المیزان

دسترسی آزاد مقاله

1 - عقل در قرآن از منظر تفسیر المیزان با رویکرد فلسفی
سجاد رضائی امین رضائی رودابه رضائی

مقاله حاضر با هدف بررسی عقل در قرآن از منظر تفسیر المیزان با رویکرد فلسفی به روش تحلیلی- توصیفی به این مبحث می پردازد.عقل انسانی قسمت مهمی از وجود او را تشکیل می دهد، عقل بدنبال روشنگری و هدایتگری است. در قرآن کریم فهمی است که حق را تشخیص و راه را نشان می دهد و زمانی ک چکیده کامل

مقاله حاضر با هدف بررسی عقل در قرآن از منظر تفسیر المیزان با رویکرد فلسفی به روش تحلیلی- توصیفی به این مبحث می پردازد.عقل انسانی قسمت مهمی از وجود او را تشکیل می دهد، عقل بدنبال روشنگری و هدایتگری است. در قرآن کریم فهمی است که حق را تشخیص و راه را نشان می دهد و زمانی که نسبت تعقل در قرآن با واژه های مترادف در نظر گرفته شود مفهومی چند بعدی و دارای مراتب را می رساند، که هر کدام از این واژه ها به یکی از ابعاد عقل و خرد آدمی مربوط است. همین تعقل و جایگاه ویژه آن در قرآن منبعی اصیل، مدنظر مفسران بوده و هست. از جمله مفسران، که تبحری کم نظیر در تفکر عقلی داشتند؛ علامه محمد حسین طباطبائی هست. ایشان عقل را محدود به بهره گیری از معارف عقل بشری نمی داند بلکه گستره فراخی را برای عقل قائل است. وی منشأ را چه در حوزه عقل عملی و چه در حوزه عقل نظری ناشی از الهامات الاهی می داند. علامه با توجه به اعتقادشان مبنی بر جدایی ناپذیری فلسفه الاهی و دین الاهی، در تفسیر برخی از آیات پس از تفسیر قرآنی، به تبیین فلسفی پرداخته و در واقع، مباحث عقلی را به محضر قرآن کریم عرضه داشته اند. حال با توجه به نکات ذکر شده، بهره گیری علامه طباطبائی از تبیین های فلسفی ولو با رعایت عدم خلط مباحث تفسیری و فلسفی مورد تحسین واقع شده است. درادامه از آیات و روایات اسلامی هم، چنین برمی آید که عزیزترین و سودمندترین نعمت خداوند مهربان به انسان، عقل است و بدیهی است بررسی تبیین علامه طباطبائی از عقل در قرآن با رویکرد فلسفی نقش بسیار در نهادینه کردن اثرات مطلوب در انسان می نماید. کلید واژه: عقل، قرآن کریم، تفسیر المیزان، رویکرد فلسفی، عقل در قرآن، عقل در تفسیر المیزان، عقل گرایی در فلسفه. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - بررسی رهیافت‌های استدلالی علامه طباطبایی و مصطفی مسلم در غرض‌یابی محتوایی سوره یس
علی حسن نیا محسن خاتمی سمیه شیخی

10.30495/qsf.2021.1879735.2025

از مباحث مورد توجه قرآن‌پژوهان معاصر، نظریه وحدت موضوعی سوره‌ها به منظور نظام‌مند و منسجم جلوه دادن سور قرآن از منظر مفهوم و هدف و معرفی آن‌ها به عنوان یک شخصیت مستقل هدفمند و با اغراضی خاص از جانب متکلمی حکیم است. تفاسیر المیزان و التفسیر الموضوعی لسور القرآن الکریم با چکیده کامل

از مباحث مورد توجه قرآن‌پژوهان معاصر، نظریه وحدت موضوعی سوره‌ها به منظور نظام‌مند و منسجم جلوه دادن سور قرآن از منظر مفهوم و هدف و معرفی آن‌ها به عنوان یک شخصیت مستقل هدفمند و با اغراضی خاص از جانب متکلمی حکیم است. تفاسیر المیزان و التفسیر الموضوعی لسور القرآن الکریم با اتخاذ این شیوه، نام خویش را در زمره معتقدان به این نظریه ثبت کرده‌اند. اعتقاد به نظریه وحدت موضوعی سوره‌ها، تفاوت خاستگاه فکری و معاصر بودن هر دو مفسر، از جمله مواردی است که لزوم بررسی تطبیقی میان این دو تفسیر را آشکار می‌سازد؛ اهتمام نوشتار حاضر، بررسی رهیافت‌های استدلالی ایشان در نمایان‌سازی این نظریه در سوره یس و واکاوی مشابهت‌ها، نقاط قوت، میزان انطباق و توفیق تفاسیر در بکار بستن نظریه است. نتایج نشان از نقطه‌ تمرکز آنان در توجه‌دهی به واحدهای موضوعی در مسیر غرض‌یابی دارد. تحلیل محتوا و موضوعات کلی سوره یس نیز محور موضوعی اصول سه‌گانه اعتقادی را ترسیم می‌کند، که نمایانگر برتری عملکرد علامه طباطبایی در غرض‌یابی و توجه دادن به محور سوره است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - مبانی علامه طباطبایی در انتخاب آیات نظیر در تفسیر صد آیه نخست سوره بقره
محمد مصطفائی احمد ربانی خواه فاطمه شهرآبادی

10.30495/qsf.2022.1961367.2887

تفسیر قرآن به قرآن، که برآمده از سیره تفسیری پیشوایان دین است، در نگاه علامه طباطبایی دقیق‌ترین راه رسیدن به مفاهیم و مقاصد قرآنی است. به کار بستن این شیوه، نیازمند سازوکار مناسب و توجه به مبانی علمی و رعایت اصول و قواعدی برای انتخاب آیات همگون در شرح و تفسیر است. در ای چکیده کامل

تفسیر قرآن به قرآن، که برآمده از سیره تفسیری پیشوایان دین است، در نگاه علامه طباطبایی دقیق‌ترین راه رسیدن به مفاهیم و مقاصد قرآنی است. به کار بستن این شیوه، نیازمند سازوکار مناسب و توجه به مبانی علمی و رعایت اصول و قواعدی برای انتخاب آیات همگون در شرح و تفسیر است. در این پژوهش با تمرکز بر صد آیه نخست سوره بقره در تفسیر المیزان‌ از رهگذر تحلیل متن، به بررسی روابط میان آیات با نظایرشان پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که علامه برای 34 آیه در محدوده صد آیه نخست سوره بقره، آیات نظیر می‌آورد. در مجموع، ده مبنا برای انتخاب آیات نظیر از سوی علامه در محدوده تحقیق به دست آمد. از این میان، استفاده از سه مبنای "مشابهت لفظی ـ مفهومی تک‌واژه‌ای"، "مشابهت لفظی ـ مفهومی بیش از یک واژه" و "مرجعیّت آیات غرر" به ترتیب بیشترین فراوانی را دارد. کلیدواژه: تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر المیزان، مشابهت لفظی ـ مفهومی، آیات غرر. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - «بررسی تطبیقی روش تفسیری مواهب الرحمن و المیزان
زهرا محب پورحقیقی محمد شریفانی

همواره روش تطبیق در حصول به میزان حقیقت در اغلب موضوعات از موثرترین روشهاست.در عصر حاضر کتاب تفسیر مواهب الرحمن و المیزان از جمله تفاسیر فاخر عصر ماست که در نگاه کلی روش اجتهادی قرآن به قرآن شاخصه هردو تفسیر است. مقاله حاضر پس از تبیین ساختار کلی این دو تفسیر و اشاره به چکیده کامل

همواره روش تطبیق در حصول به میزان حقیقت در اغلب موضوعات از موثرترین روشهاست.در عصر حاضر کتاب تفسیر مواهب الرحمن و المیزان از جمله تفاسیر فاخر عصر ماست که در نگاه کلی روش اجتهادی قرآن به قرآن شاخصه هردو تفسیر است. مقاله حاضر پس از تبیین ساختار کلی این دو تفسیر و اشاره به ویژگی های هر کدام در مقام تطبیق و مقایسه با به کارگیری روش قرآن به قرآن، تبیین مفردات واژگان و مساله مهم سیاق در هردو تفسیر پرداخته شده است.لکن در مقام مقایسه پرداختن به تبیین دقیق و جامع و گسترده معنای واژگان لغات از مولفه های شاخص تفسیر مواهب است که بحق از سبک نوینی برخوردار است. همانگونه که پرداختن بهمساله سیاق بعنوان یک نوآوری فاخر از خصوصیات بسیار مهم تفسیر المیزان است و در نهایت باید اعتراف کرد بهره گیری از هردو تفسیر میتواند مارا به فهم عمیق و جامع قرآن رهنمون کرد که این هنر مقاله حاضر است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - روش تعامل علامه طباطبایی(ره) با روایات تفسیری نقل به معنا
روح الله صمدی علی حسین احتشامی

مقاله حاضر با تکیه بر آراء علامه طباطبایی به تبیین پدیده نقل به معنا و تأثیر آن‌ در فهم آیات قرآن و روایات نبوی پرداخته و با دقت در نمونه‌هایی از روایات تفسیری آسیب‌دیده که در المیزان مورد نقد و بررسی قرار گرفته، شیوه علامه را در نقد این روایات،‌ معیارهای تشخیص آسیب‌ و چکیده کامل

مقاله حاضر با تکیه بر آراء علامه طباطبایی به تبیین پدیده نقل به معنا و تأثیر آن‌ در فهم آیات قرآن و روایات نبوی پرداخته و با دقت در نمونه‌هایی از روایات تفسیری آسیب‌دیده که در المیزان مورد نقد و بررسی قرار گرفته، شیوه علامه را در نقد این روایات،‌ معیارهای تشخیص آسیب‌ و قضاوت نهایی ایشان درباره روایات مذکور را بیان کرده است. به عقیده علامه یکی از عوامل پیدایش نقل به معنای بی ضابطه اجتهاد و بدفهمی راویان است. ایشان در مواردی که این پدیده باعث اختلاف بین روایات شده در صورت عدم امکان ترجیح بین روایات به جمع بین آن‌ها یا بیان وجه مشترکشان می‌پردازد؛ و هرگاه نقل به معنا منجـر بـه تحریف روایات گردد با دقتی کم نظیر، تحریف‌ها را بیان و رد می‌کند. علامه طباطبایی(ره) در المیزان با معیار قرآن، روایات، عقل و تاریخ به نقد و بررسی پدیده نقل به معنا در روایات پرداخته‌اند. یافته این پژوهش آن است که در این تفسیر، سه نوع نقل به معنا به کار رفته است؛ تفاوت الفاظ بدون تغییر مفاهیم، تفاوت الفاظ همراه با تغییر مفاهیم، تفاوت در الفاظ همراه با تحریف مفاهیم، که به تفصیل بیان شده‌اند. روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی با فن کتابخانه‌ای می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - فضایل اهل بیت(ع)، در تفسیر المیزان
محمدرضا آرام

در میان تفاسیر قرآن، المیزان اثر گرانقدر علامة معاصر طباطبایى، ب ى تردید یکى ، از بهترین تفاسیر ترتیبى قرآن است که هرچند روش تفسیرى آن مبتنى بر تقسیر قرآن به قرآن است، اما استناد به منابع حدیثى فریقین در تفسیر قرآن و بالاخص در تبیین مقام والاى اه لالبیت پیامبر 6، این ت چکیده کامل

در میان تفاسیر قرآن، المیزان اثر گرانقدر علامة معاصر طباطبایى، ب ى تردید یکى ، از بهترین تفاسیر ترتیبى قرآن است که هرچند روش تفسیرى آن مبتنى بر تقسیر قرآن به قرآن است، اما استناد به منابع حدیثى فریقین در تفسیر قرآن و بالاخص در تبیین مقام والاى اه لالبیت پیامبر 6، این تفسیر را از صرف فقط تفسیر قرآن به قرآن بودن خارج کرده و از جهت تکیه بر روایات و استفاده از منابع حدیثى، آن را به عنوان میزان و الگو در تفسیر قرآن مطرح کرده است. بر همین مبنا، این پژوهش بر آن است تا جایگاه و فضایل توضیح داده، المیزان اهل البیت را با تکیه بر آرا و اندیش ه هاى علامه طباطبایى در کیفیت و چگونگى آن را مورد پژوهش قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - بازخوانی آرما نشهر از دیدگاه قرآن کریم
رؤیا آل عمران سیده فهیمه مداین شیشوان سیدسجاد آل‌عمران

هدف پژوهش حاضر بازخوانی آرمان شهر از دیدگاه قرآن کریم است. بر این اساس مطالعه حاضر با مطالعه روی 81 آیه از آن که شامل واژه های مرتبط با شهر هستند، و با استناد به تفسیر معیارهای شهر آرمانی از دیدگاه قرآن کریم را با استفاده از روش تحلیل محتوا به ، المیزان دست آورده است. چکیده کامل

هدف پژوهش حاضر بازخوانی آرمان شهر از دیدگاه قرآن کریم است. بر این اساس مطالعه حاضر با مطالعه روی 81 آیه از آن که شامل واژه های مرتبط با شهر هستند، و با استناد به تفسیر معیارهای شهر آرمانی از دیدگاه قرآن کریم را با استفاده از روش تحلیل محتوا به ، المیزان دست آورده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که از نظر قرآن، جامعه مطلوبی وجود دارد که در پناه پروردگار یگانه و با هدف مشخص شکل می گیرد. در این میان تمدن اسلامی به دلیل دارا بودن ویژگی های خاص و منحصر به فرد، چهره خاصی از آرمان شهر مطلوب ترسیم کرده، و در نگاهی کلی باید گفت که قرآن کریم آکنده از اصول و دستورات اخلاقی است که بر اساس آن می توان بهترین و دقیق ترین برنامه و سیستم را برای جامعه اخلاقی مطلوب پی ریزی کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - تدبیر خام و حسادت ناروا
شهریار حسن زاده ربابه جهانبانی

داستان یوسف و زلیخا از جذاب ترین قصه های قرآنی است که ذوق و اندیشه پویای شاعران و راویان را بر آن داشته که به طبع آزمایی در مورد این قصه بپردازند. خاوری نیز از آن گروه شاعرانی است که توانایی خود را در سرودن این قصه به کمال نشان داده است. از طرفی برای نشان دادن چهره واقع چکیده کامل

داستان یوسف و زلیخا از جذاب ترین قصه های قرآنی است که ذوق و اندیشه پویای شاعران و راویان را بر آن داشته که به طبع آزمایی در مورد این قصه بپردازند. خاوری نیز از آن گروه شاعرانی است که توانایی خود را در سرودن این قصه به کمال نشان داده است. از طرفی برای نشان دادن چهره واقعی این شخصیت الهی و فرزند صدیق یعیوب، باید قرآن را منبع اساسی بیان زندگی او قرار داد. در بررسی تطبیقی این کتاب با قرآن کریم و تفسیر المیزان روشن شد که شاعر با رعایت جنبه های دینی تاریخی، اخلاقی و غیره، از قرآن برای سرودن مثنوی خود استفاده کرده و حتی پند و اندرز حکیمانه خود را در قالب قصه برای خوانندگان عرضه کرده است. او با قدرت مبالغه آمیز خود به خوبی از عهده پردازش داستان بر امده و بخش های دیگری نیز به آن افزوده است و جذابیت قصه را چند برابر کرده است. این مقاله بر این است تا ضمن مقایسه موضوعی داستان با سه منبع قرآن، تفسیر المیزان و یوسف و زلیخای خاوری تحلیل ساده روان شناختی نیز از قصه ارائه کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

9 - تحلیل و بررسی پیامدهای اومانیسم از دیدگاه علامه طباطبایی با تکیه بر تفسیر المیزان
پروین نیک سرشت سیده فاطمه طباطبایی

اومانیسم هر نظام فلسفی، سیاسی، اقتصادی، اخلاقی یا اجتماعی است که هسته مرکزی آن انسان باشد. این مکتب بشر را به رویگردانی از خالق خویش و اهمیت دادن به خود وجودی فرا می‌خواند و در شکل افراطی اش هرگونه اندیشه متافیزیکی را انکار می کند. این نگرش تا آنجا پیش رفته که با نفی ار چکیده کامل

اومانیسم هر نظام فلسفی، سیاسی، اقتصادی، اخلاقی یا اجتماعی است که هسته مرکزی آن انسان باشد. این مکتب بشر را به رویگردانی از خالق خویش و اهمیت دادن به خود وجودی فرا می‌خواند و در شکل افراطی اش هرگونه اندیشه متافیزیکی را انکار می کند. این نگرش تا آنجا پیش رفته که با نفی ارزش های دینی و اخلاقی پیوند خورده است، بنابراین بررسی این مکتب از اهمیت بسزایی برخوردار است. هدف اصلی این مقاله، تحلیل پیامدهای اومانیسم از دیدگاه علامه طباطبایی با تکیه بر تفسیر المیزان می باشد. روش تحقیق، به صورت توصیفی- تحلیلی است. علامه بر این عقیده است که میان اصالت انسان و ایمان به خدا تضادی وجود ندارد، بلکه تنها در رابطه با خداست که انسان می تواند اصالت پیدا کند و اگر اعتقاد به معاد نباشد هیچ اصل دیگری نیست که بشر را از پیروی هوای نفس باز بدارد و نیز در مورد تساهل با کفار بیان می کند که از اصول الهی نباید دست برداشت و در این راستا دفع بدی ها به بهترین وجه باید صورت پذیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

10 - تحلیل دیدگاه سیوطی درباره آیات مبیّن با تأکید بر اندیشه‌های علامه طباطبایی(ره)
فتحیه فتاحی‌زاده عباس مصلایی‌پور فاطمه حبیبی

یکی از مباحث علوم قرآنی که توسط عالمان این علم مورد توجه قرارگرفته، موضوع مجمل و مبیّن در قرآن‌کریم است. جلال‌‌ الدین سیوطی درکتاب الإتقان فی علوم القرآن فصلی با عنوان فی مجمله ومبیّنه دارد و آیاتی را که از نظر او دارای اجمال هستند و نیز آیات مبیّن را برشمرده و معانی مخ چکیده کامل

یکی از مباحث علوم قرآنی که توسط عالمان این علم مورد توجه قرارگرفته، موضوع مجمل و مبیّن در قرآن‌کریم است. جلال‌‌ الدین سیوطی درکتاب الإتقان فی علوم القرآن فصلی با عنوان فی مجمله ومبیّنه دارد و آیاتی را که از نظر او دارای اجمال هستند و نیز آیات مبیّن را برشمرده و معانی مختلف آن‌ها را بیان‌کرده‌است. اسباب و عوامل اجمال که توسط سیوطی بیان شده، در تمامی نمونه‌هایی که وی در کتاب الإتقان به آن‌ها پرداخته است، قابل جست‌وجو و پی‌گیری نیست. این پژوهش کوشیده است به اقسام مبیّن(مبیّن متّصل و منفصل)، تفاوت دیدگاه جلال الدین سیوطی و علامه طباطبایی در مبیّن بودن آیات و نیز چگونگی برطرف کردن اجمال آن‌ها بپردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

11 - نگاهی گذرا، وجامع به رویکرد اثری در تفسیر المیزان
محمد علی لسانی فشارکی

تفسیر اثری در جهان اسلام، بویژه در مکتب تشیع، پیشینه ای تاریخی دارد، که درخور پژوهش هایی گسترده، وعمیق می باشد.در این میان دو تفسیر اثری شیعی برجسته که نخستین آن البرهان، اثر سیدالبحرانی، ودیگری نورالثقلین، اثر شیخ الحویزی است، برای همه اهل تحقیق آشنا می باشد.هر دو مفسر چکیده کامل

تفسیر اثری در جهان اسلام، بویژه در مکتب تشیع، پیشینه ای تاریخی دارد، که درخور پژوهش هایی گسترده، وعمیق می باشد.در این میان دو تفسیر اثری شیعی برجسته که نخستین آن البرهان، اثر سیدالبحرانی، ودیگری نورالثقلین، اثر شیخ الحویزی است، برای همه اهل تحقیق آشنا می باشد.هر دو مفسر یاد شده از بزرگان مفسرین قرن یازدهم بشمار می آیند.پس از این دو، مدتی مدید در حدود سه قرن یا بیشتر، این رویکرد متوقف شد، تا اینکه سرانجام در آسمان تفسیر اثری شیعی، سومین ستاره پدیدار شد، وبا ظهور خود، به برهان استوار رهنمون گشت، وبا انوار استدلالی خود، سرآمد جهانیان شد.این تفسیر المیزان نام دارد که بکوشش مفسر بزرگ، علامه سیدمحمد حسین طباطبایی رحمة الله علیه، مدون گردید.نویسنده این مقاله بر آن است این تفسیر بزرگ را که به گفته پیشینیان، همچون خورشید نیمروز است، مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

12 - جهاد علمی در دانشگاه تراز انقلاب اسلامی از دیدگاه قرآن کریم با تأکید بر تفسیر المیزان
سید علی هاشمی خانعباسی رضا نوروز ولاشدی

جهاد یکی از الطاف و نعمت‌های بزرگ الهی است که از جانب پیامبر و اهل بیت(ع) بسیار سفارش شده و در قرآن بارها به آن تأکید شده است. جهاد نکردن منشأ بسیاری از انحرافات و یأس‌ها و گمراهی در زندگی می‌شود. یکی از راه‌های آرامش و پیشرفت در زندگی تقویت جهاد و تلاش در راه خداوند اس چکیده کامل

جهاد یکی از الطاف و نعمت‌های بزرگ الهی است که از جانب پیامبر و اهل بیت(ع) بسیار سفارش شده و در قرآن بارها به آن تأکید شده است. جهاد نکردن منشأ بسیاری از انحرافات و یأس‌ها و گمراهی در زندگی می‌شود. یکی از راه‌های آرامش و پیشرفت در زندگی تقویت جهاد و تلاش در راه خداوند است. در این مقاله سعی شده است با توجه به تفسیر المیزان به چگونگی تأثیرات فردی و اجتماعی جهاد علمی در دانشگاه تراز انقلاب اسلامی پرداخته شود. گرچه جهاد و مبارزه چند قسم دارد، جهاد علمی با منطق قرآن سازگار و از آن به‌عنوان جهاد کبیر یاد شده است. نتیجه این پژوهش حاکی از آن است، عمل کردن یا نکردن به این فریضه الهی در محیط علمی دانشگاه در مقیاس فردی و اجتماعی بسیار تأثیرگذار بوده و در سعادت و هلاکت دنیایی و اخروی فرد نیز نقش تعیین کننده‌ای دارد. امید است با تبیین اهمیت موضوع و تلاش خالصانه در جهت رفع نیازهای جامعه نقش دانشگاه تراز انقلاب اسلامی با سه وجه اساسی آن (نشاط علمی، معنوی و سیاسی) مورد توجه همگان قرار گیرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

13 - تفسیر المیزان و معیارهای نقد
سید رضا موسوی میثم تارم

تفسیر المیزان، با استفاده ازتفسیر قرآن به قرآن و استخراج مقاصد الهی با استناد به آیات همگون، توانسته است مبهمات بسیاری از آیات الهی را تبیین کند و یکی از بی نظیرترین تفاسیر را به جهان اسلام تقدیم کند. یکی از ویژگی های برجسته المیزان، شیوه های نقد علامه طباطبایی، بر آرای چکیده کامل

تفسیر المیزان، با استفاده ازتفسیر قرآن به قرآن و استخراج مقاصد الهی با استناد به آیات همگون، توانسته است مبهمات بسیاری از آیات الهی را تبیین کند و یکی از بی نظیرترین تفاسیر را به جهان اسلام تقدیم کند. یکی از ویژگی های برجسته المیزان، شیوه های نقد علامه طباطبایی، بر آرای تفسیری دیگر مفسران است، که در این مقاله نگارنده کوشیده است تا با مطالعه بیش از نیمی از تفسیر المیزان، گونه های نقد را در آن جستجو کند. علامه طباطبایی، با معیارهایی چون ناسازگاری با ظاهر آیات، ناهمگونی با صدر و ذیل آیه، استفاده از سیاق آیه، بهره جویی از قواعد نحوی و واژه شناسی، استفاده از تاریخ، شناخت مکی و مدنی و نقدر مطلق انگاری علوم تجربی، نگره های دیگر مفسران و رویات را نقد کند. در این نوشتار به دیدگاه علامه در مورد زبان قرآن، به عنوان یک موضوع مبنایی، در تفسیر و نقدر آرای دیگران و نیز به نظریه عدم حجیت ظواهر قرآن، که به خطا به همه اخباریون منسوب است اشاره شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

14 - پژوهش تطبیقی آیه ﴿نفخت فیه من روحی﴾ در تفاسیر علامه طباطبایی و علامه جعفری
نعمت اله حسنی محمود خورسندی

تحقیق حاضر پژوهشی در مسأله نفخ روح در آدمدر تفسیر المیزان و تفسیر مثنوی مولوی اثر علامه جعفری است. علامه طباطبایی معنای دمیده شدن روح الهی در آدمی را ارتباط برقرار نمودن میان روح و بدن دانسته و برای روح در عین اتحاد با بدن، نوعی استقلال از بدن نیز تعریف می‌کند. ایشان تب چکیده کامل

تحقیق حاضر پژوهشی در مسأله نفخ روح در آدمدر تفسیر المیزان و تفسیر مثنوی مولوی اثر علامه جعفری است. علامه طباطبایی معنای دمیده شدن روح الهی در آدمی را ارتباط برقرار نمودن میان روح و بدن دانسته و برای روح در عین اتحاد با بدن، نوعی استقلال از بدن نیز تعریف می‌کند. ایشان تبیین می‌نماید اینکه خداوند روح دمیده‌شده در آدم را به خود منسوب و اضافه نموده، از روی شرافت دادن به این روح و نیز از باب اضافه لامى است که اختصاص و ملکیت را مى رساند. علامه جعفری ضمن نقد و بررسی علمی نظرات دانشمندان به تبیین و تکمیل نظریه‌ای می‌پردازد که معتقد است یکی از اوصاف کمالیه خداوند، حیات به معنای عمومی بوده و همین صفت منشأ بروز روح انسانی و ملکوتی در آدمیان نیز هست و به همین جهت همه موجودات، خصوصاً انسان را جلوه‌گاه صفات الهی می‌دانند لذا فرموده خداوند ﴿و نفخت فیه من روحی﴾ اضافه حقیقی بوده و احتیاجی به تأویل ندارد. ایشان با واکاوی بعد دیگر موضوع، میزان بهره‌مندی انسان از نسیم روح الهی را به مسأله ایمان و تعهد و احساس مسئولیت در عالم وجود، مرتبط و وابسته می‌داند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

15 - روش شناسی توصیفی تفسیر المیزان بر اساس تحلیل محـتوای سوره ق
حدیث ریاحی

10.30495/qsf.2021.680781

از شاخص‌ترین عوامل مؤثر بر توسعه علوم انسانی، تبیین مباحث روش شناسی است. این امر به پژوهشگر کمک می‌کند تا درک بهتری از چگونگی روند مطالعات دینی و زمینه‌های شکل ‌گیری متون دینی پیدا نماید و از این رهگذر می‌توان موجبات کشف و استخراج لایه‌های عمیق معنایی آیات قرآن در قالب چکیده کامل

از شاخص‌ترین عوامل مؤثر بر توسعه علوم انسانی، تبیین مباحث روش شناسی است. این امر به پژوهشگر کمک می‌کند تا درک بهتری از چگونگی روند مطالعات دینی و زمینه‌های شکل ‌گیری متون دینی پیدا نماید و از این رهگذر می‌توان موجبات کشف و استخراج لایه‌های عمیق معنایی آیات قرآن در قالب روش‌های جدید نیز فراهم کرد. این مقاله تلاش می‌کند با استفاده از روش شناسی توصیفی و تحلیل محتوای کمی و کیفی، به بررسی تفسیر المیزان و توصیف روش آن بپردازد. پژوهشگر با انتخاب سوره ق، به بررسی روش علامه ذیل یکایک گزاره‌های تفسیری آن می‌پردازد؛ و در نهایت با کمک داده‌های آماری، روش علامه در سوره ق تحلیل و معرفی شده است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که علامه جهت تفسیر آیات سوره غافر، از روش اجتهادی نسبت به سایر روش بهره برده است و بیش‌ترین ارقام و اعداد، در تحلیل کمی مربوط به این حوزه است و پس از این حوزه تفسیر قرآن به قرآن(سیاق)، بیش‌ترین بسامد را در گونه‌های تفسیر دارا است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

16 - الگوی تهذیب نفس در قرآن با تکیه بر تفسیر المیزان
سید جعفر موسوی گیلانی سیدمجتبی موسوی گیلانی

تزکیه نفس و خودسازی، پیراستن روح از رذایل و هواهای نفسانی و خواطر شیطانی می‌باشد. در آموزه‌های دینی تهذیب نفس به عنوان کلید سعادت و کمال انسان معرفی شده و غفلت از آن مایه خسران و شقاوت او دانسته شده است. هدف از ترک رذایل و کسب فضایل اخلاقی، در مسلک اخلاق قرآنی قرب و رسی چکیده کامل

تزکیه نفس و خودسازی، پیراستن روح از رذایل و هواهای نفسانی و خواطر شیطانی می‌باشد. در آموزه‌های دینی تهذیب نفس به عنوان کلید سعادت و کمال انسان معرفی شده و غفلت از آن مایه خسران و شقاوت او دانسته شده است. هدف از ترک رذایل و کسب فضایل اخلاقی، در مسلک اخلاق قرآنی قرب و رسیدن به وجه الله است. هدف از این پژوهش، ارائه الگوی عملی و کاربردی از قرآن، برای تهذیب نفس می‌باشد و با توجه به جامعیت تفسیر المیزان این اثر مورد تأکید قرار گرفته و به روش تحلیلی و توصیفی به تفسیر موضوعی تهذیب نفس پرداخته شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

17 - دور القرآن فی توحید المجتمع فی نظرة العلامة الطباطبائی
سیدمهدی سلطانی رنانی محمدرضا حاجی اسماعیلی محمدرضا ستوده نیا سیدمهدی لطفی

من وجهة نظر العلامة الطباطبائی یعتبر بناء ونشر الوحدة الاجتماعیة أحد الأدوار الاجتماعیة للقرآن الکریم. فیعتبر العلامة الطباطبائی الوحدة سبباً للعزة واقتدار الأمة الإسلامیة، وقد ذکر الوحدة کنعمة خاصة من الله سبحانه وتعالی. وقد عدَّ مهمة القرآن فی هذا المجال التخطیط للعمل چکیده کامل

من وجهة نظر العلامة الطباطبائی یعتبر بناء ونشر الوحدة الاجتماعیة أحد الأدوار الاجتماعیة للقرآن الکریم. فیعتبر العلامة الطباطبائی الوحدة سبباً للعزة واقتدار الأمة الإسلامیة، وقد ذکر الوحدة کنعمة خاصة من الله سبحانه وتعالی. وقد عدَّ مهمة القرآن فی هذا المجال التخطیط للعمل لبسطها. فلا تنحصر تلک المهمة علی الشعارات والتوصیات فقط. ویعتقد بأن القرآن إضافة إلی التخطیط والترسیخ لأسباب الوحدة، یشیر إلی أسباب التفرقة کآفة اجتماعیة لهذا المهمة ویحارب أسباب الخلاف ویقدّم حلولاً ملموسة وذات مصداقیة لدفع هذه الآفات. تبیِّن هذه الدراسة معتمدةً علی آراء العلامة الطباطبائی فی تفسیر المیزان، مدی الأهمیة ومکانة الوحدة الاجتماعیة فی حیاة الإنسان وقد ناقشت مهام القرآن فی هذا المجال وأسباب التفرقة والحلول للتخلص منها. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

18 - واکاوی فلسفه قصاص با تکیه بر تفسیر المیزان
سعید عباس زاده مهنه حسین نمازی فر

حکم قصاص از جمله احکام اساسی دین اسلام است که اجرای آن در جامعه مورد اهتمام و تأکید شارع مقدس قرار گرفته است. لکن امروزه این سؤال مطرح است که آیا این حکم همچنان که دشمان اسلام اذعان می‌کنند حکمی ضد حقوق بشری است یا خیر؟ ازاین‌رو باتوجه به اهمیت موضوع، نگارنده در پاسخ به چکیده کامل

حکم قصاص از جمله احکام اساسی دین اسلام است که اجرای آن در جامعه مورد اهتمام و تأکید شارع مقدس قرار گرفته است. لکن امروزه این سؤال مطرح است که آیا این حکم همچنان که دشمان اسلام اذعان می‌کنند حکمی ضد حقوق بشری است یا خیر؟ ازاین‌رو باتوجه به اهمیت موضوع، نگارنده در پاسخ به این سؤال ضمن تبیین فلسفه و حکمت حکم قصاص از دیدگاه علامه طباطبائی، معتقد است این حکم نه‌تنها ضد حقوق بشری نیست بلکه همچنان که علامه طباطبائی(ره) با استعانت از کلام وحی فرمودند؛ اجرای حکم قصاص در راستای مصلحت و سعادت نوع بشر است چرا‌که مصلحت عموم تنها با قصاص تامین می‌شود، چون قصاص است که حیات را ضمانت می‌کند نه عفو کردن و دیه گرفتن و نه هیچ چیز دیگر، و این حکم هر انسان داراى عقل است و از منظر ایشان اگر یک فرد از نوع بشر کشته شود، خلقت خدا تباه شده، و در نتیجه غرض خداى سبحان که بقاى انسانیت از نسلی به نسل دیگر است، باطل می‌شود. بنابراین قاتل در مقام معارضه و منازعه با مقام ربوبى برآمده است، بنابراین بهترین و حکیمانه‌ترین راه برای حفظ حیات انسان‌ها و محفوظ ماندن خون آن‌ها حکم قصاص است چرا که اگر خواسته باشیم کسی را از قتل دیگری منصرف کنیم، اطمینان ترین راه آن، تهدید نمودن او به مقابله به مثل است و الّا هر مجازات دیگری ممکن است برای او قابل قبول باشد و او را از قصد خود منصرف نکند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

19 - تبیین جامعه شناختی مصادیق قرآنی عدالت اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان
محمد رشیدی سیدمحمد ایازی سید محمد باقری حجتی مهدی مهریزی

10.30495/jss.2023.1974436.1523

حوزه جامعه‌شناختی عدالت اقتصادی یکی از مهم‌ترین و آشکارترین حوزه‌های عدالت اسلامی است که قرآن در ضمن آیات مختلفی طرح کرده است. حوزه اجتماعی عدالت اقتصادی در قرآن بر پایه حفظ حریم مالی دیگران و تشویق به کار و برقراری مساوات و برابری در معاملات بنا شده است و در سه مرحله م چکیده کامل

حوزه جامعه‌شناختی عدالت اقتصادی یکی از مهم‌ترین و آشکارترین حوزه‌های عدالت اسلامی است که قرآن در ضمن آیات مختلفی طرح کرده است. حوزه اجتماعی عدالت اقتصادی در قرآن بر پایه حفظ حریم مالی دیگران و تشویق به کار و برقراری مساوات و برابری در معاملات بنا شده است و در سه مرحله مبدأ محور، فرایند محور، نتیجه محور قابل بررسی است. رعایت عدالت اقتصادی جامعه‌شناختی یکی از زمینه‌های تعالی و رشد جامعه است که مفسران قرآن کریم اهتمام بالغی در تفسیر این قبیل از آیات نموده‌اند و سعی کرده‌اند با تبیین و تفسیر دقیق این آیات ابعاد و شاخصه‌های نظریه عدالت جامعه ‌شناختی اقتصادی قرآنی را مشخص کنند. این پژوهش به روش تحلیلی- توصیفی بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان به بررسی مصادیق عدالت اجتماعی اقتصادی در ضمن سه محور مذکور می‌پردازد و مصادیق عدالت اقتصادی جامعه‌شناختی را مورد سنجش و بررسی قرار می‌دهد و به چگونگی روش مفسر در استخراج مصادیق از آیات قرآن می‌پردازد. علامه طباطبایی با تکیه ‌بر مفاهیم فلسفی و یا آگاهی از آیین کشورداری و نظام عدلیه الهی به تشریح روشنگرانه و دقیق مصادیق جامعه‌ شناختی پرداخته است و در موارد مورد نیاز، مثال‌ها و نمونه‌های تاریخی و روایی را در لابه‌لای تفسیر گنجانده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

20 - ترسیم شبکه‏ ی معنایی مفاهیم مرتبط با زنان در قرآن کریم
حمیده علی اکبری فهیمه باب الحوائجی ملوک السادات حسینی بهشتی زهرا اباذری

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی مفاهیم لفظی و ضمنی مرتبط با زنان در قرآن کریم (براساس تفاسیر المیزان و نمونه)، به منظور ترسیم شبکه ی معنایی انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی است، و روش پژوهش، ترکیبی از تحلیل محتوای کمی و کیفی و اکتشافی است. روش کیفی به دو روش چکیده کامل

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی مفاهیم لفظی و ضمنی مرتبط با زنان در قرآن کریم (براساس تفاسیر المیزان و نمونه)، به منظور ترسیم شبکه ی معنایی انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی است، و روش پژوهش، ترکیبی از تحلیل محتوای کمی و کیفی و اکتشافی است. روش کیفی به دو روش تحلیل محتوای کیفی و رویکرد دلفی انجام شده است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر در بخش کمی، شامل تمام آیات قرآن کریم، و در بخش کیفی، 21 نفر از خبرگان حوزه ی علوم قرآنی و مطالعات زنان هستند. برای نمونه گیری از روش گلوله برفی استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای MAXQDA، SPSS 20 و Protégé 5.5.0 استفاده شده است. یافته ‌ها: تعداد کل مقوله های استخراج شده در حوزه ی زنان، در هر دو تفسیر المیزان و نمونه برابرند (10 مقوله)، اما تعداد زیرمقوله ها در تفسیر نمونه (237 زیرمقوله) بیش تر از تفسیر المیزان (215 زیرمقوله) است. در هر دو تفسیر مقوله های هسته (پربسامد)، یکسان و مشترک است و مقوله ی "مسائل و ویژگی های مرتبط با زنان" با فراوانی 64 به صورت لفظی (33/30 درصد کل آیات لفظی استخراج شده) و 393 بار به صورت ضمنی (60/18 درصد کل آیات ضمنی استخراج شده)، بیش ترین میزان فراوانی را دارد. بعد از شناسایی تمام اصطلاحات مرتبط با زنان از تفاسیر المیزان و نمونه، مقوله ها به عنوان کلاس (10 کلاس) و زیرمقوله ها به عنوان ساب کلاس (237 ساب کلاس)، برای ترسیم شبکه ی معنایی، وارد نرم افزار پروتژ شد. نتیجه گیری: تعداد کل مقوله های استخراج شده در حوزه ی زنان، در هر دو تفسیر برابرند، اما تعداد زیرمقوله ها در تفسیر نمونه بیش تر از تفسیر المیزان است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

21 - درمان بیماری روحی و اعتقادی شرک در المیزان
عزیزعلی دهقانی محمد حسین صائینی حسین مرادی زنجانی فرهاد ادریسی

یکی از مسائل چالش‌برانگیز انسان درگذشته و حال مشکلات روحی و روانی بوده که موجب پیدایش انواع تباهی‌های روزافزون جامعه انسانی، دانسته می‌شود که بسیاری از گناهان و فسادهای اخلاقی و خوی های زشت که از هرکسی مشاهده می‌شود، علتش یک نوع بیماری روانی است که او را ناگزیر به عمل غ چکیده کامل

یکی از مسائل چالش‌برانگیز انسان درگذشته و حال مشکلات روحی و روانی بوده که موجب پیدایش انواع تباهی‌های روزافزون جامعه انسانی، دانسته می‌شود که بسیاری از گناهان و فسادهای اخلاقی و خوی های زشت که از هرکسی مشاهده می‌شود، علتش یک نوع بیماری روانی است که او را ناگزیر به عمل غیرانسانی نموده است. علامه در المیزان، بیماری روانی را، تلبس دل به‌نوعی شک و شبهه می‌داند که جریان ایمان به خدا و اطمینان به آیات او را کدر و ایمان را به شرک مخلوط می‌سازد و سلامتی دل در آن است که قلب در مستقری قرار گیرد که خلقتش در همان مستقر بوده است. در قرآن کریم بحث شرک به‌طور گسترده مطرح‌شده است و یکی از مهم‌ترین موانع رشد اخلاقی و به‌عنوان یک بیماری اعتقادی و روحی در کنار بیماری‌های جسمی به شمارمی رود به همین علت هدف مقاله حاضر به روش توصیفی –تحلیلی، به دنبال تبیین موانع رشد اخلاقی انسان از بعد انحرافات اخلاقی و راه‌حل‌های آن است که نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که تکرار عمل صالح و مداومت بر آن، توجه، توبه، تدریج در تعدیل رفتار، محو زمینه‌های رذایل اخلاقی، تهذیب نفس، راه‌حل‌هایی از انحرافات مذکور است. درمجموع می‌توان گفت که علامه در المیزان معتقد است که انسان موجود مختار و آزاد است و آگاهانه می‌تواند تغییر جهت دهد و با نیشتر اصلاح غده رذایل اخلاقی را از پیکره روح درآورد و این‌زمانی میسر خواهد بود که به راه‌حل‌های مذکور که برگرفته از نسخه شفابخش قرآن هست عمل نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

22 - ‌مقایسة سیاق در تفاسیر المیزان و فی ظلال القرآن
مریم حاجی عبدالباقی فائزه فاضلی

قاعدة سیاق از مهمترین قرائن متصل برای فهم صحیح آیات الهی است که به معنای دقت در آیات قبل، بعد و توجه به آهنگ کلی آیات می‌باشد و دارای شرایطی مانند وحدت موضوعی آیات، ارتباط صدوری آنها و عدم تعارض با قرائن قویتر است. بیشترین کاربرد این قاعده در قرن چهاردهم قمری می‌باشد که چکیده کامل

قاعدة سیاق از مهمترین قرائن متصل برای فهم صحیح آیات الهی است که به معنای دقت در آیات قبل، بعد و توجه به آهنگ کلی آیات می‌باشد و دارای شرایطی مانند وحدت موضوعی آیات، ارتباط صدوری آنها و عدم تعارض با قرائن قویتر است. بیشترین کاربرد این قاعده در قرن چهاردهم قمری می‌باشد که در آثاری نظیر المیزان اثر علامه طباطبایی و فی ظلال القرآن از سید قطب مشاهده می‌شود. علامه بیش از 2000 مرتبه و سید بیش از 1890 مرتبه از واژة سیاق و مشتقات آن استفاده نموده‌اند. اگر چه علامه در به‌کارگیری این کلمه بیشتر از سید به جنبه‌ی کاربردی و علمی آن توجه کرده، ولی شاخصه‌ی تفسیری سید قطب تبیین وحدت موضوعی با استفاده از سیاق است. پس این قاعده نزد وی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. اما سید در به‌کارگیری قاعدة سیاق گاهی به خطا رفته، چنانچه در بررسی آیات پیرامون اهل بیت(ع) شرایط تحقق سیاق و روایات قطعی را نادیده گرفته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

23 - بازخوانی نگرش علامة طباطبایی در نقد سندشناسانه و رجالی روایات در المیزان
محمد تقی دیاری بیدگلی محمد حسین پورافغانی

در این مقاله سعی شده است تا مبنای اصولی و نظری علامه طباطبایی در مورد حجیت و اعتبار اخبار- اعم از روایات پیامبر(ص)، اهل بیت(ع) و صحابیان و تابعیان- و نیز سلوک عملی ایشان در بحث‌های روایی تفسیر المیزان مورد بررسی قرارگیرد؛ تقریبا همة مواردی را که علامه، بحثی هرچند مختصر چکیده کامل

در این مقاله سعی شده است تا مبنای اصولی و نظری علامه طباطبایی در مورد حجیت و اعتبار اخبار- اعم از روایات پیامبر(ص)، اهل بیت(ع) و صحابیان و تابعیان- و نیز سلوک عملی ایشان در بحث‌های روایی تفسیر المیزان مورد بررسی قرارگیرد؛ تقریبا همة مواردی را که علامه، بحثی هرچند مختصر دربارة اعتبار و یا عدم اعتبار اخبار آحاد، سند روایات و یا راویان واقع در اثنای سند انجام داده‌، بررسی و کاربردهای آن‌ها در ابعاد گوناگون فقهی و غیر فقهی مشخص گردیده است. گرچه شیوة علامه و بنای اصلی و فراگیر وی، عدم ذکر اسانید روایات و نقد محتوایی آن‌هاست؛ در برخورد با اسناد، گاه سند روایات را به‌طور کامل و گاهی فقط نام آخرین راوی را یادآور شده، روایت را به مصدر اصلی آن ارجاع داده و احیانا به جرح و تضعیف راویان نیز پرداخته است؛ اخبار آحاد را در غیر مسائل فقهی حجت ندانسته، با روایات اسباب نزول، به سبب فراوانی جعل و تحریف با احتیاط برخورد نموده و راویان اهل کتاب را عامل اصلی نفوذ اسرائیلیات به ساحت تفسیر تلقی کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

24 - بررسی تداوی بیماری‌های روحی-اعتقادی از نظر قرآن با محوریت تفسیر المیزان
محمدحسین صائینی عزیز علی دهقانی حسین مرادی زنجانی فرهاد ادریسی

با نظر در آیات قرآن کریم با این حقیقت روبرو می‌شویم که انسان دارای دو بعد مهم و اصلی، روحانی وجسمانی است. هر یک از این دو بعد می توانند سالم یا بیمار باشند. همان طور که برای بیماری جسمی‌اش دوائی است، برای بیماری روحی‌اش نیز دوائی وجود دارد. قرآن کریم آیاتش را به عنوان ن چکیده کامل

با نظر در آیات قرآن کریم با این حقیقت روبرو می‌شویم که انسان دارای دو بعد مهم و اصلی، روحانی وجسمانی است. هر یک از این دو بعد می توانند سالم یا بیمار باشند. همان طور که برای بیماری جسمی‌اش دوائی است، برای بیماری روحی‌اش نیز دوائی وجود دارد. قرآن کریم آیاتش را به عنوان نسخه شفابخش روح انسان معرفی کرده است. در ادبیات قرآنی، سلامت روحی یا معنوی با کلید واژه"قلب" گره خورده و از قلبِ سلیم و قلب مریضسخن به میان آمده است. اینکه قرآن کریم قلب را بیمار خوانده قطعاً به منزله ی ثبات قلب و استقامت نفس را مختل می‌سازد.داده‌های این مقاله با روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده و به ‌صورت توصیفی- تحلیلی به نگارش درآمده است. این نوشتار با هدف درمان بیماری‌های روح- اعتقادی می کوشد آن را از نظر قرآن مورد بررسی قرار دهد. تفسیر المیزان به استناد آیات قرآنی تأکید ‌دارد کسانی که در عقیده، کفر و در عمل، نفاق را برگزیدند از سلامت روانی برخوردار نیستند و جلوه ی کفر و نفاق، ناشی از ضعف ایمان به خداست که نتیجه آن بروز خلق و خوی متناسب با اخلاقیات شرک آلود می باشد. علامه ی طباطبایی معتقد است که انسان موجودی مختار و آزاد است و آگاهانه می‌تواند تغییر جهت دهد و عقاید و اندیشه خود را اصلاح نماید. این امر زمانی میسر خواهد شد که خود را از خطر لغزش و انحراف به خدا بسپارد و از او عصمت و مصونیت بخواهد.طباطبایی، تأثیر درمانی قرآن را در دردهای جسمانی نپذیرفته ولی دردهای روحی و روانی را پذیرفته است؛ با این وجود قرآن کریم درمان بیماریهای روحی- اعتقادی انسان است و می‌تواند بیماری‌هایی چون کفر، نفاق، شرک و مانند آنها را درمان کند. لذا مسلمانان باید قدر این نعمت الهی را دانسته و از مواهب قرآن کریم استفاده نمایند تا به سعادت و رستگاری حقیقی برسند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

25 - بررسی آراء و نظرات جلال الدین سیوطی در مقدّم و مؤخّر آیات قرآن کریم با محوریت علامه طباطبایی
محمدحسین صائینی محمدحسین اسدی

مقدّم و مؤخّر در آیات قرآن از مباحث قرآنی است که توسط صاحبنظران مورد توجه قرار گرفته است. جلال الدین سیوطی در کتاب الاتقان فی علوم القرآن آیاتی را که از نظر وی دارای تقدیم و تأخیر هستند، برشمرده و معانی مختلف آن را بیان کرده است. وی مقدم و مؤخر قرآن را بر دو بخش: الف) ب چکیده کامل

مقدّم و مؤخّر در آیات قرآن از مباحث قرآنی است که توسط صاحبنظران مورد توجه قرار گرفته است. جلال الدین سیوطی در کتاب الاتقان فی علوم القرآن آیاتی را که از نظر وی دارای تقدیم و تأخیر هستند، برشمرده و معانی مختلف آن را بیان کرده است. وی مقدم و مؤخر قرآن را بر دو بخش: الف) بخشی که معنایش به حسب ظاهر دشوار است و مثال های متعدد از آیات قرآنی برای آن ذکر کرده است. ب) بخشی که به حسب ظاهر معنایش مشکل نیست، تقسیم کرده است. وی از قول ابن الصائغ برای این مورد اسبابی همچون: تبرک، تعظیم، تشریف، مناسبت، تأکید و تشویق، سبقت داشتن، سببیّت، و بسیاری افراد، ترقّی از پایین تر به بالاتر، و پایین آمدن از بالاتر به پایین تر، ذکر کرده است. این پژوهش می کوشد با بررسی اسباب تقدیم و تأخیر بر مبنای الاتقان و پرداختن به روایات تفسیر الدر المنثور فی تفسیر المأثور و تفسیر جلالین، دیدگاه سیوطی را دربارۀ تقدیم و تأخیر مورد مطالعه قرار داده و با مراجعه به تفاسیر مختلف و همچنین آراء علامۀ طباطبایی، مقدّم و مؤخّر آیات را تحلیل و بررسی نماید. صاحب المیزان با بررسی آیات مورد نظر سیوطی در برخی موارد، آنها را مقدم و مؤخر ندانسته، در برخی موارد نیز نظر خاصی اظهار ننموده و در برخی موارد هم با نظر سیوطی موافق می باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

26 - روش شناسی تطبیقی تفاسیر کشف الاسرار میبدی و المیزان علاّمه طباطبایی
ابراهیم نخعی سید محمدعلی ایازی

چکیده نظر به اینکه تفسیر قرآن یکی از مهم‌ّترین شاخه های علوم اسلامی است و از طرف دیگر بعضاً با متون ادبی و فارسی پیوند خورده است که این امر به نوبه خود موجب غنای این متون ادبی شده است. لذا بر آن شدیم که در این مقاله، تفاسیر کشف الاسرار میبدی و المیزان طباطبایی را بصورت چکیده کامل

چکیده نظر به اینکه تفسیر قرآن یکی از مهم‌ّترین شاخه های علوم اسلامی است و از طرف دیگر بعضاً با متون ادبی و فارسی پیوند خورده است که این امر به نوبه خود موجب غنای این متون ادبی شده است. لذا بر آن شدیم که در این مقاله، تفاسیر کشف الاسرار میبدی و المیزان طباطبایی را بصورت تطبیقی روش شناسی کرده و سیر اجمالی در این دو تفسیر داشته باشیم و در نهایت تفاوت دیدگاه دو مفسّر و عارف ایرانی را در فهم و دریافت از متون دینی مقایسه کرده و نقاط قوّت و ضعف این دو تفسیر را شناسایی کنیم. در این مقاله جایگاه و امتیاز و بعضاً نقاط ضعف این تفاسیر مورد واکاوی قرار خواهد گرفت. آنچه که در خلال متن تفسیری کشف‌الاسرار دیده می شود صبغة عرفانی و تأویلات ذوقی است در حالی که المیزان صبغة علمی و فنّی داشته و عرفان مفسّر، تأثیر کمتری در نگارش وی داشته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

27 - بررسی مفهوم «مرابطه» در قرآن کریم با تکیه بر تفاسیر المیزان و التحریر والتنویر
عبدالرسول شبانی احمدرضا بسیج محمدحسین قاسم پیوندی

مرابطه ازجمله مباحث مهم اجتماعی قرآن است که نقشی مؤثر در شکل‌گیری ارتباط افراد درراه اهداف و آرمان های اسلامی در جامعه دینی دارد. پژوهش حاضر، این مسئله مهم را به روش تطبیقی و شیوه توصیفی_تحلیلی از منظر دو مفسر معاصر؛ علامه طباطبائی در المیزان فی تفسیر القرآن و شیخ ابن ع چکیده کامل

مرابطه ازجمله مباحث مهم اجتماعی قرآن است که نقشی مؤثر در شکل‌گیری ارتباط افراد درراه اهداف و آرمان های اسلامی در جامعه دینی دارد. پژوهش حاضر، این مسئله مهم را به روش تطبیقی و شیوه توصیفی_تحلیلی از منظر دو مفسر معاصر؛ علامه طباطبائی در المیزان فی تفسیر القرآن و شیخ ابن عاشور در التحریر و التنویر موردنقد قرار داده است. به نظر ابن عاشور «مرابطه» به معنای حفظ آمادگی نظامی در مرزهای کشور اسلامی است؛ درحالی‌که بر اساس خوانش اجتماعی علامه طباطبائی، مرابطه به معنای ارتباط تمامی افراد، در جمیع شئون زندگی اجتماعی است. سؤال اساسی آن است که با عنایت به روابط هم‌نشینی واژگان و همچنین بررسی معانی باب مفاعله در آیه 200 سوره آل‌عمران، تببین دقیق مفهوم مرابطه چیست؟ با بررسی تطبیقی، ذکر روایت تفسیری انتظار نماز پس از نماز، به‌عنوان نقطه اشتراک نظر هر دو مفسر به‌دست‌آمده است. از طرفی به‌عنوان نقطه افتراق، تحلیل اجتماعی علامه درباره مرابطه اسلامی به معنای ارتباط تمامی افراد در کنش‌های اجتماعی، در برابر نظر ابن عاشور، یعنی حفظ مرزهای کشور اسلامی قرار دارد. نتیجه آنکه با عنایت به اطلاق رابطوا در آیه و نظر به معانی باب مفاعله، هیچ یک از دیدگاه‌های مذکور از حد تعیین مصداق فراتر نبوده و رابطوا حکایت از مشارکت مداوم افراد جامعه همراه با ایستادگی محکم و قوی درراه رسیدن به حق دارد. پرونده مقاله

فهرست مقالات المیزان

سکوی نشر دانش

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی