فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - خودستایی‌های آموزنده در اشعار ناصرخسرو قبادیانی
  
  خودستایی از مضامین پر اهمیت شعر فارسی است که در آثار شاعرانی که در ادوار گوناگون حیات ادبی ایران می‌زیسته‌اند جلوه‌گر شده است. این شاعران با ذهنیت های منحصر به فرد و تحت تأثیر محیط به مضمون‌آفرینی های بدیع در زمینة خودستایی دست یازیده‌اند و از این مهم در جهت دستیابی به چکیده کامل

  خودستایی از مضامین پر اهمیت شعر فارسی است که در آثار شاعرانی که در ادوار گوناگون حیات ادبی ایران می‌زیسته‌اند جلوه‌گر شده است. این شاعران با ذهنیت های منحصر به فرد و تحت تأثیر محیط به مضمون‌آفرینی های بدیع در زمینة خودستایی دست یازیده‌اند و از این مهم در جهت دستیابی به اهداف خود سود جسته‌اند. خودستایی ممکن است ارزش تعلیمی داشته باشد، بدین صورت که شاعر خود را الگوی هر خصیصه اخلاقی نشان دهد تا از این طریق به جلوه دادن ارزش‌های والایی که می‌خواسته است به ضمیر خواننده القا کند بپردازد و با تشویق و تحریض مخاطب به این صفات، حرکت به سمت زندگی متعالی را برای او ممکن سازد. ناصرخسرو قبادیانی، شاعر قرن پنجم، در زمینة سرودن خودستایی‌های آموزنده در شعر فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد. او خود را به سبب هنر سخنوری، فضل و همت والا می‌ستاید و از دیگران برتر می‌داند. در این جستار، کوشش می‌شود به بررسی ماهیت خودستایی و انگیزه‌های آن و معرفی اجمالی زندگی و شعر ناصرخسرو پرداخته شود و سپس با تأمل در انواع خودستایی‌های هدفمند اخلاقی و تعلیمی در شعر او، وجوه شخصیتی و افکار این شاعر بلند مرتبه روشن گردد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - فرآیند یادگیری با تکیه بر آیات قرآن کریم و اشعار مثنوی معنوی
  
  بدن انسان مکانیسم پیچیده‌ای دارد که علی‌رغم تمامی پیشرفت‌های علوم زیستی و شناختی باز هم جنبه‌های زیادی از آن کشف نشده است و دانشمندان امروزی در صدد کشف آنها هستند.گاهی آنچه علم پس از مدّت‌ها آزمایش به آن می‌رسد، به وضوح در آیات قرآن تصریح شده و با تفحص به راحتی قابل است چکیده کامل

  بدن انسان مکانیسم پیچیده‌ای دارد که علی‌رغم تمامی پیشرفت‌های علوم زیستی و شناختی باز هم جنبه‌های زیادی از آن کشف نشده است و دانشمندان امروزی در صدد کشف آنها هستند.گاهی آنچه علم پس از مدّت‌ها آزمایش به آن می‌رسد، به وضوح در آیات قرآن تصریح شده و با تفحص به راحتی قابل استنباط است. یادگیری، یکی از فرآیندهای پیچیده در بدن انسان است. با نگاهی به ظاهر بدن انسان به راحتی می‌توان دریافت که دو ابزار وقوع و تکامل این فرآیند یعنی گوش و چشم، توسط باری‌تعالی با ظرافت و دقّت هرچه تمام‌تر در بدن تعبیه شده است. انسان با تربیت این اعضا و استفادة درست از آنها می‌تواند فرآیند یادگیری را در خود تکامل بخشد و به کمال مطلوب انسانی و کسب معرفت الهی که هدف خالق است، برسد. حال که در فرآیند یادگیری، این دو حس نقش اساسی را ایفا می‌کنند، این سوال پیش می‌آید که آیا نقش هر دوی آنها مساوی است یا یکی بر دیگری رجحان دارد و جایگاه هر یک از آنها در فرآیند یادگیری کجاست؟ در این تحقیق با جستجو در نظریه‌های روانشناسی، مانند نظریه‌های شناختی و انگیزشی و جستاری در آیات قرآن و اشعار مثنوی معنوی، به تبیین نقش و جایگاه هر یک از این حواس در فرآیند یادگیری پرداخته شده و وجه تمایز و امتیاز هریک مورد بررسی قرار گرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - تحلیل حکایات تعلیمی تذکرة الاولیا بر پایة الگوی روایی گریماس
  
  ظهور حکایت عرفانی در ایران با گسترش گفتمان عرفانی در قرن پنجم هجری همراه است. این نوع حکایت بیشتر در پی معرفت استعلایی شخصیت های عارف خویش است و به منظور نمایش جایگاه شخصیت اصلی و مقام معنوی او به وجود می آید. آنچه به این گونه حکایت انسجام می بخشد، پیام اخلاقی و نقش تعل چکیده کامل

  ظهور حکایت عرفانی در ایران با گسترش گفتمان عرفانی در قرن پنجم هجری همراه است. این نوع حکایت بیشتر در پی معرفت استعلایی شخصیت های عارف خویش است و به منظور نمایش جایگاه شخصیت اصلی و مقام معنوی او به وجود می آید. آنچه به این گونه حکایت انسجام می بخشد، پیام اخلاقی و نقش تعلیمی آن است؛ هدفی که حکایت برای بیان و انتقال آن به مخاطب نوشته می شود. روایت شناسان ساختارگرا، در حیطة روایت، نظام حاکم بر اثر داستانی را مورد توجّه قرار می دهند و به تحلیل زبانی و معنایی عناصر مختلف روایت می پردازند. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، حکایت های تذکرة الاولیای عطار بر اساس الگوی روایی گریماس با تأکید بر نقش تعلیمی این حکایات مورد بررسی قرار می گیرد تا میزان موفقیت عطار در پرورش و غنی کردن حکایات، برای بیان آموزه های اخلاقی و تعلیم مخاطب مشخص شود. حکایت پردازی در تذکرة الاولیا یکی از شیوه های تأثیر گذاری است که عطار برای گسترش اندیشه های عارفانه و تعلیم دیگران از آن بهره می‌گیرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - مقدمه کلیله و دمنه و باب برزویه طبیب دریچه‌ای بر فرهنگ و تربیت در ایران باستان
  
  تأمل در مقدمه کتاب کلیله و دمنه و باب برزویه حکیم این کتاب نشان می‌دهد که این دو بخش از افزوده‌های بزرگمهر حکیم و یا به اعتقاد برخی از ابن‌مقفع است. آنچه مهم است اینکه این دو بخش هندی نیست و دریچه‌ای به فرهنگ و ادب ایرانیان باستان است. موضوعات اصلی این دو بخش عبارت است چکیده کامل

  تأمل در مقدمه کتاب کلیله و دمنه و باب برزویه حکیم این کتاب نشان می‌دهد که این دو بخش از افزوده‌های بزرگمهر حکیم و یا به اعتقاد برخی از ابن‌مقفع است. آنچه مهم است اینکه این دو بخش هندی نیست و دریچه‌ای به فرهنگ و ادب ایرانیان باستان است. موضوعات اصلی این دو بخش عبارت است از خردورزی، عشق به دانش و کتاب، اعتقادات دینی، پایبندی به صفات نیک اخلاقی، مبارزه با رذایل اخلاقی و پندهای حکیمانه. در این جستار، با ارائه شواهد مختلف نشان داده‌ایم که نیاکان ما از معرفت و آگاهی و ارزش‌های اخلاقی و دینی بهره‌مند بوده‌اند و مضامین حکمی این دو بخش، روزنه‌ای برای اطلاع از دیدگاه‌های ایرانیان باستان در خصوص محورهای اساسی زندگی است. عموم این مضامین به سبب حقیقت‌بینی و درک درست از جهان هستی، همسو و هماهنگ با فرهنگ اسلامی است و با آنکه سرچشمه آنها در فرهنگ ایرانیان است، در انتخاب آنها گزینشی هدفدار برای تطبیق با عقاید اسلامی حاکم بر روزگار ابن‌مقفع صورت گرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - بازجست تفکّر خلاق و انتقادی از دیدگاه مولوی
  
  در بین موجودات عالم هستی، انسان تنها حیوان اندیشمندی است که برای تداوم حیات و رفع نیازهای مادی و معنوی خویش از گوهر تفکّر خلاق و انتقادی بهره می‌گیرد. ارتقای فکری انسان از موضوعات قابل تأمل در فرهنگ قرآنی-اسلامی است. عارفان با استمداد از این فرهنگ‌ به واکاوی ژرفای وجود چکیده کامل

  در بین موجودات عالم هستی، انسان تنها حیوان اندیشمندی است که برای تداوم حیات و رفع نیازهای مادی و معنوی خویش از گوهر تفکّر خلاق و انتقادی بهره می‌گیرد. ارتقای فکری انسان از موضوعات قابل تأمل در فرهنگ قرآنی-اسلامی است. عارفان با استمداد از این فرهنگ‌ به واکاوی ژرفای وجود آدمی پرداخته‌اند. مولوی بلخی در زمره عارفانی است که در بستر دین با دستیابی به آگاهی کیهانی، درصدد حل مسائل مادی و معنوی انسان از مجرای اندیشه و در قالب تمثیل و حکایات دلنشین برآمده است. با وجود آنکه مولانا گوهر وجودی انسان را اندیشه‌وری تلقی می‌کند اما از مضیق افهام کهن و وسواس افکار، جهل و عصبیت فکری مردمان نیز به تنگ آمده است و همواره در تمنای افکار نو و معانی بکر برمی‌آید. او فکر خلاق و بکر را امری فطری می‌پندارد و بر آن است که با فکر شیرین و ذکر مدام می‌توان زمینه خلاقیت در اندیشه و تفکّر منتقدانه را فراهم آورد. وی انسان‌ کامل را الگوی تفکر درست و خلاق می‌شمرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - نگاه تعلیمی به دنیای شاهنامه در سبک عراقی
  
  در این که سخن گفتن از حماسه سرایی و گذشته پهلوانی و اسطوره ای ایران زمین ویژگی برجسته و اصلی در سبک خراسانی است تردیدی نیست و در این دوره درخشان، یاد کرد از ایران باستان و حماسه هایش تا قرن پنجم با شدت و سرعت ادامه دارد و پس از آن رو به کاستی می نهد. با فرا رسیدن قرن ش چکیده کامل

  در این که سخن گفتن از حماسه سرایی و گذشته پهلوانی و اسطوره ای ایران زمین ویژگی برجسته و اصلی در سبک خراسانی است تردیدی نیست و در این دوره درخشان، یاد کرد از ایران باستان و حماسه هایش تا قرن پنجم با شدت و سرعت ادامه دارد و پس از آن رو به کاستی می نهد. با فرا رسیدن قرن ششم و گشوده شدن فضای مذهبی، عقلی و عرفانی پیش روی اهل ادب، توجه به حماسه باستانی و ملی ایران نه تنها کم رنگ شد بلکه برخی از شاعران به نفی پهلوانان و قهرمانان حماسی و برتر شمردن اسوه ها و نمونه های مذهبی پرداختند و آنان را بر قهرمانان شاهنامه ترجیح دادند. فضای شعر ستایشی نیز به گونه‌ای پیش رفت که در نظر برخی شاعران، فضایل و خصایل ممدوح برتر از ویژگی های رستم و دیگر پهلوانان حماسی تلقی شد. مقاله حاضر نگاهی اجمالی به دنیای شاهنامه در سبک عراقی (قرن های ششم تا هشتم) خواهد داشت و ارزش تعلیمی شاهنامه را از نظر شاعران و ادیبان بررسی خواهد کرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - نقش‌های شش گانه‌ زبانی در ادبیات تعلیمی با تکیه بر یکی از قصاید سنایی
  
  سنایی از پایه گذاران ادبیات تعلیمی و از سرآمدان آن محسوب می شود. بیشتر قصاید او سرشار از مضامین حکیمانه و تعلیمی است و همچون سایر اشعار تعلیمی این شاعر بزرگ، با آموزه‎های اخلاقی و مذهبی گره خورده است.مقاله حاضر سعی دارد با توجه به اهمیت کارکرد نقش‌های زبان در القای چکیده کامل

  سنایی از پایه گذاران ادبیات تعلیمی و از سرآمدان آن محسوب می شود. بیشتر قصاید او سرشار از مضامین حکیمانه و تعلیمی است و همچون سایر اشعار تعلیمی این شاعر بزرگ، با آموزه‎های اخلاقی و مذهبی گره خورده است.مقاله حاضر سعی دارد با توجه به اهمیت کارکرد نقش‌های زبان در القای مفاهیم، به تحلیل و بررسی کارکرد آنها در ادبیات تعلیمی بر اساس الگوی یاکوبسن، زبان‌شناس معاصر، بپردازد. به این منظور یکی از قصاید سنایی را که سرشار از آموزهای تعلیمی و اخلاقی است، از حیث میزان تأثیر هر یک از نقش‌های زبانی در جهت انتقال آموزه‌های تعلیمی، مورد واکاوی قرار می‌دهد. یاکوبسن در به کارگیری نظریه‌ ارتباط در ادبیات، قائل به شش مؤلفه ارتباطی است: 1- پیام(اثر ادبی) 2- فرستنده پیام (نویسنده یا شاعر) 3- گیرنده‌ پیام (مخاطب- خواننده)4- رمز (قواعد و هنجارهای زبان) 5- زمینه‌‌ تماس(موقعیتهای اجتماعی و فرهنگی) 6- مجرای ارتباطی تماس(کلمات یا اصوات). بر این اساس در ادبیات تعلیمی عموماً و در قصیده مورد بررسی خصوصاً، مؤلفه‌ سوم یعنی مخاطب، محور اصلی فرایند ارتباط به شمار می‌رود و از میان نقش های شش گانه زبان (ترغیبی، عاطفی، همدلی، ادبی، فرازبانی و ارجاعی) نقش ترغیبی به عنوان نقش عمودی و اصلی و بقیه به عنوان نقش وسیله ای و فرعی محسوب می گردد. این امر خود حاکی از آگاهی و تسلط شاعر بر فنون سخنوری و معیارهای بلاغت در زبان فارسی است. پرونده مقاله