-
مقاله
1 - تفرد در سعدیتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 15 , تابستان 1402از مهم ترین بخش های قابل توجه در حوزۀ روان شناسی ادبی، بخشی است که در آن به تحلیل فرآیندهای روانی ذهن پرداخته می شود. در این بخش که از آن با عنوان روان شناسی تحلیلی یاد می شود، بنیانگذار سوئیسی آن یعنی کارل گوستاو یونگ، ذهن را از حیطه بندی روان شناسان پیش از خود از چکیده کاملاز مهم ترین بخش های قابل توجه در حوزۀ روان شناسی ادبی، بخشی است که در آن به تحلیل فرآیندهای روانی ذهن پرداخته می شود. در این بخش که از آن با عنوان روان شناسی تحلیلی یاد می شود، بنیانگذار سوئیسی آن یعنی کارل گوستاو یونگ، ذهن را از حیطه بندی روان شناسان پیش از خود از جمله استادش، فروید، فراتر برد و بخشی به عنوان ناخودآگاه جمعی را به آن تحلیل ها افزود. او معتقد بود که انسان از حدود فردی خود می گذرد و به جهان ناخودآگاه جمعی گام می گذارد. آنچه که یونگ را از دیگر هم ترازانش در ارائۀ بحث ناخودآگاه جمعی جداکرد، توجه به صورت ازلی یا کهن الگو بود. یعنی چیزی که یونگ معتقد بود باعث شکل دادن به شخصیت و رفتار ما و همچنین عامل تفاوت ما بواسطۀ این شکل گیری شخصیت و رفتارمان از دیگران می شود. سعدی نیز چون دیگر آدمیان تحت تاثیر این کهن الگوها بوده و با استناد به برخی منابع و مطالعات کتابخانه ای می توان ادعا داشت که او نیز متاثر از این کهن الگوها، البته به شکلی ناخودآگاه دست به آفرینش های ادبی و خلق حکایات پرمغز ادبی می زده است. از مهم ترین کهن الگوهای تاثیرگذار روی سعدی، کهن الگوی سایه بوده است، ولی آنچه که سعدی را از دیگران متمایز می کند، رندانگی او در کتمان و پنهان کردن تاثیر این کهن الگو بر روی رفتار و شخصیت اوست. پرونده مقاله -
مقاله
2 - زن و جایگاه اجتماعی او در حوزۀ خانواده و اجتماع (براساس آثار زویا پیرزاد)تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 13 , پاییز 1400نویسندگان زن طی چند دهۀ اخیر توانستهاند مسائل اجتماعی، فرهنگی و عاطفی مربوط به زن را در آثار خود به خوبی منعکس کنند. از جمله مضامینی که در آثار آنان به چشم میخورد، مردسالاری، روزمرگی و تنهایی، تلاش برای هویّتیابی و ... است. زویا پیرزاد یکی از نویسندگان زن معاصر به خ چکیده کاملنویسندگان زن طی چند دهۀ اخیر توانستهاند مسائل اجتماعی، فرهنگی و عاطفی مربوط به زن را در آثار خود به خوبی منعکس کنند. از جمله مضامینی که در آثار آنان به چشم میخورد، مردسالاری، روزمرگی و تنهایی، تلاش برای هویّتیابی و ... است. زویا پیرزاد یکی از نویسندگان زن معاصر به خوبی توانسته زن و دنیای زنانه را با اندیشه و قلمی زنانه به تصویر بکشد. در آثار او شخصیّت اصلی و محوری، زن است. زنی با تمام دغدغهها و مسائل مربوط به دنیای زنانه. برخی از زنان آثار پیرزاد مانند زنان در رمان عادت میکنیم، حالت منفعلانه در پیش گرفته و صبورانه در برابر مشکلات سر خم میکنند. اما برخی دیگر با اراده در صدد رفع و حل مسائل زندگی فردی و اجتماعی و تثبیت جایگاه خود هستند. در این پژوهش به زن و جایگاه اجتماعی او با روش توصیفی- تحلیلی در آثار این نویسنده پرداخته میشود. پرونده مقاله -
مقاله
3 - تحلیل رمان «خانۀ پریان» اثر تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند فردیت یونگتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 13 , تابستان 1400تحلیل رمان معاصر از رهگذر الگوی فرایند فردیت بر اساس آرای کارل گوستاو یونگ، از رویکردهای مهم نقد کهنالگویی است. این الگو دربارۀ جریان رشد، بالندگی و سازشی خودآگاهانه با خود درون سخن میگوید. رویکرد پژوهشی این مقاله تحلیل رمان خانۀ پریان تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند چکیده کاملتحلیل رمان معاصر از رهگذر الگوی فرایند فردیت بر اساس آرای کارل گوستاو یونگ، از رویکردهای مهم نقد کهنالگویی است. این الگو دربارۀ جریان رشد، بالندگی و سازشی خودآگاهانه با خود درون سخن میگوید. رویکرد پژوهشی این مقاله تحلیل رمان خانۀ پریان تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند فردیت یونگ است، زیرا کشف این مفاهیم و میزان استفادۀ آن در نقد ادبی نوین، کاربرد بسیاری دارد. هدف اصلی این تحقیق انطباق سلوک عرفانی شخصیت رضا رضوی با الگوی فرایند فردیت یونگ است که باعث می گردد قهرمان داستان با آنیمای درون خود به وحدت برسد، جنبه های منفی روح خود را تحت کنترل در آورد و با نجات آنیمای روان خویش تولّدی دوباره یابد. این جستار با روش تحلیلی- توصیفی در پی آن است که انسان برای دست یابی به خود درون باید با کهنالگوی نقاب، آنیما یا آنیموس و سایه آشنا وبا آن ها ادغام گردد تا سرانجام بتواند به فرایند فردیت دست یابد. یافته های پژوهش نشان می دهد رضا رضوی، شخصیت اصلی این رمان، به جست وجویی در دنیای درون برای دستیابی به کمال انسانی دعوت می شود. او برای درک خویشتن، تمامی مراحل سلوک آیینی را با شناخت آنیما، دریافت راهنماییهای پیرخرد و مبارزه با جنبههای گوناگون سایۀ خود طی میکند. پرونده مقاله -
مقاله
4 - تحلیل مولفه های فردیت یونگی درداستان زندانی مفلس ازمثنوی معنویتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 1 , سال 14 , بهار 1401یکی از مهمترین و پرکاربردترین روش هایِ نقد ادبی معاصر، نقد کهن الگویی یا نقد اسطوره ای است، که به بررسی ماهیت کهن الگوها و نقش آن ها در ادبیات می پردازد. آرا و نظریات روان شناسان و روانکاوان معاصر، دریچۀ تازه ای را به روی خواننده می گشاید و پیوند آثار ادبی با علوم دیگر چکیده کاملیکی از مهمترین و پرکاربردترین روش هایِ نقد ادبی معاصر، نقد کهن الگویی یا نقد اسطوره ای است، که به بررسی ماهیت کهن الگوها و نقش آن ها در ادبیات می پردازد. آرا و نظریات روان شناسان و روانکاوان معاصر، دریچۀ تازه ای را به روی خواننده می گشاید و پیوند آثار ادبی با علوم دیگر رانشان می دهد. این بینش، باعث آشکار شدن زوایای پنهان یک اثر ادبی یا عرفانی می شود. فرایند فردیت از دیدگاه یونگ، نوعی پختگی و رشد روانی انسان است که؛ لازمۀ رسیدن به آن، تعامل یکپارچۀ تمام ابعادِ روانی شخصیت فرد است؛ نمونۀ بارز این کهن الگوهای سیر فردیت، در مثنوی معنوی که جزو بهترین نمونه های آثار عرفانی می باشد، تجلی یافته است. این مفاهیم در کالبدی از تمثیل ها و نمادها ارائه شده است، که ذهن آگاه و ناآگاه خواننده را درگیر می سازد، بنابراین مثنوی، بستری مناسب برای نقد کهن الگویی می باشد. یونگ و مولانا درصدد هستند، تا راه دستیابی انسان به کمال را به طور عملی ترسیم نمایند؛ مقوله ای که در این پژوهش بر آن تاکید شده است. با فعال شدن کهن الگوها، ارسال فراخوان پیوستگی و یگانگی به قلمرو خودآگاه روان و سیر فردیت یابی آغاز می شود. در داستان زندانی مفلس از دفتر دوم مثنوی، مولفه های فرآیند فردیت، رمزگشایی شده و نشان داده می شود که چگونه با گذر از مشکلات و سایه های درون و انعطاف پذیری پرسونا، بین خودآگاه و ناخودآگاه هماهنگی ایجاد شده است؛ در نهایت با تحلیل رمزهای مولانا با کهن الگوهای یونگی فرآیند فردیت و خودشناسی در زندانی مفلس نشان داده می شود. داده های این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای فراهم آمده و با روش کیفی، تحلیل و توصیف شده است. پرونده مقاله -
مقاله
5 - تحلیل باستان گرایی در اشعار سیاوش کسرایی و نصرت رحمانیتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 1 , سال 16 , بهار 1403تحول و نوآفرینی در شعر چه در محتوا و چه در زبان و ساختار آن از راه هنجارگریزی رخ میدهد. هنجارگریزی میتواند از راه آفرینشهای تازه که با ذهن و زبان ادبیات آشنایی ندارد حاصل شود یا آن که با غبارروبی از چهرهی کهن هنجارها که در لاتین به آن آرکائیسم چکیده کامل
تحول و نوآفرینی در شعر چه در محتوا و چه در زبان و ساختار آن از راه هنجارگریزی رخ میدهد. هنجارگریزی میتواند از راه آفرینشهای تازه که با ذهن و زبان ادبیات آشنایی ندارد حاصل شود یا آن که با غبارروبی از چهرهی کهن هنجارها که در لاتین به آن آرکائیسم گفته میشود و در زبان امروزی از آن با عنوان باستان گرایی یاد میکنند، به دست آید. مهمترین جنبهی رستاخیز کلمات در شعر سیاوش کسرایی و نصرت رحمانی باستان گرایی و بهرهگیری از ساختار شعر کهن است. در بین شاعران مورد بحث، کسرایی به استفاده از مصادیق کهن زبان فارسی، چه از نظر واژگان و چه از نظر محتوا اقبال بیشتری نشان میدهد، به طور کلی باستانگرایی در شعر شاعران مورد نظر جایگاه خاصی دارد که به تشخص زبان و بیان شاعرانهی آنها منجر شده است. این پژوهش به بررسی و کاربرد باستانگرایی در اشعار این دو شاعر با روش توصیفی- تحلیلی میپردازد.
پرونده مقاله -
مقاله
6 - تحلیل سیر فردیت یونگی در داستان دقوقی از مثنوی معنویتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 3 , سال 15 , پاییز 1402یکی از مهمترین نظریههایی که معانی درونی و پنهان قصّه را مبنای تفسیر خود قرار داده، نظریۀ روانکاوی است. در عصر حاضر، با پیوند هر چه بیشتر ادبیات و روانشناسی، میتوانیم راهی به سوی کشف معنای نهفته در متون بیابیم. نظریۀ فردیّت یونگ تحقق کهنالگوی خویشتن یعنی تعادل بین چکیده کاملیکی از مهمترین نظریههایی که معانی درونی و پنهان قصّه را مبنای تفسیر خود قرار داده، نظریۀ روانکاوی است. در عصر حاضر، با پیوند هر چه بیشتر ادبیات و روانشناسی، میتوانیم راهی به سوی کشف معنای نهفته در متون بیابیم. نظریۀ فردیّت یونگ تحقق کهنالگوی خویشتن یعنی تعادل بین امور بیرونی و امور درونی که میل به سوی تکامل دارد را در فرد مرور میکند. برآنیم تا با این دیدگاه با خوانشی متفاوت این داستان از مثنوی را بازخوانی نماییم. از آنجا که مولانا عارفی است که دارای ذهن نمادگرا بوده و مثنوی را در قالب یک اثر رمزی سروده است، دارای قابلیت بررسی نقد کهنالگویی است لذا پژوهشِ حاضر سعی بر این دارد؛ با تحلیل محتوا، نمادها و کهنالگوهایِ داستان دقوقی را استخراج نماید و با فهم آنها و تطابق با نمادِ برابر برای آنها، براساس نظریۀ فردیت یونگ، این فرآیند را ترسیم نماید. نتیجه پژوهش حاکی از این است که مولانا در دستیابی به فرایند فردیت در این داستان، تعالی با اصولِ عرفانی را مطرح نموده است و در نهایت هدف مولانا که رسیدن به کمال و خودشناسی است با نظریۀ یونگ همسویی دارد. این پژوهش با روش کتابخانهای ـ اِسنادی، با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی بررسی شده است. پرونده مقاله -
مقاله
7 - مغناطیس زیبایی ،نگاهی به اندیشه های جمال شناسانه سعدی در غزل هایشتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 3 , تابستان 1390در فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
مقاله
8 - تفرد در آثار سعدی در پیوند با سایه، نقاب و آنیماتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 7 , پاییز 1394آثار سعدی به عنوان پارهای از شاهکارهای ادب فارسی، ریشه در اندیشهها و باورهای کهن دارد و از آبشخوری به نام ناخودآگاه جمعی بهرهمند است. هدف این مقاله آن است که نشان دهد آثار سعدی از زاویه دید نقد کهن الگویی، مجموعهی گستردهای از مفاهیم نمادین و آرکی تایپهاست. در این چکیده کاملآثار سعدی به عنوان پارهای از شاهکارهای ادب فارسی، ریشه در اندیشهها و باورهای کهن دارد و از آبشخوری به نام ناخودآگاه جمعی بهرهمند است. هدف این مقاله آن است که نشان دهد آثار سعدی از زاویه دید نقد کهن الگویی، مجموعهی گستردهای از مفاهیم نمادین و آرکی تایپهاست. در این مقاله بر روی کهن الگوهایی چون سایه، نقاب و آنیما تامل شده است. این مقاله بر آن است که ابعاد متنوع و پیچیدهی بازتاب یافته از شخصیت سعدی، در آثارش، نتیجهی تفرد و بزرگ شدن روانی اوست؛ به واقع سعدی ، در آثارش نشان می دهد که چگونه در فرایند پختگی روانی خویش، جنبه های مثبت و منفی روان خود را شناسایی کرده و با آنها برخوردی منطقی داشته است. در پایان، این مقاله به این نتیجه میرسد که این خودشناسی در سعدی منجر به صداقت و شجاعت او ،در بیان ابعاد متنوع روانیاش گشته است. این مقاله با روش تحقیق تحلیلی-توصیفی به انجام رسیده است. پرونده مقاله -
مقاله
9 - نگاهى به عنصرهاى ساختارى داستان حضرت یوسف (ع) در قرآن مجیدتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 1 , سال 5 , بهار 1392در فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
مقاله
10 - جامعه شناسی ادبیات در قلتشن دیوان جمالزادهتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 1 , زمستان 1388در فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
مقاله
11 - قلمرو شوخ طبعیتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 1 , پاییز 1388در فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
مقاله
12 - بررسی ساختار تراژیک داستان رستم و اسفندیارتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 4 , تابستان 1391در فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
مقاله
13 - جمال شناسی شعر امیری فیروزکوهیتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 4 , پاییز 1391در فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
مقاله
14 - تحلیل و بررسی ریخت شناسی داستان هبوط و تعالی درغزلی از دیوان شمستفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 1 , سال 10 , بهار 1397ازویژگی های مولوی در عرصه ی غزل پردازی گنجاندن داستان واره ها در غزل است.او از این طریق روشی نو در القای مفاهیم عرفانی به کار می گیرد. حاصل پیوند این غزل ها با داستان واره ها،غزل روایی است که به مثابه ی ابزاری مناسب برای القای اندیشه های مولانا به کار گرفته می شود.این غ چکیده کاملازویژگی های مولوی در عرصه ی غزل پردازی گنجاندن داستان واره ها در غزل است.او از این طریق روشی نو در القای مفاهیم عرفانی به کار می گیرد. حاصل پیوند این غزل ها با داستان واره ها،غزل روایی است که به مثابه ی ابزاری مناسب برای القای اندیشه های مولانا به کار گرفته می شود.این غزل های روایی حاوی ناب ترین تجربه ی عارفانه است،اندیشه هایی که با روایت شدن؛نه تنها بهتر درک می شوند؛بلکه تأثیرگذاری شان نیز می تواند افزایش یابد.بررسی های مختلفی در طی سالیان اخیر در این غزلیّات صورت گرفته است و افراد زیادی از جنبه های گوناگون به دیوان شمس و مفاهیم گران بهای آن نگریسته اند.امّا ریخت شناسی غزل های او به ندرت انجام گرفته است؛ ریختشناسی دانشی است در حوزه ی مطالعات ادبی که نخستین بار ولادیمیر پراپ آن را برای مطالعه ی قصّهها مطرح نمود.کارکرد ریختشناسی در ادبیّات تفکیک آثار ادبی از یکدیگر و تجزیه ی یک اثر ادبی به اجزای به وجود آورنده ی آن و کشف نقش ها و نقش ویژه های اثر و قوانین حاکم بر آن هاست. مقاله ی حاضر درصدد است با استفاده از روش ریخت شناسی،غزلی از غزلیّات دیوان شمس را به اجزای آن فروکاهد و نقش و کارکرد هر عنصر را مشخّص نماید تا بدین وسیله بتواند به درک طرز تلقّی مولانا از قضیه ی هبوط و تعالی نایل آید. پرونده مقاله -
مقاله
15 - نقد، بررسی و تحلیل تقابل حیرت و یقین در غزلیات عطارتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 11 , زمستان 1398دنیای عرفان، مملو از تقابل هاست؛ این عناصر متقابل که برگرفته از ویژگیِ کلِ هستی و جلوه های متفاوت آن و نیز حالات و تجربیات روحانی شدید و متفاوت عرفا در شرایط روحی مختلف می باشد، زبان عرفان را برای بیان این حالت متناقض، به سوی تقابل سوق داده است. حیرت و یقین، از جمله تقا چکیده کاملدنیای عرفان، مملو از تقابل هاست؛ این عناصر متقابل که برگرفته از ویژگیِ کلِ هستی و جلوه های متفاوت آن و نیز حالات و تجربیات روحانی شدید و متفاوت عرفا در شرایط روحی مختلف می باشد، زبان عرفان را برای بیان این حالت متناقض، به سوی تقابل سوق داده است. حیرت و یقین، از جمله تقابل های عرفانی و یکی از مراحل سیر و سلوک عارفانه است که در آثار شعرا و عرفا به گونه های مختلف تجلّی یافته است. عطار نیز به عنوان شاعری عارف، با کوله باری سرشار از تجارب عرفانی این دو موضوع مهم را به گونه ای صریح و روشن در آثارش منعکس کرده است. این مقاله کوشیده است تقابل حیرت و یقین را در انواع غزلیات عطار به تصویر بکشد. حاصل جستجو این است که نزد عطار، حیرت و یقین دارای حرکتی دایره وار است که در سیر از یقین به حیرت، یقین حاصل شده برای عارف، در نهایت او را به حیرت می کشاند. زیرا، آخرین مرتبة یقین الهی، اعتراف به حیرت در برابر آن هستی مطلق و بی بدیل می باشد. داده های پژوهش به شیوة کتابخانه ای گرد آمده و با روش تحلیلی و توصیفی پردازش شده است. پرونده مقاله -
مقاله
16 - تأملی بر «سخن » در شاهنام هی فردوسیتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 8 , زمستان 1395موضوع مقالهی حاضر بررسی سخن در شاهنامهی فردوسی است. به کارگیری واژهی سخن در مفاهیم مختلف و با بسامدی بالا، یادآور اهمیّت گفتن به مثابه یکی از اضلاع مثلث پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک در شاهنامه است. زیرا فردوسی کاخ بلند نظم خویش را بر شالودهی این مثلث بنیاد نهاد چکیده کاملموضوع مقالهی حاضر بررسی سخن در شاهنامهی فردوسی است. به کارگیری واژهی سخن در مفاهیم مختلف و با بسامدی بالا، یادآور اهمیّت گفتن به مثابه یکی از اضلاع مثلث پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک در شاهنامه است. زیرا فردوسی کاخ بلند نظم خویش را بر شالودهی این مثلث بنیاد نهاد تا تصویری روشن از زندگی شایسته و بایستهی آدمی، در سایه این سه مقولهی بنیادین زندگی،تصویر نماید. فردوسی بیش از دو هزار بار از واژهی سخن به صورتهای بسیط، مشتق و مرکب، در معانی حقیقی و مجازی و همراه با ملایمات و ملازمات آن، در جای جای شاهنامه، استفاده کرده است. نگارنده کوشیده است، پس از بررسی تمامی موارد استعمال آن، نگاه فردوسی را به این دال که فصل ممیّز انسان از حیوان است، با تحلیل و توصیف مدلولهایش، نشان دهد تا تبیین جایگاه آن، در اندیشهی پر دامنهی و جهان بینی حکیم توس، امکانپذیر گردد. اگر چه پژوهشهایی مشابه میتواند نقش و جایگاه هر واژه را در ساختار اثر سترگ این حکیم فرزانه نشان دهد، بی گمان واژهی سخن برای بررسیهایی از این دست اهمیت بیشتری دارد.زیرا سخن نه تنها یگانه ابزار بیان اواست؛ بلکه با تمام شئون و مراتب آگاهی و خرد و دانش و بینش او پیوندی ناگسستنی دارد.گذشته از این بررسی سخن در کلام فردوسی نحوهی کاربرد این واژهی کلیدی را آشکار میسازد و بدین ترتیب اولاً افق فکری فردوسی را به نمایش میگذارد و ثانیاً نشان میدهد که چهگونه شخصیتهای شاهنامه، با سخن گفتن، پرده از رازهای درون خویش برمیگیرند و در نزد مخاطب محبوب یا مطرود میشوند. پرونده مقاله -
مقاله
17 - تجزیه و تحلیل سبک شناسی داستان(قلتشن دیوان)جمال زادهتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 1 , سال 3 , بهار 1390در فایل اصل مقاله موجود است.در فایل اصل مقاله موجود است. پرونده مقاله -
مقاله
18 - فرایند فردیّت سیاوشتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 1 , سال 6 , بهار 1393فرایند فردیّت یکی از اصطلاحات یونگ و به معنی طی مراحل و مراتب رشد برای تحقق خویشتن است. سیاوش یکی از رهیافتگانی است که برای تحققّ خویشتن خویش و رهایی جامعه و انسان از تباهی، از نثار جان خویش در راه اهدافش دریغ نورزید. او در چارچوب یک تقابل جهانی، بر تناقض درون غلبه می چکیده کاملفرایند فردیّت یکی از اصطلاحات یونگ و به معنی طی مراحل و مراتب رشد برای تحقق خویشتن است. سیاوش یکی از رهیافتگانی است که برای تحققّ خویشتن خویش و رهایی جامعه و انسان از تباهی، از نثار جان خویش در راه اهدافش دریغ نورزید. او در چارچوب یک تقابل جهانی، بر تناقض درون غلبه مییابد. مقالهی حاضر شرح فرایند فردیّتیافتگی سیاوش و بازنمود سیر کمالی او از زادن تا مرگ است. این سیر برای طالبان سلامت نفس از چنان اهمیتی برخوردار است که از تاریخ به فرا تاریخ افکنده میشود و به اسطورهیی ماندگار تبدیل میگردد تا همهی آدمیان، فارغ از قید زمان و مکان، به او تأسی جویند. سیاوش مثل یوسف قرآن، زیباست. این زیبایی نه تنها در ظاهر او که در باطنش نیز وجود دارد و جسم او مثل روحش پاک است. به همین دلیل حیطهی زندگیش را به ماورا گسترش میدهد. سفر میکند تا جهان تاریک ناخودآگاهی را بشناسد و آن را زیر فرمان خود درآورد. در این سفر با آنیمای خود برخورد میکند و بخش عاطفی وجود خویش را آشکار میسازد. وقتی فرایند خودشناسی و خودسازی سیاوش به اوج میرسد، برای آن که ارجمندی خود را حفظ کند، شهادت به سراغش میآید و جاودانهاش میکند. در این پژوهش اطلاعات به روش کتابخانهیی گرد آمده و با روش تحلیلی، توصیف شده است. متن داستان سیاوش از مجموعهی دبیر سیاقی انتخاب شده و شمارههای داخل پرانتزها به این متن ارجاع میدهد. پرونده مقاله -
مقاله
19 - تفسیر مرگ در جهان بینی حسین منزویتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 9 , زمستان 1396مرگ ضرورتی حیاتی، همیشه در شرف وقوع ،کاملاً متعلّق به ما و منحصر به فرد است. آنچه که از مرگ می دانیم قطعی یا در حقیقت بخشی از قطعی ترین دانش ما به نظر می رسد. اما این دانش آن را عادی تر یا کم رنگ تر نمی کند.جهان بینی انسان ها در رابطه با مرگ، ریشه در نوع نگاه آنها نسبت چکیده کاملمرگ ضرورتی حیاتی، همیشه در شرف وقوع ،کاملاً متعلّق به ما و منحصر به فرد است. آنچه که از مرگ می دانیم قطعی یا در حقیقت بخشی از قطعی ترین دانش ما به نظر می رسد. اما این دانش آن را عادی تر یا کم رنگ تر نمی کند.جهان بینی انسان ها در رابطه با مرگ، ریشه در نوع نگاه آنها نسبت به زندگی دارد. برخی آن را خواستنی و زیبا دیده اند و برخی زشت و دهشتناک و به خوبی پیداست که نوع پذیرش انسان در رویارویی با مرگ،ریشه در شیوه ی زندگی او دارد و از نوع نگاه او به زندگی سرچشمه می گیرد. حسین منزوی شاعر بلند آوازه ی دهه های چهل و پنجاه این سرزمین است که نام سلطان غزل را به خود اختصاص داد و توانست غزل را بار دیگر از پشت نقاب گمنامی، بیرون بکشد و به آن جلوه ای زیبا و عاشقانه بدهد. منزوی در غزلهایش اشاراتی به مرگ دارد که جهان بینی او را نسبت به این مقوله ی حتمی حیات بشر، نشان می دهد. او گاهی مرگ را بدون چون و چرا می پذیرد و گاهی نیز به مقابله با آن برمی خیزد.با توجه به تناقضاتی که در برخی از غزلهایش در مورد مرگ، دیده می شود، منزوی مرگ را پوچ و بی هدف نمی داند.این مقاله با روش تحلیلی - توصیفی ، بر آن است تا با بررسی غزلیات حسین منزوی به جهان بینی و نوع تفکر و برداشت او از مقوله مرگ در حد توان دست یابد. پرونده مقاله -
مقاله
20 - بررسی ساختار و محتوای حکایتی از اسرار التوحید و مثنوی مولویتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 6 , زمستان 1393نقد مقایسهیی یکی از شیوههای پرکاربرد در نقد ادبی است و به یاری آن میزان دانایی و هنرمندی دو سوی سنجش برای تعیین جایگاه آنان در حوزهی مورد بررسی آشکار میشود. شاید بتوان گفت که همین سنجشهاست که ضرورت توجه به مسألهی سرقات ادبی و نظریهی ادبی بینامتنیت را ایجاب میکند چکیده کاملنقد مقایسهیی یکی از شیوههای پرکاربرد در نقد ادبی است و به یاری آن میزان دانایی و هنرمندی دو سوی سنجش برای تعیین جایگاه آنان در حوزهی مورد بررسی آشکار میشود. شاید بتوان گفت که همین سنجشهاست که ضرورت توجه به مسألهی سرقات ادبی و نظریهی ادبی بینامتنیت را ایجاب میکند. در این مقاله یکی از حکایتهای دفترمثنوی با عنوان مأخذش در اسرار التوحید، مقایسه شده است. نگاهی کوتاه و کلّی به حکایت و شیوه ی حکایتپردازی محمد منور و مولوی و بیان چیستی نقد مقایسهیی و سرقات ادبی و نظریهی ادبی بینامتنی، در مدخل مقاله آمده است تا زیر ساخت موضوعی مقاله و نحوه، میزان و شکل تأثیرپذیری مولوی از محمّد منور و احیاناً با واسطه از عطار در مصیبتنامهی او، مشخص گردد.بر پایه ی این سنجش است که به توانمندی مولانا در حکایت پردازی،پی می بریم پرونده مقاله -
مقاله
21 - لایههای قابل تامل رمان ماه کامل میشود اثر فریبا وفی از منظر سبک شناسی انتقادیتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 6 , تابستان 1393این مقاله در پی آن است که نشان دهد برای کشف گفتمان مسلط و ایدئولوژی حاکم دریک اثر ادبی، چگونه میتوان از رهگذر سبک شناسی انتقادی به این مهم دست یافت.در این مقاله، نخست بر روی مفهوم سبک تأمل کرده و سپس نقبی بر سبک شناسی انتقادی زدهایم و از رهگذر آن، لایههای رمان ماه چکیده کاملاین مقاله در پی آن است که نشان دهد برای کشف گفتمان مسلط و ایدئولوژی حاکم دریک اثر ادبی، چگونه میتوان از رهگذر سبک شناسی انتقادی به این مهم دست یافت.در این مقاله، نخست بر روی مفهوم سبک تأمل کرده و سپس نقبی بر سبک شناسی انتقادی زدهایم و از رهگذر آن، لایههای رمان ماه کامل میشود اثر فریبا وفی را مورد بررسی قرار داده ایم.این پژوهش به روش لایهای انجام شده است. ابتدا لایهی بیرونی و بافت موقعیتی متن مورد بررسی قرار گرفته است و سپس در لایهی روایی و متنی، مسایلی چون کانون سازی، میزان تداوم و جنبههای آن و خردلایههای واژگانی، نحوی و بلاغی با عنوان مؤلفههای سبکی، تجزیه و تحلیل شده است. در پایان مقاله به این نتیجه میرسیم که در این رمان، یکی از مولفهی مهم و معنا دار تقابل است؛ از سوی دیگر، ویژگیهای سبکی متن نظیر تقابل شخصیتها و برجستگی قطب منفی و عدم قطعیت کلام راوی ونیز طنزهای موجود در روایت رمان، نشان دهندهی ایدئولوژی پنهان متن است که عبارت است از وجود خلا در زندگی و احساس سردرگمی راوی و درنتیجه بی ثباتی هویتی،که این امر منجر به عدم یافتن جایگاه مستقل برای راوی در جامعه، به عنوان یک زن مجرد میشود پرونده مقاله -
مقاله
22 - تحلیل و بررسی کنایه در شیرین و خسرو امیر خسرو دهلویتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 10 , پاییز 1397کنایه یکی از مهمترین و زیباترین مباحث علم بیان است که در میان مردم و از زندگی آنان پدید می آید و با زندگی پیوندی ناگسستنی دارد.کنایات میراثی گرانبها از بیان غیر مستقیم اندیشه است که از آغاز تا کنون سینه به سینه منتقل گشته است .از این روی کنایه،در افواه و نوشته های ادبی چکیده کاملکنایه یکی از مهمترین و زیباترین مباحث علم بیان است که در میان مردم و از زندگی آنان پدید می آید و با زندگی پیوندی ناگسستنی دارد.کنایات میراثی گرانبها از بیان غیر مستقیم اندیشه است که از آغاز تا کنون سینه به سینه منتقل گشته است .از این روی کنایه،در افواه و نوشته های ادبی ملت ها،کاربردی فراوان دارد.شاعران نیز از دیرباز بدان توجه داشته و از آن استفاده کرده اند .به جرات می توان گفت شاعری نیست که در اثرش از این ابزار بیان غیر مستقیم،استفاده نکرده باشد. از آنجا که کنایه ،ساختی انعطاف پذیر در زبان فارسی است و در زیر لایه ی ظاهری و لفظی آن، زمینه ای فرهنگی قرار گرفته از این روی نقش اساسی در بیان غیر مستقیم مطالب ونظریات شاعر بر عهده دارد.این مقاله بر آن است تا با بررسی کنایه های منظومه ی شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی نشان دهد که این شاعر پارسی گوی تا چه اندازه با به کارگیری کنایه ،زبان خود را از ابتذال و تکرار مصون داشته و تا چه میزان اندیشه های خود را در آن ریخته و از میان انواع کنایه ،به کدام نوع توجه خاصی داشته است.بررسی ها نشان داد که کاربرد کنایه های مردمی و زبانی در این منظومه،بیشتر از کنایات ابداعی است و هدف شاعر از آوردن کنایه،علاوه بر زیبایی و تاثیر بیشترکلام ،جلوگیری از ملال خواننده در شنیدن سخنان بی پرده و صریح با منطقی عادی است . پرونده مقاله -
مقاله
23 - بررسی عناصر داستانی در افشین و بودلفتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 5 , زمستان 1392تاریخ بیهقی، یکی از آفرینش های کم نظیر ادب فارسی است که قلم توانایِ ابوالفضل بیهقی، به آن بافت داستانی بخشیده است. بیهقی، فضایِ رویدادهای تاریخی را باز میگذارد و با استفاده از عناصری چون شخصیتپردازی، گفتگو، زاویه دیدِ مناسب، بررسی جزییات، توصیف کسان و چیزها و ... نه چکیده کاملتاریخ بیهقی، یکی از آفرینش های کم نظیر ادب فارسی است که قلم توانایِ ابوالفضل بیهقی، به آن بافت داستانی بخشیده است. بیهقی، فضایِ رویدادهای تاریخی را باز میگذارد و با استفاده از عناصری چون شخصیتپردازی، گفتگو، زاویه دیدِ مناسب، بررسی جزییات، توصیف کسان و چیزها و ... نه تنها خوانندگان را به آن فضا نزدیک میگرداند؛ بلکه ارتباطی صمیمانه، نیز، با خوانندگان برقرار می کند. این مقاله سرِ آن دارد که با بررسی عناصر داستان، در حکایت افشین و بودلف، هنر داستان پردازیِ بیهقی را بررسی نماید و نشان دهد که آیا بیهقی، داستان پردازی کرده و یا فقط به عناصر داستان نزدیک شده است؟ برای رسیدن به این مهم، عناصر موجود در حکایت افشین و بودلف را، با نظریه های ادبیات داستانی، مقایسه می نماییم پرونده مقاله -
مقاله
24 - نگاهی به برخی اسمای ذات درآثارسنایی وعطّارتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 1 , سال 7 , بهار 1394اسماءحسنی ،یکی ازاهمّ مباحث علوم قرآنی است که مورد توجّه شاعران و نویسندگان بوده و بازتاب گسترده یی در ادبیّات فارسی، به ویژه در آثار پایه گذاران ادبیّات عرفانی، حکیم سنایی غزنوی و شیخ عطّار نیشابوری؛ داشته است. لذا مقاله ی حاضر؛ به چگونگی بازتاب پرکاربردترین اسمای ذات چکیده کاملاسماءحسنی ،یکی ازاهمّ مباحث علوم قرآنی است که مورد توجّه شاعران و نویسندگان بوده و بازتاب گسترده یی در ادبیّات فارسی، به ویژه در آثار پایه گذاران ادبیّات عرفانی، حکیم سنایی غزنوی و شیخ عطّار نیشابوری؛ داشته است. لذا مقاله ی حاضر؛ به چگونگی بازتاب پرکاربردترین اسمای ذات الهی که تجلّی بیشتری در آثار این دو دارد، همراه با معانی لغوی و اصطلاحی آن ها می پردازد و با آوردن شواهدی ازآثار این دو شاعر ِعارف ؛ موضوع را از جنبه های مختلف شکلی و ماهوی بررسی می کند. سرانجام نتیجه می گیرد که آثار سنایی وعطّار ، منشوری از اسما و صفات خداوند متعال بوده ونام های زیبای حضرت حق از زوایای گوناگون درآن ها بازتابیده است. به ویژه اسمای ذات ، که در سراسر آثارشان تجلّی یافته، به طوری که بعضی ازاین آثاررا می توان آیینه ی تمام نمای اسمای ذات الهی دانست پرونده مقاله -
مقاله
25 - جامعه شناسى ارزشها و ضد ارز شها در اشعار قیصر امین پورتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 1 , سال 5 , بهار 1392در فایل اصل مقاله موجود استدر فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
مقاله
26 - تقابلهاى دوگانه در غزلهاى سعدىتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 4 , زمستان 1391درفایل اصل مقاله موجود استدرفایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله -
مقاله
27 - تحلیل شخصیّت نجمالدّین رازی در مرصادالعباد با تکیه بر کهنالگوی یونگعرفان اسلامی , شماره 1 , سال 20 , بهار 1402کهنالگو، یکی از اصطلاحات بنیادی روانشناسی یونگ است که شامل تصاویر کهن و افکار غریزی موجود در ناخودآگاه جمعی مشترک انسانها است و بهعنوان میراث مشترک بشری در ناخودآگاه فردی و گروهی تمامی انسانها جای دارد. یکی از نمودگاههای اصلی ناخودآگاه بشری و بهتبع آن، کهنالگوها چکیده کاملکهنالگو، یکی از اصطلاحات بنیادی روانشناسی یونگ است که شامل تصاویر کهن و افکار غریزی موجود در ناخودآگاه جمعی مشترک انسانها است و بهعنوان میراث مشترک بشری در ناخودآگاه فردی و گروهی تمامی انسانها جای دارد. یکی از نمودگاههای اصلی ناخودآگاه بشری و بهتبع آن، کهنالگوها، هنر و ادبیّات است؛ از اینرو، امروزه نظریۀ کهنالگو در نقد روانشناسانۀ متون ادبی و صاحبان اثر، کاربرد فراوانی دارد. عارفان، به دلیل گام برداشتن در راه سیر و سلوک و طی کردن مراحل عرفانی و رسیدن به کمال، مستعد ارتباط با ناخودآگاه خویش هستند؛ از اینرو، میتوان با خوانشی متفاوت از خوانشهای معمول در متون عرفانی، از نقد کهنالگویی، در بررسی و تحلیل شخصیّت آفرینندگان ادبی بهره برد. در مقالۀ حاضر، کهنالگوهای سایه، نقاب، آنیما و خود و همچنین چگونگی تبلور هر یک از آنها در شخصیّت نجمالدّین رازی، با توجّه به اثر عرفانی مرصادالعباد، به روش تحلیلی_ توصیفی و بهشیوۀ کتابخانهای مورد نقد و بررسی قرارگرفته است. یافتهها، بیانگر این مطلب است که رازی با گذر از خودآگاهی بهسوی ناخودآگاهی، با جنبههای منفی و مثبت روان خویش روبهرو میشود و با پشت سر گذاشتن ابعاد منفی روان، سایههای درون، برافکندن نقاب و دشواریهای فراوانی که در مسیر خودشناسی و خودسازی داشته، سرانجام به تعادل و تکامل روانی و وحدت همۀ ابعاد وجود و فردانیّت دست مییابد. پرونده مقاله -
مقاله
28 - بررسی و تحلیل انتظار در شعر حسین منزوی از منظر مکتب اسلامی- عرفانیعرفان اسلامی , شماره 2 , سال 18 , تابستان 1400در میان عناصر فکری و اندیشه، مسأله انتظار و آزادیخواهی و ظلم ستیزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است که برگرفته از مکتب شیعی و ادیان آسمانی، به ویژه اسلام است که قدرت خارق العاده ی آن و تأثیرات گسترده اش در مسیر حرکت اجتماعی و سیاسی جامعه ما و نگرش های معرفتی و اخلاقی و عرف چکیده کاملدر میان عناصر فکری و اندیشه، مسأله انتظار و آزادیخواهی و ظلم ستیزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است که برگرفته از مکتب شیعی و ادیان آسمانی، به ویژه اسلام است که قدرت خارق العاده ی آن و تأثیرات گسترده اش در مسیر حرکت اجتماعی و سیاسی جامعه ما و نگرش های معرفتی و اخلاقی و عرفانی در ادوار مختلف، انکار ناپذیر است.منزوی در مجموعه آثار خود در دو قالب شعری غزل و مثنوی بطور صریح به مسئله موعود و انتظار پرداخته است که این بیانگر آن است که وی نیز همانند دیگر منتظران ظهور حقیقت باور قلبی بر این امر داشته است و می توان گفت که حتی در سروده های عاشقانۀ وی نیز نوعی رابطۀ انتظار-امید، تأویل معشوق به مهدی (ع) و قطعی بودن آمدن منجی وجود دارد.در این مقاله تلاش می شود ماهیت مسأله انتظار و آزادی خواهی و مقاومت و ماهیت اعتراض مسئله انتظار در جریان فکری و ظلم ستیزی با تکیه بر غزلیات حسین منزوی مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله -
مقاله
29 - تحلیل داستان »هلال پنداشتن آن شخص خیال را» از مثنوی معنوی براساس مؤلفههای فردیتِ یونگعرفان اسلامی , شماره 5 , سال 18 , زمستان 1400با ظهور نقد ادبی جدید و رویکردهای آن، خوانش متون ادبی از دیدگاه های گوناگون امکان پذیر شد و دریافت معنای متن گسترۀ بیشتری پیداکرد که به کمک آن می توان به شباهتهای معنی دار متون مختلف پی برد. آنچه یونگ با عنوان نقد کهنالگویی و مضامین ناخودآگاه جمعی یاد میکند؛ در روان چکیده کاملبا ظهور نقد ادبی جدید و رویکردهای آن، خوانش متون ادبی از دیدگاه های گوناگون امکان پذیر شد و دریافت معنای متن گسترۀ بیشتری پیداکرد که به کمک آن می توان به شباهتهای معنی دار متون مختلف پی برد. آنچه یونگ با عنوان نقد کهنالگویی و مضامین ناخودآگاه جمعی یاد میکند؛ در روان آدمی نهادینهشده و بهخصوص در آثار ادبی مختلف تجلییافته است. مفاهیم ابداعی یونگ؛ ازجمله کهنالگوهای باستانی مانند نقاب، پیر خرد، سایه ...وطبیعتِ هدفمندِ روانِ انسان، بهسوی تفرّد پیش میروند. در عصر حاضر، با پیوند هرچه بیشتر ادبیات و روانشناسی، مطالعۀ آثار ِادبی با رهیافت نظریات یونگ رونق بیشتری یافته است. یکی از نظریاتی که در این آثار کاربرد دارد، نظریۀ فرآیند فردیّت است؛ که مراحل تکامل فرد را بهصورت علمی مرور می کند. یونگ و مولانا درصدد هستند تا راه دستیابی انسان بهسوی کمال را ترسیم نمایند. پژوهشِ حاضر با این رهیافت سعی دارد؛ با تحلیلِ محتوا، کهن الگوهایِ متنِ داستان شخص خیال بین وعُمَر را استخراج نماید و با فهم آن ها و قراردادنِ برابرنهاد کهن الگوی مناسب، داستان را بازشناسی نماید؛ و متن را براساس مؤلفه های فردیت یونگ تحلیل نماید. این پژوهش به روش کتابخانه ای، با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی انجامگرفته است. پرونده مقاله -
مقاله
30 - بررسی عقل و عشق در اشعار شاه نعمتالله ولیعرفان اسلامی , شماره 5 , سال 19 , زمستان 1401عقل و عشق یکی از اساسی ترین موضوعات در دیوان شاه نعمت الله ولی است. از نظر او عشق ودیعه ای الهی است که در وجود انسان نهاده شده و وسیلۀ رسیدن به کمال و سعادت است. اساس طریقت شاه نعمت الله کشف و شهود است، نه دلیل و برهان. اندیشۀ وحدت وجود در سراسر کلام وی، موج می زند که ب چکیده کاملعقل و عشق یکی از اساسی ترین موضوعات در دیوان شاه نعمت الله ولی است. از نظر او عشق ودیعه ای الهی است که در وجود انسان نهاده شده و وسیلۀ رسیدن به کمال و سعادت است. اساس طریقت شاه نعمت الله کشف و شهود است، نه دلیل و برهان. اندیشۀ وحدت وجود در سراسر کلام وی، موج می زند که به تأثیر از عرفان نظری ابن عربی است. عقل و خردی که شاه ولی با بهره گیری از اشعار عطار، با آن درافتاده، عقل جزئی و معاش است که نه تنها قادر به درک حقیقت عشق نیست بلکه حجاب و مانعی در راه رسیدن به سرمنزل معرفت و عشق حقیقی است. در مقابل، او عقل کلی را نایب خدا دانسته و آن را مدح کرده و معتقد است که این عقل به عنوان اولین مخلوق، یاور عشق است و با روح و جان عشق و جنون عارفانه، عجین گشته و تقابل و تعارضی میان آن دو متصوّر نیست. این پژوهش به شیوۀ کتابخانه ای و به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است پرونده مقاله -
مقاله
31 - بازتاب جلوههای عشق عرفانی در زبان حافظعرفان اسلامی , شماره 4 , سال 15 , پاییز 1397مطالعة دیوان حافظ، در هر شرایطی و برای جستوجوی هر مقولهیی، لذتبخش و آموزنده است. امّا تردید نباید کرد که عشق، در غزلهای آسمانی او، هرگز عطش جستوجوگر را فرونمینشاند؛ بلکه همواره او را تشنهتر میکند. در این مقاله کوشیدهایم یک بار دیگر به این موضوع آشنا بپردازیم و چکیده کاملمطالعة دیوان حافظ، در هر شرایطی و برای جستوجوی هر مقولهیی، لذتبخش و آموزنده است. امّا تردید نباید کرد که عشق، در غزلهای آسمانی او، هرگز عطش جستوجوگر را فرونمینشاند؛ بلکه همواره او را تشنهتر میکند. در این مقاله کوشیدهایم یک بار دیگر به این موضوع آشنا بپردازیم و عواطف و اندیشههای حافظ را با اندیشههای فیلسوفان و عارفان، رویاروی کرده، سهم حافظ را در پیشبرد طریقت عشق، در کنار انبوهی از مسایل که با این عاطفة انسانی، همراه میشوند، نشان دهیم. اطلاعات این مقاله از طریق کتاب و اسناد، گرد آمده و سپس دادههای تحقیق با استفاده از روش توصیفی تحلیل شده است. برای بازنمود اندیشة حافظ در این مقوله، ابتدا به سراغ مباحث کلی عشق رفته و آن را در قالب یک مثلث در دیوان حافظ کاویدهایم. مثلثی که پایهاش عشق و دو ضلع آن معشوق و عاشق است. حاصل کار این است که تمام آن چه بر زبان حافظ جاری شده، محصول تجربههای شخصی اوست و با سخن کسانی که عشق را با عقل توصیف کردهاند، بسیار متفاوت است. پرونده مقاله -
مقاله
32 - بررسی وجهیت فعل در شعرفروغ فرخزاد با تأمل بر وجه التزامیزیباییشناسی ادبی , شماره 5 , سال 14 , پاییز 1402موضوع مقالة حاضر، بررسی وجهیت فعل در شعرفروغ فرخزاد با تامل بر وجه التزامی است. از آنجایی که براساس نظریههای مختلف، وجه افعال، ازجایگاههای بنیادین بازتاب دیدگاه نویسنده است؛ از این رو، از این ابزار، میتوان برای بررسی درونیات و افکار مولف سودجست. هدف این مقاله، بررسی چکیده کاملموضوع مقالة حاضر، بررسی وجهیت فعل در شعرفروغ فرخزاد با تامل بر وجه التزامی است. از آنجایی که براساس نظریههای مختلف، وجه افعال، ازجایگاههای بنیادین بازتاب دیدگاه نویسنده است؛ از این رو، از این ابزار، میتوان برای بررسی درونیات و افکار مولف سودجست. هدف این مقاله، بررسی وجهیت فعل در راستای تبیین نگرش فروغ و کالبدشکافی ژرفای ذهن و روح اوست، تا به این سوال اساسی پاسخ دهد که بازتاب افکار و اندیشههای فروغ فرخزاد در وجه فعل چگونه است و آیا میتوان سمت وسوی حس و شناخت فروغ را در میان وجوه افعال شعرش بازکاوید؟ اهمیت تحقیق در این است که با بررسی و تحلیل وجهیت فعل، به سبک و شناخت و حس فروغ میتوان دستیافت. این مقاله ضمن تحلیل نظریههای گوناگون در مورد وجه فعل، به بررسی وجه افعال در مجموعةتولدی دیگر پرداخته و با ذکر شاهد مثالهایی به این نتیجه میرسد که فروغ در اکثر مواقع از وجه التزامی برای بیان افکار، احساسات نوستالژیک، گریز به روزگار کودکی، بیان حسرتها، آرزوها وشکستها، بهره جسته است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده که پس از جمعآوری شواهد شعری به بررسی و تحلیل آنها پرداخته است. پرونده مقاله -
مقاله
33 - نگرش عرفانی و اساطیری شهرنوش پارسیپور نسبت به زن و جایگاه اجتماعی او براساس رمان زنان بدون مردانادبیات عرفانی و اسطوره شناختی , شماره 4 , سال 19 , زمستان 1402یکی از ابزارهای نشر آگاهی و معنویت در حوزة عرفان و سیر انسان به سمت تعالی، داستانهای عرفانی است. نویسندگان بسیاری در آثار خود سیر انسان به سمت تعالی را با عنوان عرفان و سیروسلوک مورد توجّه قرار دادهاند. شهرنوش پارسیپور یکی از نویسندگانی است که با دیدگاهی عرفانی به زن چکیده کاملیکی از ابزارهای نشر آگاهی و معنویت در حوزة عرفان و سیر انسان به سمت تعالی، داستانهای عرفانی است. نویسندگان بسیاری در آثار خود سیر انسان به سمت تعالی را با عنوان عرفان و سیروسلوک مورد توجّه قرار دادهاند. شهرنوش پارسیپور یکی از نویسندگانی است که با دیدگاهی عرفانی به زندگی شخصیتهای داستانی مینگرد و جاودانگی در حقیقت را به تصویر میکشد. رمان زنان بدون مردان، از آثار مهم شهرنوش پارسیپور است که با بهرهگیری از بنمایههای عرفانی به خلق شخصیت زنان داستان پرداخته است. هدف پژوهش حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی، بررسی نگرش اجتماعی و عرفانی شهرنوش پارسی پور در رابطه با زن و جایگاه اجتماعی او بر اساس رمان زنان بدون مردان، میباشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر یک از شخصیتهای داستان زنان بدون مردان را میتوان نمایندۀ قشری از جامعه زنان دانست؛ زنانی که با رسیدن به مرحلۀ خودشناسی و سیر در انفاس خود سعی در شناخت حقیقت وجودی خود دارند و با پاکی درون، در پی جاودانگی و حقیقت هستند. پرونده مقاله -
مقاله
34 - تعامل زبان و معنا در سوانح احمد غزالی بر پایه نظریه ارتباطی یاکوبسنادبیات عرفانی و اسطوره شناختی , شماره 2 , سال 11 , تابستان 1394زبان تنها ابزار انسان برای بیان دقیق جهان تجربی او است. هر کس جهان را به گونهای خاص درمییابد و آن را با زبانی ویژه گزارش میکند. با توجه به این اصل میپنداریم که زبان در سوانح، بیانگر تجربیات منحصر به فرد احمد غزالی است. در این مقاله برای تعیین دقیق جایگاه پیام زیباش چکیده کاملزبان تنها ابزار انسان برای بیان دقیق جهان تجربی او است. هر کس جهان را به گونهای خاص درمییابد و آن را با زبانی ویژه گزارش میکند. با توجه به این اصل میپنداریم که زبان در سوانح، بیانگر تجربیات منحصر به فرد احمد غزالی است. در این مقاله برای تعیین دقیق جایگاه پیام زیباشناختی متن سوانح، آن را با توجه به نظریه ارتباط یاکوبسن بررسی و تحلیل میکنیم تا نشان دهیم زبان در این کتاب، اگرچه برای ایجاد ارتباط به کار رفته است، در آن معنا و دریافت آن به تأخیر میافتد. از آن روی که ابزارهای زیباییشناختی زبان، در به تأخیر انداختن معنا و دریافت آن مؤثرند، در بررسی نقش ادبی متن به برجستهترین ابزارهای تبدیل زبان به ادبیات، نظیر حکایت، تمثیل، تشبیه، استعاره و تشخیص به اختصار اشارت رفته است. پرونده مقاله -
مقاله
35 - فردیّت عشق در غزلیّات منزویبهارستان سخن , شماره 2 , سال 18 , تابستان 1400چکیده تا پیش از عصر مشروطیّت، معشوق شعر فارسی، غالباً با سیمایی کلّی، مبهم، فاقد هویّت عینی و غرق در هالهای از تقدّس و رازناکی در شعر شاعران تجلّی مییافت. امّا از عصر مشروطه با ظهور گفتمانهای تازه، از جمله توجّه به جایگاه زن و فردیّت او در عرصۀ جامعه و خانواده، ماهی چکیده کاملچکیده تا پیش از عصر مشروطیّت، معشوق شعر فارسی، غالباً با سیمایی کلّی، مبهم، فاقد هویّت عینی و غرق در هالهای از تقدّس و رازناکی در شعر شاعران تجلّی مییافت. امّا از عصر مشروطه با ظهور گفتمانهای تازه، از جمله توجّه به جایگاه زن و فردیّت او در عرصۀ جامعه و خانواده، ماهیّت معشوق دگرگون شد و چهرهای ملموس و عینی یافت، آن معشوق رازآمیز، آرمانی و آسمانی، مبدّل به معشوقی زمینی و این جهانی شد با جلوههای مادّی و محسوس. در کنار گونههای متنوّع معشوق که در میراث شعری یک قرن اخیر تجلّی یافتهاند؛ به تبع توجّه به نقش زن و باز تعریف نظام خانواده، به گونهای دیگر از معشوق مواجهایم که همانا همسر واقعی شاعر است. معشوقی که وجود تابوهای فرهنگی و اخلاقی و نیز دیگر عوامل اجتماعی از جمله فاصلۀ موجود بین عشق و زناشویی، مانع ظهور و بروز آن در اشعار عاشقانۀ کلاسیک میشد. در این مقاله، به شیوۀ تحلیلی – توصیفی در پی باز نمودن ابعاد و آفاق این گونه عشقورزی در غزلیّات حسین منزوی از منظر فردیّت عشق، بودیم و به این نتیجه رسیدیم که در پرتو تغییر و تکامل ساختارهای فکری و فرهنگی و نیز تحوّل در نظام زیبایی شناختی شعر معاصر، فردیّت در جایگاه درخور تأمّلی قرار گرفته است. پرونده مقاله -
مقاله
36 - همانندیهای حکمت نوافلاطونی و اسرارنامة عطّار نیشابوریبهارستان سخن , شماره 2 , سال 19 , تابستان 1401فلوطین پس از ارسطو و افلاطون، تأثیرگذارترین فیلسوف یونان بر فلاسفۀ مسلمان است. از او به عنوان مهم ترین نمایندۀ مکتب نوافلاطونی یاد شده است. این نظام فلسفی در قرن سوم میلادی، به یمن اندیشه های والای این فیلسوف، به رشد و بالندگی رسید و توانست سال های زیادی در غرب و شرق رو چکیده کاملفلوطین پس از ارسطو و افلاطون، تأثیرگذارترین فیلسوف یونان بر فلاسفۀ مسلمان است. از او به عنوان مهم ترین نمایندۀ مکتب نوافلاطونی یاد شده است. این نظام فلسفی در قرن سوم میلادی، به یمن اندیشه های والای این فیلسوف، به رشد و بالندگی رسید و توانست سال های زیادی در غرب و شرق رواج یابد. تعامل حکمت نوافلاطونی با فلسفه و عرفان اسلامی موجب شد، اندیشمندان و عارفان مسلمان به دلیل نگرش عرفانی نوافلاطونی ها، در آثار خود از تعالیم آنان استفاده کنند. هدف این مقاله، به تصویر کشیدن اندیشه های مشترک فلوطین با افکار عطّار نیشابوری است. نگارنده در این مقاله تلاش دارد با ذکر شواهد شعری متعدّد از منظومۀ اسرارنامه، به عنوان بخشی از نتایج پژوهش نشان دهد که عطار، در این مثنوی به موضوعاتی نظیر؛ وحدت گرایی، عقل، روح، سریان عشق، سیر و سلوک عارفانه، نظام احسن و ... اشاره کرده که پیش تر در آثار فلوطین آمده است. با بررسی این اشتراکات، میزان دقیق مشابهت های اندیشه های نوافلاطونی با آرای عطّار نمایان شد. برای تحلیل دادههای تحقیق، از روش توصیفی استفاده شده است. پرونده مقاله -
مقاله
37 - عرفان و تصوف، وحدت بخش فرق اسلامی(با تکیه بر اسرارالتوحید)عرفان اسلامی , شماره 80 , سال 21 , تابستان 1403تصوف اسلامی، متأثر از فرهنگ اقوامی چون عیسوی، برهمایی و بودایی با هدایت به معرفت نفس، انسان ها را به فرهنگ نوینى فرا خواند که در پرتو آن تمدنی کهن شکفته گردید. دلزدگی مسلمانان خسته از سوء استفاده های مذهبی خلفای وقت، موجب گرایش مردم به سبک و سیاقی جدید به نام «تصوف» ش چکیده کاملتصوف اسلامی، متأثر از فرهنگ اقوامی چون عیسوی، برهمایی و بودایی با هدایت به معرفت نفس، انسان ها را به فرهنگ نوینى فرا خواند که در پرتو آن تمدنی کهن شکفته گردید. دلزدگی مسلمانان خسته از سوء استفاده های مذهبی خلفای وقت، موجب گرایش مردم به سبک و سیاقی جدید به نام «تصوف» شد. تصوف که آغوش مهر و انسانیت را به همگان گشوده بود، باور داشت هر دینی که آدمی را به انسانیت نزدیک کند، راه روشنایی و درستی است. بنابراین ابوسعید که در عصر خود پرچمدار فرهنگ آشتی و صلح بود، توانست در جریان سازی فرهنگی و اجتماعی قرن پنجم در شکل گیری نگرش صوفیانه و انسان دوستانه در اجتماع نقش بسزایی داشته باشد. جستار حاضر با روش سندکاوی، به شیوه ی تحلیلی- توصیفی، با استناد بر اسرارالتوحید، و با نظر به رویکرد «اصالت عمل»، به بررسی تأثیر اندیشه های صوفیانه و سیاست گذاری های عرفان و تصوف در اوضاع سیاسی و اجتماعی قرن پنجم می پردازد تا دستاوردهای تصوف را در جامعه ی ابوسعید واکاوی نموده و به این نتیجه برسد که آموزه های صوفیانه توانست در عمل حقیقت یابد و مسیر رشد و تعالی جامعه ی ابوسعید را هموار نماید. در این پژوهش هدف بررسی تآثیرات اجتماعی آموزه های صوفیانه شیخ میهنه در عصر اوست. کلیدواژهها: آموزه های صوفیانه، تصوف، اصالت عمل،اجتماع. پرونده مقاله