نگاه تعلیمی به دنیای شاهنامه در سبک عراقی
محورهای موضوعی : شاهنامه
کلید واژه: شاهنامه, ادب حماسی, سبک عراقی, ادب تعلیمی,
چکیده مقاله :
در این که سخن گفتن از حماسه سرایی و گذشته پهلوانی و اسطوره ای ایران زمین ویژگی برجسته و اصلی در سبک خراسانی است تردیدی نیست و در این دوره درخشان، یاد کرد از ایران باستان و حماسه هایش تا قرن پنجم با شدت و سرعت ادامه دارد و پس از آن رو به کاستی می نهد. با فرا رسیدن قرن ششم و گشوده شدن فضای مذهبی، عقلی و عرفانی پیش روی اهل ادب، توجه به حماسه باستانی و ملی ایران نه تنها کم رنگ شد بلکه برخی از شاعران به نفی پهلوانان و قهرمانان حماسی و برتر شمردن اسوه ها و نمونه های مذهبی پرداختند و آنان را بر قهرمانان شاهنامه ترجیح دادند. فضای شعر ستایشی نیز به گونه‌ای پیش رفت که در نظر برخی شاعران، فضایل و خصایل ممدوح برتر از ویژگی های رستم و دیگر پهلوانان حماسی تلقی شد. مقاله حاضر نگاهی اجمالی به دنیای شاهنامه در سبک عراقی (قرن های ششم تا هشتم) خواهد داشت و ارزش تعلیمی شاهنامه را از نظر شاعران و ادیبان بررسی خواهد کرد.
There is no doubt that composing epic and explaining about past Iranian heroes and mythology is the main characteristic of Khorasani style. We also know that this excellent period strongly continue till the fifth century and then fade away. In sixth century, the opening of religious, intellectual, mystical atmosphere for men of letters, turn the attention away from ancient Iranian epic, and even some poets prefer religious heroes. Therefore, they replaced ancient Iranian heroes in Shahnameh with religious ones. Furthermore, the characteristics of these heroes exceeded Rostam and other epic heroes. The present paper will look briefly at Iraqi style in Shahnameh and represent its didactic values more prominently
1- اسلامی ندوشن، محمدعلی .(1383). یگانگی در چندگانگی، تهران: آرمان.
2- امیر معزی، محمد بن عبدالملک .(1385). دیوان اشعار، به کوشش محمد رضا قنبری، تهران: زوار.
3- انوری، محمد بن محمد .(1364). دیوان اشعار، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی، تهران: علمی، فرهنگی.
4- انوشه، حسن .(1381). فرهنگنامه ادب فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
5- بیگدلی، غلامحسین .(1369). چهره اسکندر در شاهنامه فردوسی و اسکندر نامه، تهران: آفرینش.
6- ثروت، منصور .(1372). مجموعه مقالات همایش جهانی نظامی، تبریز: دانشگاه تبریز.
7- جامی، نورالدین عبدالرحمن .(1378 الف). دیوان اشعار، تصحیح اعلاخان افصح زاد، تهران: میراث مکتوب.
8- ------------------- .(1378 ب). مثنوی هفت اورنگ، به کوشش اعلاخان افصح زاد، تهران: میراث مکتوب.
9- حافظ، شمس الدین محمد .(1367). دیوان اشعار، تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوار.
10- حسین پور چافی، علی .(1385). بررسی و تحلیل سبک شخصی مولانا در غزلیات شمس، تهران: سمت.
11- خاقانی شروانی، افضل الدین .(1374). دیوان اشعار، تصحیح سید ضیاء الدین سجادی، تهران: زوار.
12- خواجوی کرمانی .(1369). دیوان اشعار، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: پاژنگ.
13- دهخدا،علی اکبر .(1372). لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.
14- رجبی، پرویز .(1387). سده های گمشده، تهران: پژواک کیوان.
15- ریاحی،محمد امین .(1387). فردوسی، تهران: طرح نو.
16- زرین کوب،عبدالحسین .(1371). شعر دروغ، شعر بی نقاب، تهران: علمی.
17- ---------------- .(1381). نامور نامه، تهران: سخن.
18- ---------------- .(1388). نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
19- ستوده، غلامرضا .(1374). نمیرم از این پس که من زنده‌ام، تهران: دانشگاه تهران.
20- سعادت، اسماعیل .(1391). دانشنامه زبان و ادب فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
21- سعدی، مصلح الدین .(1368). کلیات سعدی، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، خوارزمی.
22- سنایی، ابو المجد .(1364). دیوان اشعار، به کوشش محمد تقی مدرس رضوی، تهران: سنایی.
23- شفیعی کدکنی، محمدرضا .( 1384). مفلس کیمیا فروش، تهران: سخن.
24- شمیسا، سیروس .(1381). انواع ادبی، تهران: فردوس.
25- ----------- .(1383). سبک‌شناسی شعر، تهران: میترا.
26- ----------- .(1386). گزیده غزلیات مولوی، تهران: قطره، (ویراست سوم).
27- صفا، ذبیح الله .(1367). تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
28- عطار نیشابوری، فریدالدین .(1366). دیوان اشعار، حواشی م. درویش، تهران: جاویدان.
29- عفیفی، رحیم .(1376). فرهنگ نامه شعری، تهران: سروش.
30- فرخی سیستانی، علی بن جولوغ .(1380). دیوان اشعار، کوشش دکتر محمد دبیرسیاقی، تهران: زوار.
31- فرشید ورد، خسرو .( 1363). درباره ادبیات و نقد ادبی، تهران، امیرکبیر.
32- فروزان فر، بدیع الزمان .(1380). سخن و سخنوران، تهران: خوارزمی.
33- مجیرالدین بیلقانی. (1358). دیوان. تصحیح محمد آبادی، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
34- محجوب، محمدجعفر .(1378). آفرین فردوسی، تهران: اساطیر.
35- محمدی ملایری، محمد (1380). تاریخ و فرهنگ ایران، تهران: توس.
36- مدرس‌زاده، عبدالرضا .(1392). از سیستان تا تهران (سبک شناسی شعر فارسی)، کاشان: دانشگاه آزاد اسلامی.
37- مرتضوی، منوچهری .(1369). فردوسی و شاهنامه، تهران: علمی- فرهنگی.
38- مسکوب،شاهرخ .( 1385). هویت ایرانی و زبان فارسی، تهران: فرزان.
39 - ----------- .(1389). تن پهلوان و روان خردمند، تهران: طرح نو.
40- مولوی، جلال الدین .(1363). غزلیات شمس، تصحیح بدیع الزمان فروزان فر، تهران: امیرکبیر.
41- نظامی عروضی .( 1381) چهار مقاله، تصحیح محمد معین، تهران: زوار.
42- نولدکه، تئودور .(1384). حماسه ملی ایران، ترجمه بزرگ علوی، تهران: نگاه.
43- یوسفی،غلامحسین .(1356). برگ‌هایی در آغوش باد، تهران: توس.