فهرس المقالات اندیشه‌ها

• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  1 - بررسی مضامین تعلیمی در شعر فرخی یزدی و ایرج میرزا
  سیده مریم جزایری شهریار شادی گو ناهید جعفری دهکردی
  10.30495/clq.2021.679714
  از دیرباز تا کنون شاعران با در نظر گرفتن دستورالعمل های اخلاقی و تعلیمی در شعر خود سعی بر بهبود اوضاع جامعه داشته اند. با شکل‌گیری مشروطه و سیاست‌های حاکم نیاز به تعلیم و اصول اخلاق به مردم جامعه احساس می شد. این پژوهش بر مبنای روش توصیفی‌-تحلیلی حاصل از مطالعات کتابخان أکثر

  از دیرباز تا کنون شاعران با در نظر گرفتن دستورالعمل های اخلاقی و تعلیمی در شعر خود سعی بر بهبود اوضاع جامعه داشته اند. با شکل‌گیری مشروطه و سیاست‌های حاکم نیاز به تعلیم و اصول اخلاق به مردم جامعه احساس می شد. این پژوهش بر مبنای روش توصیفی‌-تحلیلی حاصل از مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده و هدف اصلی آن تبیین نمودهای تعلیمی در اشعار فرخی یزدی و ایرج میرزا است. فرخی یزدی و ایرج میرزا از جمله شاعران آزادی خواه عصر مشروطه هستند که به تعلیم و آگاهی بخشیدن مردم توجه داشته‌اند. بررسی اشعار این دو شاعر نشان می دهد که، بینش اجتماعی آن‌ها و موضع گیری متفاوتشان در مورد تعلیم و تربیت تا حد زیادی از طبقه اجتماعی آن‌ها تأثیر پذیرفته است. نتیجه این پژوهش حکایت از آن دارد که، به دلیل تفاوت‌های خانوادگی، فکری و سیاسی دو شاعر، مضامین تعلیماتی در شعر آن ها در دو جهت متفاوت سیر می‌کند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  2 - اسطوره در شعر نیما و نازک الملائکه پیشگامان شعر جدید پارسی و تازی
  گوهر علمداری افسانه مرادی
  مقایسه ی ادبیات دو ملت که از نظر زبان و جغرافیای سیاسی با هم تفاوت دارند ، به کشف اندیشه ها و تحولات ادبی مشترک می انجامد و نشان می دهد دو شاعر علی رغم تفاوت زبانی تا چه اندازه در سبک و محتوا به هم شبیه و دارای چه شباهات و مشترکات روحی هستند .در راستای این نگرش ، اسطوره أکثر

  مقایسه ی ادبیات دو ملت که از نظر زبان و جغرافیای سیاسی با هم تفاوت دارند ، به کشف اندیشه ها و تحولات ادبی مشترک می انجامد و نشان می دهد دو شاعر علی رغم تفاوت زبانی تا چه اندازه در سبک و محتوا به هم شبیه و دارای چه شباهات و مشترکات روحی هستند .در راستای این نگرش ، اسطوره پردازی در آثار دو شاعر نوگرای پارسی و تازی – نیما و نازک الملائکه – مورد مقایسه قرار گرفت و روشن شد که آنان به دلیل خفقان سیاسی حاکم بر جامعه شان مجبور بودند برای طرح اندیشه های جدید و بیان مشکلات اجتماعی و سیاسی ، از اسطوره های کهن و نو بهره جسته و به خلق اسطوره ها و نمادهای جدیدی دست یازیدند و تحولی شگرف در شعر معاصر کشورشان به وجود آوردند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  3 - سفارش‌های اخلاقی در کلیات سعدی با رویکرد به قرآن و نهج البلاغه
  رضا موسی‌آبادی بتول فخر اسلام
  شعر سعدی چشم‌انداز پند و پیام‌های گوناگونی است که هر یک به تنهایی جلوه‌ای از بینش منحصربه‌فرد وی نسبت به دنیای پیرامونش می‌باشد؛ آنگونه که می‌توان قلمرو مفاهیم و مؤلفه‌های اخلاقی را در پیام‌های زیبا و ژرف وی به خوبی مشاهده کرد. از آنجا که در دل هر پندی، پیامی نهفته است، أکثر

  شعر سعدی چشم‌انداز پند و پیام‌های گوناگونی است که هر یک به تنهایی جلوه‌ای از بینش منحصربه‌فرد وی نسبت به دنیای پیرامونش می‌باشد؛ آنگونه که می‌توان قلمرو مفاهیم و مؤلفه‌های اخلاقی را در پیام‌های زیبا و ژرف وی به خوبی مشاهده کرد. از آنجا که در دل هر پندی، پیامی نهفته است، شاعر شیرین‌سخن بر آن بوده است که مخاطب خود را به گونه‌ای به سوی افق‌های رشد و پویایی رهنمون سازد و به همین جهت بسیاری از آموزه‌های اخلاقی سعدی را می‌توان آیین‌نامه‌ای برای بهتر زیستن در نظر گرفت. آنچه در این مجموعه گرد آمده است بررسی مهم‌ترین آموزه‌های اخلاقی در کلیات سعدی و شناساندن دغدغه‌های ذهنی و فکری شیخ اجل ـ که از چهره‌های جاویدان در قلمرو اخلاق شعر گذشته فارسی نیز به شمار می‌آید ـ می‌باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  4 - «دین حداقلی انگاران» و «دین حداکثری انگاران» دوگانه اندیشه‌های سیاسی جدید در جهان اسلام
  خدیجه محمدپورمرزبالی فرزاد حسینی
  هدف پژوهش حاضر طرح طبقه‌بندی‌های‌ اندیشه‌های سیاسی جهان اسلام براساس میزان سهم و جایگاه دین در دولت مدرن به عنوان مبدأیی برای تقسیم‌بندی اندیشه‌های جدید در جهان اسلام، و با تکیه بر سه شاخص نسبت شریعت و قانون در دولت، اعتبارسنجی معرفت سیاسی و میراث‌گرایی است. روش پژوهش ت أکثر

  هدف پژوهش حاضر طرح طبقه‌بندی‌های‌ اندیشه‌های سیاسی جهان اسلام براساس میزان سهم و جایگاه دین در دولت مدرن به عنوان مبدأیی برای تقسیم‌بندی اندیشه‌های جدید در جهان اسلام، و با تکیه بر سه شاخص نسبت شریعت و قانون در دولت، اعتبارسنجی معرفت سیاسی و میراث‌گرایی است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که دین حداقلی‌انگاران نقشی اقلی را برای دین و سنت‌های دینی در عرصه دولت قائلند و دین و دولت مدرن را مانع‌الجمع می‌پندارند و در مدیریت امور این جهانی اولویت را به نهاد دولت می‌دهند، دین حداکثری‌انگاران سهمی بسیط برای دین و سنن الهی در عرصه دولت قائلند، و قائل به گسست این جهان و جهان دیگر نیستند تا مدیریت آن دو را به دو نهاد جداگانه واگذار کنند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  5 - تمثیل، محمل اندیشه‌های تعلیمی صائب
  فاطمه جهانشاهی قدمعلی سرامی
  تمثیل قالب و صنعتی است که برای تبیین معنی و در خدمت ادبیات تعلیمی قرار می‌گیرد و تمثیل ابزاری است برای تجسم بخشیدن و به تصویر کشیدن مفاهیم انتزاعی تا هرچه کوبنده‌تر و دلنشین‌تر مضامین تعلیمی در جان خواننده بنشیند و لذا در بیان مفاهیم تعلیمی مذاهب، نقش بسزایی دارد. تمثیل أکثر

  تمثیل قالب و صنعتی است که برای تبیین معنی و در خدمت ادبیات تعلیمی قرار می‌گیرد و تمثیل ابزاری است برای تجسم بخشیدن و به تصویر کشیدن مفاهیم انتزاعی تا هرچه کوبنده‌تر و دلنشین‌تر مضامین تعلیمی در جان خواننده بنشیند و لذا در بیان مفاهیم تعلیمی مذاهب، نقش بسزایی دارد. تمثیل از دیر‌باز با مفاهیم و اقسام و ویژگی‌های گوناگون که برای آن برشمرده‌اند، از زمان رودکی در شعر فارسی حضور داشته است و در قرن ششم و هفتم در آثار سنایی، عطار و مولانا و ... دیده می‌شود اما در دوران صفویه، بخصوص در اشعار صائب بیش ‌از تمام ادوار از آن بهره گرفته شده است، صائب با شگرد تمثیل و تصویر‌سازی‌های دقیق و خیال‌انگیر توانسته مفاهیم اجتماعی، اخلاقی، حکمی، فلسفی، عرفانی و ... را هر چه زیباتر و حیرت‌انگیز‌تر تعلیم دهد و در جان مخاطب حکاکی کند، در این مقاله به سبب وفور تمثیل‌ها و مفاهیم تعلیمی فقط به ارائه برخی مضامین تعلیمی در غزلیات صائب می‌پردازیم تا افق تازه‌ای که وی با تصویرآفرینی و تمثیل با برانگیختن احساس در خواننده به نمایش گذارده، بیان نماییم. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  6 - تأمّلی بر تعالیم اخلاقی شعر سنایی
  خلیل حدیدی حمید ثنایی
  سنایی شاعر بزرگ و پرمایة ادب پارسی از جمله شاعران برجسته ای است که آثارش از جهات کمیت و کیفیت در خور توجه و بررسی است. از میان آثار این سخنور کم نظیر، دیوان اشعار گران سنگ وی از ظرافت‌ها و لطایف خاص برخوردار است که از جهت ادبی و فکری و زبانی و تنوع مضامین مختلف جایگاه أکثر

  سنایی شاعر بزرگ و پرمایة ادب پارسی از جمله شاعران برجسته ای است که آثارش از جهات کمیت و کیفیت در خور توجه و بررسی است. از میان آثار این سخنور کم نظیر، دیوان اشعار گران سنگ وی از ظرافت‌ها و لطایف خاص برخوردار است که از جهت ادبی و فکری و زبانی و تنوع مضامین مختلف جایگاه ویژه و استواری دارد. ترویج آموزه‌های زهد و عرفان نیز از مهم‌ترین محورهای موضوعی در قصاید سنایی است. نکوهش دنیا، مرگ اندیشی، توصیه به گسستن از آرزوهای بی حد و حصر، ترویج قناعت پیشگی و مناعت طلبی، کوشش برای به جوشش در آوردن گوهر حقیقی آدمی، از مضامین رایج اشعار اوست. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  7 - خاستگاه‌های فکری و نظری برنامه درسی سایه و بازشناسی مصادیق آن در نظام آموزشی ایران
  مرتضی بازدار قمچی قیه کورش فتحی واجارگاه محبوبه عارفی مقصود فراستخواه
  10.30486/jsre.2020.584895.1338
  پژوهش حاضر قصد دارد ابتدا خاستگاه‌های فکری و نظری برنامه درسی سایه را مورد تحلیل قرار دهد سپس شواهد و مصادیق مربوط به این مفهوم را از مدارس ایران ارائه کند. رویکرد حاکم بر این پژوهش کیفی است که در مرحلة اول روش تحلیلی-توصیفی و در مرحلة دوم از روایت پژوهی استفاده شده است أکثر

  پژوهش حاضر قصد دارد ابتدا خاستگاه‌های فکری و نظری برنامه درسی سایه را مورد تحلیل قرار دهد سپس شواهد و مصادیق مربوط به این مفهوم را از مدارس ایران ارائه کند. رویکرد حاکم بر این پژوهش کیفی است که در مرحلة اول روش تحلیلی-توصیفی و در مرحلة دوم از روایت پژوهی استفاده شده است. جامعة آماری پژوهش، شامل معلمان، دانش‌آموزان دورة اول متوسطه و نیز دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان شهر اردبیل بودند که به‌صورت هدفمند چند مدارس شهر، انتخاب و روایات و تجارب آنها گرداوری شد. ابزار گردآوری داده‌ها علاوه بر منابع مکتوب در مورد نظریه‌ها و دیدگاه‌ها، مصاحبة روایی بود. داده‌های حاصل از 5 مصاحبه انفرادی و گروهی، به اشباع نظری رسید. داده‌ها با روش تحلیل مضمونی تجزیه‌وتحلیل شد که شامل 6 مضمون اصلی است و عبارت‌اند از: فعالیت‌های زیرزمینی دانش‌آموزان، سندسازی، مهندسی نتایج امتحانات، تناقض در گفته‌ها و عمل، تبعیض و مقاومت دانش‌آموزان. این مضامین به همراه مضامین فرعی و مفاهیم آن از مهم‌ترین مصادیق برنامه درسی سایه در مدارس ایران هستند. همچنین بر اساس نتایج این پژوهش این فعالیت‌ها و مصادیق، ریشه در نظریه مقاومت، نظریة فراخود یا سوپراگوی ژاک لکان و نیز اندیشه‌های اسلاوی ژیژک دارند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  8 - نگاهی به اندیشه‌های رودکی از منظر عرفانی و حکمی
  کریم شاکر
  ارتباط قالب و معنی در شعر دوره رودکی آهسته آهسته کامل شده است. هنوز در عهد سامانیان قالب موضوع را معین می‌کرد و موضوع قالب خود را دریافته بود مانند قالب «قطعه» عموماً برای ترویج اخلاق و پند و اندرز و حکمت به کار رفته است. قالب «قصیده» بیشتر برای توصیف طبیعت، مدح و ستایش أکثر

  ارتباط قالب و معنی در شعر دوره رودکی آهسته آهسته کامل شده است. هنوز در عهد سامانیان قالب موضوع را معین می‌کرد و موضوع قالب خود را دریافته بود مانند قالب «قطعه» عموماً برای ترویج اخلاق و پند و اندرز و حکمت به کار رفته است. قالب «قصیده» بیشتر برای توصیف طبیعت، مدح و ستایش بزرگان و همچنین مباحث حکمی در نظر بوده است. قالب «تغزل» برای بیان احساسات، عواطف شاعرانه و عاشقانه استفاده می‌شده است. از این روی با عنایت به اشعار رودکی سمرقندی دریافته می‌شود که او در بیان حکمت و مباحث فلسفی و گونه‌ای از عرفان مبتدی پیش قدم بوده است. او در همه قالب‌های رایج آن دوره شعر گفته که از جمله موضوعات طرح شده در این قالب‌ها، نوعی از شناخت حقیقت و بیان معنویت است. گرچه او در آغاز راه است اما بی‌تردید موضوعاتی چون مرگ اندیشی، بحث‌های فلسفی، انسانی و ... از سوی رودکی مورد توجه شاعران پس از وی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  9 - نقش آموزه‌های قرآنی، اسلامی و عرفانی بر سبک زندگی اجتماعی
  رحمت رزاقی محسن نورایی زینب السادات حسینی محسن موسوی حسن باقرزاده خجسته
  جوامع اسلامی دچار التقاط شدید فکری و رفتاری هستند. پس از چند سده پیشرفت تمدنی در جوامع اسلامی، هجوم دشمنان مختلف و جنگ‌های پیاپی و درگیری‌های داخلی و نیز تکفیر مسلمانان از سوی برخی از مذاهب اسلامی، جامعه اسلامی عقب گردی به سمت و سوی جاهلیتی جدید داشت. این عقب گرد همراه أکثر

  جوامع اسلامی دچار التقاط شدید فکری و رفتاری هستند. پس از چند سده پیشرفت تمدنی در جوامع اسلامی، هجوم دشمنان مختلف و جنگ‌های پیاپی و درگیری‌های داخلی و نیز تکفیر مسلمانان از سوی برخی از مذاهب اسلامی، جامعه اسلامی عقب گردی به سمت و سوی جاهلیتی جدید داشت. این عقب گرد همراه با پذیرش فرهنگ‌های مسلطی بود که در سده‌های اخیر توان علمی خود را در فن آوری‌های مادی نشان داده و در این عرصه‌ها پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته‌اند. این گونه است که نوعی سبک زندگی التقاط در فکر و رفتار در جوامع اسلامی شکل گرفت که نه تنها عامل پیشرفت نشد، بلکه موجبات افزایش عقب افتادگی جوامع اسلامی و تسلط دشمنان دین و ملت شد. نویسنده در این مطلب بر آن است تا با بررسی سبک زیستی در جوامع اسلامی و علل مشکلات کنونی جهان اسلام، راه کار برونرفت را تبیین کرده و اثبات نماید که تنها راه همانا بازگشت به سبک زندگی اسلامی با بازخوانی و به کارگیری آموزه‌های قرآنی، اسلامی و عرفانی است. چرا که فرازمندترین و جامع‌ترین سبک زندگی، برنامه‌ای است که از تعالیم الهی و آموزه‌های وحیانی استخراج شده باشد. در این راستا دانشوران مسلمان نیزمتناسب با رویکرد علمی- فلسفی و آموخته‌های خود از اسلام و یافته‌های خود به ارائه برنامه زندگی اقدام کرده‌اند. در این میان عرفا نیز طبق آموخته‌های خود از اسلام و یافته‌های شهودی و باطنی، دستورالعمل‌هایی را برای رسیدن به حیات معنوی و زندگی مطلوب بیان کرده‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  10 - بررسی عرفان اجتماعی در اندیشه‌های هنری شفیعی‌کدکنی و جورج لوکاچ
  اکرم قرقره‌چی شهریار حسن زاده ناصر ناصری
  عرفان اجتماعی، عرفانی است که به جامعه با سه عنصر هدایت، تربیت و ولایت می‌نگرد و دارای مراتب مختلفی است که عبارتند از: 1- عقلانیت 2- معنویت 3- حرّیت 4- عدالت. عارف براساس عناصر سه گانه هدایت، تربیت و ولایت باید جامعه را به سوی عاقل شدن، معنوی گشتن (آزادگی یا آزادی درونی) أکثر

  عرفان اجتماعی، عرفانی است که به جامعه با سه عنصر هدایت، تربیت و ولایت می‌نگرد و دارای مراتب مختلفی است که عبارتند از: 1- عقلانیت 2- معنویت 3- حرّیت 4- عدالت. عارف براساس عناصر سه گانه هدایت، تربیت و ولایت باید جامعه را به سوی عاقل شدن، معنوی گشتن (آزادگی یا آزادی درونی)، آزادی بیرونی (آزادی اجتماعی) و آنگاه عدالت اجتماعی در ابعاد مختلف حرکت دهد و این امر در مرتبه حدّاقلی رشد عقلی و معنوی جامعه امکان پذیر خواهدبود. براساس اندیشه‌های لوکاچ انسان با بازگشت به ارزش‌های اصیل و معنوی میتواند روح سرگشته و نیازمند خود را سیراب کند و لذّت و رضایت را در مفاهیم ماورایی و الهی مانند یاری کردن دیگران، مهرورزی و نوع دوستی فراهم کند. شفیعی کدکنی نیز از شاعران پیشتاز در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی است که با دغدغه‌های انسانی و با احساس مسئولیّت درباب وطن، مردم و جامعه عصر خویش، در اشعار خود چهره‌ای بارز دارد. وی آرمان‌های خود را با بهره‌گیری از عناصر طبیعی و استفاده از زبانی نمادین مطرح می کند و از عشق و انسانیت و آزادگی و معرفت سخن می گوید جورج لوکاچ هم خودآگاهی اخلاقی را چیزی جز فداکاری نمی‌داند و برای رسیدن به هدف‌های اجتماعی، به تشریح راه‌ها و نظریه‌هایی می‌پردازد که سرانجام آن به ایجاد نظم تعیین شده در جامعه منجرشود ، نظمی که در آن، عصر وابستگی اقتصادی، که سبب تنزّل کرامت انسانی می شود به پایان می رسد. این مقاله با این هدف ، اندیشه و گفته‌های هنری آنان را بررسی کرده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  11 - بررسی مفاهیم و مضامین عرفانی مشترک در نهج‌البلاغه و حدائق الانوار محمدصادق قومشمی
  سعید فرزانه فرد مریم شفیعی تابان
  10.2234/erfan.2023.703042
  نسخۀ خطی حدائق الانوار، رسالۀ مفصّلی در عرفان و توحید، با نثری ساده و مرسل اثر محمدصادق بن محمدباقر قومشمی است که در دورة قاجار می زیسته و اثرش جزو آثار دورة بازگشت ادبی می باشد. مؤلف در فصل اول مقدمه، شرح‌حال خودش را ذکر نموده و کتابش را در هشت حدیقه و هر حدیقه را در أکثر

  نسخۀ خطی حدائق الانوار، رسالۀ مفصّلی در عرفان و توحید، با نثری ساده و مرسل اثر محمدصادق بن محمدباقر قومشمی است که در دورة قاجار می زیسته و اثرش جزو آثار دورة بازگشت ادبی می باشد. مؤلف در فصل اول مقدمه، شرح‌حال خودش را ذکر نموده و کتابش را در هشت حدیقه و هر حدیقه را در چند گلزار و شجره تنظیم نموده است. در این نسخه، مؤلف اشعار و حکایات زیادی از شاعران و نویسندگان دیگر آورده است. حکایت‌های حدائق الانوار، نمونه‌ای از ادبیّات داستانی در متون نثر عرفانی فارسی است. نویسنده، در این کتاب مضامین تعلیمی، اخلاقی و عرفانی را به بهترین شکل بیان نموده و از مضامین مشترک با اندیشه‌های امام علی(ع) در نهج‌البلاغه برخوردار است. با توجه به اهمیت تاریخی و ادبی این اثر، نگارنده در این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی – مقایسه‌ای میزان اثرپذیری مفهومی و محتوایی محمدصادق قومشمی را از نهج‌البلاغه در آفرینش کتاب حدائق الانوار نمایان سازد و با محوریت مضامین و اندیشه‌های دینی و اخلاقی به عمده‌ترین مضامین مشترک این دو کتاب، از جمله تقوا و پرهیزکاری، عدالت و دادورزی، پرهیز از ظلم و ستم و احسان و نیکوکاری بپردازد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  12 - بررسی واژه‌های نمادین در اشعارتاگور
  نیلا نوربلین محمود صادق زاده عزیزاله توکلی کافی آباد
  رابیندرانات تاگور، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل،شاعر، عارف، فیلسوف و نویسنده‌ی هندی است که شهرتی جهانی دارد. اشعار تاگور از ابعاد گوناگون ادبی، به‌ویژه از لحاظ مکتب‌های ادبی قابل بررسی‌است .تاگور بیشتر از مکتب رمانتیسم متاثر شده است؛ با این‌حال به مکتب سمبولیسم هم در اشعارش توج أکثر

  رابیندرانات تاگور، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل،شاعر، عارف، فیلسوف و نویسنده‌ی هندی است که شهرتی جهانی دارد. اشعار تاگور از ابعاد گوناگون ادبی، به‌ویژه از لحاظ مکتب‌های ادبی قابل بررسی‌است .تاگور بیشتر از مکتب رمانتیسم متاثر شده است؛ با این‌حال به مکتب سمبولیسم هم در اشعارش توجه داشته‌است. در این جستار به شیوه‌ی توصیفی، تحلیلی و ارزیابی کمی به بررسی واژه‌های نمادین در دسته‌های طبیعت، گیاه، پرنده، شی، انسان و اسطوره‌ی انسانی، مکان، حیوان، حشره و غیره در اشعار ترجمه شده‌ی تاگور پرداخته شده‌است. به‌طورکلی، از میان 820 شعر ترجمه شده‌ی او در 155 شعر واژه‌های نمادین دیده می‌شود، (90/18)درصد. تاگور به طبیعت علاقه‌ی زیادی داشت؛ از‌این‌رو، نمادهای طبیعت(58درصد)، گیاه(35/22درصد) و اشیاء(25/22درصد) پربسامدترین نمادها در اشعار تاگور هستند. نمادهای شعر تاگور بیشتر بار معنایی مثبت دارند، برای تجسم و توصیف اندیشه‌ها و پیام‌های انسانی، عرفانی، فلسفی و تصویرهای شاعرانه به کار رفته‌اند و با مفاهیم نمادهای جهانی نزدیکند. دریافت معنای نمادهای شعر تاگور اغلب آسان است و او به‌ندرت نماد ابداعی و شخصی دارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  13 - زمینه‌های شکل‌گیری اندیشه‌ها‌ و اخلاق عملگرای اقتصادی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و پیامدهای آن برای توسعه کشور
  اسدالله اطهری سعید جهانگیری حامد عمویی
  آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، از جمله چهره‌های اصلی انقلاب اسلامی است که نه تنها در پیش از وقوع انقلاب اسلامی به مبارزه و مجاهدت در راه اسلام و ایران پرداخت، که پس از آن نیز با حضور موثر و دغدغه‌مند خویش در عرصه‌های مختلف سیاسی و تصمیم‌گیری کشور، نقش موثری را در اعتلای وضعیت أکثر

  آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، از جمله چهره‌های اصلی انقلاب اسلامی است که نه تنها در پیش از وقوع انقلاب اسلامی به مبارزه و مجاهدت در راه اسلام و ایران پرداخت، که پس از آن نیز با حضور موثر و دغدغه‌مند خویش در عرصه‌های مختلف سیاسی و تصمیم‌گیری کشور، نقش موثری را در اعتلای وضعیت اقتصادی و سیاسی در داخل و در عرصه بین‌المللی داشته است. توجه وی به اشخاصی در تاریخ ایران، همچون امیرکبیر، نشان از کانون اصلی توجه وی به توسعه و اصلاحات زیربنایی امور داشته و اندیشه و اخلاق عملگرایی را برای وی به فراهم آورده بود که منجر به پایه‌گذار نوسازی و توسعه اقتصادی در اندیشه و عمل در کشور، به ویژه در دوره ریاست جمهوری ایشان شده، به گونه‌ای که لقب سردار سازندگی را برای ایشان به ارمغان آورد. هدف این مقاله که با روش تاریخی- توصیفی انجام شده آن است که اندیشه‌ها و اخلاق اقتصادی آیت‌الله هاشمی رفسجانی را بررسی کند و نتایج به دست آمده آن نشان از آن دارد که دو رشته عوامل داخلی و خارجی بر این اندیشه‌ها و اخلاق مذکور اثر داشته و منجر به عملی شدن آنها در چارچوب سیاست‌های توسعه و نوسازی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در برنامه‌های توسعه کشور شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  14 - ابلیس و شیطان در اندیشه‌ و آثار سعدی
  شیما فاضلی منوچهر جوکار نصراله امامی
  ابلیس در اندیشه و آثار سعدی پرداختن به عرفان و تصوف به طور خاص و توجه به دانش‌های قرآنی به طور عام از رویکردهای مهم و رایج شاعران در روزگار سعدی است. این رویکرد به گستردگی و البته با نگرش خاص سعدی، در کلیات او نمودی آشکار دارد. در کنار موضوعات گوناگون حوزه‌ی دین و عرفا أکثر

  ابلیس در اندیشه و آثار سعدی پرداختن به عرفان و تصوف به طور خاص و توجه به دانش‌های قرآنی به طور عام از رویکردهای مهم و رایج شاعران در روزگار سعدی است. این رویکرد به گستردگی و البته با نگرش خاص سعدی، در کلیات او نمودی آشکار دارد. در کنار موضوعات گوناگون حوزه‌ی دین و عرفان، پرداختن به ابلیس و مضامین داستانی مربوط به آن یکی از موارد پربسامد در نزد شاعران عارف یا عرفان‌گرای سبک عراقی است که در کلیات سعدی نیز به فراوانی کاربرد یافته است. با توجه به ویژگی‌های خاص عرفان در شعر و اندیشه‌ی سعدی که تا حدودی شخصی است در این مقاله نشان داده‌ایم که سعدی از سه منظر ایرانی، عرفانی و دینی به موضوع ابلیس نگریسته اما در این حوزه، نگاه او بیشتر متأثر از دیدگاه ایرانی است. کلیدواژه‌ها: آثار سعدی، اندیشه‌های عرفانی، دیو و ابلیس. کلیدواژه‌ها: آثار سعدی، اندیشه‌های عرفانی، دیو و ابلیس. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  15 - مقایسۀ اندیشه های عرفانی در نامه های عین القضات همدانی ومصیبت نامۀ عطار نیشابوری
  عبدالعلی اویسی کهخا سبیکه اسفندیار
  نامه‌های عین القضات همدانی (492ق) و مصیبت‌نامۀ عطار (553) به عنوان دو اثر برجستۀ عرفانی هرچند در ساختار نثر و نظم باهم متفاوت است، ولی از نظر مضامین و معانی بلند عرفانی دارای مشابهت‌های قابل توجهی ‌است که نشان از نزدیکی اندیشه‌های این دو عارف در نظریات و آموزه‌های عرفان أکثر

  نامه‌های عین القضات همدانی (492ق) و مصیبت‌نامۀ عطار (553) به عنوان دو اثر برجستۀ عرفانی هرچند در ساختار نثر و نظم باهم متفاوت است، ولی از نظر مضامین و معانی بلند عرفانی دارای مشابهت‌های قابل توجهی ‌است که نشان از نزدیکی اندیشه‌های این دو عارف در نظریات و آموزه‌های عرفانی و اخلاقی دارد. عین‌القضات در نامه‌هایش همچون عطار در مصیبت‌نامه، به قصد تعلیم و برای نمایاندن ذره‌ای از دریای معرفت، به مدد تمثیل و حکایات به اثبات لوازم طریقت و صفات و مقاماتی می‌پردازد که انسان را در مسیر کمال الهی یاری می-رساند. همانگونه که عطار برای ملموس ساختن مفاهیم متعالی از امور طبیعی، شخصت‌های عارف و عامی استفاده می‌کند، عین‌القضات نیز با برگزیدن چنین روشی به تبیین مضامین ارزشمند عرفانی می‌پردازد؛ اما نکتۀ حائز اهمیت آن است که این مضامین در مصیبت‌نامۀ عطار بسط بیشتری یافته و حتی می‌توان ادعا کرد که برخی از مضامین عین‌القضات همچون هدایتگری درد، لزوم فراق در عشق، قهر و لطف الهی، ظرفیت عاشق در وصال، شناخت صانع از رهگذر دل و لزوم صبر و بی صبری در راه معشوق، در مصیبت نامه عطار به کمال رسیده است. در این مقاله سعی بر آن است تا با روش مقایسه،‌ نزدیکی اندیشه‌های این دو عارف جدا از تفاوت‌های ظاهری و ساختاری مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. این پژوهش به شیوۀ تحلیلی-توصیفی انجام شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  16 - مقایسۀ شخصیت‌پردازی در لیلی و مجنون نظامی با رومئووژولیت و آنتونی و کلئوپاترا اثر شکسپیر
  محبوبه خراسانی عذرا دیانی
  این تحقیق به مقایسۀ جنبه‌های شخصیت‌پردازی و شباهت‌های محتوایی لیلی و مجنون نظامی، رومئو و ژولیت و آنتونی و کلئوپاترا شکسپیر می‌پردازد که البته در اثنای این تطبیق، به دیگر جنبه‌های ادبی آن‌ها توجه شده است. حاصل پژوهش این که نظامی شاعر قرن ششم هجری و شکسپیر شاعر و نمایشنا أکثر

  این تحقیق به مقایسۀ جنبه‌های شخصیت‌پردازی و شباهت‌های محتوایی لیلی و مجنون نظامی، رومئو و ژولیت و آنتونی و کلئوپاترا شکسپیر می‌پردازد که البته در اثنای این تطبیق، به دیگر جنبه‌های ادبی آن‌ها توجه شده است. حاصل پژوهش این که نظامی شاعر قرن ششم هجری و شکسپیر شاعر و نمایشنامه نویس انگلیس در قرن پانزدهم میلادی، نقاط مشترک حسی و حکمی زیادی در آثارشان مشاهده می‌شود، نظیر قائل بودن به نیکی‌ها و جریان داشتن عشق در شریان زندگی بشر و آرزوی داشتن جهانی بهتر به دور از خیانت، استبداد، حسد و کینه‌ورزی. البته هر یک از این شاعران در زمینه‌هایی بر دیگری پیشی گرفته‌اند، اما به هر ترتیب، هر دو شاعر تقریباً در یک افق نزدیک به هم به جهان و انسان‌های اطراف خود نگریسته و خواهان ترسیم و رسیدن به آرمان‌شهر یا مدینۀ فاضله در آثار خود بوده‌اند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  17 - ریشه‌های تاریخی نگرش عین القضات همدانی به حدیث «اطلبوا العلم ولو بالصین»
  جواد فرامرزی
  صوفیان و فیلسوفان مسلمان در بسیاری از موارد فهمی خلاف ظاهر از روایات ارائه داده‌اند. از زمرۀ این قبیل عالمان مسلمان، عین القضات همدانی (مقتول در 525ق) است. او در بحث از روایات مختلف چنین می‌کند. از جمله، در بحث از روایت اطلبوا العلم ولو بالصین منظور روایت را رفتن به چشم أکثر

  صوفیان و فیلسوفان مسلمان در بسیاری از موارد فهمی خلاف ظاهر از روایات ارائه داده‌اند. از زمرۀ این قبیل عالمان مسلمان، عین القضات همدانی (مقتول در 525ق) است. او در بحث از روایات مختلف چنین می‌کند. از جمله، در بحث از روایت اطلبوا العلم ولو بالصین منظور روایت را رفتن به چشمه‌ای به نام صاد برای فرا گرفتن علم حضوری و لدنی می‌شناساند؛ چشمه‌ای که به‌طبع بر معنایی رمزی دلالت می‌کند. جا دارد بپرسیم ریشه‌های تاریخی نگرش وی به این روایت چیست. چنان که خواهیم دید، این برداشت ریشه در تفکر گنوسی و رازگرایانۀ او دارد. بر اساس تفکر گنوسی‌ ــ که در بخشی از مسیر انتقال خود از طریق مسیحیت و مانویت به ایران و به‌طبع به اسلام ایرانی راه ‌یافته‌ ــ جهان مادی و علم مادی فاقد ارزش است. غنوصیان اصالت را به جهان متافیزیکی می‌دهند و عین القضات هم از ایشان متأثر است. اندیشۀ رازگرایانۀ دیگری که عین القضات از آن اثر پذیرفته، تفکر افلاطونیان است که با اعتقاد به عالم مُثُل، اصل تمام چیزها را در عالم بالا می‌دانند و اشیاء مادی را سایه و ظِلّی برای آن درنظر می‌گیرند. هر چند نگرش عین القضات به حدیث دارای ریشه‌های تاریخی در خارج از جهان اسلام است، جنبه‌هایی از تفکر عین القضات را می‌توان در ادیان مختلف و مکاتب گراینده به تفاسیر باطنی از اسلام خاصّه مذهب تشیع بازدید. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  18 - تأثیر دیدگاه‌های تربیتی ایرانیان باستان در ادب فارسی با تکیه بر باب هفتم بوستان سعدی
  وحید سبزیان پور
  سعدی باب هفتم بوستان را با عنوان در عالم تربیت به منظور تعلیم شیوه‌های تربیتی و اخلاقی سروده است. عموم محققان بر این باورند که آثار سعدی، از جمله این باب از بوستان، متأثّر از فرهنگ عربی و اندیشه های اسلامی است. در این مقاله نشان داده ایم که سرچشمه های فکری سعدی در مسائ أکثر

  سعدی باب هفتم بوستان را با عنوان در عالم تربیت به منظور تعلیم شیوه‌های تربیتی و اخلاقی سروده است. عموم محققان بر این باورند که آثار سعدی، از جمله این باب از بوستان، متأثّر از فرهنگ عربی و اندیشه های اسلامی است. در این مقاله نشان داده ایم که سرچشمه های فکری سعدی در مسائل تربیتی، به همان اندازه که با فرهنگ عربی تطبیق دارد، با اندیشه های ایرانی نیز هماهنگ و همسو است. از نتایج این پژوهش، لزوم توجه به منابع عربی برای کشف دیدگاه های ایرانیان باستان و تأثیر آن در ادب فارسی است. تقدّم زمانی دیدگاه های ایرانی بر اندیشه‌های عربی و اسلامی، نشان می دهد که مردم ایران زمین با بسیاری از امور اخلاقی و تربیتی، که امروزه اسلامی و یا عربی محسوب می شوند، آشنا بودند؛ همچنین این دیدگاه‌ها توانسته اند پا را از حوزة فرهنگ ایرانی و متون پهلوی فراتر بگذارند و وارد فرهنگ و ادب عربی بشوند. متأسفانه اشاره به دیدگاه های ایرانی در شرح و تحلیل متون ادب فارسی سخت مورد بی مهری محققان قرار گرفته و لازم است که در کنار تحلیل های مبتنی بر تأثیرپذیری ادب فارسی از ادب عربی، به فرهنگ ایرانی نیز توجه لازم صورت گیرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  19 - مطالعه مقایسه‌ای ساختارهای ماهوی اسطوره، در جهان سنت و پس از ظهور مدرنیته (بر اساس آرای اسطوره‌شناسان سده بیستم)
  مهسا مختاری نیما ولی بیگ مرجان خانمحمدی
  10.30495/mmlq.2022.1943657.2911
  مدرنیته با تفکر علمی، خردگرایی و خاطره‌زدایی بر نگرش اساطیری تاثیر ویژه‌ای گذاشت. در این پژوهش به تحلیل اثر ورود مدرنیته بر مفاهیم ساختاری ـ شناختی اسطوره بر اساس آرای اسطوره‌شناسان مطرح قرن بیستم و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی و به روش مقایسه‌ای پرداخته م أکثر

  مدرنیته با تفکر علمی، خردگرایی و خاطره‌زدایی بر نگرش اساطیری تاثیر ویژه‌ای گذاشت. در این پژوهش به تحلیل اثر ورود مدرنیته بر مفاهیم ساختاری ـ شناختی اسطوره بر اساس آرای اسطوره‌شناسان مطرح قرن بیستم و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی و به روش مقایسه‌ای پرداخته می‌شود. در متن پیش رو جنبه دینی، تاریخی، هنری و ادبی، زمانی و مکانی، فلسفی، علمی و ... اسطوره‌ها قبل از ظهور مدرنیته و پس از آن، با هدف ایجاد شناخت از اثرات ورود مدرنیته، مقایسه شده است و چگونگی و چرایی تفاوت‌ها و همانندی‌ها در مفاهیم ساختاری ـ شناختی اسطوره در قبل و بعد از ظهور مدرنیته مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد تغییر در نگرش در مفاهیم ساختاری اسطوره مانند مفاهیم زمانی، مکانی، علمی و فلسفی و ... در آغاز مدرنیته، باعث کمرنگ‌شدن نقش اسطوره‌ها در شروع مدرنیته شده است. با این حال پس از افول مدرنیته نگاه علمی با گسترش خود توانست نگرش اساطیری را نیز در خود بگنجاند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  20 - بررسی شباهت برخی از اندیشه‌های سعدی و باورهای زروانی با تأکید بر مینوی خرد
  منوچهر جوکار شیما فاضلی
  سعدی با وجود این‌که اصل آزادی و اختیار انسان را هرگز به‌طور کامل نفی نکرده، به شدت تحت‌تأثیر اندیشه‌های جبرگرایانه و تقدیرگرایی ناشی از آن بوده است. اغلب سعدی‌ پژوهان در ریشه‌یابی جبرگرایی‌ وی، اندیشه‌های اشعری را مهم‎ترین عامل دانسته‌اند؛ در حالی‌که این رویکرد ریشه أکثر

  سعدی با وجود این‌که اصل آزادی و اختیار انسان را هرگز به‌طور کامل نفی نکرده، به شدت تحت‌تأثیر اندیشه‌های جبرگرایانه و تقدیرگرایی ناشی از آن بوده است. اغلب سعدی‌ پژوهان در ریشه‌یابی جبرگرایی‌ وی، اندیشه‌های اشعری را مهم‎ترین عامل دانسته‌اند؛ در حالی‌که این رویکرد ریشه‌ها و سرچشمه‌های کهن‌تری دارد و چنان‎که یافته‎های این پژوهش نشان می‌دهد، سعدی جدا از اقتضای اوضاع سیاسی و مذهبی و اجتماعی خاص روزگار خود، و در عین اثر‌‌پذیری از اندیشه‌های اشعری با اندیشه‌های زروانی نیز آشنا بوده است. این جستار به منظور راه‌یابی به اصالت اندیشه‌های سعدی در این زمینه و همسو با تبیین هر چه بیشتر این موضوع انجام گرفته و در آن به بیان مهم‌ترین اصول این نوع تفکر، یعنی اهمیت و نقش مؤثر آسمان و ستارگان، قدرت دهر و روزگار و به‌ویژه اهمیت تقدیر و بخت در زندگی انسان از دیدگاه سعدی و تطبیق آن با یکی از منابع اصلی اندیشه‌های زروانی ـ مینوی خرد ـ پرداخته شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  21 - تحلیل محوری و منظومه‌ای دفتر دوم مثنوی
  محمد نوید بازرگان
  در پیشینة مثنوی‌پژوهی، شرح مبسوط ابیات مثنوی و به‌تازگی نیز پژوهش‌های موضوعی، مرسوم و مورد توجه بوده است. اما کمتر به بررسی کلان‌فکرهای مثنوی در هر دفتر و سپس مقایسه و تطبیق آن با سایر دفاتر پرداخته شده است. خواننده این کتاب گاه در پیچ و خم ابیات ژرف و دقیق و در لابه‌لا أکثر

  در پیشینة مثنوی‌پژوهی، شرح مبسوط ابیات مثنوی و به‌تازگی نیز پژوهش‌های موضوعی، مرسوم و مورد توجه بوده است. اما کمتر به بررسی کلان‌فکرهای مثنوی در هر دفتر و سپس مقایسه و تطبیق آن با سایر دفاتر پرداخته شده است. خواننده این کتاب گاه در پیچ و خم ابیات ژرف و دقیق و در لابه‌لای حکایت‌های تودرتوی مثنوی و به تعبیری در جریان موّاج و سیال ذهن مولانا گم می‌شود و کمتر مجال این را می‌یابد که نگاهی از افقی بالاتر ـ نگاهی کل‌نگر ـ به هر دفتر مثنوی داشته باشد. در این پژوهش با استعانت از تجربه چند سال تدریس مثنوی در مقطع کارشناسی ارشد به شیوه تحلیل محتوا، تلاش شده است تا درون‌مایه‌های مندرج در دفتر دوم مثنوی از نظر بسامدی ارزیابی شود تا از رهگذر آن بتوان کلان‌فکرهای مندرج در این دفتر را معرفی کرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  22 - نظامی، شاعری صوفی‌مسلک
  یعقوب نوروزی حجت ا... قهرمانی
  در این مقاله به بررسی عرفان و تصوف نظامی خواهیم پرداخت. بحث آغازین این خواهد بود که آیا نظامی را می‌توان همچون سنایی، عطار، مولوی و دیگران، شاعری عارف نامید. سپس به این نکته می‌پردازیم که آیا او صوفی رسمی بوده یا تحت تأثیر گسترش این اندیشه‌ها در این دوره نمودی از آن در أکثر

  در این مقاله به بررسی عرفان و تصوف نظامی خواهیم پرداخت. بحث آغازین این خواهد بود که آیا نظامی را می‌توان همچون سنایی، عطار، مولوی و دیگران، شاعری عارف نامید. سپس به این نکته می‌پردازیم که آیا او صوفی رسمی بوده یا تحت تأثیر گسترش این اندیشه‌ها در این دوره نمودی از آن در آثارش دیده می‌شود. سپس نظرات وی را دربارة مطرح‌شدن این اندیشه‌ها در شعر خواهیم آورد و بازتاب اعتقادات عرفانی‌اش را در زندگی عملی و شعرش به تماشا خواهیم نشست و آداب سلوک و موانع سلوک و آنچه را مرتبط با تصوف و عرفان است و در آثارش جلوه دارد، را نیز بحث و بررسی خواهیم کرد. همچنین نظرات او را دربارة صوفیه عصر خود و دیدی که نسبت به آنها داشته را مطرح می‌کنیم و دربارة زهد و دنیاگریزی ـ که بخش پر رنگ تصوف او را شامل می‌شود ـ به تفصیل سخن خواهیم گفت و اثبات خواهیم کرد که نظامی شاعری عارف نیست و در عالم عرفان و صوفیگری، دریافت‌های شاعران بزرگ عارف، همچون سنایی و عطار و مولوی و دیگر شاعران عارف را از مبانی و اصول عرفانی ندارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  23 - بن‌مایه‌های عرفان گنوسی در داستانی از هفت پیکر نظامی
  مهین دخت فرخ نیا
  هفت‌پیکر نظامی اثری رمزی و نمادین است که تمام اجزای آن از ساختاری واحد و منسجم برخوردار است. این اثر علاوه بر نشان دادن قدرت داستان‌سرایی نظامی، نشانه‌های آشنایی نظامی با میراث غنی ادبی، فرهنگی و عرفانی بازمانده ازادوار پیشین را در بر دارد. بخشی از این میراث متعلق به ان أکثر

  هفت‌پیکر نظامی اثری رمزی و نمادین است که تمام اجزای آن از ساختاری واحد و منسجم برخوردار است. این اثر علاوه بر نشان دادن قدرت داستان‌سرایی نظامی، نشانه‌های آشنایی نظامی با میراث غنی ادبی، فرهنگی و عرفانی بازمانده ازادوار پیشین را در بر دارد. بخشی از این میراث متعلق به اندیشه‌های گنوسی و مانوی و نیز حکمت هرمسی است. هدف این مقاله نشان دادن ردپای این اندیشه‌ها در یکی از داستان‌های هفت‌پیکر است. در این جستار پس از معرفی و تبیین اندیشه‌های گنوسی و ذکر پیشینه آشنایی تمدن اسلامی با این اندیشه‌ها، تأثیر مضامین گنوسی از جمله دوگانگی ماده و روح، هبوط، اسارت، فراموشی و غربت، بدبینی، شناخت، نوزایی و نجات، در داستان پنجم این منظومه باعنوان افسانه شاهدخت گنبد پیروزه یا داستان ماهان، نشان داده می‌شود. واکاوی داستان مذکور و ارائه تفسیری تازه از آن، هدف دیگر این جستار است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  24 - «تأثیر‌اندیشه و عمل امام خمینی (ره) بر تعیین جمهوری اسلامی» به عنوان نوع نظام حکومتی
  نادر میرزاده کوهشاهی بابک درویشی
  انقلاب اسلامی‌ایران با رهبری امام خمینی(ره) به پیروزی رسید. پس از سقوط رژیم سلطنتی و پیروزی انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی‌ به عنوان نوع حکومت جدید مورد تأیید اکثریت مردم قرار گرفت و دوره جدیدی از حکومت در تاریخ ‌ایران آغاز شد. بررسی ابعاد مختلف حکومت جمهوری اسلامی‌ از اه أکثر

  انقلاب اسلامی‌ایران با رهبری امام خمینی(ره) به پیروزی رسید. پس از سقوط رژیم سلطنتی و پیروزی انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی‌ به عنوان نوع حکومت جدید مورد تأیید اکثریت مردم قرار گرفت و دوره جدیدی از حکومت در تاریخ ‌ایران آغاز شد. بررسی ابعاد مختلف حکومت جمهوری اسلامی‌ از اهمیت برخوردار است. بررسی نقش امام خمینی (ره) در تعیین جمهوری اسلامی به عنوان نوع حکومت از مباحث برجسته در‌این خصوص است و می‌توان‌این پرسش کلیدی را مطرح کرد که‌اندیشه‌های حکومتی امام خمینی(ره) و اقدامات ‌ایشان چگونه و به چه میزان بر تعیین جمهوری اسلامی به عنوان نوع حکومت تأثیر داشته است؟ تحقیق حاضر برای پاسخ گویی به پرسش مزبور سامان‌یافته است. روش تحقیق استفاده شده توصیفی – تحلیلی و تاریخی و شیوه گردآوری داده‌ها کتاب خانه‌ای و بهره برداری از منابع و اسناد مکتوب است. امام خمینی (ره) با رهبری انقلاب اسلامی ‌و اسقاط رژیم سلطنتی زمینه لازم برای تکوین حکومت جدید را فراهم نمودند و با معرفی جمهوری اسلامی به عنوان نظام مطلوب جایگزین رژیم سلطنتی و نیز جهت دادن به مجلس خبرگان قانون اساسی تأثیر تعیین کننده و اساسی در تعیین جمهوری اسلامی به عنوان نوع نظام سیاسی داشته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  25 - اندیشه های اخلاقی و تربیتی فردوسی در شاهنامه و مقایسه آن با نظریه های اخلاقی و تربیتی خواجه نصیر طوسی در اخلاق ناصری
  یدالله بهمنی مطلق
  فردوسی از شاعران بزرگ زبان فارسی است که در جای جای شاهنامه به نقل مسائل اخلاقی و تربیتی پرداخته است. گستردگی موضوع در شاهنامه نشان می دهد فردوسی بطور غیر مستقیم به تبین مبانی تربیتی پرداخته که در تعلیم و تربیت اسلامی مورد توجه بوده است. برای روشن شدن مطلب مبانی تربیتی ف أکثر

  فردوسی از شاعران بزرگ زبان فارسی است که در جای جای شاهنامه به نقل مسائل اخلاقی و تربیتی پرداخته است. گستردگی موضوع در شاهنامه نشان می دهد فردوسی بطور غیر مستقیم به تبین مبانی تربیتی پرداخته که در تعلیم و تربیت اسلامی مورد توجه بوده است. برای روشن شدن مطلب مبانی تربیتی فردوسی در شاهنامه را با نظریه ی تربیتی خواجه نصیر در اخلاق ناصری که از کتب پایه در علم اخلاق محسوب می شود مقایسه می کنیم. بین اندیشه های تربیتی فردوسی و نظریه ی خواجه نصیر تقارن بسیار است لیکن به دلیل این که فردوسی شاهنامه را به قصد تدوین اخلاق و تربیت علمی بنا ننهاده بلکه به اقتضای موضوع به طرح مبانی تربیتی مورد نظر خود پرداخته، تفاوتهایی هم دیده می شود. این تفاوتها تا حدودی به نوع بیان و زبان آن ها مربوط است و تا حدودی به مواردی از انواع فضایل و رذایل منوط است که خواجه به دلیل پرداختن مستقیم به موضوع به آن ها اشاره کرده امّا موقعیّت کلام فردوسی پرداختن به آن ها را اقتضا نکرده است. فردوسی کمتر به مقوله ی استعدادها و تفاوت های فردی پرداخته در حالی که خواجه نصیر این موضوع را یکی از مهمترین مسائل تربیتی می داند. در این مقاله فضایل اخلاقی از قبیل حکمت، شجاعت، عفت، عدالت و برخی از زیر مجموعه های آن ها؛ و رذایل اخلاقی از قبیل جهل، شره، جور، جبن و برخی از زیر مجموعه های آن ها از دیدگاه فردوسی بر پایه ی نظریه ی تربیتی خواجه نصیر طوسی مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  26 - تأثیر اندیشه‌های عرفانی در تزئینات معماری بناهای دوره ایلخانی نمونه مطالعاتی: مسجد جامع ورامین
  لیدا بلیلان اصل حنانه فیاض مقدم رقیه غفاری حافظ
  10.30495/jsps.2022.1972700.1021
  طی دوران های مختلف تاریخی تحولات سیاسی، اجتماعی و مذهبی به بهترین شکل در هنر و معماری ظاهر شده به گونه ای که آثار معماری هر دوره، نشان‌دهنده باورها و اندیشه‌های غالب آن جامعه است؛ بر جامعه ایلخانی نیز اندیشه‌های عرفانی و تصوف حاکم بوده است. در این دوره آموزه‌های عرفانی أکثر

  طی دوران های مختلف تاریخی تحولات سیاسی، اجتماعی و مذهبی به بهترین شکل در هنر و معماری ظاهر شده به گونه ای که آثار معماری هر دوره، نشان‌دهنده باورها و اندیشه‌های غالب آن جامعه است؛ بر جامعه ایلخانی نیز اندیشه‌های عرفانی و تصوف حاکم بوده است. در این دوره آموزه‌های عرفانی در تمامی بخش‌های جامعه، به خصوص معماری و تزئینات معماری، گسترش یافت؛ به طوری که در اکثر بناهای این دوره این تأثیرات مشهود است. موضوع مقاله حاضر، بررسی تأثیر اندیشه‌های عرفانی در تزئینات معماری دوره ایلخانی و تزئینات مسجد جامع ورامین، به عنوان یکی از بناهای مهم این دوره است. به عبارتی این پژوهش به بررسی نمود عرفان در آثار و تزئینات معماری دوره‌ی ایلخانان مغول می‌پردازد. روش تحقیق مقاله، بررسی و تحلیل های تفسیری-تاریخی متون و آثار معماری دوره ایلخانی است. از یافته های پژوهش این شواهد حاصل می شود که تصوف و اندیشه‌های عرفانی، حکومت و معماران ایلخانی را تحت تأثیر قرار داده و این تأثیرات در تزئینات معماری بناهای این دوره به ویژه در تزئینات مساجد نمایان است. در مسجد جامع ورامین از هر سه نوع تزئینات (هندسی، گیاهی و کتیبه‌ای) استفاده شده است که این طرح‌ ها به طور عمده هندسی و یا کتیبه‌ای هستند. با این وجود نقوش گیاهی نیز، هرچند اندک ولی در بنا وجود دارند. این کتیبه‌ها دارای مضامین دینی و یا تاریخی هستند که کتیبه‌های تاریخی جهت توضیح چگونگی و زمان آغاز بنا به کار می‌روند. همچنین در طرح‌های هندسی که بیشترین حجم تزئینات را به خود اختصاص داده و با اسلوب بسیار مؤثری نیز به کار رفته‌اند از مفاهیم نمادین اعداد و اشکال به وفور استفاده شده که به مضامین عرفانی اشاره دارند. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  27 - همانندی‌های حکمت نوافلاطونی و اسرارنامة عطّار نیشابوری
  سهیلا زینلی تورج عقدایی حسین آریان نزهت نوحی
  فلوطین پس از ارسطو و افلاطون، تأثیرگذارترین فیلسوف یونان بر فلاسفۀ مسلمان است. از او به عنوان مهم ترین نمایندۀ مکتب نوافلاطونی یاد شده است. این نظام فلسفی در قرن سوم میلادی، به یمن اندیشه های والای این فیلسوف، به رشد و بالندگی رسید و توانست سال های زیادی در غرب و شرق رو أکثر

  فلوطین پس از ارسطو و افلاطون، تأثیرگذارترین فیلسوف یونان بر فلاسفۀ مسلمان است. از او به عنوان مهم ترین نمایندۀ مکتب نوافلاطونی یاد شده است. این نظام فلسفی در قرن سوم میلادی، به یمن اندیشه های والای این فیلسوف، به رشد و بالندگی رسید و توانست سال های زیادی در غرب و شرق رواج یابد. تعامل حکمت نوافلاطونی با فلسفه و عرفان اسلامی موجب شد، اندیشمندان و عارفان مسلمان به دلیل نگرش عرفانی نوافلاطونی ها، در آثار خود از تعالیم آنان استفاده کنند. هدف این مقاله، به تصویر کشیدن اندیشه های مشترک فلوطین با افکار عطّار نیشابوری است. نگارنده در این مقاله تلاش دارد با ذکر شواهد شعری متعدّد از منظومۀ اسرارنامه، به عنوان بخشی از نتایج پژوهش نشان دهد که عطار، در این مثنوی به موضوعاتی نظیر؛ وحدت گرایی، عقل، روح، سریان عشق، سیر و سلوک عارفانه، نظام احسن و ... اشاره کرده که پیش تر در آثار فلوطین آمده است. با بررسی این اشتراکات، میزان دقیق مشابهت های اندیشه های نوافلاطونی با آرای عطّار نمایان شد. برای تحلیل داده‌های تحقیق، از روش توصیفی استفاده شده است. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  28 - نقد و تحلیل قصّه‌های «حیّ بن‌یقظان» و «سلامان و ابسال» با روایت ابن‌سینا، جامی و ابن طفیل اندلسی
  مهدی ابراهیمی حسینعلی کندی علی اصغر حلبی
  چکیده ابن‌سینا، جامی و ابن طفیل اندلسی با تأثیر از حنین بن اسحاق - علاوه بر آثار متنوّع خود- قالب قصّه را نیز برای تبیین اندیشه‌های مجرّد به کار برده‌اند. دو قصّه‌ حیّ بن‌یقظان و سلامان و ابسال با روایت‌های متفاوت سه اندیشمند، متمایز با نمونه‌های مشابه؛ ‌یعنی قصّه‌های أکثر

  چکیده ابن‌سینا، جامی و ابن طفیل اندلسی با تأثیر از حنین بن اسحاق - علاوه بر آثار متنوّع خود- قالب قصّه را نیز برای تبیین اندیشه‌های مجرّد به کار برده‌اند. دو قصّه‌ حیّ بن‌یقظان و سلامان و ابسال با روایت‌های متفاوت سه اندیشمند، متمایز با نمونه‌های مشابه؛ ‌یعنی قصّه‌های عامیانه است. این قالب با شیوة بیان ویژه، مورد اعتنای اهل فلسفه واقع شده تا با بهره‌گیری از ساختار قصّه، جهان‌بینی خود را به روش رمز و نماد و استعاره بازگو نمایند. سخن اصلی جستار حاضر این است که در روایت ابن‌سینا و جامی، جهان عین و ابژه مورد عنایت واقع نمی‌شود؛ چنان که زبان روایی این دو متضمن الگوهایی است که بر پایة‌ آن، مفاهیم ویژه‌ای از جمله عدم التفات به جهان پیرامون، بی‌اعتباری جهان مادی و اهمّیّت خلوت بر جلوت آشکارتر است. این شیوه‌ جهانی‌بینی مجرّد، در گذرگاه تاریخ قابل شناسایی است. در زیست بوم ایرانی- با حوادث پیچیده و روابط اجتماعی خاص- نوعی اندیشه‌ مجرّد باز تولید می‌شود که در قیاسی با نمونة‌ غربی آن‌ یعنی روایت ابن طفیل اندلسی، تفاوت‌هایی به چشم می‌خورد. در روایت اخیر جهان عین و ابژه نمود بیشتری دارد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  29 - عالم مُثُل افلاطون، ناخودآگاه جمعی یونگ و عالَمِ دلِ مولوی
  تقی پورنامداریان
  انسان‌ها در هر کجای جهان و در هر دوره و فرهنگی استعدادها و ظرفیت‌هایی مشترک دارند که از ماهیّت وجودی و حتی شناخت آنان ناشی می‌شود. بخشی عظیم از شناخت‌ها و تجربه‌‌های انسان‌ها عمومی و مشترک است، هر چند اختلاف‌های فرهنگی و زمانی و مکانی و تجربه‌های شخصی تفاوت داشته باشد. أکثر

  انسان‌ها در هر کجای جهان و در هر دوره و فرهنگی استعدادها و ظرفیت‌هایی مشترک دارند که از ماهیّت وجودی و حتی شناخت آنان ناشی می‌شود. بخشی عظیم از شناخت‌ها و تجربه‌‌های انسان‌ها عمومی و مشترک است، هر چند اختلاف‌های فرهنگی و زمانی و مکانی و تجربه‌های شخصی تفاوت داشته باشد. نکتة مهم این‌جاست که این اختلاف و تفاوت در رو ساخت این فرآورده‌هاست و ژرف ساخت آن‌ها تقریباً یک‌سان و شبیه یک دیگر است، زیرا ماهیّت ظرفیت‌ها و استعدادهای آدمی به سبب تأثیر کم‌تر اختلاف تمدّن و فرهنگ بیش‌تر شبیه یک دیگر می‌بینیم، چنان که میان افلاطون، سهروردی، مولوی و یونگ دربارة ساختار جهان و روان آدمی در ژرف ساخت شباهت‌هایی هست. این شباهت‌‌ها ناشی از اشتراک استعدادهای انسانی است و در روی ساخت اگر اختلافی هست، ناشی از اختلاف فرهنگی و زمانی و مکانی است. با طرح مُثُل افلاطون و صورت مثالی سهروردی و صور معنوی و روحانی زرتشت (فروهرها) و ضمیر ناخودآگاه جمعی یونگ (آرکئوتایپ) و آن چه عطّار و مولانا دربارة تُو گستردة پنهان یا مَنِ ملکوتی بی‌نهایت مطرح کرده‌اند، می‌توان بروشنی شباهت این اندیشه‌ها را در ژرف ساخت ملاحظه کرد. تفاصيل المقالة