معرفي نشريه
علمی
نویسندگان محترم توجه نمایند
|
به منظور پرداخت هزینه های مربوط به داوری مقالات (صد و پنجاه هزار تومان) می بایست از طریق لینک https://srb.iau.ir/pazhooheshi/fa/form/864 و همچنین به منظور پرداخت هزینه های مربوط به صدور پذیرش و چاپ مقالات (سیصد و پنجاه هزار تومان) از طریق لینک https://srb.iau.ir/pazhooheshi/fa/form/866 اقدام نمایند و تصویری از صفحه واریزی همچنین کد پیگیری را به همراه فایلهای مقاله برای مجله ارسال نمایند. |
نشریۀ پژوهشنامه ادیان در آخرین رتبه‌بندی کمیسیون نشریات علمی معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 1400 موفق به کسب رتبۀ «ب» شده است.
* دوره انتشار: دو فصلنامه
* نوع مقاله های قابل انتشار: پژوهشی، ترویجی و مروری (لذا از نویسندگان محترم تقاضا دارد قبل از آپلود مقاله خود نوع آن را در بالای صفحه اول مقاله معین فرمایید.)
* رتبه مجله: علمی - پژوهشی دارای ایندکس ISC
* روش ارزیابی: دوسو ناشناس، دست کم دو داور
* استفاده از نرم افزار خاص مشابهت یاب برای مقالات : مشابهت یاب متون سمیم نور یا ایرانداک
* درصد پذیرش مقالات در سال 99: 16 درصد
* هزینه ارزیابی و ویراستاری و چاپ: دارد
* نحوه صدور گواهی پذیرش مقاله: الکترونیکی
* نوع گواهی پذیرش مقاله: تاریخ و شماره انتشار ذکر می‌گردد
* میانگین زمان داوری و رسیدگی: حداقل دوماه
* زبان نشریه: فارسی همراه با چکیده انگلیسی
* وضعیت چاپ: الکترونیکی
* نحوه ارتباط با دفتر مجله: از طریق بخش " تماس با ما "
* نوع دسترسی: رایگان (تمام متن)
اخذ DOI " شناسه دیجیتال مقاله" از موسسه بین المللی MEDRA
کلیه مقالاتی که از زمستان سال 1400 در این مجله منتشر می‌شوند، دارای شناسه DOI خواهند بود.
نویسندگان باید در قسمت تشکر و قدردانی مقاله، تمامی حامیان مالی، افراد مشارکت کننده –که جزء نویسندگان نیستند – و سایر مواردی را که ممکن است به علت تضاد منافع (Conflict of Interest) در بررسی کارشان سوگیری ایجاد کند اعلام نمایند.
این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیته اخلاق در انتشار (COPE) می‌باشد و از آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می‌نماید.
نویسندگان گرامی لطفاً از طریق لینک زیر وارد صفحه مشابهت یاب سمیم نور شوید و در قسمتِ گیرندگانِ گواهی ایمیل نشریه را نیز وارد بفرمائید (adyanjournal@gmail.com) و در آخر، گواهی دریافتی را از طریق سامانه (همزمان با ارسال فایل مقاله) برای ما ارسال کنید.
این مجله برای جلوگیری از سرقت علمی از سامانه ایرانداک (کلیک کنید) برای ارسال گزارش مشابهت‌یابی به فصلنامه استفاده کنند. نویسندگان محترم دقت کنند که حتما باید گزارش مشابهت‌یابی را که مستقیما از مشابهت‌یاب دریافت میکنند به فصلنامه ارسال نمایند.
لطفا فیلترشکن خود را قطع و از مرورگر فایرفاکس جهت پرداخت استفاده نمائید.
آخرین مقالات منتشر شده
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - فرهنگ‌پذیری و گسترش مسیحیت در چین
احسان غنی فر محمدرضا عدلی بخشعلی قنبریشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402فرهنگ‌پذیری از مفاهیم اساسی در علم ارتباطات است که در گذشته به عنوان یکی از روشهای تبلیغ دین از سوی مبلغان مسیحی به کار گرفته می‌شد. فرهنگ‌پذیری فرایندی را شامل می‌شود که از طریق آن، گروههائی از افراد با فرهنگ‌های متفاوت، تماس مداوم، دست اول و متقابل بایکدیگر برقرار می چکیده کاملفرهنگپذیری از مفاهیم اساسی در علم ارتباطات است که در گذشته به عنوان یکی از روشهای تبلیغ دین از سوی مبلغان مسیحی به کار گرفته می‌شد. فرهنگ‌پذیری فرایندی را شامل می‌شود که از طریق آن، گروههائی از افراد با فرهنگ‌های متفاوت، تماس مداوم، دست اول و متقابل بایکدیگر برقرار می-کنند. در پی این کنش، تغییراتی در الگوهای فرهنگی یک یا هر دو گروه پدید می‌آید. فرهنگ‌پذیری در طی تاریخ، به شیوه‌ای علمی، قابل مشاهده، و تجربی تبدیل شد که می‌توان آن را به صورت علمی مطالعه نمود. فرهنگ‌پذیری به دو روش صورت می‌گیرد: اشاعۀ محرک و اشاعۀ فرهنگی، که تحقق آن با زمان، فضا، روابط اجتماعی، نمادها و قراردادهای جاری در جوامع مرتبط است. از سوی دیگر، امروزه ارتباطات انسانی را به‌واسطۀ مدلهایی تجزیه و تحلیل میکنند، که در این مقاله به دو مدل والز و یانکیلوویچ اشاره کرده‌ایم. یکی از مصداق‌های گسترش دین به واسطۀ فرهنگ‌پذیری رواج مسیحیت در چین است که به واسطۀ فعالیت‌های متیو ریچی در قرن 16 م صورت پذیرفت. ریچی با جذب شدن در فرهنگ چینی از طریق آموختن زبان و رسوم آنان توانست زمینه را برای تعامل جهان مسیحیت با چین فراهم سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - «سفر» و «زیارت» در ادیان: مطالعه تطبیقی
محسن شرفایی علی اکبری چناریشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402بیشتر محققان غربی زیارت را در مفهوم اخص و دینی آن سفر زائر به مکان مقدس با انگیزه دینی و در مفهوم گسترده‌تر با انگیزه غیر دینی نیز تعریف کرده‌اند، اما برخی ادیان همچون مسیحیت، اسلام و آیین سیک بر حضور قلبی زائر نزد مزور نیز تاکید کرده‌اند و اصرار بیش از حد بر سفر ظاهری چکیده کاملبیشتر محققان غربی زیارت را در مفهوم اخص و دینی آن سفر زائر به مکان مقدس با انگیزه دینی و در مفهوم گسترده‌تر با انگیزه غیر دینی نیز تعریف کرده‌اند، اما برخی ادیان همچون مسیحیت، اسلام و آیین سیک بر حضور قلبی زائر نزد مزور نیز تاکید کرده‌اند و اصرار بیش از حد بر سفر ظاهری را ضروری ندانسته اند. با سیری در سپهر معانی مختلف لغوی و اصطلاحی زیارت در ادیان ، سفر رکنی از ارکان زیارت است. در مجموع، سفر دو نوع است: سفر آفاقی و سفر انفسی. زائر چه سیر ظاهری داشته باشد و چه سیر درونی، چه با سفر فیزیکی در مکان مقدس حاضر شود و چه در سیر انفسی به وصال معشوق رسد، در هر دو صورت این حضور و رسیدن نیازمند طی سفر است. تبیین جایگاه سفر در زیارت برای متولیان اماکن دینی از دو بعد حائز اهیمت است: در بعد ظاهری باید تمام ملزومات و امکانات مورد نیاز زائر در سه مرحله پیش از سفر، حین سفر تا رسیدن به مکان مقدس، و بعد از سفر را فراهم نمایند. در بُعد باطنی نیز باید به تزکیه درونی زائر و ادب حضور نزد مزور توجه کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - روشِ هرمنوتیکی تیرومولَر (قدیس برجستة هندویی) در تفسیر اسطوره‌های پورانه‌ای بر اساس کتاب تیرومَنتیرَم
ابوالفضل محمودی فاطمه لاجوردی پیمان صمیمیشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402یکی از ویژگی‌های بارز متون کهن هندو، ارائة بسیاری از آموزه‌ها و اعتقادات در شکل و قالبِ داستان‌های نمادین و اسطوره‌ایست. در بسیاری موارد در اثر گذر زمان معانی و محتوای اصلی این اسطوره‌ها به دست فراموشی سپرده شده و بیشتر به شکل ظاهری آنها توجه شده است. در مواجهه با این ب چکیده کاملیکی از ویژگی‌های بارز متون کهن هندو، ارائة بسیاری از آموزه‌ها و اعتقادات در شکل و قالبِ داستان‌های نمادین و اسطوره‌ایست. در بسیاری موارد در اثر گذر زمان معانی و محتوای اصلی این اسطوره‌ها به دست فراموشی سپرده شده و بیشتر به شکل ظاهری آنها توجه شده است. در مواجهه با این برداشت‌های لفظی و سطحی، برخی صاحب‌نظران، فیلسوفان و عارفان هندو این اسطوره‌ها را مجدد تفسیر و تاویل کرده‌اند. هرچند این شروح و تفسیرها با رویکردهای مختلف صورت گرفته است، اما همگی در تلاش هستند تا از حکایات و اسطوره‌های کهن برداشتی معناگرایانه و گاهی عقلانی ارائه دهند. تیرومولَر عارف و فیلسوف بزرگ هندو یکی از همین افراد است. تاثیرات فراوان او بر جریان‌های فکری پس از خودش -به خصوص سنت‌های شیواپرستی- بسیار پراهمیت است. با توجه به اهمیت این تاثیرگذاری، این نوشتار تلاش کرده است زندگی این قدیس و محتوای اثر مهم او کتاب تیرومَنتیرَم را بررسی کرده و سپس با انتخاب برخی از روایات و اسطوره‌های مندرج در این متن، رویکرد هرمنوتیکی او در تفسیرهایی که از اسطوره‌های پورانه‌ای ارائه داده را مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - ریشه‌های آنیکونیسم در سنت و فرهنگ یهودی و بازتاب آن در دوران مدرن
فرزانه قیاسی نوعی منصور معتمدی مهدی حسن ادهشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402شمایل پرهیزی اصطلاحی نسبتاً جدید و برساخته در دوره‌ی مدرن است که ابتدا برای توصیف هنر یونان باستان ابداع شد ولی بعدا با هدفِ تضییع و تحقیر هنر یهودی متداول گشت. همزمان با توسعه‌ی جنبش‌های ناسیونالیستی در اروپای پس از روشنگری، مورخان هنر با استناد به ممنوعیت تصاویر در فر چکیده کاملشمایل پرهیزی اصطلاحی نسبتاً جدید و برساخته در دوره‌ی مدرن است که ابتدا برای توصیف هنر یونان باستان ابداع شد ولی بعدا با هدفِ تضییع و تحقیر هنر یهودی متداول گشت. همزمان با توسعه‌ی جنبش‌های ناسیونالیستی در اروپای پس از روشنگری، مورخان هنر با استناد به ممنوعیت تصاویر در فرمان دوم، به انتقاد از فقدان هنر بصری و شمایلی در فرهنگ یهود پرداختند. پژوهشهای بعدی و شواهد باستان‌شناسی، عده‌ای از اندیشمندان یهود را متقاعد کرد که فرض شمایل‌پرهیزی یهودی، صرفا منشأ قرن نوزدهمی دارد. بنابراین نوعی دوگانگی در این‌باره به‌وجود آمد و درحالی‌که عده‌ای آن را مورد نکوهش قرار می‌دادند، عده‌ای دیگر به آن همچون فضیلتی اخلاقی و انحصاری در یهودیت می‌نگریستند که در نهایت از طرفی در خدمت اهداف جدلی و سیاست‌های هویتی- ناسیونالیستیِ معاصر قرار گرفت و از سوی دیگر به زمینه‌ای برای هنر انتزاعی قرن بیستم تبدیل شد. با این‌‌حال نمی‌توان انکار کرد که یهودیان در برخی ادوار، به شمایل‌پرهیزی سخت پایبند بوده‌اند.این مقاله با بررسی مهمترین زمینه‌های شکل‌گیری فرهنگ شمایل‌پرهیزی در یهودیت، نشان می‌دهد که این فرهنگ، در دوران پیشا‌مدرن نیز- همچنان‌که در دوران مدرن و پساهولوکاست- بیشتر امری متأثر از شرایط اجتماعی- سیاسی بوده است تا یک منع الهیاتی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسی حیرت عارفانه در کتاب ابر ندانستن و مقایسه آن با منطق‌الطیر
روح اله موسوی علیرضا جلالیشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402ناتوانی عقل در وصول به ذات باری‌تعالی و حیرت در برابر آن، از مفاهیم مشترک عرفان اسلامی و مسیحی است. کتاب کلاسیک ابر ندانستن که به تدبیر یکی از عارفان ناشناس مسیحی در قرن چهاردهم میلادی به نگارش درآمده، سیر و سلوک انسان عارف را، به حرکت از خویشتن به‌سوی خداوند در ابری از چکیده کاملناتوانی عقل در وصول به ذات باری‌تعالی و حیرت در برابر آن، از مفاهیم مشترک عرفان اسلامی و مسیحی است. کتاب کلاسیک ابر ندانستن که به تدبیر یکی از عارفان ناشناس مسیحی در قرن چهاردهم میلادی به نگارش درآمده، سیر و سلوک انسان عارف را، به حرکت از خویشتن به‌سوی خداوند در ابری از تاریکی و جهالت تعبیر می‌نماید؛ در این سیر، سالک با قرار دادن ابری از فراموشی میان خویش و کل هستی، با پیکان تیز عشق به‌سوی حقیقت متعال پرواز می‌کند. نوشتار حاضر به تحلیل مضامین محوری این کتاب، به‌ویژه ابر ندانستن(The Cloud of Unknowing) و ابر فراموشی(The Cloud of Forgetting) می‌پردازد و به منظور ژرفا بخشیدن به این تحلیل، آن را با نمونه ای از عرفان ایرانی-اسلامی، منطق‌الطیر عطار مقایسه می‌نماید. از این رهگذر، ضمن کوشش در درک منظر عارف انگلیسی، دیدگاه مشترک میان این دو عارف تأثیرگذار بررسی می‌گردد. فرجام آنکه، عطار نیشابوری، اشتیاق آدمی برای وصول به حضرت حق را گذشتن از بادیه‌ها و بیابان‌های سوزان و سرانجام رسیدن به مرتبه حیرت می‌داند و عارف مسیحیِ زیسته در میدلَندزِ پُربارانِ انگلستان، این وصول را پرواز و گذر از میان انبوه ابرهای تیره ندانستن می‌داند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - «بررسی رابطه حقیقة محمدیة با حضرت محمد در مکتب ابن‌عربی با تکیه بر قرائت شارحان»
سیده زهرا موسوی بایگی سید مرتضی حسینی شاهرودی عباس جوارشکیانشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402یکی از مباحث اساسی در عرفان نظری و به ویژه در قرائت محی‌الدین‌بن عربی، مسئله حقیقة محمدیة است. بدلیل وساطت این حقیقت فراگیر، میان حق و خلق، او ارتباطی با حق وارتباطی با خلق دارد. ارتباط حقیقة محمدیة با خلق از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که یکی از مهمترین آنها در اندیش چکیده کاملیکی از مباحث اساسی در عرفان نظری و به ویژه در قرائت محی‌الدین‌بن عربی، مسئله حقیقة محمدیة است. بدلیل وساطت این حقیقت فراگیر، میان حق و خلق، او ارتباطی با حق وارتباطی با خلق دارد. ارتباط حقیقة محمدیة با خلق از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که یکی از مهمترین آنها در اندیشه ابن‌عربی را می‌توان، ارتباط میان حقیقة محمدیة و حضرت محمد‌بن عبدالله، آخرین پیامبر الهی دانست. پژوهش حاضر که بروش تحلیلی نگاشته شده، می‌کوشد بدین پرسش پاسخ دهد که در مکتب محییالدین میان حقیقة محمدیة و حضرت محمد چه ارتباطی برقرار است؟ آیا خاتم الانبیاء، جلوه‌ای از جلوات حقیقة محمدیة است یا آن حضرت، ظهور جسمانی و درعین حال منحصربه فرد این حقیقت فراگیر است؟. براساس استقراء نگارنده برغم وجود اشارات متعدد به پاسخ پرسش مزبوردرآثار شیخ وشارحان ترازاول او، تصریحی براین امروجودنداردامادرآثارپیروان متاخر وی دودیدگاه مختلف ارائه شدهاست؛ برخی رابطه حقیقة محمدیة و حضرت محمد را رابطه‌ای انحصاری می‌دانند درحالی که گروهی دیگر براین باورند که حقیقة محمدیة مصادیق متعددی داشته و براین اساس ظهورجسمانی آن منحصربه حضرت محمد نیست.حاصل بررسی‌های صورت گرفته در این پژوهش آن است که بااتکا بعبارات ابن‌عربی، دیدگاه شیخ را باید قرائت نخست یعنی وجودارتباط خاص وانحصاری میان حقیقة محمدیة وپیامبر خاتمدانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - دیالکتیک هویت و نجات در متون مقدس ابراهیمی
منصور معتمدی یاسر آئین مهدی حسن زادهشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402سنت‌های دینی اغلب دست‌اندرکار هویت‌بخشیدن به ایمان در قالب ایجاد میان‌ذهنیتی راجع به حقیقت و نجات بوده‌اند. این تمهید، نه‌تنها به لحاظ الهیاتی از هسته کانونی پیام دین و عنصر مشروعیت‌بخش آن محافظت می‌کند، در ساحت اجتماعی نیز باعث تمایز اعضای جامعه دینی با دیگران شده و مل چکیده کاملسنتهای دینی اغلب دست‌اندرکار هویت‌بخشیدن به ایمان در قالب ایجاد میان‌ذهنیتی راجع به حقیقت و نجات بوده‌اند. این تمهید، نه‌تنها به لحاظ الهیاتی از هسته کانونی پیام دین و عنصر مشروعیت‌بخش آن محافظت می‌کند، در ساحت اجتماعی نیز باعث تمایز اعضای جامعه دینی با دیگران شده و ملاکی برای داوری درباره انتساب افراد به آن دین پدید می‌آورد. تا آنجا که به متون مقدس ابراهیمی مربوط می‌شود، مختصات رابطه مومنان با خدا، بر تصور آنان نسبت به رستگاری و نیز بر کیفیت ارتباط آنان با دیگر گروه‌های بشری تأثیرگذار بوده و تحول این تصور در طول زمان، باعث پدیدآمدن ایده‌های متفاوتی درباره هویت و نجات در سنت یکتاپرستی گردیده است. در این مقاله، با استفاده از روش معناشناختی ایزوتسو، میدان معنایی هویت و نجات در کتاب مقدس عبری، عهد جدید و قرآن بررسی شده و برای فهم جهان‌‌بینی معناشناختی حاکم بر آنها تلاش شده است. همچنین، به تکامل رویکردهای نجات‌شناختی در هرمنوتیک متون مقدس ادیان ابراهیمی، در قالب بازتفسیر دیالکتیکی میراث معنوی ابراهیم در این سه دین پرداخته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - جستاری بر منابع مالی سازمان روحانیت در یهودیت و مسیحیت
احمد آقایی میبدی محمدرضا کریمی‌والا امیر عباس مهدوی فردشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402تأمین مالی هر سازمانی از مسائل مهم و حتی حیاتی آن است، سازمان روحانیت نیز از این امر مستثنی نیست و بنیان‌گذاران آن، لازم است برنامه و قواعدی را در این جهت طراحی کنند تا سازمان بتواند به وظایف خود به خوبی عمل کند و به اهداف مورد نظر نائل آید. در این تحقیق، که به صورت اسن چکیده کاملتأمین مالی هر سازمانی از مسائل مهم و حتی حیاتی آن است، سازمان روحانیت نیز از این امر مستثنی نیست و بنیان‌گذاران آن، لازم است برنامه و قواعدی را در این جهت طراحی کنند تا سازمان بتواند به وظایف خود به خوبی عمل کند و به اهداف مورد نظر نائل آید. در این تحقیق، که به صورت اسنادی ـ تحلیلی سامان یافته است با بررسی متون مقدس و معتبر دین یهود و مسیح، سیاست اقتصادی و منابع مالی آنها در تأمین بودجه سازمان روحانیت استخراج شده است و دیدگاه های هر دو دین نسبت به سؤال اصلی این پژوهش یعنی شیوه تأمین معاش عالمان دین بررسی، و بیان شده است که اشتغال عالمان به کسب و کار برای تأمین معاش، گرچه به نظر پسندیده می‌رسد؛ اما به صراحتِ هر دو دین، عالمان رسالت سنگینی در تربیت دینی جامعه دارند و اشتغال به غیر آن از جمله کسب و کار از موانع جدی فراروی چنین تکلیفی است، از این‌رو عالمان باید تمام‌وقت در خدمت دین باشند ولی تأمین معاش آنان از وظایف مردم است. عالمان دینی وظیفه رشد و تعالی بُعد روحانی انسان‌ها را به عهده دارند و مردم در مقابل وظیفه تأمین بعد مادی عالمان را. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - نقد علامه طهرانی بر نظریه بی‌نیازی از استاد در سلوک
طاهره فهیمی نجم رضا اسفندیاری اسلامی مهدی نوروزیشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402نیاز یا عدم نیاز به استاد همواره یکی از مسائل مهمی است که در سلوک مطرح است، استاد کسی است که به مسائل راه آگاه بوده و بتواند شاگرد را در طی مسیر سلوک پیش ببرد، دانستن علم فقه و شناخت دقیق شریعت الهی، درک علوم ربانی و شهود از شرایط استاد است و سالک در ابتدای راه به استاد چکیده کاملنیاز یا عدم نیاز به استاد همواره یکی از مسائل مهمی است که در سلوک مطرح است، استاد کسی است که به مسائل راه آگاه بوده و بتواند شاگرد را در طی مسیر سلوک پیش ببرد، دانستن علم فقه و شناخت دقیق شریعت الهی، درک علوم ربانی و شهود از شرایط استاد است و سالک در ابتدای راه به استاد عام و تا پایان راه به استاد خاص نیازمند است.. طریقت و رسیدن به حقیقت به جز از راه شریعت امکان پذیر نیست و مرادی که شریعت بداند مسیر طریقت را هموارتر و سرعت رسیدن مرید را بیشتر خواهد کرد.برخی به لزوم تبعیت از استاد در سلوک اعتقادی ندارند. علامه طهرانی بر نظریه بی‌نیازی از استاد در سلوک نقدهایی دارد وی ضرورت استاد سلوکی، فواید و راه‌های شناخت استاد و همچنین مشکلات و مخاطرات عدم حضور استاد را بیان می کند. علامه طهرانی عدم نیاز به راهنما را در حکم عدم سلوک و سرگردانی می داند و در مراحل مختلف سلوک خویش نیز تبعیت کامل از استاد کامل را مد نظر قرار داده است . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - حالات بدن در سلوک عملیِ مکتب یوگه و طریقة شطاریه با تأکید بر رسالة جواهر خمسة محمد غوث گوالیاری
ملیحه خالق وردی محمود رضا اسفندیار جمشید جلالی شیجانیشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402چکیدهارتباط فرهنگ اسلامی و هندی سابقه ای طولانی دارد. در این میان، تصوف و جریان‌های صوفیانه سهم عمده‌ای در ایجاد چنین ارتباطی داشته‌اند. بررسی‌های تطبیقی پژوهشگران حاکی از آن است که تصوف با مکاتب عرفانی هند بویژه مکتب یوگه تعاملات نزدیکی داشته است و در مواردی می توان نو چکیده کاملچکیدهارتباط فرهنگ اسلامی و هندی سابقه ای طولانی دارد. در این میان، تصوف و جریان‌های صوفیانه سهم عمده‌ای در ایجاد چنین ارتباطی داشته‌اند. بررسی‌های تطبیقی پژوهشگران حاکی از آن است که تصوف با مکاتب عرفانی هند بویژه مکتب یوگه تعاملات نزدیکی داشته است و در مواردی می توان نوعی آمیختگی میان آن دو چه از حیث نظری و چه عملی مشاهده کرد. طریقة شطاریه که از جمله طرق مهم و مشهور تصوف در هند است، به خصوص از زمان شیخ محمد غوث گوالیاری از تمرینات عملی یوگه بیشترین تأثیرپذیری را داشته است. پژوهش حاضر با مطالعة تحلیلی و تطبیقی به روش کتابخانه‌ای، با تأکید بر یکی از مهمترین آثار طریقتی و عرفان عملی شطاریان یعنی جواهر خمسة شیخ محمد غوث گوالیاری، ضمن توضیح روش مراقبه در این طریقه، حالات گوناگون بدن (آسَنَه) در مکتب یوگه را بر اساس متنِ یوگه‌سوتره‌های حکیم مشهور پتنجلی بررسی کند و مشابهت‌های آن با روشهای عملی مراقبه در طریقة شطاریه را که می تواند حاکی از تأثیرپذیری از روشهای مراقبه و آسنه های یوگه باشد، نشان دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - بررسی تحلیلی ارتباط ویشنو با جهان و انسان در بستره ی متون مقدس هندویی
مجتبی زروانی نیلوفر سلمانیشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402در حوزه ی پژوهشهای نظری، تحقیقات متعددی راجع به ویشنو صورت گرفته است، لیکن پژوهش حاضر تلاش دارد سیر تحول رابطه ی ویشنو با جهان و انسان را که مسئله‌ی اصلی این پژوهش است، در متون مقدس هندویی و با نظر به دو دوره‌ی ودایی و پساودایی مورد بررسی قرار دهد. ضرورت این پژوهش وجاهت چکیده کاملدر حوزه ی پژوهشهای نظری، تحقیقات متعددی راجع به ویشنو صورت گرفته است، لیکن پژوهش حاضر تلاش دارد سیر تحول رابطه ی ویشنو با جهان و انسان را که مسئله‌ی اصلی این پژوهش است، در متون مقدس هندویی و با نظر به دو دوره‌ی ودایی و پساودایی مورد بررسی قرار دهد. ضرورت این پژوهش وجاهت ویشنو در هندوئیسم و جایگاه متون مقدس در اندیشه معتقدان آن است. نظر به نشانه‌ها، ارتباط ویشنو با جهان در متون پساودایی علاوه بر دو وجه نگهدارنده‌گی و نجات‌بخشی که متعلق به دوره‌ی ودایی است، وجه هم‌بودگی را نیز شامل می‌شود. همچنین جنبه‌ی لطف و بخشندگی ویشنو که در دوره‌ی ودایی به طوریکسان با قهاریتش مطرح است، در متون پساودایی برجسته می‌شود و بر قهاریتش غلبه می‌یابد. این موضوع عینا در بحث ارتباط ویشنو با انسان وجود دارد. ضمن آنکه ارتباط ویشنو با انسان که در دوره‌ی ودایی بر محور برآورده ساختن نیازهای مادی انسان است، دچار تحول شده و بیشتر بر محور امور معنوی و تکامل روحی انسان قرار می‌گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - پرسش از زیبایی در عرفان یهودی قباله از دیدگاه فلسفه جاویدان
سمیه جلالیان ایرج داداشیشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402زیبایی یکی از مفاهیم بنیادین در عرفان قباله-جریان اصلی سنت عرفانی در دین یهود -است. در این نظریه عرفانی زیبایی یکی از اسماء و تجلیات الهی محسوب می‌شود.اصحاب حکمت خالده نیز به این مفهوم به عنوان یک مفهوم مهم در نظریات عرفانی دوران پیش از مدرن پرداخته‌اند. آنها این مفهوم چکیده کاملزیبایی یکی از مفاهیم بنیادین در عرفان قباله-جریان اصلی سنت عرفانی در دین یهود -است. در این نظریه عرفانی زیبایی یکی از اسماء و تجلیات الهی محسوب می‌شود.اصحاب حکمت خالده نیز به این مفهوم به عنوان یک مفهوم مهم در نظریات عرفانی دوران پیش از مدرن پرداخته‌اند. آنها این مفهوم را در تقابل با تلقی مدرن از آن قرارداده و خداوند را منشأ زیبایی قلمداد میکنند. مسئله پژوهش حاضر چیستی این مفهوم در عرفان قباله با توجه به رویکرد اصحاب حکمت خالده است. سوالات پژوهش عبارتند از زیبایی در عرفان قباله به چه معناست؟ این مفهوم تحت چه مبحثی بیان شده است؟ پژوهش پیش‌رو با رویکرد سنتگرایانه و با رجوع به آراء دانشمند یهودی گرشوم شولم در صدد تحلیل و تبیین مفهوم زیبایی در عرفان قباله است. اهداف پژوهش حاضر تبیین مفهوم زیبایی در عرفان قباله و تشریح مباحثی است که این مفهوم تحت آنها بیان شده است. نتایج نشان می‌دهد که زیبایی در بحث اسماء و صفات الهی مطرح شده و با اصطلاح تیفئرت در ادبیات قباله به‌کار رفته‌است و به معنای هماهنگی، نظم و تعادل است. این هماهنگی و تعادل یک امر جهانشمول است که شامل هماهنگی در صفات باری تعالی، در هستی و در نفس انسان می‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - شناسنامه علمی شماره 33
شماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402
پربازدیدترین مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - فرهنگ‌پذیری و گسترش مسیحیت در چین
احسان غنی فر محمدرضا عدلی بخشعلی قنبریشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402فرهنگ‌پذیری از مفاهیم اساسی در علم ارتباطات است که در گذشته به عنوان یکی از روشهای تبلیغ دین از سوی مبلغان مسیحی به کار گرفته می‌شد. فرهنگ‌پذیری فرایندی را شامل می‌شود که از طریق آن، گروههائی از افراد با فرهنگ‌های متفاوت، تماس مداوم، دست اول و متقابل بایکدیگر برقرار می چکیده کاملفرهنگپذیری از مفاهیم اساسی در علم ارتباطات است که در گذشته به عنوان یکی از روشهای تبلیغ دین از سوی مبلغان مسیحی به کار گرفته می‌شد. فرهنگ‌پذیری فرایندی را شامل می‌شود که از طریق آن، گروههائی از افراد با فرهنگ‌های متفاوت، تماس مداوم، دست اول و متقابل بایکدیگر برقرار می-کنند. در پی این کنش، تغییراتی در الگوهای فرهنگی یک یا هر دو گروه پدید می‌آید. فرهنگ‌پذیری در طی تاریخ، به شیوه‌ای علمی، قابل مشاهده، و تجربی تبدیل شد که می‌توان آن را به صورت علمی مطالعه نمود. فرهنگ‌پذیری به دو روش صورت می‌گیرد: اشاعۀ محرک و اشاعۀ فرهنگی، که تحقق آن با زمان، فضا، روابط اجتماعی، نمادها و قراردادهای جاری در جوامع مرتبط است. از سوی دیگر، امروزه ارتباطات انسانی را به‌واسطۀ مدلهایی تجزیه و تحلیل میکنند، که در این مقاله به دو مدل والز و یانکیلوویچ اشاره کرده‌ایم. یکی از مصداق‌های گسترش دین به واسطۀ فرهنگ‌پذیری رواج مسیحیت در چین است که به واسطۀ فعالیت‌های متیو ریچی در قرن 16 م صورت پذیرفت. ریچی با جذب شدن در فرهنگ چینی از طریق آموختن زبان و رسوم آنان توانست زمینه را برای تعامل جهان مسیحیت با چین فراهم سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - روشِ هرمنوتیکی تیرومولَر (قدیس برجستة هندویی) در تفسیر اسطوره‌های پورانه‌ای بر اساس کتاب تیرومَنتیرَم
ابوالفضل محمودی فاطمه لاجوردی پیمان صمیمیشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402یکی از ویژگی‌های بارز متون کهن هندو، ارائة بسیاری از آموزه‌ها و اعتقادات در شکل و قالبِ داستان‌های نمادین و اسطوره‌ایست. در بسیاری موارد در اثر گذر زمان معانی و محتوای اصلی این اسطوره‌ها به دست فراموشی سپرده شده و بیشتر به شکل ظاهری آنها توجه شده است. در مواجهه با این ب چکیده کاملیکی از ویژگی‌های بارز متون کهن هندو، ارائة بسیاری از آموزه‌ها و اعتقادات در شکل و قالبِ داستان‌های نمادین و اسطوره‌ایست. در بسیاری موارد در اثر گذر زمان معانی و محتوای اصلی این اسطوره‌ها به دست فراموشی سپرده شده و بیشتر به شکل ظاهری آنها توجه شده است. در مواجهه با این برداشت‌های لفظی و سطحی، برخی صاحب‌نظران، فیلسوفان و عارفان هندو این اسطوره‌ها را مجدد تفسیر و تاویل کرده‌اند. هرچند این شروح و تفسیرها با رویکردهای مختلف صورت گرفته است، اما همگی در تلاش هستند تا از حکایات و اسطوره‌های کهن برداشتی معناگرایانه و گاهی عقلانی ارائه دهند. تیرومولَر عارف و فیلسوف بزرگ هندو یکی از همین افراد است. تاثیرات فراوان او بر جریان‌های فکری پس از خودش -به خصوص سنت‌های شیواپرستی- بسیار پراهمیت است. با توجه به اهمیت این تاثیرگذاری، این نوشتار تلاش کرده است زندگی این قدیس و محتوای اثر مهم او کتاب تیرومَنتیرَم را بررسی کرده و سپس با انتخاب برخی از روایات و اسطوره‌های مندرج در این متن، رویکرد هرمنوتیکی او در تفسیرهایی که از اسطوره‌های پورانه‌ای ارائه داده را مورد بررسی قرار دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - «سفر» و «زیارت» در ادیان: مطالعه تطبیقی
محسن شرفایی علی اکبری چناریشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402بیشتر محققان غربی زیارت را در مفهوم اخص و دینی آن سفر زائر به مکان مقدس با انگیزه دینی و در مفهوم گسترده‌تر با انگیزه غیر دینی نیز تعریف کرده‌اند، اما برخی ادیان همچون مسیحیت، اسلام و آیین سیک بر حضور قلبی زائر نزد مزور نیز تاکید کرده‌اند و اصرار بیش از حد بر سفر ظاهری چکیده کاملبیشتر محققان غربی زیارت را در مفهوم اخص و دینی آن سفر زائر به مکان مقدس با انگیزه دینی و در مفهوم گسترده‌تر با انگیزه غیر دینی نیز تعریف کرده‌اند، اما برخی ادیان همچون مسیحیت، اسلام و آیین سیک بر حضور قلبی زائر نزد مزور نیز تاکید کرده‌اند و اصرار بیش از حد بر سفر ظاهری را ضروری ندانسته اند. با سیری در سپهر معانی مختلف لغوی و اصطلاحی زیارت در ادیان ، سفر رکنی از ارکان زیارت است. در مجموع، سفر دو نوع است: سفر آفاقی و سفر انفسی. زائر چه سیر ظاهری داشته باشد و چه سیر درونی، چه با سفر فیزیکی در مکان مقدس حاضر شود و چه در سیر انفسی به وصال معشوق رسد، در هر دو صورت این حضور و رسیدن نیازمند طی سفر است. تبیین جایگاه سفر در زیارت برای متولیان اماکن دینی از دو بعد حائز اهیمت است: در بعد ظاهری باید تمام ملزومات و امکانات مورد نیاز زائر در سه مرحله پیش از سفر، حین سفر تا رسیدن به مکان مقدس، و بعد از سفر را فراهم نمایند. در بُعد باطنی نیز باید به تزکیه درونی زائر و ادب حضور نزد مزور توجه کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - سه کالبد بودا
مریم نوابیشماره 22 , دوره 11 , زمستان 1396مکتب مهایانة بودایی فرضیة تری-کایه یا سه کالبد بودا را در توضیح ماهیت بودا ارائه می‌دهد. بنا بر این فرضیه، بودا دارای سه کالبد می‌باشد که هر کدام در یک مرتبه‌ای از تجلی قرار دارد. مهمترین کالبد بودا، کالبد دهرمه می‌باشد که در حقیقت اساس ماهیت همة اشیاء است و انسان در ع چکیده کاملمکتب مهایانة بودایی فرضیة تری-کایه یا سه کالبد بودا را در توضیح ماهیت بودا ارائه می‌دهد. بنا بر این فرضیه، بودا دارای سه کالبد می‌باشد که هر کدام در یک مرتبه‌ای از تجلی قرار دارد. مهمترین کالبد بودا، کالبد دهرمه می‌باشد که در حقیقت اساس ماهیت همة اشیاء است و انسان در عالی‌ترین سطح از معرفت می‌تواند به این کالبد دست یابد. هر کدام از دو مکتب مهم مهایانه براساس اصول فلسفی خود تفسیرخاصی از دهرمه- کایه دارند. سمبهوگا-کایه، دومین کالبد، جایگاهش در آسمان است و تنها بودی‌ستوه‌ها از آن بهره‌مند می‌باشند. این کالبد بودا در مرتبة پایین‌تر از کالبد دهرمة او می‌باشد. کالبد سوم بودا نیرمانه-کایه است که بودا به واسطة آن خود را به کسانی که دارای درجة پایین‌تری از معرفت هستند متجلی می‌سازد. درنتیجه، بر اساس اعتقادات مکتب مهایانه، بودا نه تنها خود را به صورت شاکیه‌مونی؛ بلکه به صورت‌های مختلف متجلی می‌سازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - ریشه‌های آنیکونیسم در سنت و فرهنگ یهودی و بازتاب آن در دوران مدرن
فرزانه قیاسی نوعی منصور معتمدی مهدی حسن ادهشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402شمایل پرهیزی اصطلاحی نسبتاً جدید و برساخته در دوره‌ی مدرن است که ابتدا برای توصیف هنر یونان باستان ابداع شد ولی بعدا با هدفِ تضییع و تحقیر هنر یهودی متداول گشت. همزمان با توسعه‌ی جنبش‌های ناسیونالیستی در اروپای پس از روشنگری، مورخان هنر با استناد به ممنوعیت تصاویر در فر چکیده کاملشمایل پرهیزی اصطلاحی نسبتاً جدید و برساخته در دوره‌ی مدرن است که ابتدا برای توصیف هنر یونان باستان ابداع شد ولی بعدا با هدفِ تضییع و تحقیر هنر یهودی متداول گشت. همزمان با توسعه‌ی جنبش‌های ناسیونالیستی در اروپای پس از روشنگری، مورخان هنر با استناد به ممنوعیت تصاویر در فرمان دوم، به انتقاد از فقدان هنر بصری و شمایلی در فرهنگ یهود پرداختند. پژوهشهای بعدی و شواهد باستان‌شناسی، عده‌ای از اندیشمندان یهود را متقاعد کرد که فرض شمایل‌پرهیزی یهودی، صرفا منشأ قرن نوزدهمی دارد. بنابراین نوعی دوگانگی در این‌باره به‌وجود آمد و درحالی‌که عده‌ای آن را مورد نکوهش قرار می‌دادند، عده‌ای دیگر به آن همچون فضیلتی اخلاقی و انحصاری در یهودیت می‌نگریستند که در نهایت از طرفی در خدمت اهداف جدلی و سیاست‌های هویتی- ناسیونالیستیِ معاصر قرار گرفت و از سوی دیگر به زمینه‌ای برای هنر انتزاعی قرن بیستم تبدیل شد. با این‌‌حال نمی‌توان انکار کرد که یهودیان در برخی ادوار، به شمایل‌پرهیزی سخت پایبند بوده‌اند.این مقاله با بررسی مهمترین زمینه‌های شکل‌گیری فرهنگ شمایل‌پرهیزی در یهودیت، نشان می‌دهد که این فرهنگ، در دوران پیشا‌مدرن نیز- همچنان‌که در دوران مدرن و پساهولوکاست- بیشتر امری متأثر از شرایط اجتماعی- سیاسی بوده است تا یک منع الهیاتی. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - «بررسی رابطه حقیقة محمدیة با حضرت محمد در مکتب ابن‌عربی با تکیه بر قرائت شارحان»
سیده زهرا موسوی بایگی سید مرتضی حسینی شاهرودی عباس جوارشکیانشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402یکی از مباحث اساسی در عرفان نظری و به ویژه در قرائت محی‌الدین‌بن عربی، مسئله حقیقة محمدیة است. بدلیل وساطت این حقیقت فراگیر، میان حق و خلق، او ارتباطی با حق وارتباطی با خلق دارد. ارتباط حقیقة محمدیة با خلق از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که یکی از مهمترین آنها در اندیش چکیده کاملیکی از مباحث اساسی در عرفان نظری و به ویژه در قرائت محی‌الدین‌بن عربی، مسئله حقیقة محمدیة است. بدلیل وساطت این حقیقت فراگیر، میان حق و خلق، او ارتباطی با حق وارتباطی با خلق دارد. ارتباط حقیقة محمدیة با خلق از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که یکی از مهمترین آنها در اندیشه ابن‌عربی را می‌توان، ارتباط میان حقیقة محمدیة و حضرت محمد‌بن عبدالله، آخرین پیامبر الهی دانست. پژوهش حاضر که بروش تحلیلی نگاشته شده، می‌کوشد بدین پرسش پاسخ دهد که در مکتب محییالدین میان حقیقة محمدیة و حضرت محمد چه ارتباطی برقرار است؟ آیا خاتم الانبیاء، جلوه‌ای از جلوات حقیقة محمدیة است یا آن حضرت، ظهور جسمانی و درعین حال منحصربه فرد این حقیقت فراگیر است؟. براساس استقراء نگارنده برغم وجود اشارات متعدد به پاسخ پرسش مزبوردرآثار شیخ وشارحان ترازاول او، تصریحی براین امروجودنداردامادرآثارپیروان متاخر وی دودیدگاه مختلف ارائه شدهاست؛ برخی رابطه حقیقة محمدیة و حضرت محمد را رابطه‌ای انحصاری می‌دانند درحالی که گروهی دیگر براین باورند که حقیقة محمدیة مصادیق متعددی داشته و براین اساس ظهورجسمانی آن منحصربه حضرت محمد نیست.حاصل بررسی‌های صورت گرفته در این پژوهش آن است که بااتکا بعبارات ابن‌عربی، دیدگاه شیخ را باید قرائت نخست یعنی وجودارتباط خاص وانحصاری میان حقیقة محمدیة وپیامبر خاتمدانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - حالات بدن در سلوک عملیِ مکتب یوگه و طریقة شطاریه با تأکید بر رسالة جواهر خمسة محمد غوث گوالیاری
ملیحه خالق وردی محمود رضا اسفندیار جمشید جلالی شیجانیشماره 1 , دوره 17 , تابستان 1402چکیدهارتباط فرهنگ اسلامی و هندی سابقه ای طولانی دارد. در این میان، تصوف و جریان‌های صوفیانه سهم عمده‌ای در ایجاد چنین ارتباطی داشته‌اند. بررسی‌های تطبیقی پژوهشگران حاکی از آن است که تصوف با مکاتب عرفانی هند بویژه مکتب یوگه تعاملات نزدیکی داشته است و در مواردی می توان نو چکیده کاملچکیدهارتباط فرهنگ اسلامی و هندی سابقه ای طولانی دارد. در این میان، تصوف و جریان‌های صوفیانه سهم عمده‌ای در ایجاد چنین ارتباطی داشته‌اند. بررسی‌های تطبیقی پژوهشگران حاکی از آن است که تصوف با مکاتب عرفانی هند بویژه مکتب یوگه تعاملات نزدیکی داشته است و در مواردی می توان نوعی آمیختگی میان آن دو چه از حیث نظری و چه عملی مشاهده کرد. طریقة شطاریه که از جمله طرق مهم و مشهور تصوف در هند است، به خصوص از زمان شیخ محمد غوث گوالیاری از تمرینات عملی یوگه بیشترین تأثیرپذیری را داشته است. پژوهش حاضر با مطالعة تحلیلی و تطبیقی به روش کتابخانه‌ای، با تأکید بر یکی از مهمترین آثار طریقتی و عرفان عملی شطاریان یعنی جواهر خمسة شیخ محمد غوث گوالیاری، ضمن توضیح روش مراقبه در این طریقه، حالات گوناگون بدن (آسَنَه) در مکتب یوگه را بر اساس متنِ یوگه‌سوتره‌های حکیم مشهور پتنجلی بررسی کند و مشابهت‌های آن با روشهای عملی مراقبه در طریقة شطاریه را که می تواند حاکی از تأثیرپذیری از روشهای مراقبه و آسنه های یوگه باشد، نشان دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی تطبیقی آداب تدفین و بنای بر قبور مردگان در ادیان ابراهیمی
الهه شاه پسند ولی عبدی فاطمه حسین زاده جعفریشماره 2 , دوره 16 , زمستان 1401طبق برخی احادیث منسوب به پیامبر(ص)، نهی از بنای بر قبور، با عملکرد یهودیان و مسیحیان ارتباط یافته است. بررسی تطبیقیِ صورت کلّی‌تر این مسأله یعنی نحوۀ تعامل پیروان هر دین با جسدوقبرمردگان هم‌کیش خود و نیز ساخت هرگونه سازه بر مقابر آنان در ادیان ابراهیمی، می‌تواند به تبیی چکیده کاملطبق برخی احادیث منسوب به پیامبر(ص)، نهی از بنای بر قبور، با عملکرد یهودیان و مسیحیان ارتباط یافته است. بررسی تطبیقیِ صورت کلّی‌تر این مسأله یعنی نحوۀ تعامل پیروان هر دین با جسدوقبرمردگان هم‌کیش خود و نیز ساخت هرگونه سازه بر مقابر آنان در ادیان ابراهیمی، می‌تواند به تبیین بهتری از این اخبار بیانجامد. درنتیجۀ این بررسی می‌توان گفت در عین شباهت زیاد این ادیان در این مسأله، تفاوت‌هایی نیز وجود دارد؛ در یهودیّت و مسیحیّت، بین ظهور دین و روی آوردن پیروان آن به زیارتگاه ساختن از مقبرۀ رجال دینی فاصلۀ قابل‌توجّهی وجود دارد؛ یهودیان زمانی بدان روی آوردند که از اقامتگاه اصلی خود کوچ کرده و با دیگر فرهنگ‌ها ارتباط یافتند. در مسیحیّت نیز انگیزه‌های متعدّدی وجود داشته که به نظر می‌رسد کوشش تدریجی برای کاستن از اهمیّت معبد اورشلیم از مهمترینِ آنها بوده است. امّا در دین اسلام، شواهد زیارت قبور و بنای سازه‌های عبادی در اطراف آنها به دوران پیامبر(ص) باز می‌گردد. حتی طبق اخبار، فرمان نهی از زیارت قبور که به پیامبر(ص) منسوب است، از سوی خود ایشان لغو شده است. گویی دلیل نهی پیشین، چیزی جز مبارزه با زمینۀ فکری موجود در رفتارهای پیشااسلامی ازجمله برخی جلوه‌های فرهنگی یهودیّت، مسیحیّت و جاهلیّت نبوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - سلوک صوفیانه و مسؤولیّت اجتماعی: بررسی آراء و رفتار اجتماعی- فرهنگی حاج ملّاعلی نورعلیشاه گنابادی
محمدعلی طاوسی محمودرضا اسفندیارشماره 2 , دوره 16 , زمستان 1401تأثیر تصوّف و آموزه‌هایش بر فعّالیت‌های اجتماعی- فرهنگی متصوّفه و مقولاتی نظیر عزلت و بنای خانقاه‌ها که از مستحسنات صوفیه محسوب شده‌‌اند، در شمار موضوعات مورد بحث برخی محقّقین دوره جدید در ایران است. نعمت‌اللّهیه از سلاسل مهمّ تصوّف در ایران می‌باشد که تأمّل در آن دسته چکیده کاملتأثیر تصوّف و آموزه‌هایش بر فعّالیت‌های اجتماعی- فرهنگی متصوّفه و مقولاتی نظیر عزلت و بنای خانقاه‌ها که از مستحسنات صوفیه محسوب شده‌‌اند، در شمار موضوعات مورد بحث برخی محقّقین دوره جدید در ایران است. نعمت‌اللّهیه از سلاسل مهمّ تصوّف در ایران می‌باشد که تأمّل در آن دسته از عقاید و رفتارهای مشایخ این طریقه که ارتباط با امور مدنی پیدا می‌کند، می-تواند به درک درستی از نسبت میان سلوک صوفیانه و مسؤولیّت اجتماعی رهنمون شود. بنابراین در نوشتار حاضر، برای نخستین‌بار به تحلیل برخی آراء و رفتارهای اجتماعی- فرهنگی حاج ملّاعلی نورعلیشاه گنابادی (1284ق./ 1867م.- 1337ق./ 1918م.) از پیران نامور نعمت‌اللّهیه در اواخر عصر قاجار می‌پردازیم.در این جستار، پس از توضیح درخصوص مفهوم مسؤولیت اجتماعی، به‌طور خلاصه بعضی آراء برجسته درباره نقش اجتماعی- فرهنگی صوفیان، بررسی می‌گردد. آنگاه برای تبیین موضوع، ضمن تحلیل مسأله چلّه‌نشینی نورعلیشاه و شرح تأسیس خانقاه مزارسلطانی بیدخت توسّط وی، به برخی فعّالیت‌های فرهنگی، اجتماعی‌اش پرداخته‌می‌شود.نتیجه مقاله آن است که حاج ملّاعلی گنابادی همچون بسیاری دیگر از بزرگان تصوّف، موفّق به جمع بین ظاهر و باطن شده و اهتمامش در رعایت دستورات طریقتی، مانع از حضور سودمند و مؤثّرش در جامعه نشده‌است. این پژوهش توصیفی- تحلیلی، براساس روش کتابخانه‌ای و منابع دسته اوّل می‌باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - رویکرد اجتماعی شیخ احمد جام به اصناف دینی عصر خود
محمود شیخ زهرا امیرخانشماره 24 , دوره 12 , تابستان 1397در نوشته های احمد جام (قرن 5-6 ق) افزون بر مباحث عرفانی، به مسائل اجتماعی نیز توجه شده است. این مقاله می کوشد با روش تحلیل محتوا، رویکرد او را به اصناف دینی عصرش تبیین کند. برای تبیین رویکرد او به اصناف دینی عصرش، ابتدا الگوهای شخصیتی مورد اشارة او از آثار مهمش استخرا چکیده کاملدر نوشته های احمد جام (قرن 5-6 ق) افزون بر مباحث عرفانی، به مسائل اجتماعی نیز توجه شده است. این مقاله می کوشد با روش تحلیل محتوا، رویکرد او را به اصناف دینی عصرش تبیین کند. برای تبیین رویکرد او به اصناف دینی عصرش، ابتدا الگوهای شخصیتی مورد اشارة او از آثار مهمش استخراج شد و سپس با احصا، تحلیل و دسته بندی اوصافی که برای هر دسته برشمرده و نقدهایش بر آنان، تبیین شده است. در آثار او با سه گروه شخصیتی مواجهیم که عبارتند از: 1. گروهی کاملاً مقبول و الهی مانند زاهد، عارف، حکیم و...؛ 2. گروه گاه نامقبول و گاه مقبول مانند صوفی، مرید، درویش و ...؛ و 3. کاملاً نامقبول مانند قاری، مفتی، خواجه امام و .... این گروه ها نشان می دهد که ذهن او به دو دستة متصوفه و اصحاب علوم ظاهری معطوف بوده است و به اصناف دیگر (بازاریان و امرا) بی توجه بوده است. از اوصافی که او برای این دسته ها برمی شمرد، چنین برمی آید که اساس نگرش او به جامعه اش، بناشده بر معنویت و اخلاق است و نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی، حساسیت چندانی نداشته و ریشة مشکلات اجتماعی را هم در مسائل اخلاقی و معنوی می دیده است. پرونده مقاله
