-
دسترسی آزاد مقاله
1 - هزاره اندیشی در ادیان ایران باستان و نظریة ادوار نبوت اخوان الصفا
رضا فرحقیقی انشاءالله رحمتیدین زرتشتی، آیین زروانی و آیین مهر چنان با باورهای نجومی عجین شده اند که بدون درکصحیح این باورها، شناخت درست این ادیان و مکاتب تقریباً امکان پذیر نخواهد بود . از جملهباورهای دینی-نجومی که در این ادیان اهمیت بسیار دارد، بحث هزاره اندیشی و دوره های کیهانیاست. اخوان الصفا چکیده کاملدین زرتشتی، آیین زروانی و آیین مهر چنان با باورهای نجومی عجین شده اند که بدون درکصحیح این باورها، شناخت درست این ادیان و مکاتب تقریباً امکان پذیر نخواهد بود . از جملهباورهای دینی-نجومی که در این ادیان اهمیت بسیار دارد، بحث هزاره اندیشی و دوره های کیهانیاست. اخوان الصفا نیز که انجمنی سری و عرفانی در قرن سوم و چهارم ه .ق در بصره و بغدادبودند، رسائلی را تدوین نمودند که آکنده از باورها و آرای دینی- نجومی است. نظریة ادوار نبوت ازجمله مباحثی است که اخوان بر حسب آن به تبیین دوره های کیهانی و البته تاریخ قدسیپرداخته اند. مشاهد ة برخی قرابت ها در آرای این دو، ما را بر آن داشت تا پس از بررسیرویکردهای دینی و نجومی در هزاره اندیشی ایرانی (به صورت خاص در دین زردشتی و آیینزروانی) و نظریة ادوار نبوت، به مقایسه و بررسی خط و ربط های آن ها بپردازیم. در این پژوهش باتکیه بر منابع معتبر علمی و تاریخی کوشش بر آن است که ریشه های مشترک این باورها شناسایی وتحلیل شود. از مهمترین دستاوردهای این پژوهش، می توان به ارائة طرح جدیدی از تطبیق مراتبوجودی ادیان ایران باستان و نفوس فلکی اشاره نمود. در این تحقیق با بررسی کهن الگوهای زمانبی کران و مکان ازلی در ساحت عدم تعین مادی و مینوی، و ساحت مینوی، میان ایزدان وامشاسپندان در ادیان ایران باستان، و عقل کل و نفس کل و نفوس فلکی در قاموس اخوان الصفاتطبیق برقرار شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - تأملی در آداب و رسوم زرتشتیان ایران
فرزانه گشتاسببرخی از آداب و رسوم مردم کنونی ایران، مانند جشن نوروز و چیدن سفرة هفت سین،چهارشنبه سوری و آیین های شب عرفه/ علفه در آخر سال، شب یلدا و برخی آیی نهای دیگر،بازماندة آداب و رسوم ایرانیان پیش از اسلام است. بخش مهمی از آیین های ایران باستان را جامعةزرتشتیان ایران حفظ کرده ان چکیده کاملبرخی از آداب و رسوم مردم کنونی ایران، مانند جشن نوروز و چیدن سفرة هفت سین،چهارشنبه سوری و آیین های شب عرفه/ علفه در آخر سال، شب یلدا و برخی آیی نهای دیگر،بازماندة آداب و رسوم ایرانیان پیش از اسلام است. بخش مهمی از آیین های ایران باستان را جامعةزرتشتیان ایران حفظ کرده اند. بنابراین، بررسی آیین های ایشان به درک و تحلیل آیین های کهنبازمانده از ایران باستان بسیار کمک خواهد کرد. آداب و رسومی که زرتشتیان کنونی به جایمی آورند، با آنچه که در نوشته های فارسی میانه و فارسی زرتشتی آمده است، تفاوت هایی را نشانمی دهد. آدابی که در کرمان و روستاهای مختلف زرتشتی نشین یزد رایج است نیز با یکدیگرمتفاوت اند. در این مقاله مهمترین ارکان مشترک در آیین های زرتشتیان کنونی، معرفی و بررسیمی شود. این ارکان و خرده رسم ها در بیشتر آیین ها ثابت است و به کمک آنها مقایسة آیین ها وبررسی دگرگونی و تفاوت آنها امکا نپذیر می گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - سخنشناسی فرهنگ بنیاد سعدی در نقد نگرش او به فرهنگ ایران باستان
لیلا میری اصغر دادبهسعدی و اندیشههای او همواره مورد توجه منتقدان بوده است. یکی از جنبههای نقد که میتواند مخاطب را با اندیشهها و سرچشمههای تفکر سعدی آشنا کند نقد فرهنگ بنیاد است. سخنشناسی فرهنگ بنیاد بر مؤلفههای فرهنگی به کار رفته در متن با توجه به تاریخ پدید آمدن اثر توجه میکند. در چکیده کاملسعدی و اندیشههای او همواره مورد توجه منتقدان بوده است. یکی از جنبههای نقد که میتواند مخاطب را با اندیشهها و سرچشمههای تفکر سعدی آشنا کند نقد فرهنگ بنیاد است. سخنشناسی فرهنگ بنیاد بر مؤلفههای فرهنگی به کار رفته در متن با توجه به تاریخ پدید آمدن اثر توجه میکند. در آثار سعدی سه آبشخور فکری میتوان یافت که هر سه قدرتمند و مؤثر هستند. یکی سرچشمههای ایران باستان و توجه سعدی به فرهنگ ایران پیش از اسلام است، دوم جریان حکمت اسلامی است که سعدی را تحت تأثیر متکلمان و حکیمان بزرگ جهان اسلام نظیر امام محمد غزالی قرار داده و سومین آبشخور اندیشه او را میتوان جریان عرفان ایرانی دانست که در کار تلطیف فضای زهدی و ایجاد جوّ شاعرانه در برخورد با مقولات اعتقادی است. سعدی در برخورداری از اندیشههای ایران پیش از اسلام بسیار تحت تأثیر فردوسی بوده است. در این تحقیق نشان دادهایم که سعدی چگونه نشانههای ایران باستان را در آثار خود به کار گرفته و در زمانهای که از نظر تاریخی توجه به آیینها و شخصیتهای ایران باستان نوعی کفر به شمار میآمده چگونه توانسته گفتمان جدیدی در ستایش از داد و خرد و شکوه ایران پیش از اسلام بیافریند. این پژوهش با اتکا به اصول نقد فرهنگی در پی آن است که بداند چرا در بین شاعران و هنرمندان قبل از قرن هفتم توجه سعدی بیش از همه به فردوسی بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی عنصر آتش در ایران باستان و چگونگی بازتاب آن در اندیشۀ مولانا
سهیلا ذوقییکی از عناصر سازنده و بنیادی در جهان مادّی که همواره نقش ارزشمندی در زندگی بشر ایفا کرده است، آتش است. هر چه در جهان وجود دارد همگی به نوعی با این عنصر مقدّس در ارتباط است. آتش از دیرباز دراساطیر ایرانی، جایگاه ویژه داشته است. زرتشت به آن جنبۀ اخلاقی و معنوی داد و آن را چکیده کاملیکی از عناصر سازنده و بنیادی در جهان مادّی که همواره نقش ارزشمندی در زندگی بشر ایفا کرده است، آتش است. هر چه در جهان وجود دارد همگی به نوعی با این عنصر مقدّس در ارتباط است. آتش از دیرباز دراساطیر ایرانی، جایگاه ویژه داشته است. زرتشت به آن جنبۀ اخلاقی و معنوی داد و آن را علامت و نشانۀ زندهای از پاکی و طهارت دانست.با توجه به راز آفرینی و شکوهمندی ذات آتش و نماد بودن آتش در اساطیر و افسانههای اقوام و ادیان گذشته و امروز، درمییابیم که این عنصر همواره با زندگی و حیات انسانها و مناسک و مراسم آیینی آن پیوند داشته است. مسلم است که آتش در پیشینۀ فرهنگی نیاکان ما، باور و اعتقادی دینی بوده است؛ اما امروز میتوان آن را نماد پیوند در فرهنگ گذشته و حال دانست. عارف ایرانی مثل مولانا این آتش را در مکتب عشق و جمال به بیانهای رمزی بیان نموده و دیدار با نور را چون زرتشت در مراحل سیر و سلوک نشان داده و در شهود باطنی به دیدار با نور رسیده است. این آتش همانی است که درگفتۀ مولانا چنین انعکاس یافته است هرکه این آتش ندارد نیست باد و این آتش در شراب معنوی و موسیقی عرفانی و جمال معشوق بروز میکند و عرفان ایرانی را یکسره به رنگ خود درمیآورد. در این گفتار کوشیده میشود تا تفسیر و تحلیلی از آتش در دیدگاه مولانا با روش تحلیلی(کتابخانهای) داده شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بازتاب فرهنگ ایران باستان در اشعار حکمی ناصرخسرو (با تکیه بر منابع عربی)
وحید سبزیان پور تورج زینی وند مسلم خزلیناصرخسرو، یکی از سخن سرایان مشهور و شاعران حکیم قرن پنجم ادبیّات فارسی است. وی در اشعار خویش از دو فرهنگ اسلامی و ایرانی تأثیر پذیرفته است که البته به تأثیر پذیری او از فرهنگ ایرانی کمتر توجه شده است. این نوشتار، نیز بر آن است تا با تکیه بر منابع اصلی و دست اوّل عربی و چکیده کاملناصرخسرو، یکی از سخن سرایان مشهور و شاعران حکیم قرن پنجم ادبیّات فارسی است. وی در اشعار خویش از دو فرهنگ اسلامی و ایرانی تأثیر پذیرفته است که البته به تأثیر پذیری او از فرهنگ ایرانی کمتر توجه شده است. این نوشتار، نیز بر آن است تا با تکیه بر منابع اصلی و دست اوّل عربی و ایرانی به بررسی تأثیر پذیری ناصرخسرو از فرهنگ و حکمت ایران باستان بپردازد. اهداف و محورهای اصلی این نوشتار عبارتند از: الف. پیشگفتار مختصری در مورد ارزش حکمت در ایران باستان و ذکر کلیّات پژوهش.ب. تحلیل اشعار ناصرخسرو و بیان تأثیر پذیری ناصرخسرو از حکمت ایران باستان و حکمت متنبّی. یافتهی اساسی این پژوهش در این است که ناصرخسرو به واسطهی آگاهی از فرهنگ ایران باستان که نسل به نسل از نیاکانش به او منتقل شده، از حکمت ایران باستان تأثیر پذیرفته است. همچنین ناصرخسرو، از فرهنگ عباسی و ادبیّات عرب و شاعران آن به ویژه متنبّی تأثیر پذیرفته است که البته ریشهی اصلی این حکمتها در ایران باستان قرار دارد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی جایگاه زن و عشق در ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی
اسماعیل حاکمی راضیه زواریاندر فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - «اخلاق زناشویی» در شاهنامه فردوسی و بررسی ریشههای آن در متون کهن
محمد نوید بازرگان مریم خادم ازغدیدر این مقاله که به موضوع اخلاق زناشویی در شاهنامهی فردوسی و متون پیش از آن پرداخته شده، کوشش گردیده است با آوردن شواهدی از اوستا، متون میانه و نیز شاهنامه و نقل قول برخی صاحبنظران در این باره، میزان تأکید این متون بر مقولات اخلاقی نظیر سازگاری، راستمنشی، مهرورزی، نی چکیده کاملدر این مقاله که به موضوع اخلاق زناشویی در شاهنامهی فردوسی و متون پیش از آن پرداخته شده، کوشش گردیده است با آوردن شواهدی از اوستا، متون میانه و نیز شاهنامه و نقل قول برخی صاحبنظران در این باره، میزان تأکید این متون بر مقولات اخلاقی نظیر سازگاری، راستمنشی، مهرورزی، نیکرفتاری، وفاداری، تعهّد، رعایت احترم متقابل، پاکدامنی، پرهیزگاری، بیریایی و ... در زندگی زناشویی، مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی نقش زنان در خلق شادی در اساطیر
فریبا رئیسیدر فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - الموازنة بین مکانة المرأة فی منظومتی "ویس ورامین" و"بیجن ومنیجه" من منظور النسویّة
إسماعیل حاکمی راضیة زواریانالولوج فی عالم المرأة النفسی لدراسة شخصیتها وأخلاقها قد حظی دوماً باهتمام العلماء والأدباء، والتعرف علی مکانة المرأة فیما یتعلّق بتطوّر الإنسان بحاجة ماسة إلی دراسات شاملة تکشف عن الإبهامات التی تسبّب إصدار أحکام متسرّعة عن المرأة والتشهیر بها علی أنّها "المجرمة الأزلیة چکیده کاملالولوج فی عالم المرأة النفسی لدراسة شخصیتها وأخلاقها قد حظی دوماً باهتمام العلماء والأدباء، والتعرف علی مکانة المرأة فیما یتعلّق بتطوّر الإنسان بحاجة ماسة إلی دراسات شاملة تکشف عن الإبهامات التی تسبّب إصدار أحکام متسرّعة عن المرأة والتشهیر بها علی أنّها "المجرمة الأزلیة". ولقد واجهنا فی إیراننا القدیمة نساءً محنّکات لم یخضعن للإهانة والحقارة قطّ، بل شاهدنا من جانب البعض ردود أفعال عنیفة، بحیث أحدثت زلزالاً فی المبادئ السیاسیة والثقافیة والاجتماعیة المقرّرة. والغرض من هذه البحث هو التعریف بالوجه الحقیقی للمرأة التی وقفت بعزمها الراسخ أمام المصیر الذی قرّره الآخرون لها، والدراسة بدأت باستعراض شخصیة المرأة الأصیلة فی منطومتی "ویس ورامین" لفخرالدین أسعد الجرجانی و"بیجن ومنیجه" للفردوسی، ثمّ انتقلت إلی تبیین مکانة المرأة فی هاتین المنظومتین من منظور النسویة بالتأکید علی عنصر الزمان والذی یتعلّق بالعصر الأشکانی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - «بررسی پسوند و پیشوندهای مشترک زبان ارمنی و زبانهای ایرانی باستان»
فرح زاهدی مریم ملکیهنریک هوبشمان در 1877 نشان داد که زبان ارمنی شاخه مستقلی از زبانهای هند و اروپایی هستند. زبان ارمنی بر اثر تماس و برخوردهای نزدیک ملت ایران در دوران باستان به مقیاس زیادی از زبان فارسی تاثیر پذیرفته است. خویشاوندی زیادی بین زبان ارمنی و زبانهای ایرانی باستان مشاهده می چکیده کاملهنریک هوبشمان در 1877 نشان داد که زبان ارمنی شاخه مستقلی از زبانهای هند و اروپایی هستند. زبان ارمنی بر اثر تماس و برخوردهای نزدیک ملت ایران در دوران باستان به مقیاس زیادی از زبان فارسی تاثیر پذیرفته است. خویشاوندی زیادی بین زبان ارمنی و زبانهای ایرانی باستان مشاهده میشود که برخی از آنها ناشی از وامگیری واژهها در زبان ارمنی از ایرانی باستان میباشد در این مقاله نگارنده قصد دارد که به بررسی تعدادی واژههای ارمنی که دارای پسوند یا پیشونداند و از زبانهای ایرانی باستان وام گرفته شدهاند بپردازد. از جمله پسوندهای شاخصی که در زبان ارمنی وارد شده اند میتوان؛ pet- estan ، aran، ak، ... و تعدادی پیشوند؛ ham-، - dž ، ... نام برد. یافتههای مطالعه حاضر، ثابت میکند که تعدادی از پسوند و پیشوندهای زبان ارمنی از زبانهای ایران باستان قرض گرفته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - Investigating the English Specific Needs of the M.A Students of Ancient Iran History
Sedigheh Vahdat Asra Basiri Zohreh Gooniband Shooshtari Farshid NaderiThis study investigated the different aspects of the English for Specific Purposes Needs of M.A students of Ancient Iran History studying at the Department of History in Iranian universities. The participants were selected from the universities of Iran based on convenie چکیده کاملThis study investigated the different aspects of the English for Specific Purposes Needs of M.A students of Ancient Iran History studying at the Department of History in Iranian universities. The participants were selected from the universities of Iran based on convenience sampling. The Needs Analysis was designed on a qualitative and quantitative survey, using the semi-structured interviews and the questionnaires. 45 M.A students and 5 ESP instructors expressed their views through questionnaires and interviews. The results revealed that the students asked for the inclusion of the four language skills in their ESP courses. That is, a new ESP course focusing on the integration of all four skills should be developed. The instructors, however, echoed the reading skill as the predominant need for students to achieve a higher standard in academic and future careers. The interviews showed that the ESP courses were not sufficient to account for the specific needs of the students since these courses were not prepared according to the learners’ needs. The students expressed that they needed to master English because they had to use English sources during their academic studies. However, the ESP courses did not fully prepare the students to embark on their studies because it did not sufficiently take into account the learners’ needs. The students were dissatisfied with the current ESP courses of Ancient Iran History and asked for the urgent revision of ESP materials. The ESP instructors’ responses to the interviews indicated dissatisfaction with the students’ poor language skills, lack of motivation, and the insufficiency of the needs-responsive ESP coursebook. Giving more weight to English in the M.A entrance exam was suggested by instructors as one possible solution as this may increase the students’ level of motivation which may lead to the improvement of their language proficiency. The findings of this study can help researchers and ESP practitioners make particular pedagogic decisions.It presented a detailed description of the process of the Needs Analysis as a prerequisite step to design an ESP coursebook for English specific courses of the Ancient Iran History field at M. A level. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - تحلیل رمزشناختی داستان «روغن بنّاتالنّعش» در کتاب کشفالأسرار و مکاشفاتالأنوار روزبهان بقلی شیرازی
یلدا توللی محمدعلی آتش سودا سمیرا رستمیاین مقاله به بررسی رمزشناختی یکی از داستانهای کتاب کشفالأسرار و مکاشفاتالأنوار روزبهان براساس نمادهای ادیان ایران باستان اختصاص دارد. در این بررسی رمزهای داستان با توجه به روایات متنهای مقدسی؛ چون اوستا، بندهشن، دینکرد و ... باز تعریف شده است. به نظرمیرسد روزبها چکیده کاملاین مقاله به بررسی رمزشناختی یکی از داستانهای کتاب کشفالأسرار و مکاشفاتالأنوار روزبهان براساس نمادهای ادیان ایران باستان اختصاص دارد. در این بررسی رمزهای داستان با توجه به روایات متنهای مقدسی؛ چون اوستا، بندهشن، دینکرد و ... باز تعریف شده است. به نظرمیرسد روزبهان در توصیف چنین داستانهایی به صورت ناخودآگاه، تحت تاثیر نمادهایی از اساطیر و ادیان ایران باستان قرارداشته است. باتوجه به شیوه صریح و مکرر استفاده از این نمادها میتوان گفت که به احتمال زیاد آشنایی روزبهان با متون پهلوی (فارسی میانه) زمینه لازم را برای استفاده وی از چنین نمادهایی ایجادکرده است. نتایج حاصل از مقاله حاضر نشان میدهد که در داستان مورد بررسی نویسنده به آیین تشرّف و نوزایی قهرمان، آن هم پس از گذر از هفت مرحله کمال نظر داشته است و البته این مفاهیم را با استفاده از اصطلاحات عرفانی ایرانی ـ اسلامی تبیین کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - در مکتب عارفانۀ سهروردی (راز و رمزهای عقل سرخ)
مجتبی گلیاکثر آثار سهروردی بهصورت عرفانی-اساطیری و با زبانی رمزآلود نوشتهشدهاند تا علاوه بر زیبایی و جذابیت بیشتر، موجبات کتمان اسرار را در بستر مناسبتری فراهمسازند. یکی از این آثار زیبا، رسالۀ عقل سرخ میباشد که در قالب مناظرۀ عارفانه و به شیوۀ داستان در داستان به رشتۀ تحر چکیده کاملاکثر آثار سهروردی بهصورت عرفانی-اساطیری و با زبانی رمزآلود نوشتهشدهاند تا علاوه بر زیبایی و جذابیت بیشتر، موجبات کتمان اسرار را در بستر مناسبتری فراهمسازند. یکی از این آثار زیبا، رسالۀ عقل سرخ میباشد که در قالب مناظرۀ عارفانه و به شیوۀ داستان در داستان به رشتۀ تحریر کشیدهشدهاست. این رساله در عین کمیت، حاوی گستردهترین اسرار نورشناسی، معاد، خردمداری، پیرشناسی، نهج سلوک عارفانه و عاشقانه، تفسیر برخی از آیات قرآن، خودشناسی، باستانگرایی، و راه رسیدن به سرچشمۀ حیات ازلی است. آشنایی با این رمز و رازهای زیبا و پیچیده، فهم آثار عارفانی چون سهروردی را بهتر و بیشتر ممکن میسازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - سابقه وساختار پوشش زنان از دوران ایران باستان تا اسلام
زینب ایزدخواستی مریم ایزدخواستیاین مقاله به معرفی وضعیَت پوشش و سیر تحول این جریان ازدورۀ باستان تا دورۀ اسلام پرداخته بود. با بررسی متون دینی اعم از تورات،انجیل و بررسی قوانین مدنی درجوامع قبل از اسلام مانند ایران و... که تابع متون مقدس بوده اند ومطالعه پیرامون تاریخ وساختار پوشش در این ادوار وادیان چکیده کاملاین مقاله به معرفی وضعیَت پوشش و سیر تحول این جریان ازدورۀ باستان تا دورۀ اسلام پرداخته بود. با بررسی متون دینی اعم از تورات،انجیل و بررسی قوانین مدنی درجوامع قبل از اسلام مانند ایران و... که تابع متون مقدس بوده اند ومطالعه پیرامون تاریخ وساختار پوشش در این ادوار وادیان می رساند که پوشش یک فضیلت اخلاقی و انسانی در تمدنهای بشری به حساب می آمده و افرادجامعه خود را مُقیَد به آن می دانسته و انحراف از آن به نوعی مقابله با ارزشهای تثبیت شده بوده که مؤاخذه و مجازات به همراه داشته است. پس پوشش در گذر زمان تغییر شکل بنیادی واصولی نداشته جز تفاوتی اندک آن هم در شکل پوشش که به فرهنگ وعرف ومقتضیَات زمان وشرایط هر دوره ای برمی گردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - حجاب در ملل، ادیان و مذاهب
آیت شوکتی فاطمه حاجی قاسملودر این مقاله بعد از تعریف لغوی و اصطلاحی حجاب ،موضوع حجاب با نگاهی به تورات، انجیل و قرآن در دین یهود، مسیحیت، زرتشت و در دین اسلام و همچنین در میان ملیت های مختلف مانند اعراب و ایرانیان باستان و... بررسی شده و به اهداف تشریع پوشش در شرع مقدس اسلام اشاره شده است.در نهای چکیده کاملدر این مقاله بعد از تعریف لغوی و اصطلاحی حجاب ،موضوع حجاب با نگاهی به تورات، انجیل و قرآن در دین یهود، مسیحیت، زرتشت و در دین اسلام و همچنین در میان ملیت های مختلف مانند اعراب و ایرانیان باستان و... بررسی شده و به اهداف تشریع پوشش در شرع مقدس اسلام اشاره شده است.در نهایت تفاوت اساسی حجاب اسلامی با حجاب ادیان دیگر ،مشخص شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - Wave Scroll Motif: Trace of Ancient Greek Art in Oriental Rural and Nomadic Carpets
Sara Moslehi Bahman Firoozmandi Arman ShishegarThe wave scroll motif is among the designs that, nowadays, are mainly seen in rural and nomadic carpets in a wide geographical area, from Central Asia to Anatolia and the Caucasus, as well as Iran. Historically, this motif originates from Hellenistic art and is still us چکیده کاملThe wave scroll motif is among the designs that, nowadays, are mainly seen in rural and nomadic carpets in a wide geographical area, from Central Asia to Anatolia and the Caucasus, as well as Iran. Historically, this motif originates from Hellenistic art and is still used in oriental carpets today. The purpose of this article is to find out how and the possible time of the arrival of this pattern from Greek art to Iranian carpets using archaeological evidence, including old museum carpets. Using valuable motifs of Sassanian Carpets, this article tracks the transfer of this motif from the Hellenic-Byzantine civilization to the art of pre-Islamic Iran and in various artistic disciplines such as pottery and textiles to clarify this motif’s long journey from pre-Islamic art to the Islamic period. This study shows that the motif was most likely known since the Seleucid period in the Persianate world, but the most evidence of it can be seen in the art of the Parthian and Sasanian periods, furthermore the findings show that this motif was used at least from late Parthian era on the border of hand-made textiles like carpets. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - A Clay Bullae and Five Tablets From Tepe Sofalin, Rey Plain, Iran
Morteza Hessari Rouhollah YosefiThis article introduces six examples out of a larger corpus of evidence for early administration and writing that has been recovered from the site of Tepe Sofalin, which lies on the Rey Plain of the north-central Iranian Plateau. These documents illustrate the transitio چکیده کاملThis article introduces six examples out of a larger corpus of evidence for early administration and writing that has been recovered from the site of Tepe Sofalin, which lies on the Rey Plain of the north-central Iranian Plateau. These documents illustrate the transition from tokens and Bullae to numero-ideographic and ultimately early Proto Elamite tablets. The form and content of the corpus of evidence material that has so far been excavated at Tepe Sofalin is entirely consistent with that of late Uruk related/Susa II and early Proto Elamite administrative documents and tablets that have been found in different parts of Iran and are known to date from c. 3500 to 3000 B.C. Here, the site of Tepe Sofalin is introduced, one Bullae, four numerical tablets, and one early Proto-Elamite tablet are described, the chronology of the site is discussed and the broader import of these findings is outlined. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - Architectural concepts and ideas in the designs and buildings of Andre Godard in Iran
Hossein SoltanzadehThe subject of this research is the study of the architectural features used in the architectural designs of Andre Godard. The importance of this issue is that it seems that the variety of concepts and ideas of Godard's designs is not yet sufficiently known and he is be چکیده کاملThe subject of this research is the study of the architectural features used in the architectural designs of Andre Godard. The importance of this issue is that it seems that the variety of concepts and ideas of Godard's designs is not yet sufficiently known and he is best known for some of his famous projects, such as the Museum of Ancient Iran. The purpose of this research is to recognize and study architectural concepts and ideas in Andre Godard architectural designs in Iran. The research question is what were the sources of inspiration and architectural references of Andre Godard for designing architectural spaces in Iran? The theoretical foundations of the research are based on the idea that attention to history and archeology has been important since the Renaissance, especially from the eighteenth century onwards in Europe, and from the beginning of the contemporary century in Iran and it is reflected in some architectural designs, content analysis research method has been used to examine each of Godard's architectural works and descriptive-analytical and comparative research methods have been used to compare them with Iranian buildings. The results of the research show that in the first place, after a period of research in Iran, Godard was acquainted with many different concepts and ideas in Iranian architecture and tried to use Iranian patterns in cultural projects, but in designing the campus of the University of Tehran and the building of the Faculty of Medicine, which was considered a new space in Iran and had no previous examples in Iran, he used European neoclassical architectural patterns. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - قاعده استثنا و پارادوکس مشروعیت شورش در دولت هخامنشی
روح اله اسلامیدولت هخامنشیان سرآغاز شکلگیری عقلانیت حکمرانی است به نحوی که منشور کوروش و سنگ نوشته های به جای مانده از آن دوران به خوبی اصول و مبانی حکومتمندی ایرانیان را متبلور ساخته است. برخلاف رویکردهای یونانی محور این مقاله هخامنشیان را سرآغاز ایده انسانی و عقلانی حکومتمندی می چکیده کاملدولت هخامنشیان سرآغاز شکلگیری عقلانیت حکمرانی است به نحوی که منشور کوروش و سنگ نوشته های به جای مانده از آن دوران به خوبی اصول و مبانی حکومتمندی ایرانیان را متبلور ساخته است. برخلاف رویکردهای یونانی محور این مقاله هخامنشیان را سرآغاز ایده انسانی و عقلانی حکومتمندی میداند زیرا در این منطقه است که مفاهیم، رواداری، مصلحت عمومی، اقتدارعالی، عدالت، تکنیکهای حکومت به شیوه کاربردی ایجاد میشود. پرسش پژوهش همان نقطه ضعف حکومتمندی هخامنشیان میباشد. ایرانیان کارآمدترین و قدرتمندترین سلسله جهان را ایجاد کردند دارای متعادلترین شبکهها و تکنولوژیهای قدرت بودند اما در مورد شیوه های مشارکت مردم در سیاست، نقش و جایگاه مردم در امر عمومی و امکان شورش و اصلاحات از سوی شهروندان دیدگاه بسیار بستهای داشتند و اصلا اعتقادی به این فرایند نبود. هخامنشیان و همه سلسلههای کارآمد و قدرتمند ایرانی با آنکه در اغلب وجوه سیاست پیشتاز بودند اما در مورد نقش مردم در سیاست گزاره هایی دارند که منجر به بن بست در نظام سیاسی و حاشیه رانی یکی از اصلی ترین منابع قدرت میگردد. این پژوهش با چنین پیش فرضهایی بر اساس تئوری استثنا و حاکمیت اصیل قلمروی سیاست سعی میکند با نگرشی انتقادی کتیبه بیستون را مورد واکاوی قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - حقوق محیط زیست در ایران باستان
مهرداد رهبر قناعتی مجتبی انصاریانانسان از زمانی که پا به گیتی نهاده همواره از محیط زیست تاثیر پذیرفته و بر آن تاثیر گذارده، در چند سده پیشین، پیشرفت دانش و فنآوری و افزایش جمعیت، استفاده روز افزون از محیط زیست را لاجرم ساخته پس اندیشمندان بر آن شدهاند تا با وضع قواعدی این تعامل را تنظیم و تعدیل نماین چکیده کاملانسان از زمانی که پا به گیتی نهاده همواره از محیط زیست تاثیر پذیرفته و بر آن تاثیر گذارده، در چند سده پیشین، پیشرفت دانش و فنآوری و افزایش جمعیت، استفاده روز افزون از محیط زیست را لاجرم ساخته پس اندیشمندان بر آن شدهاند تا با وضع قواعدی این تعامل را تنظیم و تعدیل نمایند چرا که آسیب به محیط زیست آسیب به انسان است. امروزه سرآغاز این کوشش را کنفرانس استکهلم در سال 1970 میلادی میدانند که پیدایش سیاست سبز را سبب شد. تمدن های پیشین هر کدام رویکردی متفاوت با زیست بوم خود داشتند که در کل فاقد ساختاری منسجم بود. در این میان رویکرد ایرانیان باستان بسیار متفاوت است. این پژوهش با رویکردی میان رشتهای بر آن است که روش ایرانیان باستان را در این مورد بررسی کند و به این پرسش پاسخ دهد که انسان از چه زمانی روی به سوی وضع قواعد حقوقی درباره محیط زیست نهاد؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - تبیین و تحلیل جایگاه اعداد مقدس در فرهنگ ایران از هخامنشیان تا پایان ساسانیان(559پ.م-651م.) (نمونه موردی: اعداد سه، هفت، دوازده، چهل و هفتاد دو)
حسن آتش آب پرور محمد کریم یوسف جمالی اسماعیل سنگاری شکوه السادات اعرابی هاشمیچکیده:اعداد در فرهنگ و باورهای مردم ایران و جهان از جنبه رمزی یا مقدس و شوم بودن دارای جایگاه خاصی هستند به گونه ای که بعضی از آن ها را خوب و مقدس و برخی را بد و شوم می پندارند. در ایران نیز، بخصوص بعد از دین زرتشت اعداد نقش بسزایی را در اساطیر و سنت ها جامعه ایفا می کن چکیده کاملچکیده:اعداد در فرهنگ و باورهای مردم ایران و جهان از جنبه رمزی یا مقدس و شوم بودن دارای جایگاه خاصی هستند به گونه ای که بعضی از آن ها را خوب و مقدس و برخی را بد و شوم می پندارند. در ایران نیز، بخصوص بعد از دین زرتشت اعداد نقش بسزایی را در اساطیر و سنت ها جامعه ایفا می کنند. تدوام مقدس بودن اعداد در ادوار تاریخی و انتقال به فرهنگها و تمدن های پسین خود باعث شده تا نقش بسیاری از این اعداد در زندگی امروز نیز قابل مشاهده باشد. برخی از این اعداد پیوندی دیرینه با باورهای آنها دارند و ریشه شناسی اش آنان را با دلایل مقبولیت و رواج آنها آشنا می سازد این دلایل گاه دینی و گاه اسطوره ای می باشند. بنظر می رسد شناخت محیط پیرامون، قدرت های جادویی، مذاهب و ادیان در مقدس شدن اعداد نقش داشته اند. این پژوهش با رویکرد توصیفی و تحلیلی صورت گرفته و نتایج حاصل از این بررسی حاکی از آن است که مقدس شدن اعداد تا حدود زیادی متاثر از مذاهب، ادیان، باورها و تغییرات فصلی بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - تحقیق و تتبع در ترجمۀ اوستا و فرهنگ ایران باستان ابراهیم پورداوود(اصلاحیه جدید)
شهرزاد رومز سید علیرضا ابطحی ناصر جدیدیابراهیم پورداوود از بزرگترین و شاخصترین پژوهشگران فرهنگ ایران باستان (فرهنگ مزدیسنا) بود که تمام عمر خویش را در این راه گذاشت و تاریخ و فرهنگ ایران باستان را که در روزگاران دور در زیر خاک فراموشی مدفون شده بود نمایان ساخت. وی در نشر فرهنگ، زبان و ادبیات پیش از اسلام، چکیده کاملابراهیم پورداوود از بزرگترین و شاخصترین پژوهشگران فرهنگ ایران باستان (فرهنگ مزدیسنا) بود که تمام عمر خویش را در این راه گذاشت و تاریخ و فرهنگ ایران باستان را که در روزگاران دور در زیر خاک فراموشی مدفون شده بود نمایان ساخت. وی در نشر فرهنگ، زبان و ادبیات پیش از اسلام، اشتیاق نشان داد. در آن زمان که دانش ایرانشناسی در اختیار دانشمندان بیگانه بود، این کار بزرگی بود که پورداوود پس از قرنها توانست فرهنگ ایران باستان را دوباره زنده کند و به زبانشناسی چهرۀ علمی ببخشد. هدف از این پژوهش علاوه بر معرفی شخصیت و آرای پورداوود، تحقیق و تتبع در ترجمۀ اوستا و فرهنگ ایران باستان است. پرسش محوری و بنیادین در این پژوهش عبارت است از: هدف استاد پورداوود از ترجمۀ اوستا و تألیف کتاب فرهنگ ایران باستان چه بوده است؟ به نظر میرسد هدف استاد شناساندن ایران باستان به فرزندان کنونی این سرزمین است و برانگیختن مهر و علاقهای نسبت به این مرزوبوم؛ و به یاد پارینه، به آبادانی این دیار کوشیدن است. این پژوهش در زمرۀ پژوهشهای توصیفیتحلیلی است و روش تدوین آن با تکیه بر مطالعات کتابخانهای است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - بررسی دین کوروش هخامنشی، با تحلیل دادههای تاریخی و اسطورهشناختی
بهمن انصاریآگاهی از دین شخصی کوروش بزرگ همواره مورد توجه پژوهشگران تاریخ بوده است. اما به دلیل فقر منابع و عدم اشاره مستقیم به دین کوروش در اسناد تاریخی و منابع باستانشناسی، تاکنون پژوهشهای گوناگون، به نتیجة قطعی و روشنی نرسیدهاند. اما نکتهای که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گ چکیده کاملآگاهی از دین شخصی کوروش بزرگ همواره مورد توجه پژوهشگران تاریخ بوده است. اما به دلیل فقر منابع و عدم اشاره مستقیم به دین کوروش در اسناد تاریخی و منابع باستانشناسی، تاکنون پژوهشهای گوناگون، به نتیجة قطعی و روشنی نرسیدهاند. اما نکتهای که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، استفاده از دو دانش اسطورهشناسی و زبانشناسی برای روشن شدن این نقطه تاریک از تاریخ است. لذا در انجام این پژوهش، ابتدا این فرضیه مطرح شده است که با بهرهگیری از اطلاعات موجود در منابع یونانی و رومی، چگونه میتوانیم به آگاهی از دین شخصی کوروش دست یابیم و سپس این نکته مورد بحث قرار گرفته است که دانش اسطورهشناسی با تکیه بر زبانشناسی باستانی، چگونه ما را در رسیدن به پاسخی روشن در این بحث، یاری خواهند داد. از همین روی، با علم به مباحث نامبرده، کوشیده شده است تا با بهرهگیری از شواهد، دادهها و اطلاعات موجود در اسناد تاریخی نگاشته شده توسط مورخان یونان باستان و روم باستان، و سپس تحلیل و واکاوی این دادهها و سنجش اطلاعات منابع تاریخی که عمدتا از منابع بیگانه به دست آمده است با اسناد بازمانده از اسطورهشناسی باستانی ایرانی و نیمنگاهی به زبانشناسی، بتوانیم برای نخستین بار به یک پاسخ روشن در این زمینه دست یافته و اطلاعاتی از دین شخصی کوروش هخامنشی به دست آوریم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - جایگاه سلطان وسلطنت در اندرزنامه های باستان ودوره ایران اسلامی
سودابه دستی ترک سهیلا ترابی فارسانی ناصر جدیدیاندرزنامهها آثاری هستند که در زمینه سیاست و تأملات سیاسی در ایران باستان ودوره اسلامی با هدف توصیه رفتار سیاسی بر صاحبان قدرت به رشته تحریر درآمده است. رساله هایی که متعلق به دوره ساسانیان و به زبان پهلوی شامل پند و اندرز، دستورات دینی و اخلاقی و حکم است که محتوای آنها چکیده کاملاندرزنامهها آثاری هستند که در زمینه سیاست و تأملات سیاسی در ایران باستان ودوره اسلامی با هدف توصیه رفتار سیاسی بر صاحبان قدرت به رشته تحریر درآمده است. رساله هایی که متعلق به دوره ساسانیان و به زبان پهلوی شامل پند و اندرز، دستورات دینی و اخلاقی و حکم است که محتوای آنها از اوستا ریشه می گیرد. ارائه چارچوبی به سلطان و حفظ و اصلاح قدرت آن است. هدف اندرزنامهها ارائه چگونگی رفتار مناسب در کسب قدرت و حفظ قدرت است. اندرزنامههای سیاسی به چگونگی کارکرد نظام سیاسی و تأثیر عوامل موجود در تولید و توزیع قدرت سیاسی میپردازند. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد که پس ازتوصیف مطالب به تجزیه وتحلیل داده ها اقدام خواهدشد. اهداف این پژوهش تبیین جایگاه سلطان وسلطنت در اندرزنامه های باستان ودوره اسلامی است.نتایج ویافته های این مطالعه نشان می دهد که محور مباحث اندرزنامه نویسان سیاسی قدرت سلطان و حفظ آن است. مخاطب بسیاری از اندرزنامه ها اول شخص کشور یعنی سطان است. مهمترین وجوه عنصر تداوم در این هامباحثی چون تمرکز بر قدرت پادشاه، قانون، رابطه شاه و رعیت (مردم) و پیوند دین و سیاست می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - شمایل نگاری نقوش گیاهی در هنر ایران باستان بر اساس نقوش مهرها و مسکوکات
منا منتظری هدشی بیتا سودایی حسین علیزاده حسن درخشیبررسی متون مذهبی نشان دهنده روایات و اساطیری است که نقش پر رنگی در شکلگیری فرهنگ تصویری جوامع دارند؛ که به شکل نماد در آثار هنری به نمایش گذاشته شده و منجر به انتقال پیام از طریق تصویر گردیده است. بدینگونه بررسی تصاویر نمادین در آثار هنری منجربه شناخت ایدئولوژی حاکم بر چکیده کاملبررسی متون مذهبی نشان دهنده روایات و اساطیری است که نقش پر رنگی در شکلگیری فرهنگ تصویری جوامع دارند؛ که به شکل نماد در آثار هنری به نمایش گذاشته شده و منجر به انتقال پیام از طریق تصویر گردیده است. بدینگونه بررسی تصاویر نمادین در آثار هنری منجربه شناخت ایدئولوژی حاکم بر جوامع میشود. یکی از تصاویر نمادین در هنر ایران باستان استفاده از نقشمایه های گیاهی است. هدف این پژوهش شناسایی، بازخوانی و تفسیر نگاره های گیاهی جهت شناسایی جایگاه آنها در باورهای مذهبی، اساطیری و تداوم و پیوستگی آنان در دوران ایران باستان است. این پژوهش کیفی با رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانهای - میدانی انجام شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل هشتاد مهر هخامنشی، دویست و پنجاه سکه اشکانی و ششصد و نود سکه ساسانی است که با تاکید بر نقوش گیاهی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان میدهد بین نگاره های گیاهی بکار رفته در مهرها و مسکوکات ایران باستان با باورهای مذهبی و اسطوره های ایرانی پیوستگی قابل ملاحظه ای مشاهده میشود. نگاره های "نخل، رزت، زنبق، انار، بلوط و انگور " از نقوش پرتکرار هستند که در متون مذهبی زرتشتی به آنها پرداخته شده که نشان میدهد این نقوش از دیرباز مقدس بوده و در هنر کاربرد مذهبی داشته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - تبیین جایگاه قابوسنامه در تاریخ اندرزنامهنویسی
سید جلال موسویاندرزنامهنویسی و تعلیم در ادبیات، سنتی است که سابقۀ آن به ایران باستان میرسد. نقل تجارب عملی و حِکَم در قالب کلمات قصار، ضربالمثل و حکایات، در آن دوره بهصورت گسترده رایج بوده است. این میراث گسترده بهصورتهای مختلف به دورۀ اسلامی منتقل شد و رفتهرفته با عناصر اسلامی چکیده کاملاندرزنامهنویسی و تعلیم در ادبیات، سنتی است که سابقۀ آن به ایران باستان میرسد. نقل تجارب عملی و حِکَم در قالب کلمات قصار، ضربالمثل و حکایات، در آن دوره بهصورت گسترده رایج بوده است. این میراث گسترده بهصورتهای مختلف به دورۀ اسلامی منتقل شد و رفتهرفته با عناصر اسلامی درآمیخت و بنا بر اقتضائات این دوران دچار تحولاتی شد. قابوسنامه یکی از اولین و مهمترین متون اندرزنامهای در ادبیات فارسی است که در مسیر این انتقال و تحولات قرار دارد. این مقاله در پی آن است تا با بررسی سبک و درونمایۀ قابوسنامه و مقایسۀ آن با اندرزنامههای پیشین و برخی اندرزنامههای معاصرش، آشکار کند این اثر چه نسبتی با سنت اندرزنامهنویسیِ پیش و پس از خود دارد. بررسیها نشان داد بر اساس تعلق خاطر آل زیار و نویسندۀ قابوسنامه به ایران باستان و آشنایی این نویسنده با زبان پهلوی، این اثر در سبک و محتوا، قرابت بسیاری به سنت اندرزنامهنویسی پیشین دارد. برخلاف این امر صبغۀ اسلامی آن در مقایسه با اندرزنامههای معاصرش اندک و دور از انتظار است. ازاینرو قابوسنامه حامل میراث اندرزنامهای پیشینیان در ادبیات فارسی است و مؤلفهها و عناصر آن را در دوران اسلامی نمایندگی میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - تأثیر دیدگاههای تربیتی ایرانیان باستان در ادب فارسی با تکیه بر باب هفتم بوستان سعدی
وحید سبزیان پورسعدی باب هفتم بوستان را با عنوان در عالم تربیت به منظور تعلیم شیوههای تربیتی و اخلاقی سروده است. عموم محققان بر این باورند که آثار سعدی، از جمله این باب از بوستان، متأثّر از فرهنگ عربی و اندیشه های اسلامی است. در این مقاله نشان داده ایم که سرچشمه های فکری سعدی در مسائ چکیده کاملسعدی باب هفتم بوستان را با عنوان در عالم تربیت به منظور تعلیم شیوههای تربیتی و اخلاقی سروده است. عموم محققان بر این باورند که آثار سعدی، از جمله این باب از بوستان، متأثّر از فرهنگ عربی و اندیشه های اسلامی است. در این مقاله نشان داده ایم که سرچشمه های فکری سعدی در مسائل تربیتی، به همان اندازه که با فرهنگ عربی تطبیق دارد، با اندیشه های ایرانی نیز هماهنگ و همسو است. از نتایج این پژوهش، لزوم توجه به منابع عربی برای کشف دیدگاه های ایرانیان باستان و تأثیر آن در ادب فارسی است. تقدّم زمانی دیدگاه های ایرانی بر اندیشههای عربی و اسلامی، نشان می دهد که مردم ایران زمین با بسیاری از امور اخلاقی و تربیتی، که امروزه اسلامی و یا عربی محسوب می شوند، آشنا بودند؛ همچنین این دیدگاهها توانسته اند پا را از حوزة فرهنگ ایرانی و متون پهلوی فراتر بگذارند و وارد فرهنگ و ادب عربی بشوند. متأسفانه اشاره به دیدگاه های ایرانی در شرح و تحلیل متون ادب فارسی سخت مورد بی مهری محققان قرار گرفته و لازم است که در کنار تحلیل های مبتنی بر تأثیرپذیری ادب فارسی از ادب عربی، به فرهنگ ایرانی نیز توجه لازم صورت گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - شقاوت و شکنجه در اساطیر و حماسههای ایرانی (با تکیه بر شاهنامۀ فردوسی)
صادق جقتاییشکنجه از قدیمیترین پدیدههای زندگی اجتماعی و سیاسی بشر است. تاریخ ملل مملو از اعمال شنیع و ننگین انسانها است که غالباً به مرگ دردناک همنوع میانجامیده؛ شقاوتهایی همچون مُثله کردن، سوزانیدن، پوست بازکردن، شکنجۀ نُه مرگ، و جز آنها. شگفتآور است دانستن اینکه دینورزان چکیده کاملشکنجه از قدیمیترین پدیدههای زندگی اجتماعی و سیاسی بشر است. تاریخ ملل مملو از اعمال شنیع و ننگین انسانها است که غالباً به مرگ دردناک همنوع میانجامیده؛ شقاوتهایی همچون مُثله کردن، سوزانیدن، پوست بازکردن، شکنجۀ نُه مرگ، و جز آنها. شگفتآور است دانستن اینکه دینورزان نیز گاه در همسویی با ارباب قدرت، مُهر تأیید بر چنین رفتارهایی مینهادهاند. نویسندۀ این جستار بر آن است تا با روشی توصیفی ـ تحلیلی ضمن اشارهای گذرا به چند و چون شکنجه در ایران باستان، آن را در برخی آثار حماسی فارسی به ویژه شاهنامه بررسی کند. یافتهها نشان میدهد که به گواهی شاهنامه، در ایران پیش از اسلام، انواع شکنجه به انگیزههای مختلف اِعمال میشده و فردوسی با تمام دلبستگی به فرهنگ ایران، از بیان این نقاط تاریک تاریخ ایران فروگذار نکرده است. دیگر آنکه سختترین شکنجهها در پی اتّحاد قدرتمندان و دینورزان، برای سرکوب مخالفان و دستیابی به مشروعیت و قدرت بیشتر، اِعمال میشده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - همانندی خویشکاری المپ نشینان یونان و آفریدگان اهورا مزدا در سه هزار سال نخستین آفرینش
نسرین اصلانیاسطوره واکنشی است از ناتوانی های انسان در مقابله با درماندگی ها و ضعف های او. عناصر و شخصیت های اسطوره ریشه در واقعیت هایی دارند که در طی زمان تغییر و تحول می یابند و همان گونه که فرهنگ ها با هم آمیخته می شوند؛ اسطوره ها نیز با هم می آمیزند و اسطوره های جدید می سازند و چکیده کاملاسطوره واکنشی است از ناتوانی های انسان در مقابله با درماندگی ها و ضعف های او. عناصر و شخصیت های اسطوره ریشه در واقعیت هایی دارند که در طی زمان تغییر و تحول می یابند و همان گونه که فرهنگ ها با هم آمیخته می شوند؛ اسطوره ها نیز با هم می آمیزند و اسطوره های جدید می سازند و گاهی اسطوره ها در سرزمین های مختلف با نام های متفاوت و خویشکاری یکسان ظهور می یابند. پژوهش حاضر از نوع تحلیلی ـ تطبیقی است بر پایه داده های کتابخانهای، که با هدف اثبات وجود همانندی در خویشکاری اساطیر ایران و یونان و نیز بیان علت آن نگاشته شده است. در این پژوهش، با توجه به یافته های به دست آمده از خویشکاری اسطورههای دو سرزمین یونان و ایران، تطبیق آن ها با یکدیگر و اثبات وجود تشابه در وظایف آن ها؛ فرضیه یکسانی تفکر نوع بشر در هزاره های آغازین بررسی می شود و در بخش نتیجهگیری بیان میگردد که از آنجا که اسطوره حاصل تفکر بشر و برگرفته از سرشت آدمی است؛ بدیهی است که تشابهاتی میان اسطوره های سرزمین های مختلف دیده شود، هر چند که نام و توصیف مردم این سرزمین ها از یک پدیده فرازمینی، متفاوت از هم باشد و نیز تفاوتهای موجود میان اسطوره ها را می توان متأثر از شرایط اجتماعی هر سرزمین در زمان خلق آن اسطوره دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - بررسی اسطوره شناختی جایگاه ایزدبانوان در جهان فکری- معنوی ایرانیان باستان
سیده‏ آمنه میرخوشخو عبدالرحمن عالمایزدبانوان در زمره ایزدان تأثیرگذار و معنابخش در زندگی مردم روزگار باستان بوده اند. آن ها نه تنها در بیشتر تمدن های باستانی همچون یونان، بین النهرین و... مورد توجه بوده اند، بلکه به طور خاص، با اندیشه ایرانیان باستان ارتباط داشته اند؛ از این رو، درک جهان معنوی باستان بد چکیده کاملایزدبانوان در زمره ایزدان تأثیرگذار و معنابخش در زندگی مردم روزگار باستان بوده اند. آن ها نه تنها در بیشتر تمدن های باستانی همچون یونان، بین النهرین و... مورد توجه بوده اند، بلکه به طور خاص، با اندیشه ایرانیان باستان ارتباط داشته اند؛ از این رو، درک جهان معنوی باستان بدون توجه به زنانگیِ آشکار این الهگان نارسا و ناقص خواهد بود. نگارندگان این پژوهش کوشیده اند با به کارگیری روش تحلیل محتوا با نظر به منابع تاریخی و اسطوره ای به بررسی دوره مادرسالاری و پرستش ایزدبانوان، جایگاه زن در اسطوره خلقت، و اسطوره های مادینه اهورایی بپردازند. به نظر می رسد که پرستش ایزدبانوان از نظر تاریخی و قوم شناسی همزمان با عصر مادرسالاری و یا مرکزیت گروه بر مدار مادر- زن بوده است. همزمانی این دو در زمانی پیش تر و بسیار جلوتر از عصر پدرسالاری گواهی است بر اینکه ایزدان تأثیرگذار در گذشته مؤنث بوده اند، اما به مرور، در جریان تحولات اجتماعی و تحت تأثیر انتقال قدرت از زنان- مادران به مردان- پدران از نقش آن ها کاسته شده است و با عبور از عصر مادرسالاری، اهمیت معنوی و ایزدگونگی خود را نیز از دست دادند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - تأثیر مهرپرستی بر مسیحیت
حسین علی جعفری سحر دادفرمِهر، میترا یا میثره از ایزدان باستانی آریایی یا هندوایرانی پیش از روزگار زرتشت است که معنی عهد و پیمان و محبت و خورشید نیز میدهد که پس از ظهور حضرت زرتشت و رواج دین زرتشتی، یکى از ایزدان یا فرشتگان دین مزدیسنا گردید. دین مهرپرستی یا میترائیسم و دین مسیحیت همانندی های چکیده کاملمِهر، میترا یا میثره از ایزدان باستانی آریایی یا هندوایرانی پیش از روزگار زرتشت است که معنی عهد و پیمان و محبت و خورشید نیز میدهد که پس از ظهور حضرت زرتشت و رواج دین زرتشتی، یکى از ایزدان یا فرشتگان دین مزدیسنا گردید. دین مهرپرستی یا میترائیسم و دین مسیحیت همانندی های بسیاری دارند؛ امروزه محققان معتقدند که مسیحیتِ غرب چارچوب اصلی خود را که به این دین پایداری و شکل بخشیده، به ادیان پیش از مسیحیت روم باستان از جمله میترائیسم، مدیون است. در قرنهای ابتدایی پس از میلاد مسیح، میترائیسم رقیب بسیار سرسخت مسیحیت بود؛ چرا که در آن زمان میترا تنها ناجی و نشاندهندة راه و آئین زندگی بود. بیگمان، بهدلیل حضور موازی دو دین قدرتمند در یک زمان و در یک محدوده جغرافیایی، ۲۵ دسامبر روز تولد میترا، روز تولد مسیح شد و درست از همینجا نفوذ ایدههای میترایی بر مسیحیت آغاز شد. به غیر از آن، تولد مسیح از مادری باکره، مراسم غسل تعمید، جشن عروج، افسانة نان و شراب یا شام آخر و مراسم عشاء ربانی و گرامی داشت روز یکشنبه، از جمله تأثیراتی است که دین میترائی بر مسیحیت گذاشته است. این مقاله قصد دارد به تأثیر دین میترائی یا مهرپرستی بر دین و آیین های مسیحیت بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - ساختارشناسی داستان رستم و اسفندیار و توازن قدرت در اندیشۀ سیاسی ایران باستان
سامان قاسمی فیروزآبادی پیمان اسحاقیهدر داستان رستم و اسفندیار شاهد نبرد دو پهلوان نامی هستیم که یکی بر این باور است که نبیند مرا زنده با بند کس و دیگری به صراحت می گوید نباشد ز بند شهنشاه ننگ. آن چه فرجامِ ناگزیرِ داستان را به نبرد این دو پهلوان می کشاند، تفاوت نگاه آن دو به نهاد شاهی و نهاد پهلوانی است چکیده کاملدر داستان رستم و اسفندیار شاهد نبرد دو پهلوان نامی هستیم که یکی بر این باور است که نبیند مرا زنده با بند کس و دیگری به صراحت می گوید نباشد ز بند شهنشاه ننگ. آن چه فرجامِ ناگزیرِ داستان را به نبرد این دو پهلوان می کشاند، تفاوت نگاه آن دو به نهاد شاهی و نهاد پهلوانی است که یکی برخاسته از سنت ایران پیش زرتشتی و دیگری برگرفته از اصلاحات زرتشت است. در این مقاله با روش ساختارگرایی جای‎گاه نهاد پهلوانی و مناسبات آن با نهاد شاهی در دو سنت پیش لهراسپی و لهراسپی-گشتاسپی بررسی می شود. از ویژگی های مهم نهاد پهلوانی در سنت پیشلهراسپی وجود خاندان نیرم به عنوان نمایندۀ گوهر پهلوانی، اعتبار اقناع کنندۀ هویت پهلوانی، استقلال و آزادی پهلوان، وساطت میان شاه و مردم، نظارت بر دادورزی نهاد شاهی و محدودکردن قدرت شاه را می توان برشمرد. در سنت لهراسپی-گشتاسپی پهلوان متعلق به خاندان شاهی است، هویت معتبری ندارد و دستبسته و مطیع مطلق فرامین است و نقشی جز جنگیدن زیر درفش شاه ندارد. در مقابل این نهاد، نهاد شاهی اقتداری نامحدود دارد و هیچ نهادی برای نظارت بر عملکرد شاه و تحدید آزمندی های او تعریف نشده است. به نظر می رسد سنت لهراسپی-گشتاسپی محصول اصلاحاتی است که شخص زرتشت یا موبدان به نام زرتشت انجام داده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - سبک تاریخنویسی شاهنامه فردوسی
زاگرس زندبرخی شاهنامه را به دلیل منظوم یا حماسی بودن و یا وجود بخش‌های اسطوره‌ای، متنی تاریخی ندانسته یا دست کم ارزش تاریخیش را کم‌رنگ انگاشته‌اند. این جستار به دنبال یافتن پاسخ پرسش‌هایی دربارة سبک و شیوة تاریخ‌نویسی شاهنامه، شناخت ویژگی‌های ت چکیده کاملبرخی شاهنامه را به دلیل منظوم یا حماسی بودن و یا وجود بخش‌های اسطوره‌ای، متنی تاریخی ندانسته یا دست کم ارزش تاریخیش را کم‌رنگ انگاشته‌اند. این جستار به دنبال یافتن پاسخ پرسش‌هایی دربارة سبک و شیوة تاریخ‌نویسی شاهنامه، شناخت ویژگی‌های تاریخ نگارانة آن و نشان دادن ارزش و جایگاه آن در روند تاریخ‌نویسی ایرانی است. در این مقاله پس از نگاهی به تاریخ‌نویسی ایران باستان و سده‌های نخستین اسلامی، ویژگی‌های سبک تاریخ‌نویسی شاهنامه بررسی شده است و می‌توان آن را ادامه دهندة راهی کهن در تاریخ‌نویسی دانست. روش کار چنین است که پس از واکاوی عناصر و درون‌مایه‌های تاریخ نگارانة متن، دلایل و نشانه‌های اهداف و انگیزه‌های تاریخ نگارانة فردوسی با آوردن گواه‌هایی از متن شاهنامه در 6 دسته بخش‌بندی شده‌ است. سویه‌های شاعرانه، داستانی و اسطوره‌ای متن، و نیز اهداف اخلاقی و خویشکاری ملی/ هویتی فردوسی، لطمه‌ای به سویة تاریخی رخ‌دادها و اعتبار آنها وارد نساخته است. براساس این یافته‌ها می‌توان دریافت که شاهنامه افزون بر دارا بودن ویژگی‌های تاریخ‌نویسی ایران باستان و نوزایی آن، این شیوه را به اوج نیرومندی و کارایی رسانده و از این رو تأثیری بسیار بر تاریخ‌های پس از خود نیز داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - افسون سنگ و رنگ در کهن نبشتهها
فلورانس نامجویاناز دیرباز ذهن جویای بشر، ستارگان آسمان را به خدمت بخت و اقبال خود میگرفت و حتی آنها را با چهرههای زمینی میدید. از زمین برآمدگان، سنگها و فلزات را نیز نظاره میکرد. مهرهها، سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی با رنگهای خاص و اثرات جادویی چون کام یابی، ناکامی، طلسم، دفع نیرو چکیده کاملاز دیرباز ذهن جویای بشر، ستارگان آسمان را به خدمت بخت و اقبال خود میگرفت و حتی آنها را با چهرههای زمینی میدید. از زمین برآمدگان، سنگها و فلزات را نیز نظاره میکرد. مهرهها، سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی با رنگهای خاص و اثرات جادویی چون کام یابی، ناکامی، طلسم، دفع نیروی شر، دفع چشم زخم و ازدیاد ثروت، ذهن بشر را به خود معطوف کرده بود. از این رو، مقالة حاضر بر آن است تا به منظور یافتن ردی از مهرهها در ایران قدیم به کنکاش در متون کهن میانه (پهلوی و سغدی) و متون اسلامی بپردازد. متونی که درآنها خواص جادوی مهرهها و نیز ارتباط برخی از آنها با ستارگان توصیف شده است. به نحوی که شاید بتوان کیهان را منشأ برخی از مهرههای زمینی معرفی کرد. در ادامه خواص مهرهها و نمونهای از شگفتیهای مهرههای شش گانه با رنگهای سبز، قرمز، آبی، زرد، سیاه و خشین (کبود) بر اساس منابع اسلامی سنگ شناسی آمده است. در انتها با پیوند آن به شاه نامه از اعتقاد به این میراث کهن – تصویر نمادین پدیدههای طبیعی به زبان محسوس و قابل رویت – در فرهنگ عامه سخن بمیان آمده است. پرونده مقاله