فهرست مقالات پهلوی دوم

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - بررسی خوانش دلبستگی مکانی بر مبنای عناصر هویتی معماری مسکونی (مطالعه موردی: معماری مسکونی دوره پهلوی دوم بین شهروندان تهرانی)
  معصومه قیمتی ایرج اعتصام علی علایی
  10.30495/hoviatshahr.2020.51760.11727
  دوره پهلوی دوم سرآغاز فراگیر شدن جنبش مدرن و تغییر شکل در سبک¬های معماری و ارائه الگوهای نوین در آن بوده است. این امر سبب شده است که بناهای معماری شاخص و برجسته¬ای خصوصا در معماری مسکونی طراحی و اجرا شوند که پس از گذشت چند دهه از اجرای آن¬ها، هنوز دارای جذابیت¬های کالبد چکیده کامل

  دوره پهلوی دوم سرآغاز فراگیر شدن جنبش مدرن و تغییر شکل در سبک¬های معماری و ارائه الگوهای نوین در آن بوده است. این امر سبب شده است که بناهای معماری شاخص و برجسته¬ای خصوصا در معماری مسکونی طراحی و اجرا شوند که پس از گذشت چند دهه از اجرای آن¬ها، هنوز دارای جذابیت¬های کالبدی، معنایی و عملکردی باشند. در همین راستا، این پژوهش در پی بررسی خوانش ادراکات شهروندان تهرانی از این بناها با در نظر گرفتن عوامل دلبستگی مکانی و بر مبنای عناصر هویتی توسط شهروندان با استفاده از روش پیمایش پرسشنامه¬ای و مدلسازی معادلات ساختاری بوده است. خوانش ادراکات شهروندان تهرانی از سه مجتمع مسکونی اکباتان، بهجت آباد و اسکان نشان دادند که که مرحله اول خوانش این بناها، ویژگی¬های عملکردی آنان است که این امر موجب اثرگذاری بر عامل وابستگی مکانی در تصورات ذهنی افراد شده و در درجات بعدی به شکل¬ گیری هویت و دلبستگی مکانی منجر شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - نقش اصلاحات ارضی آمریکائی در ناکامی و عدم توسعه اقتصاد کشاورزی در ایران (عصر پهلوی دوم)
  زهرا امیری رضا شعبانی صمغ آبادی محمد کلهر
  10.30495/jisds.2022.20436
  اصلاحات ارضی مهم‌ترین برنامه تحول اجتماعی بود ، که اوایل دهه 1340هـ.ش، در دستور کار محمدرضا شاه قرار گرفت. شاه و دولت امینی مسؤولیت اجرای طرح را در اختیار داشتند، با الهام از افکار والت ویتمن روستو، مورخ اقتصادی آمریکا و مشاور کندی، دنبال پیاده ‌سازی نسخه غربی توسعه در چکیده کامل

  اصلاحات ارضی مهم‌ترین برنامه تحول اجتماعی بود ، که اوایل دهه 1340هـ.ش، در دستور کار محمدرضا شاه قرار گرفت. شاه و دولت امینی مسؤولیت اجرای طرح را در اختیار داشتند، با الهام از افکار والت ویتمن روستو، مورخ اقتصادی آمریکا و مشاور کندی، دنبال پیاده ‌سازی نسخه غربی توسعه در ایران بودند. این مقاله دنبال پاسخ این پرسش اساسی است ،که اصلاحات ارضی آمریکایی، چگونه باعث ناکامی و عدم توسعه اقتصاد کشاورزی در ایران شد؟ از آنجا که فرضیه ‌ای برای به آزمون گذاردن وجود ندارد، این پژوهش به‌ دنبال کشف و تعریف مفاهیم تازه به صورت اکتشافی است.اصلاحات ارضی با تحمیل ایالات متحده در ایران اجرا شد .برخلاف ادعای مقامات آمریکایی، هدف اصلی اجرای آن نه بالا بردن سطح رفاه مردم، بلکه تقویت سرمایه‌ داری وابسته به آمریکا در برابر کمونیست‌ها،همچنین فراهم کردن بازار و بستری برای فروش کالاهای مصرفی آمریکا در ایران بود. آمریکائی‌ها به دلایل گوناگون از جمله عدم آگاهی از بافت اجتماعی ایران، پیاده‌سازی سریع اصلاحات، اهمیت ندادن به رهبری اصلاحات ، استفاده از تئوری سرکوب، نتوانستند از اصلاحاتی که برای ایران مدنظر داشتند نتیجه بگیرند.اجرای ناقص برنامه اصلاحات ارضی، آمارگیری‌های کشاورزی غیرواقعی، تغییر نظام زمین‌داری سنتی بدون نهادینه کردن الگو یا جایگزین مناسب، برهم زدن بخشی از بافت اجتماعی ایران در پی انجام ناقص برنامه اصلاحات ارضی، نارضایتی اشراف زمین‌دار و ملاکان، ایجاد شکاف میان نهادهای دولت و حکومت از جمله یافته‌های اساسی تحقیق حاضر در زمینه نقش اصلاحات ارضی آمریکایی در عدم توسعه نظام سرمایه داری و ناکامی اقتصاد کشاورزی در ایران هستند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - واکاوی تحلیلی-قیاسی آثار معماری ارگانیک در ایران (دورة پهلوی دوم)
  آلاله سامیر مریم چشمه قصابانی حسین کریم آبادی
  زمینه و هدف: سبک ارگانیک، به تأثیر از جنبش‌های آزادی‌خواهانة برگرفته از مدرنیسم، شکل گرفت که برای بیان آزادی‌خواهی در شخصیت معمارانة خویش، ویژگی‌ها و اصولی مانند طبیعت به عنوان الگو، فردگرایی و ملی‌گرایی را تعریف نمود. با وجود مطرح بودن این سبک تا به امروز، هنوز شناخت ج چکیده کامل

  زمینه و هدف: سبک ارگانیک، به تأثیر از جنبش‌های آزادی‌خواهانة برگرفته از مدرنیسم، شکل گرفت که برای بیان آزادی‌خواهی در شخصیت معمارانة خویش، ویژگی‌ها و اصولی مانند طبیعت به عنوان الگو، فردگرایی و ملی‌گرایی را تعریف نمود. با وجود مطرح بودن این سبک تا به امروز، هنوز شناخت جامعی از آن در معماری معاصر ایران صورت نگرفته، لذا، در این پژوهش به تحلیل آثار معماری این سبک، در دورة -پهلوی دوم- پرداخته می‌شود تا بدینوسیله، ویژگی‌های مشترک آ‌ن‌ها تبیین گردند. روش بررسی: پژوهش تاریخی حاضر، با رویکردی تحلیلی-تطبیقی، از استدلال استنتاجی و قیاسی بهره گرفته است. ابتدا، اصول معماری سبک ارگانیک، که از مطالعة تطبیقی شواهد مکتوب و اسناد موجود، به دست آمدند، به‌عنوان معیار سنجش تبیین شدند. سپس، فهرستی از آثار معماری ارگانیک در ایران تهیه گردید تا به شیوة نمونه‌گیری هدفمند، نمونه‌هایی جهت تحلیل انتخاب شوند. درنهایت نیز نمونه‌موردی‌های تحلیل‌شده، با اصول معماری ارگانیک، مورد قیاس قرار گرفتند. یافته‌ها: معماری ارگانیک در ایران، جهت طراحی بنا و منظر، با اهداف مختلفی به‌کار گرفته شده که در این میان، حفظ پتانسیل‌های محیط طبیعی و استفادة دوباره از آن با حداقل دخالت انسانی در راستای موضوع طراحی، مشترک هستند. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهند آثار معماری ارگانیک در ایران در دورۀ پهلوی دوم، هرکدام به تبع سبک ارگانیک، توانسته‌اند در عین تفاوت با یکدیگر به لحاظ معماران و نحوۀ طراحی، دارای مفاهیمی مشترک همچون تلفیق محیط مصنوع با محیط طبیعی باشند که از سبک ارگانیک سرچشمه‌گرفته‌ و در آثار مزبور ظهور یافته‌اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - بررسی و ارزیابی پیامدهای سیاسی اقتصاد نفتی پهلوی دوم
  حسین حسین زاده فریدون اکبرزاده لنا عبدالخانی حامد محقق نیا
  10.22034/sej.2020.1915052.1274
  هدف پژوهش حاضر بررسی پیامدهای رانتیر شدن دولت پهلوی دوم است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که مهم‌ترین پیامدهای سیاسی- اقتصاد نفتی در ایران را می‌توان در وهلۀ نخست خود رانتیر شدن دولت در عصر پهلوی دوم دانست. افزایش بهای نفت به افزایش بسیار قابل توجه بود چکیده کامل

  هدف پژوهش حاضر بررسی پیامدهای رانتیر شدن دولت پهلوی دوم است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که مهم‌ترین پیامدهای سیاسی- اقتصاد نفتی در ایران را می‌توان در وهلۀ نخست خود رانتیر شدن دولت در عصر پهلوی دوم دانست. افزایش بهای نفت به افزایش بسیار قابل توجه بودجه ساواک منجر گردید و این اهرم، بسیار بیشتر از گذشته توسط شاه برای از بین بردن مخالفت‌های مردمی استفاده گردید. ساواک که دریافته بود نقش گسترده‎تری نسبت به دورۀ پیش از شوک اول بدان محول شده است، دست خود را بازتر از گذشته برای سرکوب ناراضیان و م خالفان رژیم پنداشت و بدون کوچک‌ترین دغدغه‎ای به اقدامات خود پرداخت. البته باید گفت که جو خفقان و اینکه امر تنها امر شاه است، رعب و وحشتی ایجاد کرد که از دید مردم ایران دور نماند و مردم، همه این اقدامات را به شاه منتسب کرده و هرچه بیشتر از وی فاصله می‎گرفتند. وجود استبداد و جو خفقان قبل از انقلاب، تا بدان حد توسط ساواک تشدید شد که گروهی از نویسندگان و پژوهشگران انقلاب اسلامی، علت اصلی به‎وجود آمدن انقلاب را ناشی از استبداد و جو خفقان بیش از حد نظام شاهنشاهی معرفی کرده‎اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - کاربست نظریه پیوستگی جیمز روزنا در تحلیل سیاست منطقه‌گرایی دوره پهلوی دوم
  حسین حسن پور دهنوی اهورا راهبر احمد بخشی علی محمدزاده
  10.22034/sej.2021.1924054.1305
  هدف پژوهش حاضر بررسی منطقه‌گرایی ایران در دوره پهلوی دوم بر اساس رویکرد نظری جیمز روزنا و با استفاده از متغیرهای شخصیت تصمیم‌گیرنده، نقش، حکومت، جامعه و متغیر نظام بین‌الملل است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که دو متغیر نظام بین‌الملل و شخصیت تصمیم‌گیر چکیده کامل

  هدف پژوهش حاضر بررسی منطقه‌گرایی ایران در دوره پهلوی دوم بر اساس رویکرد نظری جیمز روزنا و با استفاده از متغیرهای شخصیت تصمیم‌گیرنده، نقش، حکومت، جامعه و متغیر نظام بین‌الملل است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که دو متغیر نظام بین‌الملل و شخصیت تصمیم‌گیرنده مهم‌ترین متغیرهای تأثیرگذار بر روند سیاست خارجی و منطقه‌گرایی ایران در این دوره بوده‌اند. سیاست منطقه‌گرایی ایران در دوره پهلوی دوم، همسو با ساختار قدرت در نظام بین‌الملل و بر اساس خوانش منافع ملی صورت گرفته است. ضمن اینکه ایران در این دوره، متأثر از ساختار نظام دو قطبی و جنگ سرد، همچنین بر اساس روحیات و شخصیت محمدرضا شاه، به عنوان مهم‌ترین فرد در تصمیم‌گیری و اجرای سیاست خارجی، خواهان کسب برتری و سرکردگی در منطقه بوده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - نوسازی و گفتمان فرهنگی - مذهبی در دو دهه پایانی عصر پهلوی دوم
  سعید جهانگیری ابوالقاسم طاهری
  10.22034/sej.2019.670178
  هدف پژوهش حاضر واکاوی نقش فرایند نوسازی در سقوط سلسلۀ پهلوی از منظر فرهنگی – مذهبی بود.روند نوسازی و گفتمان فرهنگی - مذهبی در عصر پهلوی دوم، جنبش انقلابی مذهبی ضد نوسازی حکومت، مجادله بر‌ سر‌ وجوه دین و رابطه آن با قدرت و کنش‌های‌ ایدئولوژیک‌ رژیم پهلوی مورد بررسی چکیده کامل

  هدف پژوهش حاضر واکاوی نقش فرایند نوسازی در سقوط سلسلۀ پهلوی از منظر فرهنگی – مذهبی بود.روند نوسازی و گفتمان فرهنگی - مذهبی در عصر پهلوی دوم، جنبش انقلابی مذهبی ضد نوسازی حکومت، مجادله بر‌ سر‌ وجوه دین و رابطه آن با قدرت و کنش‌های‌ ایدئولوژیک‌ رژیم پهلوی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، نشان دادعلت سقوط سلسله پهلوی، ریشه‌های قومی و مذهبی جامعه، نادیده گرفتن قدرت روحانیون و اثرپذیری فرهنگی از روحانیت بود، که برنامه‌های نوسازی حکومت هم نتوانست در بین آنها طرفدارانی بیابد.در مجموعنوسازی و مدرنیزاسیون متاثر از الگوهای غربی و متکی به سیاست‌های آمرانه محمدرضا شاه پهلوی از دهه 40 شمسی به بعد، نگرانی فزاینده گروه‌ها و اقشار مدافع فرهنگ و سنت اسلامی را برانگیخت و موجب انقلاب شد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - بازتاب باورهای دینی در شعر شاعران دوره‌ی پهلوی دوم*
  عبد الرضا مدرس زاده زهره محب
  یکی از موضوعات و مباحثی که در شعر معاصر مورد توجه قرار می گیرد، بحث و بررسی در باب دیدگاه شاعران دوره ی پهلوی دوم به دین، باورهای دینی و اعتقادات آیینی و الهی است که این موضوع با توجه به ساختار فکری و ذهنی اهل هنر و نیز نوع نقش و جایگاه دین در این دوره‌ی تاریخی، موضوعی چکیده کامل

  یکی از موضوعات و مباحثی که در شعر معاصر مورد توجه قرار می گیرد، بحث و بررسی در باب دیدگاه شاعران دوره ی پهلوی دوم به دین، باورهای دینی و اعتقادات آیینی و الهی است که این موضوع با توجه به ساختار فکری و ذهنی اهل هنر و نیز نوع نقش و جایگاه دین در این دوره‌ی تاریخی، موضوعی شایان توجه است. سرودن شعر مذهبی ـ آیینی در ایران از سابقه ای طولانی برخوردار است. سابقه ای به قدمت اشعار کسایی مروزی که بسیاری وی را نخستین سراینده ی شعر دینی می دانند. سابقه ای به قدمت سرایش اوستا، نخستین سروده ی دینی ایرانیان. سیر سرودن اشعار دینی، سیری صعودی است و هرچه به دوران معاصر نزدیک می شویم، با وجود جو ضد مذهبی شاهان قاجار و شاهان پهلوی، اما باز هم جلوه ی اعتقادات مذهبی در شعر کاملاً نمایان است. در دوره ی پهلوی دوم، شاهد دو حرکت در شعر آیینی هستیم. ابتدا شعر کلاسیک دینی که ادامه ی همان اشعار دینی شعرای قدیم است، و دیگر ظهور شعر مذهبی در قالب شعر نو. در مقاله حاضر با دسته بندی مصداق‌های باورها و رفتارهای دینی مانند جلوه‌ی قرآن کریم، بازتاب احادیث و روایات، مناقب و مراثی و ...، شکل بازتاب یافتن آنها را در شعر شاعران پهلوی دوم نشان داده شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - تکوین سازمان‌های زنان ایران در عصر پهلوی دوم
  زیبا قهرمانی علی اکبر خدری زاده مهدی گلجان
  حضور زنان در جنبش مذهبی- ملی تنباکو و نهضت مشروطه، سر‌آغاز فعالیت زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است. هرچند این حضور در ابتدای سلطنت رضاشاه به لحاظ تسلط نیروهای مذهبی و سنت‌گرا بسیار اندک تلقی می‌شد؛ ولی با اجرای سیاست‌های جدید از سوی رضاشاه و محمد‌رضا پ چکیده کامل

  حضور زنان در جنبش مذهبی- ملی تنباکو و نهضت مشروطه، سر‌آغاز فعالیت زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است. هرچند این حضور در ابتدای سلطنت رضاشاه به لحاظ تسلط نیروهای مذهبی و سنت‌گرا بسیار اندک تلقی می‌شد؛ ولی با اجرای سیاست‌های جدید از سوی رضاشاه و محمد‌رضا پهلوی فعالیت این قشر در قالب نهادها و سازمان‌های زنان انسجام بیشتری یافت و ابعاد وسیع‌تری را در برگرفت. چگونگی شکل‌گیری و نحوۀ فعالیت نهادها و سازمان‌های زنان در عصر پهلوی دوم و ارتباط آنها با حکومت مسئله‌ای است که در این پژوهش بدان پرداخته شده‌است. این مقاله که در چارچوب مطالعۀ تاریخی و به روش توصیفی- تحلیلی است، با بررسی منابعی چون روزنامه‌ها و کتب صورت گرفته‌است و مشخص می‌کند که اعضای نهادها و سازمان‌های زنان، اغلب متشکل از زنان تحصیل کرده‌ای بودند که بیشترین تلاش آنها در ابتدا بهبود وضعیت زندگی، آموزشی و بهداشتی بانوان و سپس رفع نابرابری حقوقی و کسب حق رأی برای زنان بوده‌است. برخی از این تشکل‌ها در جهت تأمین منافع دولت و برخی نیز در راستای برآورده‌ساختن نیازهای حزب و یا جمعیتی خاص گام برداشته‌اند و بر حوادث آن دوره تأثیر گذارده‌اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - نقد و بررسی زندگی سیاسی- نظامی سپهبد تیمور بختیار و نقش وی در تحولات حکومت پهلوی دوم
  علی مختاری افسانه حیاتی
  حکومت پهلوی دوم با در اختیار داشتن افرادی چون تیمور بختیار و استفاده از توانمندی های آنها در رأس مدیریت ارگان های امنیتی و اطلاعاتی، سعی در کنترل وسرکوبی مخالفین و همچنین تقویت حکومت خود داشت. سپهبد تیمور بختیار به عنوان اولین رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) در چکیده کامل

  حکومت پهلوی دوم با در اختیار داشتن افرادی چون تیمور بختیار و استفاده از توانمندی های آنها در رأس مدیریت ارگان های امنیتی و اطلاعاتی، سعی در کنترل وسرکوبی مخالفین و همچنین تقویت حکومت خود داشت. سپهبد تیمور بختیار به عنوان اولین رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) در یک دوره ی شش ساله، پایه گذار یک سیستم اطلاعاتی- امنیتی گردید که در طول سال های 1355 تا 1335 هـ.ش به عنوان سازمانی منسجم و سرکوب کننده ی مخالفان رژیم پهلوی مطرح شد. اما دیری نپایید که این رئیس سازمان امنیتی در جرگه ی مخالفان حکومت پهلوی در آمد و علیه آن دست به اقداماتی زد که در ابتدای انجام آن با بازداشتش در بیروت با ناکامی همراه بود. وی عاقبت موفق شد در عراق به ادامه ی فعالیت های خود با تشکیل گروهی تحت عنوان "جنبش آزادی بخش ملت ایران" مبادرت ورزد. در این بین اداره کل سوم ساواک حرکات و اقدامات وی را زیر نظر داشت، به گونه‌ای که با گماشتن افراد نفوذی ساواک در تشکیلات بختیار سرانجام موفق به ترور وی شد. مرگ بختیار موجب شد محمدرضا شاه پهلوی با اطمینان بیشتر به حکومت خود ادامه دهد و خیالش از این بابت آسوده گردد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  10 - بررسی تطبیقی سیاست خارجی آمریکا در دوران ریچارد نیکسون و جیمی کارتر در قبال ایران دوره پهلوی دوم
  محمد بیدگلی اصغر رجبی ده برزوئی
  روابط ایران و آمریکا دارای سابقه طولانی و پراز فراز و نشیب است. شاه که باخروج انگلستان از خلیج فارس ، خلاء قدرتی در منطقه احساس میکرد سعی داشت با کمک امریکا این خلاء را پر کند.پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که سیاست خارجی آمریکا در دوران نیکسون وکارتر، در چکیده کامل

  روابط ایران و آمریکا دارای سابقه طولانی و پراز فراز و نشیب است. شاه که باخروج انگلستان از خلیج فارس ، خلاء قدرتی در منطقه احساس میکرد سعی داشت با کمک امریکا این خلاء را پر کند.پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که سیاست خارجی آمریکا در دوران نیکسون وکارتر، در قبال ایران دوره پهلوی دوم چگونه است ؟ فرضیه بر این باور است که به رغم اختلافات سیاسی این دو رئیس جمهور ،اما در قبال نفت ایران استراتژی یکسانی داشته اند. روش پژوهش حاضر از نوع کیفی(اسنادی-کتابخانه ای)است. نتایج بیانگر این واقعیت است که به دلایلی از جمله موقعیت ژئوپولتیک خلیج فارس ، وجود ذخایر نفتی ، تلاش شوروی برای نفوذ در این منطقه به عنوان اشتراکات و از اختلافات این دو رئیس جمهور به تفاوت دیدگاه آنها در سیاست نفتی و همچنین به سیاست دوستونی نیکسون و سیاست حقوق بشر کارتر اشاره کرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  11 - بررسی نقش متغیرهای دخیل در تصمیم گیری سیاست خارجی پهلوی دوم از 1332 تا 1357 بر اساس مدل جیمز روزنا
  سیدحمید موسوی مالک ذوالقدر اصغر پرتوی
  نویسنده به منظور تبیین عوامل موثر بر تصمیم گیری سیاست خارجی ایران در دوره پهلوی دوم به بررسی چرایی اتخاذ برخی تصمیمات در این دوره می پردازد. این پژوهش براساس مدل جیمز روزنا، پنج عامل مورد نظر این مدل یعنی فردی، نقشی، دولتی، اجتماعی و بین المللی در زمان پهلوی دوم را مو چکیده کامل

  نویسنده به منظور تبیین عوامل موثر بر تصمیم گیری سیاست خارجی ایران در دوره پهلوی دوم به بررسی چرایی اتخاذ برخی تصمیمات در این دوره می پردازد. این پژوهش براساس مدل جیمز روزنا، پنج عامل مورد نظر این مدل یعنی فردی، نقشی، دولتی، اجتماعی و بین المللی در زمان پهلوی دوم را مورد تفکیک و بررسی قرار می دهد. در این راستا، چهار تصمیم مهم و تاثیرگذار این دوره یعنی تنش زدایی با شوروی، بحران بحرین و واگذاری آن، رفتارهای ایران در بحران نفتی 1967 و 1973 و اقدام نظامی ایران در عمان به صورت شاخص، انتخاب، بررسی و میزان تاثیر هریک از متغیرهای پنجگانه فوق مورد کنکاش قرار می گیرد. به اعتقاد نویسنده در این دوره، تصمیمات سیاست خارجی متاثر از عناصر شناختی و عموما توسط شخص شاه اخذ می شد. نظام شناختی عمدتا متاثر از شخصیت و خلقیات شخص شاه بوده است و برای دستیابی به طرح ویژه فکری مورد نظر شخص، در بین متغیر های دخیل، متغیر فرد و پس از آن متغیر نظام بین الملل بیشترین تاثیر را در اخذ تصمیات سیاست خارجی داشته اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  12 - واکاوی عناصر کالبدی و روابط فضایی خانه‌های مسکونی دوره پهلوی دوم از منظر ادبیات‌داستانی
  سارا حسینی فریبا البرزی امیرحسین امینی
  10.22094/lsj.2023.699495
  خانه به‌عنوان محل سکونت و زندگی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر می‌باشد که از جنبه‌های مختلفی از جمله کالبد و روابط فضایی قابل بررسی می‌باشد. در خانه‌های مسکونی دوره پهلوی دوم در شهر تهران به سبب رشد جمعیت و افزایش مهاجرت روستاییان به شهرها، ساختمان‌سازی انبوه در جهت رفع نیاز چکیده کامل

  خانه به‌عنوان محل سکونت و زندگی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر می‌باشد که از جنبه‌های مختلفی از جمله کالبد و روابط فضایی قابل بررسی می‌باشد. در خانه‌های مسکونی دوره پهلوی دوم در شهر تهران به سبب رشد جمعیت و افزایش مهاجرت روستاییان به شهرها، ساختمان‌سازی انبوه در جهت رفع نیازهای مردمی شکل می‌گیرد که این تغییرات تدریجی اعمال‌شده‌ را می توان با مطالعه خانه‌های هر دهه به‌طور مجزا جمع‌بندی کرد. وجود رابطه چند سویه بین متن و مخاطب و فرهنگ عمومی و ارتباط آثار ادبی با رویکردهای موجود در جامعه، دیدگاه پژوهش را به سمت ادبیات‌داستانی سوق می‌دهد تا روند تغییرات خانه‌ها از این دیدگاه مورد بررسی قرار گیرند. به نظر می‌رسد با بازخوانی داستان‌های دوره پهلوی دوم، تغییرات تدریجی اعمال‌شده در روابط فضایی خانه‌های مسکونی از منظر کالبدی قابل خوانش هستند تا با شناخت آن‌ها موجبات ارتقای کیفیت خانه‌های امروزی فراهم آیند. هــدف پژوهش بررسی مولفه‌های تاثیرگذار بر روابط فضایی و کالبد در فضاهای مختلف خانه‌های شهر تهران در دوره پهلوی دوم از دیدگاه نویسندگان ادبی می‌باشد. این پژوهــش با رویکرد کیفی و از نوع فلسفه تفسیری انجام شده است که با رهیافت تحلیل محتوای متن بــه بررســی و شناخت مولفه‌های کالبــدی خانــه‌هــای دوره پهلوی دوم از متون کتاب‌های مورد بررسی به‌صورت توصیفی-تحلیلی، پرداخته‌است. جست‌و‌جو در لابه‌لای متون داستانی جنبه نوآورانه پژوهش می‌باشد. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که در اوایل دوره پهلوی دوم اهمیت و توجه به فضاهای؛ بسته، باز و نیمه‌باز و روابط فضایی بین آن‌ها به‌وضوح دیده می‌شوند که با نزدیک‌شدن به دهه 50 ه.ش.، حذف اتاق‌ها از گوشه حیاط، تبدیل هشتی به دالان و راهرو و سپس یک سطح جداکننده در ورودی مشاهده می‌شوند و با مدرن‌شدن خانه‌ها حیاط و ایوان به‌عنوان عناصر مهم در الگوی خانه‌های ایرانی که در برگیرنده حوض و انواع پوشش گیاهی می‌باشند، از ساختار فضایی خانه‌ها کم‌رنگ و یا حذف گردیده‌اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  13 - نهادهای سیاسی و اقتصادی و تاثیر آن بر توسعه اقتصادی با تاکید بر نهادگرایی تاریخی(مطالعه موردی دهه ۱۳۲۰(
  فرهاد عزیزی محمدباقر بهشتی محمد سلماسی زاده
  10.30495/jss.2023.1973879.1517
  در مسیر تحولات تاریخی، کشورها با بزنگاه های مهم تاریخی مواجه می شوند. بزنگاه های تاریخی در کشورهای مختلف به شیوه های گوناگونی رخ می دهند و با شکل گیری مسیرهای متفاوت، میراث جداگانه و متمایزی را برای هر کشور تولید می کند. یکی از بزنگاه های مهم تاریخ معاصر ایران برکناری ر چکیده کامل

  در مسیر تحولات تاریخی، کشورها با بزنگاه های مهم تاریخی مواجه می شوند. بزنگاه های تاریخی در کشورهای مختلف به شیوه های گوناگونی رخ می دهند و با شکل گیری مسیرهای متفاوت، میراث جداگانه و متمایزی را برای هر کشور تولید می کند. یکی از بزنگاه های مهم تاریخ معاصر ایران برکناری رضاشاه از قدرت توسط عوامل بیگانه و شروع حکومت محمدرضاشاه پهلوی می باشد. بعد از برکناری رضاشاه اگر چه قدرت بین عوامل مختلف توزیع گردید اما دخالت های نیروهای خارجی و هرج و مرج سیاسی مسیر رشد و توسعه اقتصادی در دهه 1320 شمسی در ایران را به حاشیه کشانید. بحث اصلی این پژوهش که به روش بررسی تاریخی انجام گردیده است به نقش حکومت ها و فرادستان در اقتصاد و سیاست ایران و عقب ماندگی آن اشاره دارد. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که گرچه وجود مجلس قدرتمند در نهایت منجر به ملی شدن صنعت نفت گردید اما به دلیل هرج و مرج سیاسی و اجتماعی و همچنین عدم باز توزیع قدرت سیاسی و اقتصادی بین مردم عادی رشد و توسعه اقتصادی رخ نداد. علاوه بر این در اواخر دهه 1320 با کاهش قدرت مجلس در برابر نخست وزیر تغییر نهادی خاصی صورت گرفت و کاهش قدرت مجلس میراثی برای ادامه حکومت شاه گردید. با این تغییر نهادی وی توانست از میراث نخست وزیر به خوبی محافظت کند و با تمرکز بر قدرت سیاسی منابع اقتصادی را بیش از پیش به انحصار نزدیکان و فرادستان درآورد که این امر منجر به پدید آمدن یک اقتصاد فراگیر نگردید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  14 - تاثیر درآمدهای نفت بر روند دولت سازی در دوره پهلوی دوم
  اسماعیل ربیعی احمد ساعی سعید میرترابی
  امروزه دولت و دولت سازی از مباحث بنیادین جامعه شناسی سیاسی به شمار می آید. بر این اساس نوشتار توصیفی- تحلیلی حاضر بر آن است تا تبین نماید درآمدهای نفت در دوره پهلوی دوم چگونه بر روند دولت سازی تاثیر گذار بوده است ؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که یکی از گسترده ترین تجارب دول چکیده کامل

  امروزه دولت و دولت سازی از مباحث بنیادین جامعه شناسی سیاسی به شمار می آید. بر این اساس نوشتار توصیفی- تحلیلی حاضر بر آن است تا تبین نماید درآمدهای نفت در دوره پهلوی دوم چگونه بر روند دولت سازی تاثیر گذار بوده است ؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که یکی از گسترده ترین تجارب دولت سازی در ایران در دوره پهلوی دوم همانند دوره پهلوی اول اما با فراز و نشیب بیشتری رخ داده است. فرضیه اصلی مقاله این است که در دوره محمد رضا شاه، دولت سازی به ویژه از سال1334 متأثر از درآمدهای نفت بود. درآمدهای نفت با تأمین منابع مادی دولت سازی در کنار دیگر منابع، روند ساخته شدن دولت در چهار حوزۀ تأمین نظم، توسعه دستگاه بوروکراسی، نهادسازی و توسعه گرایی را تسهیل و تسریع کرد، اما به جهت عدم توازن منطقی لازم میان این چهار حوزه نتوانست باید و شاید موفقیت چشمگیر را کسب نماید. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  15 - واﮐﺎوی ﻧﻈﺮﯾﺎت اﺳﺘﻌﻤﺎری ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ دوﻟﺖ ﻣﺪرن ﭘﻬﻠﻮی دوم
  حسن شمینی غیاثوند
  نظریه پردازان و تحلیل گران جامعه ایران دیدگاه‌های مختلفی نسبت به تشکیل دولت مدرن و تحول در کارکردهای آن دولت در تاریخ معاصر ایران بخصوص دولت پهلوی دوم ارایه کرده‌اند. البته هرکدام از این نظریات در قالب‌های مختلف سنتی (تداوم دولت‌های کلاسیک)، ترکیب‌گرا(تداخل ویژگی‌های جد چکیده کامل

  نظریه پردازان و تحلیل گران جامعه ایران دیدگاه‌های مختلفی نسبت به تشکیل دولت مدرن و تحول در کارکردهای آن دولت در تاریخ معاصر ایران بخصوص دولت پهلوی دوم ارایه کرده‌اند. البته هرکدام از این نظریات در قالب‌های مختلف سنتی (تداوم دولت‌های کلاسیک)، ترکیب‌گرا(تداخل ویژگی‌های جدید در ویژگی‌های سنتی دولت در ایران)، تطبیق‌گرا (بهره‌گیری از تجربه دولت مدرن در غرب برای دولت جدید در ایران) و برون‌گرا (تبیین ماهیت دولت پهلوی براساس استعمار و وابستگی) استفاده کرده‌اند. در قالب نظریه‌های برون‌گرا به نظریات مختلفی همچون دولت وابسته شاپور رواسانی، دولت سلطه‌پذیر گازیوروسکی، دولت استبداد شرقی، دولت شبه پیرامونی جان فوران می‌توان اشاره کرد. در این نظریات مولفه های همچون سلطه‌پذیری نظام پهلوی دوم از غرب، وابستگی به آمریکا، نگرش ابزاری غرب به ایران، فقدان پایگاه اجتماعی دولت پهلوی دوم، نگرش امنیتی غرب به ایران، نادیده گرفتن تحولات اجتماعی و نیروهای سیاسی متعارض در ایران، استقلال بالای دولت، نوسازی براساس الگوهای غربی، توسعه نامتوازن، تحولات اقتصادی بر اساس خواسته‌ها و انتظارات غرب، بی‌تعادلی در جامعه، بی‌هویتی، جامعه بی‌طبقه، تفکیک دولت از جامعه (نگرش جزیره ای به دولت) درباره ماهیت دولت پهلوی دوم مورد تاکید قرار گرفته‌اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  16 - عملکرد مدارس جامعه تعلیمات اسلامی درشهر اصفهان
  دکتر علی رضا ابطحی فروشانی کیمیا کشتی آرا
  چکیده با روی کار آمدن سلسله پهلوی و در زمان سلطنت رضا شاه ،برقراری امنیت و تشکیل دولت مقتدرمرکزی در ایران در رأس امورقرار گرفت و تمرکزگرایی روح حاکم بر اقداماتی بود که در جهت استقرار نظم در ایران نوین انجام گرفت. این خط مشی در عرصه های فرهنگی بویژه در آموزش و پرورش چکیده کامل

  چکیده با روی کار آمدن سلسله پهلوی و در زمان سلطنت رضا شاه ،برقراری امنیت و تشکیل دولت مقتدرمرکزی در ایران در رأس امورقرار گرفت و تمرکزگرایی روح حاکم بر اقداماتی بود که در جهت استقرار نظم در ایران نوین انجام گرفت. این خط مشی در عرصه های فرهنگی بویژه در آموزش و پرورش نیز نمود داشت و این نهاد مهم تحت نظارت دولت فعالیت می کرد و برنامه های آموزشی همانند سایر برنامه ها اهداف خاص دنبال شده از الگوی غربی را پیروی می کرد . زمینه رشد و شکوفایی نهضت های فرهنگی پس از سقوط رضا شاه فراهم و فعالیت نیروهای مذهبی در جهت اسلامی کردن نظام تعلیم و تربیت آغازشد. تأسیس مدارس جامعه تعلیمات اسلامی یکی از نشانه های شروع این حرکت بود ،مدارسی که با همت عباسعلی اسلامی در تهران شروع به کار کرد و با هدایت روحانیون و حمایت بازاریان معتقد و متنفذ در سراسر کشور گسترش یافت. در شهر اصفهان با کوشش شیخ غلام رضا فیروزیان شعبه هایی از این مدارس تأسیس شد و خیلی زود توانست با ارائه برنامه های آموزشی دینی در کنار مطالب درسی نظر خانواده های متدین اصفهانی را به خود جلب کند و مورد حمایت روحانیون بزرگی مانند آیت الله خادمی قرار گیرد و تا هنگام به اجرا گذاشتن سیاست ملی کردن کلیه مدارس توسط دولت به فعالیت خود ادامه دهد . در تمام مدت فعالیت این مدارس، عملکرد اعضاء آن از نظر نیروهای امنیتی ساواک دور نماندو چهره های شاخص و فعالی مانند شیخ غلام رضا فیروزیان بارها زندانی شدند . در این پژوهش تلاش شده چگونگی تأسیس و عملکرد این مدارس در شهر اصفهان با تکیه بر اسناد و مدارک موجود و با روش توصیفی –تحلیلی ، به عنوان گوشه ای از مبارزات فرهنگی در زمان پهلوی دوم از جانب روحانیون مورد بررسی قرار گیرد. واژگان کلیدی : اصفهان - پهلوی دوم - مدارس جامعه تعلیمات اسلامی - عباسعلی اسلامی - شیخ غلام رضا فیروزیان پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  17 - سبک شناسی معماریِ دوره پهلوی دوم با رویکرد ارزیابی رفتار کالبدی آثار در هر سبک
  مازیار سرداری لیلا زارع آویده طلایی وحید قبادیان
  10.30495/uf.2023.1984061.1117
  سبک شناسی معماری به عنوان رویکردی در مطالعهتاریخ معماریکارکردهای مختلفی دارد. یکی از مهمترین کارکردهای آن، به عنوان روشی برای طبقه بندی درتاریخ معماریاست. از سوی دیگر در پژوهش های اخیر، همواره ضرورت دستیابی به سبکها در سیر تحولات معماریِ ایران، با مراجعه به کالبد آثار ش چکیده کامل

  سبک شناسی معماری به عنوان رویکردی در مطالعهتاریخ معماریکارکردهای مختلفی دارد. یکی از مهمترین کارکردهای آن، به عنوان روشی برای طبقه بندی درتاریخ معماریاست. از سوی دیگر در پژوهش های اخیر، همواره ضرورت دستیابی به سبکها در سیر تحولات معماریِ ایران، با مراجعه به کالبد آثار شاخص، مطرح شده است. از این رو، ارزیابی این کالبدها و به تبع، معماری آنها، که به نوبه خود معرف این کالبدها هستند، بهترین راه برای شناخت سبکها خواهد بود. موضوعسبک شناسی معماری ایران، همواره جزء بحثهای چالش برانگیز در مجامع علمی بوده است که به دلیل گستردگی و تنوع در تعاریف و کارکردهای آن، اتفاق نظری مشخص بین پژوهشگران برسر آن وجود ندارد. سبک شناسیِ دوره پهلوی دوم از حیث نگاه به معماری گذشته از یک سو و از سوی دیگر به دلیل ورود معماری مدرنِ متعالی و متاخر در این برهه، همواره بسیار حائز اهمیت بوده و نقطه عطفی در تاریخ معماری و سبک شناسی این سرزمین است. از همین رو، این مقاله سعی دارد تا با روشی کیفی و رویکردی تفسیری-تاریخی، با مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و مشاهدات میدانیِ گسترده، در ابتدا سبک های معماری در بازه زمانی پهلوی دوم را استخراج و در نهایت با بررسی دقیق کالبدِ برخی از آثارِ شاخصِ متصاعد از این سبک ها؛ ویژگی های هر سبک را ارزیابی و آنها را طبقه بندی کند. نتایج پژوهش نشان میدهد که پنج سبکِ؛ معماری سنتی و سنت گرایی، معـماری مـدرن متعالی و متـاخر، معماری ارگانیک، معماری نوگرای ایرانی و معماری های -تکنولوژی، سبکهای موجود در بازه زمانی 1332 تا 1357 شمسی هستند که هر کدام به اقتضای نظریه های خود، شاخصه های تاریخی و یا مدرن را با شمایلی متفاوت در کالبد هر اثر به نمایش میگذارند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  18 - تحلیل اندیشه روشنفکران ذات گرایانه مخالف مدرنیته پهلوی دوم (مطالعه موردی سید احمد فردید و سید حسین نصر)
  خسرو افضلیان فائزه امیری پویا ایرج اعتصام محسن طبسی
  تاریخ معاصرایران به ویژه پهلوی دوم، مملو از تحولات سیاسی، اجتماعی حاصل از جریانات فکری و فعالیت روشنفکران است . روشنفکری محصول دنیای مدرن می باشد.از این رو می توان معیار گونه شناسی روشنفکران را بر اساس مدرنیته مطرح نمود. مهم ترین خدمتروشنفکر به جامعه از طریق فرآورده های چکیده کامل

  تاریخ معاصرایران به ویژه پهلوی دوم، مملو از تحولات سیاسی، اجتماعی حاصل از جریانات فکری و فعالیت روشنفکران است . روشنفکری محصول دنیای مدرن می باشد.از این رو می توان معیار گونه شناسی روشنفکران را بر اساس مدرنیته مطرح نمود. مهم ترین خدمتروشنفکر به جامعه از طریق فرآورده های فکری او می باشد. از این رو شناخت اندیشه روشنفکر از جمله ضروریات است. روشن فکرانذات گرا مخالف مدرنیته که از منظر فلسفی به نفی کلیت مدرنیته پرداخته و آینده دیگری راکنکاش می کنند و هر گونه تلاشی برایوصله کردن مدرنیته با مذاهب یا فرهنگ شرقی را بیهوده معرفی می کنند، را گونه ای از بحث پیش رو قرار داد. بررسی و تحلیل گفتمانروشنفکران ذات گرا مخالف مدرنیته، موضوع پژوهش حاضر است. و در این راستا مفاهیم ذات گرایانه مخالف مدرنیته پهلوی دوم بابررسی اندیشه های فردید و نصر مورد بررسی قرار می گیرد. در پژوهش پیش رو، با توجه به تعامل گونه ذات گرا مخالف مدرنیته بااندیشه روشنفکران مذکور، روش تحقیق استدلال منطقی است. شاخص های گونه مذکور در اندیشه احمد فردید و نصر عبارتند ازغرب،تکنولوژِی و تعامل مدرنیته با غرب. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  19 - اصول و معیارهای تأثیر گذار بر هویت کالبدی معماری معاصر ایران (مطالعه موردی دوره ی پهلوی دوم)
  حمید ماجدی سیده سارا ابن الرضا فرح حبیب
  https://doi.org/10.30495/dpau.2024.708853
  معماری پهلوی دوم در قلمرو مثلث تأثیر فرهنگ و تمدن غرب، میراث تاریخی ایران با نقش پررنگ معماری قبل و بعد از اسلام و برآمدن معماری از بطن این دوره، قابل تعریف است در این دوره که عصر طلایی معماری مدرن در ایران است، معمارانی چون لویی کان و حسن فتحی، ارزش و تجربیات تاریخی در چکیده کامل

  معماری پهلوی دوم در قلمرو مثلث تأثیر فرهنگ و تمدن غرب، میراث تاریخی ایران با نقش پررنگ معماری قبل و بعد از اسلام و برآمدن معماری از بطن این دوره، قابل تعریف است در این دوره که عصر طلایی معماری مدرن در ایران است، معمارانی چون لویی کان و حسن فتحی، ارزش و تجربیات تاریخی در معماری گذشته را مطرح کردند و بدین ترتیب معمارانی با دید نوستالژیک نسبت به معماری سنتی به باز زنده سازی این معماری از نظر طرح و اجرا پرداختند. در بسیاری از ساختمان‌های معاصر در شهر تهران و نه همه آن‌ها، تقلید شکلی از معماری گذشته ایران و با معماری معاصر غرب صورت گرفته است. در این پژوهش به بررسی هویت کالبدی بناهای عمومی در دوران پهلوی دوم پرداخته خواهد شد. ابتدا از روش کتابخانه‌ای به بررسی عوامل موثر در شکل‌گیری هویت کالبدی در دوره پهلوی دوم بررسی سپس یه نکات بدست آمده از تحلیل کتابخانه‌ای به وسیله پرسشنامه مورد پرسش از کارشناسان و اساتید معماری قرار گرفته است. جامعه آماری150 نفر از اساتید معماری بوده است. از جمله نتایج این تحقیق می‌توان به مهمترین تحولاتی که در عصر پهلوی دوم انجام شد، تحول در برنامه‌های عمرانی و شکل‌گیری واحدها و شهرک‌های مسکونی اشاره کرد. معماری پهلوی دوره گذر از معماری سنتی به معماری مدرن است معماری مدرن شکل گرفته در دوره پهلوی دوم عمدتا از مجرای معماران اندیشه‌های جریان ساز اروپا از جمله سبک بین الملل مدرسه باهاوس، کارهای لوکوربوزیه، فرانک لوید رایت و سایرین حمایت می‌شد و ماحصل آن صورت ایرانی معماری مدرن بود که به عنوان معماری شبه مدرنیستی نام‌گذاری گردید. با توجه به اینکه رویکرد منطقه‌گرایی پس از ظهور مدرنیسم دربرگیرنده چالش‌های فراوان در خصوص تعامل تقابل معماری مدرن هویت‌های فرهنگی- منطقه‌ای است پرسش‌های اصلی مقاله چنین مطرح می‌گردد که، توجه به چه شاخصه‌ها مفاهیمی در طراحی برخی از آثار این دوره درنظر گرفته شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  20 - دولت رانتیر پهلوی و شکل گیری گفتمان انقلاب اسلامی
  مجید استوار حسین محبوب
  بررسی موضوع دولت رانتیر از چشم اندازهای گوناگون برای درک عملکرد دولت رانتیر پهلوی ضروری است. نوآوری پژوهش حاضر بررسی تاثیر دولت رانتیر بر تغییر میدان سیاسی و اجتماعی دهه ۵۰ شمسی و برساخت گفتمان انقلاب اسلامی با محوریت امام خمینی (ره) می باشد. بنابراین هدف این پژوهش، تلا چکیده کامل

  بررسی موضوع دولت رانتیر از چشم اندازهای گوناگون برای درک عملکرد دولت رانتیر پهلوی ضروری است. نوآوری پژوهش حاضر بررسی تاثیر دولت رانتیر بر تغییر میدان سیاسی و اجتماعی دهه ۵۰ شمسی و برساخت گفتمان انقلاب اسلامی با محوریت امام خمینی (ره) می باشد. بنابراین هدف این پژوهش، تلاش در جهت تبیین تاثیر دولت رانتیر پهلوی در شکل گیری گفتمان انقلاب اسلامی ایران است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که چرا دولت رانتیر پهلوی دوم در ایران در اجرای سیاست توسعه ای خود ناکام ماند و انقلاب اسلامی ایران پدیدار شد؟ در پاسخ به پرسش اصلی پژوهش حاضر، پس از مباحث نظری، عملکرد توسعه ای آن دولت در ایران مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که عملکرد دولت رانتیر پهلوی، موجب تغییر میدان سیاسی و اجتماعی دهه ۵۰ شمسی و پیدایش تقاضاهای جدید سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در جامعه شد. گفتمان انقلاب آفرین امام خمینی (ره) از مهم ترین پیامدهای عملکرد دولت رانتیر در این دهه بود. روش پژوهش کیفی و به شیوه بررسی تاریخی انجام شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  21 - بررسی تطبیقی مشارکت سیاسی در دو دوره پهلوی دوم و جمهوری اسلامی ایران
  غلامرضا خواجه سروی رشید جعفرپور کلوری
  چکیده مشارکت سیاسی به‌عنوان یکی از ابعاد مهم فرهنگ سیاسی مورد توجه جامعه‌شناسان سیاسی بوده است. طبعاً این مفهوم در کشورهای مختلف به‌گونه‌های مختلفی درک شده است. اما آن‌چه که به‌عنوان فصل مشترک همه این برداشت‌ها، مشارکت سیاسی در انتخابات و نیز کیفیت و نحوه برگزاری آن د چکیده کامل

  چکیده مشارکت سیاسی به‌عنوان یکی از ابعاد مهم فرهنگ سیاسی مورد توجه جامعه‌شناسان سیاسی بوده است. طبعاً این مفهوم در کشورهای مختلف به‌گونه‌های مختلفی درک شده است. اما آن‌چه که به‌عنوان فصل مشترک همه این برداشت‌ها، مشارکت سیاسی در انتخابات و نیز کیفیت و نحوه برگزاری آن در این کشورها بوده است. کشور ایران نیز با این پدیده پس از انقلاب مشروطه درگیر بوده است و توسعه سیاسی کشور نیز همیشه تابعی از کیفیت و میزان برگزاری انتخابات بوده است. در دوران حاکمیت پهلوی دوم دوره‌های متعدد برگزاری انتخابات و مشارکت سیاسی داشته‌ایم. با پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر در حاکمیت سیاسی به‌نظر می‌رسد میزان مشارکت سیاسی افزایش پیدا کرده است. نوشتار در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که «نحوه و میزان مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی نسبت به دوره پهلوی دوم چه تغییر و تحولی داشته است؟». فرض بر این است که در زمینه مشارکت سیاسی ، دوره جمهوری اسلامی با توجه به ماهیت، ساختار و عملکرد سه دهه نسبت به دوره پهلوی دوم رشد و تحول جدی داشته ایم به طوری که از آن می‌توان به عنوان گذر از «فرهنگ سیاسی تبعی» به «فرهنگ سیاسی مشارکتی» یاد کرد. استفاده از الگوی نظری فرهنگ سیاسی آلموند و همکارانش و نیز روش تطبیق تاریخی جهت تحلیل مشارکت سیاسی در دو مقطع زمانی اصلی‌ترین رویکرد پژوهشی در این مقاله است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  22 - زنان و توسعه مدارس (عصر مشروطه تا سقوط پهلوی دوم)
  خدیجه کارگراسفندآبادی
  مدرسه پایه ای برای جهش به سوی دانش و معرفت است.پسشگامان ایجاد مدرسه شخصیت های والایی هستند که این جهش راایجاد و فراهم می آورند و باید قدر آن ها را بدانیم.تلاش آنها در جهت ارتقاءسطح دانش و شعور ذاتی زن ایرانی وآموزش او بی نتیجه نبوده است.چون در حال حاضر آمار نشان می دهد چکیده کامل

  مدرسه پایه ای برای جهش به سوی دانش و معرفت است.پسشگامان ایجاد مدرسه شخصیت های والایی هستند که این جهش راایجاد و فراهم می آورند و باید قدر آن ها را بدانیم.تلاش آنها در جهت ارتقاءسطح دانش و شعور ذاتی زن ایرانی وآموزش او بی نتیجه نبوده است.چون در حال حاضر آمار نشان می دهد که دختران ایرانی تحرکشان برای دست یابی به دانش کمتر از پسران نیست.زنان و دختران ایرانی در این صد و چهار سالی که از تاسیس اولین دبستان دوشیزگان توسط بی بی خانم استرآبادی می گذرد نشان دادند چقدر شایسته هستند.فرقی بین زن و مرد نیست ,ولی چون عرصه آموزش برای بانوان کمتر بود,اگر لنگی در کار بود سبب مبرم عرصه ی آموزش به دختران و بانوان بود والا وقتی تفاوت ها از میان برداشته شود آنها نیز لیاقت خود را نشان می دادند .اساسا نه تنها در ایران,که درتمامی مناطق جهان,ورود زنان به صحنه سیاست از جلوه های مدرنیته و پدیده ای نوظهور است .آنچه که در صحنه سیاست به صورت قاعده بوده,دوری و کناره گیری تاریخی زنان از سیاست است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  23 - تبعات سیاسی و اجتماعی ظهور طبقه متوسط جدید در ایران در دوران پهلوی دوم
  سعید جهانگیری ابوالقاسم طاهری
  مقالة حاضر به مفهوم طبقة متوسط جدید و چگونگی گسترش و عملکرد آن در فاصلة زمانی سال‌های پهلوی دوم میپردازد. می توان گفت طبقه متوسط جدید به موازات رشدِ خود، جایگاه بسیار بالایی در مشارکت سیاسی و اجتماعی نتوانست پیدا کند و به همین دلیل برخلاف اهدافی که حکومت قبل داشت، به ضد چکیده کامل

  مقالة حاضر به مفهوم طبقة متوسط جدید و چگونگی گسترش و عملکرد آن در فاصلة زمانی سال‌های پهلوی دوم میپردازد. می توان گفت طبقه متوسط جدید به موازات رشدِ خود، جایگاه بسیار بالایی در مشارکت سیاسی و اجتماعی نتوانست پیدا کند و به همین دلیل برخلاف اهدافی که حکومت قبل داشت، به ضد آن حکومت مُبدّل شد. در این راستا دیدگاه‌های مختلف دربارة مفهوم طبقة متوسط و طبقة متوسط جدید ارائه شده و سپس فرایند تاریخیِ گسترش آن در دوره زمانی مورد بحث این مقاله تبیین شده است. روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله توصیفی تحلیلی می باشد و از زوایای به بیان این مساله پرداخته شده است. در این مقاله تلاش شده تا از مفاهیم و مباحث رایج در جامعه‌شناسی و علوم سیاسی دربارة طبقات اجتماعی، برای تبیین تحولات تاریخی دورة مورد بحث استفاده شود برهمین اساس پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که طبقه متوسط جدید چه جایگاهی در توسعه سیاسی ایران در دوران پهلوی دوم داشته است؟ و بر اساس این فرضیه پی گیری شده است که خطاهای راهبردی محمد رضا پهلوی در رشد کمی طبقه متوسط جدید و عدم پاسخگویی به تقاضای کیفی و اساسی آنان و ائتلاف طبقه متوسط جدید با سنتی منجر به تزلزل در توسعه سیاسی شد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  24 - بررسی واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی در اشعار فارسی شهریار
  حسن علیزاده رامین صادقی نژاد مریم محمد زاده
  در دورۀ مشروطیّت، شاهد هجوم انبوه واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی به زبان و ادب فارسی می¬باشیم که در شعر شاعران دورۀ اوّل مشروطه، همانند ادیب الممالک فراهانی و حسن وحید دستگردی، بسیار فراوان¬تر از دیگر شاعران است. با گذار از دورۀ بیداری و رسیدن به دورۀ پهلوی اوّل و دوم، این چکیده کامل

  در دورۀ مشروطیّت، شاهد هجوم انبوه واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی به زبان و ادب فارسی می¬باشیم که در شعر شاعران دورۀ اوّل مشروطه، همانند ادیب الممالک فراهانی و حسن وحید دستگردی، بسیار فراوان¬تر از دیگر شاعران است. با گذار از دورۀ بیداری و رسیدن به دورۀ پهلوی اوّل و دوم، این واژه‌ها و اصطلاحات؛ دست¬خوش تغییرات زبانی می¬شوند. پرسش اصلی این نوشته که به شیوۀ اسنادی و به روش کتاب¬خانه¬ای درصدد پاسخ آن برآمده-ایم آن است که واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی در شعر شهریار، چه تغییراتی یافته است؟ نتیجۀ این بررسی نشان می¬دهد، بسیاری از واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی از همان آغاز ورود به زبان و فرهنگ فارسی، تثبیت و مورد پذیرش و استفاده واقع شده، بعضی کم¬رنگ و به حاشیه رانده شده، برخی محو و از دایرۀ استعمال خارج گشته و بعضی با تغییرات آوایی مواجه شده و برخی به ضرورت وزن شعری دچار ترخیم و برخی برای رشته¬های خاصّی تخصیص یافته، در موارد اندکی برخی از واژه‌ها به دو زبان فارسی و فرانسوی با یک صورت نوشتاری و معنایی به کار رفته¬اند، بعضی واژه¬ها و اصطلاحات از حوزۀ محدود خارج شده و توسّع معنایی یافته و برخی از واژه‌ها و اصطلاحات نیز معادل فارسی تراش¬خورده، خوش¬آواتر و قابل فهم¬تری در شعر شهریار یافته¬اند. پرونده مقاله