بازتاب چالش های محمد تقی بهار با پهلوی اول، در آئینۀ سروده های او
الموضوعات :
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران.
الکلمات المفتاحية: رضاشاه, سروده ها, شعراستناد, دیکتاتوری,
ملخص المقالة :
بعضی سرودههای شاعران فارسی زبان بازتاب وقایعِ روزگار، حقایق و دلایل رخدادِ آنهاست. پس از مشروطه بسامد این اشعار فزونی میگیرد. بسیاری از سرودههای بهار، شاعر، سیاستمدار و محقق بزرگ این عصر آئینۀ اتفاقات روزگار و مبیّن ارتباط مشوّش وی با پهلوی اول و شرحِ مخالفتها، انتقادات، پندها و گاه مدایحِ اجباری و از سرِ ترس و تقیّه اوست که هر کدام به عنوان یک شعراستنادِتاریخی، شایستۀ بررسی است. او پیش از رضاخان به عرصۀ سیاست گام نهاده و سالها پس از وی در متن وقایع حضور داشته است. ملکالشعرا مانند بسیاری از روشنفکران روزگارش، در آغازِ پیدایی رضاخان در سپهر سیاسی آشوب زده ایران، امید داشته از جدیت و استقامت او برای رهایی کشور از آشفتگی و تجزیه استفاده کند؛ سپس درمییابد وی عنصری وابسته است -که با وجود میل شخصی و تلاشهای مؤثر برای پیشرفت کشور- با دیکتاتوری فزاینده، عملاً برای نابودی دستاوردهای مهم مشروطه همچون قانون، آزادی و مجلس کمر بسته است، بنابراین در مسائل مهمی با وی مخالفت میکند. تحلیل سرودههای بهار در ارتباط با پهلوی اول علاوه بر آشکار ساختن ارزشهای ادبیشان از جهت نقل وقایع و ارزیابی رویدادها سودمند است. در این مقالۀ تحلیلی – توصیفی با تکیه بر اشعار بهار -که از دیوان او یا آثار دیگر به دست آمده- به بررسی ارتباط این دو چهرۀ نامی پرداخته و نشان داده شده، این ارتباط سخت از فرصت طلبی و قدرتمندی هر کدام و مقتضیات زمان تأثیر گرفتهاست.
کتاب¬ها
آجودانی، ماشاءالله. (1387). یا مرگ یا تجدد، تهران: اختران.
آرین پور، یحیی. (1372). از صبا تا نیما، تهران: زوار.
آشوری، داریوش. (1383). دانشنامۀ سیاسی، تهران: مروارید.
بهار، ملک الشعرا. (1371). تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، تهران: امیرکبیر.
بهار، ملک الشعرا. (1387). دیوان اشعار ملک الشعرای بهار، تهران: نگاه.
جدیدی، حمیدرضا. (1391). خاک وطن که رفت... (دفتری در تاریخ و شعر مشروطیت و بازتاب وقایع در سروده¬ها)، محلات: دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات.
حافظ، شمس¬الدین محمد. (1370). دیوان حافظ، تصحیح قزوینی- غنی، به کوشش و تعلیقات عبدالکریم جُربزه¬دار، تهران: اساطیر.
حیدری نژاد، محمدرضا. (1388). شیوه ارائه نوشتاری و گفتاری، تهران: جهان نو.
زرینکوب، عبدالحسین. (1373). با کاروان حُلّه، تهران: علمی
سپانلو، محمدعلی. (1369). چهار شاعر آزادی، تهران: نگاه.
سپانلو، محمدعلی. (1382). بهار، محمدتقی، ملک الشعرا، تهران: طرح نو.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). با چراغ و آینه در جستجوی ریشه¬های تحول شعر معاصر، تهران: سخن.
ضابطی، سمیرا. (1395). بهار در گذر مشروطه، کرج: چکامۀ باران.
فرخی سیستانی. (1378). دیوان حکیم فرخی سیستانی، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: زوار
مکی، حسین. (1363). تاریخ بیست سالۀ ایران، تهران: ثالث.
مقالات
بهار، چهرزاد. (1397). جستارهایی در نسبت محمدتقی بهار با سیاست در گفت¬وگو با چهرزاد بهار. روزنامه جوان آنلاین، 19 مرداد 1397.
جدیدی، حمیدرضا. (1397). تحلیل شعراستنادهای تاریخی مشروطه در دیوان بهار. پژوهشی تاریخ، 13(51)، 7-35.
حاجی¬زاده، مریم، و مشهدی میقانی، ساره. (1397). دیدگاه محمدتقی بهار نسبت به قدرت¬گیری رضا شاه پهلوی (1299-1320). تاریخ پژوهی، 17(72)، 46-70.
حسنی باقری شریف آبادی، مهدی. (1384). بررسی ادبیات سیاسی ایران در دوره پهلوی اول. علوم سیاسی، 8(31)، 59-76.
ذوعلم، علی. (1384). تأملی در مفهوم چالش، واژۀ چالش در ادبیات اجتماعی ایران. زمانه، 4(36)، 34-37.
رضایی، رمضان. (1398). بررسی تطبیقی حبسیات ملک¬الشعرای بهار و احمدصافی نجفی. پژوهشنامۀ ادب غنایی (زبان و ادبیات فارسی)، 17(32)، 135-158.
سنچولی، عباس، و تیموری، عبدالله. (1396). بهار، تقیه، رضاخان (بررسی و تطبیق عملکرد ملک¬الشعرای بهار در برابر رضاخان، با تأکید بر اصل تقیه). همایش ملی ملک الشعرای بهار، مشهد.
شعبانزاده، مریم. (1386). بهار در بند. زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، 5(8)، 73-88.
طالب¬زاده، نوشین، و حسام¬پور، سعید. (1398). بررسی و تحلیل شکوائیه در شعر ملک الشعرای بهار. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، 11(39)، 31-51.
فرضی، حمیدرضا، و علیپوران، الهام. (1390). بررسی تطبیقی حبسیات ملک¬الشعرای بهار و ناظم حکمت. مطالعات ادبیات تطبیقی، 5(18)، 111-134.
مدرسی، فاطمه، و فرهادنیا، حسین. (1390). موضع محمدتقی بهار به جمهوریت رضا خان، مطالعات فرهنگی. پژوهش نامۀ انجمن ایرانی تاریخ، 2(8)، 89-115.
معظم¬پور، اسماعیل. (1380). هویت فرهنگی در عصر رضاشاه. نامه پژوهش، (22-23)، 33-51.
References
Books
Ajoodani, M. A. (2008). Or Death or Revival, Tehran: Akhtaran. [In Persian]
Arianpoor,Y. (1993). From saba till Nima (two volumes), Tehran: Zavvar. [In Persian]
Ashouri, D. (2004). The Political Encyclopedia, Tehran: Morvarid. [In Persian]
Bahar, M. A. (2008). Malek Al -shoara poems`s Divan, Tehran: Negah. [In Persian]
Bahar,M. A. (1998). brief history of Iran political parties, Tehran: Amir kabir. [In Persian]
Hafiz, Sh. M. (1991). Hafiz's Divan, Ghani-Ghazvini correction, by Jorbozehdar Abdolkarim, Tehran: Myths.
Heydarinejad, M. R. (2009). Written and spoken presentation method, Tehran: Jahane no. [In Persian]
Jadidi, H. R. (2012). The soil of country is lost...(A book about history and poetry of constitution and reflection of events in verses), Mahallat Islamic Azad University, Mahallat unit. [In Persian]
Makki,H. (1984). twenty years history of Iran, Tehran: Sales. [In Persian]
Sepanloo, M. A. (1990). four poets of freedom, Tehran: Negah. [In Persian]
Sepanloo, M. A. (2003). Bahar ,Muhammad taqi , Malek Al-shoara, Tehran: Noo Tarh. [In Persian]
Shafiee kadkani,M. A. (2011). with Cheragh and Ayeneh (mirror). In search of roots of changes modern poem,Tehran: Sokhan. [In Persian]
Sistani Farrokhi. (1999). Sistani Farrokhi Hakim's Divan, edited by Muhammad Dabir Siaghi, Tehran:Zavvar. [In Persian]
Zabeti,S. (2016). Bahar in pass of constitution, Karaj: Baran Chekameh. [In Persian]
Zarinkoob, A. H. (1994). by Holleh Karvan, Tehran: Elmi. [In Persian]
Articles
Bahar, Ch. (2018). searches in relative to Muhammad Taqi Bahar with policy in conversation with Chehrzad Bahar, on -line Javan newspaper, 19 Mordad of 1397. [In Persian]
Farzi, H. R, & Alipouran, E. (2011). A comparative study of retentions of Bahar MalekAl-shoara and regulator of philosophy. Comparative Literature Studies, 5(18), 111-134. [In Persian]
Hajizadeh, M., & Mashhadhi Miqhani, S. (2017). View (opinion) of Bahar Muhammad taqi in relation to become power Pahlavi Reza Shah (1299-1320). History of Research, 17(72), 46-70. [In Persian]
Hosni Bagheri Sharifabadi, M. (2005). Analysis of Iranian political literature in the first Pahlavi period. Political Science, 8(31), 59-76. [In Persian]
Jadidi, H. R. (2017),Analysis of poem about historical documents of constitution in Bahar's Divan,theoretical and investigation section of history, Research of History, 13(51), 7-35. [In Persian]
Moazzampour, I. (2001). cultural identity at age of Reza Shah. Research Journal, (22-23), 33-51. [In Persian]
Modarresi, F., & Farhadania, H. (2011). in situation of Bahar Muhammad taqi to republican of Reza Khan. Journal of the Iranian History Association, 2(8), 115-89. [In Persian]
Rezaei, R. (2018). comparative study of retention verses of Bahar Malek Al-shoara and Najafi Safi Ahmad. Research Journal of Ghanaian Literature (Persian Language and Literature), 17(32), 135-158. [In Persian]
Sancholi, A., & Timuri, A. (2016). Bahar, Taqiyeh, Reza Khan (examining and comparing the performance of Malik Al-Shaarai Bahar against Reza Khan, with an emphasis on the principle of Taqiyya). Malek Shaarai Bahar National Conference, Mashhad. [In Persian]
Shabanzadeh, M. (2007). Bahar in retention (*imprison). Persian language and literature of Sistan and Baluchistan University, 5(8), 73-88. [In Persian]
Talebzadeh, N., & Hosampour, S. (2018). study and analysis complaint in poem of Bahar MalekAl-shoara. Interpretation and analysis of Persian language and literature texts, 11(39), 31-51. [In Persian]
Zuaelm, A. (2005). A reflection on the concept of challenge, the word challenge in Iranian social literature. Zamane, 4(36), 34-37. [In Persian]
