فهرست مقالات شهین اوچاق علیزاده


  • مقاله

    1 - مقایسه عنصر بلاغی حس آمیزی در شعر رهی معیری و دیوان عبدالوهاب البیاتی بر اساس نظریه اولمن
    مطالعات ادبیات تطبیقی , شماره 4 , سال 16 , پاییز 1401
    حس آمیزی در آفرینش و خلق نگاره ها و شمایل زیبای شعری و مضمون آفرینی نو به شاعر کمک می کند.این آرایه با انعکاس عواطف و احساسات شاعر و شکستن حد و مرز میان حواس، سبب گسترش معانی و قدرت کلام گوینده می شود و با ایجاد موسیقی معنوی به تاثیر بر مخاطب خود می افزاید. سابقه طولانی چکیده کامل
    حس آمیزی در آفرینش و خلق نگاره ها و شمایل زیبای شعری و مضمون آفرینی نو به شاعر کمک می کند.این آرایه با انعکاس عواطف و احساسات شاعر و شکستن حد و مرز میان حواس، سبب گسترش معانی و قدرت کلام گوینده می شود و با ایجاد موسیقی معنوی به تاثیر بر مخاطب خود می افزاید. سابقه طولانی به کارگیری این آرایه چه در ادب فارسی و چه در سروده های شاعران عرب، نشان از اهمیت و ارزش آن دارد که به مرور زمان گاه کم رنگ شده است اما هیچ گاه به طور کامل محو نگردیده است و در دوره معاصر با استقبال گسترده شاعران مواجه شده است و در کار برخی از آنان اساس سبک و خلاقیت شعری قرار گرفته است.این پژوهش، درنگ و تاملی است در به کارگیری این صنعت زیبای ادبی در شعر دو شاعر معاصر ایرانی و عرب( رهی معیری و عبدالوهاب البیاتی) تا حس آمیزی های استخراج شده در اشعارشان از نظر چگونگی ترکیب حواس و بسامد استفاده هر کدام از آن ها مورد بررسی قرار گیرد و سپس این ترکیبات حس آمیز بر اساس نظریه اولمن زبان شناس مجار و به صورت تطبیقی نگارش شود. روش تحقیق در این پژوهش به شیوه توصیفی، تحلیلی و کتابخانه ای است. نتیجه این پژوهش توجه و علاقه این دو شاعر را در به کارگیری حواس گوناگون و بسامد استفاده از این موهبت شعری را در اشعارشان با توجه به نظریه اولمن مشخص خواهد کرد. پرونده مقاله

  • مقاله

    2 - تحلیل رمان «خانۀ پریان» اثر تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند فردیت یونگ
    تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 13 , تابستان 1400
    تحلیل رمان معاصر از رهگذر الگوی فرایند فردیت بر اساس آرای کارل گوستاو یونگ، از رویکردهای مهم نقد کهن‌الگویی است. این الگو دربارۀ جریان رشد، بالندگی و سازشی خودآگاهانه با خود درون سخن می‌گوید. رویکرد پژوهشی این مقاله تحلیل رمان خانۀ پریان تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند چکیده کامل
    تحلیل رمان معاصر از رهگذر الگوی فرایند فردیت بر اساس آرای کارل گوستاو یونگ، از رویکردهای مهم نقد کهن‌الگویی است. این الگو دربارۀ جریان رشد، بالندگی و سازشی خودآگاهانه با خود درون سخن می‌گوید. رویکرد پژوهشی این مقاله تحلیل رمان خانۀ پریان تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند فردیت یونگ است، زیرا کشف این مفاهیم و میزان استفادۀ آن در نقد ادبی نوین، کاربرد بسیاری دارد. هدف اصلی این تحقیق انطباق سلوک عرفانی شخصیت رضا رضوی با الگوی فرایند فردیت یونگ است که باعث می گردد قهرمان داستان با آنیمای درون خود به وحدت برسد، جنبه های منفی روح خود را تحت کنترل در آورد و با نجات آنیمای روان خویش تولّدی دوباره ‌یابد. این جستار با روش تحلیلی- توصیفی در پی آن است که انسان برای دست یابی به خود درون باید با کهن‌الگوی نقاب، آنیما یا آنیموس و سایه آشنا وبا آن ها ادغام گردد تا سرانجام بتواند به فرایند فردیت دست یابد. یافته های پژوهش نشان می دهد رضا رضوی، شخصیت اصلی این رمان، به جست وجویی در دنیای درون برای دست‌یابی به کمال انسانی دعوت می شود. او برای درک خویشتن، تمامی مراحل سلوک آیینی را با شناخت آنیما، دریافت راهنمایی‌های پیرخرد و مبارزه با جنبه‌های گوناگون سایۀ خود طی می‌کند. پرونده مقاله

  • مقاله

    3 - تحلیل نشانه - معناشناختی حکایت طوطی و بازرگان از مثنوی معنوی مولانا
    تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 14 , پاییز 1401
    نشانه - معناشناسی، روشی نوین در نقد ادبی است که هیچ گاه ادعای جایگزینی، دیگر رویکردهای نقد ادبی را نداشته است، بلکه در پی آن است که پنجره‌های نوینی را در معنا بگشاید که متفاوت از برداشت‌های شناختی و سطحی است. این روش، ژرفا و ارتباط کلمات را باهم به چالش می‌کشاند، و ما ر چکیده کامل
    نشانه - معناشناسی، روشی نوین در نقد ادبی است که هیچ گاه ادعای جایگزینی، دیگر رویکردهای نقد ادبی را نداشته است، بلکه در پی آن است که پنجره‌های نوینی را در معنا بگشاید که متفاوت از برداشت‌های شناختی و سطحی است. این روش، ژرفا و ارتباط کلمات را باهم به چالش می‌کشاند، و ما را به‌ سوی مفاهیمی تازه و پویا رهنمون می‌سازد. این پژوهش در صدد است، با روش توصیفی - تحلیلی؛ حکایت (طوطی و بازرگان) یکی از ارزنده‌ترین حکایت‌های رمزی و تمثیلی دفتر اول مثنوی را از دریچۀ نشانه - معناشناختی بررسی نماید، تا براین‌اساس راهکارهای تبیین معنا و شرایط عبور کنش گر از مرزهای ساختاری محدود و رسیدن به معنای استعلایی و زیبایی‌شناختی تبیین گردد. طوطی فاعل کنشی - شوشی، در مرتبه‌ای فراتر از یک مرغ معمولی آن‌قدر بالا می‌رود که با فاصله گرفتن از مادیات، به مرغ جان و راهبر مبدل گشته و در راستای وحدت الهی متعالی می‌گردد و بازرگان فاعل کنشی در مواجه با تنش عاطفی عمیق، دگرگون شده و در گسست با خود در مسیر سعادت گام برمی دارد و به شناخت شهودی می‌رسد. پرونده مقاله

  • مقاله

    4 - بررسی نشانه معناشناسی گفتمانی گرماس در منتخب حکایت‌های حدیقه‌الحقیقه سنایی
    تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 1 , سال 14 , بهار 1401
    نشانه- معنا‌شناسی گفتمانی، برآیند نشانه‌شناسی ساخت‌گرا و نظام روایی مطالعات معنایی است. این دیدگاه، جریان تولید معنا را تابع فرآیندی می‌داند که عوامل نشانه -معنایی در آن دخیل اند. نشانه- معناشناسی گفتمان، در قالب فرایندها و در ابعاد مختلف شناختی، حسّی- ادراکی، عاطفی و ز چکیده کامل
    نشانه- معنا‌شناسی گفتمانی، برآیند نشانه‌شناسی ساخت‌گرا و نظام روایی مطالعات معنایی است. این دیدگاه، جریان تولید معنا را تابع فرآیندی می‌داند که عوامل نشانه -معنایی در آن دخیل اند. نشانه- معناشناسی گفتمان، در قالب فرایندها و در ابعاد مختلف شناختی، حسّی- ادراکی، عاطفی و زیبایی‌شناختی و... مطرح می‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی نشانه معناشناسی حکایت های حدیقه الحقیقه، با روش تحقیق کتابخانه ای و روش تجزیه و تحلیل توصیفی-تحلیلی به سامان رسید. نتیجه حاصل شد که در بررسی نظام های گفتمانی موجود در حدیقه الحقیقه، گونه های مختلف این نظام ها ازجمله هوشمند و شوشی، مشاهده می شود که نظام های غالب گفتمانی حدیقه هم هستند. گفتمان شناختی در حکایات حدیقه الحقیقه به عنوان یک گفتمان عرفانی، از جایگاه مهم تری برخوردار است و با توجه به رویکرد چنین گفتمانی، فرآیند شناختی در حکایات حدیقه مسیر متفاوت و گاه گوناگونی را طی می کند. در گفتمان های شناختی حدیقه سنایی، عواملی همچون ارتباط فعل مؤثر دانستن و باور داشتن با مسألۀ شناخت مطرح می گردد و نیز به ارتباط زاویۀ دید با شناخت پرداخته می شود. هم چنین به این نتیجه رسیدیم که در برخی حکایات حدیقه، تولید معنا در بستر آمیختگی طرحواره ای به شناخت منجر می شود. پرونده مقاله

  • مقاله

    5 - وحدت آفرینش؛ بن‌مایة حکمت خسروانی در منطق‌الطیر عطار
    تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 11 , تابستان 1398
    حکمت خسروانی فلسفه و عرفان ایران باستان است. در این پژوهش وحدت آفرینش به عنوان یکی از ویژگی های مهم حکمت خسروانی، در منطق الطیر عطار مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. مطابق نتایج، اگرچه شاعر تحت تاثیر قاعدة وحدت آفرینش و انسان وارگی جهان در حکمت خسروانی بوده، اما بر خل چکیده کامل
    حکمت خسروانی فلسفه و عرفان ایران باستان است. در این پژوهش وحدت آفرینش به عنوان یکی از ویژگی های مهم حکمت خسروانی، در منطق الطیر عطار مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. مطابق نتایج، اگرچه شاعر تحت تاثیر قاعدة وحدت آفرینش و انسان وارگی جهان در حکمت خسروانی بوده، اما بر خلاف پیشینیان اسیر تمثیل اندام وارگی جهان - که یک تمثیل فلسفی و تکراری است – نگردیده، بلکه به تمثیل تازه ای در این حوزه دست یافته است و آن، قرار دادن تمثیل علمی- فلسفی تناظر ذرة جهان نما با جهان ذره نما در برابرتمثیل فلسفی-عرفانی یکپارچگی سی مرغ با سیمرغ است. در این پژوهش، ذره و عالم، اسرار کهن، ایجاد نظم، شهریاری مطلوب، عدد سی، کوه قاف، عدد هفت، سیمرغ و مقام فنا همگی از مظاهر وحدت آفرینش در منطق الطیر می باشند که از حکمت خسروانی سرچشمه گرفته اند. فرایند مذکور در تبیین وحدت سی مرغ و سیمرغ، با یکپارچگی و تمامیت هستی، نظم کیهانی و اسطورة کمال روز ازل ارتباط دارد. لازم به ذکر است که میان مفاهیم مذکور از نظر نسبت های چهارگانة علم منطق نسبت تساوی برقرار است. پرونده مقاله

  • مقاله

    6 - دراسة سمنطيقية للسرد في قصة الملك والجاریة في المثنوي المعنوي للرومي
    إضاءات نقدية في الأبين العربي والفارسي , شماره 1 , سال 11 , بهار 2022
    من الأساليب الجديدة في دراسة وتحليل النصوص الأدبية استخدام نماذج من السمنطيقية. في هذا النهج، ترتبط عملية إنتاج المعنى بالظروف الحسية والإدراكية، وتتحول الإشارات، جنباً إلى جنب مع المعنى، إلى سلسة ديناميكية (سيالة) متكاثرة ومتعددة الأبعاد. نظراً للتفسير واتساع المعنى ال چکیده کامل
    من الأساليب الجديدة في دراسة وتحليل النصوص الأدبية استخدام نماذج من السمنطيقية. في هذا النهج، ترتبط عملية إنتاج المعنى بالظروف الحسية والإدراكية، وتتحول الإشارات، جنباً إلى جنب مع المعنى، إلى سلسة ديناميكية (سيالة) متكاثرة ومتعددة الأبعاد. نظراً للتفسير واتساع المعنى الذي يمكن رؤيته في الحكايات العرفانية للمثنوي، أصبح المنهج السمنطيقي أساساً للبحث في قصة "الملك والجارية" من الكتاب الأول للرومي في المثنوي. تسعى هذه الورقة البحثية، معتمدة المنهج الوصفي التحليلي، إلى دراسة أنواع أنظمة الخطاب المستخدمة في هذه القصة. تشير نتائج هذا البحث إلى أن الخطاب ديناميكي وأن تطور الخطاب قد أعطى صورة خاصة للقصة. وأنظمة الخطاب لها مكوّنات التفاعل، والتشويش، والتوتر، مع وظائف ظاهراتية، ومتسامية، ونشوية (حالة السُكر)، وأخلاقية وثقافية، ونظام الفعل القائم على التوتر العاطفي العالي حیث إن له دورا أكثر محورية فی القصة مع الوظائف الظاهراتية، المتسامية الانجذابية الأخلاقية (الإتيكيت) والثقافية. كما أنه في تحليل النص تم شرح كيفية إنتاج وتأجيل المعنى بناءً على الوظائف التي تمت مناقشتها. پرونده مقاله

  • مقاله

    7 - تحلیل طبیعة الحب فی أشعار سیمین بهبهانی من منظور إریش فروم
    إضاءات نقدية في الأبين العربي والفارسي , شماره 4 , سال 7 , پاییز 2017
    تحظى کلمة العشق وطبیعتها فی دیوان سیمین بهبهانی بمکانة خاصة. فالعشق من ناحیة، موضوع رئیس فی علم النفس الحدیث، حیث تطرق عالم النفس البارز إریش فروم إلى البحث حول طبیعة العشق ودوافعه. یهدف هذا البحث إلی تقدیم دراسة لنسبة المفاهیم والخصائص الخاصة بطبیعة العشق ودوافعه فی شع چکیده کامل
    تحظى کلمة العشق وطبیعتها فی دیوان سیمین بهبهانی بمکانة خاصة. فالعشق من ناحیة، موضوع رئیس فی علم النفس الحدیث، حیث تطرق عالم النفس البارز إریش فروم إلى البحث حول طبیعة العشق ودوافعه. یهدف هذا البحث إلی تقدیم دراسة لنسبة المفاهیم والخصائص الخاصة بطبیعة العشق ودوافعه فی شعر سیدة الغزل الإیرانی على أساس نظریة إریش فروم. یتمثل الهدف الرئیس لهذا البحث فی دراسة أوجه الشبه بین العشق ودوافعه فی شعر سیمین بهبهانی بالاعتماد على آراء إریش فروم. یستعین البحث بالمنهج الوصفی التحلیلی. تشیر نتائج البحث إلى أن آراء إریش فروم الذی یعتبر أن طبیعة العشق مرکبة من الاهتمام والعطف والشعور بالمسؤولیة والتغلب على الوحدة والتضحیة والشجاعة والسعی للوصول إلى الحبیب وسمو الروح والاحترام والإخلاص، تتطابق مع آراء سیمین بهبهانی حول طبیعة العشق ودوافعه. پرونده مقاله

  • مقاله

    8 - بررسی تطبیقی جلوه های تمثیل در اشعار اخوان ثالث وشفیعی کدکنی بر مبنای اصول فکری مینی‌مالیسم
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 3 , سال 15 , پاییز 1402
    تمثیل یکی از گسترده ترین شیوه‌ها ی داستان‌گویی است که، اندیشه و پیام های اخلاقی ، تعلیمی ، اجتماعی و سیاسی را به خواننده القا می کند. یکی از روش های بیان غیر مستقیم اندیشه های شاعر است که کلام اوراموثر تر می کند .مینی مالیسم هم ، به عنوان یکی از اصلی ترین مناسبات ساختا چکیده کامل
    تمثیل یکی از گسترده ترین شیوه‌ها ی داستان‌گویی است که، اندیشه و پیام های اخلاقی ، تعلیمی ، اجتماعی و سیاسی را به خواننده القا می کند. یکی از روش های بیان غیر مستقیم اندیشه های شاعر است که کلام اوراموثر تر می کند .مینی مالیسم هم ، به عنوان یکی از اصلی ترین مناسبات ساختاری کلام در مضامین اجتماعی ، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.در این خصوص، داستان های کوتاه مینی مالیستی به دلیل بهره گیری از ساختار بنیادین داستانی وتمثیلی وهمچنین مناسبات جامعه شناسی ، بستر مناسبی را جهت نقد و تحلیل اصول ساختاری کلام بر مبنای اصل تمثیل فراهم می آورد. این پژوهش به شیوه ی توصیفی -تحلیلی و به روش کتابخانه ای به تبیین جلوه های تمثیلی اشعار شفیعی کدکنی واخوان ثالث پرداخته است . هدف پژوهش حاضر، انعکاس مبانی جامعه ی یک دوران و شناخت ارزش های متعدد آن در افکار ، اندیشه ها وفرهنگ مردم به زبان تمثیل در اندیشه ی هر یک از این دو سخنوراست. مساله ی اصلی این پژوهش جستجوی تمهیداتی است که شفیعی کدکنی واخوان ثالث جهت بیان مقاصد درونی خویش بر اساس دغدغه های حاکم در ذهن، از آن بهره برده اند. نتایج بدست آمده این پژوهش بیانگر آن است که؛ اشعار اخوان وشفیعی کدکنی،با ساختاراستوار خود،بر مبنای فرم وساختاری منحصر به فرد ،مبانی تمثیلی کلام را به خوبی در اشعار خود منعکس نموده . پرونده مقاله

  • مقاله

    9 - بررسی زبان عامیانه و جایگاه تمثیل در آثار داستان نویسان زن معاصر با تکیه بر مجموعه داستان حنای سوخته
    تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 4 , سال 9 , پاییز 1396
    نثر فارسی در سیر تاریخی خویش از عوامل بسیاری تأثیر پذیرفت که از جمله‌ی آن‌ها عناصر زبان عامیانه است، البته تأثیر این عناصر در همه‌ی ادوار ادب فارسی به یک اندازه نیست. زبان عامیانه به گونه‌ای زبان زیر معیار دربردارنده‌ی عناصر گوناگونی است که به مقدار قابل توجهی در آثار د چکیده کامل
    نثر فارسی در سیر تاریخی خویش از عوامل بسیاری تأثیر پذیرفت که از جمله‌ی آن‌ها عناصر زبان عامیانه است، البته تأثیر این عناصر در همه‌ی ادوار ادب فارسی به یک اندازه نیست. زبان عامیانه به گونه‌ای زبان زیر معیار دربردارنده‌ی عناصر گوناگونی است که به مقدار قابل توجهی در آثار داستان نویسان نمود یافته است. شهلا پروین روح از جمله نویسندگان نوگرای معاصر است که به مقدار قابل توجهی، از عناصر زبان عامیانه در آثار خود بهره برده است. کاربرد اشکال مختلف عناصر زبان عامیانه در داستان‌های پروین روح گذشته از آن که موجب تشخص زبان داستان‌های او شده، روانی و سادگی کلام او را نیز به همراه داشته است. زبان عامیانه‌ی به کار رفته در مجموعه داستان کوتاه حنای سوخته را می‌توان به این گونه تقسیم بندی نمود: واج، واژه، فعل، شبه جمله، جملات عاطفی، عدد، زبان و گویش‌های محلی و مثل. بسامد موارد مذکور در داستان‌های پروین روح یکسان نیست. این عناصر در داستان‌هایی چون حنای سوخته، طلسم، همزاد و آقای هدایت نمود بیشتری دارد. پرونده مقاله

  • مقاله

    10 - بررسی نشانه معناشناختی نظام عاطفی گفتمان سنائی با تأکید بر حدیقه الحقیقه
    زیبایی‌شناسی ادبی , شماره 2 , سال 13 , تابستان 1401
    گرمَس که از پایه گذاران معناشناسی ساختارگراست، روشی ساختارمند را به نام نشانه شناسی زایا از نشانه شناسی گسترش داده است.گرمس ادعا داشت معنا تنها در قالب روایت قابل درک است. در روش گرمس تمام جنبههای گفتمان به صورت ساختارمند، تجزیه و تحلیل و دستهبندی میشوند تا نشانه استخرا چکیده کامل
    گرمَس که از پایه گذاران معناشناسی ساختارگراست، روشی ساختارمند را به نام نشانه شناسی زایا از نشانه شناسی گسترش داده است.گرمس ادعا داشت معنا تنها در قالب روایت قابل درک است. در روش گرمس تمام جنبههای گفتمان به صورت ساختارمند، تجزیه و تحلیل و دستهبندی میشوند تا نشانه استخراج شده و روش رسیدن به معنا از طریق آن درک شود. نشانه- معناشناسی گفتمانی، زمینهای فراهم میآورد تا برای گونههای عاطفی، سازههای زبانشناختی قائل شویم. مطالعۀ جریان عاطفی گفتمان، به معنی بررسی شکلگیری و تولید نظام عاطفی و چگونگی ایجاد معنا از طریق آن است. این تحقیق با هدف بررسی نشانه معناشناختی نظام عاطفی گفتمان در حدیقه الحقیقة سنائی، با روش مطالعات کتابخانهای-اسنادی به سامان رسید. از نتایج تحقیق اینکه دریافتیم نشانه معناشناختی نظام عاطفی گفتمان سنائی در حدیقه الحقیقه؛ مبتنی بر دو نوع شکلگیری معناست: نظام تنشی-شوشی و رخدادی-شوشی. با بررسی حکایات حدیقه الحقیقه به این نتیجه میرسیم که سنائی با به کار گیری جریان تولید معنا در بستر نظام عاطفی و عرفانی؛ از دو نوع نظام یادشده، بهره برده است و ضمن تولید معنا با استفاده از حکایتی دلنشین، شناخت را از مسیر انتقال فعل دانستن به مخاطب منتقل می‌کند. پرونده مقاله

  • مقاله

    11 - بررسی نسخۀ خطی دیوان میرزا محمّد حسین شریفی شیرازی با رویکرد سطح فکری
    پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی , شماره 5 , سال 4 , زمستان 1398
    میرزا محمّد حسین بن میرزا محمّد شریفی شیرازی متخلّص به عالی از شاعران قرن سیزده، دورۀ قاجار و از خاندان های معتبر شیراز است. دیوان اشعار بر جای مانده از وی در بردارندۀ 2101 بیت، در قالب قصیده، قطعه، غزل و رباعی است. قالب مسلّط دیوان اشعار عالی غزل و سبکِ رایج در دیوانش چکیده کامل
    میرزا محمّد حسین بن میرزا محمّد شریفی شیرازی متخلّص به عالی از شاعران قرن سیزده، دورۀ قاجار و از خاندان های معتبر شیراز است. دیوان اشعار بر جای مانده از وی در بردارندۀ 2101 بیت، در قالب قصیده، قطعه، غزل و رباعی است. قالب مسلّط دیوان اشعار عالی غزل و سبکِ رایج در دیوانش بازگشت ادبی است. شعر عالی از ویژگی های فکری قرن سیزده که به طور کلی در ادبیات فارسی رواج داشته، برخوردار است؛ وی همان گونه که در زبان، پیرو قدما بوده در طرح موضوع و مضمون نیز مقلّد ایشان بوده است و می توان گفت که همچون معاصران خود به بازآفرینی مضامین و موضوعات قدما به زبان قدما مشغول بوده است؛ در قصایدش اندیشۀ ناصرخسرو؛ اخلاقیات، زهد، حکمت، پند و اندرز منعکس است و در غزل هایش از همان عشق و هجر مطرح شده از سوی حافظ و سعدی بار دیگر سخن می راند و اساساً عمدۀ درونمایۀ غزل هایش عشق و هجر است؛ همچنین مورد توّجه شاعری چون رهی معیّری بوده است. عالی از انواع موسیقی (بیرونی، کناری، درونی)، صنایع بدیعی و صورخیال در اشعارش بهره برده است تا شعری موزون و آهنگین و خیال انگیز و تاثیرگذار پدید آورد. شاعر، شیعه مذهبِ اثنی عشری و ارادتش به پیامبر و اهل بیت در اشعارش مشهود است. به استناد تذکره ها شاعر خوشنویس بوده و خود نیز به آن اشاره کرده است. این پژوهش ضمن بررسی ویژگی های سبکی؛ اعم از زبانی، ادبی و بویژه فکریِ شاعر، مختصری به زندگی نامه و تحلیل نسخۀ خطّی عالی نیز پرداخته است. روش به کار رفته در مقاله، توصیفی- تحلیلی است. پرونده مقاله

  • مقاله

    12 - A Postcolonial Analysis of Arthur J. Arberry’s Selected Translations of Poetry from Persian into English
    Journal of Language and Translation , شماره 2 , سال 13 , بهار 2023
    Over the past few centuries, the function of translation has become wider and in addition to linguistic aspects, ideological, economic, cultural, and political factors have dominated the process of translation. Since translation is not merely a linguistic and neutral ta چکیده کامل
    Over the past few centuries, the function of translation has become wider and in addition to linguistic aspects, ideological, economic, cultural, and political factors have dominated the process of translation. Since translation is not merely a linguistic and neutral task and for too long, it assisted superpowers in colonizing weaker nations, the relationship between the original text and the translation requires considerable investigation under postcolonial approach. It is proved that there is a special relationship between ‘postcolonialism’ and ‘translation’ and many postcolonial translators and authors transmitted their own cultures in their works; therefore, this paper is focused on postcolonial analysis of English translations of five Persian poems translated by the postcolonial orientalist, Arthur John Arberry to see whether he has made any attempts to replace Eastern concepts with Western ones or not. Accordingly, the intended English translations have been selected from Persian Poetry: An Anthology of Verse Translations (2008) edited by A. J. Arberry and corresponding Persian poems have been collected from various books. The results of the analysis of the data obtained from the corpus revealed that in transferring some specific concepts in the Persian poems, the translator ignored Persian-Eastern identity, thus making the poems westernized for the readers. پرونده مقاله

  • مقاله

    13 - شاهنامه امین نظیره‌ای معاصر بر شاهنامه فردوسی
    مطالعات نقد ادبی , شماره 1 , سال 17 , زمستان 1401
    شاهنامه از دیرباز به عنوان یک شاهکار حماسی مورد استقبال بسیاری از شاعران و نویسندگان قرار گرفته است و بیشترین نظیره ،گزیده ، منتخب و ترجمه از این اثر به یادگار مانده است. در دوران معاصر پروفسور سید حسن امین با بازآفرینی شاهنامه در هفت مجلد که به مدت سی سال به طول انجام چکیده کامل
    شاهنامه از دیرباز به عنوان یک شاهکار حماسی مورد استقبال بسیاری از شاعران و نویسندگان قرار گرفته است و بیشترین نظیره ،گزیده ، منتخب و ترجمه از این اثر به یادگار مانده است. در دوران معاصر پروفسور سید حسن امین با بازآفرینی شاهنامه در هفت مجلد که به مدت سی سال به طول انجامیده است، یکی از نظیره های ماندگار تاریخ معاصر را به تصویر کشیده است. هدف از این جستار بررسی ویژگی های نظیره گویی در شاهنامه امین براساس شاهنامه فردوسی است. زیرا این نظیره علاوه بر مشابهت هایی که با شاهنامه فردوسی دارد، نویسنده مطالبی را در تکمیل بخش های تاریخی شاهنامه فردوسی به رشته تحریر کشیده است. این پژوهش با روشی تحلیلی- توصیفی به معرفی و نحوه نظیره گویی در سه بنیاد تاریخی، پهلوانی و دینی پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاهنامه امین نظیره و اقتباسی از شاهنامه فردوسی به روایت امروزی است که هر دو نویسنده سی سال برای آن وقت صرف کرده اند. با این تفاوت که در شاهنامه امین به ادامه تاریخ بعد از اسلام تا تاریخ دوره معاصر به سبک فردوسی پرداخته است. هم چنین پروفسور امین در این شاهنامه معتقد است که فردوسی در شاهنامه به تاریخ مستند ایران باستان نپرداخته است. با توجه به بررسی های به عمل آمده آن چه که فردوسی از دید داستان به آن پرداخته، همان تاریخ بوده است. پرونده مقاله

  • مقاله

    14 - اگزیستانسیالیسم در اشعار سیمین بهبهانی بر پایۀ نظریّات اومانیستی اریک فروم
    بهارستان سخن , شماره 2 , سال 20 , تابستان 1402
    شناخت سرشت واقعی انسان و جایگاه او در نظام هستی از محوری‌ ترین و پیچیده‌ ترین مسائل اندیشۀ بشر است. فروم یک اومانیست که دارای اندیشه ‌های اگزیستانسیالیستی است. وی با بررسی منش و طبع انسان هنجارهای اخلاقی را که بر کیفیّت ذاتی انسان استوار بوده شرح می ‌دهد و تخلّف از این چکیده کامل
    شناخت سرشت واقعی انسان و جایگاه او در نظام هستی از محوری‌ ترین و پیچیده‌ ترین مسائل اندیشۀ بشر است. فروم یک اومانیست که دارای اندیشه ‌های اگزیستانسیالیستی است. وی با بررسی منش و طبع انسان هنجارهای اخلاقی را که بر کیفیّت ذاتی انسان استوار بوده شرح می ‌دهد و تخلّف از این هنجارها را سبب ناباروری و پریشانی می داند، امّا معتقد است اگر انسان با محوریّت خردِ خود، آزادی، تجربه و اعتماد به خود و به دور از تأیید و ایمان به منبعی غیر از خود در راستای اهداف خود حرکت کند به باروری، شادکامی و سعادت دست می‌ یابد. این پژوهش بر پایۀ روش تحلیلی- توصیفی درصدد یافتن پاسخ به این سوال است که آیا اندیشۀ اومانیسمی- اگزیستانسیالیستی در رویکرد روان شناختی اریک فروم در اشعار بهبهانی وجود دارد؟ یافته ‌های پژوهش نشان می ‌دهد اگر چه بهبهانی به اندیشه ‌های فلسفی در دیوانش نپرداخته است، امّا با توجّه به علاقۀ وی به مضامین اجتماعی، سیاسی، انسانی و احساسی در اشعارش نشانه‌ هایی از مؤلّفه‌های رویکرد اگزیستانسالیستی (خداباورانه) وجود دارد. پرونده مقاله

  • مقاله

    15 - بررسی تطبیقی بینامتنی در غزلیّات سعدی و شهریار با تکیه بر نکات اخلاقی
    بهارستان سخن , شماره 2 , سال 17 , تابستان 1399
    چکیده آدمی از آغاز زندگی تا پایان زندگی خویش به طور فطری به ارزش‌های اخلاقی گرایش دارد و شخصیّت وی همواره با معیار فضایل و رذایل اخلاقی محک می‌خورد و هر کس در این سنجش به امتیاز بالاتری دست یازد در خاطر مردمان و نزد خدای خود جایگاهی رفیع و ارزشمند خواهد داشت. بدین جهت چکیده کامل
    چکیده آدمی از آغاز زندگی تا پایان زندگی خویش به طور فطری به ارزش‌های اخلاقی گرایش دارد و شخصیّت وی همواره با معیار فضایل و رذایل اخلاقی محک می‌خورد و هر کس در این سنجش به امتیاز بالاتری دست یازد در خاطر مردمان و نزد خدای خود جایگاهی رفیع و ارزشمند خواهد داشت. بدین جهت پیام‌آوران الهی در طول تاریخ بشریّت، با فراخوانی امّت‌ها به پرستش یگانه آفریدگار جهان، با تکیه بر ارزش‌های اصیل اخلاقی در همه ابعاد زندگی، انسان را به رشد و رویش رهنمود می‌ساختند.بررسی بینامتنی از شعر شاعران، از جذّاب‌ترین مقوله‌های نقد ادبی است؛ مقاله حاضر، پژوهشی است که تأثیراجناس فضایل و رذایل غزلیّات سعدی بر غزلیّات شهریار از منظر تطبیقی بررسی و موارد اقتباس و الهام از غزلیّات سعدی در غزلیّات شهریار نشان داده می‌شود. شباهت و همسانی افکار اخلاقی، بن مایه‌های اصلی این مقاله است که با شاهد مثال‌های عینی تطبیق داده شده‌اند و غزلیّات شهریار از رهگذر تأثیرپذیری از غزلیّات سعدی با توجّه به رویکرد تطبیقی قابل مطالعه است. پرونده مقاله

  • مقاله

    16 - تقدّمِ محتوا بر فرم در مینی‌مال‌های «مرزبان‌نامه و سیاست‌نامه»
    بهارستان سخن , شماره 4 , سال 15 , پاییز 1397
    چکیدهبا کنکاش در آثار کلاسیکِ ایران، گاهی گونه‌های مدرنِ ادبی را می‌توان یافت که در تمامی اجزای ساخت و بافت، کاملاً با آن آثار منطبقند؛ یکی از این گونه‌ها، داستانِ مینی مال است و آن عبارت است از داستانی کامل، در موجزترین سطحِ امکانی خود؛ این سطح، شاملِ باقی ماندن ماهیتِ چکیده کامل
    چکیدهبا کنکاش در آثار کلاسیکِ ایران، گاهی گونه‌های مدرنِ ادبی را می‌توان یافت که در تمامی اجزای ساخت و بافت، کاملاً با آن آثار منطبقند؛ یکی از این گونه‌ها، داستانِ مینی مال است و آن عبارت است از داستانی کامل، در موجزترین سطحِ امکانی خود؛ این سطح، شاملِ باقی ماندن ماهیتِ داستان است. از طرفی در آثار کلاسیکِ ایران، اعمّ از نظم و نثر به علّتِ گره خوردگی ادب با انواع اندیشه‌های دینی، مذهبی، عرفانی و حکمی، در بیشترِ موارد جنبة محتوایی بر جنبة ظاهری اثر غلبه دارد. این غلبه تا جایی است که حتّی در شعرهای کلاسیک ما، چنان محتوا پررنگ است که شعر را به داستانِ منظوم شبیه می‌نماید. در این شرایط، داستان، که به طورِ ذاتی، بیانی محتوایی است و فرم در آن بصورت بسیار ناملموس خودنمایی می‌کند بسیار مؤثّرتر از شعر، تحتِ تاثیر محتواست و جنبه‌های فرمیک داستان از جمله: پرداخت شخصیّت ها و امتزاج آن‌ها با محتوا بصورت بسیار کلیشه‌ای در آمده است و در حدّ نقلِ قول‌های شبه مجهول به آن ها بسنده می‌شود. البتّه این موضوع، سابقة پژوهشی ندارد امّا در زمینة مینی مال در ادبِ کلاسیک مقالاتی منتشر شده است. در این نوشتار با استفاده از روشِ تحقیق کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا، سعی شده است که به این چیرگی محتوا بر فرم، در سه ساحتِ کاراکترپردازی، طرح و درون مایه پرداخته شود. پرونده مقاله

  • مقاله

    17 - تخیّل شیر در رزم فردوسی و بزم نظامی (داستان بهرام‌گور در شاهنامه و هفت‌پیکر)
    پژوهشنامه ادب حماسی (فرهنگ و ادب سابق) , شماره 1 , سال 11 , زمستان 1394
    داستان برداشتن تاج از میان دو شیر یکی از روایت‌های نمادین است که در اثر جاوید حکیم فردوسی و حکیم نظامی با شباهت‌های فراوان و تفاوتی اندک نقش بسته است. در این مقاله با بهره‌گیری از نظریۀ ژیلبر دوران به بررسی کارکرد تخیّل شیر در دو منظومۀ شاهنامۀ فردوسی و هفت‌پیکر نظامی پ چکیده کامل
    داستان برداشتن تاج از میان دو شیر یکی از روایت‌های نمادین است که در اثر جاوید حکیم فردوسی و حکیم نظامی با شباهت‌های فراوان و تفاوتی اندک نقش بسته است. در این مقاله با بهره‌گیری از نظریۀ ژیلبر دوران به بررسی کارکرد تخیّل شیر در دو منظومۀ شاهنامۀ فردوسی و هفت‌پیکر نظامی پرداخته شده است. نگاه ژیلبر دوران به اسطوره نگاهی ویژه است و کارکردی متفاوت دارد. از نظر او اسطوره‌ها مهمّ‌ترین تجّلی تخیّل است و تخیّل نیز از تصاویر نمادین تشکیل شده است. در این جستار با استفاده از منظومه‌ها و ساختارهایی که ژیلبر دوران، نظریه‌پرداز بزرگ معاصر، ترتیب داده، تصاویر نمادین داستان برداشتن تاج از میان دو شیر و هم‌چنین چگونگی تخیّلی که موجب بوجود آمدن این تصاویر در ذهن سرایندگان شده، شرح شده است. پرونده مقاله

  • مقاله

    18 - پرداختِ شخصیت در داستان فرود، با توجّه به نقش شخصیت‌های کهن الگویی در فیلم‌نامه‌نویسی
    پژوهشنامه ادب حماسی (فرهنگ و ادب سابق) , شماره 1 , سال 10 , تابستان 1393
    کریستوفر ووگلر، استاد فیلم‌نامه‌نویسی و نمایندة الگوی ساختاری شخصیتْ محور یا سفر قهرمان در جهان است. او به پیروی از جوزف کمبل بر بنیادِ نقش مایه‌های اندیشه‌های اسطوره‌ای و روان‌شناختیِ کارل گوستاو یونگ به شیوه‌ای دراماتیک به شناخت و کا چکیده کامل
    کریستوفر ووگلر، استاد فیلم‌نامه‌نویسی و نمایندة الگوی ساختاری شخصیتْ محور یا سفر قهرمان در جهان است. او به پیروی از جوزف کمبل بر بنیادِ نقش مایه‌های اندیشه‌های اسطوره‌ای و روان‌شناختیِ کارل گوستاو یونگ به شیوه‌ای دراماتیک به شناخت و کارکردِ شخصیت‌ها در داستان می‌پردازد. این جستار با نگرش به دیدگاه ووگلر، افزون بر بررسی شخصیت فرود که نمودی از کهن الگوی قهرمانِ تراژیک است، به همانندی‌های دیگر شخصیت‌های این داستان و کهن الگوهای پرکاربردِ هفت‌گانة شخصیت پرداخته است.پردازشِ شخصیت در پیوند با ساختار داستان از نگاه ووگلر، چنان فراگیر و انعطاف‌پذیر است که کمابیش دیدگاه‌های نامی‌ترین پژوهندگانِ گونه‌های داستانی را دربر می‌گیرد. با واکاوی در ساختار و شخصیت‌های داستان فرود در شاه‌نامة فردوسی،‌به این برآیند می‌رسیم که هم‌ شاه‌نامه از سرشارترین دست‌مایه‌ها برای این نوع پژوهش است و هم کتاب سفر نویسندة ووگلر یکی از برترین الگوها برای بازآفرینیِ سینمایی شاه‌نامه است. پرونده مقاله

  • مقاله

    19 - ارزش‌یابی و تطبیقِ داستان رستم و شغاد با برجسته‌ترین مدل‌های ساختاریِ فیلم‌نامۀ سه پرده‌ای
    پژوهشنامه ادب حماسی (فرهنگ و ادب سابق) , شماره 1 , سال 12 , تابستان 1395
    چکیده بی‌گمان شاهنامه در آثار ممتازِ ادبیات فارسی، از غنی‌ترین دست‌مایه‌ها برای فیلم‌نامة اقتباسیست. هر فیلم‌نامة خوب نیاز به ساختاری استوار دارد که با شناختِ الگوهای برتر حاصل می‌شود. از استادان نام‌آورِ فیلم‌نامة سه پرده‌ای، سید فیلد نمایندۀ الگوی ساختاریِ داستان‌محور چکیده کامل
    چکیده بی‌گمان شاهنامه در آثار ممتازِ ادبیات فارسی، از غنی‌ترین دست‌مایه‌ها برای فیلم‌نامة اقتباسیست. هر فیلم‌نامة خوب نیاز به ساختاری استوار دارد که با شناختِ الگوهای برتر حاصل می‌شود. از استادان نام‌آورِ فیلم‌نامة سه پرده‌ای، سید فیلد نمایندۀ الگوی ساختاریِ داستان‌محور و کریستوفر وگلر، نمایندة الگوی ساختاریِ سفر قهرمان یا شخصیّت‌محور است. شاه‌پور شهبازی نیز به‌عنوان تنها ایرانی، الگویی منسجم و نوین برای فیلم‌نامه پیشنهاد داده است. نگارندگان در این مقاله برآنند تا با تطبیق و ارزش‌یابیِ ساختار داستان رستم و شغاد با این الگوها، آشکار سازند که شاهنامۀ فردوسی نه تنها شایستة تطبیق با الگوهای برجسته است، بلکه از چنان ظرفیّتِ دراماتیک و سینمایی برخوردار است که خود الگویی برتر می‌نماید، زیرا معیار نهاییِ توفیق و عالی بودن داستان، لزوماً انطباق با الگوهای پذیرفته نیست و همانا متکی به دوام حضور و تأثیر بر مخاطب است. با این همه، از دلایل اصلیِ ناکامیِ فیلم‌های اقتباسی ایران، شناخت نادرستِ متن ادبی و بکار نبستنِ هنرمندانة الگوهای کارآمدِ فیلم‌نامه است. پرونده مقاله

  • مقاله

    20 - تقابل عقل و عشق از دیدگاه عطار
    پژوهشنامه ادب حماسی (فرهنگ و ادب سابق) , شماره 1 , سال 2 , زمستان 1385
    سخن از تقابل میان عاطفة ازلی بی زوال شورآفرین عشق است و بارقة نخستین خلقت یعنی عقل. دو مقوله ای که همواره تعارض آن دو از مهم ترین مسایل مورد بحث در طول تاریخ عرفانی ادب فارسی بوده است. موضوعی که پژوهش ها و نقدهای بسیاری در پی داشته است. یافتن پیشینة تاریخی این تقابل از چکیده کامل
    سخن از تقابل میان عاطفة ازلی بی زوال شورآفرین عشق است و بارقة نخستین خلقت یعنی عقل. دو مقوله ای که همواره تعارض آن دو از مهم ترین مسایل مورد بحث در طول تاریخ عرفانی ادب فارسی بوده است. موضوعی که پژوهش ها و نقدهای بسیاری در پی داشته است. یافتن پیشینة تاریخی این تقابل از میان آثار بزرگان عرفان و تصوف، خود در خور مقالة مفصلی است که در این مجمل نمی گنجد. این مقاله سعی دارد تا دیدگاه عطار را به عنوان یکی از پیش گامان بزرگ شعر عرفانی از این منظر مورد دقت و توجه قرار دهد. تبیین دیدگاه بزرگ مردی که مدار اصلی سخن او عشق است و رکن کلامش درد عشق و متدلوژی عرفانش تدوین هفت وادیِ سلوکِ عاشقانه سالکان طریقت برای رسیدن به حقیقت پرونده مقاله

  • مقاله

    21 - صفیر سیمرغ در کارگاه عنکبوت
    پژوهشنامه ادب حماسی (فرهنگ و ادب سابق) , شماره 1 , سال 5 , تابستان 1388
    در این مقاله سخن از شیخ اشراق ، شهاب‌الدین سهروردی است که به صفیر سفیر عالم معرفت، شهید طریق غربت، سیمرغ قاف الفت، شهاب ثاقب افق آسمان حکمت، شهره است. این پژوهش به مقام صفیر سیمرغ می‌پردازد. بررسی و تحلیل اندیشه‌ای سترگ در اثری بزرگ، که به ظاهر رساله‌ای مجمل در عرفان و چکیده کامل
    در این مقاله سخن از شیخ اشراق ، شهاب‌الدین سهروردی است که به صفیر سفیر عالم معرفت، شهید طریق غربت، سیمرغ قاف الفت، شهاب ثاقب افق آسمان حکمت، شهره است. این پژوهش به مقام صفیر سیمرغ می‌پردازد. بررسی و تحلیل اندیشه‌ای سترگ در اثری بزرگ، که به ظاهر رساله‌ای مجمل در عرفان و بیان مدارج سلوک و اسرار معرفت است. این رساله در جای‌گاه کتابی مبسوط است که گویا به ضرورت تعلیم به صورت کوتاه و موجز درآمده است. پرونده مقاله

  • مقاله

    22 - خوانش حماسۀ نو در عاشقانه‌های مهدی اخوان‌ثالث
    پژوهشنامه ادب حماسی (فرهنگ و ادب سابق) , شماره 1 , سال 13 , زمستان 1396
    چکیده اخوان‌ثالث شاعری است که به حق لقب حماسه‌سرای نوپرداز در کنار شاعرانی چون شاملو و سیاوش کسرایی را به خود اختصاص داده است. زبان حماسی او خاصّ خودش می‌باشد که تلفیقی از حماسه کهنه و نو است و نشان از تسلّط او بر متون نظم و نثر قدیم و جدید دارد. در این مقاله آثار او د چکیده کامل
    چکیده اخوان‌ثالث شاعری است که به حق لقب حماسه‌سرای نوپرداز در کنار شاعرانی چون شاملو و سیاوش کسرایی را به خود اختصاص داده است. زبان حماسی او خاصّ خودش می‌باشد که تلفیقی از حماسه کهنه و نو است و نشان از تسلّط او بر متون نظم و نثر قدیم و جدید دارد. در این مقاله آثار او در شش بخش واژگان و ترکیب‌ها، ساختار، صحنه و فضاسازی، زینت‌ها، روحیه‌سازی و لحن و اسطوره و شانزده قسمت به‌گزینی واژگان و اصطلاحات، ترکیب‌های وصفی و اضافی، آغاز و پایان، ساختار کهن دستوری، عشق و مبالغه، فضاسازی، تضادّ و تناقض، وزن و ردیف، تناسب لفظ و معنا، خردورزی، گروه‌بندی جمعی، ستیزه‌جویی اهریمن و اهورا، روایت‌گرایی، قهرمان‌پروری و شهادت پیروزمندانه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل توصیفی قرار گرفته و به این نتیجه رسیده است که مهدی اخوان ثالث نه‌تنها شاعری حماسه‌سرا، بلکه شاعری با ویژگی‌های خاصّ حماسۀ نو می‌باشد. بعضی از آثار او مانند: آدمک، خوان‌هشتم، آن‌گاه پس از تندر، قصّۀ شهر سنگستان، کتیبه و باغ من حاکی از تسلّط او بر حماسه‌سرایی می‌باشد. کلید واژه‌ها اخوان‌ثالث، حماسۀ نو ، ساختار، زینت، اسطوره. پرونده مقاله