دگراندیشی، شیوۀ نگرش متفاوت و ناسازگار با اصول حاکمیت، باورهای دینی و سنّتهای اجتماعی است که با رویکردی تعقلی و تخیّلی، دیدگاهی تازه بیان میدارد. این رویکرد با سلطۀ استبداد، استمرار جهل و تحجّر جهتگیری متضاد دارد و جنبههای ستیزهجویانۀ آن مؤلّفههای متنوّعی در افکار چکیده کامل
دگراندیشی، شیوۀ نگرش متفاوت و ناسازگار با اصول حاکمیت، باورهای دینی و سنّتهای اجتماعی است که با رویکردی تعقلی و تخیّلی، دیدگاهی تازه بیان میدارد. این رویکرد با سلطۀ استبداد، استمرار جهل و تحجّر جهتگیری متضاد دارد و جنبههای ستیزهجویانۀ آن مؤلّفههای متنوّعی در افکار شاعران نوپرداز پدید میآورد. با تحلیل و توصیف محتوای مجموعۀ اشعار اسماعیل شاهرودی به روش کتابخانهای مشخص خواهد شد که در زمینههای فکری این شاعر به ظاهر گمنام چه اندیشهها و آرمانهای تأثیرگذار و برجسته اخلاقی و تعلیمی وجود دارد. در نتیجه متناسب با تأثیرات حوادث مهم تاریخی از وی، مبارزی عدالتطلب، آزادیخواه و الهامبخش تصویر میگردد. او مبارزه را برای مساوات، آگاهی را برای آزادیخواهی و دانایی را برای گذار از کاستیهای سنّت به کار میبندد. با مطالعۀ زمینههای فکری مساوات جو، فساد ستیز، ضد استعماری، جهل ستیز، صلحطلب و انسانمدار شاهرودی در مقایسه با شاعران غیر متعهد، لذتطلب، وابسته به حاکمیت و فردگرا، کارکرد ارزشهای اخلاقی و انسانی ازیادرفته برجسته میگردد و پیوند تاریخی اصالتهای فکری فرهنگ ایرانی پایدار میماند. افکار دگراندیشانۀ شاهرودی، نواقص سنّتهای اجتماعی را نمودار میسازد، ریشههای ساختار حاکمیت استبداد را بر ملا مینماید و توانمندیهای نهاد دین را برای هماهنگی با نیازهای روزآمد آشکار میکند.
پرونده مقاله