متون نثر روزگار صفوی نسبت به دورههای پیش از آن چندان که باید از ارزشهای ادبی و هنری بهرهمند نیست و به همین دلیل توجه چندانی به آن نشده است. ولی در میان آن متون، گاه کتابهایی یافت میشود که به جهات گوناگون درخور اعتناست. از این جمله است کتابی که به جهانگشای خاقان موس چکیده کامل
متون نثر روزگار صفوی نسبت به دورههای پیش از آن چندان که باید از ارزشهای ادبی و هنری بهرهمند نیست و به همین دلیل توجه چندانی به آن نشده است. ولی در میان آن متون، گاه کتابهایی یافت میشود که به جهات گوناگون درخور اعتناست. از این جمله است کتابی که به جهانگشای خاقان موسوم است و با وجود ارزشهای ادبی و تاریخی آن تاکنون چنان که باید، به چشم عنایت و توجه محققان ادب روزگار صفوی نیامده است. این متن- که تاکنون دو نسخة خطی از آن شناخته شده- علاوه بر گزارشهای دقیق و مفصّلی که از زندگی و سلطنت شاه اسماعیل صفوی در بردارد از نظر شرح جزییات تاریخی و توصیفهایی از وقایع مهم دوران صفویه، که در منابع دیگر کمتر بدان پرداخته شده است، اهمیت فراوان دارد. همچنین شیوة حکایتپردازی و نقل حکایات با روشی شبیه به نقّالی، به کارگیری تعداد فراوانی اصطلاحات و ترکیبات دیوانی و استفاده از جملات توأم با آرایشهای لفظی در سراسر کتاب دیده میشود.
این نوشتار ضمن شناساندن این کتاب و بررسی ارزشهای ادبی آن، دو تحریر دیگر آن را، که پس از تألیف جهانگشای خاقان، از روی همین متن نوشته شده، معرفی خواهد کرد.
پرونده مقاله
شاعران پارسی گوی اصفهان در طول تاریخ چندین صد ساله ادب فارسی درخششی خاص داشته اند. شاعر نام آور قرن ششم هجری، جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی را همه شعر شناسان و ادب دوستان می شناسند و منزلتش را می دانند، اما آیا تا قبل از قرن ششم نیز در اصفهان شاعران پارسی گوی بودهاند؟ ! چکیده کامل
شاعران پارسی گوی اصفهان در طول تاریخ چندین صد ساله ادب فارسی درخششی خاص داشته اند. شاعر نام آور قرن ششم هجری، جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی را همه شعر شناسان و ادب دوستان می شناسند و منزلتش را می دانند، اما آیا تا قبل از قرن ششم نیز در اصفهان شاعران پارسی گوی بودهاند؟ ! بیت زیر از جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی، بیانگر آن است که او خود و معاصرانش را باقی ماندگان نسلی از شاعران بزرگ می داند که در اصفهان می زیسته اند:
هنوز گویندگان هستند اندر عراق
که قوّت ناطقه مدد از ایشان برد
حکیم سنایی غزنوی در دیوان خود از شاعری ذواللسانین نام برده و در وصف او قصیده ای سروده است که شاید بتوان او را در حال حاضر قدیمترین شاعر پارسی گوی اصفهان دانست. این شاعر، ابوالفتح محمد بن علی بن محمد اصفهانی است. دوران سالخوردگی او مقارن آغاز حیات جمال الدین عبدالرزاق است. متاسفانه، جز معدودی از ابیات او که در کتاب المعجم فی معاییر الاشعار العجم آمده، دیوانی از او باقی نمانده است. این پژوهش به بازجست نشانه های این شاعر در متون ادبی میپردازد.
پرونده مقاله