فهرست مقالات علی(ع)

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - خلَط روایات تاریخی: افسانه ارُینب
  عبدالرحیم قنوات
  ضمن بحث و ارائه نظر درباره شخصیت حسین بن علی(ع) و قیام و شهادت ایشان، گاه به داستان زنیارُین  ب نام اشاره میشود که یزید عاشق او شد و معاویه شوهرش را فریفت تا او را طلاق دهد و بههمسری یزید درآید، اما هنگامی که فرستاده معاویه برای خواستگاری او میرفت، امام(ع) خواست تاپیش چکیده کامل

  ضمن بحث و ارائه نظر درباره شخصیت حسین بن علی(ع) و قیام و شهادت ایشان، گاه به داستان زنیارُین  ب نام اشاره میشود که یزید عاشق او شد و معاویه شوهرش را فریفت تا او را طلاق دهد و بههمسری یزید درآید، اما هنگامی که فرستاده معاویه برای خواستگاری او میرفت، امام(ع) خواست تاپیشنهاد ازدواج وی را نیز مطرح سازد؛ ارینب ازدواج با امام را ترجیح داد، اما امام(ع) او را به همسرسابقش برگرداند و گفت که غرض وی از این ازدواج بازگرداندن او به همسرش بوده است، و بدین سانعشق یزید و نقشه معاویه ناکام ماند. اهمیت این داستان در آن است که در بعضی از منابع این رویدادبرساخته را از زمینهها و دلایل تقابل حسین بن علی(ع) با یزید شمردهاند. در این مقاله روایات مختلفمربوط به این داستان بررسی و حقیقت ماجرا آشکار میگردد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - تأملی درباره اعلام خطبه ای از نهج البلاغه: علاء بن زیاد و عاصم بن زیاد
  سید حسن مهدیخانی سروجهانی
  10.30495/jhcin.2022.20554
  شریف رضی (د 406ﻫ) در یکی از خطبه های نهج البلاغه از دو نفر به نام های علاء بن زیاد حارثی در جایگاه شخصی متمول و عاصم بن زیاد حارثی به عنوان فردی زاهدپیشه نام برده‌است که توسط امام علی(ع) موعظه شده اند. در این مقاله براساس اخبار و گزارش های منابع تاریخی، رجالی، حدیث چکیده کامل

  شریف رضی (د 406ﻫ) در یکی از خطبه های نهج البلاغه از دو نفر به نام های علاء بن زیاد حارثی در جایگاه شخصی متمول و عاصم بن زیاد حارثی به عنوان فردی زاهدپیشه نام برده‌است که توسط امام علی(ع) موعظه شده اند. در این مقاله براساس اخبار و گزارش های منابع تاریخی، رجالی، حدیثی و ادبی، محتوای خطبه و اشخاص نام برده در آن بررسی شده است. عاصم بن زیاد حارثی و علاء بن زیاد حارثی متمول، هر دو در تاریخ مجهول اند. شریف رضی، و متقدمین و متأخرین او علاء بن زیاد عدوی زاهد (د 94ﻫ) را با عاصم بن زیاد اشتباه گرفته اند؛ هم چنین شریف رضی و برخی به اشتباه به جای ربیع بن زیاد از علاء بن زیاد حارثی به عنوان فرد متمول نام برده اند. افزون بر این به نظر می رسد اصل خبر مربوط به حسن بصری باشد، اما در نهج البلاغه و سایر منابع به امام علی(ع) نسبت داده شده‌است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - تحلیلی بر تصویرنمایی نهج‌البلاغه از فرهنگ بینشی و کُنشی فرماندهان مسلمان
  رضا جعفری طاهره حجتی زاده
  مقدمه و هدف پژوهش: با توجه به اینکه یکی از مجال های تصویر نماییِ نهج البلاغه، ترسیم فرهنگ حاکم بر بینش فکری و کُنش عملی فرماندهان مسلمان در میدان های جنگ و غیر آن است و فرهنگ نیز، شاخص ممیّز گروه های مختلف بشری از یکدیگر در بازشناخت آن ها از سایر طیف ها یا گروه های نظیر چکیده کامل

  مقدمه و هدف پژوهش: با توجه به اینکه یکی از مجال های تصویر نماییِ نهج البلاغه، ترسیم فرهنگ حاکم بر بینش فکری و کُنش عملی فرماندهان مسلمان در میدان های جنگ و غیر آن است و فرهنگ نیز، شاخص ممیّز گروه های مختلف بشری از یکدیگر در بازشناخت آن ها از سایر طیف ها یا گروه های نظیر در جوامع دیگر است، این مقاله کوشیده است، پاره ای از ظرائف فرهنگی فرماندهان اسلامی را در حوزۀ پندار و کردار با رویکرد بلاغی و ادبی از منظر نهج البلاغه مطالعه نماید. روش پژوهش: گردآوری اطلاعات پژوهش، به روش کتابخانه ای؛ ابزار گردآوری آن، فیش‌برداری؛ تنظیم یافته ها در قالب جداول و تحلیل یافته‌ها نیز از نوع توصیفی بوده است. یافته‌ها: مؤلفه‌ها و صفات مورد توجه و تأکید حضرت علی(ع) برای فرماندهان و مدیران در25 نامه از نامه‌های نهج‌البلاغه ذکر شده است. صرف نظر از ویژگی‌ها و صفاتی که با وجود اختلاف در لفظ، از ترادف معنایی برخوردارند، از منظر مولای متقیان(ع)، 130 ویژگی شاخص و محوری، از اوصاف و خصائص برجسته فرماندهان مسلمان در حکومت اسلامی بوده و این ویژگی ها، می باید پایه و اساسِ منش و روش آنان در انجام وظایف و تکالیف شان در برابر خداوند و امام و ولی زمانه، در قبال زیردستان و در مواجهه با دشمنان در حالات مختلف نبرد باشد که این ویژگی ها در قالب جداولی در متن مقاله ارائه شده اند. نتیجه گیری: بن مایه ی فرهنگ حاکم بر بینش و کُنش فرماندهان مسلمان، مؤلفه هایی چون تقوا، اصالت خانوادگی، نجابت، پندپذیری، فرمان پذیری، عدالت، مهربانی، پاکدلی، پاکدستی، خردمندی، فرهیختگی، بردباری، عفوپذیری، زیرکی، قانون مندی، کارآمدی، شجاعت، جنگاوری و دلیری است که نهج البلاغه این فرهنگ را به خوبی تصویر نموده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - تحلیلی بر مبانی نظری اخلاق در نهج‌البلاغه به عنوان مؤلفه‌ای مؤثر بر فرهنگ ملی
  رضا جعفری
  مقدمه و هدف پژوهش: دین و به طور خاص، اسلامیت یکی از سه عنصر اصلی فرهنگ ملی ایران است و اخلاق هم یکی از ارکان چهارگانه اسلام به شمار می‌رود که تقیّد یا عدم تقیّد ملی نسبت به اخلاق اسلامی، تأثیر قابل توجهی بر فرهنگ ملی ما دارد. تاکنون درباره اخلاق مطالعات گوناگونی به عمل چکیده کامل

  مقدمه و هدف پژوهش: دین و به طور خاص، اسلامیت یکی از سه عنصر اصلی فرهنگ ملی ایران است و اخلاق هم یکی از ارکان چهارگانه اسلام به شمار می‌رود که تقیّد یا عدم تقیّد ملی نسبت به اخلاق اسلامی، تأثیر قابل توجهی بر فرهنگ ملی ما دارد. تاکنون درباره اخلاق مطالعات گوناگونی به عمل آمده و نهج‌البلاغه نیز به عنوان یکی از منابع مورد وثوق همۀ فِرَق اسلامی که زمینه‌های اخلاقی در آن موج می‌زند، بارها موردتوجه اندیشمندان اخلاق‌پژوه در حوزه اخلاق عملی بوده است؛ لکن از موضوع‌های مغفول در این میان،مبانی نظری اخلاق در نهج‌البلاغه و میزان تأثیر آن بر فرهنگ ملی کشور بوده است. لذا هدف اصلی تحقیق حاضر، تحلیل مبانی نظری اخلاق در نهج‌البلاغه، به عنوان یک مؤلفۀ تأثیرگذار بر فرهنگ ملی است. روش پژوهش: رویکرد کلی مطالعه، کیفی از نوع تحلیل مضمون و روش گردآوری اطلاعات، کتابخآن‌های بوده است. یافته‌ها: مبانی نظری اخلاق در نهج‌البلاغه، بر اعتقاد به خداوند و حکیمانه بودن نظام تشریعی او، یقین به معاد و ثواب و عقاب اعمال، توجه به دنیا به عنوان وسیله‌ای برای ساختن آخرتی سعادتمند نه به عنوان غرض غایی و توجه به کرامت ذاتی انسان و دوری از هرچیزی که این کرامت ذاتی را مخدوش نماید، استوار است که توجه به این مبانی، در ساختن جامعه‌ای عاری از رذایل اخلاقی و در نتیجه، ارتقای فرهنگ ملی تأثیرگذاراست. نتیجه‌گیری: دو نتیجه کلی بر این تحقیق مترتب بوده است: نخست این‌که، مبانی بنیادین اخلاق نظری نهج‌البلاغه که بر دیگر شاخه‌های اخلاقی سایه افکنده، چهار مبنای اساسیخدا، انسان، دنیا و آخرت است که امام علی (ع) با توجه دادن انسان به این مبانی با دو رویکرد ایجابی و سلبی، اخلاقیات عملی را تبیین می‌کند و نتیجة دوّم، آن است که پایبندی مردم به این مبانی، چهره فرهنگ ملی را اسلامی‌تر نموده و اسلامیت فرهنگی را به طور چشم‌گیری در جامعه نمایان و از پناه بردن به الگوهای اخلاقی فرهنگ غرب و فرهنگ‌های التقاطی می‌رهاند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - مقامات و احوال در مأثورات امام علی(ع) تا سدة پنجم
  زهرا ابراهیمی ابوالفضل محمودی
  صوفیه مراحل و کیفیات مدارج سیر و سلوک خود را با عنوان حال و مقام طبقه‌بندی کرده‌اند که نشان‌دهندة موقعیت باطنی سالک و میزان پیشرفت و تعالی اوست. با توجه به جایگاه ارزندة امام علی(ع) در اسلام، متون متقدم تصوف نقل قول‌های فراوانی را از آن حضرت در بر دارند و بسیاری از مفاه چکیده کامل

  صوفیه مراحل و کیفیات مدارج سیر و سلوک خود را با عنوان حال و مقام طبقه‌بندی کرده‌اند که نشان‌دهندة موقعیت باطنی سالک و میزان پیشرفت و تعالی اوست. با توجه به جایگاه ارزندة امام علی(ع) در اسلام، متون متقدم تصوف نقل قول‌های فراوانی را از آن حضرت در بر دارند و بسیاری از مفاهیم عرفانی را که در تصوف مطرح می‌شود، می‌توان در قرآن کریم و تعلیمات و سخنان امام علی(ع) ملاحظه نمود. صوفیان به درستی تشخیص دادند که بعضی فرمایش‌های حضرت مستعد برداشتی عرفانی هستند. عرفا از طریق منابع روایی رسمی و از طریق سنتی شفاهی به مأثورات حضرت دسترسی داشته‌اند. به‌ خصوص مضامینی که از طریق اخیر نقل شده‌اند حتی در متون شیعی هم مستندی نداشته و جزو منابع قابل توجه برای شناخت حضرت هستند. از نظر آماری، مأثورات امام در همة مفاهیم مربوط به مقامات و بیشتر اصطلاحات مربوط به احوالات مورد اتکا بوده‌اند. البته، با توجه به کثرت نظام‌های مطرح توسط صوفیه، در این تحقیق کتاب مرجع اللمع فی التصوف ملاک خواهد بود که می‌تواند سهم حضرت را در تبیین مفاهیم و قابلیت اقتباسات عرفانی از فرمایش‌های حضرت را نشان دهد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - امام علی(ع) در متون صوفیه (با تأکید بر متون تصوف تا قرن پنجم قمری)
  زهرا ابراهیمی ابوالفضل محمودی
  سیمای امام علی(ع) در تألیفات صوفیه بازتاب یافته است و بر این اساس می‌توان متون تصوف را جزو منابع شناخت حضرت به‌شمار آورد. در این مقاله با تأکید بر چهار عامل تأثیرگذار در ذهنیت صوفیه نسبت به امام علی(ع)، کوشش شده است تا تصویر ایشان از حضرت بررسی شود. این چهار عامل عبارتن چکیده کامل

  سیمای امام علی(ع) در تألیفات صوفیه بازتاب یافته است و بر این اساس می‌توان متون تصوف را جزو منابع شناخت حضرت به‌شمار آورد. در این مقاله با تأکید بر چهار عامل تأثیرگذار در ذهنیت صوفیه نسبت به امام علی(ع)، کوشش شده است تا تصویر ایشان از حضرت بررسی شود. این چهار عامل عبارتند از: الف- اوصاف شخصیِ امام علی(ع) در روایات و احادیث مورد استفادة صوفیه که اغلب ماخوذ از منابع سنی هستند. ب- نسبت امام علی(ع) با خلفا. ج- کرامات منقول از حضرت در متون عرفانی. د- تصویر امام علی(ع) در خواب‌ها و رویاهای صوفیه. مطالب فوق بر اساس ماثورات امام در متون متصوفه تا قرن پنجم قمری بررسی شده است. قابل ذکر است که در جمع‌بندی این مباحث می‌توان دریافت که درک صوفیان از مقام حضرت تا اندازة زیادی به تصورات شیعی از امام علی(ع) نزدیک بوده و بر این مبنا، می‌توان بر تقریب هر چه بیشتر میان تصوف و تشیع تأکید کرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - مقایسۀ دنیا از منظر حضرت علی (علیه¬السّلام) در نهج¬البلاغه و دیدگاه مولانا در مثنوی
  حبیب جدید الاسلامی
  بی‌تردید جهان و آنچه در آن است برای وصول به کمال بنا شده است؛ بنابراین، بهره‌برداری از دنیا اگر در مسیر کمال باشد، مقدمة کمال نیز محسوب می‌شود. در نظرگاه حضرت علی، علیه‌السّلام، دنیا، آن زمان مذموم است که به هوس‌های زودگذر آن دل بسته شود و متعلّقات آن در راه رضای حق تعا چکیده کامل

  بی‌تردید جهان و آنچه در آن است برای وصول به کمال بنا شده است؛ بنابراین، بهره‌برداری از دنیا اگر در مسیر کمال باشد، مقدمة کمال نیز محسوب می‌شود. در نظرگاه حضرت علی، علیه‌السّلام، دنیا، آن زمان مذموم است که به هوس‌های زودگذر آن دل بسته شود و متعلّقات آن در راه رضای حق تعالی مورد استفاده قرار نگیرد. از نظر مولوی دنیا همچون زن جادوگری است که سحر و جادویش باعث فریب آدمیان می‌شود. زندان است و انسان‌ها زندانیان گرفتار در این زندان؛ صحرای خشک و لم یزرعی است و انسان‌ها همچون قوم بنی‌اسرائیل گرفتار در این صحرا. جویندۀ دنیا دچار شقاوت است و جویندۀ آخرت دارندۀ سعادت. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - بررسی کرامات امام علی(ع) در اشعار مولانا جلال الدین بلخی
  غلامعلی آریا وحیده داداش زاده
  کرامات و معجزات از جمله مباحث مطرح در آثار ادیبان و شاعران پارسی گوی بوده است. از زمانی که سنایی عرفان را به طور عملی وارد شعر نمود و زمینه برای ظهور عرفا و شاعران بزرگ فراهم شد، شعر به عنوان تجلی‌گاه خصال و کرامات شخصیت‌های بزرگ دینی و ملی گردید. در این بین جایگاه امام چکیده کامل

  کرامات و معجزات از جمله مباحث مطرح در آثار ادیبان و شاعران پارسی گوی بوده است. از زمانی که سنایی عرفان را به طور عملی وارد شعر نمود و زمینه برای ظهور عرفا و شاعران بزرگ فراهم شد، شعر به عنوان تجلی‌گاه خصال و کرامات شخصیت‌های بزرگ دینی و ملی گردید. در این بین جایگاه امام علی(ع) به عنوان شخصیتی دینی و مذهبی غیر قابل انکار است. مأثورات عرفانی امام علی(ع) در آثار عرفا و شعرا منبع الهامات شعری و نویسندگی این گروه از جامعه گردید. مولانا به عنوان یکی از عرفا و شعرا برجسته در نضج و گسترش عرفان اسلامی نقش بی‌بدیلی ایفا نموده است و بررسی آثار وی برای درک بهتر ظرایف این عرصه می‌تواند راهگشا باشد. این مقاله در صدد است، به روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی کرامات امام علی(ع) در آثار مولانا جلال الدین رومی بپردازد. این پژوهش بر آن است که نشان دهد که علی‌رغم سنی مذهب بودن مولانا، وی ارادت خالصانه‌ای نسبت به امام علی(ع) داشته و همواره از کرامات ایشان در اشعار و فحوای کلامش یاد کرده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - سیره علوی در جنگ در آینه نهج البلاغه و شعر عبدالمسیح الانطاکی
  نعمت اله حسنی
  10.30495/clq.2021.683774
  شخصیت امام علی(ع) آنچنان رفیع است که وصف آن از دایره مذهب تشیّع فراتر رفته و علمای بزرگی از سایر مکاتب و ادیان را به إعجاب و تعظیم وا داشته است. از جمله آن‌ها، عبدالمسیح انطاکی، ادیب و شاعر مسیحیِ معاصر با منظومه‌ای در پنج هزار و ششصد بیت است. این پژوهش با کنکاش در نهج چکیده کامل

  شخصیت امام علی(ع) آنچنان رفیع است که وصف آن از دایره مذهب تشیّع فراتر رفته و علمای بزرگی از سایر مکاتب و ادیان را به إعجاب و تعظیم وا داشته است. از جمله آن‌ها، عبدالمسیح انطاکی، ادیب و شاعر مسیحیِ معاصر با منظومه‌ای در پنج هزار و ششصد بیت است. این پژوهش با کنکاش در نهج البلاغه و اشعار عبدالمسیح انطاکی، سیره و رأی آن امام همام و دیدگاه این ادیب مسیحی را در برخی ابعاد و مصادیق مهم جنگ و جهاد از جمله شجاعت، جنگاوری، تدبیر، هوشیاری، صلح حکیمانه و رعایت اصول الهی و اخلاقی در جنگ، مورد بررسی قرار داده و آشکار می‌سازد. بر اساس قرآن، از آنجا که سبیل الله مسیر رشد آدمی است، جهاد فی سبیل الله نیز قرارگرفتن و قراردادن انسان‌ها در مسیر کمال و رشد است. بر خلاف سایر جنگ‌ها که غالباً با قصد منافع مادی افراد یا گروه‌های خاص است در سبک علوی یا اسلام حقیقی، نیت و هدف غایی درجنگ، تنها خشنودی پروردگار می‌باشد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  10 - ویژگی‌های «السابقون» در آیات و روایات از منظر فریقین
  هاشم اندیشه ولی الله نقی‌پورفر فاطمه دانش پژوه
  آیه دهم سوره واقعه را بدان جهت آیه سابقون نامیده‌اند که کلمه سابقون در آن به کار رفته است. سابقون کسانی هستند که نه‌تنها در ایمان پیشگام‌اند، که در اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی نیز پیشقدم‌اند، آن‌هااسوه و قدوه مردم، و امام و پیشوای خلق می‌باشند، و به همین دلیل مقربان چکیده کامل

  آیه دهم سوره واقعه را بدان جهت آیه سابقون نامیده‌اند که کلمه سابقون در آن به کار رفته است. سابقون کسانی هستند که نه‌تنها در ایمان پیشگام‌اند، که در اعمال خیر و صفات و اخلاق انسانی نیز پیشقدم‌اند، آن‌هااسوه و قدوه مردم، و امام و پیشوای خلق می‌باشند، و به همین دلیل مقربان درگاه خداوند بزرگ هستند. بنابراین اگر بعضی از مفسران پیشگام بودن آن‌ها را تنها به سبقت در اطاعت خدا یا نمازهای پنج‌گانه، یا جهاد، یا هجرت، یا توبه، و امثال آن تفسیر کرده‌ اند، هر کدام گوشه ای از این مفهوم وسیع را مورد توجه قرار داده‌ اند، وگرنه این کلمه این‌ها و غیر این‌ها از خیرات و برکات را شامل می شود، و نیز اگر در روایات اسلامی گاه سابقون به امیر مؤمنان علی(ع) که نخستین مسلمان از مردان بود تفسیر شده، در حقیقت بیان مصداق‌های روشن آن است، ما در این کوتاه نخست به شأن نزول آیه ده سوره واقعه می‌پردازیم و در ادامه پیشینه السابقون را بیان می‌کنیم و در انتها ویژگی‌های السابقون را در آیات و احادیث فریقین مطرح می‌کنیم. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  11 - بررسی قیام زید بن علی(ع) و تأثیر آن بر روند گسترش تشیّع
  حسن قریشی کربن علی اکبر رزاقی سید ابوالفضل رضوی زهرا قنبری مله
  بدون شک یکی از قاریان و مفسران کلام الهی که از جایگاه ویژه‌ای در بین قاریان و مفسران قرآن برخوردار است زید بن علی(ع) است. آثار بجا مانده از ایشان نشانگر آن است که وی تألیفات زیادی در این خصوص داشته و لقب "حلیف القرآن" درباره او نشان‌دهنده پیوند ثابت وی با قرآن است. ایشا چکیده کامل

  بدون شک یکی از قاریان و مفسران کلام الهی که از جایگاه ویژه‌ای در بین قاریان و مفسران قرآن برخوردار است زید بن علی(ع) است. آثار بجا مانده از ایشان نشانگر آن است که وی تألیفات زیادی در این خصوص داشته و لقب "حلیف القرآن" درباره او نشان‌دهنده پیوند ثابت وی با قرآن است. ایشان همچنین دارای قرائتی مشهوری بوده که بعضی از بزرگان آن را در کتابی مستقل جمع آوری نموده‌اند. قیام زید که نشأت‌گرفته از آیات قرآن بوده، نخستین قیامی است که از سوی خاندان علی(ع) بعد از واقعه کربلا در سرزمین‌های اسلامی، بر ضد امویان صورت گرفته است. سادات حسنی و سادات حسینی نیز با الهام از این قیام علیه امویان و عباسیان دست به شورش و اعتراض زدند. لذا این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی در صدد است ابتدا چگونگی قیام‌ زید بن علی(ع) با استفاده از آموزه‌های قرآنی را مشخص و سپس تأثیر این قیام را بر روند گسترش تشیع بیان نماید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  12 - بررسی آراء مفسران قرآن در بازشناسی مفهوم «دابة الارض»
  محمدرضا حاجی اسماعیلی فایضه علی عسگری
  آیه شریفه ﴿... أخرَجنا لَهُم دابةً مِن الأرض تُکَلِّمُهُم اَنَّ الناسَ کانُوا بِآیاتِنا لایُوقِنونَ﴾(نمل/82) بسیار پرسش برانگیز، و از جمله آیاتی است که معرکه آرای مفسران است. نوشتار حاضر بر آن است که تبیین نماید این آیه حاکی از وقوع چه رخدادی است، و آیا غرض از آن انذار چکیده کامل

  آیه شریفه ﴿... أخرَجنا لَهُم دابةً مِن الأرض تُکَلِّمُهُم اَنَّ الناسَ کانُوا بِآیاتِنا لایُوقِنونَ﴾(نمل/82) بسیار پرسش برانگیز، و از جمله آیاتی است که معرکه آرای مفسران است. نوشتار حاضر بر آن است که تبیین نماید این آیه حاکی از وقوع چه رخدادی است، و آیا غرض از آن انذار و دعوت است و یا گواهی و شهادت در دادگاه عدل الهی؛ و منظور از دابة انسان است یا غیر انسان، و تکلم او چگونه تکلمی است و مخاطبان او چه کسانی هستند. در پایان بر این اعتقاد تأکید شده است که اصل خروج دابة الارض از جمله وعده‌های الهی و تحقق‌پذیر است، اما کیفیت آن رازناک است و خداوند آن را در لفافه بیان کرده، و مفسران نیز با بهره‌گیری از روایات و قرائن، هر کدام دیدگاه‌هایی را در این زمینه بیان کرده‌اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  13 - بررسی مفاهیم هیدرولوژیکی باران در قرآن با تکیه بر نهج البلاغه
  سید علی هاشمی خانعباسی رضا نوروز ولاشدی
  پیشرفت علوم در ذهن هر انسان منصفی این پرسش را تداعی می‌کند که چگونه در کتاب آسمانی قرآن و نهج‌البلاغه، باران به ‌طور دقیق، علمی و شیوا بیان شده است. این بدان معنی است که این کتب، آیات و سخنان مطابق سطح دانش و درک موضوعات علمیِ زمان خود، به تشریح عناصر طبیعی پرداخته‌اند. چکیده کامل

  پیشرفت علوم در ذهن هر انسان منصفی این پرسش را تداعی می‌کند که چگونه در کتاب آسمانی قرآن و نهج‌البلاغه، باران به ‌طور دقیق، علمی و شیوا بیان شده است. این بدان معنی است که این کتب، آیات و سخنان مطابق سطح دانش و درک موضوعات علمیِ زمان خود، به تشریح عناصر طبیعی پرداخته‌اند. لذا در این پژوهش با بهره‌گیری از آیات قرآن و تفسیر گهربار حضرت علی(ع) در خطبه 115 کتاب نهج البلاغه به بررسی علوم موجود در این خطبه در باب بارش نزولات جوی و درخواست آن از خالق هستی پرداخته شده است. هدف از این پژوهش مقایسه عبارات دقیق حضرت علی(ع) در خطبه باران با علم روز آب و هواشناسی در مورد مکانیزم شکل‌گیری، حرکت، و اشکال مختلف بارش در کره زمین است. در نهایت با بررسی دقیق خطبه حضرت به انواع مختلف باران و نظریه تشکیل قطرات باران(هم‌آمیزی و برژرون) و باران مؤثر اشاره می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  14 - حقیقت مرگ در قرآن و دلایل ترس از آن از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه
  فاطمه حمیدی فرد علی رضا یوسفی نرگس کشتی آرای
  این پژوهش با روش تحلیل محتوایی و با نظام مقوله بندی قیاسی به تحلیل و بررسی حقیقت مرگ در قرآن و علل ترس از آن در کلام امام علی(ع) در نهج البلاغه می‌پردازد. قرآن یاد مرگ را یکی از ویژگی‌های پیامبران می‌داند که فرار از آن امکان ندارد. حقایقی همچون انکارناپذیری مرگ و عدم ره چکیده کامل

  این پژوهش با روش تحلیل محتوایی و با نظام مقوله بندی قیاسی به تحلیل و بررسی حقیقت مرگ در قرآن و علل ترس از آن در کلام امام علی(ع) در نهج البلاغه می‌پردازد. قرآن یاد مرگ را یکی از ویژگی‌های پیامبران می‌داند که فرار از آن امکان ندارد. حقایقی همچون انکارناپذیری مرگ و عدم رهایی از آن، پایان یافتن کار جسم، حتمی بودن آن و...؛ و دلایلی همچون دنیاپرستی و دنیازدگی، گنهکار بودن، انکار معاد و آماده نبودن برای آخرت، جهل به عاقبت کار و... از دلایل ترس از مرگ می‌باشد که در نهج البلاغه مطرح گردیده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  15 - مطابقة أسس ومکونات سیرة الإمام علی(ع) لمبادئ النظام الدیمقراطی
  حسن فضل اردشیر اسدبیگی محمود مهدوی دامغانی
  موضوع المقالة التی بین أیدینا تطابق مبادئ سیرة أمیر المؤمنین علی(ع) مع مبادئ النظام الدیمقراطی. إن المنزلة الرفیعة للدیمقراطیة لا تخفی علی عاقل و لکن منذ أکثر من ثلاثة عشر قرن مضت وفی مجتمع مثل المملکة العربیة التی کانت تنتقل لتوّها من الجاهلیة نحو الحضارة، فإن عرض رؤیة چکیده کامل

  موضوع المقالة التی بین أیدینا تطابق مبادئ سیرة أمیر المؤمنین علی(ع) مع مبادئ النظام الدیمقراطی. إن المنزلة الرفیعة للدیمقراطیة لا تخفی علی عاقل و لکن منذ أکثر من ثلاثة عشر قرن مضت وفی مجتمع مثل المملکة العربیة التی کانت تنتقل لتوّها من الجاهلیة نحو الحضارة، فإن عرض رؤیة وسلوک یدلّان علی مجتمع وحکومة دیمقراطیة فهو أمر یستحق التأمل. إن هذه الدراسة بالإعتماد علی المنهج الوصفی- التحلیلی هدفت إلی تطبیق نهج الإمام(ع) فی الفعل والقول فی عصر الخلفاء وخاصة أثناء خلافته مع نهج الأنظمة الدیمقراطیة. إنّ البحث والتحقیق فی سیرة الإمام علی(ع) وفحص مختلف جوانب سلوکه بعد رحیل النبی محمد(ص) یُظهر أنّ سلوکه یتّسق مع ما یسمی الیوم بالنظام الدیمقراطی وعلیه یمکن اعتبار الإمام(ع) شخص دیمقراطی. شخصٌ علی الرغم من وجود نصوص من الآیات القرآنیة الکثیرة والروایات العدیدة الدّالة علی خلافته للرسول الأکرم(ص) وجدارته بها حُرم من حقه الطبیعی ومع ذلک وحفاظاً علی الدین الإسلامی وحمایة حیاة المسلمین؛ لم یکتفِ فقط بقبول رأی الناس واختیاره الصمت لمدة ربع قرن، بل قدّم مشورته للخلفاء وکان مثالاً للدیمقراطیة خلال فترة حکومته. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  16 - تأملی بر جامعه مدنی مطلوب مبتنی بر عدالت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه
  مریم براهویی جهانشاهی منصور امیرزاده جیرکلی رضا حق پناه
  هدف پژوهش حاضر تأملی بر جامعه مدنی سیاسی مطلوب مبتنی بر عدالت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه می‌باشد. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و به دنبال پاسخگویی به این پرسش اساسی است که شاخصه‌های تشکیل جامعه مدنی مطلوب بر مبنای عدالت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه چیست؟ یافته‌های پژو چکیده کامل

  هدف پژوهش حاضر تأملی بر جامعه مدنی سیاسی مطلوب مبتنی بر عدالت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه می‌باشد. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و به دنبال پاسخگویی به این پرسش اساسی است که شاخصه‌های تشکیل جامعه مدنی مطلوب بر مبنای عدالت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه چیست؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مشارکت مردم در امور سیاسی و اجتماعی توجه به آزادی، برابری در مقابل قانون و... از مولّفه‌های شکل‌گیری جامعه مدنی مطلوب می‌باشند. عدالت اجتماعی زمانی در جامعه تحقّق می‌یابد که همه‌ مردم به حقّی که برایشان تعریف شده برسند و هر کس بتواند بنا بر استعداد و شایستگی‌هایی که دارد، از امکانات طبیعی و غیرطبیعی موجود در جامعه استفاده کند. ریشه‌ بسیاری از اختلال‌ها و بی‌نظمی‌ها و نارسایی‌های اجتماعی در عدم تحقّق عدالت اجتماعی است. امام علی(ع) با الگوسازی در رهبری و زمامداری و مدیریّت نظام اسلامی، به دنبال ساماندهی عناصر حکومت براساس دینداری و شایسته‌سالاری بود پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  17 - بررسی و ارزیابی جایگاه حکمرانی مطلوب در نهج‌البلاغه
  سید روح الله طباطبایی علی شیرخانی مهدی مطهرنیا
  10.22034/sej.2020.1911218.1266
  هدف پژوهش حاضر تبیین ویژگی‌‌های سیاست و حکمرانی مطلوب از دیدگاه حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه است. پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که حکمرانی مطلوب از دیدگاه امام علی(ع) از چه جایگاهی برخوردار می‌باشد؟. همچنین پژوهش حاضر بر این فرضیه استوار است که حکمرانی مطلوب براساس دیدگاه ا چکیده کامل

  هدف پژوهش حاضر تبیین ویژگی‌‌های سیاست و حکمرانی مطلوب از دیدگاه حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه است. پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که حکمرانی مطلوب از دیدگاه امام علی(ع) از چه جایگاهی برخوردار می‌باشد؟. همچنین پژوهش حاضر بر این فرضیه استوار است که حکمرانی مطلوب براساس دیدگاه امام علی(ع)، برگرفته از احکام الهی است، و مجموعه‌ای از عوامل از جمله قانون‌گریزی و عدم توجه به شایسته‌سالاری از ویژگی‌های حکومت طاغوتی هستند. حکومت مطلوب در اندیشه امام علی(ع) از اهمیت زیادی برخوردار است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که از منظر امام علی(ع)، قانونمندی، مشارکت مردم، شفافیت(پذیرا بودن انتقادات و پاسخگو بودن)، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی، اثربخشی و کارایی، شایسته‌سالاری نقش موثری در ایجاد حکمرانی مطلوب در جامعه دارند. در مقابل، ایشان یکی از موانع مهم و اساسی در مسیر ایجاد حکمرانی مطلوب را قانون‌‌گریزی، عدم توجه به شایسته‌سالاری، خودکامگی و ریاست‌طلبی معرفی می‌‌کنند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  18 - وفاق اجتماعی در نهج البلاغه
  علیرضا طاهری نیا حسین احمدی سایه خدایاری مطلق
  «وفاق اجتماعی» از حیاتی‌ترین اصول زیست جمعی می‌باشد که افراد یک جامعه را با افکار و عقائد متفاوت بر سر مجموعه‌ای از ارزش‌های مشترک منسجم می‌سازد. سفارش به اجتماع و دوری از اختلاف از مهم‌ترین اموری است که امام علی(ع) در سخنان گهربار خویش در نهج البلاغه بدان پرداخته‌اند. چکیده کامل

  «وفاق اجتماعی» از حیاتی‌ترین اصول زیست جمعی می‌باشد که افراد یک جامعه را با افکار و عقائد متفاوت بر سر مجموعه‌ای از ارزش‌های مشترک منسجم می‌سازد. سفارش به اجتماع و دوری از اختلاف از مهم‌ترین اموری است که امام علی(ع) در سخنان گهربار خویش در نهج البلاغه بدان پرداخته‌اند. امام همام ریشه بسیاری از مشکلات جوامع ‎‎ بشری را، از هم گسیختگی اجتماع دانسته‌اند. تحلیل محتوای نهج البلاغه نشان می‌دهد که ایشان جهت مبارزه با این‎ معضل اجتماعی‎، شیوه‎های استواری را به همراه دارد که عمل به این شیوه‎ها و دستورات‎، باعث استحکام ساختار نظام اجتماعی می‌باشد. یافته‌ها نشان می‌دهد که در نگاه حضرت علی(ع)؛ وفاق اجتماعی یک هدیه‌ الهی است و شکل-گیری آن ریشه در الفت قلب‌ها(ریشه در وجود انسان دارد)دارد و بر مبنای اندیشه‌ی واحدی به نام دین؛ میثاق واحد به نام قرآن؛ حاکم اسلامی(پیامبران، امامان، حاکمان)؛ اعتماد سازی مسؤولین؛ افزایش آگاهی و دوری از تفرقه استوار است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  19 - سیمای وفاق اجتماعی در اندیشه‌ علوی(مورد مطالعه: نهج البلاغه
  علیرضا طاهری نیا حسین احمدی سایه خدایاری مطلق
  چکیده وفاق اجتماعی از حیاتی ترین اصول زیست جمعی می باشد که افراد یک جامعه را با افکار و عقائد متفاوت بر سر مجموعه ای از ارزش های مشترک منسجم می سازد. سفارش به اجتماع و دوری از اختلاف از مهم ترین اموری است که امام علی(ع) در سخنان گهربار خویش در نهج البلاغه بدان پرداخته چکیده کامل

  چکیده وفاق اجتماعی از حیاتی ترین اصول زیست جمعی می باشد که افراد یک جامعه را با افکار و عقائد متفاوت بر سر مجموعه ای از ارزش های مشترک منسجم می سازد. سفارش به اجتماع و دوری از اختلاف از مهم ترین اموری است که امام علی(ع) در سخنان گهربار خویش در نهج البلاغه بدان پرداخته اند. امام همام ریشه بسیاری از مشکلات جوامع ‎‎ بشری را، از هم گسیختگی اجتماع دانسته اند. تحلیل محتوای نهج البلاغه نشان می دهد که ایشان جهت مبارزه با این‎ معضل اجتماعی‎، شیوه‎های استواری را به همراه دارد که عمل به این شیوه‎ها و دستورات‎، باعث استحکام ساختار نظام اجتماعی می باشد. یافته ها نشان می دهد که در نگاه حضرت علی(ع)؛ وفاق اجتماعی یک هدیه الهی است و شکل گیری آن ریشه در الفت قلب ها دارد و بر مبنای اندیشه ی واحد(دین)؛ میثاق واحد(قرآن)؛ حاکم اسلامی(پیامبران، امامان، حاکمان)؛ اعتماد سازی مسؤولین؛ افزایش آگاهی و دوری از تفرقه استوار است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  20 - آثارمقام عرفانی«صبر» بر نفس سالک از نظر خواجه عبدالله انصاری با تکیه بر کلام امام علی(ع)
  فاطمه (مهناز) توکلی فاطمه حسن پور
  از جمله مقامات عرفانی که سالک باید واجد آن گردد تا گرفتار رهزن‌ها و تنگناهای سلوک نشود «صبر» است. در بینش امام علی علیه‌السلام صبر در سیر انسان به سوی حق تعالی اهمیتی ویژه دارد، از همین‌روست که مسیر دستیابی به درجات و آثار آن را توصیف کرده‌اند تا از این طریق انگیزه‌های چکیده کامل

  از جمله مقامات عرفانی که سالک باید واجد آن گردد تا گرفتار رهزن‌ها و تنگناهای سلوک نشود «صبر» است. در بینش امام علی علیه‌السلام صبر در سیر انسان به سوی حق تعالی اهمیتی ویژه دارد، از همین‌روست که مسیر دستیابی به درجات و آثار آن را توصیف کرده‌اند تا از این طریق انگیزه‌های رسیدن به این مقام عرفانی تقویت شود. خواجه عبدالله انصاری نیز صبر را یکی از نخستین گام‌های رهروان به سوی حق و مقامی برای عوام و متوسطان می‌داند و با توجه به تاثیر «صبر» در سلوک از نقش آن در کمال نفس پرده بر می‌دارد. با بررسی دیدگاه امام علی علیه‌السلام و خواجه عبدالله انصاری به روش تحلیلی- توصیفی و بررسی اقسام سه‌گانه صبر بر معصیت، صبر بر مصیبت و صبر بر طاعت این نتیجه حاصل شد که تحقق درجات مختلف صبر در سالک باعث تربیت نفس او شده و او را در برابر وساوس و خواطر نفسانی مقاوم می‌کند تا آنجا که با ثبات قدم در سلوک، استعداد بهره‌مندی از مواهب الهی را پیدا کرده و به خداوند تقرب پیدا کند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  21 - اثرپذیری آثار فارسی احمد غزالی از کلام امام علی(ع)
  سیدعلی اصغر میرباقری فرد سیده مریم روضاتیان عباسعلی ابراهیمی مهر
  معارف و تعالیم اهل بیت(ع) یکی از سرچشمه‌های اصیل عرفان اسلامی است و اثرپذیری متون عرفانی از این آبشخور به خوبی مشهود است. فصاحت و بلاغت موجود در کلام و تعالیم امام علی(ع)، از دیرباز تاکنون، نویسندگان پارسی‌گوی را بر آن داشته تا آثار خود را به کلام آن حضرت آراسته کنند. ا چکیده کامل

  معارف و تعالیم اهل بیت(ع) یکی از سرچشمه‌های اصیل عرفان اسلامی است و اثرپذیری متون عرفانی از این آبشخور به خوبی مشهود است. فصاحت و بلاغت موجود در کلام و تعالیم امام علی(ع)، از دیرباز تاکنون، نویسندگان پارسی‌گوی را بر آن داشته تا آثار خود را به کلام آن حضرت آراسته کنند. احمد غزالی از نویسندگان برجسته مکتب عرفان است که در آثار خود به خصوص از کلام امام علی(ع) متأثر شده است. در این مطالعه به شیوه نقلی استنادی، گونه‌های مختلف اثرپذیری آثار فارسی احمد غزالی از کلام امام علی(ع) تبیین شده است. اثرپذیری آثار فارسی احمد غزالی از کلام امام بیشتر از نوع گزاره‌ای و به شیوه اقتباس است. از آن جا که آبشخورهای عرفان اسلامی و نیز نسبت عرفان و مکتب اهل بیت(ع) همواره مورد بحث بوده است، این تحقیق می‌تواند به عنوان نمونه، اثرپذیری عرفان اسلامی را از تعالیم اهل بیت(ع) نشان دهد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  22 - روایت غدیر‌خم و اشارات عرفانی در آثار نگارگری دوره صفویه
  مهناز شایسته فر
  از دیدگاه شیعیان و مفسران شیعی، واقعه غدیرخم و اعلام جانشینی حضرت علی(ع) از سوی پیامبر اکرم(ص)، یکی از بزرگ ترین وقایع تاریخی صدر اسلام به شمار آمده و از اهمیت خاصی، بویژه برای اثبات حقانیت ولایت امیرالمومنین(ع)، برخوردار بوده است. در میان شرح حدیث و روایت غدیر خم، اشار چکیده کامل

  از دیدگاه شیعیان و مفسران شیعی، واقعه غدیرخم و اعلام جانشینی حضرت علی(ع) از سوی پیامبر اکرم(ص)، یکی از بزرگ ترین وقایع تاریخی صدر اسلام به شمار آمده و از اهمیت خاصی، بویژه برای اثبات حقانیت ولایت امیرالمومنین(ع)، برخوردار بوده است. در میان شرح حدیث و روایت غدیر خم، اشارات بسیاری نیز به آیات نازل شده از سوی خداوند در این زمینه از جمله آیه تبلیغ و آیه اکمال شده است. این واقعه به دلیل اهمیت و جایگاه خود در میان شیعیان در عرصه‌های مختلف هنری، اجتماعی، سیاسی و نیز در زندگی عادی مردم، بازخوردی ویژه داشته است. در این میان، نگارگری اسلامی- ایرانی نیز مجال و فرصتی مناسب برای به تصویر کشیدن و متجلی ساختن داستان‌ها و مضامین مختلف، بویژه مضامین دینی- مذهبی در اختیار نگارگران قرار داده است. از جمله مضامینی که با سفارش حاکمان و حامیان شیعی مذهب کتابت و مصور شده، واقعه غدیرخم است. بیشتر نگاره‌های به دست آمده از این مضمون، متعلق به نسخ خطی دوره صفویه با نگرش خاص شیعی است. این کتب شامل آثارالباقیه، حبیب‌السیر، فال‌نامه، آثار المظفر، احسن‌الکبار، روضه الصفا، حمله حیدری و اثر استاد فرشچیان می‌باشد. اکثر نگاره‌های به دست ‌آمده از این نسخ، واقعه را تقریباً با همان شرح و تفسیر حدیث غدیر در دشتی فراخ نمایش داده اند، اما برخی نگاره‌ها نیز با نماد و مفهومی متفاوت، شأن ولایت حضرت را با توجه به احادیث، روایات و آیات قرآنی نشان داده‌اند. این مقاله نیز با توجه به شأن و جایگاه ولایت حضرت علی(ع)، به شرح و بررسی روایت غدیر در آثار نگارگری و نمونه‌های به دست آمده، پرداخته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  23 - سیمای نوع‌دوستانه امام علی(ع) در اندیشه عطار و مولوی
  بشیر اشرفی قربان علمی
  پژوهش حاضر، با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی سیمای نوع دوستانه و ایثارگرانه امام علی(ع) در اندیشه عطار و مولوی پرداخته است. مطالعه آثار آن ها نشان می دهد که علت اقبال انسان امروزی به اندیشه های آن دو، به تأکید آن ها بر ارزش، حرمت و کرامت انسان برمی گردد و مه چکیده کامل

  پژوهش حاضر، با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی سیمای نوع دوستانه و ایثارگرانه امام علی(ع) در اندیشه عطار و مولوی پرداخته است. مطالعه آثار آن ها نشان می دهد که علت اقبال انسان امروزی به اندیشه های آن دو، به تأکید آن ها بر ارزش، حرمت و کرامت انسان برمی گردد و مهمترین جلوه آن، دوست داشتن آن ها و خدمت نمودن به آن ها، یعنی نوع دوستی است. آن دو در آثار خود، علاوه بر مدح صادقانه و پاک امام علی(ع) و بیان ویژگی های وی، اشاراتی به حوادث مهم زندگی او دارند، که بیانگر شخصیت نوع دوستانه و ایثارگرانه اوست که خدا درباره‌ اش می‌فرماید: و برخی از مردم براى به‌دست آوردن خشنودى خدا جان خویش را فدامی‌کنند. آن ها امام علی(ع) را الگوی بزرگ فضایل اخلاقی، به ویژه محبت، اخلاص، نوع دوستی و ایثار ستوده و مردم را به پیروی از او ترغیب نموده اند. زیرا او، که به گفته عطار کوه حلم و باب علم و قطب دین است، اصل نخست در معاشرت با مردم را محبت، احترام و دوستی دیگران دانسته و خطاب به مالک می فرماید: قلب خویش را از مِهر مردم و دوستی و لطف آنان سرشار کن. درواقع سیره عملی زندگی ایشان احترام کامل و اعتماد به دیگران بوده است. مولوی نیز او را "افتخار هر نبی و هر ولی" دانسته و او را مولای همه زنان و مردان مؤمن می خواند که همواره نوع دوستی را یکی از اصول مهم تعالیم خود شمرده و قلبش مملو از دوست داشتن مردم و هدایت آن ها بوده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  24 - بررسی کرامات امام علی(ع) و تصویر ایشان در خواب‌ها و رویاهای صوفیه در متون عرفانی
  وحیده داداش‌زاده غلامعلی آریا علیرضا ابراهیم
  در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی کرامات امام علی (ع) که در متون صوفیه باقی مانده اند وتصورمی شود که بخشی از تصور ایشان از حضرت بر پایه همین کرامات شکل گرفته باشد و تصویر امام علی(ع) و جایگاه و نقش خواب و رویا در کشف و شهود عرفا پرداخته شده است. این بررسی نشان چکیده کامل

  در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی کرامات امام علی (ع) که در متون صوفیه باقی مانده اند وتصورمی شود که بخشی از تصور ایشان از حضرت بر پایه همین کرامات شکل گرفته باشد و تصویر امام علی(ع) و جایگاه و نقش خواب و رویا در کشف و شهود عرفا پرداخته شده است. این بررسی نشان می‌دهد که یکی از مهمترین کارکردهای خواب عرفا حل بسیاری از مسائل و دغدغه‌های ذهنی آنان بوده است که بیشتر در حوزه مسائل دینی و عرفانی هستند. آن ها علاوه بر این که این مسائل را از طریق خواب بیان می‌کردند، از این طریق بر تاثیرگزاری آن بر مخاطبان هم می‌افزودند؛ چون حل این مسائل در خواب از زبان خدا، پیامبر(ص) و مشایخ صوفیه انجام می‌شده است. علاوه بر حل مسائل در خواب عرفا، مکاشفاتی از نوع الهام مشاهده می‌شود که از وقایعی که هنوز در واقعیت اتفاق نیفتاده، خبرمی دهند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  25 - تأملی برتشیّع قبیله خزاعه و نقش آن در حمایت از امام علی(ع)
  شهربانو دلبری محمدعلی امینی طاهره عظیم زاده
  قبیله بنی خزاعه در دوره جاهلیت به دلیل جمعیت ، نیرو و امکانات مناسب، مهارت در بازرگانی و مناطق گسترده محل سکونت در حجاز و تهامه ، یکی از مهمترین قبایل جزیره العرب به شمار می رفت. پس از طلوع خورشید اسلام روابط خزاعه و رسول خدا(ص) همواره دوستانه و با احترام متقابل همراه ب چکیده کامل

  قبیله بنی خزاعه در دوره جاهلیت به دلیل جمعیت ، نیرو و امکانات مناسب، مهارت در بازرگانی و مناطق گسترده محل سکونت در حجاز و تهامه ، یکی از مهمترین قبایل جزیره العرب به شمار می رفت. پس از طلوع خورشید اسلام روابط خزاعه و رسول خدا(ص) همواره دوستانه و با احترام متقابل همراه بود. دلیل این روابط حسنه ، پیمان اتحاد بین خزاعه و عبدالمطلب بود که آثار آن تا بعد از اسلام نیز ادامه یافت. محبت خزاعیان نسبت به پیامبر(ص) درگرایش آنان به قبول اسلام و مشارکت درحوادث تاریخی مانند صلح حدیبیه و فتح مکه، تاثیرگذاربود. خزاعیان در دوره خلافت ابوبکر ، جهت حفظ وحدت امت اسلامی ، حاکمیت وقت را در حوادثی چون جنگهای ردّه یاری کرده و در فتوحات دوره عمرحضور یافتند. با آغاز خلافت عثمان به دلیل بدعتهای خیلفه سوم وتبعیض بین قبایل قحطانی وعدنانی به ویژه سپردن حکومت مناطق مهم به بنی امیه، در صف مخالفان خلیفه سوم قرار گرفتند. تا آنجا که برخی از بزرگان خزاعه در واقعه محاصره عثمان و قتل او مشارکت کردند. پس مرگ عثمان، گروه بسیاری از افراد قبیله خزاعه با امام علی(ع) بیعت کرده و درگروه شیعیان حضرت جای گرفتند. در این پژوهش سعی شده است، دلایل و شواهد تشیع بنی خزاعه و نقش آن درحمایت از امام علی(ع) به ویژه در حوادث جنگ صفین مورد ارزیابی قرارگیرد و ماهیت آن با توجه به انشعاب در میان شیعیان عراق به تشیع سیاسی و اعتقادی معلوم گردد . یافته های پژوهش که بر اساس تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر منابع دست اول کتابخانه ای تدوین شده است، نشان می دهد که تشیع خزاعیان بر حقانیت امام علی (ع) و فضیلت ایشان بر سایر مدعیان خلافت استوار بوده است. بنابراین، بنی خزاعه را می توان از شیعیان اعتقادی به شمار آورد که براساس باورهای مذهبیشان در دوره خلافت امام علی (ع) درکنار حضرت ایستادند و مخلصانه از مواضع ایشان به ویژه درجنگ صفین دفاع کردند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  26 - ویژگی های آسیب زای زنان در بیان امیرمؤمنان(ع)
  اکرم احمدیان احمدآبادی مجتبی سپاهی
  در پژوهش حاضر هدف آن است که با استفاده از سخنان امام علی(ع) به ویژگی هایی از جنس زن پرداخته شود که اگر به درستی مدیریت نشوند، به آسیب هایی جدی تبدیل می گردند. روش کار کتابخانه ای و به صورت توصیفی-تحلیلی، با محوریت آموزه های علوی(ع) در منابع روایی مختلف به ویژه نهج البلا چکیده کامل

  در پژوهش حاضر هدف آن است که با استفاده از سخنان امام علی(ع) به ویژگی هایی از جنس زن پرداخته شود که اگر به درستی مدیریت نشوند، به آسیب هایی جدی تبدیل می گردند. روش کار کتابخانه ای و به صورت توصیفی-تحلیلی، با محوریت آموزه های علوی(ع) در منابع روایی مختلف به ویژه نهج البلاغه و با شیوه ی مسئله محور است. یافته های پژوهش شامل معرفی و تحلیل ویژگی هایی چون شدت عواطف، واکنش های سریع کلامی و رفتاری، میل به خودنمایی، لطافت جسمی و صفات خاص زنان می باشد. بدین روی، به جهت آنکه زنان به عنوان نیمی از پیکر اجتماع و ستون تربیتی و منبع تأمین عواطف در خانواده ها هستند و همچنین به سبب پیچیده شدن ساختار جوامع و گستردگی ارتباطات و تعدّد نقش ها و وظایف اجتماعی در عصر حاضر، پرداختن به موضوع آسیب های زنان بسیار مهم است؛ زیرا با مصونیت بخشی به زندگی زنان است که می توان هر چه بهتر به صیانت از مقام آنان و حفظ کانون خانواده ها و جوامع پرداخت. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  27 - اقتباس مولوی از نهج‌البلاغه در مبحث قیامت
  دکتر علی حسین زاده لیلا زارعی شهامت
  همان گونه که قرآن کریم معجزه الهی و از طریق وحی بر زبان پیامبر اکرم (ص) جاری شده است، نهج البلاغه نیز بخشی از معجزۀ علوی است که با الهام از قرآن و تعالیم رسول‌الله (ص) از زبان امیرمؤمنان (ع) بیان شده است. به عبارتی اگر بخواهیم تالی قرآن را درکلام اولیای الهی بیابیم، نهج چکیده کامل

  همان گونه که قرآن کریم معجزه الهی و از طریق وحی بر زبان پیامبر اکرم (ص) جاری شده است، نهج البلاغه نیز بخشی از معجزۀ علوی است که با الهام از قرآن و تعالیم رسول‌الله (ص) از زبان امیرمؤمنان (ع) بیان شده است. به عبارتی اگر بخواهیم تالی قرآن را درکلام اولیای الهی بیابیم، نهج البلاغه بارزترین نمونه است. مولوی در اشعارش بیشترین تأثیر را بعد از قرآن و کلام پیامبر اکرم (ص) از نهج البلاغه پذیرفته است. به نظر می رسد او در بیان احادیث معصوم از سخنان حضرت علی(ع) بیشترین بهره را برده باشد. تأثیرپذیری فراوان او از این کتاب گران سنگ در ابعاد مختلف مبحث معاد، زمینه مناسب برای انجام پژوهش پیش رو در زمینه ی قیامت و رستاخیز است. این مقاله در پی آن است که با روش تحلیلی– توصیفی اقتباس مولوی در باب قیامت را، از کتاب شریف نهج البلاغه در مثنوی معنوی و دیوان شمس تبریزی تبیین نماید. یافته های پژوهش نشان می دهد مولوی در زمینه اثبات معاد از طریق ادله فطری و اقناعی، نقد منکران معاد، گواهان رستاخیز، حقیقت مرگ، عظمت و سختی روز حساب از کتاب گران سنگ نهج البلاغه امیر بیان اقتباس کرده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  28 - تشیّع در خلافت عثمان بن عفان
  سیدمحمد طیّبی
  پرسش‌های اصلی که در این نوشتار در پی پاسخگویی به آنها هستیم به شرح زیر عبارتند از: 1. رهبری شیعه و شیعیان در قبال نتیجه شورای پیشنهادی عمر و انتخاب عثمان چه موضعی در پیش گرفتند؟ 2. در خلافت عثمان کدامین صحابه و تابعین شیعی و برخاسته از کدام مناطق و شهرها به مبارزه با دس چکیده کامل

  پرسش‌های اصلی که در این نوشتار در پی پاسخگویی به آنها هستیم به شرح زیر عبارتند از: 1. رهبری شیعه و شیعیان در قبال نتیجه شورای پیشنهادی عمر و انتخاب عثمان چه موضعی در پیش گرفتند؟ 2. در خلافت عثمان کدامین صحابه و تابعین شیعی و برخاسته از کدام مناطق و شهرها به مبارزه با دستگاه خلافت و طرح دیدگاههای خود در ابعاد مختلف مبادرت ورزیدند؟ 3. در اندیشه و باورهای شیعیان این دوره امام علی(ع) از کدامین ویژگی‌های شاخص برخوردار بود؟ 4. مواضع امام علی(ع) در دوره مورد بحث در برابر خلیفه و کارگزارنش چگونه بود؟ یافته‌ها به اختصار دلالت بر آن دارد که: روند شورای پیشنهادی عمر و نتیجه آن مورد توافق جریان شیعه نبوده، گرچه آنان بنابه مصلحت بر انتخاب مزبور صحّه گذاشتند. بیشترین صحابه و تابعین شیعی برخاسته از مدینه‌النبی، کوفه و نیز مصر بودند؛ آنان در شهرهای مزبور به مبارزه و عرضه دیدگاههای خود مبادرت ورزیدند. از مجموعه سخنان شیعیان در محدوده خلافت عثمان و در جریان بیعت با امام علی(ع) ـ پس از قتل عثمان ـ می‌توان دریافت که آن حضرت به دلایل و ویژگی های متعدد و متقن به عنوان رهبری آرمانی همواره مطرح بوده است. امام علی(ع) در دوره خلافت عثمان پیوسته به عنوان ملجأ، واسطه و علاقمند به اصلاحات و گره‌گشای مشکلات گلایه‌ها و شکایت‌های مردم را به خلیفه منتقل می‌کرد؛ لیکن کارگزاران اموی به این اقدامها به دیده حسد و بدگمانی می‌نگریستند؛ و در جریان قیام سال سی و پنج هجری نیز پیشنهادهای آن حضرت در حل بحران از سوی کارگردانان خلافت نادیده انگاشته شد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  29 - "عدالت محوری" و ضرورت انتقال مرکز خلافت از مدینه به کوفه (40-35 هـ ق)
  علی‌اکبر خدری‌زاده
  تغییر مرکز خلافت اسلامی از مدینه – نخستین مرکزیت حاکمیت اسلام – به شهر تازه تأسیس کوفه، یکی از رویدادهای مهم دوره‌ی خلافت حضرت علی(ع) به شمار می‌آید که نقش موثری در شکل گیری تحولات سیاسی سالهای ۳۵ تا ۴۰ هجری داشته است. این شهر که در سال ۱۷ هجری – مقارن چکیده کامل

  تغییر مرکز خلافت اسلامی از مدینه – نخستین مرکزیت حاکمیت اسلام – به شهر تازه تأسیس کوفه، یکی از رویدادهای مهم دوره‌ی خلافت حضرت علی(ع) به شمار می‌آید که نقش موثری در شکل گیری تحولات سیاسی سالهای ۳۵ تا ۴۰ هجری داشته است. این شهر که در سال ۱۷ هجری – مقارن با دوره‌ی خلافت عمر – به عنوان یک پایگاه نظامی و مرکز پشتیبانی به منظور تداوم جریان فتوحات اعراب بنیان نهاده شد، به تدریج با افزایش روند مهاجرت قبایل عرب به آنجا، به عنوان یک کانون مهم سیاسی در دوره‌ی خلافت علی(ع) اثرگذار و حائز موقعیت ممتاز اجتماعی در راستای تحقق عدالت و مبارزه با اشرافیت جدید بوده است. بر این اساس، مقاله‌ی حاضر بر این باور است که، صرف نظر از علل جانبی ناشی از ضرورت‌های سیاسی دورۀ مورد بحث، هدف اصلی علی(ع) از انتقال مرکز خلافت از مدینه به کوفه، ایجاد پایگاهی برای مبارزه با بقایای اشرافیت دوره عثمان و فراهم آوردن بستری مناسب برای تحقق عدالت اجتماعی بوده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  30 - آسیب شناسی آرا ونظرات خاورشناسان درباره دیدگاه های سیاسی واجتماعی حضرت علی (علیه السلام)
  سیدمحسن شیخ الاسلامی امیر تیمور رفیعی سید حسن قریشی کرین
  دیدگاه سیاسی واجتماعی مستشرقان نسبت به امام علی(علیه السلام) دارای نوسانات و چالش های فراوانی است. مشتشرقان آلمان و انگلیس به عنوان سردمداران اسلام شناسی به طور عام تلاش کرده اند شخصیت، وموقعیت امام علی (علیه السلام)را مادی گرایانه و فارغ از مذهب، مورد تحلیل و بررسی قرا چکیده کامل

  دیدگاه سیاسی واجتماعی مستشرقان نسبت به امام علی(علیه السلام) دارای نوسانات و چالش های فراوانی است. مشتشرقان آلمان و انگلیس به عنوان سردمداران اسلام شناسی به طور عام تلاش کرده اند شخصیت، وموقعیت امام علی (علیه السلام)را مادی گرایانه و فارغ از مذهب، مورد تحلیل و بررسی قرار دهند. با توجه به اینکه جهان اسلام و منابع موجود از ابتدا در سیطره جماعت اهل سنت بوده، و منابع شیعه تحریف یا کمتر بدان اعتماد شده، عمدتا شاهد نتایج مغرضانه و کمتر منصفانه بوده ایم. از یک سو مستشرقان به امام علی (ع) به عنوان یک اپوزیسیون حکومت مرکزی و دارای اندیشه ضد سکولار نظر دارند، و اندیشه های اعتقادی و دینی او را خلط در آراء سیاسی و اقتصادی می کنند؛ از طرفی تعداد اندکی از مستشرقین موفق شده‌اند که تحت تاثیر عواطف شخصی، ملی و مذهبی واقع نشوند و این نهضت را صرفا از نظر علمی مورد مطالعه و بررسی قرار دهند. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی مواضع سیاسی مستشرقین درباره موقعیت اجتماعی وسیاسی حضرت علی (علیه السلام) و مطالعه بنیاد فکری و رویکرد عملی آن ها می باشد. در این تحقیق با رویکردی تحلیلی و تبیینی درصدد پاسخ به این سئوالات هستیم که: برداشت سیاسی مستشرقان از سیاست امام علی (علیه السلام)چگونه بود؟ مبانی فکری جایگاه اجتماعی امام علی(علیه السلام) از بُعد سیاسی چگونه بوده است؟ فرض غالب بر این است که مستشرقین با توجه به وجود پژوهشگران برجسته و پژوهشکده های فراوان اسلامی- شیعی، سعی کرده اند پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  31 - معرفی و تصحیح نسخۀ خطی شرح خطبة البیان به روایت میر شریف آملی
  رضا اسدپور
  خطبة البیان نام یکی از خطبه‌های منسوب به مولا علی(ع) است که در خصوص صحت انتساب آن به ایشان، دیدگاه‌های مختلفی در طول تاریخ مطرح شده است. در این خطبه، کلمات مسجعی بر زبان حضرت جاری شده است که با ضمیر انا آغاز شده و به شرح حال ایشان در مقام ولی و انسان کامل در حالت فنای ف چکیده کامل

  خطبة البیان نام یکی از خطبه‌های منسوب به مولا علی(ع) است که در خصوص صحت انتساب آن به ایشان، دیدگاه‌های مختلفی در طول تاریخ مطرح شده است. در این خطبه، کلمات مسجعی بر زبان حضرت جاری شده است که با ضمیر انا آغاز شده و به شرح حال ایشان در مقام ولی و انسان کامل در حالت فنای فی‌الله اشاره دارد. بدین سبب به شطحیات اهل تصوف و اقوال اهل غلو شباهت داشته و همواره مورد توجه صوفیان و فرقه‌های شیعه و باطنیه بوده است. از این خطبه و شروح آن، نسخه‌های خطی بسیاری در کتابخانه‌های ایران و کشورهای دیگر وجود دارد. یکی از این شروح متعلق به شخصی به نام میر شریف از سدۀ دهم هجری است که تاکنون ناشناخته بوده است. از این شرح، نسخه‌های متعددی با تفاوت‌هایی چند در دست است. نسخه‌ای که نام میر شریف را در مقدمه و انتهای خود دارد، به شمارۀ 1015 در کتابخانۀ دانشگاه تهران موجود است. در این مقاله، ابتدا میر شریف و رسالۀ شرح خطبة البیان وی معرفی شده و پس از گزارش نسخه‌های مختلف برجای‌مانده از این اثر، تصحیح نسخۀ خطی شمارۀ 1015 این رساله همراه با مآخذ آیات و روایات و اشعار و تفاوت‌های نسخه‌بدل از نظر می‌گذرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  32 - اشتراکات آموزه‌های اخلاقی بوستان سعدی و دیوان امام علی(ع)
  عباسعلی وفایی رقیه کاردل ایلواری
  دیوان اشعار منسوب به امام علی، علیه‌السّلام، تاج آثار ادبی جهان عرب، سرشار از آموزه های اخلاقی، تعلیمی و عرفانی است که بسیاری از شاعران و ادیبان مسلمان سعی داشتند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از این دیوان و آموزه های آن خوشه‌چینی کنند و در مراحل گوناگون زندگی، چکیده کامل

  دیوان اشعار منسوب به امام علی، علیه‌السّلام، تاج آثار ادبی جهان عرب، سرشار از آموزه های اخلاقی، تعلیمی و عرفانی است که بسیاری از شاعران و ادیبان مسلمان سعی داشتند تا با توجه به میزان درک و توانایی خود از این دیوان و آموزه های آن خوشه‌چینی کنند و در مراحل گوناگون زندگی، آن را به کار بندند. شیخ اجل سعدی شیرازی، شاعر نامدار پارسی زبان، از جمله مریدان تفکر آن حضرت، توانسته است بهره مندی شایسته و درخوری از اشعار اخلاقی، تعلیمی و عرفانی داشته باشد و در آثار خود از آن بهره مند شود. در پژوهش حاضر نیز با توجه به موضوع مقاله سعی شد تا اشتراکات آموزه های اخلاقی بوستان سعدی (سعدی نامه) با دیوان امام علی، علیه‌السّلام، که برخی آن را منسوب به ایشان می دانند، انتخاب شود و در کنار هم قرار گیرد تا میزان اشتراک آموزه های اخلاقی بوستان و دیوان آن حضرت بررسی شود. به ویژه مسایل اخلاقی و تعلیمی مد نظر است که قابل آموزش به افراد جامعه در نهادهای مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی باشد. با غور بیشتری در دیوان امام علی، علیه‌السّلام، می بینیم که همة شاعران و عارفان در هر مسلک و آیین و مذهبی، عرفان آن حضرت را مرجع و اصل آثار خود قرار داده اند و از آن بهره جسته‌اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  33 - سیمای امام علی(ع) در مثنوی معنوی
  رقیه نیساری تبریزی
  در عمق افکار و عقاید مولوی و گفته‌های او در مثنوی، نوعی ارادت و محبت به امیرمؤمنان علی(ع) و خاندان پیغمبر اکرم(ص) وجود دارد. آراستن سخن به گوهرهای گنجینة کلام مولا و نقل و اخذ تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از اقوال آن امام، صرفاً برای استناد و استشهاد و یا به قصد نشان دادن علم و چکیده کامل

  در عمق افکار و عقاید مولوی و گفته‌های او در مثنوی، نوعی ارادت و محبت به امیرمؤمنان علی(ع) و خاندان پیغمبر اکرم(ص) وجود دارد. آراستن سخن به گوهرهای گنجینة کلام مولا و نقل و اخذ تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از اقوال آن امام، صرفاً برای استناد و استشهاد و یا به قصد نشان دادن علم و فضل نیست، بلکه این همه تعظیم و تمجید، در قالب حکایات و ذکر اقوال، بیانگر تولی و محبت بسیار این شاعر به مولا و حاکی از افق گستردة اندیشه تابناک و عمق و گسترة نظر و وسعت دید و رشد و کمال روحی مولاناست.این نوشته تبیین دیدگاه مولانا در مورد امیر مؤمنان و بازنمایی جلوه‌هایی از کلام آن امام است که آشکارا و یا به تلمیح و اشاره در مثنوی آمده و سبب جاودانگی اندیشه‌های بلند این شاعر گردیده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  34 - تأثیرپذیری جامی در مضامین اخلاقی بهارستان از نهج‌البلاغه امام علی(ع)
  بتول محبوبی زاده غلامعباس ذاکری غلامرضا ستوده
  چکیده یکی از آثارادبی قرن نهم، بهارستان جامی است که از متون تعلیمی ادب فارسی به شمار می آید و به تقلید از گلستان سعدی با نثری آمیخته به نظم نگاشته شده ‌است. به دلیل جایگاه ویژۀ اخلاق در دین مبین اسلام و لزوم طرح آن در گسترۀ ادبیّات فارسی، ایجاب نمود که در تحقیق حاضر ض چکیده کامل

  چکیده یکی از آثارادبی قرن نهم، بهارستان جامی است که از متون تعلیمی ادب فارسی به شمار می آید و به تقلید از گلستان سعدی با نثری آمیخته به نظم نگاشته شده ‌است. به دلیل جایگاه ویژۀ اخلاق در دین مبین اسلام و لزوم طرح آن در گسترۀ ادبیّات فارسی، ایجاب نمود که در تحقیق حاضر ضمن توصیف و تحلیل محتوایی مضامین اخلاقی در بهارستان، با تعمّق در نهج‌البلاغه و استنباط از این منبع غنی، تأثیر‌پذیری جامی در این اثر، از مضامین اخلاقی کلام امام علی(ع) مورد بررسی قرار گیرد. جامی در بهارستان به نمونه‌های بسیاری از مضامین اخلاقی از قبیل عدالت، قناعت، راستگویی، رازداری، پرهیز از حرص و طمع، حسادت و ... پرداخته‌ است و در بیان این مضمون ها سخن خود را با بار معنایی شبیه به عبارت نهج البلاغه بیان کرده است که نشانگر توجّه جامی به ترویج آموزه‌های اخلاقی این کتاب و بیان عشق و ارادت و تأسّی به امام علی(ع) دارد. او بیشتر به تبلیغ فضایل اخلاقی می‌پردازد و سعی در آموزش و رواج اخلاق حمیده با اهتمام به معارف دینی در بین افراد جامعه دارد. توجّه به آموزه‌های اخلاقی دو اثر و کاربست و تبدیل آن‌ها به رفتار، امری مهمّ تلقّی می‌شود که خروجی آن انسانی سالم از بعد اخلاقی و داشتن سلامت روانی است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  35 - تحلیل و بررسی نبرد با اژدها از اسطوره و حماسه تا شعر آیینی ( با تأکید بر روایت کشتن اژدها در مهد توسط حضرت علی علیه السلام)
  رضا شجری الهام عربشاهی کاشی
  چکیده نبرد با اژدها یکی از مهیج‌ترین ماجراهایی است که در تاریخ اساطیری و پهلوانی، همواره کانون توجه بوده و رفته‌رفته به اشعار آیینی نیز راه یافته است؛ به‌گونه‌ای که گاه برای قهرمانان دینی نیز نبرد با اژدها و کشتن آن، یکی از افتخارات مهم قلم داد می شده است؛ چنان‌که بسیار چکیده کامل

  چکیده نبرد با اژدها یکی از مهیج‌ترین ماجراهایی است که در تاریخ اساطیری و پهلوانی، همواره کانون توجه بوده و رفته‌رفته به اشعار آیینی نیز راه یافته است؛ به‌گونه‌ای که گاه برای قهرمانان دینی نیز نبرد با اژدها و کشتن آن، یکی از افتخارات مهم قلم داد می شده است؛ چنان‌که بسیاری از شاعران آیینی از سدۀ هفتم تا به امروز به ماجرای کشتن اژدها در مهد توسط حضرت علی (ع) اشاره کرده اند. قدیمی ترین منبع روایی این قصّه، مناقب ابن شهرآشوب در سدۀ ششم هجری است؛ اما در دیگر منابع و متون معتبر شیعه و سنی مانند شواهد التنزیل حسکانی و مناقب خوارزمی و مناقب علی بن ابی‌طالب (ع) الجلابی الشافعی به این داستان اشاره نشده است. در این پژوهش، سعی شده تا علاوه بر توجه به سیر تاریخی این داستان و حضور پررنگ اژدها در داستان‌های اساطیری-حماسی به تحلیل و بررسی داستان نبرد با اژدها در مهد توسط حضرت علی (ع) و دلایل رشد چشم گیر آن در شعر آیینی هم پرداخته شود. البـته شهـرت داستـان نبرد با اژدها در حوزۀ ادیان الهی می تواند بحثی سمبولیک باشد و اژدها نماد همان دشمنان بیرونی (اهریمن، دشمنان دین و...) و درونی (نفس) باشد که تمام قدیسان دینی توانسته‌اند بر این دشمن چیره شوند و در مورد حضرت علی (ع) هم می‌تواند علاوه بر دشمن درونی شامل دشمنان بیرونی هم باشد. این داستان به سبب داشتن قالب حماسی و مفاخره آمیز، نه‌تنها در طول تاریخ بشریت، بلکه در حوزۀ شعر آیینی هم بسیار مورد اقبال قرار گرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  36 - مواضع سیاسی عرب‌تباران شام هم‌زمان با دوره خلافت امام علی(ع)
  اکرم السادات حسینی یحیی میر حسینی
  پس از قتل عثمان خلیفه سوم، شام در برابر حکومت امام علی(ع) عَلَم مخالفت برافراشت. گزاره‌های مشهور تاریخی، شام را منطقه¬ای ضد علوی و یکپارچه نمایش داده‌است؛ اما در برخی گزارش‌‌ها، از طیف‌هایی سخن به میان آمده که با توده شامیان همراه نبوده، خود را از لشکر معاویه جدا کردند؛ چکیده کامل

  پس از قتل عثمان خلیفه سوم، شام در برابر حکومت امام علی(ع) عَلَم مخالفت برافراشت. گزاره‌های مشهور تاریخی، شام را منطقه¬ای ضد علوی و یکپارچه نمایش داده‌است؛ اما در برخی گزارش‌‌ها، از طیف‌هایی سخن به میان آمده که با توده شامیان همراه نبوده، خود را از لشکر معاویه جدا کردند؛ بروز رفتارهایی که یک‌رنگی شامیان را زیر سؤال می‌برد. این پژوهش با تمرکز بر رفتارشناسی، ساکنان عرب‌تبار شام را به دو سنخ «همراه کامل» و «غیرهمراه» تقسیم کرده و سپس مواضع سیاسی اعراب شام را در رابطه با نحوه مشایعت یا مخالفت با معاویه تحلیل کرده‌است. بنابر یافته¬های پژوهش، سنخ اول، متأثر از باورهای دینی بازمانده از دوره بیزانس، بهره‌گیری معاویه از سیاست رئیس بیگانه، شهرنشینی و همگنی جمعیت، تمامیت‌طلبی و باج‌خواهی، با معاویه همراه شدند. سنخ دوم، متأثر از سیاست¬های روشنگرانه امام علی(ع)، سیاست بی‌طرفی، منفعت‌جویی و احتیاط دینی با معاویه همراهی نکردند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  37 - تاریخ شروع خلافت امام علی(ع) و بیعت با او: بازیابی منابع و اعتبارسنجی روایات یعقوبی
  سمیه امین رعیا جزه
  تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د 284ه‍) تاریخی عمومی است که به روش ترکیبی نگاشته شده؛ بدین معنی که با حذف زنجیره اِسنادها و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده‌است. در این مقاله، روایات یعقوبی درباره تاریخ شروع خلافت امام علی(ع) چکیده کامل

  تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د 284ه‍) تاریخی عمومی است که به روش ترکیبی نگاشته شده؛ بدین معنی که با حذف زنجیره اِسنادها و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده‌است. در این مقاله، روایات یعقوبی درباره تاریخ شروع خلافت امام علی(ع) و بیعت با او با دیگر منابع تاریخی بررسی و مقایسه شده تا روشن گردد، منابع یعقوبی کدام است؟ آیا این منابع اعتبار و وثاقت کافی دارند؟ و مهم‌تر این‌که معیار یعقوبی برای گزینش روایات چه بوده‌‌است؟ یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که روایات یعقوبی در باب سال، ماه و روزِ کشته‌شدن عثمان، نخستین بیعت‌کننده (طَلحَه) و... هم‌سو با سایر منابع و معتبر است. البته در جاهایی مانند بیعت همه مردم با علی(ع) جز سه تن از قریش، نقش پنج‌تن از نمایندگان انصار در بیعت با علی(ع) و... متأثّر از گرایش‌های شیعی یا دلایل ناشناخته دیگر گزارش‌هایی متفاوت و گاه شاذّ ارائه کرده که منبع آن‌ها مشخص نیست. پرونده مقاله