گونه‌های مختلف ترانه‌های عامیانه و شادمانه سرایی در شعر شاعران جنوب
الموضوعات :سیدنیام الدین حسینی 1 , سیدمحمود سیدصادقی 2 , شمس الحاجیه اردلانی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
الکلمات المفتاحية: درون‌مایه, ترانه‌های عامیانه, دشتی, عامه سروده‌ها, فرهنگ‌عامه,
ملخص المقالة :
بشر از گذشته‌های دور، چه در لحظه‌های تنهایی و چه در مراسمی مانند جشن‌های مذهبی، شکار و جنگ‌ها، همیشه ترانه‌هایی را زمزمه می‌کرده است. این ترانه‌های عامیانه از آغاز تاکنون با نام‌های متفاوتی معرفی‌شده‌اند. ترانه‌های عامیانه، ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم یک ملت دارد. مردم با این ترانه‌ها زیسته‌اند و شادی و اندوه خود را با آن ابراز نموده‌اند. با آن‌ها اعتراض و شکوه و شکایت خود را نشان داده‌اند. دراین بین، فرهنگ مردم دشتی و مناطق دیگر استان بوشهر مورد توجه این نوشتار است. در این نوشتار با رویکرد متن‌شناسی و تحلیل درونی و کارکردهای فرهنگی- اجتماعی، این گونه‌های ادبی بررسی و واکاوی شده است. ترانه‌های عامیانه‌ای؛ همچون گل‌گلی، گل سوسنی، سوز سوز، زینو زینو و... مواد اصلی این تحقیق را تشکیل می‌دهد. در بررسی ملودی‌های این آوازها، به مؤلفه‌ها و سایر ویژگی‌های هرکدام از آن‌ها اشاره شده، همچنین به بررسی ادبیات و ابیات متناظر با هر کاربرد پرداخته‌شده است. با توجه به گوناگونی مقام‌ها، ترانه‌ها و نغمات، می‌توان به این نتیجه رسید که موسیقی و بومی سروده‌های شهرستان دشتی ازنظر کیفیت و کمیت، منحصربه‌فرد است و در ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و با توجه به صنعتی شدن شهرها و نیز با درگذشت راویان موسیقی اقوام، رفته‌رفته موسیقی این اقوام نیز رو به نابودی و یا فراموشی می‌رود. با بررسی و توضیح ساختار موسیقایی از موسیقی اقوام، سعی در حفظ و نگهداری، همچنین شناساندن این موسیقی به دیگر فرهنگ‌ها، خواهد شد.
احمدی ری شهری، عبدالحسین (1380). بوشهر قدیم و ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی. ج. 2. شیراز: نوید.
باباچاهی، علی (1368). شروه‌سرایی در جنوب ایران. تهران: مرکز فرهنگی و هنری اقبال لاهوری.
بهرسی، سید غلامحسین (1392). مجموعه مقالات دومین همایش دشتی در آیینة تاریخ. تهران: رسانش نوین.
تمیم داری، احمد (1390). فرهنگ عامه. تهران: مهکامه.
حاجیان، حیدر؛ پرهیزکاری، مریم؛ سید صادقی، سید محمود (1401). تبیین غم و اندوه در شروه‌‌سراییهای فایز دشتی، محمدخان دشتی و مفتون برد خونی. مطالعات زبان و ادبیات غنایی. ۱۲ (42)، 111-96.
حسینی کازرونی، سید احمد (1384). بوشهر شهر آفتاب و دریا. مجموعة 15 مقاله پیرامون بوشهر، برخی از بنادر و جزایر خلیج‌فارس. تهران: لیان.
حمیدی، سیدجعفر (1395). فرهنگ‌نامه بوشهر. ج. 1. تهران: جامی.
ذوالفقاری، حسن (1394). زبان و ادبیات عامه ایران. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
ذوالفقاری، حسن (1388). انواع بومی سرودهای خراسان. جستارهای ادبی، 49 (194)، 154-127.
ذوالفقاری، حسن؛ احمدی کمر پشتی، لیلا (1388). گونه شناسی بومی‌سرودهای ایران. ادب پژوهی. ۳ (7 و 8)، 170-143.
رستگار، زکریا (1392). دشتی تاریخ، سرزمین، فرهنگ. تهران: آشیان آبتین نگار.
رستمی، راضیه؛ ریاحی زمین، زهرا (1397). گونه شناسی تحلیلی اشعار عامۀ استان بوشهر. فرهنگ و ادبیات عامه. ۷ (27)، 164-139.
رضایی، عبدالله (1381). ادبیات عامیانه استان بوشهر. بوشهر: شروع.
زنگویی، عبدالمجید (1377). شعر دشتی و دشتستان؛ از فاضل تا وامق. دفتر پنجم. تهران: اشاره.
ستوده، غلامرضا؛ باباصفری، علی اصغر؛ محمدپور، محمد امین (1401). بررسی و تحلیل مضمون و درون‌مایه در ترانه‌های عاشقانۀ محلی ایرانی. مطالعات زبان و ادبیات غنایی. 12 (42)، 80-62.
محجوب، محمدجعفر (1383). ادبیات عامیانه ایران. به کوشش ذوالفقاری. تهران: چشمه.
معتمد، رضا (1393). بدویت معصوم؛ پژوهشی در شعر محلی با پرداختی ویژه به شعر محلی استان بوشهر. بوشهر: بهارستان.
هدایت، صادق (1395). فرهنگ عامیانه مردم ایران. تهران: چشمه.
احمدی ری شهری، عبدالحسین (1380). بوشهر قدیم و ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی. ج. 2. شیراز: نوید.
باباچاهی، علی (1368). شروه‌سرایی در جنوب ایران. تهران: مرکز فرهنگی و هنری اقبال لاهوری.
بهرسی، سید غلامحسین (1392). مجموعه مقالات دومین همایش دشتی در آیینة تاریخ. تهران: رسانش نوین.
تمیم داری، احمد (1390). فرهنگ عامه. تهران: مهکامه.
حاجیان، حیدر؛ پرهیزکاری، مریم؛ سید صادقی، سید محمود (1401). تبیین غم و اندوه در شروه‌‌سراییهای فایز دشتی، محمدخان دشتی و مفتون برد خونی. مطالعات زبان و ادبیات غنایی. ۱۲ (42)، 111-96.
حسینی کازرونی، سید احمد (1384). بوشهر شهر آفتاب و دریا. مجموعة 15 مقاله پیرامون بوشهر، برخی از بنادر و جزایر خلیج‌فارس. تهران: لیان.
حمیدی، سیدجعفر (1395). فرهنگ‌نامه بوشهر. ج. 1. تهران: جامی.
ذوالفقاری، حسن (1394). زبان و ادبیات عامه ایران. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
ذوالفقاری، حسن (1388). انواع بومی سرودهای خراسان. جستارهای ادبی، 49 (194)، 154-127.
ذوالفقاری، حسن؛ احمدی کمر پشتی، لیلا (1388). گونه شناسی بومی‌سرودهای ایران. ادب پژوهی. ۳ (7 و 8)، 170-143.
رستگار، زکریا (1392). دشتی تاریخ، سرزمین، فرهنگ. تهران: آشیان آبتین نگار.
رستمی، راضیه؛ ریاحی زمین، زهرا (1397). گونه شناسی تحلیلی اشعار عامۀ استان بوشهر. فرهنگ و ادبیات عامه. ۷ (27)، 164-139.
رضایی، عبدالله (1381). ادبیات عامیانه استان بوشهر. بوشهر: شروع.
زنگویی، عبدالمجید (1377). شعر دشتی و دشتستان؛ از فاضل تا وامق. دفتر پنجم. تهران: اشاره.
ستوده، غلامرضا؛ باباصفری، علی اصغر؛ محمدپور، محمد امین (1401). بررسی و تحلیل مضمون و درون‌مایه در ترانه‌های عاشقانۀ محلی ایرانی. مطالعات زبان و ادبیات غنایی. 12 (42)، 80-62.
محجوب، محمدجعفر (1383). ادبیات عامیانه ایران. به کوشش ذوالفقاری. تهران: چشمه.
معتمد، رضا (1393). بدویت معصوم؛ پژوهشی در شعر محلی با پرداختی ویژه به شعر محلی استان بوشهر. بوشهر: بهارستان.
هدایت، صادق (1395). فرهنگ عامیانه مردم ایران. تهران: چشمه.
_||_Ahmadi Ray Shahri, A. (2002). Old Bushehr and its Cultural and Social Characteristics. C. 2, Shiraz: Navid.
Babachahi, A. (1990). Shrovesarai in the South of Iran. Tehran: Iqbal Lahori Cultural and Artistic Center.
Behrsi, Gh. (2012). Proceedings of the Second Dashti Conference in the Mirror of History. Tehran: New Publishing.
Tamim Dari, A. (2018). Public Culture. Tehran: Mahkame.
Hajian, H.; Parhizkari, M. & Seyed Sadeghi, S.M. (2022). Explanation of sadness in the poems of Fayez Dashti. Mohammad Khan Dashti and Meftun Bardkhoni. Journal of Studies in Lyrical language and literature. 12 (42), 96-111.
Hosseini Kazrouni, Ah. (2015). Bushehr, The City of Sun and Sea, A Collection of 15 Articles About Bushehr, Some Ports and Islands in the Persian Gulf. Tehran: Lian.
Hamidi, J. (2006). Bushehr Dictionary. C. 1. Tehran: Jami.
Zulfiqari, H. (2014). Popular Language and Literature of Iran. Tehran: Organization for the study and compilation of humanities books.
Zulfiqari, H. (2010). Native types of Khorasan hymns. Literary Essays. 49 (194), 127-154.
Zulfiqari, H. & Ahmadi Kemmerpashti, L. (2008). Typology of indigenous songs of Iran. Literature Study. 3 (7 and 8), 143-170.
Rostgar, Z. (2012). The Plain of History. Land, Culture. Tehran: Ashyan Abtin Nagar.
Rostami, R. & Riahi Zamin, Z. (2017). Analytical typology of popular poems of Bushehr province. Popular Culture and Literature. 7 (27), 139-164.
Rezaei, A. (2003). Folk Literature of Bushehr Province. Bushehr: The beginning.
Zangouyi, A. M. (1999). Dashti and Dashtestan Poetry. From Fazel to Wamq. Fifth Ch.. Tehran: Reference.
Sotoudeh, Gh.; Babasafari, A.A. &Mohammadpoor, M.A. (2022). Investigation and analysis of theme and sub-theme in local Iranian love songs. Journal of Studies in Lyrical language and literature. 12 (42), 62-80.
Mahjoub, M. (2003). Folk Literature of Iran. Zulfikari's (Eff.). Tehran: Cheshme.
Motamed, R.. (2015). Innocent Primitiveness. A Research on Local Poetry with a Special Focus on Local Poetry of Bushehr Province. Bushehr: Baharestan.
Hedayat, S. (2017). Folk Culture of Iranian People. Tehran: Cheshme.
