سیاوش شخصیتی خودشکوفا( بر اساس نظریه آبراهام مزلو)

محورهای موضوعی : شاهنامه

محمد نامداری ^{1 *} , مهدی رضایی ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون (نویسنده مسئول)
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون

تاریخ دریافت : 1402/06/08 تاریخ پذیرش : 1403/02/09 تاریخ انتشار : 1403/02/09

کلید واژه: شاهنامه, سیاوش, خودشکوفایی, مزلو,

چکیده مقاله :

چکیده: در قرن بیستم میلادی مکاتب روانشناختی بسیاری ظهور کردند که به جنبه های مختلف روان آدمی پرداختند و به نتایج شگفت انگیزی دست یافتند. یکی از این مکاتب روانشناختی که برخلاف مکاتب روانی دیگر به جنبه های مثبت و روشن زندگی انسان پرداخته، روانشناسی انسانگرای آبراهام مزلوی آمریکایی است. او تحقیقات خود را بر روی سالم ترین افراد جامعه انجام داد و به این نتیجه رسید که درصد کمی از افراد جامعه هستند که اگر تمام نیازهای جسمی و روانی آن ها فراهم باشد به خودشکوفایی و کمال مطلوب خواهند رسید. شخصیت های بزرگ و انسان های متعالی بسیاری در شاهنامه فردوسی هستند که مصداق بارز انسانهای کامل و رشدیافته طرح و الگوی آبراهام مزلو بشمار می روند. یکی از این شخصیت ها سیاوش فرزند کی کاووس است که جزو عزیزترین پهلوانان شاهنامه است. در این نوشتار به روش توصیفی-تحلیلی و به کمک منابع کتابخانه ای ابتدا به مولفه های سلسله مراتب نیازهای آبراهام مزلو پرداخته ایم، سپس با بررسی اجمالی شخصیت سیاوش در شاهنامه فردوسی بر اساس مولفه های ارائه شده توسط مزلو درباره افراد خودشکوفا به این نتیجه رسیدیم که سیاوش با توجه به اخلاق، رفتار و تصمیماتی که در مواجهه با اتفاقات زندگی خود گرفته است مانند: پذیرش خود و دیگران، داشتن استقلال وحریم خصوصی، درک درست از واقعیت، قدرشناسی نسبت به پدیده های اطراف، روابط میان فردی قوی، حس همدردی و نوعدوستی، تجربه های متعالی وعارفانه، مقاومت در برابر فرهنگ پذیری، می تواند جزو نمونه های بارز افراد خودشکوفا و خواستاران تحقق خود بشمار رود.

چکیده انگلیسی:

In the 20th century, many psychological schools emerged that dealt with various aspects of the human psyche and achieved surprising results. One of these psychological schools, which, unlike other psychological schools, focuses on the positive and bright aspects of human life, is the American humanistic psychology of Abraham Maslowe. He conducted his research on the healthiest people in society and came to the conclusion that there are a small percentage of people in society who will achieve self-fulfillment and perfection if all their physical and mental needs are met. There are many great characters and sublime people in Ferdowsi's Shahnameh, who are considered as clear examples of perfect and developed people of Abraham Maslow's plan and model. One of these characters is Siavash, the son of Kay Kavos, who is one of the most beloved heroes of the Shahnameh.In this article, using the descriptive-analytical method and with the help of library sources, we first discussed the components of Abraham Maslow's hierarchy of needs, then we reached this conclusion by briefly examining Siavash's character in Ferdowsi's Shahnameh based on the components provided by Maslow about self-fulfilling people. that Siavash, according to his ethics, behavior and decisions he has made in facing the events of his life, such as: acceptance of himself and others, having independence and privacy, a correct understanding of reality, appreciation for the surrounding phenomena, strong interpersonal relationships, a sense of sympathy , experiences, resistance to acculturation, can be considered among the clear examples of self-fulfilling people who want

منابع و مأخذ:


1. اسلامی ندوشن، محمدعلی. (13۷۶). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. تهران: انجمن آثار ملی.
2. امیری خراسانی، احمد، صرفی، محمدرضا، و ایران‌منش، محمدحسین. (1393). «بررسی توصیه‌های اخلاقی ناصرخسرو بر پایۀ هرم مزلو». پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، 6 (22)، 1ـ32.
3. بهزادی‌نژاد، لیلا (1395). بررسی پیر در غزلیات حافظ و شش دفتر مثنوی مولانا با تکیه بر نظریات شخصیت آبراهام مزلو. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
4. پارسا، حسن. (1388). انگیزش و هیجان. چ۱۰. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
5. داوودنیا، نسرین، سراج خرمی، ناصر، و جولازاده اسمعیلی، علی‌اکبر. (1393). «نقد شخصیت کیخسرو براساس نظر آبراهام مزلو». نشریۀ ادبیات حماسی، 1(2)، 25ـ46.
6. دبیرسیاقی، محمد. (1388). برگردان روایت‌گونۀ شاهنامۀ فردوسی به نثر. تهران: قطره.
7. ذبیح‌نیا عمران، آسیه. (1398). «بررسی مؤلفه‌های خودشکوفایی و کمال‌طلبی در تذکرۀ عرفانی کمال الملوک باباجان قزوینی و نظریات آبراهام مزلو». پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، 11(43)، 39ـ56.
8. رفیعی جیردهی، علی. (1379). خلاصه داستان سیاوش. تهران: خورشید.
9. رضایی، سمیه. (1395). بررسی دگرگونی شخصیت‌های داستانی در داستان کوتاه فارسی براساس نظریۀ مزلو. پایان‌نامۀ دکتری. هرمزگان: دانشگاه هرمزگان.
10. زارعی، فخری، موسوی، سید کاظم، و محمدآسیابادی، علی. (1400). «بررسی مؤلفه‌های خودشکوفایی در شخصیت زال بر پایۀ نظریۀ روان‌شناختی مزلو». پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، 13(52)، 96ـ135.
11. ستاری، رضا، صفارحیدری، حجت، و محرابی کالی، منیره. (1394). «شخصیت رستم براساس داستان رستم و اسفندیار در شاهنامه و نظریۀ خودشکوفایی آبراهام مزلو». متن‌پژوهی ادبی، 19(64)، 63ـ109.
12. شولتس، دو آن. (1382). روان‌شناسی کمال؛ الگوهای شخصیت سالم. برگردان گیتی خوشدل، تهران: نشر پیکان
13. شیرافکن، علی. (1389). نظریه‌های شخصیت. تهران: پوران پژوهش.
14. شیرخدا، طاهره. (1397). بررسی عزت‌نفس در شاهنامۀ فردوسی. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر.
15. صادقی، اسماعیل، و رئیسی نافچی، راضیه. (1399). «بررسی تصویر شاه-انسان کامل در متون نثر تعلیمی (قابوس‌نامه، سیاست‌نامه، اخلاق ناصری، گلستان، سلوک الملوک)». پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، 12(48)، 1ـ35.
16. فردوسی، ابوالقاسم. (1369). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق. کالیفرنیا و نیویورک: نشر مزدا.
17. کرمی شاهویندی، قاسم. (1391). تحلیل شخصیت گشتاسب و اسفندیار در شاهنامه با رویکرد روان‌شناسی. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. لرستان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
18. کریمی، یوسف. (1389). روان‌شناسی شخصیت. تهران: مؤسسۀ نشر ویرایش.
19. محسنی اندیس، علی. (1396). تحلیل شخصیت ملک‌الشعراء بهار براساس نظریۀ مزلو با تکیه بر دیوان اشعار. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
20. مزلو، آبراهام. (1369). انگیزش و شخصیت. برگردان احمد رضوانی. مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
21. مسکوب، شاهرخ. (1351). سوگ سیاوش. تهران: خوارزمی.
22. مهدوی دامغانی، محمود، و صادقی، علیرضا. (1397). «انسان خودشکوفا و خودشکوفایی سعدی با رویکرد تطبیقی به نظریۀ مزلو». پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، 10(40)، 1ـ35.
23. یوسفی، غلامحسین. (1372). برگ‌هایی در آغوش باد. چ۲. تهران: انتشارات علمی.