لیست مقالات موضوع مخاطرات محیطی (طبیعی و انسانی) و سکونتگاههای انسانی

دسترسی آزاد مقاله

1 - ارزیابی دانش مدیران محلی در کاهش آسیب پذیری سکونتگاه‌های روستایی در برابر رخداد زلزله مورد مطالعه: دهستان گیلوان- شهرستان طارم
خدیجه بوزرجمهری احمد رومیانی حمیده محمودی سمیه صانعی سکینه عباسی

کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی از مستعدترین مناطق جهان از نظر بروز مخاطرات طبیعی و به ویژه زمین لرزه است، در این میان نواحی روستایی با توجه به نوع مصالح و سازه‌های ساختاری از آسیب‌پذیر‌ترین مناطق کشورهستند، لذا مدیران بهره‌مند از دانش و آگاهی بیشتر می‌توانند نقش اس چکیده کامل

کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی از مستعدترین مناطق جهان از نظر بروز مخاطرات طبیعی و به ویژه زمین لرزه است، در این میان نواحی روستایی با توجه به نوع مصالح و سازه‌های ساختاری از آسیب‌پذیر‌ترین مناطق کشورهستند، لذا مدیران بهره‌مند از دانش و آگاهی بیشتر می‌توانند نقش اساسی‌تری در مدیریت بحران-های طبیعی مانند زلزله داشته باشند و آسیب‌های ناشی از آن را به حداقل برسانند. بنابراین هدف از این پژوهش ارزیابی نقش دانش مدیران محلی در پیشگیری و کاهش بحران‌ها زلزله‌، در محدوده مورد مطالعه می‌باشد. روش تحقیق به شیوه توصیفی- همبستگی مبتنی بر مطالعات میدانی و از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری تحقیق شامل دهستان گیلوان از توابع شهرستان طارم می‌باشد که دارای11213 جمعیت در سال 1390 است و براساس فرمول اصلاح شده کوکران تعداد 150پرسشنامه به صورت تصادفی بین مردم توزیع و تکمیل پخش شده است تا دانش و آگاهی مدیران مورد مطالعه سنجش قرار گیرد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آماره توصیفی و استنباطی(tتک نمونه‌ای و همبستگی پیرسون، آزمون توافقی و کای دو پیرسون) و از مدل وایکور برای اولویت بندی روستاهای منطقه براساس سطح دانش مدیران محلی در پیشگیری از وقوع زلزله استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان داد، بین تمامی متغیرها، میانگین پایین‌تر از حد مطلوبیت (3) بوده است. و سطح دانش مدیران محلی پایین تر از حد متوسط است.. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - تحلیل تقسیمات سیاسی- اداری استان گیلان براساس سازماندهی سیاسی فضای کشور
رضوان نظری یوسف زین العابدین سید احمد خادم الحسینی حجت مهکویی

سازماندهی سیاسی فضا و تقسیمات کشوری از مسائل مهمی است که امروزه دولت‌ها و حکومت‌ها برای اداره سرزمین و تقسیم سیاسی- ‌اداری کشور و در راستای دستیابی به توازن و تعادل فضایی در پی تحقق آن هستند. .سازماندهی سیاسی فضا بر اساس معیار و اصولی مشخص و اهداف از پیش تعیین شده در کش چکیده کامل

سازماندهی سیاسی فضا و تقسیمات کشوری از مسائل مهمی است که امروزه دولت‌ها و حکومت‌ها برای اداره سرزمین و تقسیم سیاسی- ‌اداری کشور و در راستای دستیابی به توازن و تعادل فضایی در پی تحقق آن هستند. .سازماندهی سیاسی فضا بر اساس معیار و اصولی مشخص و اهداف از پیش تعیین شده در کشور برنامه‌ریزی و اجرایی می‌شود. نابرابری ناحیه‌ای و مکانی از مسائلی است که در امر سازماندهی سیاسی فضا باید مورد توجه قرار گیرد. استان گیلان درکرانه‌ی دریای خزر از دیرباز دارای اهمیت بسیار زیادی در ملاحظات سیاسی و اقتصادی برخوردار بوده و از استان‌هایی است که از منظر شاخص های سازماندهی سیاسی فضا مانند تراکم جمعیت، سکونتگاه‌ های شهری و روستایی مناسب و.. دارای جایگاه ویژه‌ای می باشد. لذا با توجه به اهمیت موضوع، نگارنده در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی، پس از جمع آوری داده ها از طریق مطالعات کتابخانه‌ای، با استفاده از روش تحلیل ماتریس درصدد تبیین تقسیمات سیاسی- اداری استان گیلان براساس سازماندهی سیاسی فضای کشور برآمده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است با توجه وسعت استان گیلان که برابر با 14711 کیلومتر مربع و کمتر از 1 % کل وسعت کشور را شامل می شود، درصد نسبی مولفه‌های تقسیمات سیاسی استان گیلان نشان دهنده کاهش تاثیر استان در سازمان‌دهی سیاسی فضای کشور و از سوی دیگر درصد نسبی مولفه‌های تقسیمات اداری استان گیلان نشان دهنده جایگاه ویژه استان گیلان در سازماندهی سیاسی فضای کشورمی باشد.واژگان کلیدی : تقسیمات سیاسی اداری،سازماندهی سیاسی فضا،گیلان پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - ارائه مدل بازاریابی گردشگری روستایی با رویکرد کیفی تحلیل تم (مطالعه موردی: شهرستان رودسر)
عماد صفری سیاهکلرودی ابراهیم عباسی محمد علی نسیمی پرویز سعیدی

20.1001.1.25385968.1402.18.2.4.3

مقدمه: توسعه گردشگری روستایی، آثار و پیامدهای متنوع و گسترده ای را بر جای می گذارد و با توجه به ظرفیت های طبیعی و فرهنگی موجود در روستاها، می تواند نقش مهمی در تجدید حیات روستاها، ایجاد اشتغال و درآمد برای روستاییان، حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی و در نهایت توسع چکیده کامل

مقدمه: توسعه گردشگری روستایی، آثار و پیامدهای متنوع و گسترده ای را بر جای می گذارد و با توجه به ظرفیت های طبیعی و فرهنگی موجود در روستاها، می تواند نقش مهمی در تجدید حیات روستاها، ایجاد اشتغال و درآمد برای روستاییان، حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی و در نهایت توسعه یکپارچه و پایدار روستایی داشته باشد. هدف: هدف از انجام این پژوهش ارائه مدل بازاریابی گردشگری روستایی در شهرستان رودسر با استفاده از روش تحلیل تم بوده است. روش‌شناسی تحقیق: به منظور اجرای پژوهش از رویکرد پژوهش کیفی و با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاری از متخصصین حوزه گردشگری و بازاریابی استفاده شده است. حجم نمونه با منطق نمونه گیری نظری و قضاوتی و تا حصول اشباع نظری در مجموع 12 نفر را در برگرفت. کد گذاری داده ها با استفاده از نرم افزار مکس کیودا به انجام رسید. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهرستان رودسر است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد مدل بازاریابی گردشگری روستایی در شهرستان رودسر با 11 تم اصلی و 67 تم فرعی شامل: جاذبه ها، زیرساخت، فرهنگ، سرمایه گذاری، موقعیت زیست محیطی، قابلیت دسترسی به امکانات، نیروی انسانی ماهر، هزینه سفر، ترفیع، قوانین و مقررات و آموزش تبیین شده و تم های نیروی انسانی ماهر و فرهنگ با ضریب مسیرهای 78/0 و 55/0 به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر گردشگری روستایی دارند. نتایج: بر اساس این تحقیق مدل بازاریابی گردشگری روستایی در شهرستان رودسر به ترتیب اولویت شامل 11 عنصر می باشد. با توجه به فقدان مدل و مدل جامع تبیین کننده بازاریابی در گردشگری روستایی، دانستن اینکه عناصر، مؤلفه ها و مقوله های بازاریابی گردشگری روستایی از استراتژی تحقیق کیفی چگونه استفاده می کنند، حائز اهمیت است. استفاده از مدل بازاریابی گردشگری روستایی و توجه به عناصر تشکیل دهنده آن منجر به موارد زیر می شود: 1. گردشگری روستایی به عنوان راهبرد توسعه روستایی 2. گردشگری روستایی به عنوان سیاستی در بازسازی سکونتگاه های روستایی 3. گردشگری روستایی به عنوان ابزاری برای توسعه پایدار و حفاظت از منابع طبیعی. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - دیپلماسی آب و سکونتگاه‌های شهری (با تأکید بر شهر مرزی زابل و رودخانه مرزی هیرمند)
افشین متقی دستنایی آرش قربانی سپهر

20.1001.1.25385968.1399.15.3.13.3

بسیاری از حوضه‌های رودخانه‌های مرزی در جهان به‌طور همزمان به‌عنوان موتورهای مهم توسعه اقتصادی منطقه، پایگاه‌های مهم منابع امرار معاش و همچنین مکان‌های بحرانی حفاظت از تنوع زیستی شناخته شده‌اند. این مزایا اغلب نقش رقابتی را برای حکومت‌ها ایجاد می‌کند و آن‌ها را به چالش م چکیده کامل

بسیاری از حوضه‌های رودخانه‌های مرزی در جهان به‌طور همزمان به‌عنوان موتورهای مهم توسعه اقتصادی منطقه، پایگاه‌های مهم منابع امرار معاش و همچنین مکان‌های بحرانی حفاظت از تنوع زیستی شناخته شده‌اند. این مزایا اغلب نقش رقابتی را برای حکومت‌ها ایجاد می‌کند و آن‌ها را به چالش می‌کشد. با توجه به موقعیت جغرافیایی، استراتژیک ایران و قرارگیری در حوضه‌های آبی مشترک، بکارگیری دیپلماسی آب‌های مرزی و فرامرزی، به‌عنوان ابزاری ضروری برای مدیریت بحران آب و سازگاری با مشکلات ناشی از کم آبی در کشور تلقی می‌شود. بر این مبنا، جهت نگارش پژوهش حاضر از روش توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شده است. یافته‌های تحقیق نشان از آن دارد که تنها ابزار جهت به‌سامان کردن اوضاع در شرایط کنونی شهر مرزی زابل استفاده درست از دیپلماسی آب است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد تدوین دیپلماسی آب از سوی جمهوری اسلامی ایران با کشور افغانستان، یکی از الزاماتی است که باید با جدیت در آینده با استفاده از ظرفیت‌های ایجابی و با بهره‌گیری از اصول حقوق بین‌الملل دنبال شود تا وضعیت سکونتگاه شهر مرزی زابل قبل از رسیدن به مرحله بحران با سناریوهای ساده تر و کم هزینه تر حل شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - تحلیل شاخصهای آسیب پذیری شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله (مطالعه موردی: شهر ارومیه)
علی خدمت زاده میرنجف موسوی اردشیر یوسف زاده

20.1001.1.25385968.1400.16.1.4.7

مقدمه: وقوع بلایای طبیعی مانند زلزله، در بافت شهری و مناطق پرتراکم جمعیتی خسارات شدیدی را ایجاد کرده است. با توجه به قرار گیری کشور روی کمربند زلزله پژوهش حاضر شهر ارومیه را به واسطه‌ی ویژگی‌های طبیعی و خطر لرزه خیزی متوسط، جهت شناسایی مهمترین عوامل تشدید کننده آسیب رسا چکیده کامل

مقدمه: وقوع بلایای طبیعی مانند زلزله، در بافت شهری و مناطق پرتراکم جمعیتی خسارات شدیدی را ایجاد کرده است. با توجه به قرار گیری کشور روی کمربند زلزله پژوهش حاضر شهر ارومیه را به واسطه‌ی ویژگی‌های طبیعی و خطر لرزه خیزی متوسط، جهت شناسایی مهمترین عوامل تشدید کننده آسیب رسان مورد مطالعه قرار داده است. هدف پژوهش: مدیریت بحران شهری در اثر وقوع زلزلهروش شناسی تحقیق : این پژوهش از نظر روش توصیفی و تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. در بخش توصیفی از‌نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، اسناد و مطالعات کتابخانه ای و در بخش تحلیلی از فرآیند تحلیل شبکه و عملگرهای فازی در نرم افزار ARC GIS استفاده شده است.قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه با مساحت 91/4854 هکتار 91/0 درصد از کل مساحت شهرستان ارومیه را شامل می‌شود که جمعیتی بالغ بر 727066 نفر(غیر از شهرک گلمانخانه) را در خود جای داده است. بر اساس سرشماری سال 1395 و بر پایه اطلاعات به دست آمده از بلوکهای آماری تعداد جمعیت و خانوار محدوده به ترتیب 727066 نفر و 222737 خانوار می باشد. محدوده مورد مطالعه 83/97 درصد از جمعیت شهرستان ارومیه را در خود جای داده است.یافته ها و بحث: بیشترین آسیب پذیری در مناطق با شیب‌های بیشتر از20 درصد و نواحی با تراکم جمعیتی بالا مشاهده می‌شود. نواحی با آسیب پذیری خیلی زیاد با 12/34 درصد، زیاد با 81/11 درصد، متوسط با 47/30 درصد، کم با 89/20 درصد و خیلی کم با 7/2 درصد از مساحت بلوکهای آماری را به خود اختصاص دادند. در حالت کلی می‌توان گفت که 93/45 درصد از محدوده مورد مطالعه بر اساس معیارهای استفاده شده در تحلیل آسیب پذیرند.نتایج : در پهنه بندی زلزله در سطح شهر ارومیه 5 کلاس آسیب پذیر به دست آمد که کلاس آسیب پذیری خیلی زیاد در منطقه 2 شهری با مساحت 09/341 هکتار( 19/13 درصد) بیشترین کاربری های آسیب پذیر را دارد. منطقه 3 با 24/8 درصد، منطقه 1 با 57/7 درصد، منطقه 4 با 76/2 درصد و منطقه 5 با 92/1 درصد به ترتیب دارای بیشترین کاربری های دارای آسیب پذیری خیلی زیاد می باشند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - پهنه بندی خطر وقوع سیل در شهرستان فریمان با استفاده از منطق فازی
ساناز سعیدی مفرد مهدی آسیایی

20.1001.1.25385968.1402.18.1.11.8

مقدمه: یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی در جهان و ایران سیل می باشد که در صورت وقوع خسارات زیادی را برجا خواهد گذاشت. از گام های بسیار مهم درجهت کاهش آثار زیان بار ناشی از آن، شناخت مناطق سیل گیر، درجه بندی این مناطق از لحاظ میزان خطر و پهنه بندی آن می باشد. تا براساس آن به چکیده کامل

مقدمه: یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی در جهان و ایران سیل می باشد که در صورت وقوع خسارات زیادی را برجا خواهد گذاشت. از گام های بسیار مهم درجهت کاهش آثار زیان بار ناشی از آن، شناخت مناطق سیل گیر، درجه بندی این مناطق از لحاظ میزان خطر و پهنه بندی آن می باشد. تا براساس آن به توان درخصوص استفاده از اراضی و کاربری های مختلف از جمله توسعه بهینه آتی شهرها و روستاها، کشاورزی خدماتی و تولیدی، تصمیم گیری نمود و زیان های ناشی از وقوع سیل را کاهش داد. هدف: پژوهش حاضر با هدف پهنه بندی خطر وقوع سیل در شهرستان فریمان با تاکید بر نقاط شهری و روستایی در سال 1399 انجام پذیرفته است. روش شناسی تحقیق: این نوع پژوهش از نوع کاربردی که در آن از منطق فازی، تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. معیارهای مورد مطالعه در این مقاله شیب، فاصله از رودخانه، ارتفاع، زمین شناسی، کاربری اراضی، بارش، تراکم زهکشی و پوشش گیاهی می باشد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهرستان فریمان واقع در استان خراسان رضوی می باشد. یافته ها: براساس یافته های حاصل از تلفیق لایه ها به روش همپوشانی فازی و وزن نهایی حاصل از مدل تحلیل سلسله مراتب فازی متغیر ارتفاع با ضریب وزنی 271/0 بیشترین و کاربری اراضی با ضریب 040/0 از کمترین تاثیر در سیل خیزی منطقه مورد مطالعه برخوردار می باشد. بنابراین با توجه به نقشه کلاسه بندی خطر سیل خیزی شهرستان فریمان می توان بیان نمود که مناطق با خطر خیلی زیاد 8/17درصد، مناطق با خطر زیاد 2/14 درصد، مناطق با خطر متوسط 4/20درصد، مناطق با خطر کم 5/22درصد و مناطق با خطر پذیری خیلی کم 1/25 درصد از مساحت شهرستان را اشغال نموده اند. نتایج: از یافته های حاصل می توان نتیجه گرفت که شهر فریمان در محدوده خطر خیلی کم و کم قرار گرفته است. به لحاظ سکونتگاه های روستایی نیز اکثر آبادیهای این شهرستان در پهنه با خطر آسیب پذیری متوسط قرار دارند. لذا پیشنهاد می شود نسبت به بهسازی، طراحی و اجرای طرح های آبخیز داری و آبخوان داری و مکان یابی شهرها و شهرک های جدید و همچنین طرح های عمران روستایی در منطقه مورد مطالعه توجه لازم مبذول گردد. همچنین برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان نیز باید در زمینه کاهش خطرپذیری جانمایی مناسب زیرساخت ها و جانمایی تأسیسات شهرستان اقدام لازم را بعمل آورند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - واکاوی فضائی-کالبدی سطح آسیب پذیری بافت‌های فرسوده شهری با استفاده از VIKOR و ANP مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر ارومیه
فریدون نقیبی میثم ساکت حسنلوئی علی اظهری

20.1001.1.25385968.1400.16.4.9.8

مقدمه: افزایش جمعیت، حضور انسان، گسترش شهرنشینی و فضایی بی رویه موجبات ایجاد اختلالاتی در نظام عملکردی شهرها را پدید آورده است. بنابراین برنامه ریزی و مدیریت رویدادهای طبیعی باید به منزله یک هدف اصلی در همه مراحل برنامه ریزی و طراحی های توسعه شهر مد نظر قرار گرفته شود. چکیده کامل

مقدمه: افزایش جمعیت، حضور انسان، گسترش شهرنشینی و فضایی بی رویه موجبات ایجاد اختلالاتی در نظام عملکردی شهرها را پدید آورده است. بنابراین برنامه ریزی و مدیریت رویدادهای طبیعی باید به منزله یک هدف اصلی در همه مراحل برنامه ریزی و طراحی های توسعه شهر مد نظر قرار گرفته شود. هدف: پژوهش حاضر به لحاظ هدف یک پژوهش کاربردی محسوب می گردد و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام گردیده است. بافت فرسوده بخش مرکزی شهر ارومیه با مساحت 7/277 هکتار به عنوان مطالعه موردی بررسی شده است. روش شناسی تحقیق: در این پژوهش از طریق بررسی منابع کتابخانه ای و مطالعات پیشین و همچنین بهره گیری از نظرات کارشناسان و متخصصین در حوزه بافت های فرسوده شهری، شاخص های موثر در آسیب پذیری محدوده مورد مطالعه در ابعاد کالبدی، دسترسی، کارکردی، زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی شناسایی و تعریف گردید. سپس با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) و روش تصمیم گیری چند معیاره ویکور (VIKOR) به وزن دهی هر یک از شاخص های مذکور پرداخته و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) نقشه های آسیب پذیری محدوده در ابعاد مختلف و بصورت کلی تهیه گردیده است. یافته ها و بحث: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که از محدوده مورد مطالعه 11/36% دارای آسیب پذیری کم، 95/27% دارای آسیب پذیری متوسط و 22/35% دارای آسیب پذیری زیاد می باشد که این امر لزوم برنامه ریزی و اتخاذ تدابیری در راستای بهبود وضعیت محیطی بافت فرسوده شهری در ابعاد مختلف را بیش از پیش نمایان ساخته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی با تأکید خشکسالی و سنجش ظرفیت سازگاری (مطالعه موردی :سکونتگاههای روستایی، شهرستان رزن، استان همدان)
فاطمه احمدی مرتضی اسماعیل نژاد محمود فال سلیمان

20.1001.1.25385968.1401.17.2.10.2

استان همدان از جمله کانون هایی است که دارای تنوع و فراوانی مخاطرات طبیعی است؛ بنابراین، واکاوی و پایش آنها از جمله خشکسالی که مستقیم با معیشت کشاورزان سرکار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی با تأکید بر خشک‌سالی و سنجش ظرفیت ساز چکیده کامل

استان همدان از جمله کانون هایی است که دارای تنوع و فراوانی مخاطرات طبیعی است؛ بنابراین، واکاوی و پایش آنها از جمله خشکسالی که مستقیم با معیشت کشاورزان سرکار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی با تأکید بر خشک‌سالی و سنجش ظرفیت سازگاری روستاهای شهرستان رزن می باشد. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی و با با استفاده از ابزار پرسشنامه و پیمایش میدانی به ارزیابی و سنجش ظرفیت سازگاری کشاورزان با خشکسالی پرداخته است. در گام نخست با استفاده از شاخص های مختلف رفتار خشکسالی در منطقه شناسایی و در مرحله دوم استراتژی های سازگاری با خشکسالی توسط کشاورزان تدوین گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که شاخص SPI از نظر جداسازی سال های خشک و تفکیک دوره های خشکسالی نسبت به سایر شاخص ها روش مناسب‌تری در پهنه بندی سرزمینی خشکسالی به شمار می رود و بررسی استراتژی‌های سازگاری کشاورزان در سکونت گاههای روستایی شهرستان رزن بیانگر این بود که میزان استفاده جامعه محلی از روش های سنتی یا بومی جهت سازگاری با شرایط خشکسالی زیاد می باشد. میزان استفاده از روش‌های سنتی یا بومی و روش‌های نوین و مدرن جهت سازگاری با شرایط خشک‌سالی با استفاده از آزمون دوجمله‌ای مورد آزمون و سنجش قرار داده شده است و نتایج حاصل از آمار استنباطی حاکی از آن است که به‌طور کلی میزان استفاده از روش‌های سنتی یا بومی جهت سازگاری با شرایط خشک‌سالی زیاد می‌باشد همچنین میزان استفاده از روش‌های نوین و مدرن جهت سازگاری با شرایط خشک‌سالی متوسط می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - تحلیلی بر تاب‌آوری سکونتگاه‌های شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیل (مطالعه موردی: شهر چمستان)
رقیه معصومیان صدرالدین متولی غلامرضا جانباز قبادی شهریار خالدی

20.1001.1.25385968.1403.19.1.4.8

مقدمه : امروزه، تغییرات چشمگیری در نگرش به مخاطرات طبیعی دیده می‌شود و دیدگاه غالب از کاهش آسیب‌پذیری به بهبود و ارتقای تاب‌آوری در برابر مخاطرات تغییر یافته است.هدف پژوهش : توسعه بی‌رویه و ناهماهنگ منطقه شهری چمستان به‌علت فعالیت‌های انسانی برای توسعه شهر به‌صورت مستقی چکیده کامل

مقدمه : امروزه، تغییرات چشمگیری در نگرش به مخاطرات طبیعی دیده می‌شود و دیدگاه غالب از کاهش آسیب‌پذیری به بهبود و ارتقای تاب‌آوری در برابر مخاطرات تغییر یافته است.هدف پژوهش : توسعه بی‌رویه و ناهماهنگ منطقه شهری چمستان به‌علت فعالیت‌های انسانی برای توسعه شهر به‌صورت مستقیم زمین‌های زیادی از شهر را در مدت زمان بسیار کوتاه تغییر داده است که از آن رهگذر مخاطراتی مانند سیل ایجاد می‌شود. هدف پژوهش حاضر، تحلیل روابط بین شاخص‌های مؤثر بر تاب‌آوری شهر چمستان در مقابل سیلاب است.روش شناسی تحقیق : این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش و ماهیت، توصیفی - تحلیلی است. برای رسیدن به این هدف، به تحلیل و سنجش میزان تاب‌آوری شهر چمستان در برابر سیلاب بر اساس 5 بعد تاب‌آوری کالبدی - زیرساختی، اجتماعی، نهادی، اقتصادی و زیست‌محیطی پرداخته شد. این ابعاد 5 گانه به همراه شاخص‌ها و زیرشاخص‌های تعریف شده هر کدام از آن‌ها بر مبنای ادبیات پژوهش، در قالب پرسش‌نامه‌ای محقق ساخت طراحی شده تا وضعیت آن‌ها در شهر مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.قلمروجغرافیایی پژوهش : شهر چمستان مرکز بخش چمستان در شهرستان نور است که در زمین‌های کوهپایه‌ای شمال البرز واقع شده است. بخش چمستان از شمال و غرب به بخش مرکزی شهرستان نور، از جنوب به بخش بلده شهرستان نور و کوهپایه‌های البرز مرکزی، از شمال شرق به شهرستان محمودآباد و از شرق به شهرستان آمل محدود می‌شود. این شهر از سمت شمال و غرب به نور، از جنوب به بخش بلده و کوهپایه‌های البرز مرکزی و از شرق به آمل منتهی می‌شود.یافته ها و بحث : با توجه به میانگین‌های به‌دست آمده از تحلیل آماری T تک‌نمونه‌ای، شهر چمستان به‌لحاظ تاب‌آوری‌های کالبدی - زیرساختی، اجتماعی، نهادی و اقتصادی در سطح تاب‌آوری متوسط و در حال تاب‌آوری قرار دارد؛ این در حالی است که تاب‌آوری زیست‌محیطی این شهر در برابر سیلاب نسبتاً ضعیف بوده و وضعیت مطلوبی را نشان نمی‌دهد.نتیجه‌گیری : جهت ارتقای تاب‌آوری شهر چمستان در مقابل سیلاب، نیاز است که سازمان‌ها و نهادهای مدیریتی و برنامه‌ریزی در حوزه مدیریت بحران و مخاطرات شهری به این نکته مهم توجه داشته و جهت ارتقاء تاب‌آوری اجتماعی، توجه ویژه‌ای به آموزش و افزایش سطح دانش جامعه محلی داشته باشند. همچنین باید به این نکته اشاره نمود که گسترش بیمه از جمله راهکارهای بسیار مناسب برای دست‌یابی به جامعه‌ای با سلامت پایدار و اساسا&zwj;ً از جمله راه‌های تأمین و تحقق آرامش، آسایش و کاهش استرس افراد خانواده‌ها است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - تحلیل ارتباط بین فضای سبز شهری و آلودگی هوا با تأکید بر بوم‌گرایی شهری (موردپژوهی: شهر تهران)
مریم قربان پور سعید صداقت نیا نادر زالی

20.1001.1.25385968.1402.18.2.14.3

مقدمه: آلودگی هوا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر محیط‌زیست به‌ویژه در شهرهای بزرگ سبب بروز مشکلات بسیاری برای ساکنین شده است. از طرفی فضاهای سبز به‌عنوان یکی از عناصر مورد تأکید در بوم گرایی شهری، نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا دارند. به همین جهت بررسی نوع و شدت چکیده کامل

مقدمه: آلودگی هوا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر محیط‌زیست به‌ویژه در شهرهای بزرگ سبب بروز مشکلات بسیاری برای ساکنین شده است. از طرفی فضاهای سبز به‌عنوان یکی از عناصر مورد تأکید در بوم گرایی شهری، نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا دارند. به همین جهت بررسی نوع و شدت ارتباط بین فضای سبز شهری و آلودگی هوا می تواند میزان تأثیرگذاری سبزینگی شهری را بر آلاینده ها نمایان سازد. هدف: هدف اصلی پژوهش، بررسی ارتباط بین فضای سبز و تغییرات آلایند ه های هوا به تفکیک مناطق در کلان‌شهر تهران با تأکید بر بوم گرایی شهری است. روش‌شناسی تحقیق: این پژوهش از لحاظ ماهیت، توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ کاربست نتایج، کاربردی و ازلحاظ روش‌شناسی، آمیخته (کمی -کیفی) است. در این پژوهش از روش توابع درون‌یابی در نرم‌افزار ArcMap 10.7 و تحلیل رگرسیونی در نرم‌افزار SPSS21 استفاده‌شده است. به‌منظور تحلیل یکپارچه وضعیت موجود متغیرهای دارای رابطه رگرسیونی و تعیین اولویت اقدام به تفکیک مناطق، کدگذاری کیفی در چهار سطح از زیاد به کم صورت گرفته است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر تهران است. یافته ها: یافته ها حاکی از این است که رابطه ی معکوس و معناداری بین فضای سبز و آلاینده‌های CO، SO2و PM2.5 وجود دارد. با سطح اطمینان بالای 95 درصد، میزان تأثیرگذاری فضای سبز بر آلاینده‌های CO، SO2و PM2.5 بر اساس ضریب بتا به ترتیب 500/0-، 508/0- و 452/0- می‌باشد. نتایج حاصل از کدگذاری کیفی وضعیت موجود متغیرهای دارای رابطه رگرسیونی نشان می دهد که مناطق 9، 10، 18 و 21 به علت سطح کم فضای سبز و غلظت بالای آلاینده‌های مذکور، در دسته اولویت اقدام اول برای اجرای پیشنهادها قرار می گیرند. نتایج: نتایج نشان داد که وجود فضای سبز بر تغییرات غلظت تمامی آلاینده‌های هوا تأثیرگذار نیست و صرفاً سه آلاینده CO، SO2و PM2.5 را در تهران تحت تأثیر قرار می‌دهد. درنهایت علی رغم ضرورت پیشنهادهایی با هدف کنترل منابع آلوده کننده ی هوا، تمرکز این پژوهش بر پیشنهادهایی با محوریت فضای سبز به‌منظور کاهش آلاینده‌های موجود در هوا و بر اساس اولویت اقدام مناطق می باشد. این پیشنهادها در قالب رویکردهای از بالا به پایین و از پایین به بالا و در دو بازه زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت ارائه‌شده‌اند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - نگرش روستاییان نسبت به تغییر پذیری اقلیم و و راهکارهای سازگاری با آن (مورد: روستائیان هیرمند)
حبیب الله سارانی محسن حمیدیان پور سیدهادی طیب نیا

20.1001.1.25385968.1400.16.2.13.8

مقدمه: دانش و درک صحیح کشاورزان و بومیان یک منطقه از تغییر اقلیم و پیامدهای آن کمک شایانی به اتخاذ رویکردها و استراتژی‌های سازگاری با تغییر اقلیم خواهد نمود.هدف پژوهش: هدف تحقیق حاضر ارزیابی میزان آگاهی کشاورزان نسبت به تغییرپذیری اقلیم و پیامدها و راهکارهای سازگاری با چکیده کامل

مقدمه: دانش و درک صحیح کشاورزان و بومیان یک منطقه از تغییر اقلیم و پیامدهای آن کمک شایانی به اتخاذ رویکردها و استراتژی‌های سازگاری با تغییر اقلیم خواهد نمود.هدف پژوهش: هدف تحقیق حاضر ارزیابی میزان آگاهی کشاورزان نسبت به تغییرپذیری اقلیم و پیامدها و راهکارهای سازگاری با آن در شهرستان هیرمند است.روش‌شناسی تحقیق: این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام‌شده است. جامعه آماری تحقیق، شامل16 روستای بالای 20 بهره‌بردار کشاورزی (1034 خانوار) است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 363 خانوار کشاورز به‌عنوان نمونه انتخاب شد و طیف گسترده‌ای از شاخص ها با ابعاد آگاهی از تغییرپذیری اقلیم، اثرات منفی تغییرپذیری اقلیم و استراتژی های سازگار با تغییرات اقلیمی موردبررسی قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی اسپیرمن و T تک نمونه ای در نرم‌افزار SPSS استفاده گردیده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: منطقه موردمطالعه شامل نواحی روستایی شهرستان هیرمند در شمال استان سیستان و بلوچستان و از توابع منطقه سیستان است.یافته‌ها و بحث: متن یافته‌های پژوهش مؤید آن است که، کشاورزان منطقه نسبت به تغییرپذیری اقلیم آگاه بوده و بارها اثرات منفی آن را تجربه کرده اند. از دیدگاه پاسخ دهندگان گرایش یافتن ساکنین منطقه به شغل های کاذب از پیامدهای منفی اثرات تغییر اقلیم است که نسبت به آن کشاورزان هم نظر بودند. برخلاف آگاهی آن‌ها نسبت به راهکارهای سازگار با تغییر اقلیم؛ ولی معیشت ساکنین این مناطق هنوز وابسته به کشاورزی آبی است و به‌هیچ‌عنوان از کشت‌ مبنی بر سازگاری با محیط فراخشک و سازگار با شوری و کم‌آبی بهره نمی‌برند. لذا به دلیل نرخ وابستگی بالای آن‌ها به کشاورزی و همچنین نرخ بالای رشد جمعیت نشان می‌دهد که از آسیب پذیری بالای برخوردار می باشند. نتایج حاصل از آزمون اسپیرمن نشان داد بین متغیر میزان درآمد ماهیانه کشاورزان و شناخت آن‌ها نسبت به متغیرها افزایش سازگاری با برابر تغییر اقلیم با ضریب همبستگی 663/0 رابطه معناداری وجود داردنتایج: ساکنین منطقه هیرمند از آگاهی مناسبی نسبت به راهکارهای سازگار با تغییر اقلیم برخوردار می‌باشند اما بر اساس مشاهدات صورت گرفته به‌هیچ‌عنوان از کشت‌های مقاوم به کم‌آب و خشکی و شوری بهره نمی‌گیرند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - تبیین اثرات محیط طبیعی در تنوع فعالیت های اقتصادی روستاهای حاشیه تالاب بندر انزلی
بهزاد مجیدی شیل سر محمدباسط قریشی تیمور آمار نصرالله مولائی هشجین پرویز رضایی

20.1001.1.25385968.1401.17.2.16.8

امروزه توسعه بعنوان یک فرایند مهمترین بحث کشورها بویژه کشورهای درحال توسعه است،بررسی و شناخت نواحی روستایی و تحلیل قابلیتها و تنگناهای آنها در فرایند برنامه ریزی توسعه روستایی اهمیت بسزایی دارد. تالاب ها ارزش های غیرقابل انکاری از نظر اکولوژیک، اقتصادی و تفرجگاهی و زیبا چکیده کامل

امروزه توسعه بعنوان یک فرایند مهمترین بحث کشورها بویژه کشورهای درحال توسعه است،بررسی و شناخت نواحی روستایی و تحلیل قابلیتها و تنگناهای آنها در فرایند برنامه ریزی توسعه روستایی اهمیت بسزایی دارد. تالاب ها ارزش های غیرقابل انکاری از نظر اکولوژیک، اقتصادی و تفرجگاهی و زیبایی شناسی برای جوامع انسانی، جانوری و گیاهی دارند. ضمن تاکید بر این موضوع که تغییرات اقتصادی در روستاها نیز تابعی از شرایط عمومی در سطح ماکرو همچون اقتصاد ملی و ناحیه ای است اما میزان پذیرش این تغییرات در نقاط مختلف متفاوت و با سرعتهای متغیر صورت می پذیرد. پژهش حاضر با فرض اینکه تالاب دارای سهمی بسزا در اقتصاد روستاهای حاشه خود است انجام گرفته و جامعه نمونه شامل 15 روستا از شهرستان صومعه سرا و شهرستان بندر انزلی که در حاشیه تالاب قرار گرفته اند می باشند . در این پژوهش ابتدا وضعیت روستا های مورد مطالعه بر اساس اسناد موجود و مطالعات میدانی بررسی و تحلیل شده است. نتایج بررسی ها در زمینه تاثیر وجود تالاب انزلی در تنوع اقتصادی روستا بیانگر این مطلب بوده که شغل های مرتبط با تالاب در کل روستاهای حاشیه تالاب شامل صیادی ، شکار و گردشگری و صنایع دستی بوده به وجود آورده است اما به این دلیل که زیرساختهای لازم جهت بهره مند شدن روستاییان حاشیه از نعمت تالاب در جهات مختلف اقتصادی و زیستی فراهم نیامده لذا به صورت پتانسیلی بالقوه متروک مانده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - تحلیلی بر نقش عوامل طبیعی اثرگذار در توسعه آینده شهر اهواز
محمد ابراهیم عفیفی مهناز عامری مرضیه موغلی

مقدمه: امروزه رشد جمعیت و گسترش فیزیکی در شهرهای ایران به خصوص شهر اهواز روندی رو به افزایش دارد. الگوی گسترش شهری در شهر اهواز نیز به تبع جریان سریع شهرنشینی در ایران در چندین سال گذشته تحت تأثیر روند شهرنشینی، گسترش جمعیت و افزایش مهاجرت به سمت و سویی جدید رفته به گون چکیده کامل

مقدمه: امروزه رشد جمعیت و گسترش فیزیکی در شهرهای ایران به خصوص شهر اهواز روندی رو به افزایش دارد. الگوی گسترش شهری در شهر اهواز نیز به تبع جریان سریع شهرنشینی در ایران در چندین سال گذشته تحت تأثیر روند شهرنشینی، گسترش جمعیت و افزایش مهاجرت به سمت و سویی جدید رفته به گونه‌ای که طرح جامع نتوانسته است الگویی مناسب برای گسترش این شهر ارائه دهد. بنابراین یکی از مهم ترین مسائلی که در برابر توسعه این شهر قرار دارد، مکان توسعه آتی آن است و در این راستا پارامترهای طبیعی از عوامل اصلی و تعیین کننده جهات توسعه‌ی فیزیکی شهر اهواز محسوب می‌شوند.هدف: هدف این پژوهش، تحلیل نقش عوامل طبیعی اثرگذار در توسعه آینده شهر اهواز و ارائه مکان مناسب با توجه به این عوامل جهت توسعه آتی این شهر است..روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظـر هـدف کـاربردی و از لحاظ روش شناسی، توصیفی- تحلیلی است. قلمرو پژوهش حاضر نیز شهر اهواز است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از نرم افزار GIS به بررسی وضعیت توسعه کالبدی شهر اهواز پرداخته شده، سپس جهات گسترش شهر از دید عوامل ژئومورفولوژیکی و طبیعی در محیط ARC GIS با استفاده FUZZY OVERLAY و عملگر GAMMA مورد بررسی قرار گرفته است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر اهواز می‌باشد.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که در برنامه ریزی برای توسعه شهر اهواز قابلیت و مخاطرات طبیعی نادیده گرفته شده‌اند و توسعه فیزیکی این شهر بدون توجه به محدودیت‌های ژئومورفولوژی به وقوع پیوسته است. نتایج: بر اساس نقشه نهایی وضعیت مناطق مستعد توسعه از لحاظ ژئوموفولوژیکی، بخش قابل توجهی از قسمت شمالی شهر اهواز در وضعیت نامناسب، در غرب وضعیت بیشتر نامناسب، در شرق وضعیت متوسط و در جنوب نیز وضعیت مناسب را نشان می‌دهد. بنابراین مناطق جنوبی شهر اهواز برای توسعه آتی این شهر مناسب‌تر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

14 - سنجش و تحلیل میزان آسیب پذیری بافت های شهری از منظر پدافند غیر عامل با تاکید بر الگوی پراکنش کاربری های حیاتی (مطالعه موردی: شهر مهاباد)
مصطفی میرآبادی صادق بشارتی فر

20.1001.1.25385968.1402.18.1.10.7

مقدمه: یکی از اصول پدافند غیر عامل که در رابطه با کاربری‌های حیاتی و حساس باید مورد توجه قرار گیرد نحوه پراکنش و استقرار این کاربری‌ها می باشد، لذا رعایت فواصل و حرایم مناسب و همچنین همسایگی با سایر کاربری‌های مورد تاکید می‌باشد. هدف پژوهش: تبیین الگوی پراکنش کاربری های چکیده کامل

مقدمه: یکی از اصول پدافند غیر عامل که در رابطه با کاربری‌های حیاتی و حساس باید مورد توجه قرار گیرد نحوه پراکنش و استقرار این کاربری‌ها می باشد، لذا رعایت فواصل و حرایم مناسب و همچنین همسایگی با سایر کاربری‌های مورد تاکید می‌باشد. هدف پژوهش: تبیین الگوی پراکنش کاربری های حیاتی و به طبع آن شناسایی بافت های آسیب پذیر شهری، هدف اصلی پژوهش حاضر می باشد.روش شناسی تحقیق: پژوهش کاربردی حاضر با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، در ارتباط با شهر مهاباد (در سال 1399) به انجام رسیده‌است. در این پژوهش داده‌های مورد استفاده از نوع کمی‌ (شیپ‌فایل‌ها) می باشند. جهت سنجش تراکم توزیع کاربری‌ها و همچنین الگوی توزیع آنها در سطح شهر مهاباد، از تکنیک‌های آمار فضایی در نرم‌افزار Arc GIS بهره‌گیری شده‌است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه این پژوهش، شهر مهاباد است که در جنوب استان آذربایجان غربی واقع شده است.یافته ها و بحث: یافته های این پژوهش بیانگر آنست که الگوی توزیع مراکز حیاتی به صورت خوشه‌ای است به طوریکه ازدحام بیشتر کاربری‌های حیاتی در نواحی مرکزی و غربی شهر مهاباد مشاهده می‌شود. همچنین کانون هندسی و جغرافیایی در محدوده مرکزی شهر واقع شده و با جهت شمال‌شرقی به جنوب‌غربی امتداد یافته است. به عبارت دیگر استقرار مراکز مدیریتی و پشتیبانی درمحدوده مرکزی و همچنین مراکز نظامی عمده در محدوده غربی شهر مهاباد، چنین الگویی را سبب شده‌است، لذا بافت‌های واقع شده در این محدوده با بالاترین میزان آسیب پذیری همراه است. همچنین نتایج محاسبه شعاع آسیب‌پذیری کاربری‌های حیاتی مشخص ساخت در حدود 78 هزار نفر جمعیت، معادل تقریبی 53/0 کل جمعیت شهر و در حدود 887 هکتار، معادل 37/0 از کل مساحت شهر مهاباد در محدوده کانونی (بیضی انحراف معیار) آسیب‌پذیری شهر قرار می‌گیرند. این محدوده که محلات مرکزی و هسته اولیه و فرسوده شهر مهاباد را در خود جای داده است دارای تراکم جمعیتی بالایی نسبت به سایر محلات شهری می‌باشد به همین جهت بخش اعظم جمعیت شهری را شامل می‌شود. نتیجه گیری: مساله آسیب پذیری و ایمنی شهر در برابر حوادث و درگیری‌های نظامی احتمالی در شهر مهاباد بصورت بسیار جدی مطرح است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

15 - تحلیل مؤلفه‌های تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در برابر خطر وقوع زلزله (مطالعه‌ی موردی: شهرستان ایجرود، استان زنجان)
حسین فراهانی فریبا عباسی

20.1001.1.25385968.1402.18.1.17.4

تاب‌آوری یکی از مهمترین عوامل تحقق پایداری سکونتگاه‌های روستایی است. با افزایش تاب‌آوری، میزان آسیب‌پذیری سکونتگاه‌ها در برابر مخاطرات کاهش می‌یابد. هدف از پژوهش حاضر تحلیل مؤلفه‌های تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در برابر خطر وقوع زلزله است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و چکیده کامل

تاب‌آوری یکی از مهمترین عوامل تحقق پایداری سکونتگاه‌های روستایی است. با افزایش تاب‌آوری، میزان آسیب‌پذیری سکونتگاه‌ها در برابر مخاطرات کاهش می‌یابد. هدف از پژوهش حاضر تحلیل مؤلفه‌های تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در برابر خطر وقوع زلزله است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی بوده و برای گردآوری داده‌ها از روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است. جامعه‌ی اماری این تحقیق سرپرستان خانوار 20 روستا و متخصصین حوزه‌ی روستایی شهرستان ایجرود می‌باشد. که با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه در مجموع 342 مورد (305 مورد سرپرست خانوار روستایی و 37 متخصص حوزه‌ی روستایی) محاسبه شده است. روایی صوری توسط 35 نفر از اعضای هیئت علمی گروه جغرافیا دانشگاه زنجان و برابر با میانگین 1.7 ارزیابی شد. پایایی متغیرها از طریق ضریب آلفا‌ی کرونباخ به میزان 76% محاسبه گردید که نشان‌دهنده‌ی قابل قبول بودن آن است. برای تجزیه و تحلیل کمی داده‌ها از آزمون‌های آماری نظیر (t تک نمونه‌ای، تحلیل مسیر، تحلیل واریانس) بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که وضعیت تاب‌آوری در روستاهای مورد مطالعه شهرستان ایجرود در برابر وقوع زلزله احتمالی در مجموع مؤلفه‌ها، با میانگین 3.33 نامطلوب است و مقادیر به سمت آسیب‌پذیری گرایش دارند. همچنین از بین مولفه‌های چهارگانه، مؤلفه کالبدی با مجموع اثرات مستقیم و غیر مستقیم 56.5 درصد آلفا را تبیین نموده و مؤثرترین مؤلفه در تاب‌آوری شهرستان ایجرود است. ابعاد چهارگانه تاب-آوری، روی هم رفته توانستند 74.9 درصد از تاب‌آوری شهرستان ایجرود را تبیین نمایند. واژگان کلیدی: تاب‌آوری، سکونتگاه‌های روستایی، مخاطرات طبیعی، زلزله، تحلیل مسیر، شهرستان ایجرود پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

16 - تحلیل میزان تاب آوری اقتصادی و اجتماعی جوامع روستایی در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زلزله (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان اردبیل)
کیومرث خداپناه

20.1001.1.25385968.1402.18.3.21.2

مقدمه: وقوع مخاطرات طبیعی از جمله زلزله با توجه به شرایط محیطی و جغرافیایی کشور همواره منجر به آسیب های جدی مالی و تلفات انسانی گسترده ای گردیده است و در راستای کاهش اثرات آن، توجه به رویکرد تاب آوری مطرح شده است.هدف: هدف تحقیق حاضر تحلیل میزان تاب آوری اقتصادی، اجتماع چکیده کامل

مقدمه: وقوع مخاطرات طبیعی از جمله زلزله با توجه به شرایط محیطی و جغرافیایی کشور همواره منجر به آسیب های جدی مالی و تلفات انسانی گسترده ای گردیده است و در راستای کاهش اثرات آن، توجه به رویکرد تاب آوری مطرح شده است.هدف: هدف تحقیق حاضر تحلیل میزان تاب آوری اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سکونتگاه های روستایی بخش مرکزی شهرستان اردبیل در برابر زلزله است.روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع مورد بررسی، از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق 36 روستای بالای 20 خانوار و بیشتر بخش مرکزی شهرستان اردبیل می باشند که براساس روش کوکران، 365 سرپرست تعیین و به شیوه تصادفی ساده به تعداد خانوارهای روستایی توزیع و تکمیل شد. روایی صوری پرسشنامه به وسیله 30 نفر از متخصصان و کارشناسان مورد تأیید قرار گرفت. میزان پایایی کل به وسیله آلفای کرونباخ 9/0 برآورد گردید.قلمرو جغرافیایی پژوهش: روستای بالای 20 خانوار بخش مرکزی شهرستان اردبیل می باشند.یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که، از نظر تاب آوری بعد اجتماعی دارای وضعیت بهتری نسبت به بعد اقتصادی می باشد. همچنین سنجش تاب آوری اقتصادی نشان داد که معرف میزان درآمد حاصله برای جبران خسارت های وارده با مقدار90/3 بالاترین و معرف میزان رضایت از درآمد شخصی خود با مقدار24/2 کمترین میانگین را دارد. سنجش تاب آوری اجتماعی و فرهنگی نشان داد که معرف های میزان همبستگی بین مردم در صورت وقع زلزله، میزان رضایت مندی از دسترسی به پزشک به ترتیب با 31/17 و 70/15 بالاترین و معرف های رضایت مندی از بیمه کردن مساکن و میزان امید به آینده در صورت وقوع زلزله به ترتیب با 25/22- و 21/14- دارای میانگین کمتر از حد مطلوب آزمون می باشند.نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که وضعیت تاب آوری شاخص های اقتصادی روستاهای مورد مطالعه در برابر زلزله پایین تر از سطح متوسط قرار دارد و تفاوت معناداری در بین روستاها وجود دارد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

17 - تحلیل فضایی مخاطرات ژئومورفیک به منظور شناسایی پهنه های امن سکونتی (مطالعه موردی: مناطق شهری استان گیلان)
پیام جعفری حمید ماجدی حسین ذبیحی

مخاطرات ژئومورفیک، به طور مستمر و در طول تاریخ در نواحی مختلف کره زمین اتفاق افتاده و همچنان ادامه دارد. ولی این وقایع را زمانی به عنوان یک مخاطره می‌شناسیم که سکونتگاه‌های انسانی تهدید کند و باعث خسارت به بناها، تأسیسات و تجهیزات ساخته دست بشر شود. همچنین دیگر از آنجا چکیده کامل

مخاطرات ژئومورفیک، به طور مستمر و در طول تاریخ در نواحی مختلف کره زمین اتفاق افتاده و همچنان ادامه دارد. ولی این وقایع را زمانی به عنوان یک مخاطره می‌شناسیم که سکونتگاه‌های انسانی تهدید کند و باعث خسارت به بناها، تأسیسات و تجهیزات ساخته دست بشر شود. همچنین دیگر از آنجا که بشر تا به امروز قادر به جلوگیری از وقوع بسیاری از این مخاطرات نبوده، لذا بهترین راهکار، دوری از این مخاطرات است. ولی با این حال بسیاری از سکونتگاه‌های انسانی در موقعیت‌های خطرپذیر به لحاظ مخاطرات ژئومورفیک قرار گرفته‌اند که تهدیدی بالقوه برای آنان محسوب می‌شود. بنابراین می‌توان با شناسایی نواحی پرخطر و امن سکونتی، هم برای مقابله با مخاطرات آماده شد و هم اینکه در توسعه‌ها و ساخت و سازهای آتی، نواحی امن سکونتی را در برنامه‌ریزی‌های شهری به کار گرفت. بر این اساس، تحقیق حاضر با این دغدغه انجام گرفت تا پهنه‌های امن سکونتی در استان گیلان، که یک استان پرمخاطره به لحاظ مخاطرات ژئومورفیک محسوب می‌شود، از طریق تحلیل فضایی، شناسایی شود. روش تحقیق از نوع آمیخته یا ترکیبی (کمی و کیفی) بوده و برای جمع‌آوری داده و اطلاعات، ترکیبی از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی به کار برده شده است. نتایج این تحقیق نشان داد بر مبنای نظرات متخصصان و کارشناسان، مهمترین مخاطرات ژئومورفیک که به عنوان تهدیدی برای مناطق شهری استان گیلان تلقی می‌شود به ترتیب شامل زلزله، سیل، زمین لغزش، فرسایش، فرونشست و روانگرایی می‌شود. به لحاظ پراکنش فضایی نقاط امن سکونتی نیز بر مبنای آنچه از خروجی مدل فازی در نرم‌افزار GIS به دست آمد، 51.5 درصد از مساحت استان گیلان را سطوح ناامن و نسبتاً ناامن به لحاظ مخاطرات ژئومورفیک دربرگرفته است. از سوی دیگر پهنه‌های امن و نسبتاً امن، 23.4 درصد از سطح استان گیلان را شامل می‌شود و 25.1 درصد از مساحت استان را نیز پهنه با امنیت متوسط دربرمی‌گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

18 - تحلیل وضعیت تاب آوری کالبدی منطقه شرق گیلان در برابر زلزله
فاطمه یوسفی ویو مهرناز مولوی

تاب آوری شهری و منطقه ای، یکی از ملزومات زندگی پایدار انسان در طبیعت است. با توجه به تغییر و تحولات طبیعی ، اتفاقات گوناگون طی دوره‌های خاص و بعضا ناگهانی صورت می‌گیرد که اقتضای بقای طبیعت موجود است. از گذشته تا کنون روش های متعددی برای مقابله با خسارات بلایای طبیعی از چکیده کامل

تاب آوری شهری و منطقه ای، یکی از ملزومات زندگی پایدار انسان در طبیعت است. با توجه به تغییر و تحولات طبیعی ، اتفاقات گوناگون طی دوره‌های خاص و بعضا ناگهانی صورت می‌گیرد که اقتضای بقای طبیعت موجود است. از گذشته تا کنون روش های متعددی برای مقابله با خسارات بلایای طبیعی از جمله زلزله ابداع شده‌است و اکنون بهترین راه مقابله با این بحران، مدیریت بحران به روش تاب‌آور ساختن سکونتگاه‌های انسانی شناخته شده‌است. تاب‌آوری سکونتگاه ها باید تمامی عوامل مربوط به انسان و جامعه را در بر گیرد که شامل تاب‌آوری اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و نهادی است. این تحقیق به بررسی تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه ها در برابر زلزله می‌پردازد و آسیب پذیری مناطق رارتبه‌بندی می‌کند. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و توسعه ای، به لحاظ روش پژوهش توصیفی و به لحاظ گردآوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای است. روش تحلیل در این پژوهش بر اساس تحلیل فواصل اقلیدسی مناطق از گسل ها و روش ویکور صورت گرفته است. سپس برای نتیجه گیری نهایی با استفاده از مدل مکانی نقشه های خروجی شاخص ویکور و نقشه خطرپذیری در برابر زلزله سکونتگاه های منطقه ادغام شده و ارائه گردیده‌است. هدف این پژوهش تحلیل میزان تاب‌آوری منطقه شرق گیلان در برابر زلزله و بررسی تبعات مختلف جلوگیری از آسیب‌پذیری سکونتگاه ها است. با توجه به زلزله خیز بودن شرق گیلان، این ناحیه از استان برای مطالعه انتخاب شده است. نتایج حاکی از آن است که شهرستان لاهیجان بیش ترین مقدار و شهرستان سیاهکل کمترین مقدار تاب آوری کالبدی را دارا هستند. جهت دستیابی به تاب آوری کالبدی در منطقه شرق گیلان راهبردهایی ارائه نموده ایم که مهم ترین آن ها شامل ایجاد طرح های مقاوم سازی در بناهای جدیدالاحداث و تقویت مقاومت بناهای بافت میانی و مراکز عومی و ایجاد دسترسی به فضای باز و هم چنین تقویت و احداث مراکز امدادی و درمانی و افزایش نفوذپذیری شهری است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

19 - تحلیل راهکارهای سازگاری جوامع محلی با اثرات بادهای 120 روزه سیستان (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان نهبندان)
طاهره صادقلو سکینه عرب

مقدمه: امروزه با افزایش پتانسیل خطرات طبیعی برای ایجاد خسارات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی عمده، همچنین تشدید تغییرات اقلیمی، سازگاری و همزیستی با مخاطرات به یک اصل راهنما برای کاهش آسیبهای آن، آماده سازی، واکنش و بازیابی در سراسر جهان تبدیل شده است. ایجاد سازگاری و ان چکیده کامل

مقدمه: امروزه با افزایش پتانسیل خطرات طبیعی برای ایجاد خسارات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی عمده، همچنین تشدید تغییرات اقلیمی، سازگاری و همزیستی با مخاطرات به یک اصل راهنما برای کاهش آسیبهای آن، آماده سازی، واکنش و بازیابی در سراسر جهان تبدیل شده است. ایجاد سازگاری و انطباق با پدیده های طبیعی و مخاطرات و همزیستی با آنها به عنوان یکی از راههای مقابله و مدیریت اثرات نامطلوب آنها و همچنین استفاده از پتانسیلهای مثبت این پدیده ها یا به عبارتی تبدیل چالش به فرصت از استراتژیهای مهم در مدیریت مخاطرات به شمار می آید. برخی از فرایندهای طبیعی در تلفیق و تعامل با سایر رخدادها و الگوهای رفتاری جوامع تبدیل به مخاطرات خسارتباری می شوند که پایداری و بقای اجتماعات به مدیریت و واکنش مناسب در برابر آنها بستگی دارد. بادهای 120 روزه شرق کشور از این دست فرایندهای طبیعی هستند که از دیرباز تداوم داشته است. امروزه تغییرات اقلیمی و خشکسالی ناشی از آن، بر اثرات بادهای 120 روزه در ابعاد مختلف زندگی اجتماعات محلی دامن زده است. هدف پژوهش: مطالعه حاضر به بررسی اثرات این بادها در 10 روستای شهرستان نهبندان و همچنین تحلیل مهمترین اقدامات 187 خانوار نمونه از ساکنین منطقه برای سازگاری و رویارویی با این اثرات پرداخته است. روش شناسی تحقیق: برای تعیین مهمترین اثرات و اقدامات روستاییان برای سازگاری، ابتدا مصاحبه نیمه ساختار یافته ای با تعدادی از خبرگان و کارشناسان سازمانهای درگیر در مساله صورت گرفته و پس از تحلیل مصاحبه ها، شاخصها و متغیرها استخراج و مبنای طراحی پرسشنامه ساختار یافته ای برای ارزیابی اثرات و اقدامات اجتماعات محلی قرار گرفته است. قلمروجغرافیایی پژوهش: روستاهای شهرستان نهبنداننتایج: نتایج بیانگر این است که بیشترین اثرات در بعد زیست محیطی(88/3) و مهمترین اقدامات برای مقابله در بعد اجتماعی- فرهنگی (47/3) صورت گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

20 - پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل
سید جهانگیر موسوی نسب عباس ملک حسینی مجید شمس

مقدمه: سیلاب‌ها از جمله مخاطراتی هستند که همیشه احتمال رخ دادن آن‌ها به عنوان یک مخاطره طبیعی برای انسان‌ها وجود داشته است. همچنین با توجه به بالا رفتن وقوع سیلاب مخصوصاً در سطح شهرها و به وجود آمدن خطرات جانی، مالی و محیط زیستی ناشی از افزایش آن، پهنه‌بندی مناطق سیل‌خی چکیده کامل

مقدمه: سیلاب‌ها از جمله مخاطراتی هستند که همیشه احتمال رخ دادن آن‌ها به عنوان یک مخاطره طبیعی برای انسان‌ها وجود داشته است. همچنین با توجه به بالا رفتن وقوع سیلاب مخصوصاً در سطح شهرها و به وجود آمدن خطرات جانی، مالی و محیط زیستی ناشی از افزایش آن، پهنه‌بندی مناطق سیل‌خیز از اهمیت بالایی برخوردار است. پهنه‌بندی سیل یکی از بهترین روش‌ها برای برنامه‌ریزی و شناسایی مناطق تحت تأثیر سیل می‌باشد.هدف پژوهش: هدف اصلی پژوهش حاضر، ضمن شناسایی متغیرهای مؤثر در پهنه‌بندی خطر سیل؛ پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل است.روش‌شناسی پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی بوده است. در این پژوهش در ابتدا متغیرهای اثرگذار بر پهنه‌بندی آسیب‌پذیری سیل بر اساس مطالعات مختلف شناسایی، سپس با استفاده از روش AHP و نظرات مربوط به 73 کارشناس و متخصص وزن مربوط به هر کدام از متغیرها در محیط Export Choice مشخص شده و در نهایت با استفاده از روش FAHP و در محیط GIS نقشه مربوط به پهنه‌بندی وضعیت آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل ترسیم شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر ایلام مرکز استان ایلام می‌باشد؛ که از نظر موقعیت جغرافیایی در غرب و جنوب غربی کشور استقرار یافته است.یافته‌ها: در پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر سیل از 11 متغیر مورد بررسی 3 متغیر فاصله از آبراهه با وزن 244/0؛ فاصله از رودخانه با وزن 126/0 و جهت شیب با وزن 102/0 با اهمیت‌ترین متغیرها هستند و نقش کلیدی در پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر سیل ایفا می‌کنند. همچنین محدوده‌ی وسیعی از شهر ایلام (1687 هکتار) دارای پتانسیل بالای آسیب‌پذیری از مخاطره سیل می‌باشد که ناشی از شرایط توپوگرافی و زمین‌شناسی خاص این محدوده می‌باشد.نتایج: بررسی وضعیت پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری مخاطره سیل‌ در شهر ایلام بیانگر آن است که قسمت‌های شمال غربی، غرب و جنوب غربی و جنوب شهر ایلام در وضعیت آسیب‌پذیری کمتری نسبت به سایر مناطق شهر ایلام قرار دارند. همچنین بیشتر قسمت‌های مرکزی، شرق و شمال شرق ایلام در وضعیت آسیب‌پذیری بالا قرار دارند. در ادامه جهت کاهش میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر سیل پیشنهاد‌هایی ارائه شده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

21 - تبیین تاب آوری کالبدی سکونتگاههای روستایی شهرستان املش در برابر زمین لغزش
خلیل مهرزاد عیسی پوررمضان نصرالله مولائی هشجین

20.1001.1.25385968.1403.19.1.12.6

مقدمه: برآورد و بهبود تاب آوری نقاط روستایی نیز در کاهش اثرات مخاطرات طبیعی و دستیابی به توسعه پایدار بسیار مهم است. از جمله مخاطرات طبیعی که سکونتگاه های روستایی و جوامع محلی را تهدید می کند زمین لغزش است. بنابراین تعیین میزان تاب آوری سکونتگاهای روستایی در اراضی مستع چکیده کامل

مقدمه: برآورد و بهبود تاب آوری نقاط روستایی نیز در کاهش اثرات مخاطرات طبیعی و دستیابی به توسعه پایدار بسیار مهم است. از جمله مخاطرات طبیعی که سکونتگاه های روستایی و جوامع محلی را تهدید می کند زمین لغزش است. بنابراین تعیین میزان تاب آوری سکونتگاهای روستایی در اراضی مستعد زمین لغزش می تواند شیوه ای مناسب برای کاهش اثرات این مخاطره در نواحی روستایی باشد.هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین میزان تاب آوری کالبدی سکونتگاه های روستایی شهرستان املش در برابر زمین لغزش است.روش‌شناسی تحقیق: در این پژوهش میزان تاب آوری کالبدی 145 روستای شهرستان املش در برابر زمین لغزش به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تعیین و طبقه بندی گردید. برای این کار از 10 معیار به ترتیب اهمیت شیب، فاصله از گسل، کیفیت ابنیه، مواد و مصالح، عمر ساختمان، لرزه خیزی، زمین شناسی، جهت شیب، عرض معابر و ارتفاع استفاده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، نواحی روستایی شهرستان املش است.یافته‌‌ها: یافته ها نشان داد که روستاهای شهرستان املش از تاب آوری خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد برخوردار هستند، بطوریکه از 145روستای این ناحیه به ترتیب 2، 23، 66، 52 و 1 روستا بین طیف تاب آوری خیلی کم تا خیلی زیاد قرار گرفتند. بنابراین 18/63 درصد روستاهای این شهرستان دارای تاب آوری متوسط به پایین و 82/36 درصد روستاها دارای تاب آوری زیاد و خیلی زیاد نسبت به مخاطره زمین لغزش هستند.نتایج: بررسی میزان تاب آوری روستاها در سه ناحیه جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی گواه آن است که تاب آوری متوسط به پایین در روستاهای ناحیه کوهپایه ای نسبت به دو ناحیه دیگر بیشتر بوده و سهم روستاهای با تاب آوری متوسط در هر سه ناحیه نسبت به سایر طبقات تاب آوری بالاتر است. علاوه بر این روستاهای با تاب آوری خیلی کم و کم بیشتر در نواحی کوهپایه ای و کوهستانی قرار داشته و نقش ارتفاع در کاهش میزان تاب آوری روستاها آشکار گردید. پرونده مقاله

فهرست مقالات برحسب موضوع مخاطرات محیطی (طبیعی و انسانی) و سکونتگاههای انسانی