تحلیل تطبیقی اسطورۀ فرّ در راحه‌الصّدورو تاریخ بیهقی
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسیحجت رشیدی 1 , احمد حسنی رنجبر 2 , شروین خمسه 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: بیهقی, تاریخ بیهقی, راوندی, فرّه ایزدی, راحه‌الصدور و آیه‌السرور,
چکیده مقاله :
راحه‌الصّدور و آیه‌السّرور (تألیف حدود 603 قمری)، کتابی تاریخی از محمدبن علی بن سلیمان راوندی است در تاریخ آل سلجوق. این کتاب علاوه بر فواید تاریخی، از باب سلاست انشا و اشتمال بر اطلاعات فراوان اجتماعی در شمار معتبرترین و سودمندترین کتاب‌های فارسی پیش از حملۀ مغول است. می‌توان موضوع فرّ در این اثر را با آثار دیگر زبان فارسی مقایسه و تطبیق داد. یکی دیگر از آثار معروف زبان فارسی، تاریخ بیهقی اثر ابوالفضل بیهقی است که کتابی تاریخی - ادبی بوده، و موضوع اصلی آن تاریخ سلطنت مسعودِ اول پسر محمود غزنوی است. از این رو می‌توان موضوع فرّ را در تطبیق دو اثرِ مورد نظر جست. این موضوع در دو اثر جلوۀ خاصی دارد. مهم‌ترین پرسش مطرح در این جستار این است که نگاه دو نویسنده به اسطورۀ فرّ چگونه است؟ بدین نتایج رسیده‌ایم که هر چند در راحه‌الصدور و تاریخ بیهقی موضوع اسطورۀ فرّ قابل مشاهده و ردیابی است، اما نگاه نویسندگان آن دو به این موضوع در مصادیق و مفاهیم متفاوت است. اسطورۀ فرّ در راحه‌الصدور در قالب خویشکاری، نمودهای بصری، تأیید الهی و تصریح به واژۀ فرّ ارائه شده است و در تاریخ بیهقی بیشتر در قالب و پوشش تقدیرگرایی، نمود آیین‌هایی چون جشن مهرگان، قدرت شیرگیری مسعود و....این تحقیق به شیوۀ تحلیل محتوایی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام گرفته است.
Rahat-Al-Sodour and Ayat-Al-Sorour (603Ah.) is a historic book by Mohammad-Ibn-Ali-Ibn-Soleiman Raavandi in Seljuk dynasty. In addition to its historic advantages, from its perspicuity of composition and intricacy of the abundant social information, this book is considered as one of the most authentic and beneficial Persian books before the Mongol attack. The topic of charisma could be compared in this work with the other Persian-language works. One of the other famous Persian-language works is Beihaghi’s History, which had been authorized by Abolfazl Beihaghi, as a historic-literary book, and its main topic is the history of the first Masoud monarchy as the son of Mahmoud Ghaznavi. Therefore, charisma topic could be investigated in comparing these two given works. This topic has a particular glitter in both works. The most significant question mentioned in this query is that how are both authors’ viewpoints to the charismatic myth? It is concluded that although in Rahat-Al-Sodour and Beihaghi’sHistory, the topic of charismatic myth is obvious and traceable, their both viewpoints to this topic is different in concepts and application. The charismatic myth in Rahat-Al-Sodouris presented in the form of function, visual manifestation, celestial endorsement, and stipulation to the charismatic lexicon and in Beihaghi’s History is more conducted in the form and vesture of celestial fatalism, some ceremonial manifestation such as Mehregan festival, the power of hunting the Lion by Masoud, and etc. This research is conducted by the content analysis and using the library-based sources.
