واکاوی کارکرد، مفاهیم، ساختار و تزئینات مناره خسروگرد سبزوار قرن 6 هجری
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهیفرهاد کارگری آریان 1 , محمد خزایی 2 , احمد صالحی کاخکی 3
1 - مدرس در دانشگاه سوره
2 - استاد در دانشگاه تربیت مدرس, تهران
3 - دانشیار در دانشگاه هنر اصفهان
کلید واژه: معماری, مناره, سلجوقی, خسروگرد, بیهق,
چکیده مقاله :
مناره در معماری اسلامی تقریبا عمری به درازای تاریخ اسلام دارد. این عنصر معماری با توجه حاکمان مرکزی و محلی توانسته است به یکی از نمادهای استوار قدرت اسلامی بدل شود که با کارکردهای گوناگون در سرتاسر دنیای اسلام به اشکال مختلف خود را نمایان کند. در دوره ی تاریخی سلجوقی از مناره در اکثر مناطق ایران برای استفاده های همچون میل راهیابی و یادمان پیروزی استفاده میشد. در این دوره مناره ها با تزئینات بسیار و کتیبه‌های متنوع درراستای بیان مفاهیم مورد نظر سازندگان خود، به مخاطبین ایفای نقش می‌کردند. این مقاله با هدف دستیابی به شناختی از مناره خسروگرد در ناحیه بیهق خراسان در دوره‌ی سلجوقی گام برمی‌دارد و تلاش دارد با بازشناسی آن، به واکاوی کارکرد و مفاهیم نهفته در آن دست یابد. در این مسیر به چیستی و چرایی ساخت این اثر نیز پرداخته و به این نتیجه رسیده است که مناره خسروگرد یک مناره مستقل بوده که در سال 505 هجری به دستور ابوالقاسم علی ابن سعید نائب وزیر سلطان سنجر بر سر راه مواصلاتی ری به نیشابورساخته شده است. این مناره با دو نوار کتیبه به خط کوفی با شیوه آجر تراش با مضامین دستور ساخت در کتیبه فوقانی و دیگری آیه ای از سوره جمعه بنا شده است و در عین راهنمایی مسافران و تجار، با رهگذران از قدرت مستقر در ناحیه، دین مستقر در مکان و حد شهر سخن می‌گوید و همچنین با انتخاب آیه کریمه یازدهم از سوره جمعه تلنگری دین محور، به دلباختگان جادهای زر میزند.
Minaret in Islamic architecture has almost a lifetime in the history of Islam Considering the rulers, this architectural element has become one of the hallmarks of Islamic power, with its various functions appearing in various forms throughout the Islamic world In the Seljuk period, minarets were used for use such as the path finding mill and memorial of the victory During this period, the minarets with many ornamentation and various inscriptions had played the role of expressing of the concepts desired by their creators.This article aims to achieve a cognition of Khasrogerd minaret in Sabzevar during the Seljuk period and seeks to identify its function and its implications in its recognition In this path, it has also been paid to the nature of this virtu and the research is resulted to the conclusion that The Khosrogerd minaret was an independent minaret, commissioned by Abolqhasem Ali ebn Saeid, the governor of Sultan Sanjar, in the year 505 AH on the way to Nasabur. This minaret is constructed with two inscription strips on the Kofi line with a lacquered bricks style With the themes of the command of construction and verse of the Qur'an,Simultaneously, with the help of travelers, by resorting to possibility of orienting its structure with passers-by, it is based on the power located in the region, the religion based on the place and the city limits.Also, by choosing the 11th verse of the Sura Juma, fillip a religion-driven flip to the lovers of the zar roads.
_||_
