بازتاب چالش های محمد تقی بهار با پهلوی اول، در آئینۀ سروده های او
محورهای موضوعی : تاریخی (با ویژگی ادبی و هنری)
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران.
کلید واژه: رضاشاه, سروده ها, شعراستناد, دیکتاتوری,
چکیده مقاله :
بعضی سرودههای شاعران فارسی زبان بازتاب وقایعِ روزگار، حقایق و دلایل رخدادِ آنهاست. پس از مشروطه بسامد این اشعار فزونی میگیرد. بسیاری از سرودههای بهار، شاعر، سیاستمدار و محقق بزرگ این عصر آئینۀ اتفاقات روزگار و مبیّن ارتباط مشوّش وی با پهلوی اول و شرحِ مخالفتها، انتقادات، پندها و گاه مدایحِ اجباری و از سرِ ترس و تقیّه اوست که هر کدام به عنوان یک شعراستنادِتاریخی، شایستۀ بررسی است. او پیش از رضاخان به عرصۀ سیاست گام نهاده و سالها پس از وی در متن وقایع حضور داشته است. ملکالشعرا مانند بسیاری از روشنفکران روزگارش، در آغازِ پیدایی رضاخان در سپهر سیاسی آشوب زده ایران، امید داشته از جدیت و استقامت او برای رهایی کشور از آشفتگی و تجزیه استفاده کند؛ سپس درمییابد وی عنصری وابسته است -که با وجود میل شخصی و تلاشهای مؤثر برای پیشرفت کشور- با دیکتاتوری فزاینده، عملاً برای نابودی دستاوردهای مهم مشروطه همچون قانون، آزادی و مجلس کمر بسته است، بنابراین در مسائل مهمی با وی مخالفت میکند. تحلیل سرودههای بهار در ارتباط با پهلوی اول علاوه بر آشکار ساختن ارزشهای ادبیشان از جهت نقل وقایع و ارزیابی رویدادها سودمند است. در این مقالۀ تحلیلی – توصیفی با تکیه بر اشعار بهار -که از دیوان او یا آثار دیگر به دست آمده- به بررسی ارتباط این دو چهرۀ نامی پرداخته و نشان داده شده، این ارتباط سخت از فرصت طلبی و قدرتمندی هر کدام و مقتضیات زمان تأثیر گرفتهاست.
Some poems of Persian poets reflect the events of their time, and why they happened. After the Constitutional Revolution, the frequency of these types of poems increased. Many of Bahar's poems, as a prominent poet, politician, and researcher of this era, reflect the events of his time and show his tumultuous relationship with Reza Shah, detailing his arguments, criticisms, admonitions, and sometimes obligatory praises deriving from fear and dissimulation. Each of these can be regarded as a historical poetic reference deserving of analysis.He entered the political arena before Reza Khan and remained involved in the events long after him. Like many of his contemporaneous intellectuals, the "Malek al-Sho'ara" initially hoped to benefit from Reza Khan's seriousness to rescue the country from chaos and disintegration. He later realizes that Reza Khan is a dependent element—who, despite personal inclinations and effective efforts for the country's advancement, is actually committed to destroy significant achievements of the Constitutional Revolution, such as law, freedom, and parliament, due to his growing dictatorship. Consequently, he opposes Reza Khan on major issues. Analyzing Bahar's poems in relation to Reza Shah not only reveals their literary values through the narration of events and evaluation of occurrences but also offers insight into the nature of their relationship, which is heavily influenced by the opportunism and power dynamics of each individual and the exigencies of the time.
کتاب¬ها
آجودانی، ماشاءالله. (1387). یا مرگ یا تجدد، تهران: اختران.
آرین پور، یحیی. (1372). از صبا تا نیما، تهران: زوار.
آشوری، داریوش. (1383). دانشنامۀ سیاسی، تهران: مروارید.
بهار، ملک الشعرا. (1371). تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، تهران: امیرکبیر.
بهار، ملک الشعرا. (1387). دیوان اشعار ملک الشعرای بهار، تهران: نگاه.
جدیدی، حمیدرضا. (1391). خاک وطن که رفت... (دفتری در تاریخ و شعر مشروطیت و بازتاب وقایع در سروده¬ها)، محلات: دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات.
حافظ، شمس¬الدین محمد. (1370). دیوان حافظ، تصحیح قزوینی- غنی، به کوشش و تعلیقات عبدالکریم جُربزه¬دار، تهران: اساطیر.
حیدری نژاد، محمدرضا. (1388). شیوه ارائه نوشتاری و گفتاری، تهران: جهان نو.
زرینکوب، عبدالحسین. (1373). با کاروان حُلّه، تهران: علمی
سپانلو، محمدعلی. (1369). چهار شاعر آزادی، تهران: نگاه.
سپانلو، محمدعلی. (1382). بهار، محمدتقی، ملک الشعرا، تهران: طرح نو.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). با چراغ و آینه در جستجوی ریشه¬های تحول شعر معاصر، تهران: سخن.
ضابطی، سمیرا. (1395). بهار در گذر مشروطه، کرج: چکامۀ باران.
فرخی سیستانی. (1378). دیوان حکیم فرخی سیستانی، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: زوار
مکی، حسین. (1363). تاریخ بیست سالۀ ایران، تهران: ثالث.
مقالات
بهار، چهرزاد. (1397). جستارهایی در نسبت محمدتقی بهار با سیاست در گفت¬وگو با چهرزاد بهار. روزنامه جوان آنلاین، 19 مرداد 1397.
جدیدی، حمیدرضا. (1397). تحلیل شعراستنادهای تاریخی مشروطه در دیوان بهار. پژوهشی تاریخ، 13(51)، 7-35.
حاجی¬زاده، مریم، و مشهدی میقانی، ساره. (1397). دیدگاه محمدتقی بهار نسبت به قدرت¬گیری رضا شاه پهلوی (1299-1320). تاریخ پژوهی، 17(72)، 46-70.
حسنی باقری شریف آبادی، مهدی. (1384). بررسی ادبیات سیاسی ایران در دوره پهلوی اول. علوم سیاسی، 8(31)، 59-76.
ذوعلم، علی. (1384). تأملی در مفهوم چالش، واژۀ چالش در ادبیات اجتماعی ایران. زمانه، 4(36)، 34-37.
رضایی، رمضان. (1398). بررسی تطبیقی حبسیات ملک¬الشعرای بهار و احمدصافی نجفی. پژوهشنامۀ ادب غنایی (زبان و ادبیات فارسی)، 17(32)، 135-158.
سنچولی، عباس، و تیموری، عبدالله. (1396). بهار، تقیه، رضاخان (بررسی و تطبیق عملکرد ملک¬الشعرای بهار در برابر رضاخان، با تأکید بر اصل تقیه). همایش ملی ملک الشعرای بهار، مشهد.
شعبانزاده، مریم. (1386). بهار در بند. زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، 5(8)، 73-88.
طالب¬زاده، نوشین، و حسام¬پور، سعید. (1398). بررسی و تحلیل شکوائیه در شعر ملک الشعرای بهار. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، 11(39)، 31-51.
فرضی، حمیدرضا، و علیپوران، الهام. (1390). بررسی تطبیقی حبسیات ملک¬الشعرای بهار و ناظم حکمت. مطالعات ادبیات تطبیقی، 5(18)، 111-134.
مدرسی، فاطمه، و فرهادنیا، حسین. (1390). موضع محمدتقی بهار به جمهوریت رضا خان، مطالعات فرهنگی. پژوهش نامۀ انجمن ایرانی تاریخ، 2(8)، 89-115.
معظم¬پور، اسماعیل. (1380). هویت فرهنگی در عصر رضاشاه. نامه پژوهش، (22-23)، 33-51.
References
Books
Ajoodani, M. A. (2008). Or Death or Revival, Tehran: Akhtaran. [In Persian]
Arianpoor,Y. (1993). From saba till Nima (two volumes), Tehran: Zavvar. [In Persian]
Ashouri, D. (2004). The Political Encyclopedia, Tehran: Morvarid. [In Persian]
Bahar, M. A. (2008). Malek Al -shoara poems`s Divan, Tehran: Negah. [In Persian]
Bahar,M. A. (1998). brief history of Iran political parties, Tehran: Amir kabir. [In Persian]
Hafiz, Sh. M. (1991). Hafiz's Divan, Ghani-Ghazvini correction, by Jorbozehdar Abdolkarim, Tehran: Myths.
Heydarinejad, M. R. (2009). Written and spoken presentation method, Tehran: Jahane no. [In Persian]
Jadidi, H. R. (2012). The soil of country is lost...(A book about history and poetry of constitution and reflection of events in verses), Mahallat Islamic Azad University, Mahallat unit. [In Persian]
Makki,H. (1984). twenty years history of Iran, Tehran: Sales. [In Persian]
Sepanloo, M. A. (1990). four poets of freedom, Tehran: Negah. [In Persian]
Sepanloo, M. A. (2003). Bahar ,Muhammad taqi , Malek Al-shoara, Tehran: Noo Tarh. [In Persian]
Shafiee kadkani,M. A. (2011). with Cheragh and Ayeneh (mirror). In search of roots of changes modern poem,Tehran: Sokhan. [In Persian]
Sistani Farrokhi. (1999). Sistani Farrokhi Hakim's Divan, edited by Muhammad Dabir Siaghi, Tehran:Zavvar. [In Persian]
Zabeti,S. (2016). Bahar in pass of constitution, Karaj: Baran Chekameh. [In Persian]
Zarinkoob, A. H. (1994). by Holleh Karvan, Tehran: Elmi. [In Persian]
Articles
Bahar, Ch. (2018). searches in relative to Muhammad Taqi Bahar with policy in conversation with Chehrzad Bahar, on -line Javan newspaper, 19 Mordad of 1397. [In Persian]
Farzi, H. R, & Alipouran, E. (2011). A comparative study of retentions of Bahar MalekAl-shoara and regulator of philosophy. Comparative Literature Studies, 5(18), 111-134. [In Persian]
Hajizadeh, M., & Mashhadhi Miqhani, S. (2017). View (opinion) of Bahar Muhammad taqi in relation to become power Pahlavi Reza Shah (1299-1320). History of Research, 17(72), 46-70. [In Persian]
Hosni Bagheri Sharifabadi, M. (2005). Analysis of Iranian political literature in the first Pahlavi period. Political Science, 8(31), 59-76. [In Persian]
Jadidi, H. R. (2017),Analysis of poem about historical documents of constitution in Bahar's Divan,theoretical and investigation section of history, Research of History, 13(51), 7-35. [In Persian]
Moazzampour, I. (2001). cultural identity at age of Reza Shah. Research Journal, (22-23), 33-51. [In Persian]
Modarresi, F., & Farhadania, H. (2011). in situation of Bahar Muhammad taqi to republican of Reza Khan. Journal of the Iranian History Association, 2(8), 115-89. [In Persian]
Rezaei, R. (2018). comparative study of retention verses of Bahar Malek Al-shoara and Najafi Safi Ahmad. Research Journal of Ghanaian Literature (Persian Language and Literature), 17(32), 135-158. [In Persian]
Sancholi, A., & Timuri, A. (2016). Bahar, Taqiyeh, Reza Khan (examining and comparing the performance of Malik Al-Shaarai Bahar against Reza Khan, with an emphasis on the principle of Taqiyya). Malek Shaarai Bahar National Conference, Mashhad. [In Persian]
Shabanzadeh, M. (2007). Bahar in retention (*imprison). Persian language and literature of Sistan and Baluchistan University, 5(8), 73-88. [In Persian]
Talebzadeh, N., & Hosampour, S. (2018). study and analysis complaint in poem of Bahar MalekAl-shoara. Interpretation and analysis of Persian language and literature texts, 11(39), 31-51. [In Persian]
Zuaelm, A. (2005). A reflection on the concept of challenge, the word challenge in Iranian social literature. Zamane, 4(36), 34-37. [In Persian]
