطوره و حماسه شباهت های مشترکفراوانی بین آنها وجود دارد. ادبیات جهان سرشار از عناصر حماسی اسطو أکثر

اسطوره و حماسه به عنوان گونهای از فرهنگ عامه، پیش از ظهور ادبیاتپدید آمده و با ادبیات ملل ارتباط تنگاتنگی پیدا کرده است. با وجود تفاوتهایفراوان بین انسان ها و فرهنگ ها، از نظراسطوره و حماسه شباهت های مشترکفراوانی بین آنها وجود دارد. ادبیات جهان سرشار از عناصر حماسی اسطوره -ایی است. این مسأله در مورد ادبیات ایران و آلمان نیز در شا هنامه و سرودنیبلونگن [Nibelungenlied] بهخوبی قابل مشاهده است. هردو اثر به لحاظزبانی و فرهنگی زیر مجموعه زبانهای هندو ژرمنی قرار دارند و در آنهاعناصر مشترک فراوانی به چشم میخورد. در این مقاله سعی می شود ابتداء بهمفاهیم و پیشینه تاریخی هردو اثر پرداخته شود و سپس به طور مفصل بهبررسی جهانبینی و تفاوت دیدگاه و ویژگیهای حماسی این دو اثر جاودان درادبیات حماسی ایران و آلمان نیز پرداخته شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

3 - تطبیق تشبیه ابیات حکمی بوستان و سروده های متنبی
محمد بهنام فر مجید خسوری

تشبیه یکی از بارزترین و بنیادی ترین شیوه های بیانی است که نفش عمده ای در خیال انگیزی و تاثیر کلام شاعران داشته است. در این مقاله به شیوه توصیفی -تحلیلی و تطبیقی تشبیهات موجود در ادبیات حکمی بوستان و سروده های جکمی متنبی از وجوه محتلف طرفین تشبیه -جسی و عقلی بودن -مفرد و أکثر

تشبیه یکی از بارزترین و بنیادی ترین شیوه های بیانی است که نفش عمده ای در خیال انگیزی و تاثیر کلام شاعران داشته است. در این مقاله به شیوه توصیفی -تحلیلی و تطبیقی تشبیهات موجود در ادبیات حکمی بوستان و سروده های جکمی متنبی از وجوه محتلف طرفین تشبیه -جسی و عقلی بودن -مفرد و مرکب بودن - وجه شبه بررسی گردیده و تحلیلی آماری از آن ها ارایه شده است. نتایج تحقیق حاکلی از آن است که هر جند سعدی و متنبی از انواع تشبیه از جمله مفرد -مرکب -مطلق-مضمر-بلیغ و موکد بهره گرفته اند ؛ ام در کاربرد تشبیه به لحاظ آماری با یکدیگر تفاوت هایی دارند. از دیگر نتایح تحقیق این است که تشبیهات سعدی در بیشتر موارد مفرد بلیغ- واضح و بدون تعقید است. اما گرایش متنبی به تشبیهات ضمنی-مقید و یا مرکب- معقد و غیر صریح بیشتر است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

4 - بررسی تطبیقی نبرد پدر و پسر در دو افسانه ژرمنی و« رستم و سهراب / هیلدبراند و هادوبراند » ایرانی
سیّد مسعود سلامى پرستو پنجه شاهى

افسانه ها و حماسه هاى اسطوره اى با بن مایه نبرد پدر و پسر، از مضامین مهیج اقوام آریایىو انعکاسى از پیکار مجاز و حقیقت هستند. وجود سلسله شباهات بى شمار بین حماسه رستم و سهراب و سروده ژرمنى هیلدبراند، حیرت و توجه بسیارى از محققین شرق و غربرا طى دو قرن اخیر معطوف خویش ساخت أکثر

افسانه ها و حماسه هاى اسطوره اى با بن مایه نبرد پدر و پسر، از مضامین مهیج اقوام آریایىو انعکاسى از پیکار مجاز و حقیقت هستند. وجود سلسله شباهات بى شمار بین حماسه رستم و سهراب و سروده ژرمنى هیلدبراند، حیرت و توجه بسیارى از محققین شرق و غربرا طى دو قرن اخیر معطوف خویش ساخته است. جستار حاضر، تلاشى است تا از گذر بررسى تطبیقى این دو حماسه، شناخت بیشترى درزمینه ریشه یابى کهن الگوها، چگونگى راه یابى و تثبیت آنها در بین ملل خویشاوند و یا احتمال الگوپذیرى آنها از یکدیگر حاصل شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

5 - تحلیل ستیزِ قدرت در شاهنامه (خاندان گشتاسپ) و سرود نیبلونگن از دیدگاه دیرینه‌شناسی و تبارشناسی فوکو
زهرا قربانی پور فرهاد طهماسبی ساره زیرک

10.30495/dk.2022.697638

از دیدگاه فوکو قدرت بر همة سازوکارهای تبادلات اجتماعی تسلط دارد و با حقیقت پیوند دارد. قدرت در هر جامعه و در هر دوره گفتمان‌های خاصی را به‌منزلة حقیقت تولید می‌کند تا براساس طرح سراسربین فوکو سوژه‌ها را نظارت، رام و هنجارمند کند و هویت ببخشد. فرایند قدرت با قدرت‌های گفت أکثر

از دیدگاه فوکو قدرت بر همة سازوکارهای تبادلات اجتماعی تسلط دارد و با حقیقت پیوند دارد. قدرت در هر جامعه و در هر دوره گفتمان‌های خاصی را به‌منزلة حقیقت تولید می‌کند تا براساس طرح سراسربین فوکو سوژه‌ها را نظارت، رام و هنجارمند کند و هویت ببخشد. فرایند قدرت با قدرت‌های گفتمانی، پنهانی و انضباطی (تبارشناسی) بر جزئی‌ترین کردارهایِ سوژه‌ها نظارت دارد. در این مسیر در برهه‌هایِ زمانی و مکانی گفتمان‌هایی تولید می‌شوند که فضایِ متخاصم و منازعاتِ معنایی ایجاد می‌کنند (دیرینه‌شناسی). از این دیدگاه جُستار حاضر با توجه ‌به وجود زیرساخت‌ها، واحدهای گفتمان‌ساز، کارکردهای گفتمانی و به‌ویژه گفتمانِ قدرت در داستان‌ خاندان گشتاسپ و سرود نیبلونگن به تحلیل و تطبیق می‌پردازد تا شیوة تولید گفتمان‌ قدرت و نسبت خاستگاه‌هایِ گفتمان‌ساز آن و نقش انسان در آن‌ها را بررسی کند. این پژوهش تحلیلی _ ‌توصیفی و تطبیقی است؛ نشان می‌دهد ساختار اصلی داستان گشتاسپ را گفتمان‌های هویت دینی ـ سیاسی، هویت سیاسی و هویت شاه ایرانی شکل داده‌اند. ساختار اصلیِ سرود نیبلونگن را گفتمان‌های‌ هویت دینی ـ سیاسی، هویت سیاسی، هویت شاه آلمانی و هویت طبقاتی (وزیر) شکل داده‌اند. در پایان نتیجه می‌گیرد گفتمان هویت دینی _ سیاسی با واحدهای گفتمان‌سازِ مقدس بودن و جادو، غلبة گفتمانی دارد و بر روی هویتِ گفتمان‌های دیگر تأثیرگذار است. قدرتمندترین و با دانش‌ترین شخصیت‌ها گشتاسپ و کریمهیلده هستند زیرا با روابطِ قدرت هنجارزده نشدند، عقایدِ شخصیت‌های دیگر را با عقاید خود همراه کردند؛ اسفندیار و زیگفرید هم ابتدا با روابطِ قدرت هنجارزده نشدند ولی بعد با مناسبات حاکم همسو شدند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

6 - کتابشناسی فرقه اهل حق «یارسان»
مهری رحیمی امیر اسماعیل آذر

فرقه‌ «اهل حق» یا «یارسان» که در قرن هفتم هجری به وسیله‌ سلطان اسحاق (صحاک) بنیان نهاده شد، از کهن‌ترین فرقه‌های تصوف است که از لحاظ تخلیط مذاهب اساطیری و گنوسی کهن نظیر بودایی، برهمایی، مانوی، یزیدی، زروانی، مزدکی، زردشتی، خرمدینی و...با آیین ترسایی و داستان‌های اسرایی أکثر

فرقه‌ «اهل حق» یا «یارسان» که در قرن هفتم هجری به وسیله‌ سلطان اسحاق (صحاک) بنیان نهاده شد، از کهن‌ترین فرقه‌های تصوف است که از لحاظ تخلیط مذاهب اساطیری و گنوسی کهن نظیر بودایی، برهمایی، مانوی، یزیدی، زروانی، مزدکی، زردشتی، خرمدینی و...با آیین ترسایی و داستان‌های اسراییلی و صوفیگری و درویشی و عرفان و فتوت و تعالیم باطنی فاطمی و صباحی و فرهنگ دروزی و حروفیگری و نقطویان و بکتاشی و نصیری و غالیگری شیعی، آیینی التقاطی به شمار می‌رود. تفکر غالب و مشترک آن ها با مذاهب اساطیری و باطنی آن است که در مورد خداوند، قایل به حلول و تجسد هستند و سیر تکامل صعودی و نزولی روح بشر را بعد از مرگ به صورت گردش‌های متوالی (تناسخی) و هزار و یک گانه در اجساد مختلف انسان و حیوان می‌دانند که اصطلاحاً به آن دونادون می‌گویند. این فرقه به «علی اللهی» نیز مشهورند چون به الوهیت امام علی(ع) معتقدند و در مراکزی به اسم «جم خانه» طی آداب و رسوم خاصی تشکیل جم می‌دهند و وجه مشخصه ظاهری آن ها داشتن «شارب» (سبیل)‌های پرپشت و آویخته روی لب است. مقاله حاضر تلاش دارد فهرستی از کلام‌ها و کتاب‌های چاپ و منشر شده اهل حق را به پژوهشگران معرفی نماید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

7 - بررسی توازی در سروده‌های فدوی طوقان شاعر زن معاصر فلسطین
بشری گودرزی روح الله صیادی نژاد امیر حسین رسول نیا

هدف این پژوهش بررسی سطوح توازی(آوایی،واژگانی ونحوی) و تاثیر آن در سروده های فدوی طوقان شاعر زن معاصر جهان عرب از فلسطین می باشد. وی یکی از شعرایی است که از پدیده توازی در سروده های خود استفاده کرده است .طرح تحقیق توصیفی –تحلیلی بود. با منابع کتا بخانه ای و مطالعات أکثر

هدف این پژوهش بررسی سطوح توازی(آوایی،واژگانی ونحوی) و تاثیر آن در سروده های فدوی طوقان شاعر زن معاصر جهان عرب از فلسطین می باشد. وی یکی از شعرایی است که از پدیده توازی در سروده های خود استفاده کرده است .طرح تحقیق توصیفی –تحلیلی بود. با منابع کتا بخانه ای و مطالعات کیفی به بررسی توازی در سروده‌های فدوی طوقان پرداخته شد. دستاورد تحقیق بیان گر آن است که در مبحث توازی، تکرار بیشترین اهمیت را دارد و یک عنصر ضروری در ایجاد موسیقی می‌باشد. فدوی طوقان از طریق به کار بردن این تکرار کلامی در سروده‌هایش زیبایی خاصی را ایجاد کرده است که یک خواننده‌ی آگاه با خواندن و شنیدن آن‌ها می‌تواند از این سروده‌ها لذت ببرد. فدوی طوقان در اشعارش از توازی در سه سطح آوایی، واژگانی و نحوی بهره برده است و این پدیده با ایجاد تشابه در ساختار متن، برجستگی شعر او را به طور چشمگیری بیشتر کرده است. وی با استفاده از تکرارِ صداها، حروف، واژگان و ترکیب‌ها علاوه بر برجستگی در سطح زبانی، سبب تأکید در سطح معنایی نیز شده است و این مطلب نشان می‌دهد که سازه‌های زبانی در انتقال مفاهیم اثر گذار می‌باشند. به نظر می‌رسد بسامد توازی در سطح آوایی بیشتر از سطوح واژگانی و نحوی است، چرا که در توازی واژگانی و نحوی، توازی آوایی نیز یافت می‌شود. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

8 - جایگاه زن و خانواده در سروده‌های سنایی و ابوالعلاء معری
حسین سلیمی احمدنور وحیدی

هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه زن و خانواده در سروده‌های سنایی و ابوالعلاء معری می‌باشد. جامعه پژوهش شامل دیوان اشعار سنایی و ابوالعلامعری است. نمونه پژوهش، ابیات گزینش‌شده از سروده‌های سنایی و ابوالعلا معری بود که بر مبنای نوع نگاه مثبت و منفی آنان نسبت به جایگاه زن و خان أکثر

هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه زن و خانواده در سروده‌های سنایی و ابوالعلاء معری می‌باشد. جامعه پژوهش شامل دیوان اشعار سنایی و ابوالعلامعری است. نمونه پژوهش، ابیات گزینش‌شده از سروده‌های سنایی و ابوالعلا معری بود که بر مبنای نوع نگاه مثبت و منفی آنان نسبت به جایگاه زن و خانواده انتخاب شدند. روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. برای تحلیل و مقایسه نگاه دو شاعر به موضوع، نمونه‌هایی از سروده‌های دو شاعر مطرح و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان‌داد که سنایی و ابوالعلاء معری دو شاعر نامی در ادب فارسی و عربی بودند که بیشتر از بقیه به تبیین و تحلیل جایگاه زن پرداخته‌اند. درعین‌حال، موارد همسان در جهان‌بینی آن‌ها نسبت به زن و بنیان خانواده و هم‌چنین، وجوه افتراق و تفاوت نیز در اندیشه‌ آنان کم نیست. طبق اندیشه‌های سنایی، گاهی اشعار اجتماعی در باب زن و خانواده تابع احساسات بود. در مقابل اندیشه‌ معری در باب زن و خانواده نه‌تنها ناشی از احساسات زودگذر نیست بلکه متأثر از یک نوع یأس و بدبینی عمیق فلسفی است که طی سالیان متمادی در درون او پرورده شده‌است. نکته دیگر این است که بسیاری از اظهارنظرها و بینش‌های معری و سنایی نسبت به زن متأثر از اجتماع و شرایط اجتماعی روزگار آن‌ها است و این در مورد سنایی بیشتر صدق می‌کند. ‌به عبارتی بسیاری از باورها و عقاید عامه‌ مردم جامعه در باب زن و خانواده در ذهن و زبان این دو شاعر نیز مؤثر افتاده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

9 - یادکرد شخصیت های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در مجموعه « سرود سپیده» حمید سبزواری
مریم حداد خانشان رستم امانی حمیدرضا فرضی

10.30495/farsij.2022.1920159.1445

اشعار تقدیمی به شخصیت‌های پایداری در یادکرد، گرامیداشت، بزرگداشت و سوگ سروده یکی از موضوعات اصلی شعر دفاع مقدس است. در این مقاله مجموعه سرود سپیده حمید سبزواری در موضوع یادکرد شخصیت‌های پایداری انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مورد بررسی قرار گرفته است، سبزواری به خاطر بازگویی أکثر

اشعار تقدیمی به شخصیت‌های پایداری در یادکرد، گرامیداشت، بزرگداشت و سوگ سروده یکی از موضوعات اصلی شعر دفاع مقدس است. در این مقاله مجموعه سرود سپیده حمید سبزواری در موضوع یادکرد شخصیت‌های پایداری انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مورد بررسی قرار گرفته است، سبزواری به خاطر بازگویی وقایع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، عنوان پدر شعر انقلاب اسلامی گرفته است، ایشان در بخشی از این مجموعه، اشعار تقدیمی برای شخصیت‌های انقلابی، رزمندگان و شهدای دفاع مقدس سروده است. در مورد امام خمینی(ره)، رهبر معظم آیت-الله علی خامنه‌ای، آیت‌الله مطهری، آیت‌الله طالقانی، آیت‌الله منتظری، آیت‌الله بهشتی، رجایی و باهنر، حسین آیت و مصطفی چمران، شعر تقدیمی مستقل دارد و اشعاری نیز برای کل رزمندگان و شهدای دفاع مقدس سروده است، شعر تقدیمی در تکریم امام خمینی(ره) بیشتر از دیگر شخصیت-هاست. نتایج بررسی این اشعار نشان می‌دهد: سبزواری با زبان ساده و عاری از تکلف و عناصر بلاغی متداول در ادبیات، شعر تقدیمی سروده است، مشخصه زبانی و بلاغی، به کارگیری واژه‌های آرکائیسم، عرفانی و آرایه‌های تشبیه و تلمیح است که بیشترین فراوانی را دارد. اندیشه شاعر در توصیف شخصیت‌ها، مدح و ستایش، وصف پایداری، دلاوری، رشادت آنها و سوگ سروده میباشد. در اثنای این مضامین نیز پیروزی انقلاب اسلامی، قیام امام خمینی(ره) بر علیه طاغوت و ارزشمندی شهادت را آورده است تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

10 - معراج و جلوه‌های عرفانی آن در خمسه امیرخسرو دهلوی
نورماه جمعه پور جواد کبوتری محمد شفیعی

10.30495/farsij.2023.1961690.1630

یکی از مباحث عرفانی کلامی در ادب فارسی، مسئله‌ی معراج و کیفیّت انجام آن است؛ توجه امیرخسرو دهلوی به این مسئله نشان از جایگاه آن در فکر و روش این شاعر برجسته‌ی فارسی دارد. مسئله‌ی معراج در آثار امیرخسرو تنها به عنوان یک مسئله‌ی دینی و کلامی مطرح نشده و ابعاد و جنبه‌های ع أکثر

یکی از مباحث عرفانی کلامی در ادب فارسی، مسئله‌ی معراج و کیفیّت انجام آن است؛ توجه امیرخسرو دهلوی به این مسئله نشان از جایگاه آن در فکر و روش این شاعر برجسته‌ی فارسی دارد. مسئله‌ی معراج در آثار امیرخسرو تنها به عنوان یک مسئله‌ی دینی و کلامی مطرح نشده و ابعاد و جنبه‌های عرفانی فراوانی دارد؛ نشان دادن و اشاره به وجوه مختلف عرفانی آن هدف این تحقیق می‌باشد. به هر حال معراج یکی از بن‌مایه های فکری خاص در فکر و شعر امیرخسرو می‌باشد که بررسی عرفانی این مبحث تا کنون جایگاه چندانی در تحقیقات فارسی نداشته؛ نوع روایت شاعر از معراج و کیفیت انجام آن از مباحث قابل تحلیل می‌باشد.کلیدواژگان:معراج عرفانی، پیامبر(ص)، امیرخسرودهلوی، خمسه.یکی از مباحث عرفانی کلامی در ادب فارسی، مسئله‌ی معراج و کیفیّت انجام آن است؛ توجه امیرخسرو دهلوی به این مسئله نشان از جایگاه آن در فکر و روش این شاعر برجسته‌ی فارسی دارد. مسئله‌ی معراج در آثار امیرخسرو تنها به عنوان یک مسئله‌ی دینی و کلامی مطرح نشده و ابعاد و جنبه‌های عرفانی فراوانی دارد؛ نشان دادن و اشاره به وجوه مختلف عرفانی آن هدف این تحقیق می‌باشد. به هر حال معراج یکی از بن‌مایه های فکری خاص در فکر و شعر امیرخسرو می‌باشد که بررسی عرفانی این مبحث تا کنون جایگاه چندانی در تحقیقات فارسی نداشته؛ نوع روایت شاعر از معراج و کیفیت انجام آن از مباحث قابل تحلیل می‌باشد.کلیدواژگان:معراج عرفانی، پیامبر(ص)، امیرخسرودهلوی، خمسه. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

11 - The Effect of Listening to English Songs on Iranian EFL Pre-intermediate Learners’ Listening Comprehension
مهین رضایی توران آهور

The aim of this study was to find out whether listening to English songs can improve pre-intermediate EFL learners’ listening comprehension. To this end, a non-randomized pretest-posttest control group design as one of the quasi-experimental research designs was e أکثر

The aim of this study was to find out whether listening to English songs can improve pre-intermediate EFL learners’ listening comprehension. To this end, a non-randomized pretest-posttest control group design as one of the quasi-experimental research designs was employed. The sample of the study consisted of 40 male and female English learners from two classes in an Institute in Marand, Iran. The two classes were randomly assigned into the experimental and control groups. Then, a PET test was used to check the homogeneity of both groups. The listening section of PET was also considered as the pretest of the study. Then, fifteen English songs were used in the experimental group during the treatment period. Each session, within 45 minutes, one song was played for and practiced with the learners. Meanwhile, the control group had their usual teacher -fronted class without listening to songs. At the end, both groups were post tested on their listening comprehension using the listening section of another version of PET. The collected data were analyzed using Independent-Samples and Paired-Samples t-tests. The results revealed a statistically significant improvement in the performance of the experimental group. It is implied that songs are not only an entertaining tool but they can also be used as a pedagogic material in improving learners’ listening comprehension. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

12 - سوگسروده ها و مصیبت خوانی ها در ادبیات استان بوشهر
حیدر منصوری سید احمد حسینی کازرونی سید جعفر حمیدی

منطقۀ بوشهر از نظر تاریخی دارای سابقه‌ای بسیار درخشان است. این اقلیم، یکی از مراکز مهم و قدیمی تمدن و فرهنگ ایران زمین محسوب می‌شود که دارای قدمت و تمدنی کهن است. این درخشش به ویژه در آواها، نواها و اشعار نوحه‌ها در آیین‌های سوگواری جلوۀ بیشتری دارد. با توجه به شرایط اق أکثر

منطقۀ بوشهر از نظر تاریخی دارای سابقه‌ای بسیار درخشان است. این اقلیم، یکی از مراکز مهم و قدیمی تمدن و فرهنگ ایران زمین محسوب می‌شود که دارای قدمت و تمدنی کهن است. این درخشش به ویژه در آواها، نواها و اشعار نوحه‌ها در آیین‌های سوگواری جلوۀ بیشتری دارد. با توجه به شرایط اقلیمی و محیطی، فرهنگ عامه و بافت سنتی غالب براین استان، نوحه در آن از جایگاه بالایی برخوردار است. در این میان نقش و اهمیت شعر در ساخت نوحه، جایگاهی درخور و شایسته است. شیوۀ این پژوهش کتابخانه‌ای است؛ اما در برخی از موارد از شیوۀ میدانی نیز استفاده شده‌است. دستاورد این پژوهش و هدف اساسی از طرح این مساله شناخت اشعار مختلف نوحه در زمینه‌های خاص از جمله ذکر، نوحۀ پیش‌خوانی، نوحۀ پامنبری، نوحۀ سینه‌زنی دوره‌ای، لایی‌لایی، سرود یا سرور، اشعارروضه، شبیه خوانی ذوالجناح، صبحدم، شبیه‌خوانی شام غریبان و دیگر آواها و نواهای خاص آیین عزاداری در استان بوشهر است. بررسی زبان، بیان، اندیشه، موسیقی و قالب اشعار این نوحه‌ها منعکس کنندۀ ویژگی تاریخ و فرهنگ غنی این استان است . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

13 - گونه‌های مختلف ترانه‌های عامیانه و شادمانه سرایی در شعر شاعران جنوب
سیدنیام الدین حسینی سیدمحمود سیدصادقی شمس الحاجیه اردلانی

بشر از گذشته‌های دور، چه در لحظه‌های تنهایی و چه در مراسمی مانند جشن‌های مذهبی، شکار و جنگ‌ها، همیشه ترانه‌هایی را زمزمه می‌کرده است. این ترانه‌های عامیانه از آغاز تاکنون با نام‌های متفاوتی معرفی‌شده‌اند. ترانه‌های عامیانه، ریشه در فرهنگ و آداب ‌و رسوم یک ملت دارد. مردم أکثر

بشر از گذشته‌های دور، چه در لحظه‌های تنهایی و چه در مراسمی مانند جشن‌های مذهبی، شکار و جنگ‌ها، همیشه ترانه‌هایی را زمزمه می‌کرده است. این ترانه‌های عامیانه از آغاز تاکنون با نام‌های متفاوتی معرفی‌شده‌اند. ترانه‌های عامیانه، ریشه در فرهنگ و آداب ‌و رسوم یک ملت دارد. مردم با این ترانه‌ها زیسته‌اند و شادی و اندوه خود را با آن ابراز نموده‌اند. با آن‌ها اعتراض و شکوه و شکایت خود را نشان داده‌اند. دراین‌ بین، فرهنگ مردم دشتی و مناطق دیگر استان بوشهر مورد توجه این نوشتار است. در این نوشتار با رویکرد متن‌شناسی و تحلیل درونی و کارکردهای فرهنگی- اجتماعی، این گونه‌های ادبی بررسی و واکاوی شده است. ترانه‌های عامیانه‌ای؛ همچون گل‌گلی، گل سوسنی، سوز سوز، زینو زینو و... مواد اصلی این تحقیق را تشکیل می‌دهد. در بررسی ملودی‌های این آوازها، به مؤلفه‌ها و سایر ویژگی‌های هرکدام از آن‌ها اشاره ‌شده، هم‌چنین به بررسی ادبیات و ابیات متناظر با هر کاربرد پرداخته‌شده است. با توجه به گوناگونی مقام‌ها، ترانه‌ها و نغمات، می‌توان به این نتیجه رسید که موسیقی و بومی سروده‌های شهرستان دشتی ازنظر کیفیت و کمیت، منحصربه‌فرد است و در ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و با توجه به صنعتی شدن شهرها و نیز با درگذشت راویان موسیقی اقوام، رفته‌رفته موسیقی این اقوام نیز رو به نابودی و یا فراموشی می‌رود. با بررسی و توضیح ساختار موسیقایی از موسیقی اقوام، سعی در حفظ و نگهداری، همچنین شناساندن این موسیقی به دیگر فرهنگ‌ها، خواهد شد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

14 - بررسی رابطه سرودهای ملی حماسی با انگیزش احساسات و همبستگی و غرور ملی
مریم سادات غیاثیان علی اکبر لبش

در هویت ایرانی، مولفه هایی نظیر مکان جغرافیایی، زبان فارسی، فرهنگ ایرانی، و معدودی عناصر دیگر دارای اهمیت هستند. سرودهای ملی حماسی را می توان حاصل جمع این سه مفهوم دانست زیرا با تکیه بر مفهوم سرزمین و استفاده از مفاهیم عمیق زبان فارسی و تاثیر گذاری از طریق فرهنگ ایرانی أکثر

در هویت ایرانی، مولفه هایی نظیر مکان جغرافیایی، زبان فارسی، فرهنگ ایرانی، و معدودی عناصر دیگر دارای اهمیت هستند. سرودهای ملی حماسی را می توان حاصل جمع این سه مفهوم دانست زیرا با تکیه بر مفهوم سرزمین و استفاده از مفاهیم عمیق زبان فارسی و تاثیر گذاری از طریق فرهنگ ایرانی که تحت تاثیر فرهنگ اسلامی است به ایجاد حس غرور ملی می پردازند. در این پژوهش سعی شد تعدادی از مولفه های هویت ملی موجود در سرودهای ملی حماسی مطالعه شوند و چگونگی تاثیر آن‌ها بر ایجاد حس غرور ملی مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی، روش گرد آوری داده ها میدانی و اطلاعات از طریق پرسشنامه گردآوری شده‌اند. یافته‌های تحقیق حاضر نشان می‌دهد که در مورد ورزشکاران آهنگ (موسیقی) سرود نسبت به متن تاثیر بیشتری بر ایجاد حس غرور دارد. اما با بررسی جمع کل داده‌ها می‌توان مشاهده کرد که بیشتر آزمودنی ها در مورد ایجاد حس غرور، گزینه اول را انتخاب کرده‌اند که نشان از تاثیر زیاد سرودهای ملی حماسی بر ایجاد حس غرور در ایرانیان دارد. در مورد تاثیر متن / موسیقی در ایجاد حس غرور، برتری متن بر موسیقی کاملاً مشهود است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

15 - تحلیل ساختار قافیه و ردیف در سروده های بومی کرمانی شهرستان شهربابک
فاطمه ریاحی عطامحمد رادمنش محبوبه خراسانی

10.30495/irll.2019.665356

شاعر شعر عامه به موسیقی توجه زیادی دارد زیرا موسیقی با تأثیر عاطفی؛ ذهن مخاطب را آماده دریافت پیام شعر می‌کند. از مهم‌ترین موارد موسیقی‌آفرین در شعر، قافیه و ردیف است که در شعر سنّتی فارسی و قالب دوبیتی جایگاه ویژه و ثابتی دارند. در این مقاله علاوه بر معرفی سروده‌های بو أکثر

شاعر شعر عامه به موسیقی توجه زیادی دارد زیرا موسیقی با تأثیر عاطفی؛ ذهن مخاطب را آماده دریافت پیام شعر می‌کند. از مهم‌ترین موارد موسیقی‌آفرین در شعر، قافیه و ردیف است که در شعر سنّتی فارسی و قالب دوبیتی جایگاه ویژه و ثابتی دارند. در این مقاله علاوه بر معرفی سروده‌های بومی و دوبیتی‌های محلی شهربابک، به تحلیل ساختار قافیه و ردیف پرداخته شده است. قافیه در سروده‌های بومی شهربابک همانند سایر لهجه‌ها بر اساس حروف قریب‌المخرج ساخته شده است نه یکسان‌بودن حرف قافیه که در دوبیتی‌های رسمی زبان فارسی رایج است. در لالایی‌ها و اشعار عروسی گاهی قافیه حذف و از ردیف برای ایجاد موسیقی استفاده می‌شود و یا از ضمیر الحاقی به عنوان قافیه استفاده می‌گردد. قافیه در بیش از ده درصد از دوبیتی‌های عامیانه شهربابک، مثنوی‌گونه است. قافیۀ حروف هم‌مخرج مثل م و ر یا م و ن، ل و ر در دوبیتی‌های عامیانه شهربابک از بسامد بیشتری برخوردار است. بیش از یک سوم دو بیتی‌های عامیانه شهربابک با ردیف همراه هستند. اکثر دوبیتی‌ها با ردیف فعلی آمده‌اند و فقط پنج درصد آن‌ها دارای ردیف غیرفعلی هستند. از کارکردهای ردیف در اشعار محلی، القای حس درونی شاعر، تقویت موسیقی شعر، کمک به انتقال مفاهیم، تأکید بر یک تصویر یا موضوع و ایجاد لذّت است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

16 - بررسی عشق و عاشقی در ترانه‌های عامیانۀ بندری هرمزگان
سهراب سعیدی سید برزو جمالیان زاده

ترانه‌های عامیانه در اصل، زبان حال و قال مردمی‌است که شاعر و ادیب نبوده‌اند اما ذوق شعرگویی و شور و حالی داشته‌اند. این ترانه‌ها از بدو پیدایش بشر وجود داشته است؛ در واقع، ترانه عمری به درازای عمر بشر دارد. در هرمزگان نیز از دیر زمان، موسیقی، ترانه و شعر وجود داشته و در أکثر

ترانه‌های عامیانه در اصل، زبان حال و قال مردمی‌است که شاعر و ادیب نبوده‌اند اما ذوق شعرگویی و شور و حالی داشته‌اند. این ترانه‌ها از بدو پیدایش بشر وجود داشته است؛ در واقع، ترانه عمری به درازای عمر بشر دارد. در هرمزگان نیز از دیر زمان، موسیقی، ترانه و شعر وجود داشته و در قالب‌های گوناگون سروده و اجرا می‌شده است. در استان هرمزگان، ترانه‌سرایی و ترانه‌خوانی نیز مانند شروه و دوبیتی از جایگاه رفیعی برخوردار است. با بررسی ابیات ترانه‌ها می‌توان به شناخت افراد جامعه‌ یا اهل ایل و طایفه‌ای پرداخت که فکر طبیعی خود را، دربارۀ واقعیات، اتفاقات، حوادث و مراسم محلی به‌کاربرده‌اند و شرح هر یک را با بیانی ساده و عامیانه از خود باقی گذارده‌اند. این مقاله عشق و عاشقی را در ترانه‌های عامیانه هرمزگان پی می‌گیرد و از این رهگذر به خصایص عشق و چگونگی ابراز احساسات ترانه‌های عاشقانه در هرمزگان می‌پردازد. نتایج به دست‌آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که عشق پاک و زن اثیری، مورد توجه شاعران عامۀ هرمزگان بوده است و ساختار زبانی ترانه برگرفته از زبان روزمره و کوچه ‌و ‌بازار و آکنده از کنایات و تکیه‌کلام‌ها و اشارات عامیانه است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

17 - نگاهی به بومی سروده های لرستان
آرش امرایی علی بازوند

10.30495/irll.2020.677871

ادبیات بومی، گنجینۀ شایسته‌‌ای است که از گذشتگان برای ما به ارث مانده است. این نوع ادبیات به معنای خاص خود به ادبیاتی گفته می‌شود که در منطقه‌‌ای خاص به وجود آمده باشد. ادبیات بومی لرستان یکی از بخش‌های ارزشمند ادبیات بومی اقوام ایرانی است. در این مقاله به بررسی بخشی از أکثر

ادبیات بومی، گنجینۀ شایسته‌‌ای است که از گذشتگان برای ما به ارث مانده است. این نوع ادبیات به معنای خاص خود به ادبیاتی گفته می‌شود که در منطقه‌‌ای خاص به وجود آمده باشد. ادبیات بومی لرستان یکی از بخش‌های ارزشمند ادبیات بومی اقوام ایرانی است. در این مقاله به بررسی بخشی از فرهنگ عامۀ مردم لرستان با عنوان بومی‌سروده‌ها می‌پردازیم و ضمن معرفی تاریخچۀ این سروده‌های بومی، جایگاه آن‌ها را در بین مردم لرستان بررسی می‌کنیم. همچنین ضمن معرفی انواع ادب محلی مردم لرستان، به معرفی چهل‌سرو (چهل سرود)‌، مور‌، لاوه لاوه (لالایی)‌، کارآواها‌، بیت مشگه‌، دایم بوی و عاشقانه‌ها به عنوان مهم ترین انواع بومی‌سروده‌های لرستان خواهیم پرداخت‌. با بررسی و معرفی بومی‌سروده‌های این مردم، این نتیجه حاصل شد که شعر و موسیقی، بخش جدایی‌ناپذیر زندگی مردم لرستان است و اگر بگوییم جان‌مایۀ فرهنگ عامۀ لرستان است سخنی گزاف نخواهد بود. مردم لر‌زبان برای همه جوانب زندگی خود از هنگام تولد تا لحظۀ مرگ‌، اشعار و موسیقی‌هایی دارند که در شرایط مختلف، کارکردهای متفاوتی دارند و با بهره‌گیری از این سروده‌ها، بخش‌های مختلف زندگی خود را لذّت‌بخش و خاطره‌انگیز می‌کنند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

18 - نگاهی به اشعار و ترانه ‏های عروسی در کهگیلویه
سید برزو جمالیان زاده محمدحسین کرمی جلیل نظری

در کهگیلویه، سرودها و آوازهای آهنگین و دل‌نشین با موضوعاتی مانند طول چپ (طبل چپ)، یاریار، اشعار حماسی، دی بلال، شروه (مرثیه)، اشعار طنزآمیز، اشعار و ترانه های عروسی دیده می‌شود. اشعار و ترانه های عروسی یکی از انواع شعر غنایی می‌باشند که بیشتر بین زنان متداول است و در تم أکثر

در کهگیلویه، سرودها و آوازهای آهنگین و دل‌نشین با موضوعاتی مانند طول چپ (طبل چپ)، یاریار، اشعار حماسی، دی بلال، شروه (مرثیه)، اشعار طنزآمیز، اشعار و ترانه های عروسی دیده می‌شود. اشعار و ترانه های عروسی یکی از انواع شعر غنایی می‌باشند که بیشتر بین زنان متداول است و در تمام مراحل عروسی (از خواستگاری تا زفاف)، گاه گروهی و گاه به تنهایی، به وسیلۀ زنان، اغلب در وصف داماد، عروس، افراد خانوادۀ آن‌ها، خوانده می شود. این ترانه ها در برخی از مناطق نام هایی خاص دارد. در این مقاله به ویژگی‌های این سرودها، انواع ترانه های بومی عروسی، دسته‌بندی اشعار سرو و شیرداماد، پرداخته می شود. این پژوهش با گردآوری به دو شیوۀ کتابخانه ای و میدانی و با تحلیل محتوا و رویکرد توصیفی انجام شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

19 - واکاوی مؤلفه‌های دینی در اشعار عامیانۀ بختیاری
حمید رضایی ابراهیم ظاهری عبدوند

10.30495/irll.2019.669565

شعر عامیانه، نقش مهمی در بازنمایی و نهادینه کردن هویّت، به‌خصوص هویّت دینی در فرهنگ بختیاری دارد. در این پژوهش، به بررسی مؤلفه‌های دینی در اشعار عامیانۀ بختیاری (کودکانه‌ها، اشعار مربوط به عروسی و سوگ‌ سروده‌ها) با روش توصیفی-تحلیلی پرداخته شده تا تصویری که از مفاهیم دی أکثر

شعر عامیانه، نقش مهمی در بازنمایی و نهادینه کردن هویّت، به‌خصوص هویّت دینی در فرهنگ بختیاری دارد. در این پژوهش، به بررسی مؤلفه‌های دینی در اشعار عامیانۀ بختیاری (کودکانه‌ها، اشعار مربوط به عروسی و سوگ‌ سروده‌ها) با روش توصیفی-تحلیلی پرداخته شده تا تصویری که از مفاهیم دینی در این اشعار بازتاب یافته است و کارکرد این مفاهیم در فرهنگ بختیاری مشخص شود. همچنین بررسی شده است که مؤلفه‌های دینی در کدامیک از اشعار مذکور، بیشتر بازتاب یافته است و چه تفاوتی در این زمینه دیده می‌شود. نام خداوند، پیامبر(ص)، حضرت علی (ع)، امام رضا(ع)، امامزادگان، قیامت، زیارت، کعبه، مشهد، کربلا، نماز، قرآن و مُهر، از مهمترین مؤلفه‌های دینی بازنمایی شده در این اشعار هستند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد در اشعار کودکانه، به صورت غیرمستقیم، کودک را ابتدا با صفات جمالی خداوند آشنا می‌کنند و به او آموزش می‌دهند که برای حل مشکلات، باید به خداوند توکل کرد و به پیامبر و امامان متوسل شد. در اشعار مربوط به عروسی بیشتر از اعتقادت مذهبی عروس و داماد سخن گفته‌می‌شود و این‌که خداوند و ائمه، رفع‌کنندۀ بلاها هستند. در سوگ‌سروده‌ها، بیشترین تنوع و بازتاب مؤلفه‌های دینی را می‌توان یافت. در این نوع، همواره هم از اعتقادات دینی شخص متوفی سخن گفته و هم از خداوند خواسته‌ شده است مشکلات و بیماری‌ها افراد را برطرف کند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

20 - تحلیل لایه‌های موسیقایی مهدوی‌سروده‌های بختیاری
فرهاد براتی عنایت اله محمودی

10.30495/irll.2022.1955663.1504

مهدوی‌سروده‌های معاصر غالباً به دلیل پرداختن به اندیشه‌های آزادی‌خواهانه، دادخواهی، ستیز با ستم و ترسیم جامعۀ آرمانی، از گیراترین و ارزشمند‌ترین انواع ادب پایداری و گونۀ آیینی به شمار می‌آیند. پرداختن به مهدویّت و انتظار، بعد از انقلاب اسلامی به دلیل رویکرد ایدئولوژیک ح أکثر

مهدوی‌سروده‌های معاصر غالباً به دلیل پرداختن به اندیشه‌های آزادی‌خواهانه، دادخواهی، ستیز با ستم و ترسیم جامعۀ آرمانی، از گیراترین و ارزشمند‌ترین انواع ادب پایداری و گونۀ آیینی به شمار می‌آیند. پرداختن به مهدویّت و انتظار، بعد از انقلاب اسلامی به دلیل رویکرد ایدئولوژیک حاکم بر انقلاب، به یک بن‌مایۀ پر‌رنگ در فضای شعر و ادبیّات ایران تبدیل شد. شاعران بختیاری نیز متأثر از فضای حاکم بر شعر این دوره و همچنین به دلیل باورمندی ایلوندان به آموزه‌های شیعی، به سرودن اشعار مهدوی پرداختند. تعداد مهدوی‌سروده‌های بررسی‌شده در این پژوهش، سی و یک سروده از هجده شاعر گویشی‌سرای بختیاری است که همگی در قالب کلاسیک سروده شده‌ و به چاپ رسیده‌اند. در پژوهش حاضر، لایه‌های موسیقایی مهدوی‌سروده‌های بختیاری بررسی و تأثیر زیبایی‌شناسی این لایه‌ها‌ بر کلان‌لایه تحلیل شده‌است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شاعران بختیاری در هنگام بهره‌گیری از امکانات صوتی و موسیقایی زبان، علاوه بر کارکرد تزیینی، به نقش‌مندی آواها و پیوند آن‌ها با موضوع توجّه جدّی داشته‌اند. در مهدوی‌سروده‌های بختیاری، هر سه سطح موسیقی بیرونی، درونی و کناری به فراخور درونمایه و متناسب با موضوع به کار گرفته‌شده‌اند. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

21 - آلوکه‌خوانی و کاربردهای آن در آیین جشن و سرور سیستان
فاطمه الهامی راضیه میرشکار

10.30495/irll.2023.1986409.1567

آلوکه در گویش سیستانی به معنای ترانه‌های عروسی است که در آیین پیوند ازدواج اجرا می‌شود. این ترانه‌ها در این منطقه به قدمت وجود انسان ریشه دارد و بیانگر غنای فرهنگی و تمدن کهن این خطه است. آلوکه در مضامین مذهبی، عشقی و تاریخی نیز در سیستان رایج است. اما این مقاله فقط به أکثر

آلوکه در گویش سیستانی به معنای ترانه‌های عروسی است که در آیین پیوند ازدواج اجرا می‌شود. این ترانه‌ها در این منطقه به قدمت وجود انسان ریشه دارد و بیانگر غنای فرهنگی و تمدن کهن این خطه است. آلوکه در مضامین مذهبی، عشقی و تاریخی نیز در سیستان رایج است. اما این مقاله فقط به بررسی آلوکه‌خوانی و کاربردهای آن در آیین جشن عروسی اختصاص دارد. پژوهش حاضر از طریق مصاحبه با گویشوران متعدد و استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام گرفته است. این پژوهش با بررسی مفهوم آلوکه،‌ وجه‌تسمیۀ آن، پیشینۀ تاریخی، اجراکنندگان، شیوۀ اجرا و انواع آن نشان می‌دهد که مردم سیستان چه اندازه به اجرای آیین عروسی با گویش محلی خود پایبند هستند و این نکته در فرهنگ آنان چه جایگاهی دارد. تطبیق شادی‌سروده‌های سیستان با نمونه‌های مشابه آن در دیگر نقاط ایران نیز نشان می‌دهد که اجرای شعر با آهنگ، در آیین‌های بومی و محلی اقوام ایرانی نقش بنیادینی دارد. از سوی دیگر، این مقاله با ذکر انواع آلوکه‌ها به بررسی ویژگی‌های ساختاری از وزن، ردیف و قافیه، قالب، زبان، محتوا و جنبه‌های ادبی آن پرداخته است. برخورداری از این همه ترانه و ترنّم برای بهره‌بردن از لحظه‌لحظۀ شادی‌ها بیانگر شور سرزندگی و نشاط جمعی مردم این خطّه است. برخورداری کامل آنان از شادی و سرور، اهمیت برگزاری یکی از اساسی‌ترین مسایل زندگی را نشان می‌دهد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

22 - Ethnobotanical study of Sojasrood medicinal plants (Zanjan Province)
مسلم سعادت پور حسین بارانی احمد عابدی سروستانی محمد رحیم فروزه

10.14196/JHD.2018.185

Background & Aim: Nowadays, medicinal plants play a special role in the health and well-being of the community and they are always at the forefront of scientific and research centers. Traditional medicine and ethnobotany are two of the topics of interest in many cou أکثر

Background & Aim: Nowadays, medicinal plants play a special role in the health and well-being of the community and they are always at the forefront of scientific and research centers. Traditional medicine and ethnobotany are two of the topics of interest in many countries in the world, including Iran which obtain from indigenous people in a region. Iran with a long historical, cultural and geographical diversity can be the origin suitable for such studies. The present study aims to collect, identify and Ethnobutanical study of medicinal plants of Sajasrood area and their traditional uses have been implemented. Experimental: In this study, which is a qualitative research in the field of ethnobotany, qualitative techniques for data collection was used such as an unstructured interview and participatory observation and some information including time of collection, ecological distribution, local name, therapeutic properties, method of use, and medication usage for plants were recorded. Results & Discussion: A total of 52 drug species belonging to 22 families were identified in the region. The highest number of species belongs to the Lamiaceae family with 11 species and the Asteraceae family with 7 species. The highest local application was also reported to gastrointestinal diseases treatment. Industrial/ Practical recommendation: It seems that ethnobotanical studies of plants are essential for herbal therapy and Iran has the potential to develop this field in medicine. Also, due to limitations in domestic resources, development of employment plans based on the cultivation and development of medicinal plants compatible with the ecological conditions of the area can be a good way to maintain resources. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

23 - واکاوی مفهوم نظربازی در شعر خواجوی کرمانی و شاه نعمت‌الله ولی
محمد سنجری نژاد ابوالقاسم رادفر حمید طبسی

نظربازی از بن‌مایه‌های پربسامد ادبیات عاشقانه و عارفانه است که در آثار بسیاری از بزرگان ادب فارسی، بازتاب قابل‌توجهی دارد. نظربازی نزد عارفان، بیانگر نوعی تجربۀ عرفانی است تجربه‌ای که عارف در عشق و عرفان به جایی می‌رسد که به هرچه می‌نگرد، خدا و جلوه‌های او را می‌بیند و أکثر

نظربازی از بن‌مایه‌های پربسامد ادبیات عاشقانه و عارفانه است که در آثار بسیاری از بزرگان ادب فارسی، بازتاب قابل‌توجهی دارد. نظربازی نزد عارفان، بیانگر نوعی تجربۀ عرفانی است تجربه‌ای که عارف در عشق و عرفان به جایی می‌رسد که به هرچه می‌نگرد، خدا و جلوه‌های او را می‌بیند و با آن‌ها نظربازی می‌کند. از جملۀ این عارفان، خواجوی کرمانی و شاه نعمت‌الله ولی است که نظربازی در اشعار آن‌ها، قابل تقسیم به نظربازی عرفانی و زمینی است. هدف از این جستار، مقایسه و تبیین تشابه و تفاوت مفهوم نظربازی در دیدگاه این دو شاعر است که با روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی این موضوع پرداخته شده است. حاصل پژوهش حاکی از آن است که شاه نعمت‌الله ولی با نظر به چهرۀ زیبارویان، تصویری از زیبایی خداوند را می‌نگرد و نظر او مبنای جسمی ندارد، اما خواجوی کرمانی، اساس و فلسفۀ بهره‌مندی انسان از نعمت بینایی را نظربازی و دیدن معشوق مجازی می‌داند به گونه‌ای که بخش اعظمی از ابیات مربوط به نظربازی او، خطاب به معشوق زمینی است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

24 - بررسی تطبیقی اسطوره «غربت روح» در سروده گنوسی مروارید و قصه غربت غربی سهروردی
نسرین وکیلیان فاطمه لاجوردی ابوالقاسم اسماعیل پور مطلق

10.30495/mmlq.2023.698527

باور به هبوط روح به سراپردۀ هستی و بازگشت آن به موطن و منزلگاه اصیل و آغازین خویش، جوهرۀ اصلی تعالیم و آموزه‌های مکتب گنوسی و اندیشه‌های سهروردی است. این باور، در دو داستان رمزی ـ تمثیلی سرودۀ مروارید (بازتابی از اندیشه‌های معرفت‌شناختی گنوسی) و قصۀ غربت غربی (بیانگر نظ أکثر

باور به هبوط روح به سراپردۀ هستی و بازگشت آن به موطن و منزلگاه اصیل و آغازین خویش، جوهرۀ اصلی تعالیم و آموزه‌های مکتب گنوسی و اندیشه‌های سهروردی است. این باور، در دو داستان رمزی ـ تمثیلی سرودۀ مروارید (بازتابی از اندیشه‌های معرفت‌شناختی گنوسی) و قصۀ غربت غربی (بیانگر نظام اندیشگانی شیخ اشراق) نمود و تجلی‌یافته است. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و رویکرد تحلیلی ـ تطبیقی، برآن است که محورهای اساسی جهان‌شناختی گنوسی و سهروردی را از خلال این دو رساله به تصویر بکشد، وجوه اشتراک و افتراق میان آن‌ها را بازخوانی کند و از این رهگذر، به دستاوردهایی در بررسی تطبیقی و بینامتنی میان این دو داستان برسد. به رغم وجود تفاوت‌های بسیار فکری میان این دو طیف اندیشه، یافته‌های پژوهش نشان از وجود اشتراکات بسیاری دارد. از درون‌مایه‌های مشترک میان این دو داستان، می‌توان به آموزه‌هایی همچون غربت‌آگاهی، جهان‌نگری شرقی ـ غربی، حضور پیر و راهنمای طریق، عنصر آگاهی‌بخشی و نیز ساختار رمزی و اسطوره‌ای هر دو داستان اشاره کرد؛ همچنین از وجوه تمایز میان این دو داستان، آموزه‌هایی چون بازگشت و تولد ثانوی، حضور مداخله‌گرانۀ الوهیت در هستی و جهان‌نگری غیر ثنوی است که در قصۀ غربت غربی بازتاب یافته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

25 - بررسی عناصر مشترک در شاهنامه و سرودنیبلونگن
کامبیز صفیئی

حماسه شاید قدیمی ترین گونه روایی نباشد، اما به یقین، مسلط ترین گونه در تمام دوره های باستان و سده های میانی بوده است. حماسه و اسطوره در تمام فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها، چه به صورت شفاهی و چه به صورت نوشتاری، دیده می شود. حماسه از اسطوره تغذیه می کند و در بعضی فرهنگ ها اد أکثر

حماسه شاید قدیمی ترین گونه روایی نباشد، اما به یقین، مسلط ترین گونه در تمام دوره های باستان و سده های میانی بوده است. حماسه و اسطوره در تمام فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها، چه به صورت شفاهی و چه به صورت نوشتاری، دیده می شود. حماسه از اسطوره تغذیه می کند و در بعضی فرهنگ ها ادامه آن است. ادبیات جهان سرشار از عناصر حماسی- اسطوره ای است. این عناصر در دو اثر برجسته در ادبیات ایران و آلمان، شاهنامه و سرود نیبلونگن، نیزبه روشنی دیده می شود؛ عناصر مشترکی چون پهلوانان اسطوره ای، وجود حیوانات مافوق طبیعی، جنگ و نبرد و کین خواهی و... . در این جستار، نگارنده ضمن بیان پیشینه تاریخی هر دو اثر، به طور مفصل، به بررسی و مقایسه اَبرقهرمان- پهلوان (رستم و زیگفرید)، جهان‌بینی، تفاوت دیدگاه، ویژگی‌های مشترک حماسی و تاریخی، و مضمون های مشترک این دو اثر جاودان در ادبیات حماسی ایران و آلمان پرداخته است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

26 - بررسی ویژگی های سبکی و تحلیل محتوایی شعر سپیده کاشانی (1313-1371)
محمود صادق زاده

سپیده کاشانی از شاعران متعهد انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی به شمار می رود که زندگی،اشعار و اندیشه های وی به لحاظ بیان مضمون های دینی،انقلابی،ادبیّات پایداری و دفاع مقدّس و بازتاب روی دادهای انقلاب اسلامی و جبهه و جنگ قابل توجّه و بررسی است.در این جستار،ضمن معرّفی سپیده و آ أکثر

سپیده کاشانی از شاعران متعهد انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی به شمار می رود که زندگی،اشعار و اندیشه های وی به لحاظ بیان مضمون های دینی،انقلابی،ادبیّات پایداری و دفاع مقدّس و بازتاب روی دادهای انقلاب اسلامی و جبهه و جنگ قابل توجّه و بررسی است.در این جستار،ضمن معرّفی سپیده و آثارش کوشش می شود،ابتدا،دوران شاعری اش و پس از آن ویژگی های سبکی وی از جنبه های:قالب های شعری و مختصّات بیانی و ادبی تحلیل و بررسی و سپس به تحلیل محتوایی و بررسی مضمون ها و درون مایه های اشعارش پرداخته شود. آثار ادبی سپیده بیشتر منظوم است که به همراه تنها اثر منثورش منتشر شده است.هر چند،سبک شعر سپیده بیشتر کلاسیک نو است،اشعار وی هم به قالب های سنّتی است و هم به شیوه ی نیمایی.دوران شاعری سپیده به دو مرحله ی پیش از انقلاب و پس از انقلاب تقسیم می شود و حوادث سیاسی،اجتماعی هر دو دوره،به ویژه دوره ی دوم، در آثارش تأثیر زیادی می گذارد. سپیده بیشتر شاعر زمان خود است و در خدمت انقلاب،دفاع مقدّس و ارزش های اسلامی.شعر وی هرچند،اغلب به لحاظ پیام رسانی و بیان مضمون ها و درون مایه ها اهمیّت دارد،با این حال برخلاف بیشتر شعر شاعران انقلاب از صورخیال و زیبایی ها ی سخن نیز برخوردار است. مهم ترین مضمون ها و درو ن مایه های شعر سپیده عبارتند از:غفلت ستیزی و دعوت به بیداری،انتظار موعود،حماسه ی حسینی،شهادت و شهید،ادبیّات پایداری و جبهه و جنگ،آموزه های دینی،قسط و عدل،مدح و منقبت پیامبر و ائمّه،ستایش شخصیّت های دینی،انقلابی و ادبی،سوگ سروده ها،مفهوم زندگی و مرگ و .... این موارد،با تجزیه و تحلیل آثار،زندگی و اندیشه های سپیده و با بهره جستن از پژوهش ها و نوشته های پراکنده در این زمینه، تحقیق و بررسی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

27 - تبیین رویکرد ادبی ابن شهرآشوب مازندرانی و بررسی سروده های وی
باقر قربانی زرین

سده ی ششم هجری دوران شکوفائی علوم ادبی واسلامی بود. دانشمندان بزرگی دراین دوران زیستند و آثاری گرانسنگ از خود برجای نهادند: طبرسی، ابوالفتوح رازی، زمخشری، بیهقی، ابن جوزی، ابن فتال نیشابوری وابن اثیر از شمار این عالمانند. یکی از این دانشمندان ذوالفنون ابن شهرآشوب مازندر أکثر

سده ی ششم هجری دوران شکوفائی علوم ادبی واسلامی بود. دانشمندان بزرگی دراین دوران زیستند و آثاری گرانسنگ از خود برجای نهادند: طبرسی، ابوالفتوح رازی، زمخشری، بیهقی، ابن جوزی، ابن فتال نیشابوری وابن اثیر از شمار این عالمانند. یکی از این دانشمندان ذوالفنون ابن شهرآشوب مازندرانی بودکه پس از بهره گیری از استادان نامی به تالیف آثاری ارزشمند دست یازید. تسلط ابن شهرآشوب برادبیات و شعر عربی در آثار او نمایان است . ازاو چند قطعه شعر نیز بر جای مانده است. وی در آثار قرآنی خود نیز از قواعد عربی و نحوی و صنایع ادبی و بلاغی فراوان بهره برده است. در این نوشتار جایگاه ادبی این عالم جامع واکاوی و سروده های وی ، تحلیل و بررسی شده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

28 - روایتی تازه از حکایت بوی جوی مولیان
درّه دادجو

حرکت دوشادوش شعر و موسیقی در بستر هنر ایران امری غیر قابل انکار است اما ، گاه در طول تاریخ ، یکی از این دو عنصر هنری ، بار سنگین تری را بر دوش کشیده است. در این پژوهش که کندو کاوی است در هنر دوگانه رودکی ضمن تحقیق و تطبیق در موارد مشابه، و با استناد به حکایت دوم از مقال أکثر

حرکت دوشادوش شعر و موسیقی در بستر هنر ایران امری غیر قابل انکار است اما ، گاه در طول تاریخ ، یکی از این دو عنصر هنری ، بار سنگین تری را بر دوش کشیده است. در این پژوهش که کندو کاوی است در هنر دوگانه رودکی ضمن تحقیق و تطبیق در موارد مشابه، و با استناد به حکایت دوم از مقالت دوم کتاب مجمع النوادر(چهارمقاله) به تحلیل دیدگاه های نظامی عروضی در باب تاثیرات شاعرانه کلام رودکی پرداخته شده‌است و در این میان شواهدی ارایه گردیده‌است مبنی براینکه علیرغم باور مولف چهار مقاله، عنصر تاثیر گذار بر امیر سامانی موسیقی رودکی بوده است و نه شعر وی . تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

29 - عشق واندوه در شخصیتهای زن دو اثر حماسی فارسی و آلمانی شاهنامه فردوسی و سرود نیبلونگن
الهام رحمانی مفرد

در هر فرهنگ و دوره ای زنان جایگاه متفاوتی دارند که این امر از ملیت و طرز فکر آنها نشات می گیرد. در میان بسیاری از بن مایه ها ی شیوه های رفتاری شخصیت های زن، عشق و پیامد های آن نقش مهم وتعیین کننده ای ایفا می کنند. در اثر حماسی فارسی شاهنامه فردوسی زنان با نژاد و فرهنگ ا أکثر

در هر فرهنگ و دوره ای زنان جایگاه متفاوتی دارند که این امر از ملیت و طرز فکر آنها نشات می گیرد. در میان بسیاری از بن مایه ها ی شیوه های رفتاری شخصیت های زن، عشق و پیامد های آن نقش مهم وتعیین کننده ای ایفا می کنند. در اثر حماسی فارسی شاهنامه فردوسی زنان با نژاد و فرهنگ ایرانی و غیر ایرانی به شکل متفاوتی رفتار می کنند. به همین ترتیب در اثر حماسی آلمانی سرود نیبلونگن بن مایه عشق و اندوه و نوع عملکرد شخصیت های زن در ارتباط با این بن مایه در روند داستان دارای جایگاه مهمی است. بررسی ارتباط میان ملیت و شیوه تربیتی شخصیت های زن در حماسه شاهنامه و سرود نیبلونگن در ابراز عشق، اندوه به عنوان پیامد عشق، تحول روحی زنان از طریق عشق و اندوه ناشی از آن و کین جویی به دلیل از دست دادن محبوب موضوع این مقاله می باشد. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

30 - تأثیر سرودهای پهلوانی در شکل¬گیری داستان‌های حماسی فارسی
فرزاد قائمی

شالودة قصه&zwnj;های حماسی را در میان اقوام مختلف بشری، سرودها و روایت&zwnj;های شفاهی پراکنده&zwnj;ای دانسته&zwnj;اند که توسط راویان و سرایندگان دوره گرد، سینه به سینه نقل شده است. این روایت&zwnj;ها گاهی همراه با موسیقی و حرکت&zwnj;های نمایشی و آیینی برای مردم و اشراف بو أکثر

شالودة قصه&zwnj;های حماسی را در میان اقوام مختلف بشری، سرودها و روایت&zwnj;های شفاهی پراکنده&zwnj;ای دانسته&zwnj;اند که توسط راویان و سرایندگان دوره گرد، سینه به سینه نقل شده است. این روایت&zwnj;ها گاهی همراه با موسیقی و حرکت&zwnj;های نمایشی و آیینی برای مردم و اشراف بوده که در حین روایت دستخوش دگرگونی&zwnj;های بنیادین نیز می&zwnj;شده است. در این جستار، ابتدا به نظریات پژوهشگران دربارة سرودهای شفاهی و راویان آنها در میان ملل مختلف جهان و نقش این اشعار در شکل&zwnj;گیری آثار حماسی بزرگ پرداخته شده، سپس شواهدی دربارة پیشینة شفاهی این روایت&zwnj;ها در ایران باستان و نقش اجتماعی و هنری گوسان&zwnj;های پارتی که اصلی&zwnj;ترین سهم را در تحقق این جریان عهده&zwnj;دار بودند، ارائه شده است. در نهایت سنت کتابت این روایت&zwnj;های شفاهی که در عصر ساسانی اوج گرفته، مورد بررسی قرار گرفته است، جریانی که تداوم آن در عصر اسلامی، در قالب ترجمة این آثار به عربی و فارسی و بازآفرینی شاعرانة آنها توسط شاعران ایرانی، نهضت شاهنامه سرایی در ایران خاوری و متعاقباً گنجینة غنی ادبیات حماسی فارسی را تشکیل داده است. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

31 - وزیران عصر حافظ در دیوان حافظ
ایرج شهبازی

این مقاله، پس از مقدمه ای کوتاه درباره مفهوم وزارت در ادب فارسی، به بررسی زندگی وزیران عصر حافظ پرداخته است. خواجه عمادالدین محمود کرمانی، خواجه برهان الدین فتح الله، خواجه قوام الدین محمد صاحب عیار و جلال الدین تورانشاه، چهار وزیری هستند که حافظ به آنها علاقه ویژه داشت أکثر

این مقاله، پس از مقدمه ای کوتاه درباره مفهوم وزارت در ادب فارسی، به بررسی زندگی وزیران عصر حافظ پرداخته است. خواجه عمادالدین محمود کرمانی، خواجه برهان الدین فتح الله، خواجه قوام الدین محمد صاحب عیار و جلال الدین تورانشاه، چهار وزیری هستند که حافظ به آنها علاقه ویژه داشته و اشعاری در ستایش آنها سروده است. بررسی اشعار حافظ در ستایش وزیران یاد شده، با نگاهی تاریخی موضوع اصلی این مقاله است. مطالعاتی از این دست می تواند پرتوی نو بر عصر حافظ بیفکند و در نهایت گامی کوچک در جهت تدوین تاریخ جامع ادبیات فارسی به حساب آید. تفاصيل المقالة

حرية الوصول المقاله

32 - با ساز کنِ چنگِ شعرِ مثنوی (سیمای حسام‌الدین چلبی در مثنوی)
محمد بهنام فر موسی الرضا ربانی خواه

حسام‌الدین چلبی از مریدان و نزدیکان ویژه مولانا بوده، نقشی بارز در آفرینش مثنوی و جهت‌دهی و گسترش آن داشته است. تأثیر او بر حضرت خداوندگار بحدی بوده است که به خواهش او سرودن مثنوی را آغاز کرد و هرگاه حسام‌الدین حضور نداشت، مولانا رغبتی به سرودن نداشت. از آن جا که جاذبه‌ أکثر

حسام‌الدین چلبی از مریدان و نزدیکان ویژه مولانا بوده، نقشی بارز در آفرینش مثنوی و جهت‌دهی و گسترش آن داشته است. تأثیر او بر حضرت خداوندگار بحدی بوده است که به خواهش او سرودن مثنوی را آغاز کرد و هرگاه حسام‌الدین حضور نداشت، مولانا رغبتی به سرودن نداشت. از آن جا که جاذبه‌های انسان‌های از خود رسته می‌تواند انگیزه بخش عارفان در بیان لطیفه‌های عشق الاهی باشد، مولانا در دوران مصاحبت با او از جاذبه‌های نرم و نوازش‌گر مریدش به آرامش و سرودن دست یافت. آرامشی که نتیجه‌اش مثنوی مولاناست. علاقه و عنایت مولانا به مریدش بدان حد است که شناخت مراد از مرید مشکل است. سخن از حسام‌الدین که به تعبیر مولانا ضیاءالحق، حیات دل، صقال روح، سلطان الهدی و صورت‌گر و جان بخش مثنوی است، در مثنوی جای‌گاهی ویژه‌ دارد، تا جایی که مولانا هدف خود را از مثنوی، حسام‌الدین می‌داند، هرچند در جایی که لازم است ـ مقدمة دفتر دوم ـ او را با لطفی قهرآمیز مورد خطاب قرار می‌دهد، تا شرط آینگی بودن مردان خدا را فروگذار نکرده باشد. این مقاله ابتدا به شرحی مختصر از زندگی حسام‌الدین می‌پردازد، سپس نقش حسام‌الدین در آفرینش مثنوی بیان می‌گردد و سرانجام چهرة معنوی حسام‌الدین و تأثیرات او بر مولانا از لابه‌لای ابیات مثنوی نمایانده می‌شود. تفاصيل المقالة

فهرس المقالات سرود

سند

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية