پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل
محورهای موضوعی : مخاطرات محیطی (طبیعی و انسانی) و سکونتگاههای انسانی
سید جهانگیر موسوی نسب
1
,
عباس ملک حسینی
2
,
مجید شمس
3
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی ، ملایر ، ایران
3 - استاد گروه جغرافیا، واحد ملایر،دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
کلید واژه: پهنه‌بندی, شهر ایلام, آسیب‌پذیری, مخاطره سیل,
چکیده مقاله :
مقدمه: سیلاب‌ها از جمله مخاطراتی هستند که همیشه احتمال رخ دادن آن‌ها به عنوان یک مخاطره طبیعی برای انسان‌ها وجود داشته است. همچنین با توجه به بالا رفتن وقوع سیلاب مخصوصاً در سطح شهرها و به وجود آمدن خطرات جانی، مالی و محیط زیستی ناشی از افزایش آن، پهنه‌بندی مناطق سیل‌خیز از اهمیت بالایی برخوردار است. پهنه‌بندی سیل یکی از بهترین روش‌ها برای برنامه‌ریزی و شناسایی مناطق تحت تأثیر سیل می‌باشد.هدف پژوهش: هدف اصلی پژوهش حاضر، ضمن شناسایی متغیرهای مؤثر در پهنه‌بندی خطر سیل؛ پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل است.روش‌شناسی پژوهش: رویکرد پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی بوده است. در این پژوهش در ابتدا متغیرهای اثرگذار بر پهنه‌بندی آسیب‌پذیری سیل بر اساس مطالعات مختلف شناسایی، سپس با استفاده از روش AHP و نظرات مربوط به 73 کارشناس و متخصص وزن مربوط به هر کدام از متغیرها در محیط Export Choice مشخص شده و در نهایت با استفاده از روش FAHP و در محیط GIS نقشه مربوط به پهنه‌بندی وضعیت آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر مخاطره سیل ترسیم شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر ایلام مرکز استان ایلام می‌باشد؛ که از نظر موقعیت جغرافیایی در غرب و جنوب غربی کشور استقرار یافته است.یافته‌ها: در پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر سیل از 11 متغیر مورد بررسی 3 متغیر فاصله از آبراهه با وزن 244/0؛ فاصله از رودخانه با وزن 126/0 و جهت شیب با وزن 102/0 با اهمیت‌ترین متغیرها هستند و نقش کلیدی در پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر سیل ایفا می‌کنند. همچنین محدوده‌ی وسیعی از شهر ایلام (1687 هکتار) دارای پتانسیل بالای آسیب‌پذیری از مخاطره سیل می‌باشد که ناشی از شرایط توپوگرافی و زمین‌شناسی خاص این محدوده می‌باشد.نتایج: بررسی وضعیت پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری مخاطره سیل در شهر ایلام بیانگر آن است که قسمت‌های شمال غربی، غرب و جنوب غربی و جنوب شهر ایلام در وضعیت آسیب‌پذیری کمتری نسبت به سایر مناطق شهر ایلام قرار دارند. همچنین بیشتر قسمت‌های مرکزی، شرق و شمال شرق ایلام در وضعیت آسیب‌پذیری بالا قرار دارند. در ادامه جهت کاهش میزان آسیب‌پذیری شهر ایلام در برابر سیل پیشنهاد‌هایی ارائه شده است
Introduction: Floods are one of the hazards that have always had the possibility of occurring as a natural hazard for humans. Also, due to the increase in the occurrence of floods, especially in cities, and the occurrence of life, financial and environmental risks due to its increase, the zoning of flood-prone areas is of great importance. Flood zoning is one of the best methods for planning and identifying areas affected by floods. Research aim: The main goal of the current research, while identifying effective variables in flood risk zoning; Zoning is the degree of vulnerability of Ilam city against flood risk.Methodology: The approach of the current research was descriptive-analytical. In this research, at first, the influencing variables on flood vulnerability zoning have been identified based on various studies, then by using the AHP method and the opinions of 73 experts and weight experts related to each of the variables in the Export Choice software and finally, using the FAHP method and in the GIS software, maps related to the zoning of Ilam city's vulnerability to flood risk has been drawn.Studied Areas: The geographical territory of this research is Ilam city, the capital of Ilam province; which is located in the west and southwest of the country in terms of geographical location.Results: In the zoning of Ilam city's vulnerability to floods, out of 11 variables examined, 3 variables are distance from waterways with a weight of 0/244; The distance from the river with a weight of 0/126 and the slope direction with a weight of 1/102 are the most important variables and play a key role in zoning the vulnerability of Ilam city against floods. Also, a large area of Ilam city (1687 hectares) has a high potential of being vulnerable to flood risk, which is caused by the special topographical and geological conditions of this area.Conclusion: Examining the zoning status of flood risk vulnerability in Ilam city shows that the northwest, west, southwest and south parts of Ilam city are in a less vulnerable state than other areas of Ilam city. Also, most of the central, eastern, and northeastern parts of Ilam are in a state of high vulnerability. In the following, suggestions have been made to reduce the vulnerability of Ilam city against floods
_||_