تصویرآفرینی با «برنو» در بومی‌سروده‌های بختیاری

الموضوعات :

عنایت اله محمودی ¹ , فرهاد براتی ²

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی، کازرون، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی،کازرون،ایران.

تاريخ الإرسال : 30 الثلاثاء , رمضان, 1445 تاريخ التأكيد : 24 الأربعاء , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 25 الخميس , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: تصویرآفرینی, بومی‌سروده, بختیاری, جنگ‌افزار, برنو, زیبایی‌شناسی.,

ملخص المقالة :

تصویرآفرینی، اساس شعر است و عاطفی‌ترین نوع تصویر، تصویری است که از محیط پیرامونی و تجربه‌شدۀ شاعر برگرفته باشد. برای بومی‌سرایان بختیاری که ظرفیت‌های جغرافیایی و طبیعی بکر، سبک زندگی عشیره‌ای و عناصر و نشانه‌های ایلی متنوعی را در اختیار داشته‌اند، زمینۀ تصویرآفرینی‌های هنری با عناصر زیست‌بوم، بیش از دیگران فراهم بوده‌است. آن‌ها از این امکانات بلاغی بدیع، غافل نمانده و با کاربست تخیّلی هر آنچه رنگ اقلیمی دارد، بر غنای تصویریِ شعرشان افزوده‌اند. یکی از این عناصر پیرامونی و تصویر‌ساز در شعر بختیاری، رزم‌افزارهایی است که نیازِ ناگزیرِ هر ایلیاتی است و در این میان، «برنو» پرقدر است و در صدر قرار دارد. آگاهی شاعران ایلیاتی از کارکرد این ابزار و محبوبیت آن در جامعۀ ایلی سبب شده تا با ذهن نازک‌اندیش خویش، تصاویر هنری زیبایی خلق کنند که عموماً بدیع، نو، برانگیزاننده و شگفت‌آور باشند. در این پژوهش، شگردهای بلاغی تصویرآفرینی با برنو در شعر کلاسیک بختیاری بررسی شده‌است. شیوۀ پژوهش، توصیفی – تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای است. نتیجۀ تحقیق نشان می‌دهد که بیشترین تصویرآفرینی با برنو در شعر بختیاری در ساختار هنرسازۀ تشبیه صورت گرفته و انسان‌انگاری به دلیل ذهنیت طبیعت‌گرا و جاندارپندار شاعران بختیاری در جایگاه دوم قرار دارد.

المصادر:

آسترکی، غلامعلی (1394). چویلِ دم برف. قم : میراث ماندگار.
آسترکی، غلامعلی(1390). تُرنه طلا. قم: منشور وحی.
اکرمی، میر جلیل، و واحد‌پور، مجید(1396). تحلیل کارکردهای ابداعی ابزارآلات جنگی از منظر تصویرسازی در غزلیات شمس با نگاهی به پیشینۀ کارکرد این عناصر در غزل فارسی (مطالعۀ موردی تیر و کمان). سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 10(3)، 297-315.
الهامی، شراره، و ولی‌زاده، سوسن(1400). کاربرد صورخیال در استفاده از رزم‌افزار‌ها در اشعار پایداری قیصر امین‌پور، علی‌رضا قزوه و عبدالجبار کاکایی. همایش بین‌المللی زبان و ادبیات، تاریخ و تمدن،جرجیا تفلیس، دورۀ 6، 1-19.
براهنی، رضا(1371). طلا در مس.ج2. تهران: مؤلف.
بهرامی کهیش، علی(1399). اخومت که اگومت. تهران: فصل پنجم.
بهمن‌بیگی، محمد(1384). بخارای من ایل من. شیراز: تخت‌جمشید.
پورنامداریان، تقی(1381). سفر در مه. تهران: نگاه.
تشکری بافقی، محمدحسین، غفوری مهدی‌آباد، فاطمه، و یوسفی پور‌کرمانی، پوران (1400). بررسی مقایسه‌ای تصویرآفرینی با جنگ‌ابزارها در بخش پهلوانی شاهنامۀ فردوسی و مثنوی وصف آلات جنگ میرزا محمدطاهر وحید قزوینی. زیبایی‌شناسی ادبی، 12(50)، 71-102.
چراغی، فریده (1402). دار بنگشتوو. تهران: مهر و دل.
داوود‌آبادی، علی(1388). تأثیر عنصر سپاهی و لشکری و ابزار‌آلات جنگی در تصاویر شعری بر اساس اشعار(فرخی سیستانی، منوچهری، ناصر‌خسرو و خاقانی). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز.
داوودی حموله، سَریا(1395). بافتار و ساختار ادبیات قوم بختیاری. تهران: اریترین.
دیگار، ژان پیر(1369). فنون کوچ‌نشینان بختیاری. ترجمۀ اصغر کریمی. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
رادویانی، محمد بن عمر(1362). ترجمان البلاغه. به اهتمام، تصحیح، حواشی و توضیحات احمد آتش. تهران: اساطیر.
شرافی زاده، زینب(1398) پل بریده. تهران: سارات.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1375). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس(1387). بیان: ویراست سوم. تهران: میترا.
شمیسا، سیروس(1390). نگاهی تازه به بدیع. تهران: میترا.
صفوی، کوروش(1382). پژوهشی دربارۀ باهم‌آیی واژگانی در زبان فارسی. متن‌پژوهی ادبی، 6 (18)، 1-13. doi: 10.22054/ltr.2004.6254
طایی سمیرمی، حاتم، تجلی‌زاده اردکانی، اطهر، و علیزاده، علی(1399). نوستالوژی دوران حماسی در شعر بختیاری. ادبیات و زبان‌های محلی ایران،6(3)، 111-129.doi: 10.30495/irll.2020.677878
طهماسبی گندمکاری، اقبال(1401). سوز و سیر. بندرعباس: سلسله باران. فتوحی، محمود(1395). بلاغت تصویر. تهران: سخن. فرخ‌وند، مجید(1398). مشقای بی‌دُنگی. اهواز: خوزان. قنبری مرداسی، محمد(1395). صحوِ مو به تیگِ تو. اهواز: الیما. کریمی نورالدین‌وند، روح الله، رضایی، حمید، و درودگریان، فرهاد(1399). تحلیل محتوایی اشعار صیادی در فرهنگ بختیاری. ادبیات و فرهنگ عامه،8(31)،157-182.dor:20.1001.1.234544466.1399.8.31.10.5
کزازی، میرجلال الدین(1368). زیبایی‌شناسی سخن پارسی(1): بیان. تهران: مرکز. کوپر، مریان. سی(1397). علف( همراه با کوچ بختیاری). ترجمۀ شاهرخ باور. تهران: نامک.
محمدی، قهرمان(1394). گزیده شعر بختیاری: کتاب دوم. شهرکرد: نیوشه.
محمدی، قهرمان (1390). گزیدۀ شعر بختیاری: کتاب اول. فرخشهر: جهانبین.
مددی، ظهراب(1400). واژه‌نامۀ زبان بختیاری. تهران: سها.
ممبینی، زینب(1394). زلف و زِرنا. تهران: کیکاووس.
مؤمنی، محمد‌مهدی(1397).بررسی تطبیقی تصویرسازی جنگ‌افزارها در شاهنامه و سقط‌الزند. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه رازی کرمانشاه.
ناصری، مهرداد(1392). تش بی دی. قم: دارالکتاب جزایری.
ناصری، مهرداد(1398). خیال شرین. اهواز: الیما.
همایی، جلال الدین(1373). معانی و بیان. به کوشش ماهدخت بانو همایی. تهران: هما.
همتی، قاسم(1399). تمدار بیت. بروجن: ساحل امید.
یونگ، کارل گوستاو(1383). انسان و سمبل‌هایش. ترجمه محمود سلطانی. تهران: جامی.