قانعی طوسی در قرن هفتم هجری کلیله ودمنة بهرامشاهی با انشای نصرالله منشی را در 10548 بیت در بحر متقارب به نظم کشید. کلیله ودمنه اثری اخلاقی است که می توان آن را براساس نظریات اخلاقی بررسی کرد. یکی از این مکتبها، سودگرایی اخلاقی است. دیدگاه سودگراییْ نظام اخلاقی هنجاری ا چکیده کامل
قانعی طوسی در قرن هفتم هجری کلیله ودمنة بهرامشاهی با انشای نصرالله منشی را در 10548 بیت در بحر متقارب به نظم کشید. کلیله ودمنه اثری اخلاقی است که می توان آن را براساس نظریات اخلاقی بررسی کرد. یکی از این مکتبها، سودگرایی اخلاقی است. دیدگاه سودگراییْ نظام اخلاقی هنجاری است که ملاک اخلاقی بودن فعل را اصالت لذت می داند. از دیدگاه این مکتب، ارزش ها تا جایى سزاوار حفظ و ارتقاء هستند که تفسیرشدنی و تأویل پذیر به منافع رفاهى فردی و لذت جمعی باشند؛ اما هموراه سود فرد بر جمع ترجیح دارد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی می کوشد تا به این پرسش پاسخ دهد: کدام یک از اقسام سودگرایی اخلاقی در کلیله ودمنة منظوم قانعی طوسی بسامد بسیاری دارد؟ براساس دستاورد این پژوهش، با اینکه کلیله ودمنه اثری اخلاقی است، بیشترین سود اخلاقی مدّنظر در این متنِ ادبی، سود فردی است. باید سود فردی را بر منافع جمعی ترجیح داد؛ تا جایی که کلیله و دمنه به پادشاه امر می کنند، اگر زیردستی هم رتبة او شده است، باید آن را از میان بردارد.
پرونده مقاله
شعر دورۀ مشروطه از حیث نگاهی نو به مبانی تعلیم و تربیت، جایگاهی ویژه دارد. یکی از شاعران سخنور و اندیشهورز این دوره که نام او کمتر برده شده و قدر او کمتر شناخته شده، میرزا قهرمان پاکبین ملایری است که اولین بار توسط ادیب شهیر، وحید دستگردی به جامعۀ ادبی معرفی شد. میرجل چکیده کامل
شعر دورۀ مشروطه از حیث نگاهی نو به مبانی تعلیم و تربیت، جایگاهی ویژه دارد. یکی از شاعران سخنور و اندیشهورز این دوره که نام او کمتر برده شده و قدر او کمتر شناخته شده، میرزا قهرمان پاکبین ملایری است که اولین بار توسط ادیب شهیر، وحید دستگردی به جامعۀ ادبی معرفی شد. میرجلالالدین کزازی در مقدمهای بر دیوان اشعارش، او را یکی از چند قهرمان سخن پارسی در اوان مشروطیت دانسته و روانی و پختگی اشعارش را به سرودههای ایرج میرزا و بهار مانند کرده است. در این پژوهش به روشی توصیفیتحلیلی، مهمترین موضوعات تربیتی مرتبط با مسائل عصر مشروطه که در اشعار قهرمان نمود یافته، بررسی و تحلیل شده است. توصیه به فراگیری دانش جدید، لزوم کاربست دین برای مهار مدنیت، توجه به حقوق رنجبران، توجه به تعلیم و تربیت زنان و مسائلی از این دست، از موضوعات تربیتی مهم در شعر قهرمان است. تحلیل آماری اشعار تعلیمی قهرمان نشان میدهد که در بین تعالیم مشروطه، دو موضوع توصیه به فراگیری دانش جدید و دعوت به کار و نکوهش کاهلی بیشترین بسامد را دارند. همچنین در یک برآورد کلی، آموزههای نوین ِ برخاسته از فضای فکری مشروطه، بهطور تقریبی 65 درصد اشعار تعلیمی قهرمان را شامل میشود. بر این اساس، اندیشۀ قهرمان در مسائل مرتبط با تعلیم و تربیت، اندیشهای پیشرو، هوشمند و مطالبهگر است.
پرونده مقاله
بهدلیل اهمیت فراوان مسئلۀ تعلیم و تربیت، آثار تعلیمی فراوانی برای کودکان و نوجوانان نوشته شده است. اصولاً آثار ادبی کودکان ماهیتی آموزشی دارند و هستۀ مرکزی ادبیات کودک را در نزد همۀ ملل، تعلیم تشکیل میدهد. یکی از مهمترین کارکردهای فانتزی در داستانهای کودکان و نوجوا چکیده کامل
بهدلیل اهمیت فراوان مسئلۀ تعلیم و تربیت، آثار تعلیمی فراوانی برای کودکان و نوجوانان نوشته شده است. اصولاً آثار ادبی کودکان ماهیتی آموزشی دارند و هستۀ مرکزی ادبیات کودک را در نزد همۀ ملل، تعلیم تشکیل میدهد. یکی از مهمترین کارکردهای فانتزی در داستانهای کودکان و نوجوانان، کارکرد تعلیمی و تربیتی آن است؛ با وجود این، تأثیر داستانهای فانتزی در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان از نظر آموزش و پرورش و مؤلفان مغفول مانده است. این پژوهش به شیوۀ توصیفیتحلیلی در پی آن است بعد از تبیین نقش تعلیمی و تربیتی داستانهای فانتزی به این پرسش پاسخ دهد که مهمترین مفاهیم تعلیمات اجتماعی و اخلاقی داستانهای فانتزی مدرن در داستانهای حوزۀ کودکان و نوجوانان کدام است. بدین منظور کارکردهای اجتماعی و اخلاقی داستانهای فانتزی در هیجده داستان فانتزی که درونمایههایی اجتماعی، محیطزیستی و عشق و دوستی دارند، بررسی شد. تنهایی، سنتها و باورهای خرافی، جدایی والدین و پیامدهای آنها، آموزش مهارتهای حل مشکلات، دوستیابی، نحوۀ استفاده از تکنولوژیهای جدید، پیدا کردن خودِ واقعی، عشق به همۀ موجودات هستی و تأکید بر خِرد جمعی مهمترین آموزههای اجتماعی و مفاهیمی چون لزوم اعتماد به بزرگترهای خانواده، توجه به امدادهای خداوند، مبارزه با پلیدی و زشتی و ایثار و فداکاری در راه رسیدن به هدف والا مهمترین آموزههای اخلاقی و تربیتی است که فانتزینویسان معاصر بر آن تأکید دارند.
پرونده مقاله
مثنوی المعنویۀ الخفیه اثر شیخ ابراهیم بن محمد گلشنی بردعی (830ـ940ق) به تقلید از مثنوی معنوی مولانا سروده شده و حاوی نکات عرفانی، اخلاقی، حکمی و تعبیرات و تأویلات فراوان است. در این مقاله کوشش میشود تا تأثیر رذایل اخلاقی بر اختلالات نظام معرفتی، با استفاده از سه داستان چکیده کامل
مثنوی المعنویۀ الخفیه اثر شیخ ابراهیم بن محمد گلشنی بردعی (830ـ940ق) به تقلید از مثنوی معنوی مولانا سروده شده و حاوی نکات عرفانی، اخلاقی، حکمی و تعبیرات و تأویلات فراوان است. در این مقاله کوشش میشود تا تأثیر رذایل اخلاقی بر اختلالات نظام معرفتی، با استفاده از سه داستان معروف بلعم باعورا، برصیصا و هاروت و ماروت در این مثنوی بررسی شود. اگرچه این سه داستان حدود هفت هزار بیت از این مثنوی سیوپنج هزار بیتی را شامل میشود، گلشنی بردعی عصارۀ اندیشه و جهانبینی خود را در این سه داستان و حکایات و تمثیلات در خلال آن بیان داشته است. هدف این پژوهش بررسی موانع سیروسلوک، پرتگاههای پیش روی عارف، چگونگی پیروی از نفس و نحوۀ رسوخ رذایل اخلاقی در درون انسان است که سبب میشود نفس حقایق الهی را وارونه جلوه دهد و نتیجۀ آن چیزی نیست جز آلودگی و ارتکاب به گناهان و جرایم نابخشودنی عرفایی بزرگ و در نهایت مسخ آنان. نگارندگان با ذکر شواهد متن، دیدگاه گلشنی بردعی دربارۀ چگونگی غفلت و پیروی از هوای نفس را بیان داشته و مسیر کشیده شدن پردۀ گمراهی بر بصیرت عارف و اختلال واقعنگری سالک در عمل را با شواهد متن و جدول تبین کردهاند. در این مقاله، دربارۀ تأثیر مستقیم نفس، هوا، زنبارگی، شهرتطلبی، غفلت، حماقت، عقلانیت و بصیرت، زباندرازی و بیادبی نسبت به خداوند و قضا و قدر سخن به میان آمده و زنپرستی و شهرتطلبی، بزرگترین آفت وارونهسازی حقیقت و مصداق عینی پیروی از نفس امّاره بیان شده است.
پرونده مقاله
مطالعۀ حاضر با هدف ارائۀ الگوی مدرسۀ شاد از طریق واکاوی مضامین شادی در ادبیات و فرهنگ ایرانی به انجام رسید. روش پژوهش، تحلیل مضمون بهعنوان یکی از روشهای رویکرد کیفی است. دادههای پژوهش شامل منابع و متون مرتبط با فرهنگ و ادبیات ایرانی است که از طریق تکنیک تحلیل متن و ب چکیده کامل
مطالعۀ حاضر با هدف ارائۀ الگوی مدرسۀ شاد از طریق واکاوی مضامین شادی در ادبیات و فرهنگ ایرانی به انجام رسید. روش پژوهش، تحلیل مضمون بهعنوان یکی از روشهای رویکرد کیفی است. دادههای پژوهش شامل منابع و متون مرتبط با فرهنگ و ادبیات ایرانی است که از طریق تکنیک تحلیل متن و با توجه به فرایند تحلیل داده در روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافتههای پژوهش بیانگر این است که شادی در فرهنگ و ادبیات ایرانی دربارۀ دو مضمون فراگیر اصلی شادی بیرونی (آفاقی) و شادی درونی (انفسی) قابلیت صورتبندی دارد. شادی بیرونی شامل زیست جهان شاد و بهْ زیستن و شادی درونی دربرگیرندۀ ایستار، منش و پویش معطوف به شادی است. ارائۀ الگوی مدرسۀ شاد بر مبنای مضامین شادی در فرهنگ و ادبیات ایرانی مستلزم توجه به ابعاد و مؤلفههای شادی بیرونی و شادی درونی و لحاظ نمودن این ابعاد در رابطه با ارکان و مؤلفههای اصلی مدرسه است که در قالب برنامۀ درسی معطوف به شادی، کارکنان آموزشی و اجرایی مدارس بهمثابۀ آموزشگران شادی، محیط مدرسه با نشاط و دانشآموزان شاد زیست نمود پیدا میکند.
پرونده مقاله
ادبیات تعلیمی پیشینۀ درازمدتی در ادبیات ایران دارد. هدف از نگارش آثار تعلیمی، آموزش و تعلیم مسائل و نکات اخلاقی برای ارتقای اخلاق مخاطب است. یکی از متونی که در دستۀ ادبیات تعلیمی قرار میگیرد و این ویژگی بارز در آن بهصورت روایی بروز یافته است، کتاب سیاستنامه اثر خواجه چکیده کامل
ادبیات تعلیمی پیشینۀ درازمدتی در ادبیات ایران دارد. هدف از نگارش آثار تعلیمی، آموزش و تعلیم مسائل و نکات اخلاقی برای ارتقای اخلاق مخاطب است. یکی از متونی که در دستۀ ادبیات تعلیمی قرار میگیرد و این ویژگی بارز در آن بهصورت روایی بروز یافته است، کتاب سیاستنامه اثر خواجه نظامالملک طوسی است. نویسنده در این کتاب، ضمن بررسی حکومت و مسائل سیاسی جامعه، پندها و نصایح اجتماعی، اخلاقی و نظامی را به دو صورت آشکار و پنهان با چیرگی مطرح میکند. از ویژگیهای آشکار معنایی در سیاستنامه همزمانی بودن آن است؛ به این معنا که گذشت زمان موجب کهنگی آن نشده و در تمام دوران کاربرد دارد؛ بر این اساس، این پژوهش که به شیوۀ توصیفیتحلیلی و روش کتابخانهای تنظیم شده، درصدد آن است تا به بررسی کاربست اندیشههای اجتماعی و اندرزهای خواجه نظامالملک در کتاب سیاستنامه، در عصر کنونی بپردازد و به این پرسشها پاسخ دهد که محورهای تعلیمی اندرزهای سیاستنامه کداماند و بهرهوری آنها در جامعۀ امروزی به چه صورت است؟ نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که در جامعۀ امروزی، بهرهوری از پندهای این کتاب میتواند در مسائل اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و نظامی مفید باشد و به ارتقای سطح فرهنگی جامعه کمک نماید.
پرونده مقاله
متون و اشعار تعلیمی یکی از گستردهترین و رایجترین ژانرهای ادب فارسی است که گاه بهصورت اثری کاملاً مستقل است. رسالۀ انیس الطالبین محمد بن محمود فارس، از جمله آثار مشحون از آموزههای تعلیمی است. این رساله که یکی از آثار نفیس متعلق به سدۀ یازدهم هجری است و در شمار متون چکیده کامل
متون و اشعار تعلیمی یکی از گستردهترین و رایجترین ژانرهای ادب فارسی است که گاه بهصورت اثری کاملاً مستقل است. رسالۀ انیس الطالبین محمد بن محمود فارس، از جمله آثار مشحون از آموزههای تعلیمی است. این رساله که یکی از آثار نفیس متعلق به سدۀ یازدهم هجری است و در شمار متون ارزشمند اخلاقیـ حکمی فارسی جای دارد، تاکنون گمنام مانده است. این رساله مشحون از مضامین و معانی تعلیمی و حکمی فراوانی است که نویسنده، آن را بهاقتضای زمینۀ انفعالی و ذوقی به کار برده است. نگارندگان در این پژوهش بر آناند تا ضمن معرفی اجمالی رسالۀ انیس الطالبین، تأثیر آموزههای اخلاقی بهکاررفته در این رساله را در ذهن و درون مخاطب بررسی کنند. نتایج پژوهش حاکی از این است که نویسنده فردی آگاه بوده که با اصول روانشناختی آشنایی داشته و بهاقتضای موقعیت از شگردهای مختلف تشویق، ترغیب، حکایت و تمثیل و استدلال و... بهره گرفته است.
پرونده مقاله