-
دسترسی آزاد مقاله
1 - رقابت های محلی در بیهق: ریشه های سیاسی (سده های سوم تا هفتم هجری)
مرتضی دانشیاردر قرون نخستین اسلامی ناحیه بیهق از توابع نیشابور بود. در اواخر قرن اول هجری هنگامی کهشاهراه خراسان- عراق از مسیر کویر مرکزی ایران به بیهق- ری- عراق تغییر یافت، ناحیه بیهق ازاهمیتی راهبردی برخوردار، و حفظ آن یکی از اولویت های حکام خراسان شد. در پی این تحول، بیهقعرصه شور چکیده کاملدر قرون نخستین اسلامی ناحیه بیهق از توابع نیشابور بود. در اواخر قرن اول هجری هنگامی کهشاهراه خراسان- عراق از مسیر کویر مرکزی ایران به بیهق- ری- عراق تغییر یافت، ناحیه بیهق ازاهمیتی راهبردی برخوردار، و حفظ آن یکی از اولویت های حکام خراسان شد. در پی این تحول، بیهقعرصه شورش ها و منازعات داخلی گردید. مقاله حاضر به بررسی ریشه های این رقابت ها اختصاصدارد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که سیاست حاکمان خراسان در تغییر مکرر کرسی بیهقموجب رقابت و آشفتگی محلی در این ناحیه می شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - کارکرد مؤلفههای زمانی در آغاز مجلد پنجم و ششم از تاریخ بیهقی
زهرا ریاحی زمین فهیمه حیدری جامعبزرگیمتون تاریخی بهواسطه فرایند طرحریزی در بیان وقایع و حوادث بیشمار، درخور بررسیهای روایتشناختی اند. قواعد روایت به تاریخنویس این امکان را میدهد که از خلال توده ای از انبوه وقایع، دست به انتخاب و شرح بزند. از میان تمهیدات روایی، عنصر زمان جایگاهی ویژه دارد؛ چه زمان ر چکیده کاملمتون تاریخی بهواسطه فرایند طرحریزی در بیان وقایع و حوادث بیشمار، درخور بررسیهای روایتشناختی اند. قواعد روایت به تاریخنویس این امکان را میدهد که از خلال توده ای از انبوه وقایع، دست به انتخاب و شرح بزند. از میان تمهیدات روایی، عنصر زمان جایگاهی ویژه دارد؛ چه زمان روایت در پیوندی عمیق با پی رنگ است. در این پژوهش، برای بررسی نوع کارکرد و چگونگی کاربست عنصر زمان در تاریخ بیهقی، عناصر زمانی مانند پسنگریها و پیشنگریها، حذفها و خلاصهگوییها، مکث توصیفی و جز اینها که در نظریه ژرار ژنت مطرح شده است، با نگاهی معناگرایانه بررسی شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که زمان روایی عمدهترین بهرهگیری بیهقی از عنصر زمان در تاریخ بیهقی است. در پرداخت این گونۀ زمانی، بهواسطه درونهگیریهای متعدد، ساختاری چندلایه ایجاد شده است؛ بهگونهای که میتوان گفت زمانمندی تاریخ بیهقی در سطحی معادل طرحمندی قرار گرفته است. از ویژگیهای بارز روایتگری بیهقی در این زمینه، استخراج کارکردهای معنایی از عناصر زمان روایی است و در این بخش، جهتگیریها و ارزشگذاریهای راوی نمایان است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - واکاوی فرآیند هویت و توسعه در تاریخ بیهقی و کلیله و دمنه
لیلا کامرانی پروانه عادل زاده کامران پاشایی فخریدرک کامل و عمیق آثار ادبی منوط به بررسی هر یک از آنها از جنبههای مختلف است. تاریخ بیهقی ازآنجاییکه حاوی پیامهایی در حوزهی تاریخ، حکمت و سیاست است پیش از هر چیزی غالباً از منظر اوضاع اجتماعی و جریانات حکومتی و سیاسی موردبررسی و پژوهش قرارگرفته است اما این کتاب غیر ا چکیده کاملدرک کامل و عمیق آثار ادبی منوط به بررسی هر یک از آنها از جنبههای مختلف است. تاریخ بیهقی ازآنجاییکه حاوی پیامهایی در حوزهی تاریخ، حکمت و سیاست است پیش از هر چیزی غالباً از منظر اوضاع اجتماعی و جریانات حکومتی و سیاسی موردبررسی و پژوهش قرارگرفته است اما این کتاب غیر از مؤلفههای مربوط به سیاست، حکومت و تاریخ، طیف وسیعی از موضوعاتی را که غالباً دارای هویتی جدا از تاریخ و سیاست مُدن هستند شامل میشود.در این مقاله، با تعمق در روایـت تـاریخی بیهقـی بـا بهرهگیری از گفتمـان فرکلاف به دنبال دستیابی بـه واکاوی فرآیند هویت و توسعه مؤلف هستیم و در ورای زبـان مولف، نگرشی که شالوده اصلی هویت و توسعه اوست جستجومی کنیم.همچنین کتاب کلیله و دمنه از آنجایی که حاوی پیام هایی در حوزه ی تاریخ، حکمت و سیاست است پیش از هر چیزی غالباً از منظر اوضاع اجتماعی و جریانات حکومتی و سیاسی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است و با تمامی قدرو ارزشی که می توان برای تحقیقات به عمل آمده قائل شد بایستی توجّه داشت که مفاهیمی از قبیل توصیه به رعایت اخلاق، توسعه ی اقتصادی، مفاهیم اعتقادی و مذهبی و .. از نظرها دور مانده است. کلمات کلیدی: تاریخ بیهقی،کلیله و دمنه،ادبیات بینا رشته ای، هویت ایرانی- اسلامی، توسعهی ایرانی- اسلامی پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی دستور تاریخی زبان داستان «خیشخانه» تاریخ بیهقی
انور عباس مجیددستور و مباحث دستوری وسعتی بیانتها دارد. زبان اعم از گفتاری و نوشتاری پایدار نیست و همچون بسیاری از پدیدهها دستخوش تحول و دگرگونی میشود. در مسیر پویایی زبان واژگان، حروف، فعلها و آنچه به زبان مربوط است، گاه فراموش میشوند و گاه تغییر میکنند، و همین رخداد شناخت زبان چکیده کاملدستور و مباحث دستوری وسعتی بیانتها دارد. زبان اعم از گفتاری و نوشتاری پایدار نیست و همچون بسیاری از پدیدهها دستخوش تحول و دگرگونی میشود. در مسیر پویایی زبان واژگان، حروف، فعلها و آنچه به زبان مربوط است، گاه فراموش میشوند و گاه تغییر میکنند، و همین رخداد شناخت زبان و دستور زبان را مشکل ساخته است. شناخت فرایندها و دگرگونیهای دستوری از گذشته تا به امروز سبب میشود تا به درک و دریافت بهتر و دقیقتری از متون کهن رسید. تاریخ بیهقی یکی از متونی است که از نظر ادبی، تاریخی، اجتماعی، جغرافیایی، مردمشناسی و ... همواره مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. شناخت زبان و نکات دستوری این اثر فهم درست مخاطب را به همراه دارد. نثر این کتاب، نثری بینابین است. این نثر آمیزهای از استواری و سادگی نثر سامانیان و نثر فنی روزگار خویش است. در این پژوهش بر آنایم تا به بررسی دستور تاریخی زبان در داستان خیشخانه بپردازیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - نقد و تحلیل فریبکاری در تاریخ بیهقی و شاهنامه
منصور مره یی حبیب الله جدید الاسلامی بهروز رومیانیفریب و نحوه رفتاری فریبکاران در دو کتاب شاهنامه و تاریخ بیهقی که از آثار وزین ادب و هنر فارسی هستند، به وضوح نمایان است. نیرنگ در بخشهای حماسی- اسطورهای و تاریخی شاهنامه به کار رفته است که به نظر می رسد در بخش حماسی آن با انگیزه و اهداف شخصی و انسانی و ملی، بیشترین کا چکیده کاملفریب و نحوه رفتاری فریبکاران در دو کتاب شاهنامه و تاریخ بیهقی که از آثار وزین ادب و هنر فارسی هستند، به وضوح نمایان است. نیرنگ در بخشهای حماسی- اسطورهای و تاریخی شاهنامه به کار رفته است که به نظر می رسد در بخش حماسی آن با انگیزه و اهداف شخصی و انسانی و ملی، بیشترین کاربرد را دارد. بر خلاف معنای متعارف نیرنگ که مفهومی منفی دارد؛ در شاهنامه جنبهها و مفاهیم مثبت آن را می توان مشاهده کرد. آیا فریب بر اثر رفتار شخصیّت های بانفوذ سیاسی چون محمود، مسعود و بوسهل ... است که در دوره ای بر اریکه قدرت و هدایت جامعه تکیه زده، به حکمرانی پرداخته، به فریب روی آورده و توانسته اند از بروز آشوب جلوگیری کنند یا اینکه محمودیان با تضریب و فریب سبب عزل طرفداران مسعود شده و نوعی بی ثباتی و اضطراب را گسترش داده اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بیهقى و نگاه او از دیدگاه قرآن
نیره محمدیبا نگاهی گذرا بر آثار بزرگان ادب فارسی پیداست که بسیاری از عبارات و تعبیرات و اشارات آنان به اقتباس یا الهام از این کتاب مبین و یا احادیث ائمه معصومین (ع) است. تمکین از ادبیات قرآنی توسط شاعران و نویسندگان عامل مهمی در اعتلا وفخامت بخشیدن به آثار آنان بوده است. اصولاً چکیده کاملبا نگاهی گذرا بر آثار بزرگان ادب فارسی پیداست که بسیاری از عبارات و تعبیرات و اشارات آنان به اقتباس یا الهام از این کتاب مبین و یا احادیث ائمه معصومین (ع) است. تمکین از ادبیات قرآنی توسط شاعران و نویسندگان عامل مهمی در اعتلا وفخامت بخشیدن به آثار آنان بوده است. اصولاً نمی‌توان در حوزه تاریخ ادبی ایران اثری یافت که متأثر از قرآن و حدیث نباشد. در قرن چهارم که اوج تمدن اسلامی بوده سهم ایرانی‌ها چه در اداره حکومت و راه بردن اجتماع و چه در فرهنگ آفرینی بسیار بوده است و قرآن نقش اول را ایفا می‌کرده است. در نثر بیهقی که مربوط به اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم است و سبک نثر ساده قدیم و سبک فنی دوره‌ی بعد و نثر مرسل عالی است، استشهاد به آیات قرآن به میزان بسیار کمی آورده شده است و بیشتر تأثیر مفاهیم آیات قرآن (تلمیح) در این نثر دیده می‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی مؤلفه های کم خردی در شخصیت مسعود غزنوی بر اساس مدل سه بُعدی خرد آردلت
مرضیه مشعلیان لیلا هاشمیانخرد مقولهای است که علاقه به آن در حوزۀ روانشناسی به سرعت رو به فزونی است و در طول دو دهۀ گذشته، پژوهش های روان شناسی پیرامون خرد به شدّت از نظر کمیّت رشد یافته است. مدل های علمی خرد و پژوهش های انجام گرفته در مورد ویژگی های خردمندان همگی بر وجود یک عامل شناختی و ی چکیده کاملخرد مقولهای است که علاقه به آن در حوزۀ روانشناسی به سرعت رو به فزونی است و در طول دو دهۀ گذشته، پژوهش های روان شناسی پیرامون خرد به شدّت از نظر کمیّت رشد یافته است. مدل های علمی خرد و پژوهش های انجام گرفته در مورد ویژگی های خردمندان همگی بر وجود یک عامل شناختی و یک توازن فکری در همۀ خردمندان توافق دارند و ضعف و کاستی در هر یک از عوامل را منجر به رفتار بی خردانه می دانند. با وجود اینکه مفهوم خرد، خردمندی و خردمند واژههای شناخته شده در میان مردم فرهنگهای مختلف هستند و هر یک از افراد فرهنگهای مختلف براساس جهانبینی خود به توصیف خرد می پردازند، همچنان مشاهده میکنیم که بسیاری از افراد جوامع در مسائل سیاسی، اجتماعی، روان شناختی و به طور کلی در زندگی، مسیرهای نادرست را طی کرده و زمینۀ آسیبپذیری را برای خود و دیگران فراهم می کنند. تاریخ مملو از بی خردی رهبران است و انسان در حکومت بیش از هر رشته دیگر از فعالیت های بشری از خود بی کفایتی و بی خردی نشان داده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مؤلفههای کمخردی در شخصیت سلطان مسعود غزنوی، در تاریخ بیهقی و براساس نظریۀ سه بعدی خرد آردلت صورت گرفته است. این پژوهش براساس تحلیل محتوا و منابع کتابخانه ای و در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده است و جامعۀ آماری آن کتاب تاریخ بیهقی می باشد که از طریق نمونه گیری هدفمند، شخصیت سلطان مسعود به عنوان فرد کم خرد براساس نظریۀ خرد سهبعدی آردلت، برگزیده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - تحلیل تطبیقی اسطورۀ فرّ در راحهالصّدورو تاریخ بیهقی
حجت رشیدی احمد حسنی رنجبر شروین خمسهراحهالصّدور و آیهالسّرور (تألیف حدود 603 قمری)، کتابی تاریخی از محمدبن علی بن سلیمان راوندی است در تاریخ آل سلجوق. این کتاب علاوه بر فواید تاریخی، از باب سلاست انشا و اشتمال بر اطلاعات فراوان اجتماعی در شمار معتبرترین و سودمندترین کتابهای فارسی پیش از حملۀ مغول است. چکیده کاملراحهالصّدور و آیهالسّرور (تألیف حدود 603 قمری)، کتابی تاریخی از محمدبن علی بن سلیمان راوندی است در تاریخ آل سلجوق. این کتاب علاوه بر فواید تاریخی، از باب سلاست انشا و اشتمال بر اطلاعات فراوان اجتماعی در شمار معتبرترین و سودمندترین کتابهای فارسی پیش از حملۀ مغول است. میتوان موضوع فرّ در این اثر را با آثار دیگر زبان فارسی مقایسه و تطبیق داد. یکی دیگر از آثار معروف زبان فارسی، تاریخ بیهقی اثر ابوالفضل بیهقی است که کتابی تاریخی - ادبی بوده، و موضوع اصلی آن تاریخ سلطنت مسعودِ اول پسر محمود غزنوی است. از این رو میتوان موضوع فرّ را در تطبیق دو اثرِ مورد نظر جست. این موضوع در دو اثر جلوۀ خاصی دارد. مهمترین پرسش مطرح در این جستار این است که نگاه دو نویسنده به اسطورۀ فرّ چگونه است؟ بدین نتایج رسیدهایم که هر چند در راحهالصدور و تاریخ بیهقی موضوع اسطورۀ فرّ قابل مشاهده و ردیابی است، اما نگاه نویسندگان آن دو به این موضوع در مصادیق و مفاهیم متفاوت است. اسطورۀ فرّ در راحهالصدور در قالب خویشکاری، نمودهای بصری، تأیید الهی و تصریح به واژۀ فرّ ارائه شده است و در تاریخ بیهقی بیشتر در قالب و پوشش تقدیرگرایی، نمود آیینهایی چون جشن مهرگان، قدرت شیرگیری مسعود و....این تحقیق به شیوۀ تحلیل محتوایی و با استفاده از منابع کتابخانهای انجام گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - کاوش داستان «بر دار کردن حسنک وزیر» برپایۀ گفتمان کُنِشی گِرمَس
لیلا رحمتیان عبدالرضا نادری فربیهقی تصویر شگرفی از داستانِ روایی را در دلِ تاریخِ عصر غزنوی با بهرهمندی از صحنههای واقعی بارها ایجاد کردهاست. بازخوانیهای گفتمانی این روایت ها میتواند با نشانه- معناشناسی گفتمانِ روایی که منجر به دریافت عوامل گفتمانی در نظریۀ گرمس میشود، همسو باشد و به درک درست چکیده کاملبیهقی تصویر شگرفی از داستانِ روایی را در دلِ تاریخِ عصر غزنوی با بهرهمندی از صحنههای واقعی بارها ایجاد کردهاست. بازخوانیهای گفتمانی این روایت ها میتواند با نشانه- معناشناسی گفتمانِ روایی که منجر به دریافت عوامل گفتمانی در نظریۀ گرمس میشود، همسو باشد و به درک درست از ژانرهای ادبی متکی بر زیباییشناسی در بستر روایت انجامد. در گفتمان گرمسی برای پی بردن به چرایی چند چیز مشترک میتوان تنها به سازماندهیِ عوامل دخیل در یکی از آنها پرداخت و جزء را نمایندۀ یک کل قرار داد، بررسی یکی از روایتها و استفاده از نشانههای دقیق ایجادشده توسط بیهقی باعث آشکار شدنِ گفتمانهای کُنِشی است که در ورای نشانهها نهفته است؛ در این جستار برآنیم تا در گسترۀ پژوهشهای کتابخانهای و با رویکردی توصیفی- تحلیلی بردار کردن حسنک وزیر را به روایت بیهقی بررسی کرده و عوامل گفتمانهای کُنِشی موجود در روایت را، استخراج و تحلیل کردیم. تاریخ بیهقی مؤلفههای نظامهای گفتمانی را که مربوط به علم نوین ادبیات است را دارد و با ایجاد رابطهای بین رو ساخت و درک معناهای ژرف ساختِ زبانی در این جریان تاریخی، نشانههایی را که مرزهای معنایی متفاوت را برای کنشگر اصلی حاصل کرده و راه درک گفتمان کنشی گرمسی را در بازخوانیهای نوین نقد ادبی برای خواننده ایجاد میکند. و نشان میدهد که متون ادبیات کلاسیک و نوشتههای تاریخی ایران زمین پهنۀ مناسبی برای مطالعات نشانه- معناشناسی و گفتمان هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - واکاوی نگرش والد سالارانه مسعود غزنوی در تاریخ بیهقی براساس نظریات اریک برن
نسرین عمران نژاد پروانه عادل زاده کامران پاشایی فخریطبق نظریه اریک برن هر فرد دارای مجموعه ای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما ممکن است همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز دهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، و این سبب پیدایش نظریه حالات من شده است. اریک برن بنیان گذار چکیده کاملطبق نظریه اریک برن هر فرد دارای مجموعه ای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما ممکن است همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز دهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، و این سبب پیدایش نظریه حالات من شده است. اریک برن بنیان گذار تحلیل رفتار متقابل حالات من را به سه بخش والد، بالغ و کودک تقسیم می کند. طبق نظریه اریک برن والد یکی از سه حالت شخصیت انسان است که انسان آن ها را از والدین، یا الگوهای قدرت فرامی گیرند. والد به دو صورت والد حمایتگر مهربان و والد کنترل کننده مستبد ظاهر می شود. که هر کدام از آن ها به دو جنبه مثبت و منفی تقسیم می شوند. این پژوهش با شیوه توصیفی-تحلیلی با استناد به تاریخ بیهقی و نظریات اریک برن و رویکرد میان رشته ای مولفه هایی چون ابعاد سه گانه شخصیت، انواع والد و مصادیق آن را در شخصیت امیر مسعود غزنوی مورد تحلیل قرار می دهد. در این بررسی معلوم می شود که مسعود غزنوی در موقعیت های مختلف چگونه عمل می کند و به چه روشی (من) والد خود را در قالب اعمال خود آشکار می نماید و این رفتار ریشه در چه تنش روحی و روانی وی قرار دارد. از بررسی نتایج این پژوهش چنین استنباط می شود که امیر مسعود در بیشتر مواقع بالغ خود را حذف و از حالت والد مستبد خود تصمیم گیری می کند و رویکردهایی از جمله اظهار قدرت، تهدید و ارعاب و استبداد را ایجاد می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - چهره ى زن در اسطوره و تاریخ براساس محتواى شاهنامه و تاریخ بیهقى
هادی خدیور راحله انصافی سروردر فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - تحلیل گفتمان «تاریخ بیهقی» بر اساس نظریۀ فراتابی زبانی فرای و بازی زبانی ویتگنشتاین
رسول کاظم زاده قندیلو رحمان مشتاق مهربیهقی در تاریخش به نکته های ارزشمندی در رابطه با رفتار و کردار اشخاص و علل وقوع حوادث اشاره کرده است. مخاطب به سبب توصیفات جزئی و متوالی، مسحور سخن او می شود و تاریخ را به بهانه شکل داستانی آن می خواند و می پذیرد. این تاریخ مانند تواریخ دیگر تابع ساخت کلیشه ای نیس چکیده کاملبیهقی در تاریخش به نکته های ارزشمندی در رابطه با رفتار و کردار اشخاص و علل وقوع حوادث اشاره کرده است. مخاطب به سبب توصیفات جزئی و متوالی، مسحور سخن او می شود و تاریخ را به بهانه شکل داستانی آن می خواند و می پذیرد. این تاریخ مانند تواریخ دیگر تابع ساخت کلیشه ای نیست و بیهقی با برجای گذاشتن برخی نشانگان زبانی، تناقضی در ذهن مخاطب ایجاد کرده و او را به تفکر برای تحلیل و بازیابی نکات و گره های کور تاریخ، فرا می خواند. زبان که پیکره ای از بازی ها و کارکردهای زبانی است، وسیله ای برای دریافت این تناقضات است، اما فهم یک بازی زبانی مستلزمِ شرکت در آن شکلی از زندگی است که بازیِ زبانیِ موردِ نظر در بسترِ آن واقع م ی شود. این مقاله بر آن است با توجه به شکل روایی و رمان گونگی تاریخ بیهقی، توجه مخاطب را به تلاش بیهقی برای کنار هم چیدن تمام گفتمان ها و دیالوگ ها، و تبیین زوایای آن جلب نماید و در مراتب بعد به تحلیل فراتابی ها و بازی های زبانی این گفتمان و اشخاص آن تاکید ورزد. با بررسی آواهای برخاسته از متن، مخاطب به شاکلۀ ذهنی گوینده نزدیک تر می شود و معنای حقیقی حاصل می شود. بنابراین باید با بهره گیری از اطلاعات و نشانه های زبانی برای پر کردن جاهای خالی متن، گام برداشت و با تحلیل لایه های نهانی متن، از گفتگو به زیرگفتگو رسیده و معانی متن را فعال کرد. ضمن اینکه توجه به عناصر فعال در زمینۀ متن، سبک نوشتاری و پیش فرض ها و دلالت های ضمنی و داستان های موازی، ما را با بازی های زبانی و کاربرد موقعیت های درون و برون زبانی به جای یکدیگر برای اغوا و ایجاد توهم، آشنا می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - تحلیل و تفسیر ساختار زبانی ـ ادبی تاریخ بیهقی و حلاج الاسرار بیژن الهی
فرح نیازکار مرتضی جعفریتاریخ بیهقی از کتب تاریخی مهمی است که علاوه بر ذکر شواهد و مستندات تاریخی دوران خویش و نکات اخلاقی عبرتانگیز، به عنوان متنی با زبان فاخر و سهل ادبی مورد اقبال همگان قرار گرفته است و نمودار کمال دانش و بینش و هنر نویسندگی تاریخنگار نامدار ایران، ابوالفضل بیهقی است که ب چکیده کاملتاریخ بیهقی از کتب تاریخی مهمی است که علاوه بر ذکر شواهد و مستندات تاریخی دوران خویش و نکات اخلاقی عبرتانگیز، به عنوان متنی با زبان فاخر و سهل ادبی مورد اقبال همگان قرار گرفته است و نمودار کمال دانش و بینش و هنر نویسندگی تاریخنگار نامدار ایران، ابوالفضل بیهقی است که با بهرهمندی از ذوق سلیم و با به کارگیری ترکیبات بدیع، تعبیرات لغوی، افعال ترکیبی و ضربالمثلهای نغز فارسی، گوی سبقت را از بسیاری، در خلق نثری روان، شاعرانه و به دور از تکلف و پیچیدگی زبان ربوده ؛ به گونهای که اثرش نمونه هنر انشایی محسوب میشود که زیبایی را در سادگی کلام میجسته است. صراحت زبان ، قوّت کلام و تاثیرگذاری ژرف سخنان وی، موجب تاثیرپذیری زبانی و معنایی شاعران دیگری همچون اخوانثالث و احمد شاملو شده است. بیژن الهی، شاعر، مترجم و نقاش معاصر نیز در برخی از آثارش از ساختار زبانی وی تاثیر پذیرفته که در این مقاله به گونههای مختلف تاثیرپذیری وی از نثر تاریخ بیهقی پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - بررسی عناصر داستانی در افشین و بودلف
رضوان کریمی تورج عقداییتاریخ بیهقی، یکی از آفرینش های کم نظیر ادب فارسی است که قلم توانایِ ابوالفضل بیهقی، به آن بافت داستانی بخشیده است. بیهقی، فضایِ رویدادهای تاریخی را باز میگذارد و با استفاده از عناصری چون شخصیتپردازی، گفتگو، زاویه دیدِ مناسب، بررسی جزییات، توصیف کسان و چیزها و ... نه چکیده کاملتاریخ بیهقی، یکی از آفرینش های کم نظیر ادب فارسی است که قلم توانایِ ابوالفضل بیهقی، به آن بافت داستانی بخشیده است. بیهقی، فضایِ رویدادهای تاریخی را باز میگذارد و با استفاده از عناصری چون شخصیتپردازی، گفتگو، زاویه دیدِ مناسب، بررسی جزییات، توصیف کسان و چیزها و ... نه تنها خوانندگان را به آن فضا نزدیک میگرداند؛ بلکه ارتباطی صمیمانه، نیز، با خوانندگان برقرار می کند. این مقاله سرِ آن دارد که با بررسی عناصر داستان، در حکایت افشین و بودلف، هنر داستان پردازیِ بیهقی را بررسی نماید و نشان دهد که آیا بیهقی، داستان پردازی کرده و یا فقط به عناصر داستان نزدیک شده است؟ برای رسیدن به این مهم، عناصر موجود در حکایت افشین و بودلف را، با نظریه های ادبیات داستانی، مقایسه می نماییم پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - تحلیل و تفسیر واژههای پارسینژاد در تاریخ بیهقی
محمود صادق زاده فاطمه اعتدالتاریخ بیهقی یکی از شاهکارهای گرانقدر نثر فارسی است که به دلیل دارا بودن ارزشهای ادبی و تاریخی، آشنایی با آن برای هر پارسی زبان تحصیل کرده لازم و ضروری است. نثر تاریخ بیهقی از غنیترین و جذّابترین نثرهای موجود در تاریخ ادبیّات ایران است. بیهقی از جمله نویسندگانی است ک چکیده کاملتاریخ بیهقی یکی از شاهکارهای گرانقدر نثر فارسی است که به دلیل دارا بودن ارزشهای ادبی و تاریخی، آشنایی با آن برای هر پارسی زبان تحصیل کرده لازم و ضروری است. نثر تاریخ بیهقی از غنیترین و جذّابترین نثرهای موجود در تاریخ ادبیّات ایران است. بیهقی از جمله نویسندگانی است که در کاربرد واژگان پارسی، هنر خود را بهخوبی نشان داده است.مسألة اصلی این جستار، بررسی لغات واصطلاحات پارسی نژاد در تاریخ بیهقی است. از این رو، به شیوة توصیفی، تحلیلی، تعلیلی و استشهادی به تجزیه، تحلیل و بررسی عناصر زبانی اصیل پارسی در تاریخ بیهقی پرداخته شده است.ابتدا به وی‍ژگیهای اشتقاق کلمات در تاریخ بیهقی توجه شده، سپس ریشهشناسی و مفاهیم اسامی، افعال، صفات و قیود در تاریخ بیهقی، تحلیل و بررسی و بسامد آنها به صورت کمی ارائه شده است. بیهقی در تاریخ خود علاوه برکاربرد واژگان عربی، ترکی، مغولی و... واژههای پهلوی و اوستایی و ایرانی نژاد زیادی نیز به کار برده است. بیشترین واژههای ایرانی نژاد به کار رفته در تاریخ بیهقی اسم و فعل و بعد صفت و قید است. واژه های ایرانی نژاد بیهقی، از نظر ساختمان، ساده، مشتق و مرکب هستند. نتیجة این که در تاریخ بیهقی کاربرد واژههای مشتق و مرکب، بیشتر از واژههای ساده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - تاریخ البیهقی والتّغییر الصّوتی والدلالی لمفردات العربیة فیه
محمد جنّتی فر علی رضا محمد رضائی نیرة نظرریالقد کانت دراسة العلاقات التّاریخیة والثقافیة للغة والآداب القومیة فی علاقاتها باللّغة والآداب عند الشعوب الأخری من القضایا المهمة والمنظورة منذ القدم. إنّ مجالات هذا التأثیر المتبادل یمکن أن تتناسب مع قضایا اجتماعیة وثقافیة ودینیة وأدبیة ولغویة مختلفة. تتناول هذه المقا چکیده کامللقد کانت دراسة العلاقات التّاریخیة والثقافیة للغة والآداب القومیة فی علاقاتها باللّغة والآداب عند الشعوب الأخری من القضایا المهمة والمنظورة منذ القدم. إنّ مجالات هذا التأثیر المتبادل یمکن أن تتناسب مع قضایا اجتماعیة وثقافیة ودینیة وأدبیة ولغویة مختلفة. تتناول هذه المقالة المجال اللغوی ولاسیما مجال التعامل بین اللغتین العربیة والفارسیة. إن اللغة العربیة باعتبارها لغة المبدأ (الأصل) جعلت أسالیب اللغة المقصودة أی اللغة الفارسیة ولاسیما فی مجال المفردات تواجه تحولات وأزمات، کما تتناول هذه الدراسة بأسلوب وصفی- تحلیلی وتاریخی التغییرات الصوتیة والدلالیة للمفردات العربیة فی تاریخ البیهقی، وهذا الموضوع یمکن أن یکون مفیداً ونافعاً لبحوث علم اللغة ومقارنتها. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - کیفیّت ارائۀ تمثیل در تاریخ بیهقی
سهیل فتاحی رقیه علوییکی از مهم ترین مختصاتی که در سبک شناسی نثر مورد توجّه قرار می گیرد، عناصر تصویرساز و میزان کاربرد آن در آثار منثور است که در این میان، تمثیل به دلیل تأثیر بالایی که در جذابیّت کلام دارد، از اهمیّت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله که به روش تحلیلی - توصیفی – آما چکیده کاملیکی از مهم ترین مختصاتی که در سبک شناسی نثر مورد توجّه قرار می گیرد، عناصر تصویرساز و میزان کاربرد آن در آثار منثور است که در این میان، تمثیل به دلیل تأثیر بالایی که در جذابیّت کلام دارد، از اهمیّت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله که به روش تحلیلی - توصیفی – آماری و برپایۀ منابع کتابخانه ای است، تلاش شده است تا با مطالعۀ کامل کتاب تاریخ بیهقی اصلی ترین شگردهای بیهقی در شیوۀ ارائۀ تمثیل بررسی شود. این مقاله با هدف کلّی ارائۀ ویژگی های تمثیل و شیوه های کاربرد آن در تاریخ بیهقی نوشته شده است و در پی پاسخ به این پرسش کلّی است که تمثیل در تاریخ بیهقی چه جایگاهی دارد و بیهقی تمثیل را با چه شیوه ها و کیفیتّت ها و در چه مقیاسی به کار برده است؟ گفتنی است تا کنون بصورت مستقل پژوهشی دربارۀ کیفیّت تمثیل در تاریخ بیهقی صورت نگرفته است. آنچه که در این مقاله بدان پرداختهشده است، استخراج تمثیل ها در تاریخ بیهقی و بررسی شیوۀ ارائۀ آن و میزان استفادۀ آماری از هر مورد است. بیهقی از همۀ شگردهای کاربردی تمثیل بهره برده است؛ امّا گاه در قالب صفت هایی شاعرانه به تمثیل، خاصیّتی شاعرانه می بخشد. همچنین گاهی معنای والای سخن بیهقی خود بدان درجه از حکمت می رسد که بی هیچ شگرد تصویرساز دیگری، قابلیّت تبدیل به مثلی نغز را دارد. این موارد زیر عنوان علوّ معنی بررسی شده است. گاه نیز سخن بیهقی، یادآور شعر و سخن شاعران پیش و پس از خود است که آن سخنان نیز غالباً تمثیل یا اصطلاح کنایی اند. در این میان سخن سعدی بیش از دیگران در تاریخ بیهقی فرایاد می آید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - بحثی اجمالی در شیوۀ نویسندگی ابوالفضل بیهقی
محمد غلامرضاییتاریخ بیهقی، یکی از متن های مهم زبان فارسی است که به جز اهمیت های تاریخی و جغرافیایی و ادبی و اجتماعی، از نظر شیوۀ نویسندگی نیز اهمیتی خاص دارد. نثر بیهقی ـ که دنبالۀ نثر استادش ابونصر مشکان است ـ ویژگی هایی دارد که از یک سو با نثر دورۀ سامانی مرتبط است و از سوی دیگر، چکیده کاملتاریخ بیهقی، یکی از متن های مهم زبان فارسی است که به جز اهمیت های تاریخی و جغرافیایی و ادبی و اجتماعی، از نظر شیوۀ نویسندگی نیز اهمیتی خاص دارد. نثر بیهقی ـ که دنبالۀ نثر استادش ابونصر مشکان است ـ ویژگی هایی دارد که از یک سو با نثر دورۀ سامانی مرتبط است و از سوی دیگر، حلقۀ واسطه ای است که به نثرهای فنّی می پیوندد. علاوه بر این، ویژگی هایی در آن هست که آن را از مشابهات خود ممتاز می سازد. به جز کهنگی های زبانی، اطناب به صورت های گوناگون، بعضی مختصات شعری، علی الخصوص کنایه و تشبیه، تأثیرپذیری از زبان و ادب عربی به گونه های مختلف در نثر بیهقی نمود دارد. شیوه های خاص بیهقی بیشتر در جمله بندی، پاره ای تقدیم ها و تأخیرها، واژه سازی و استعمال تعابیرات خاص کنایی و پاره ای تخیّلات شاعرانه نمود یافته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - نگرشی به شخصیت زن در تاریخ بیهقی و جهانگشای جوینی
محمد کاظم کهدویی رقیه حسینیدولت غزنوی، یکی از دولت های مقتدر ترک است و تاریخ بیهقی شرح حال شاهان و سلاطین، نبردها، مصالحه ها، سخن چینی ها و رقابت های درباری است که در آن زمان نگاشته شده است. در تاریخ بیهقی، مطالب گسترده ای دربارة زنان و جایگاه آنان یافت نمی شود؛ اما بررسی و پژوهش در مطالب موجود چکیده کاملدولت غزنوی، یکی از دولت های مقتدر ترک است و تاریخ بیهقی شرح حال شاهان و سلاطین، نبردها، مصالحه ها، سخن چینی ها و رقابت های درباری است که در آن زمان نگاشته شده است. در تاریخ بیهقی، مطالب گسترده ای دربارة زنان و جایگاه آنان یافت نمی شود؛ اما بررسی و پژوهش در مطالب موجود آن کتاب، ما را در یافتن وضعیت زنان در دورهی غزنویان، به ویژه زنان درباری، یاری می نماید. تاریخ جهانگشای جوینی نیز از کتابهای بسیار سودمند عهد مغول است که در آن علاوه بر احوال مغولان، به بیان احوال و اتفاقات زمان خوارزمشاهیان و تا حدودی اندک، ایوبیان و فاطمیان، پرداخته شده است. بدون شک، تاریخ جهانگشا یکی از منابع دست اول و بسیار غنی در خصوص وضع زنان در دورة مغول است که در این پژوهش، ضمن بیان وضعیت زنان در روزگار غزنویان و مغولان، جایگاه آنان در دو تاریخ مذکور نیز بررسی و نمایانده خواهد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - زیباییشناسی بلاغی در تاریخ بیهقی و تأثیر کلام او بر مخاطب
رقیه صدراییتاریخ بیهقى به عنوان نمونهاى از نثر برجسته ادب فارسى و جریانهاى بزرگ تاریخ است که نویسنده طى بیان حقایق و ایجاد ارتباط با مخاطب و تاثیر کلامش از دانش زبانى خاصى استفاده کرده است که شامل ساختار نوینى از واژهها و ترکیبات زیبا و هنرمندانه، ایجاز و اطناب به موقع و کاربرد چکیده کاملتاریخ بیهقى به عنوان نمونهاى از نثر برجسته ادب فارسى و جریانهاى بزرگ تاریخ است که نویسنده طى بیان حقایق و ایجاد ارتباط با مخاطب و تاثیر کلامش از دانش زبانى خاصى استفاده کرده است که شامل ساختار نوینى از واژهها و ترکیبات زیبا و هنرمندانه، ایجاز و اطناب به موقع و کاربرد مناسب آنها در موقعیتهای متفاوت براى اداى مقصود و ارتباط موفق با مخاطب مىباشد. این مقاله بر آن است تا به آفرینش زیبایی و هنر نویسنده در کاربرد واژهها و افعال در محور همنشینى براى تاثیر کلام او بر خواننده بپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - جبرگرایی یا جبرنمایی بیهقی در تاریخ بیهقی
مریم افرافر محمد فولادیاین مقاله به بررسی محدودیت هایی پرداخته که بیهقی در نگارش تاریخ خود با آن مواجه بوده است و با یافتن شواهدی از کتاب، بر آن است که نشان دهد آیا بیهقی برای آزادی و اختیار انسان اعتباری قائل است و یا اینکه همه چیز را جبر محض می داند؟ ظواهر امر تاریخ بیهقی حکایت از جبرگرایی چکیده کاملاین مقاله به بررسی محدودیت هایی پرداخته که بیهقی در نگارش تاریخ خود با آن مواجه بوده است و با یافتن شواهدی از کتاب، بر آن است که نشان دهد آیا بیهقی برای آزادی و اختیار انسان اعتباری قائل است و یا اینکه همه چیز را جبر محض می داند؟ ظواهر امر تاریخ بیهقی حکایت از جبرگرایی بیهقی دارد اما دقیق تر که میشویم قراینی ما را به سمت جبرنمایی و امرٌ بین الأمرین سوق می دهد. گرچه در مواردی بیهقی به عنوان مسلمان و موحد آنجا که از قضا و قدر می گوید باور قلبی اوست اما در بسیاری موارد شرایط او را وادار کرده که چنین بنویسد و همه امور را به قضا نسبت دهد. از این رو در پی تبیین زمینه های اجتماعی، سیاسی و دینی این مسئله برآمده ایم. به نظر می رسد بیهقی برای خرد، اراده و اختیار آدمی ارزش قائل است و اگر بسیاری از حوادث و خطاکاری های حکومت را به قضا و قدر نسبت می دهد، در بسیاری موارد به دلیل محدودیت هایی است که شرایط برایش ایجاد کرده و او برای اینکه در معرض اتهامات قرار نگیرد جبراً به جبر گویی روی آورده است. فرض ما بر این است که بیهقی به عنوان مسلمانی موحد به قضا و قدر باور دارد و همین توحید او باعث شده برای اختیار آدمی نیز اعتبار قائل باشد و از این روست که دربار و درباریان و شاه را به سبب خطاهایشان می نکوهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - والد سالاری مسعود غزنوی در تاریخ بیهقی براساس نظریات اریک برن
نسرین عمران نژاد پروانه عادل زاده کامران پاشایی فخریهر فرد دارای مجموعهای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما از آنجا که همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز میدهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، سبب پیدایش نظریه حالات من گردید اریک برن بنیانگذار تحلیل رفتار متقابل حالا چکیده کاملهر فرد دارای مجموعهای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما از آنجا که همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز میدهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، سبب پیدایش نظریه حالات من گردید اریک برن بنیانگذار تحلیل رفتار متقابل حالات من را به سه بخش والد، بالغ و کودک تقسیم میکند. طبق نظریه اریک برن والد یکی از سه حالت شخصیت انسان است که از والدین، یا الگوهای قدرت فراگرفته میشود والد به دو صورت والد حمایتگر مهربان و والد کنترل کننده مستبد ظاهر میشود. این پژوهش با شیوه توصیفی - تحلیلی و با استناد به تاریخ بیهقی و نظریات اریک برن رفتارهای والدانه امیر مسعود غزنوی را مورد تحلیل قرار میدهد از بررسی نتایج این پژوهش چنین استنباط میشود که امیر مسعود در بیشتر مواقع بالغ خود را حذف و از حالت والد مستبد خود تصمیم گیری میکند و رویکردهایی از جمله اظهار قدرت، تهدید و ارعاب و استبداد را ایجاد میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - سوگند در تاریخ بیهقی
تقی امینی فرد زینب ترابیپهنة پهناور تاریخ ادبیات ایران، بزرگانی را در خود جای داده است که در آثار گرانارج خویش به تبیین مضامین و آیینهای ارزندهای پرداخته و از این رهگذر، در اعتلای فرهنگ انسانساز جامعة بشری، سهمی بسزا داشتهاند. در میان دُرجِ دُررِ آیینهای ارزنده، گوهر سوگند دارای جایگاه چکیده کاملپهنة پهناور تاریخ ادبیات ایران، بزرگانی را در خود جای داده است که در آثار گرانارج خویش به تبیین مضامین و آیینهای ارزندهای پرداخته و از این رهگذر، در اعتلای فرهنگ انسانساز جامعة بشری، سهمی بسزا داشتهاند. در میان دُرجِ دُررِ آیینهای ارزنده، گوهر سوگند دارای جایگاهی ویژه است. این پدیده در قلمرو آثار ادب پارسی نیز نظرگیر است. ازجمله آثاری که آیین سوگند در آن با بسامدی چشمگیر بهکار رفته، تاریخ بیهقی است. نویسنده در این اثر، به مقولههایی چون سوگندخوردن، سوگنددادن، سوگند خلفا و امیران، سوگندنامهنویسی، توقیع سوگندنامهها و حضور گواهان در سوگندنامهنویسی پرداخته که در این پژوهش، بهاختصار گزارشی از آن به دست داده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - تحلیل دلایل مرگ بونصر مشکان، رئیس دیوان رسالت در دوران سلطان مسعود غزنوی
سید علی محمد سجادی مهدی ماحوزی مجیر مددییکی از رویدادهایی که در کتاب تاریخ بیهقی، پرسشهایی را برای خوانندۀ کنجکاو پدید میآورد مرگ بونصر مشکان، رئیس دیوان رسالت در دوران سلطنت مسعود غزنوی است. در منابع مختلف تاریخی و ادبی، بهطور صریح به دلیل اصلی مرگ بونصر مشکان اشارهای نشده است. برخی مرگِ او را ناشی از ت چکیده کاملیکی از رویدادهایی که در کتاب تاریخ بیهقی، پرسشهایی را برای خوانندۀ کنجکاو پدید میآورد مرگ بونصر مشکان، رئیس دیوان رسالت در دوران سلطنت مسعود غزنوی است. در منابع مختلف تاریخی و ادبی، بهطور صریح به دلیل اصلی مرگ بونصر مشکان اشارهای نشده است. برخی مرگِ او را ناشی از توطئۀ سلطان مسعود علیه او میدانند. هر چند بیهقی با روایتهای مختلفی دربارۀ مرگِ استادِ خویش روبهروست اما از بیان نظرِ خود در این زمینه سر باز میزند. به راستی مرگ بونصر مشکان چگونه رخ داده است؟ آیا او قربانی توطئۀ مسعود غزنوی و اطرافیان او گشتهاست؟ یا عوامل دیگری او را بهسوی درۀ عمیقِ مرگ سوق دادهاست؟ نگارنده در این مقاله در پی آن است تا عواملی را که موجب مرگ بونصر مشکان شده است، تحلیل و بررسی کند. نتیجه بیانگر این است که علت مرگ بونصر بیش از آنکه طبیعی باشد، مرگ اجتماعی و گفتمانی بوده است. البته ناگفته پیداست که این مقاله تنها آغازی در بررسی یک رویدادِ تاریخی است که قطعاً این جستوجو در این گفتار به پایان نمیرسد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - شبیهسازی پراکنش آلاینده دیاکسید گوگرد در پایانه مسافربری بیهقی تهران
مریم کریمی فرزام بابایی سمیرمی هومن بهمن پور محمد رضا تابش علی محمدیشبیهسازی پراکنش آلاینده دیاکسید گوگردشبیهسازی پراکنش آلاینده دیاکسید گوگرد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - مدل پنج عامل شخصیّت رابرت مک کری و پل کوستا در کتاب تاریخ بیهقی
لیلا عدل پرور فرهاد فلاحت خواهابوالفضل بیهقی دبیر سرشناس عصر غزنوی کتابی بر جای گذاشته است که پس از گذشت قرن های متوالی از وجوه مختلف شایستۀ پژوهش و بازنگری است. وی ضمن بیان نکات تاریخ نویسی در تحلیل جزئیات و توصیف صفات حالات روانی شخصیّت ها، خواننده را شگفت زده می کند، از این رو این اثر برای یافتن چکیده کاملابوالفضل بیهقی دبیر سرشناس عصر غزنوی کتابی بر جای گذاشته است که پس از گذشت قرن های متوالی از وجوه مختلف شایستۀ پژوهش و بازنگری است. وی ضمن بیان نکات تاریخ نویسی در تحلیل جزئیات و توصیف صفات حالات روانی شخصیّت ها، خواننده را شگفت زده می کند، از این رو این اثر برای یافتن مصداق های عینی تیپ های شخصّیتی در روان شناسی بسیار مناسب است. در این مقاله صفات شخصیّت های تاریخ بیهقی براساس مدل پنج عامل شخصیّتی رابرت مک کری و پل کوستا مورد بررسی قرار گرفته است. جامعۀ آماری تحقیق حاضر، کتاب تاریخ بیهقی است که پس از بررسی صفات شخصّیت های اصلی کتاب؛ نمونه هایی برای هر کدام از پنج تیپ شخصیّتی: روان رنجوری، برون گرایی، گشودگی، خوشایندی و وظیفه شناسی ارائه شده است. هر چند که این تطبیق نسبی است و بعضی از شخصیّت ها، مجموعه ای از ویژگی های چند تیپ شخصیّتی را به خود اختصاص می دهد و اعمال و رفتار و اندیشه های آن ها تحت تأثیر از شرایط محیطی تغییر می کند، امّا براساس نمودار ارائه شده، تیپ غالب شخصیّتی افراد، مشخص شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - بازی»های «پدریان» و «پسریان» در تاریخ بیهقی براساس نظریة «بازیهای» اریک برن»
پروانه عادل زاده نسرین عمران نژاد کامران پاشائی فخری ( نویسنده مسئول)ادبیات و هنر وظایفی دارد که اگر آن وظیفه را انجام دهد، مفهومی کارآمد پیدا می-کند و آن عبارت است از تحلیل رفتار انسان و اجتماع و نشان دادن راهکارهای مثبت به سوی جذب زیباییها. از این منظر، ضرورت تحقیق در ادبیات بین رشتهای بیشازبیش احساس میشود. اریک برن بنیانگذار تحل چکیده کاملادبیات و هنر وظایفی دارد که اگر آن وظیفه را انجام دهد، مفهومی کارآمد پیدا می-کند و آن عبارت است از تحلیل رفتار انسان و اجتماع و نشان دادن راهکارهای مثبت به سوی جذب زیباییها. از این منظر، ضرورت تحقیق در ادبیات بین رشتهای بیشازبیش احساس میشود. اریک برن بنیانگذار تحلیل رفتار متقابل بازی را روانشناسی روابط انسانی معرفی می کند و در نظریه بازیها از کتمان خشم را به تمبرخشم با اصطلاح نام میبرد که داد و ستدهای روانی در طول زندگی انسانها منبعث از این نظریه است. این پژوهشبازیهای پدریان و پسریان را در تاریخ بیهقی براساس نظریة بازیهای اریک برن به شیوه توصیفی – تحلیلی کاویده است. یافتهها نشان میدهد که افشای انگیزههای بازیگران، نقش مهم بازیها در شناسایی شخصیتها است. بیش از نیمی از انگیزه های پنهان شخصیت ها برای شروع یک رابطه، داشتن هدف انتقام جویانه و تبهکارانه است و افراد بیشتر در نقش های قربانی و آزارگر و در بسامد کمی به صورت ناجی ظاهر می شوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - بررسی گفتمان رمان گرای مکالمه ای و دگر مفهوم در تاریخ بیهقی
سمیه عطاردی مهدخت پورخالقی چترودیدر سبک شناسی سنّتی گفتمان نثر هنری (گونه ادبی رمان) را یا شاعرانه، به معنای سطحی کلمه میپنداشتند و شاخصههای سبکشناسانه سنّتی را-که حاصل مطالعه صنایع ادبی بود- به آن نسبت می دادند یا برای تشریح زبان بر پایه داوری فردی این مسائل را به واژگانی ارزیابانه و بی محتوا مثل بیان چکیده کاملدر سبک شناسی سنّتی گفتمان نثر هنری (گونه ادبی رمان) را یا شاعرانه، به معنای سطحی کلمه میپنداشتند و شاخصههای سبکشناسانه سنّتی را-که حاصل مطالعه صنایع ادبی بود- به آن نسبت می دادند یا برای تشریح زبان بر پایه داوری فردی این مسائل را به واژگانی ارزیابانه و بی محتوا مثل بیانگری، صورخیال ووضوح محدود میکردند. در این زمینه نظریّات متن شناختی میخاییل باختین، نظریّه پرداز بزرگ روس،که بر پایه زبان شناسی و نوع خاصّ مکالمه و گفتگو استوار است، جالب توجّه است. باختین رمان را مجموعه متنوّعی از صداهای فردی که هنرمندانه سازمان یافته اند، تعریف می کند و بر این اساس نوع خاصّی از سبک شناسی را که بر پایه گفتمان مکالمه ای و دگر مفهومی زبان استوار است،ارائه می کند.دراین مقاله به تحلیل نوع خاصّ گفتمان در تاریخ بیهقی بر اساس نظریّه مزبور پرداخته وبه این نتیجه رسیده ایم که در میان متون کلاسیک ادب فارسی، تاریخ بیهقی با تأکید بر جنبه های رمان وارگی آن، قابلیّت بالایی برای انطباق با مؤلّفه های نظریّه گفتمان رمان گرای مکالمه ای و دگر مفهوم باختین دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - برجستگیهای ادبی در تاریخ بیهقی
طیبه شیخ ویسی ابوالقاسم رادفردر این پژوهش با اذعان به مستند بودن تاریخ بیهقی، درصدد برجسته نمایی جنبه های ادبی آنیم. همیشه این سوال بوده است که تاریخ بیهقی اگر متنی تاریخی است چرا در حوزه ادبیات تدریس می شود؟ و چرا آن گونه که دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی با این اثر مانوسند، دانشجویان تاریخ د چکیده کاملدر این پژوهش با اذعان به مستند بودن تاریخ بیهقی، درصدد برجسته نمایی جنبه های ادبی آنیم. همیشه این سوال بوده است که تاریخ بیهقی اگر متنی تاریخی است چرا در حوزه ادبیات تدریس می شود؟ و چرا آن گونه که دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی با این اثر مانوسند، دانشجویان تاریخ در آن تعمق نمی کنند؟ تاریخ بیهقی اثر ابوالفضل بیهقی است که در آن نمونه های بارز دقایق ادبی یافت می شود که گاهی می توانیم این سبک نوشتاری را ادبیات بیهقی بشمار آوریم. به صورتی که تاریخ نگاری او محلی برای به نمایش گزاردن چیرگی اش بر امر نویسندگی است. با اینکه صبغه تاریخی کتاب انکار نمی شود اما سعی ما بر آن است تا به روش توصیفی ـ تحلیلی جنبه ادبی تاریخ بیهقی را با توجه به پژوهش های انجام شده و متن اصلی کتاب بیشتر بنمایانیم. برخی از نتایج نشان داد که: الف) این کتاب تاریخی به سبب دقایق بیشمار ادبی به مرز ادبیات نزدیک شده و حتی گاهی در زمره کتب ادبی محسوب می شود. ب) ابوالفضل بیهقی با ادبیات و بلاغتی که مختص اوست آن را در قالب داستانی گیرا و مستند عرضه می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - وجوه مشترک ابعاد قدرت سیاسی حکومتها در تاریخ بیهقی و راحةالصدور و آیةالسرور
پوران پودات مریم صادقی گیوی اشرف شیبانی اقدمنویسندگان متون منثور اقناعی در زبان فارسی با تأسی از آراء سیاستگذاران و سیاستنامه نویسان مسلمان به تحکیم بنیان دولتها پرداختهاند. یکی از مهمترین وظایف این نویسندگان مشروعیتبخشی و القای حقّ حاکمیت رسمی و قانونی به حکومتهاست. روش تحقیق مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و نو چکیده کاملنویسندگان متون منثور اقناعی در زبان فارسی با تأسی از آراء سیاستگذاران و سیاستنامه نویسان مسلمان به تحکیم بنیان دولتها پرداختهاند. یکی از مهمترین وظایف این نویسندگان مشروعیتبخشی و القای حقّ حاکمیت رسمی و قانونی به حکومتهاست. روش تحقیق مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و نویسندگان در این مقاله در صدد پاسخ به این سؤال هستند که ابعاد مشترک اقتدار سیاسی حکومتها در دو کتاب تاریخ بیهقی و راحةالصدور کدامند؟ یافته های پژوهش نشان میدهد لازمة اصلی اقتدار سیاسی، کسب مشروعیت سیاسی و دینی است. در این آثار، حاکمان جامعه میکوشند با کسب مشروعیت سیاسی، مفوّض شدن قدرت از خلیفه به سلطان، تأسیس دستگاهها و نهادهای کارآمد دولتی، تقویت قدرت نظامی و مالی، القای دارا بودن ویژگیهای ماورایی، عدالتورزی و رسیدگی به امور مسلمانان به تثبیت حاکمیت خود بپردازند. القای مشروعیت دینی حکومتها نیز با تأکید بر الهی بودن منشأ قدرت پادشاهان، نقش تقدیر در حاکمیت زمامداران، وجوب اطاعت از آنها، دینیاری و سرکوبی دشمنان به انجام میرسد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - حقیقت گویی با توجه به جبر سلطان در تاریخ بیهقی
حسین اصغریمورخان در روزگاران کهن با تنگناهای متعددی در زمینه ی تاریخ نویسی روبرو بوده اند ، و شاید بزرگترین معضل، بیان راستین حقیقت با توجه به جبر و استبداد سلطان بوده است و قید و بندهای جامعه ی استبدادی زمان در متون تاریخی به صورت های مختلف و تاثیرگذارخودنمایی می کند. باتحقیقی ا چکیده کاملمورخان در روزگاران کهن با تنگناهای متعددی در زمینه ی تاریخ نویسی روبرو بوده اند ، و شاید بزرگترین معضل، بیان راستین حقیقت با توجه به جبر و استبداد سلطان بوده است و قید و بندهای جامعه ی استبدادی زمان در متون تاریخی به صورت های مختلف و تاثیرگذارخودنمایی می کند. باتحقیقی اجمالی این تاثیرات را به صورتی متناقض و دارای کاربردهای کنایی و بعضأمبهم و بیان مقاصد ناگفته و پیچیده در جای جای متن تاریخ بیهقی می توان مشاهده کرد. در هر حال تاریخ بیهقی یکی از ارزشمندترین آثار در حوزه ی تاریخ نویسی به شمار می رود. در این جستار به چگونگی شگردهای بیهقی در بیان حقایق تاریخ می پردازیم و بیان می داریم که با توجه به استبداد آن دوران و تنگناهای مورخ در بیان حقایق که گاه رفتار سلطان را نشانه می گیرد، تاریخ بیهقی چگونه توانسته است باز گو کننده ی گوشه ای از حقایق تاریخ باشد.بدیهی است که در روزگاران پیشین ،تاریخ نگاران متعهد به بیان حقیقت، کار بسیار بغرنج و پیچیده ای را در امر تاریخ نویسی بر عهده داشته اند و حقیقت نگاری برای تاریخ نویس از آنجا که مواجب بگیر و کارگزار پادشاه بوده ، همراه با تنگناها و خطوط قرمز بسیار بوده است. در این میان تاریخ نویس یا فقط آن چیزی را می نوشته که پادشاه می خواسته و یا با استفاده از شگردهای گوناگون و گاه متناقض گوشه ای از حقیقت را آشکار می کرده و رسالت خویش را در تاریخ نویسی به انجام می رسانیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - انعکاس جشنهای ملّی و مذهبی عصر غزنوی در آیینة تاریخ بیهقی
رسول رستمی فرهاد پروانه مجتبی گراوندیکیاز مظاهرتمدن، نزد هر ملتی جشنهاست که ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم یک جامعه دارند. ابوالفضل بیهقی دبیر رسایل دربار غزنوی ازجمله نویسندگانی است که بهطور غیرمستقیم در اثر گران سنگ خود (تاریخ بیهقی) به جشنهای عصر خویش پرداخته است.مسئلة اصلی پژوهش پاسخ به این سؤال است: چکیده کاملیکیاز مظاهرتمدن، نزد هر ملتی جشنهاست که ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم یک جامعه دارند. ابوالفضل بیهقی دبیر رسایل دربار غزنوی ازجمله نویسندگانی است که بهطور غیرمستقیم در اثر گران سنگ خود (تاریخ بیهقی) به جشنهای عصر خویش پرداخته است.مسئلة اصلی پژوهش پاسخ به این سؤال است: جشنهای ملّی و مذهبی عصر غزنوی در تاریخ بیهقی چگونه انعکاس یافته است ؟پژوهش حاضر با هدف مشخص کردن انعکاس جشنهای ملّی و مذهبی دوره غزنویان، در کتاب تاریخ بیهقی انجام شده است. به این منظور با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به مطالعه دقیق تاریخ بیهقی پرداخته و تمامی مفاهیم و واژه هایی که در زمینه جشنهای ملّی و مذهبی بار معنایی داشته اند، استخراج و تفسیر شده است.بر اساس یافتههای پژوهش، بیهقی در اثر معروف خود، به خوبی توانسته است، بازتاب جشنهای ملّی و مذهبی عصر غزنوی را به تصویر بکشد. بازتاب جشنهای ملّی و مذهبی عصر غزنوی را به تصویر بکشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - حقیقت گویی در تاریخ بیهقی
حسین اصغریمورخان در روزگاران کهن با تنگناهای متعددی در زمینه ی تاریخ نویسی روبرو بوده اند ، و شاید بزرگترین معضل، بیان راستین حقیقت با توجه به جبر و استبداد سلطان بوده است و قید و بندهای جامعه ی استبدادی زمان در متون تاریخی به صورت های مختلف و تاثیرگذارخودنمایی می کند. باتحقیقی ا چکیده کاملمورخان در روزگاران کهن با تنگناهای متعددی در زمینه ی تاریخ نویسی روبرو بوده اند ، و شاید بزرگترین معضل، بیان راستین حقیقت با توجه به جبر و استبداد سلطان بوده است و قید و بندهای جامعه ی استبدادی زمان در متون تاریخی به صورت های مختلف و تاثیرگذارخودنمایی می کند. باتحقیقی اجمالی این تاثیرات را به صورتی متناقض و دارای کاربردهای کنایی و بعضأمبهم و بیان مقاصد ناگفته و پیچیده در جای جای متن تاریخ بیهقی می توان مشاهده کرد. در هر حال تاریخ بیهقی یکی از ارزشمندترین آثار در حوزه ی تاریخ نویسی به شمار می رود. در این جستار به چگونگی شگردهای بیهقی در بیان حقایق تاریخ می پردازیم و بیان می داریم که با توجه به استبداد آن دوران و تنگناهای مورخ در بیان حقایق که گاه رفتار سلطان را نشانه می گیرد، تاریخ بیهقی چگونه توانسته است باز گو کننده ی گوشه ای از حقایق تاریخ باشد.بدیهی است که در روزگاران پیشین ،تاریخ نگاران متعهد به بیان حقیقت، کار بسیار بغرنج و پیچیده ای را در امر تاریخ نویسی بر عهده داشته اند و حقیقت نگاری برای تاریخ نویس از آنجا که مواجب بگیر و کارگزار پادشاه بوده ، همراه با تنگناها و خطوط قرمز بسیار بوده است. در این میان تاریخ نویس یا فقط آن چیزی را می نوشته که پادشاه می خواسته و یا با استفاده از شگردهای گوناگون و گاه متناقض گوشه ای از حقیقت را آشکار می کرده و رسالت خویش را در تاریخ نویسی به انجام می رسانیده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - واکاوی کارکرد، مفاهیم، ساختار و تزئینات مناره خسروگرد سبزوار قرن 6 هجری
فرهاد کارگری آریان محمد خزایی احمد صالحی کاخکیمناره در معماری اسلامی تقریبا عمری به درازای تاریخ اسلام دارد. این عنصر معماری با توجه حاکمان مرکزی و محلی توانسته است به یکی از نمادهای استوار قدرت اسلامی بدل شود که با کارکردهای گوناگون در سرتاسر دنیای اسلام به اشکال مختلف خود را نمایان کند. در دوره ی تاریخی سلجوقی از چکیده کاملمناره در معماری اسلامی تقریبا عمری به درازای تاریخ اسلام دارد. این عنصر معماری با توجه حاکمان مرکزی و محلی توانسته است به یکی از نمادهای استوار قدرت اسلامی بدل شود که با کارکردهای گوناگون در سرتاسر دنیای اسلام به اشکال مختلف خود را نمایان کند. در دوره ی تاریخی سلجوقی از مناره در اکثر مناطق ایران برای استفاده های همچون میل راهیابی و یادمان پیروزی استفاده میشد. در این دوره مناره ها با تزئینات بسیار و کتیبههای متنوع درراستای بیان مفاهیم مورد نظر سازندگان خود، به مخاطبین ایفای نقش میکردند. این مقاله با هدف دستیابی به شناختی از مناره خسروگرد در ناحیه بیهق خراسان در دورهی سلجوقی گام برمیدارد و تلاش دارد با بازشناسی آن، به واکاوی کارکرد و مفاهیم نهفته در آن دست یابد. در این مسیر به چیستی و چرایی ساخت این اثر نیز پرداخته و به این نتیجه رسیده است که مناره خسروگرد یک مناره مستقل بوده که در سال 505 هجری به دستور ابوالقاسم علی ابن سعید نائب وزیر سلطان سنجر بر سر راه مواصلاتی ری به نیشابورساخته شده است. این مناره با دو نوار کتیبه به خط کوفی با شیوه آجر تراش با مضامین دستور ساخت در کتیبه فوقانی و دیگری آیه ای از سوره جمعه بنا شده است و در عین راهنمایی مسافران و تجار، با رهگذران از قدرت مستقر در ناحیه، دین مستقر در مکان و حد شهر سخن میگوید و همچنین با انتخاب آیه کریمه یازدهم از سوره جمعه تلنگری دین محور، به دلباختگان جادهای زر میزند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - حقیقت گویی با توجه به جبر سلطان در تاریخ بیهقی
حسین اصغریمورخان در روزگاران کهن با تنگناهای متعددی در زمینه ی تاریخ نویسی روبرو بوده اند ، و شاید بزرگترین معضل، بیان راستین حقیقت با توجه به جبر و استبداد سلطان بوده است و قید و بندهای جامعه ی استبدادی زمان در متون تاریخی به صورت های مختلف و تاثیرگذارخودنمایی می کند. باتحقیقی ا چکیده کاملمورخان در روزگاران کهن با تنگناهای متعددی در زمینه ی تاریخ نویسی روبرو بوده اند ، و شاید بزرگترین معضل، بیان راستین حقیقت با توجه به جبر و استبداد سلطان بوده است و قید و بندهای جامعه ی استبدادی زمان در متون تاریخی به صورت های مختلف و تاثیرگذارخودنمایی می کند. باتحقیقی اجمالی این تاثیرات را به صورتی متناقض و دارای کاربردهای کنایی و بعضأمبهم و بیان مقاصد ناگفته و پیچیده در جای جای متن تاریخ بیهقی می توان مشاهده کرد. در هر حال تاریخ بیهقی یکی از ارزشمندترین آثار در حوزه ی تاریخ نویسی به شمار می رود. در این جستار به چگونگی شگردهای بیهقی در بیان حقایق تاریخ می پردازیم و بیان می داریم که با توجه به استبداد آن دوران و تنگناهای مورخ در بیان حقایق که گاه رفتار سلطان را نشانه می گیرد، تاریخ بیهقی چگونه توانسته است بازگو کننده ی گوشه ای از حقایق تاریخ باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - کاربریهای باغهای عصر غزنوی با تکیه بر تاریخ بیهقی
دکتر شهرزاد ساسان پورتاریخ بیهقی نه تنها از مشهورترین متون ادب فارسی است بلکه به نوبه خود یکی از منابع مهم تاریخ اجتماعی- فرهنگی ایران در دوره غزنوی به شمار میرود. در این کتاب مطالب بسیاری درباره هنرمندان و آثارمعماری وهنری این دوران از جمله باغ های حکومتی و خصوصی به چشم میخورد. در مقاله چکیده کاملتاریخ بیهقی نه تنها از مشهورترین متون ادب فارسی است بلکه به نوبه خود یکی از منابع مهم تاریخ اجتماعی- فرهنگی ایران در دوره غزنوی به شمار میرود. در این کتاب مطالب بسیاری درباره هنرمندان و آثارمعماری وهنری این دوران از جمله باغ های حکومتی و خصوصی به چشم میخورد. در مقاله حاضر تلاش بر آن است تا از منظر اجتماعی- فرهنگی، کاربریهای باغهای حکومتی و خصوصی عصر غزنوی مورد بررسی قرار گیرد. سوال اصلی مقاله این است آیا باغهای حکومتی این دوره بنا شدند تا تنها نمادی از جلال و شکوه سلاطین، را به نمایش بگذارند یا آنها دارای کاربریهای دیگری نیز بودند؟ برای پاسخ به این پرسش با مراجعه به متن، مطالب مرتبط استخراج و دسته بندی شد و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی تنظیم گردد. یافتههای تحقیق در دو بخش ساماندهی گردیده است، بخش اول، به بررسی ویژگیهای باغهای شهرهای غزنین، هرات، بلخ و نیشابور؛ و بخش دوم به بررسی کاربریهای باغهای مورد نظر از جنبه های سیاسی، نظامی، اداری، مذهبی، ورزشی و تفریحی در دوران اولیه حکومت غزنویان اختصاص یافت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - بررسی نمونههایی از واژهها و اصطلاحات رایج گویش سیستانی در تاریخ بیهقی
اردشیر سنچولی جدیدتاریخ بیهقی یکی از متونی است که واژه های کهن و گاه مهجور در آن فراوان دیده می شود، به گونه ای که حتی معنی دقیق بعضی از واژه ها یا ترکیبات آن بر شارحان نیز پوشیده است؛ درحالی که بسیاری از واژه های دشوار این کتاب در گویش های بومی ایران رواج دارد. گویش سیستانی یکی از ای چکیده کاملتاریخ بیهقی یکی از متونی است که واژه های کهن و گاه مهجور در آن فراوان دیده می شود، به گونه ای که حتی معنی دقیق بعضی از واژه ها یا ترکیبات آن بر شارحان نیز پوشیده است؛ درحالی که بسیاری از واژه های دشوار این کتاب در گویش های بومی ایران رواج دارد. گویش سیستانی یکی از این گویش هاست که می تواند یک منبع بسیار غنی و معتبر برای شناخت ریشه و اصالت واژه و تعبیرهای آثار و متون کهن از جمله تاریخ بیهقی باشد. در این مقاله سعی شده است بعضی از واژه ها و ترکیبات تاریخ بیهقی که هنوز هم با همان معنای کهن در گویش سیستانی به کار می رود، با ذکر نمونه هایی از کاربرد این وا‍ژه ها و ترکیبات در متون کهن دیگر نشان داده شود تا ظرفیت بالای این گویش در زمینۀ تحقیقات زبان شناسی تاریخی بر همگان مشخص گردد. از جمله واژه ها و ترکیبات موجود: آچار، استارا، الف، اشناس، افتوزرد، بگه، پیره، رِنگ، جوق، ترنگو، لت، لیت، استو، اسپست و رز سختن می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - فراواقعگرایی (هایپرریالیتی) مدح در تاریخ بیهقی و دیوان فرخی سیستانی
سهیل فتاحینظریه فراواقعگرایی (هایپرریالیتی) را ژان بودریار فرانسوی در علم رسانه مطرح کرد که در ادبیات فراواقعیت خوانده میشود، بر اساس این نظریه در عصر نوین از طریق رسانهها میتوان از واقعیت، مفهومی فراتر و به تعبیر خود هایپرریالیستها حادتر از واقعیت ساخت و یا برداشت و ترویج چکیده کاملنظریه فراواقعگرایی (هایپرریالیتی) را ژان بودریار فرانسوی در علم رسانه مطرح کرد که در ادبیات فراواقعیت خوانده میشود، بر اساس این نظریه در عصر نوین از طریق رسانهها میتوان از واقعیت، مفهومی فراتر و به تعبیر خود هایپرریالیستها حادتر از واقعیت ساخت و یا برداشت و ترویج کرد که با اصل خود متفاوت باشد؛ یعنی واقعیتی بیشتر از واقعیت نمایش دادهشود. این نظریه به سرعت به شاخه های دیگری از هنر، روزنامه نگاری، عکاسی، سینما، روانشناسی، فلسفه و ... ورود کرد و مبنای اظهارات متنوعی شد، امّا تاکنون در ادبیات بهطور جدی مطرح نشدهاست. مدح نخستین موضوعی است که بر اساس این نظریه در ادبیات سنجیدنی به ذهن میرسد که بر این اساس، پژوهش پیش روی نظریه فراواقعگرایی (هایپرریالیتی) و نمود مدحی آن را در تاریخ بیهقی و دیوان فرخی سیستانی با رویکردی توصیفی- تحلیلی بررسی و در یک نگاه مقایسهای مدحهای هایپرریال یا فراواقعی خاندان غزنوی را در این آثار تحلیل و تبیین کردهاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - تحلیل کارکرد ساختار اپیزودیک در تاریخ بیهقی با تکیه بر «واقعۀ بوبکر حصیری» و «حکایت افشین و بودلف»
منصور نیک پناه احمدنور وحیدی رسول محمدیتربیت دیوانی، وابستگی به هرم قدرت، ملاحظات سیاسی و محافظهکاری، بیهقی را در بهکارگیری بیان پوشیده و کنایی/تلویحی ملزم ساخته است. یکی از راهبردهای بیهقی برای بیان انتقادات پوشیده و غیرمستقیم، بهکارگیری ساختار اپیزودیک در تاریخنگاری است. او در ضمن روایات فرعی به بهترین چکیده کاملتربیت دیوانی، وابستگی به هرم قدرت، ملاحظات سیاسی و محافظهکاری، بیهقی را در بهکارگیری بیان پوشیده و کنایی/تلویحی ملزم ساخته است. یکی از راهبردهای بیهقی برای بیان انتقادات پوشیده و غیرمستقیم، بهکارگیری ساختار اپیزودیک در تاریخنگاری است. او در ضمن روایات فرعی به بهترین وجه و بهصورت غیرمستقیم، انتقادات خود را مطرح کرده است. این مسئله بهصورت مشخص در حکایت افشین و بودلف نمود یافته است. نتایج حاصل از دریافت و تشریح حکایت مذکور در تاریخ بیهقی و در پرتو متون موازی همانند فرج بعد از شدت نشان میدهد که بیهقی از زبان شخصیتهای ماجرا، صفاتی به افشین نسبت میدهد که محتملاً این صفات منفی با ارجاع به روایت اصلی بهصورت ضمنی تعریض و انتقاد از احمد حسن میمندی است. مقایسۀ حکایت افشین و بودلف از بیهقی با روایت دهستانی نیز نشان میدهد که در روایت دهستانی، تنها نام افشین ذکر شده و هیچیک از صفاتی که بیهقی به او نسبت میدهد وجود ندارد. بهواقع این صفات افزودههای خود بیهقی است و با ذکر و تأکید بر صفاتی که به افشین نسبت میدهد، گویا بر آن است تا مخاطب از کارکرد تلویحی و کنایی این ساختار اپیزودیک آگاهی یابد و بهواسطۀ آن به هدف اصلی او از ذکر این حکایت که بهاحتمال انتقاد از احمد حسن میمندی است، پی برد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - خردورزیهای مسعود غزنوی در تاریخ بیهقی در آیینۀ نظریۀ سهبعدی خرد آردلت (3D-WS)
مرضیه مشعلیان لیلا هاشمیانمفهوم خردمندی در متون فلسفی، دینی و ادبی نظیر اوستا، مینوی خرد، شاهنامه، گلستان، بوستان، کلیلهودمنه، دیوان ناصرخسرو، تاریخ بیهقی و... قدمتی دیرینه دارد. پیچیدگی مفهوم خرد بر اساس فرهنگها به این منجر شده که تاکنون تعریف جامعی از سوی نظریهپردازان بیان نشود؛ با وجود این چکیده کاملمفهوم خردمندی در متون فلسفی، دینی و ادبی نظیر اوستا، مینوی خرد، شاهنامه، گلستان، بوستان، کلیلهودمنه، دیوان ناصرخسرو، تاریخ بیهقی و... قدمتی دیرینه دارد. پیچیدگی مفهوم خرد بر اساس فرهنگها به این منجر شده که تاکنون تعریف جامعی از سوی نظریهپردازان بیان نشود؛ با وجود این، در این زمینه که خردمندی مشتمل بر دانش، بینش، تأمل و تلفیق منافع فرد با رفاه دیگران است، نوعی توافق کلی وجود دارد. از آنجا که ادبیات بهدلیل ماهیت و حوزۀ گستردهاش، با سایر رشتههای علوم انسانی همچون روانشناسی، تناسب موضوعی دارد و بافت فرهنگی جوامع نقش مهمی در شکلگیری مفهوم خرد و خردمندی ایفا میکند، این پژوهش به بررسی تطبیقی ویژگیهای رفتار خردمندانه در شخصیت سلطان مسعود غزنوی در کتاب تاریخ بیهقی بر اساس مدل سهبعدی خرد آردلت، بهمنظور رسیدن به تعریفی از خرد بر اساس فرهنگ ایرانی پرداخته است. این پژوهش در چهارچوب رویکرد توصیفی و تحلیل کیفی و با توجه به منابع کتابخانهای انجام شده است. حوادث و ماجراهای تاریخ بیهقی با روش تحلیل محتوا و با استفاده از سه فرایند پیادهسازی، کُدگذاری باز و کُدگذاری انتخابی مورد ارزیابی قرار گرفته است و مشخص شده که در نظر نکتهسنج بیهقی، سیاست یا ادارۀ خردمندانه و تدبیرآمیز مُلک و مؤلفههایی که برای خرداندیشی عملی پادشاه برمیشمارد، با نظریههای جدید روانشناسی و از جمله نظریۀ خرد سهبعدی آردلت منطبق است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
41 - تدابیر حکومتی غزنویان در تاریخ بیهقی
مریم صادقی گیوی بهاره پرهیزگاریدر هر دوران از آثاری که به محیط اجتماعی خود مربوط می شوند، می توان به برخی از اندیشه های سیاسی آن دوران پی برد. این آثار یا بیانگر اندیشه ی حاکم بر محیط اطراف خود هستند یا گویای آراء نویسنده ی اثر به مثابه یک منتقد. در این صورت می توان دستهی دوم را اندیشههای آرمانی سی چکیده کاملدر هر دوران از آثاری که به محیط اجتماعی خود مربوط می شوند، می توان به برخی از اندیشه های سیاسی آن دوران پی برد. این آثار یا بیانگر اندیشه ی حاکم بر محیط اطراف خود هستند یا گویای آراء نویسنده ی اثر به مثابه یک منتقد. در این صورت می توان دستهی دوم را اندیشههای آرمانی سیاسی دانست که در ایدهآلهای شخص یا گروهی خاص وجود داشتهاند. تاریخ بیهقی در میان این دو دسته از اندیشهها، به نوعی در نوسان است؛ از سویی منعکس کننده ی فرهنگ و گفتمان سیاسی دورهی سلطنت غزنویان است و بیانگر رفتار آنان در راه و رسم کشورداری است و از سوی دیگر خود بیهقی در جاهایی به بیان اندیشههای سیاسی مطلوب خود میپردازد، اندیشههایی که گاه بدلیل عملکرد حکومت ناکام مانده و در حکم آرزوهای بیهقی مانده است. او در اثر خود بیشتر به تبیین مبانی و سازوکارهای دستگاه حکومتی غزنویان پرداخته است و در شکل تدابیر حکومتی، باز نموده است؛ مهمترین تدابیر حکومتی که در این مقاله با استناد به تاریخ بیهقی، بررسی شده عبارتند از: تدابیر دینی، تدابیر سیاسی ـ امنیتی و تدابیر اجتماعی. این مقاله با روش اسنادی و مدل توصیفی- تحلیلی در پاسخ بدین سوال نگاشته شده که مهمترین تدابیر حکومتی غزنویان در سیاست مملکت داری چه بوده است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - نقش واهمیت فردیت خلاق وصاحب سبک ابوالفضل بیهقی در سیر تحول سبک نثر فارسی
فرهاد طهماسبی ندا امینبااین که تصور می شود سبک نثر فارسی در طول تاریخ کهن خود اصول ثابتی داشته،اما تحولات چشمگیری در آن رخ داده است.اگر چه درسیر تحول سبک نثرعوامل درون متنی و برون متنی بسیاری تاثیردارد،اما یکی ازاین عوامل مهم،حضور و ظهور نویسندگان صاحب سبک و فردیت های خلاق است.نویسندگانی که چکیده کاملبااین که تصور می شود سبک نثر فارسی در طول تاریخ کهن خود اصول ثابتی داشته،اما تحولات چشمگیری در آن رخ داده است.اگر چه درسیر تحول سبک نثرعوامل درون متنی و برون متنی بسیاری تاثیردارد،اما یکی ازاین عوامل مهم،حضور و ظهور نویسندگان صاحب سبک و فردیت های خلاق است.نویسندگانی که بیشترازآنکه از جامعه و سبک دوران خود تاثیر بپذیرند،با جسارت ونو آوری های خودبر آن اثر نهاده اند.ابوالفضل بیهقی یکی از این نویسندگان برجسته در تاریخ تحول نثر ایران ،در گذار از سبک ساده به سبک فنی دوره بعد از خود است.او هم واجد شرایط خاص در حوزه مهارت های نویسندگی است و هم با ابداع و ابتکارهای جسورانه خود آغاز گر راه آرایش لفظ و توجه به صورت کلام در تاریخ نثر پارسی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - نقش معرفتشناختی سنت در تاریخ بیهقی
مریم صادقی گیویشناخت و آگاهی انسان از عوامل مختلف نشأت میگیرد. موقعیتهای شغلی و اجتماعی فراتر و فروتر و مبانی و سنتهای دینی و فرهنگی و سیاسی رایج و حاکم بر جوامع، آگاهی و معرفت انسان را شکل میدهند و عملکردهای او را تعیین میکنند. در این پژوهش مهمترین رویکردهای معرفتشناختی در تار چکیده کاملشناخت و آگاهی انسان از عوامل مختلف نشأت میگیرد. موقعیتهای شغلی و اجتماعی فراتر و فروتر و مبانی و سنتهای دینی و فرهنگی و سیاسی رایج و حاکم بر جوامع، آگاهی و معرفت انسان را شکل میدهند و عملکردهای او را تعیین میکنند. در این پژوهش مهمترین رویکردهای معرفتشناختی در تاریخ بیهقی در چهار محور اصلی: سنتهای اجتماعی و فرهنگی، ادبی، دینی و سیاسی با روش تحلیل گفتمانی، بررسی شده است. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که بیهقی، با شیوههای گوناگون تلاش کرده است که مبانی معرفتی خوانندگان را با اهداف و رویکردهای خاص شکل دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
44 - آسیب شناسی روانی (آلودگی و طرد) و تحلیل رفتار فردی وزیران دربار غزنوی در تاریخ بیهقی براساس نظریّه اریک برن
نسرین عمراننژاد پروانه عادل زاده کامران پاشائی فخریآسیب شناسی روانی، مطالعه ناهنجاری ها و اختلالات روانی است که بر اثر هیجان و اضطراب شدید در انسان در دو سطح میان فردی و درون فردی به وجود می آید. ارتباط میان فردی نوعی نیرویِ انگیزشیِ مهّم و اساسی برای سازگاری است و مشخّصه آن نداشتن حالت دفاعی، داشتن صمیمیت و رضایت است ه چکیده کاملآسیب شناسی روانی، مطالعه ناهنجاری ها و اختلالات روانی است که بر اثر هیجان و اضطراب شدید در انسان در دو سطح میان فردی و درون فردی به وجود می آید. ارتباط میان فردی نوعی نیرویِ انگیزشیِ مهّم و اساسی برای سازگاری است و مشخّصه آن نداشتن حالت دفاعی، داشتن صمیمیت و رضایت است هرچه بیشتر انسان بتواند بین تمایل درونی خود و انتظار جامعه تعادل برقرار کند سازگارتر است و نقض در ارتباط و ناهماهنگی شناختی و تعارض های تبادلی تأثیر نامطلوب بر عملکرد و امنیت اطرافیان میگذارد. اریک برن تحلیل رفتار متقابل شخصیّت انسان را به سه بخش کودک، والد و بالغ تقسیم میکند. به اعتقاد او اگر میان این سه حالت تعادل برقرار گردد، فرد از نظر شخصیّتی سالم است اما گاهی مرز میان این حالات دچار شکنندگی شده و با یکدیگر تداخل پیدا می کند و محتوای آن با هم تخلیط میشود که مانع کار کرد بهنجار فرد می شود. برن این حالات را (آلودگی و طرد) نام گذاری کرده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، وزیران دربار غزنوی را با توجّه به دو مؤلّفة ذکر شده مورد تحلیل قرار داده و به بررسی انحراف یا کج رفتاری روابط بین فردی و واکنش های متقابل آن ها و در سطح درون فردی به مشکلات ساختاری آنان میپردازد، یافته های تحقیق نشانگر این است که بیشترِ روابطِ تنش زا، همراه با خشم، پریشانی و قتل، ریشه در الگوی افکار ناکارآمد دارند و رویکردی چون روان پریشی یا بیوجدانی را به وجود میآورد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
45 - نقد روانکاوانۀ چهرههای مطرح در تاریخ بیهقی بر اساس مکاتب روانشناسی جدید (فروید، راجرز، مزلو، آدلر)
سارا محمدی آرش مشفقیچکیده تاریخ بیهقی، از جمله آثار متون ارزشمند و پُرسودی است که نگارندة آن از تمام شگردهای نویسندگی سود بُرده و اثری ماندگار خلق کرده است. که در آن صحنههایی از تضارب آرا و اندیشهها و شخصیتهای گوناگون را به نمایش گذاشته است. ابوالفضل بیهقی نویسندهای دانا و زیرکی است چکیده کاملچکیده تاریخ بیهقی، از جمله آثار متون ارزشمند و پُرسودی است که نگارندة آن از تمام شگردهای نویسندگی سود بُرده و اثری ماندگار خلق کرده است. که در آن صحنههایی از تضارب آرا و اندیشهها و شخصیتهای گوناگون را به نمایش گذاشته است. ابوالفضل بیهقی نویسندهای دانا و زیرکی است که گویا خارج از گود بازی سیاست و حکومت نشسته و تمامی حرکات و رفتارهای بازیگران عصر خویش را به نظاره نشسته و همة آنها را موشکافانه مورد بررسی قرار داده است و هیچ حرکت و رفتاری را از صُنع آفرینش خود فروگذار نکرده است. نقد روانکاوانۀ متون ادبی، رویکرد علمی جدیدی است که از میان انواع رویکردهای گوناگون نقد و بررسی آثار ادبی و هنری سر برآورده و تاریخ بیهقی با وجود داشتن بازیگران مختلف نقشهای مستقل و در عینحال با هارمونی بهم پیوسته چنین نقد و تحلیلی را برای این تحقیق میّسر میگرداند، که میتوان از این ویژگی در بررسیهای روانشناسی سود برد و شخصیت اشخاص و بازیگران عصر بیهقی را در دورة غزنویان با بهرهمندی از فرضیههای علمی روانشناسی جدید و نظریههای بزرگانی چون: فروید، آدلر، راجز و مزلو مورد مطالعه و بررسی قرار داد، تا در لابهلای این پژوهش و جستجو علل برخی اتفاقات و ناکارآمدیها و حوادثی که موجب زوال و سقوط دورة غزنویان گردید نمایان ساخت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
46 - حدیث «گذشته شدن» در تاریخ بیهقی
مریم السادات اسعدیاین نوشتار، به بررسی و تحلیل درگذشت شخصیتهای تاریخ بیهقی و بحث درباره مسائل پیرامون آن اختصاص دارد. همانگونه که نقش آفرینان این تاریخ از لحاظ شخصیتی با یکدیگر متفاوتند، مرگ و درگذشت آنان نیز از جهات مختلف چون حسّاسیّت، کیفیّت و پیامدهایی که به دنبال دارد، از یکدیگر چکیده کاملاین نوشتار، به بررسی و تحلیل درگذشت شخصیتهای تاریخ بیهقی و بحث درباره مسائل پیرامون آن اختصاص دارد. همانگونه که نقش آفرینان این تاریخ از لحاظ شخصیتی با یکدیگر متفاوتند، مرگ و درگذشت آنان نیز از جهات مختلف چون حسّاسیّت، کیفیّت و پیامدهایی که به دنبال دارد، از یکدیگر متمایز است. در بخش نخست تحت عناوین: مرگهای ویژه و حساس، مرگهای معمولی، مرگهای حماسی و مرگهای سیاسی ـ مذهبی مورد بررسی قرار میگیرد. در بخش دوم از شیوههای مرگ اشخاص در تاریخ بیهقی سخن میرود. قتل، مرگ طبیعی، مرگ مفاجات و مرگ نامعلوم، عناوین قسمتهای مختلف این بخش است: بخش سوم دربرگیرندة دو مرحله است: شخصیتها پیش از مرگ و شخصیتها پس از مرگ. بخش چهارم به ذکر و شرح ملزومات مرگ چون وصیت، تدفین و تعزیت و بخش پنجم به موضوع مرثیه اختصاص یافته است. پرونده مقاله