-
مقاله
1 - بررسی تطبیقی استعارههای مفهومی حوزه خشم در رمانهای «شوهر آهوخانم» و «هرگز رهایم مکن»مطالعات ادبیات تطبیقی , شماره 5 , سال 12 , زمستان 1397استعاره مفهومی مهمترین دستاورد زبانشناسی نوین است که در آن مفاهیم انتزاعی و مجرد به طور عینی و تجربی مفهومسازی میشوند. نظریه استعاره مفهومی اولین بار توسط لیکاف و جانسون در کتابی به نام استعارههایی که باور داریم مطرح شد. بر اساس این نظریه، استعاره مفهومی امری تصوری چکیده کاملاستعاره مفهومی مهمترین دستاورد زبانشناسی نوین است که در آن مفاهیم انتزاعی و مجرد به طور عینی و تجربی مفهومسازی میشوند. نظریه استعاره مفهومی اولین بار توسط لیکاف و جانسون در کتابی به نام استعارههایی که باور داریم مطرح شد. بر اساس این نظریه، استعاره مفهومی امری تصوری و ذهنی است که در زبان به صورت استعاری تجلی مییابد. بیشتر مطالعهها در مورد استعاره مفهومی منحصر به گفتار و نوشتار است در صورتی که استعارههای عواطف میتواند به گسترش الگوی استعاره مفهومی کمک کند. پژوهش حاضر به بررسی استعارههای مفهومی حوزه خشم در رمان شوهر آهو خانم افغانی و رمان هرگز رهایم مکن ایشی گورو(برنده جایزه نوبل ادبی 2017) میپردازد. دادههای این تحقیق از عبارات و اصطلاحات مربوط به خشم در این دو رمان استخراج گردیدند. در این جستار بر آنایم تا با بررسی قسمتهایی که در آنها مفهوم خشم در قالب استعاره مفهومی مطرح است، پر بسامدترین نگاشتهای استعاری و حوزههای مبدأ را تبیین کنیم. پرونده مقاله -
مقاله
2 - بررسی تطبیقی آرمانشهر از منظر ملک الشعراء بهار و هاینریش بُلمطالعات ادبیات تطبیقی , شماره 2 , سال 13 , تابستان 1398شاعران و نویسندگان به عنوان اعضای جامعه، در تمامی مکانها و در همه روزگاران دیدگاههای خود را درباره اوضاع جامعه خود ابراز کردهاند. در این میان، ملک الشعراء بهار و هاینریش بل از دو کشور ایران و آلمان به عنوان مطرح کنندگان دیدگاههای سیاسی و اجتماعی خود به قصد انتقاد چکیده کاملشاعران و نویسندگان به عنوان اعضای جامعه، در تمامی مکانها و در همه روزگاران دیدگاههای خود را درباره اوضاع جامعه خود ابراز کردهاند. در این میان، ملک الشعراء بهار و هاینریش بل از دو کشور ایران و آلمان به عنوان مطرح کنندگان دیدگاههای سیاسی و اجتماعی خود به قصد انتقاد از وضعیت موجود و آشکار ساختن نارساییها و نارواییهای جامعه خویش، انسانها را به بازآفرینی ذهنی جامعه رهنمون ساختهاند. در این تحقیق سعی شده است با بررسی شاخصههای آرمانشهر و بیان تعاریف و مفاهیم، این موضوع را در اشعار ارزشمند ملک الشعراء بهار و داستان های هاینریش بل مورد بررسی قرار داده و دیدگاههای این دو را در این خصوص تبیین نماییم و با تکیه بر تعاریفی از شاخصههای آرمانشهر نشان دهیم که شاخصههای آرمانی ملک الشعراء بهار و هاینریش بل جنبه جهانی داشته و پیامی آرمانی برای انسان امروزی به شمار میآید. پرونده مقاله -
مقاله
3 - اصول مدیریت زمان و آسیب شناسی آن در دیوان بهارمطالعات ادبیات تطبیقی , شماره 1 , سال 14 , بهار 1399بهره گیری از زندگی و رسیدن به موفقیت از جمله اهداف اساسی انسانها است. یکی از مهمترین گامها در این راستا تسلّط بر زمان و مدیریت صحیح آن میباشد و انسانها به سوی کمال تا رسیدن به اصل، با گذر از آفتهای روزگار( تلف کردن وقت) طی طریق میکنند. نتیجه اینکه اگر کسی ارزش وق چکیده کاملبهره گیری از زندگی و رسیدن به موفقیت از جمله اهداف اساسی انسانها است. یکی از مهمترین گامها در این راستا تسلّط بر زمان و مدیریت صحیح آن میباشد و انسانها به سوی کمال تا رسیدن به اصل، با گذر از آفتهای روزگار( تلف کردن وقت) طی طریق میکنند. نتیجه اینکه اگر کسی ارزش وقت را بداند ارزش عمر را دانسته است. آنچه در این مقاله بازیابی و بررسی میشود روش بهینه استفاده از زمان و عوامل آسیب رسان به آن در اشعار بهار است. اشعاری که بر گذرا بودن عمر و غنیمت شمردن لحظه و زیستن در حال تأکید دارد و همین امر، میزان اهمیت این موضوع و ضرورت بررسی آن را نشان میدهد. تحقیق با کنکاش در منابع مکتوب با شیوه پژوهشی- توصیفی انجام شده است. پرونده مقاله -
مقاله
4 - بررسی استعارۀ مفهومی شرم در داستان های علی محمد افغانی (مورد مطالعه: شوهر آهو خانم و بافته های رنج)تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 14 , پاییز 1401نظریۀ استعارۀ مفهومی، برگرفته از زبان شناسی شناختی نوعی ابزار مفهومی در جهت کشف معنای متن در حوزۀ عواطف و احساسات است که در درک مفاهیم انتزاعی، نقش مهمی را ایفا می کند. در این مقاله یکی از کاربردهای استعاره مفهومی در حوزۀ شرم، در دو داستان شوهر آهو خانم و بافته های رن چکیده کاملنظریۀ استعارۀ مفهومی، برگرفته از زبان شناسی شناختی نوعی ابزار مفهومی در جهت کشف معنای متن در حوزۀ عواطف و احساسات است که در درک مفاهیم انتزاعی، نقش مهمی را ایفا می کند. در این مقاله یکی از کاربردهای استعاره مفهومی در حوزۀ شرم، در دو داستان شوهر آهو خانم و بافته های رنج علی محمد افغانی به روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. شرم از عواطفی است که بشر در طول تاریخ همواره آن را تجربه کرده است و با بررسی استعارۀ مفهومی آن تفاوت و شباهت فرهنگ ها در اظهار آن به دست می آید، در دو اثر افغانی در حدود 57 مورد استعارۀ مفهومی مربوط به شرم یافت شد، که اغلب با استعاره های جهانی شرم ـ که توسط کووچش ارائه شده ـ مطابق است، براساس حوزۀ مبدأ 12 اسم نگاشت، با فرآیند های جهتی، جانورانگاری، طبیعت انگاری، سیال انگاری، انسان انگاری و جسم انگاری در استعاره سازی دو داستان آمده است. از اقسام سه گانۀ استعارۀ مفهومی: 10 مورد استعارۀ جهتی، 3 مورد استعارۀ هستی شناختی و 44 مورد آن استعارۀ ساختاری است. به لحاظ مبدأ پربسامدترین حوزۀ آن آتش است که به صورت خوشه ای با گرما، گلگون شدن، آب شدن، عرق کردن آمده است. پرونده مقاله -
مقاله
5 - بررسی کارکرد رفتار سیاسی – سازمانی در حکایت شیر و گاو در کلیله و دمنهتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 13 , زمستان 1400در کلیله و دمنه، درحکایت شیر و گاو، شخصیّتهایی مانند کلیله و دمنه، رفتارهای سیاسی – سازمانی از خود بروز میدهند. در نظام سیاسی این داستان نظم و قانون از جایگاه ثابت و پایداری برخوردار نیست و از آن استفاده ابزاری بر مبنای زور به عمل میآید. ارادۀ پادشاه و طبقات حا چکیده کاملدر کلیله و دمنه، درحکایت شیر و گاو، شخصیّتهایی مانند کلیله و دمنه، رفتارهای سیاسی – سازمانی از خود بروز میدهند. در نظام سیاسی این داستان نظم و قانون از جایگاه ثابت و پایداری برخوردار نیست و از آن استفاده ابزاری بر مبنای زور به عمل میآید. ارادۀ پادشاه و طبقات حاکم به عنوان یک قانون کلّی ملاک ارزیابی و اجراست و بر مبنای نظر و عقیده هیئت حاکمه تغییر میکند. نبود یک سری قوانین و مقرّرات مشخّص و با ارزش و عدم شایسته سالاری در انتخاب اشخاص، زمینه را برای گسترش شایعه و توطئه بر علیه دیگران فراهم میسازد. رفتار سیاسی، همیشه رفتارهای بدی در سازمان نیستند. از این رو باید رفتارهای سیاسی مخرب را کنترل و اداره کرد. رفتار سیاسی –سازمانی، آدمی را در شناخت پیچیدگی و معضلات سازمانها و مسائل مرتبط با سازمان توانمند میسازد. هر چه مدیر یا حاکم از ویژگیها و رخدادهای ویژۀ سازمانی شناخت کاملتری داشته باشد، عکس العمل و واکنش او بهتر و گشادهتر خواهد بود. قدرت در دست اشخاص مختلف در یک سازمان که به دنبال منافع شخصی خود هستند، منجر به بروز رفتارهای سیاسی نامتعارف میشود و افراد در برابر پایگاههای قدرت، عکس العملهای متفاوت از خود نشان میدهند. در کل میتوان گفت نگرش و فرهنگ سیاسی بخصوصی در رفتار و اندیشۀ شخصیّتهای داستانی تأثیر گذار بوده است. در این جستار، به روش کتابخانهای رفتار سیاسی - سازمانی در ارتباط با سازمانی انسانی، در زمینههای مقام و منزلت، عدم اعتماد، شایعه پراکنی و بدبینی مورد بحث واقع شده است. پرونده مقاله -
مقاله
6 - بررسی اشعار شفیعیکدکنی بر اساس نظریۀ زیباییشناسی انتقادی مکتب فرانکفورتتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 15 , تابستان 1402ادبیات معاصر فارسی از نظر بینش عمیق اجتماعی و سیاسی و وسعت دید انسانی و اهداف مردمی، که در گذشته ادبی ایران کمتر امکان بروز یافته بود بی مانند است. شاعران و نویسندگان این دوره همگام با دیگر افراد جامعه، مظاهر زشت اجتماع را به باد انتقاد می گرفتند و ادبیات که پیش از ای چکیده کاملادبیات معاصر فارسی از نظر بینش عمیق اجتماعی و سیاسی و وسعت دید انسانی و اهداف مردمی، که در گذشته ادبی ایران کمتر امکان بروز یافته بود بی مانند است. شاعران و نویسندگان این دوره همگام با دیگر افراد جامعه، مظاهر زشت اجتماع را به باد انتقاد می گرفتند و ادبیات که پیش از این به سبب ترتیب نظام اجتماعی نمی توانست از حکومت ها انتقاد به سزایی بکند در این دوره چون سلاحی برای کسب آزادی و ابزاری برای بیان انتقادهای سیاسی و اجتماعی به کار آمد. محمدرضا شفیعی کدکنی (م. سرشک) از شاعران برجسته معاصر محسوب می گردد. او شعر نیمایی را با گونه ای تعهد اجتماعی و نگرش انتقادی درآمیخت. موضوع اجتماعی انتقاد با ظهور مکتب فرانکفورت شکلی منسجم تر و علمی تر یافته است. هدف پژوهش حاضر بررسی اشعار شفیعی کدکنی بر اساس نظریۀ زیبایی شناسی انتقادی مکتب فرانکفورت است. نوع نگاه شفیعی به کیفیت پیوند هنر با اجتماع حاوی رویکردی انتقادی است. رویکردی که به تعبیر متفکران فرانکفورت در هنر اصیل مدرن به خوبی قابل مشاهده است. مطابق با این دیدگاه، هنر مدرن بی آنکه به تصویر گر واقعیت های اجتماعی فروکاسته شود و در دام تفنن جویی مفرط بیفتد به صورتی غیرمستقیم به نفی وضعیت حاضر می پردازد. نتایج نشان می دهد که در شعر شفیعی مناسبات انتقادی هنر با جامعه به شکلی عالی نمایان می شود، انتقاد با استفاده از شگردهای خاصی چون طبیعت گرایی، نمادپردازی، قالب های خاص انتقادی و... در شعر او نمایان است. علاوه بر این مضامین انتقادی در بافت شعری، امکان جالبی در حوزۀ نقد سیاسی و اجتماعی در اختیار او نهاده است. پرونده مقاله -
مقاله
7 - واکاوی نگرش والد سالارانه مسعود غزنوی در تاریخ بیهقی براساس نظریات اریک برنتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 15 , زمستان 1402طبق نظریه اریک برن هر فرد دارای مجموعه ای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما ممکن است همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز دهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، و این سبب پیدایش نظریه حالات من شده است. اریک برن بنیان گذار چکیده کاملطبق نظریه اریک برن هر فرد دارای مجموعه ای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما ممکن است همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز دهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، و این سبب پیدایش نظریه حالات من شده است. اریک برن بنیان گذار تحلیل رفتار متقابل حالات من را به سه بخش والد، بالغ و کودک تقسیم می کند. طبق نظریه اریک برن والد یکی از سه حالت شخصیت انسان است که انسان آن ها را از والدین، یا الگوهای قدرت فرامی گیرند. والد به دو صورت والد حمایتگر مهربان و والد کنترل کننده مستبد ظاهر می شود. که هر کدام از آن ها به دو جنبه مثبت و منفی تقسیم می شوند. این پژوهش با شیوه توصیفی-تحلیلی با استناد به تاریخ بیهقی و نظریات اریک برن و رویکرد میان رشته ای مولفه هایی چون ابعاد سه گانه شخصیت، انواع والد و مصادیق آن را در شخصیت امیر مسعود غزنوی مورد تحلیل قرار می دهد. در این بررسی معلوم می شود که مسعود غزنوی در موقعیت های مختلف چگونه عمل می کند و به چه روشی (من) والد خود را در قالب اعمال خود آشکار می نماید و این رفتار ریشه در چه تنش روحی و روانی وی قرار دارد. از بررسی نتایج این پژوهش چنین استنباط می شود که امیر مسعود در بیشتر مواقع بالغ خود را حذف و از حالت والد مستبد خود تصمیم گیری می کند و رویکردهایی از جمله اظهار قدرت، تهدید و ارعاب و استبداد را ایجاد می کند. پرونده مقاله -
مقاله
8 - بررسی مفاهیم انسانشناسی فرهنگی در داستان رکسانا اثر م. مؤدبپورتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 9 , زمستان 1396انسانشناسی فرهنگی یکی از شاخههای انسانشناسی است که مانع از فراموشی باورها و رسوم گروههای انسانی میشود. فولکلور به مجموعهای از دانستنیها، باورها و رفتارهای مراسمی اطلاق میشود که در بین تودة مردم سینه به سینه به ارث رسیده و در واقع مجموعه آداب و رسوم، عقاید، افسان چکیده کاملانسانشناسی فرهنگی یکی از شاخههای انسانشناسی است که مانع از فراموشی باورها و رسوم گروههای انسانی میشود. فولکلور به مجموعهای از دانستنیها، باورها و رفتارهای مراسمی اطلاق میشود که در بین تودة مردم سینه به سینه به ارث رسیده و در واقع مجموعه آداب و رسوم، عقاید، افسانهها و رفتارهایی چون شیوههای لباس پوشیدن و غیره در شمار فولکلور به شمار میرود. مؤدبپور یکی از نویسندگان معاصر است که با جمعآوری فرهنگ عامه از طریق نوشتار در حفظ آن کوشیده است. آنچه در پژوهش حاضر به آن پرداخته شده بررسی مقولاتی است که نشاندهنده بخشهای گوناگون فرهنگ عامه است و مؤدبپور در نگارش داستان رکسانا از آن بهره گرفته است. پژوهش حاضر بیانگر آن است که: امروزه رشد و توسعه تکنولوژی و تأثیرات فراوان آن سبب تغییر بخشهایی از فرهنگ جامعه نظیر شیوههای سخن گفتن و فراموشی بخشهایی از فولکلور مانند آداب و رسوم شده است بنابراین انسانشناسان و نویسندگان تلاش میکنند با جمعآوری فرهنگ عامه در جوامع خود در حفظ آنها کوشا باشند. و کتابهای مؤدبپور چون روایتگر زندگی واقعی افراد است، در آنها به وفور به عقاید رایج در میان عامه مردم اشاره شده است. پرونده مقاله -
مقاله
9 - تاملی بر اخلاق مراقبت در مکتب تربیتی سعدیتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 2 , سال 9 , تابستان 1396سعدی در عرصة نظم و نثر جزو کسانی است که به بُعد اخلاق توجه ویژه ای داشته است. مضمون بوستان سعدی، که اولین اثر مدون وی و جزو شاهکارهای بی رقیب شعر فارسی است، اخلاق و تربیت و سیاست و اجتماعیات می باشد که در ده باب گردآوری شده است. گلستان نیز گرچه هشت باب مختلف و یک مقدمه چکیده کاملسعدی در عرصة نظم و نثر جزو کسانی است که به بُعد اخلاق توجه ویژه ای داشته است. مضمون بوستان سعدی، که اولین اثر مدون وی و جزو شاهکارهای بی رقیب شعر فارسی است، اخلاق و تربیت و سیاست و اجتماعیات می باشد که در ده باب گردآوری شده است. گلستان نیز گرچه هشت باب مختلف و یک مقدمه دارد اما، مضمون اصلی تمام باب های آن اخلاق است و نکته برجسته این آثار حکایاتی است که همه، انسان بااخلاق را با زبانی نرم و دلنشین برای مخاطب می شناساند. سعدی توانسته است اثری کاملاً شخصی در بهترین سنت رساله های اخلاقی فارسی پدید آورد. نکته حایز اهمیتی که در مداقه این آثار به دست می آید، عبارت است از نقش موثر توام عقل و احساس در اجرای اصول اخلاقی در جامعه که بیانگر هدف غایی سعدی می باشد چراکه، هدف او شناساندن اصول اخلاقی برای مردم نیست بلکه، جاری ساختن اخلاق متعهدانه در روح تک تک افراد جامعه می باشد که برای نیل به این مقصود اخلاق سنتی و اخلاق مراقبت در کنار هم و با هدایتگری نبوغ حکیم نواندیش ایفای نقش می کنند. در این مقال سعی بر آن است روش کاربرد توام عقل و عاطفه را از دیدگاه تربیتی سعدی واخلاق مراقبت را عیان تر طرح نماییم. پرونده مقاله -
مقاله
10 - اصول مدیریت زمان و آسیب شناسی آن در دیوان اعتصامیتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 5 , سال 10 , زمستان 1397مسئله زمان پیوسته ذهن و دل ، حاضر و غایب ، و دیروز و امروز انسان را به خود مشغول کرده است. حقیقتی است که با وجود انسان پیوند یافته است و انسان همیشه خود را در چنبره ی آن مییابد ، گویا انسان اسیرِ زمان است و راهی برای برون رفت از این اسارت ندارد. بهره گیری از زندگی و رسی چکیده کاملمسئله زمان پیوسته ذهن و دل ، حاضر و غایب ، و دیروز و امروز انسان را به خود مشغول کرده است. حقیقتی است که با وجود انسان پیوند یافته است و انسان همیشه خود را در چنبره ی آن مییابد ، گویا انسان اسیرِ زمان است و راهی برای برون رفت از این اسارت ندارد. بهره گیری از زندگی و رسیدن به موفّقیّت از جمله اهداف اساسی انسان ها است. یکی از مهم ترین گام ها در این راستا تسلّط بر زمان و مدیریت صحیح آن میباشد. در این دیدگاه افراد به تعیین و الویت بندی اهداف، تصمیم گیری و برنامه ریزی عملیاتی شایسته توصیه شده و نیز از سستی، شتابزدگی و هرگونه اقدامیکه انجام به موقع و شایسته امور را تهدید می کند، باز داشته شده اند. پروین در این بررسی به بازتابی از وقت و ارزش زمان که بیانگر ارزش وجودی هستی است اشاره ای میکند و یافته ها نشان میدهد در باورها ، انسان ها به سوی کمال تا رسیدن به اصل ، با گذر از آفندهای روزگار( تلف کردن وقت) طی طریق می کنند. نتیجه اینکه کسی ارزش وقت را بداند ارزش عمر را دانسته است. آنچه در این مقاله بازیابی و بررسی میشود روش بهینه از زمان و عوامل آسیب رسان در دیوان پروین است که مضمون اشعار پروین بر گذرا بودن عمر و غنیمت شمردن لحظه و زیستن حال تأکید دارد و همین امر ، میزان اهمّیّت این موضوع و ضرورت بررسی آن را نشان میدهد. تحقیق با کنکاش در منابع مکتوب با شیوه ی پژوهشی توصیفی انجام شده است. پرونده مقاله -
مقاله
11 - بررسی مقایسه ای کارکرد آرکائیسم در حوزهی زبان اشعار فروغ فرخ زاد و پروین اعتصامیتفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) , شماره 4 , سال 9 , پاییز 1396آرکائیسم، نوعی هنجارگریزی و انحراف از زبان معمول و نُرم و به کار بردن واژگان منسوخ یا شیوه ی نحوی مهجور و غیر متداول زبان امروزی است، درک اصطلاح مزبور نیازمند تأمل در زبان و تحولات آن است. تحول در زبان، در طول زمان امری طبیعی است که بعضی واژگان در ساختار زبان وارد شده و چکیده کاملآرکائیسم، نوعی هنجارگریزی و انحراف از زبان معمول و نُرم و به کار بردن واژگان منسوخ یا شیوه ی نحوی مهجور و غیر متداول زبان امروزی است، درک اصطلاح مزبور نیازمند تأمل در زبان و تحولات آن است. تحول در زبان، در طول زمان امری طبیعی است که بعضی واژگان در ساختار زبان وارد شده و بعضی از آن ها از این چرخه خارج می شوند در این مقاله اشعار دو شاعر معاصر پروین اعتصامی و فروغ فرخ زاد به شیوهی کتابخانه ای بررسیشده است. پیوند پروین اعتصامی با سبک خراسانی و عراقی باعث شد که باستانگرایی به صورت متنوع و چشمگیر در اشعارش مشهود باشد و شاید استواری و فخامت شعری پروین اعتصامی، پیوستگی اشعار او به ادبیات کهن و غنی کشورمان باشد؛ اما باستان گرایی در اشعار فروغ فرخ زاد هم عصر شاعر با توجه به نوگرا بودن شاعر و نزدیکی زبان او به گفتار امروزی و کاربرد واژگان امروزی،در اشعار او چشمگیر نبوده و شاید در بعضی مواقع باعث آسیب پذیری زبان نرم فروغ شده است. در این مقاله دوازده شعر از دفتر اسیر فروغ و ده قصیده از اشعار پروین مورد بررسی تطبیقی قرارگرفته است؛ و نشان دادهشده است که فروغ در استفاده از انواع قیدهای مختص و مشترک و تتابع اضافات و کاربرد تنسیق الصفات به طریق قدما رفته است. پروین نیز در استفاده از واژگان کهن، تخفیف های آوایی، کاربرد فعل ها به صورت باستانی و از لحاظ نحوی استفاده ی حروف به جای هم از این روش بهره برده است. اهمیت آرکائیسم در استفاده از تجربههای کهن و ادامه ی مرده ریگ هنر قدیم در هنر امروز است. پرونده مقاله -
مقاله
12 - کاربرد مکر و مکراندیشی در حکایتهای تمثیلی جانوران در مرزبان نامهتحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 2 , سال 11 , تابستان 1398حیوانات با ایفای نقش تمثیلی و نمادین جدای از اینکه، موجب غنای محتوا و جذابیّت حکایتها میشوند، شاعران و نویسندگان متون نظم و نثر از رویکرد تمثیلی نقش آنها، بیشتر برای تحقق اهداف اخلاقی، تعلیمی، اجتماعی و سیاسی سود میجویند. در این حکایتها بیشتر از مصلحت اندیشی، حزم، م چکیده کاملحیوانات با ایفای نقش تمثیلی و نمادین جدای از اینکه، موجب غنای محتوا و جذابیّت حکایتها میشوند، شاعران و نویسندگان متون نظم و نثر از رویکرد تمثیلی نقش آنها، بیشتر برای تحقق اهداف اخلاقی، تعلیمی، اجتماعی و سیاسی سود میجویند. در این حکایتها بیشتر از مصلحت اندیشی، حزم، مکر اندیشی، حرص و طمع، ترک هوی و هوس، تدبیر و عمل در کارها سخن میرود. در این مقاله، ملاک انتخاب حکایتها حضور شخصیّتهای حیوانی فعّال در حوادث و ماجراهاست. اغلب در این گونه حکایتها شخصیّت حیوان تنها سخن میگوید، گاهی مطابق طبیعت حیوانی عمل میکند و انگیزههای حیوانی دارد و گاهی انگیزهها و اعمال نسبت داده شده به انسان را در بر میگیرد. هر حیله و چاره اندیشی مثمر واقع نمیشود، بلکه باید با مشورت خردمندان همراه باشد. در پژوهش حاضر که به شکل بنیادی بر اساس مطالعات کتابخانهای و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است، نشان داده شده است که مکر به صورت فریفتن حریف عملی میشود و قهرمان در اصل از یک خطای ادراکی او که مبتنی بر عادت است، استفاده میکند. این تحقیق برتری مکر وحیله را بر زور و قدرت و شجاعت گوشزد میکند و یادآوری میکند: آنان که با چاره اندیشی و تدبیر به مقابله با دشمن میروند، پیروزتر از کسانی هستند که تنها به تیغ تیز و زور بازو متکی هستند. پرونده مقاله -
مقاله
13 - واکاوی مؤلّفه های تمثیلی و نمادین رضایتمندی در اشعار فریدون مشیری از دیدگاه نظریه ی شخصیت اریکسونتحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی , شماره 1 , سال 12 , بهار 1399تحلیل روان شناختی آثار ادبی و پدیدآورندگان این آثار، از شیوه های نوین نقد و پژوهش در ادبیّات فارسی محسوب می شود. بر همین اساس در این مقاله، مؤلّفه های رضایتمندی در اشعار فریدون مشیری بر اساس نظریه ی رشد شخصیت اریکسون با رویکردی نمادین و تمثیلی مورد بررسی قرار گرفته است چکیده کاملتحلیل روان شناختی آثار ادبی و پدیدآورندگان این آثار، از شیوه های نوین نقد و پژوهش در ادبیّات فارسی محسوب می شود. بر همین اساس در این مقاله، مؤلّفه های رضایتمندی در اشعار فریدون مشیری بر اساس نظریه ی رشد شخصیت اریکسون با رویکردی نمادین و تمثیلی مورد بررسی قرار گرفته است.این پژوهش علاوه بر روشن ساختن اشکال رضایتمندی در شعر مشیری، میزان موفّقیت او در کاربرد آرایه های نماد و تمثیل را نیز آشکار می سازد. توجّه به خاستگاه نمادها و نوع تمثیل ها از دیگر مواردی است که در این مقاله مورد توجّه بوده است. براساس نظریه ی اریکسون، رضایت درونی در سایه ی ثمربخشی و امیدواری شکل می گیرد. نمودهای این دو مؤلّفه در اشعار مشیری، به شکل ویژگی های مثبت شخصیتی، نظیر احساس مسئولیت، عشق ورزی ، مبارزه با جهل و خشونت، دوری از حسرت و ناامیدی و ... و بیشتر در قالب اشکال نمادین و تمثیلی دیده می شود. نمادهای مورد استفاده در اشعار مشیری اغلب برگرفته از طبیعتند و تمثیل ها بیشتر برای بیان مفاهیم فکری و انسانی مورد استفاده قرار گرفته اند. پرونده مقاله -
مقاله
14 - والد سالاری مسعود غزنوی در تاریخ بیهقی براساس نظریات اریک برنزبان و ادبیات فارسی واحد مشهد , شماره 4 , سال 18 , پاییز 1401هر فرد دارای مجموعهای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما از آنجا که همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز میدهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، سبب پیدایش نظریه حالات من گردید اریک برن بنیانگذار تحلیل رفتار متقابل حالا چکیده کاملهر فرد دارای مجموعهای از الگوهای رفتاری خاصی است که معرف حالت روانی اوست، اما از آنجا که همین فرد در حالت روانی متفاوت، الگوهای رفتاری دیگری را بروز میدهد که غالبا متناقص با رفتار قبلی اوست، سبب پیدایش نظریه حالات من گردید اریک برن بنیانگذار تحلیل رفتار متقابل حالات من را به سه بخش والد، بالغ و کودک تقسیم میکند. طبق نظریه اریک برن والد یکی از سه حالت شخصیت انسان است که از والدین، یا الگوهای قدرت فراگرفته میشود والد به دو صورت والد حمایتگر مهربان و والد کنترل کننده مستبد ظاهر میشود. این پژوهش با شیوه توصیفی - تحلیلی و با استناد به تاریخ بیهقی و نظریات اریک برن رفتارهای والدانه امیر مسعود غزنوی را مورد تحلیل قرار میدهد از بررسی نتایج این پژوهش چنین استنباط میشود که امیر مسعود در بیشتر مواقع بالغ خود را حذف و از حالت والد مستبد خود تصمیم گیری میکند و رویکردهایی از جمله اظهار قدرت، تهدید و ارعاب و استبداد را ایجاد میکند. پرونده مقاله -
مقاله
15 - نگاه سیاسی- تعلیمی به حکایت شتر و شیر پرهیزگار در مرزبان نامهزبان و ادب فارسی واحد سنندج , شماره 5 , سال 11 , زمستان 1398مرزبان نامه از جنبههای مختلف در تاریخ تمدن ایران و جوامع اسلامی اهمیّت داشته است. این کتاب نگرش به انسان و اجتماع را در جامعۀ سنّتی مدّنظر قرار داده است. بیشتر داستانهای مرزبان نامه تمثیلی و به زبان جانوران بیان شده است. دلیل عمدۀ استفاده از شخصیّتهای حیوانی احتمالاً چکیده کاملمرزبان نامه از جنبههای مختلف در تاریخ تمدن ایران و جوامع اسلامی اهمیّت داشته است. این کتاب نگرش به انسان و اجتماع را در جامعۀ سنّتی مدّنظر قرار داده است. بیشتر داستانهای مرزبان نامه تمثیلی و به زبان جانوران بیان شده است. دلیل عمدۀ استفاده از شخصیّتهای حیوانی احتمالاً محتوای سیاسی و اجتماعی میباشد. داستانهای مرزبان نامه عملکرد قدرت در جوامع را نشان میدهند. با تجزیه و تحلیل حکایت میتوان ساختار فرهنگ سیاسی و تأثیر آن را بر رفتارهای فردی و اجتماعی بررسی کرد. فرهنگ سیاسی حاکم در جامعه با روابط انسانی در ارتباط است. در این حکایت، شخصیّتهای تمثیلی، شخصیّتهای جانشین شونده محسوب میشوند، یعنی حیوان جانشین فکر، خُلق و خو و مفاهیم مورد نظر نویسنده و آورندۀ داستان شده است. در این پژوهش شیر به عنوان نماد قدرت، در رأس هرم قدرت قرار میگیرد و نیرویی که سبب میشود شیر در چنین جایگاه و مرتبهای قرار گیرد، زورمندی، قدرت و تسلّط او بر دیگران است. حاکم یا فرمانروا در سلسله مراتب قدرت، باید وظایف و مسئولیّتها را به اشخاصی واگذار نماید که شایستگی، لیاقت و توانایی لازم برای انجام آن کارها را داشته باشند، و همانند خرس در بدو ورود به دربار شیر بر هم زنندۀ نظم و امنیّت نباشند. از زاویۀ تعلیمی هم میتوان به زیان ظلم و ستم و عاقبت ستمکاران ستم پیشیه و زیادهخواهان محال اندیش که در پی حفظ جان، موقعیّت سیاسی و مرتبهای برای خود هستند اشاره کرد. پرونده مقاله -
مقاله
16 - بازی»های «پدریان» و «پسریان» در تاریخ بیهقی براساس نظریة «بازیهای» اریک برن»زبان و ادب فارسی واحد سنندج , شماره 2 , سال 12 , تابستان 1399ادبیات و هنر وظایفی دارد که اگر آن وظیفه را انجام دهد، مفهومی کارآمد پیدا می-کند و آن عبارت است از تحلیل رفتار انسان و اجتماع و نشان دادن راهکارهای مثبت به سوی جذب زیباییها. از این منظر، ضرورت تحقیق در ادبیات بین رشتهای بیشازبیش احساس میشود. اریک برن بنیانگذار تحل چکیده کاملادبیات و هنر وظایفی دارد که اگر آن وظیفه را انجام دهد، مفهومی کارآمد پیدا می-کند و آن عبارت است از تحلیل رفتار انسان و اجتماع و نشان دادن راهکارهای مثبت به سوی جذب زیباییها. از این منظر، ضرورت تحقیق در ادبیات بین رشتهای بیشازبیش احساس میشود. اریک برن بنیانگذار تحلیل رفتار متقابل بازی را روانشناسی روابط انسانی معرفی می کند و در نظریه بازیها از کتمان خشم را به تمبرخشم با اصطلاح نام میبرد که داد و ستدهای روانی در طول زندگی انسانها منبعث از این نظریه است. این پژوهشبازیهای پدریان و پسریان را در تاریخ بیهقی براساس نظریة بازیهای اریک برن به شیوه توصیفی – تحلیلی کاویده است. یافتهها نشان میدهد که افشای انگیزههای بازیگران، نقش مهم بازیها در شناسایی شخصیتها است. بیش از نیمی از انگیزه های پنهان شخصیت ها برای شروع یک رابطه، داشتن هدف انتقام جویانه و تبهکارانه است و افراد بیشتر در نقش های قربانی و آزارگر و در بسامد کمی به صورت ناجی ظاهر می شوند. پرونده مقاله -
مقاله
17 - بررسی مفاهیم انسانشناسی زبان در داستان «رکسانا»زبان و ادب فارسی واحد سنندج , شماره 4 , سال 12 , پاییز 1399زبان، سامانه مرتب و منظمی است که در هر شرایطی میتوان از آن بهره برد و انسان را قادر میسازد تا علاقهها، عقاید و ادراکش را با نشانهها توجیه کند. زبان در جامعه دارای کارکردهای متفاوتی است که این کارکردها بستگی به نوع جامعه دارد. همه مسائل مربوط به زبان و فرهنگ در شاخه چکیده کاملزبان، سامانه مرتب و منظمی است که در هر شرایطی میتوان از آن بهره برد و انسان را قادر میسازد تا علاقهها، عقاید و ادراکش را با نشانهها توجیه کند. زبان در جامعه دارای کارکردهای متفاوتی است که این کارکردها بستگی به نوع جامعه دارد. همه مسائل مربوط به زبان و فرهنگ در شاخه بزرگ و جدیدی به نام انسانشناسی زبان که از انسانشناسی، زبانشناسی توصیفی و زبانشناسی تاریخی سرچشمه گرفته، مورد بررسی قرار میگیرد. انسانشناسی زبان به رابطة زبان با جامعه، فرهنگ و رفتار انسان میپردازد و تطور زبان را مورد مطالعه و پژوهش قرار میدهد. در این مقاله تلاش شده است تا آن دسته از مقولاتی که در حوزه انسانشناسی زبان قرار میگیرد و مؤدبپور در نگارش داستان رکسانا از آنها بهره گرفته، مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر بیانگر آن است که: در نگارش این داستان به سبب لحن محاورهای نویسنده در دیالوگنویسی کلمات تابو و اصطلاحات خویشاوندی به صورت نابرابر مورد استفاده قرار گرفته و از لهجههای اجتماعی استفاده نشده که نمودار نیز مؤید همین مطلب است. کلمات تابو در این داستان در دو موقعیت عصبیت و پرخاشگری و طنزگونه به کار رفته است. پرونده مقاله -
مقاله
18 - جایگاه سیاسی-تعلیمی جانوران آبزی در کلیله و دمنهزبان و ادب فارسی واحد سنندج , شماره 4 , سال 14 , پاییز 1401بیشتر داستانهای کلیله و دمنه، تمثیلی و به زبان حیوانات است. به احتمال قوی دلیل عمدۀ استفاده از شخصیّتهای حیوانی، محتوای سیاسی، تعلیمی آن است. جانوران، در متون تمثیلی با ایفای نقش تمثیلی و نمادین، غیر از اینکه موجب تنوّع و جذابیّت حکایتها و داستانها میشوند، شاعران و چکیده کاملبیشتر داستانهای کلیله و دمنه، تمثیلی و به زبان حیوانات است. به احتمال قوی دلیل عمدۀ استفاده از شخصیّتهای حیوانی، محتوای سیاسی، تعلیمی آن است. جانوران، در متون تمثیلی با ایفای نقش تمثیلی و نمادین، غیر از اینکه موجب تنوّع و جذابیّت حکایتها و داستانها میشوند، شاعران و اهل قلم از رویکرد نقش تمثیلی آنها، بیشتر برای تحقق اهداف سیاسی، تعلیمی، اخلاقی و به خصوص اخلاق اجتماعی سود میجویند. داستانهای کلیله و دمنه، غالباً منعکس کننده هرم قدرت و پیش کشیدن تعالیم اخلاقی در جامعۀ (هند، ایران و جهان اسلام) است؛ بنابراین به بهترین وجهی ساز و کار فرهنگ سیاسی، قدرت، پند و اندرز، رفتار سیاسی و تأثیر آن را بر طبقات دیگر نشان میدهد. با تجزیه و تحلیل متن میتوان ساختار جایگاه سیاسی، تعلیمی و تأثیر آن را بر رفتارهای فردی و اجتماعی کشف و بررسی کرد. در این جستار که به شکل بنیادی، بر پایۀ مطالعات کتابخانهای و به روش توصیفی - تحلیلی به تبیین و تحلیل این موضوع در کلیله و دمنه پرداخته شده است، سعی شده است که مضمون چند داستان از حیث بُعد سیاسی، تعلیمی با در نظر گرفتن جنبههای مدیریّتی، نظیر تصمیم گیری، برنامه ریزی، سازمان دهی و رفتار سازمانی در یک جامعه یا نهاد اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفته، و شخصیّتهای نمادین حکایتها با ایفای نقشی که در داستانها بر عهده دارند، معرّفی شوند. پرونده مقاله -
مقاله
19 - نقد تطبیقی طبقهبندی استعارههای مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون با طبقهبندی جدید با شواهدی از آثار افغانی و ایشی گوروزبان و ادب فارسی واحد سنندج , شماره 1 , سال 14 , بهار 1401پژوهش حاضر به نقد و بررسی دیدگاه معاصر استعاره در برابر طبقهبندی جدید آن میپردازد. نظریهی معاصر استعاره که توسط لیکاف و جانسون(1980)، به طور نظاممند مطرح شد مطالعهی استعاره را به استعارهی مفهومی که هستهی اصلی زبانشناسی شناختی است، تبدیل کرد که فرایندهای تفکر و ت چکیده کاملپژوهش حاضر به نقد و بررسی دیدگاه معاصر استعاره در برابر طبقهبندی جدید آن میپردازد. نظریهی معاصر استعاره که توسط لیکاف و جانسون(1980)، به طور نظاممند مطرح شد مطالعهی استعاره را به استعارهی مفهومی که هستهی اصلی زبانشناسی شناختی است، تبدیل کرد که فرایندهای تفکر و تجربهی انسان را در بر میگیرد. اخیراً به دلیل عدم دستهبندی اسم نگاشتها در برخی موارد، طبقهبندی جدیدی توسط افراشی و حسامی(1392)، مطرح گردید که بر اساس آن، طبقههای ساختاری و هستیشناختی در سه طبقهی جدید عینی به ذهنی با زیر طبقات آن، ذهنی به ذهنی و عینی به عینی معرفی گردید. هدف از پژوهش حاضر، نقد و بررسی دو دیدگاه استعارهی مفهومی و بیان وجوه اشتراک و افتراق آن ها با ذکر شواهدی از افغانی و ایشیگورو است. روش پژوهش تحلیلی-توصیفی است. یافتههای تحقیق نشان داد با وجود این که کاربست طبقهبندی لیکاف و جانسون، بنیان بسیاری از پژوهشهای امروزی است، در مواردی پاسخگوی کافی در طبقهبندی استعارهها نیست. از این رو کارایی طبقهبندی جدید در این پژوهش با ذکر شواهدی از افغانی و ایشیگورو مورد تأیید است. پرونده مقاله -
مقاله
20 - واکاوی «کهتری و مکانیسمهای جبرانِ» شخصیتِ «معصومه» در رمان «سهم من» با تکیه بر روانشناسی آدلریجستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی) , شماره 4 , سال 4 , پاییز 1399آلفرد آدلر بنیان گذار روان شناسی فردی و یکی از نخستین منتقدانِ برجسته نظریه پسیکانالیز و آفریننده یک حرکت مکتبی به موازات آن است . آدلر انسان را موجود اجتماعی تعریف می کند از دید آدلر مسائل روان شناسی با ترجمه مسئله ارتباط بین انسان ها قابل حل می باشد. احساس حقارت و عقد چکیده کاملآلفرد آدلر بنیان گذار روان شناسی فردی و یکی از نخستین منتقدانِ برجسته نظریه پسیکانالیز و آفریننده یک حرکت مکتبی به موازات آن است . آدلر انسان را موجود اجتماعی تعریف می کند از دید آدلر مسائل روان شناسی با ترجمه مسئله ارتباط بین انسان ها قابل حل می باشد. احساس حقارت و عقده حقارت دو اصطلاح مشهور روان شناسی فردی است. آدلر احساس حقارت را نیرویی می داند که به انسان عنایت شده است تا بدین وسیله رو به جوانب مثبت زندگی حرکت کند و رشد و تکامل یابد از سوی دیگر تاکید کرده است که شرایط نامساعد محیطی می تواند این احساس حقارت را به عقده حقارت منتهی کند. آدلر مفهوم جبران کاذب را در قلمرو روان شناسی برجسته ساخته که فرد برای تعادل بخشی روان خود از آن بهره می جوید. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به نقد روانکاوانه رمان سهم من پرداخته می شود و نگارنده با توجه به نظریه آدلر برای تبیین سبک زندگی، به علل پیدایی عقده حقارت و مکانیسم های جبران شخصیت اصلی رمان معصومه خواهد پرداخت. یافته های پژوهش نشان می دهد محیط از عوامل اصلی به وجود آمدن عقده حقارت، در شخصیت اصلی بوده است که از شرایط محیطی نامساعد خانواده و رفتار دیالکتیک مادر و پدر با فرزندان نشات گرفته است بر این اساس احساس حقارت در وی شدت گرفته و پیدایش صورت عصبی در معصومه اشکال گوناگون عدم تعادل روانی را به وجود آورده است؛ لذا، برای تعادل بخشی تخیلی روان گسسته خود، جبران کاذب را در پیش گرفته که به بروز مشکلات عدیده در وی منتهی شده است پرونده مقاله -
مقاله
21 - بینظمی روایی در پیرنگ داستان فرشتهها بر اساس دیدگاه ژرار ژنتپژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی , شماره 38 , سال 10 , زمستان 1398زمان عامل ساختاری هر روایت است و نظمی که در شکل گیری زمان روایت لحاظ می شود، نقش مهمی در ساختار پیرنگ داستان دارد. فرشته ها پنجمین روایت از مجموعه داستان دو دنیا اثر گلی ترقی است که با بهره گیری از گونه روایی خاطره-داستان بهخوبی از تکنیک زمان روایی استفاده کرده است. ا چکیده کاملزمان عامل ساختاری هر روایت است و نظمی که در شکل گیری زمان روایت لحاظ می شود، نقش مهمی در ساختار پیرنگ داستان دارد. فرشته ها پنجمین روایت از مجموعه داستان دو دنیا اثر گلی ترقی است که با بهره گیری از گونه روایی خاطره-داستان بهخوبی از تکنیک زمان روایی استفاده کرده است. این پژوهش با رویکرد توصیفی–تحلیلی به بررسی بی نظمی زمان روایی و نقش آن در شکل گیری پیرنگ در داستان کوتاه فرشته ها از منظر ژرار ژنت می پردازد. بر اساس نتایج پژوهش، ترقی با درهم شکستن روال خطی زمان، از انواع زمان پریشی گذشته نگر و آینده نگر بهره برده است. گذشته نگرهای درونی به دلیل تداعی خاطرات و بیان وقایع، شیوه غالب کاربرد زمان در داستان فرشته ها است که کارکرد تعلیقی و ایضاحی در بیان وقایع، رمزگشایی و پر کردن خلأ های داستانی در روایت دارد. از گذشته نگری بیرونی اصلی در معرفی شخصیت های اصلی با اهدافی چون شخصیت پردازی و تعلیل کنش شخصیت و از زمان پریشی آینده نگر با کارکرد تعلیقی و گره افکنی استفادهشده است. پرونده مقاله -
مقاله
22 - تحلیل بنمایههای اسطورهای در آثار نویسندگان معاصر (رمان درخت انجیرمعابد، داستانهای کوتاه کاجهای مورّب، باغ اناری و جایی دیگر)ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی , شماره 4 , سال 17 , پاییز 1400حیات و مرگ گیاهان و درختان از دیرباز موردتوجه بشر بوده است. بشر هر چهارفصل را با دوران زندگانی خود یکی دانسته و داستانهایی از پرستش و شفابخشی گیاهان ساخته است. او به درختان دخیل بسته و علاج درد خود را از آنها جُسته است. در پَسِ این نگاهِ بشر نخستین، حقیقتی نهفته است و چکیده کاملحیات و مرگ گیاهان و درختان از دیرباز موردتوجه بشر بوده است. بشر هر چهارفصل را با دوران زندگانی خود یکی دانسته و داستانهایی از پرستش و شفابخشی گیاهان ساخته است. او به درختان دخیل بسته و علاج درد خود را از آنها جُسته است. در پَسِ این نگاهِ بشر نخستین، حقیقتی نهفته است و آن، استمداد از تجلّیِ شفابخشی است نه پرستش درخت! نیاکان ما در جستوجوی جوانی و جاودانگی محو پدیدههایی شدهاند که به گمان خود منبع جاودان این نیروها هستند؛ پس باید اسطورهها را کاوید تا به حقیقت آنها رسید. رمانها و داستانها بهترین مجال برای درخشش اسطورهها هستند. در این مقاله به بررسی بنمایههای گیاهپیکری در درخت انجیر معابد، باغاناری، جایی دیگر و کاجهای مورّب پرداختهایم. روش پژوهش ما به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی است و بعد از استخراج دادهها به تحلیل بنمایهها پرداختهایم. هدف بررسی نحوۀ حضور بنمایههای گیاهپیکری در این آثار است؛ اینکه آیا آنها به شکلی نمادین حضور دارند یا بهصورت روایت اسطورهای؟ در آثار بررسیشده، این بنمایهها هم بهشکل نمادین و تلویحی حضور دارند و هم بهصورت روایت اسطورهای. ضروری است با نگاهی اسطورهپردازانه زوایای این داستانها را بکاویم تا بنمایههای اساطیری را در آنها برای تشخیص ابتذال و خرافه از حقیقت اسطورهای باز شناسیم. پرونده مقاله -
مقاله
23 - تحلیل بنمایههای اسطورهای داستان «بانوی باغ» شهریار مندنیپورادبیات عرفانی و اسطوره شناختی , شماره 4 , سال 18 , زمستان 1401داستان کوتاه بانوی باغ از هفت ناخدای مندنیپور، شرح دیدگاهی پدرسالارانه دربارة زن و جامعهای است که در آن زندگی میکند. وی برای بیان دیدگاههای خود از جامعه و سرزمینش از زبان نماد و بنمایههای اساطیری ـ در فضای بوفکوری و وهمناک ـ استمداد میجوید. این مقاله میکوشد با چکیده کاملداستان کوتاه بانوی باغ از هفت ناخدای مندنیپور، شرح دیدگاهی پدرسالارانه دربارة زن و جامعهای است که در آن زندگی میکند. وی برای بیان دیدگاههای خود از جامعه و سرزمینش از زبان نماد و بنمایههای اساطیری ـ در فضای بوفکوری و وهمناک ـ استمداد میجوید. این مقاله میکوشد با دیدگاه اسطورهای و روش توصیفی ـ تحلیلی پاسخ دهد که نویسنده از کدام بنمایهها و روایات اسطورهای برای تفهیم بهتر داستان بهره جسته است؟ وآیا این بنمایهها در تار و پود داستان فرو رفتهاند یا صرفاً به صورتی نمادین حضور دارند؟ مندنیپور برای توضیح مرگِ زیبایی و پیشرفت، عدم تغییر و نرسیدن به آمال در سرزمینش، از اسطورۀ سفر به جهان زیرین، مرگِ ایزد گیاهی سخن میگوید و از نمادهای مربوط به دوران برزیگری ـ چاه، گُل و... ـ نام میبرد؛ عامل نابودی را دیو مینامد و تقابلی بین ایزدبانوی برزیگری و خدای آریاییان ایجاد میکند. نویسنده با آگاهی از تکرار اساطیر در زمان مقدّس تبیین میکند که در هر زمان قهرمانی سعی در تغییری شگرف دارد و در نهایت به آن ایدهآل نمیرسد، چراکه افراد، حقیقت، زیبایی و تغییر را در پدیدۀ خاصی میجویند. پرونده مقاله -
مقاله
24 - آسیب شناسی روانی (آلودگی و طرد) و تحلیل رفتار فردی وزیران دربار غزنوی در تاریخ بیهقی براساس نظریّه اریک برنبهارستان سخن , شماره 2 , سال 19 , تابستان 1401آسیب شناسی روانی، مطالعه ناهنجاری ها و اختلالات روانی است که بر اثر هیجان و اضطراب شدید در انسان در دو سطح میان فردی و درون فردی به وجود می آید. ارتباط میان فردی نوعی نیرویِ انگیزشیِ مهّم و اساسی برای سازگاری است و مشخّصه آن نداشتن حالت دفاعی، داشتن صمیمیت و رضایت است ه چکیده کاملآسیب شناسی روانی، مطالعه ناهنجاری ها و اختلالات روانی است که بر اثر هیجان و اضطراب شدید در انسان در دو سطح میان فردی و درون فردی به وجود می آید. ارتباط میان فردی نوعی نیرویِ انگیزشیِ مهّم و اساسی برای سازگاری است و مشخّصه آن نداشتن حالت دفاعی، داشتن صمیمیت و رضایت است هرچه بیشتر انسان بتواند بین تمایل درونی خود و انتظار جامعه تعادل برقرار کند سازگارتر است و نقض در ارتباط و ناهماهنگی شناختی و تعارض های تبادلی تأثیر نامطلوب بر عملکرد و امنیت اطرافیان میگذارد. اریک برن تحلیل رفتار متقابل شخصیّت انسان را به سه بخش کودک، والد و بالغ تقسیم میکند. به اعتقاد او اگر میان این سه حالت تعادل برقرار گردد، فرد از نظر شخصیّتی سالم است اما گاهی مرز میان این حالات دچار شکنندگی شده و با یکدیگر تداخل پیدا می کند و محتوای آن با هم تخلیط میشود که مانع کار کرد بهنجار فرد می شود. برن این حالات را (آلودگی و طرد) نام گذاری کرده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، وزیران دربار غزنوی را با توجّه به دو مؤلّفة ذکر شده مورد تحلیل قرار داده و به بررسی انحراف یا کج رفتاری روابط بین فردی و واکنش های متقابل آن ها و در سطح درون فردی به مشکلات ساختاری آنان میپردازد، یافته های تحقیق نشانگر این است که بیشترِ روابطِ تنش زا، همراه با خشم، پریشانی و قتل، ریشه در الگوی افکار ناکارآمد دارند و رویکردی چون روان پریشی یا بیوجدانی را به وجود میآورد. پرونده مقاله -
مقاله
25 - بررسی اهداف تعلیمی بازنویسیهای مثنوی مولوی در کتابهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با تکیه بر نظریّة فلسفه برای کودکان (فبک)بهارستان سخن , شماره 1 , سال 20 , بهار 1402نظریّة فلسفه برای کودکان لیپمن با نام اختصاری فبک (p4c) یک الگوی آموزش تفکّر انتقادی در تعلیم و تربیت کودکان است که اهدافش توجه به تفکّر انتقادی است و در آن تأکید شده است کودکان در محیط مدرسه و هرگونه کلاس آموزشی به اندیشیدن بپردازند. داستان های بازنویسی شده از متون کهن چکیده کاملنظریّة فلسفه برای کودکان لیپمن با نام اختصاری فبک (p4c) یک الگوی آموزش تفکّر انتقادی در تعلیم و تربیت کودکان است که اهدافش توجه به تفکّر انتقادی است و در آن تأکید شده است کودکان در محیط مدرسه و هرگونه کلاس آموزشی به اندیشیدن بپردازند. داستان های بازنویسی شده از متون کهن، یک شیوه آموزشی برای مخاطب کودک و نوجوان می تواند باشد که اهداف لیپمن در آن اجرا شود. بسیاری از حکایت های مثنوی برای کودکان و نوجوانان بازنویسی و بازآفرینی شده است که به واسطه اهداف تعلیمی مولوی در جهت آموزش و پرورش کودک و رشد تفکّر انتقادی، نقش بسزایی دارد. در اصل حکایت ها بن مایه فلسفی وجود دارد، عنصر استدلال، گفتگو، چالش برانگیزی، پرسشگری در آنها در حد مطلوب است و می توانند برای برنامۀ فبک منابع قابل استفاده ای باشند، مقایسه بازنویسی ها با اصل حکایت و هدف مولوی نشان می دهد در مواردی به دلیل عدم درک محتوایی، عدم توجّه به زبان مناسب مخاطب، تغییر محتوا و عدم توجه به پیام مولوی، صرفاً جنبة سرگرمی یافته و از اهداف آموزشی دور شده اند، بنابراین تفکّر انتقادی برای کودک ایجاد نکرده است. لذا پیشنهاد می شود، با خوانش دوباره همراه با مربی، با یک اجتماع پژوهشی متون بازنویسی در جهت آموزش فلسفه برای کودکان بازسازی شوند. در این نوشتار 12 کتاب که از حکایت های مولوی که برای گروه سنی د در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بازنویسی شده است با توجّه به مؤلّفه های فبک بررسی گردیده است به موازات آن ساختار زبانی، محتوایی بازنویسی ها تحلیل شده است. پرونده مقاله -
مقاله
26 - بررسی تطبیقی استعارههای مفهومی حوزۀ «رنگ» در آثار علی محمّد افغانی و کازوئو ایشی گوروبهارستان سخن , شماره 5 , سال 17 , زمستان 1399چکیده پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسۀ استعارههای مفهومی حوزۀ رنگ در آثار افغانی و ایشی گورو (برندۀ جایزۀ نوبل ادبی 2017)، معرّفی حوزههای مقصد، تعیین بسامد اسم نگاشتها و توصیف شباهتها و تفاوتهای استعاری حوزۀ رنگ در آثار دو نویسنده نوشته شده است. روش پژوهش توصیفی چکیده کاملچکیده پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسۀ استعارههای مفهومی حوزۀ رنگ در آثار افغانی و ایشی گورو (برندۀ جایزۀ نوبل ادبی 2017)، معرّفی حوزههای مقصد، تعیین بسامد اسم نگاشتها و توصیف شباهتها و تفاوتهای استعاری حوزۀ رنگ در آثار دو نویسنده نوشته شده است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و دادههای پژوهش بر پایۀ رویکرد معناشناسی شناختی در چهارچوب باورهای نظری لیکاف و جانسون (1980) در آثار فوق مورد تحلیل قرار گرفته است. تحلیل 48 نمونة استعارۀ مفهومی رنگ با حوزههای مقصد ایده، بخت، بیماری، ترس، خشم، زیبایی، شادی، شرم، عشق، غم و هوس این نتیجه را به دست می دهد که بسامد اسم نگاشت شرم رنگ است، در آثار هر دو نویسنده بیشتر است. شباهتها عمدتاً ناشی از فعالیّتها، تجربهها و عقاید مشابه هر دو نویسنده در کاربرد رنگ است و تفاوتها مربوط به وجود زمینههای فرهنگی عقیدتی مختلف، بافت اجتماعی و محیط جغرافیایی متفاوت دو نویسنده میباشد. پرونده مقاله -
مقاله
27 - بررسی داستان «زوج مفلس» درکلیّات بیدل دهلوی از منظر حقوق شهروندیبهارستان سخن , شماره 1 , سال 15 , بهار 1397چکیده ادبیّات فارسی اقیانوس کران ناپیدای در علوم و فنون گوناگون و مجموعه ای از ذخایر و منابع فکری و فرهنگی هر ملّتی به حساب می آید. شاعران هم به عنوان فرهیختگان هر جامعه، همواره در آثار خود سعی در انعکاس مسایل مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی بوده اند. بیدل دهلوی چکیده کاملچکیده ادبیّات فارسی اقیانوس کران ناپیدای در علوم و فنون گوناگون و مجموعه ای از ذخایر و منابع فکری و فرهنگی هر ملّتی به حساب می آید. شاعران هم به عنوان فرهیختگان هر جامعه، همواره در آثار خود سعی در انعکاس مسایل مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی بوده اند. بیدل دهلوی که یکی از شخصیّتهای ادبی و از بزرگان سبک هندی است، با خلق شاهکارهایی منحصر به فرد، بر تارک ادب فارسی و عرفان میدرخشد. در این جستار برآنیم که داستان زوج مفلس وی را که در کلیّاتش نقل شده، از منظر علم حقوق مورد بررسی قرار دهیم. در این داستان، از طرفی مباحث مربوط با علم حقوق از قبیل: عدالت کیفری، ادلّة اثبات دعوی و اجرای حکم بیان شـده و از سوی دیگر مباحث جامعهشناسی و چالش های اجتماعی و دینی، به دلیل قرار گرفتن حکومت صفوی در متن یک حکومت کاملاً مذهبی و دینی، که ضـرورت بررسـی آن را از این منظر تشدید می کند. نویسندگان جستار با طرح مصداق های جرم با شریعت اسلامی، دو هدف مهمّ را از این جستار دنبال می کنند: اوّل آنکه به اهمّیّت پژوهش های تطبیقی و نگاه به دنیای ادبیّات از دریچة علم حقوق بپردازند، دوّم آنکه، نگاه به جامعه ای کنند که در آن با پایمال کردن حقوق شهروندانِ طبقة پایینِ جامعه و عدم توجّه به مبانی اسلامی، موجبات آسیب اجتماعی، به دلیل این که در درون خود حکومت به این پدیده به دیده اغماض نگریسته شده ولی در جامعه باعث هـرج ومرج، رواج ظلم و بی عدالتی گردیده و در نهایت موجبات نزول عذاب الهی را فراهم می سازند. پرونده مقاله -
مقاله
28 - بررسی مقایسهای رابطة عشق و نخبگی در اشعار مولانا و شاملوبهارستان سخن , شماره 4 , سال 17 , پاییز 1399چکیده این تحقیق مواجهه ای ادبی و جامعه شناختی با یکی از مهمّ ترین مضامین شعر ایران در ادوار گذشته و امروز است. در این پژوهش سعی بر آن است که سیر تحوّل عشق و رابطه آن با نخبگی با تأکید بر اشعار مولانا و شاملو بررسی شود. در این پژوهش کتاب خانه ای، نظریّات حضرت مولانا ب چکیده کاملچکیده این تحقیق مواجهه ای ادبی و جامعه شناختی با یکی از مهمّ ترین مضامین شعر ایران در ادوار گذشته و امروز است. در این پژوهش سعی بر آن است که سیر تحوّل عشق و رابطه آن با نخبگی با تأکید بر اشعار مولانا و شاملو بررسی شود. در این پژوهش کتاب خانه ای، نظریّات حضرت مولانا با شاعر نام آور معاصر ایران (شاملو) بررسی و مقایسه شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که مفهوم عشق و نخبگی در شعر کلاسیک و شعر معاصر، تنها لفظی مشترک است و کاربرد مفاهیم عشق در هر یک از آن ها محتوای متفاوتی را منعکس می کند. مؤلّفه های عشق و نخبگی در اشعار مولانا شامل، تکامل عشق در انسان نخبه، قدرت ماورایی عشق و تأثیر آن بر نخبگی، وحدت آفرینی عشق، توکّل انسان نخبه به عشق خدا و در اشعار شاملو شامل، شادی و شعف عشق در انسان نخبه، صداقت انسان نخبه در عشق، ایمان و عشق انسان نخبه و ... می باشد. نتایجی که از این پژوهش به دست آمده تحوّل نگرش در توصیف عشق و نخبگی است که همزمان با تغییر عواطف، تجلّی عشق و نوع معشوق تغییر می کند. پرونده مقاله -
مقاله
29 - واکاوی رمان «شوهر آهو خانم» براساس نظریّة یادگیری شناختی_ اجتماعی آلبرت بندورابهارستان سخن , شماره 4 , سال 18 , پاییز 1400چکیده از آن جایی که بررسی نظرات متفکّران نظریّه پرداز در حوزة یادگیری و استخراج دلالت های آن می تواند راهنمای پژوهشگران و علاقه مندان قرار گیرد، بر این اساس کانون اصلی توجّه پژوهش حاضر بر بررسی نظریّة شناختی– اجتماعی آلبرت بندورا و استخراج منطقی دلالت های آن در چکیده کاملچکیده از آن جایی که بررسی نظرات متفکّران نظریّه پرداز در حوزة یادگیری و استخراج دلالت های آن می تواند راهنمای پژوهشگران و علاقه مندان قرار گیرد، بر این اساس کانون اصلی توجّه پژوهش حاضر بر بررسی نظریّة شناختی– اجتماعی آلبرت بندورا و استخراج منطقی دلالت های آن در رمان شوهر آهو خانم، نوشتة علی محمّد افغانی قرار گرفته است. همچنین از دلایلی که در این مقاله، این نظریّه برای بررسی انتخاب شده، وسعت مبنای نظری بندورا در حوزة اجتماعی، شناختی و گستردگی کاربرد آن در حوزه یادگیری است. سوال این پژوهش عبارت است از: کدام مؤلّفه های نظریّة شناختی – اجتماعی آلبرت بندورا در رمان شوهر آهو خانم مشهود است؟ روش مورد استفاده در این مقاله، توصیفی– تحلیلی است. از یافته های پژوهش حاضر تشریح مواردی چون یادگیری مشاهده ای، و مؤلّفه های آن مانند: توجّه، یادداری، بازآفرینی و انگیزش است. که براساس این مؤلّفه ها به بررسی و تحلیل رمان شوهر آهو خانم پرداخته شده است. که تمامی این شاخصه ها به تفصیل، توضیح داده شده است. پرونده مقاله -
مقاله
30 - تعارض میان فردی در داستان «لهراسپ و گشتاسپ» با تکیه بر نظریات علم مدیریت تعارضپژوهشنامه ادب حماسی (فرهنگ و ادب سابق) , شماره 1 , سال 15 , تابستان 1398انسانها برای برقراری ارتباط و تعامل با همدیگر ناگزیر از داشتن رفتارها و اعمالی هستند که تفاوتهای ذاتی و بعضاً اکتسابی این رفتارها، تعارضات میان آنها را اجتنابناپذیر میسازد. تعارض از تقابل دو خواسته و گاه دو فکر بروز میکند؛ بدین معنی که دو یا چند نفر از افراد به د چکیده کاملانسانها برای برقراری ارتباط و تعامل با همدیگر ناگزیر از داشتن رفتارها و اعمالی هستند که تفاوتهای ذاتی و بعضاً اکتسابی این رفتارها، تعارضات میان آنها را اجتنابناپذیر میسازد. تعارض از تقابل دو خواسته و گاه دو فکر بروز میکند؛ بدین معنی که دو یا چند نفر از افراد به دلیل اختلاف در نیازها، خواستهها، اهداف و ارزشها در مقابل یکدیگر قرار میگیرند. ازاینرو تفاوتها، خطرات و انگیزههای متمایز از یکدیگر در افراد، بافت سازمانی را از تعارضهای سازمانی اجتنابناپذیر میکند. مدیریت تعارض یکی از رویکردهای مهم رفتار سازمانی درصدد کنترل و کاهش این تعارضات است. ادبیات نمود رفتارهای متقابل آدمی است. تعارضها و تناقضها در آثار ادبی رخ مینمایند و گاه راهکارهای مدیریت این تعارضات نیز در قالب داستان و حکایت بیان میشود. شاهنامه فردوسی بهعنوان اثری گرانسنگ و بیبدیل حماسی، اگر در چند خصیصه بارز خلاصه شود مسلماً مهمترین خصیصهاش تضاد و کشمکش و تبعات مثبت و منفی حاصل از آن خواهد بود که بهعنوان بنمایهای ژرف بر سراسر داستانهای این اثر هنری، سایه افکنده است. در این مقاله توصیفی ــ تحلیلی، سعی شده است تعارضات میان فردی داستان گشتاسپ و لهراسپ تحلیل شود. هدفِ نویسندگان در این تحقیق، نشان دادن دیدگاههای درخور توجه و برجستۀ فردوسی و ارائه راهکار و شیوههای مبتنی بر کنترل و حل تضادها و تعارضات میان فردی پیشآمده در شرایط گوناگون است که میتواند الگویی قابل ملاحظه برای مدیران امروزی باشد. پرونده مقاله