فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - سنجش تلفیق انگاری روش فلسفی ملاصدرا
مصطفی زارعی محمدصادق کاملانملاصدرا اولین اندیشمندی است که در راستای وصول بهواقع جامع، آشکارا از جمع منابع سهگانه - وحی، شهود و برهان - سخن گفته و آن را به گونه ای روشمند در فلسفه خود بکار گرفته است. یکی از تفسیرهای این نظریه، رهیافت میانرشتهای یا همان تلفیق است. تلفیق در اینجا به معنای بهرهگ چکیده کاململاصدرا اولین اندیشمندی است که در راستای وصول بهواقع جامع، آشکارا از جمع منابع سهگانه - وحی، شهود و برهان - سخن گفته و آن را به گونه ای روشمند در فلسفه خود بکار گرفته است. یکی از تفسیرهای این نظریه، رهیافت میانرشتهای یا همان تلفیق است. تلفیق در اینجا به معنای بهرهگیریِ هوشمندانه، منطقی و منسجم از سه منبع مذکور است. ما در این پژوهش، تفسیر مذکور را به بوتة نقد بردهایم تا عیار آن روشن شود و مشخّص گردد که آیا چنین تفسیری پاسخگوی مسائلی که صدرا در پی آن بوده، هست یا نه؟ نتیجه اینکه در پنج محور این تفسیر را قابلاصلاح و تکمیل یافتیم. اول، بیاننکردن چگونگی عملکرد این رهیافت، دوم بکار نبستن تلفیق در تمام فلسفه متعالیه، سوم عدم بیان جایگاه این منابع، چهارم انحصار تلفیق در روش فلسفی و آخرین آنها پاسخگو نبودن این تفسیر از حل مسائلی که ملاصدرا به دنبال حل آنها بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - تقریر و نقد دلایل محمد بن زکریای رازی در رد نبوت
میثم امانیمحمد بن زکریای رازی را هم به نبوت باوری هم به نبوت ستیزی توصیف کرده اند اما درست آنست که وی عقل باور است و نبوت را منافی عقل باوری می داند. بر پایه کتاب الاعلام النبوه، شش دلیل رازی فیلسوف را که به رد نبوت می پردازد می توان استخراج کرد. این ادله شش گانه نشان می دهد راز چکیده کاملمحمد بن زکریای رازی را هم به نبوت باوری هم به نبوت ستیزی توصیف کرده اند اما درست آنست که وی عقل باور است و نبوت را منافی عقل باوری می داند. بر پایه کتاب الاعلام النبوه، شش دلیل رازی فیلسوف را که به رد نبوت می پردازد می توان استخراج کرد. این ادله شش گانه نشان می دهد رازی نه به ضرورت نبوت بلکه به امکان نبوت به عنوان معرفت و ارتباط ویژه انسانی با خداوند باور ندارد و شخص نبی را به رسمیت نمی شناسد لذا همه انسانها از جهت معرفت و ارتباط انسانی برابرند. وی در نقد نبوت، همسوی با سایر باورهایش در حوزه فلسفه و اخلاق عمل نمی کند و از این جهت نوعی تهافت و عدم انسجام گروی در تبیین ادله اش وجود دارد. ادله رازی مبتنی بر ابهام معنایی تصورات است و نیز مبتنی بر اجمال در مقاله حاضر با روش توصیفی – استنباطی تلاش شده ادله رازی در رد نبوت، بازسازی شود و نیز با روش تحلیلی – انتقادی، ادله رازی مورد سنجش قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - عشق و اختیار از دیدگاه غلامحسین ابراهیمی دینانی
علی حسینی مهشاد صیدی پوراختیار را در تعریف، برگزیدن آزادی و رجحان دادن چیزی بر چیزی و عشق را حد افراط دوست داشتن بیان کردهاند. متکلمان در روزگار صحابه به مناظره درباره اختیار پرداخته که حاصل آن تشکیل دو فرقه قدریه و جبریه بوده است، اولین نظریهپرداز شخصی به نام معبد بن عبدالله جهنی بصری که مت چکیده کاملاختیار را در تعریف، برگزیدن آزادی و رجحان دادن چیزی بر چیزی و عشق را حد افراط دوست داشتن بیان کردهاند. متکلمان در روزگار صحابه به مناظره درباره اختیار پرداخته که حاصل آن تشکیل دو فرقه قدریه و جبریه بوده است، اولین نظریهپرداز شخصی به نام معبد بن عبدالله جهنی بصری که متأثر از سوسن نصرانی بوده دانستهاند و گروهی سرمنشأ مباحث اختیار را علی (ع) برشمردهاند. گفتگو از عشق نیز از قدیم میان شعرا و عرفا و بزرگان مطرح بوده است. رابعه العدویه یکی از زنان سرشناس در طریقت و عرفان آغازگر حدیث محبت و عشق دانسته شده است. انسان مظهر تام خداوند و مختار است پس به ذات اختیار را دارا است، از دیدگاه دکتر دینانی اختیار شامل نوعی آگاهی است که راه رسیدن به کمال خواهد بود و این کمال هدف انسان بهحساب آمده است. عشق یک جذبه نیرومند میان عاشق و معشوق به وجود آورده که توانایی انصراف را از عاشق خواهد گرفت اما همین خصوصیت دارای ادراک و آگاهی خواهد بود. باید گفت که رسیدن به مقام عشق بدون برداشتن دو گام اساسی یعنی معرفت و محبت امکانپذیر نبوده و نیز باید دانست قهاریت عشق اختیار را نابود نخواهد ساخت و حاصل آنکه میان عشق و اختیار تعارضی نبوده بلکه عشق زیباییهای اختیار را نمایان خواهد کرد. مقاله حاضر رابطه عشق و اختیار را از دیدگاه غلامحسین ابراهیمی دینانی با هدف آشنایی با عقاید این فیلسوف معاصر و دیدگاه کلامی، عرفانی و فلسفی با روش تحلیلی از طریق منابع کتابخانهای مورد تحلیل و بررسی قرار میدهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - عاطفه، اراده و معقولیت باور دینی (تقریری از نقد ویلیام جیمز بر «اخلاق باور» کلیفورد)
زهرا رمضانلوباورهای دینی و معقولیت آن مسئله ای است که با مدعیات فیلسوفان مدرن به مسئلهای جدی در فلسفه دین بدل شد. یکی از مناقشهبرانگیزترین مواضع در این مورد قرینهگرایی است که تأکید دارد اعتقادات ما باید همراه با شواهد و قرائن باشد. در دوران معاصر کلیفورد با مطرح کردن ایده اخلاق چکیده کاملباورهای دینی و معقولیت آن مسئله ای است که با مدعیات فیلسوفان مدرن به مسئلهای جدی در فلسفه دین بدل شد. یکی از مناقشهبرانگیزترین مواضع در این مورد قرینهگرایی است که تأکید دارد اعتقادات ما باید همراه با شواهد و قرائن باشد. در دوران معاصر کلیفورد با مطرح کردن ایده اخلاق باور قرینهگرایی را به افراطیترین شکل خود مطرح کرد. ویلیام جیمز با مطرح کردن نقش اراده و عواطف در شکل گیری باور نظریه کلیفورد را نقد کرده و سعی در دفاع از عقلانیت باور دینی دارد. در این نوشتار سعی میشود به این پرسش پاسخ داده شود که جیمز چگونه با همان مبانی تجربهگرایانه قرینهگرایان به نقد کلیفورد میپردازد و آیا دیدگاه او توان پاسخ به نقدهای مطرح شده را دارد یا نه. تلاش میشود با روش تحلیلی و براساس داده-های کتابخانهای نحوه مواجهه جیمز با قرینهگرایی از موضعی غیراز ایمانگرایی بررسی و ارزیابی شود. با توجه به دیدگاههای جیمز به ویژه در مقاله اراده معطوف به باور میتوان دریافت موضع او در دفاع از عقلانیت باور دینی در مقابل قرینهگرایی نسبتا منسجم است. از نظر ویلیام جیمز موضع قرینهگرایی کلیفوردی برخلاف ادعا غیرعقلانی و جزمگرایانه است و میل و اراده منطقاً نقشی ضروری در حقیقتجویی بازی میکنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - مدرسهزدایی از مدرسه؛ بررسی پدیدارشناسانهی نقش مدرسه در تربیت سیاسی از منظر هایدگر
علی هادوی شهلا اسلامی شمس الملوک مصطفویمدرسه با وجود آنکه از جمله دستاوردهای مهم بشر بهشمار میآید و ظرفیتهای قابل توجهی بهمنظور پرورش و تربیت جوامع دارد، اما بهواسطه رفتارها و ساختارهای نامناسبی که بر آن تحمیل شدهاست، نهتنها امکان نقشآفرینی کامل خود را از دستداده، که در نگاه بدبینانه گروهی از اندیش چکیده کاملمدرسه با وجود آنکه از جمله دستاوردهای مهم بشر بهشمار میآید و ظرفیتهای قابل توجهی بهمنظور پرورش و تربیت جوامع دارد، اما بهواسطه رفتارها و ساختارهای نامناسبی که بر آن تحمیل شدهاست، نهتنها امکان نقشآفرینی کامل خود را از دستداده، که در نگاه بدبینانه گروهی از اندیشمندان، نهادی کماثر و یا گاه بیاثر معرفی شدهاست. بهنظر میرسد اصلیترین دلیل چنین تلقیهایی عدم فهم صحیح از پدیدار مدرسه باشد. چنانچه مدرسه را نهادی اجتماعی تعریف نماییم، و نه نهادی علمی، آنگاه است که ضمن تغییر ساختار حاکم بر مدارس، از موهبت تربیت مدرسهای بهرهمند خواهیمشد. برخلاف آنچه امثال ایوان ایلیچ گفتهاند، این جامعه نیست که باید مدرسه زدوده شود، بلکه مدرسهزدایی از خود مدرسه است که میتواند ظرفیتهای حقیقی مدرسه را فعلیت ببخشد. این مهم از رهگذار پدیدارشناسانه و مبتنی بر پدیدارشناسی هایدگر قابل رخدادن خواهد بود. از نظر هایدگر مدرسه میبایست عرصهی مجال باشد، عرصهای که مدرسه و معلم به-واسطه ایجاد مجال یادگیری و سخن گفتن برای شاگردان، مهمترین نقش را به منظور اصالت بخشی به زیست آنان ایفا میکنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - رابطه لذت و معنای زندگی از دیدگاه ارسطو و ملاصدرا
سیده زهرا گنجی پور فرج اله براتی میثم امانییکی ازدغدغههای بشر از زمان پیدایش بشر تا کنون پرسش از معنادار بودن زندگی است. معناداری دارای دو معنی، هدف داری، ارزشمندی است. قطعا معنای معناداری زندگی وابسته به نوع نگرش و جهان بینی هر فیلسوف متفاوت است. پژوهش حاضر درصدد بررسی پاسخ به این سوال است که آیا لذت با معنادا چکیده کاملیکی ازدغدغههای بشر از زمان پیدایش بشر تا کنون پرسش از معنادار بودن زندگی است. معناداری دارای دو معنی، هدف داری، ارزشمندی است. قطعا معنای معناداری زندگی وابسته به نوع نگرش و جهان بینی هر فیلسوف متفاوت است. پژوهش حاضر درصدد بررسی پاسخ به این سوال است که آیا لذت با معناداری ارتباط دارد یا نه؟ انسان برای اینکه به معنای زندگی دست یابد لذت لازم است یا نه ؟ در این پژوهش مقایسهی و تطببیق نظریه ارسطو و ملاصدرا در رابطه لذت با معناداری زندگی بررسی شده است. در این مقاله برای تحلیل مفاهیم از روش توصیفی _ تحلیلی استفاده شده است. مهمترین مبانی فلسفی که باعث تمایز و اختلاف بین این دو فیلسوف، تشکیک وجود است که ارسطو به تشکیک وجود اعتقاد ندارد. از دیدگاه ارسطو لذت و نیکبختی یک امر ثابت برای همه انسانها میداند و قائل به مراتب مختلفی برای لذت نیست. نیکبختی را در این عالم منحصر میداند و به جزء عقلانی انسان اختصاص دارد. راه رسیدن به معنا را منحصر به حوزه فضلیت میداند.اما ملاصدرا با توجه به مبنای تشکیک وجود لذت دارای مراتب مختلفی باشد که لذت عقلی بر لذت حسی برتری دارند و از لحاظ مرتبه و شرافت وجودی بالاتر از عالم حس و ماده است. ملاصدرا نیکبختی را مربوط بعد جسمانی و روحانی میداند پس ملاصدرا به نیکبختی جامع قائل است اما منظور از جامع، عالم ماده، مثال، عقل میباشد. راه رسیدن به معنا را جکمت، قوه خیال، قوای باطنی میداند راه رسیدن به نیک بختی عمل اختیاری انسان میداند. مصداق واقعی نیک بختی را در جهان اخروی میداند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تحلیل عقلی واسطه ها در فلسفه اسلامی با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی
سیدرضا موسوی روح اله خدادادی مصطفی خدادادنژاد محمدمهدی خدادادیبحث واسطه ها بین واجب و ممکن از جمله مباحث مهم و بنیادین در فلسفه اسلامي بوده و فيلسوفان در جاهاي متعدد اين بحث را به طور مفصل مطرح كردهاند. بحث واسطهها طبق نظريه شيعه هيچ منافاتي با توحيد افعالي و ربوبي ندارد؛ بلكه عين توحيد است و خداوند (طبق آيات قرآن) خود اين واسط چکیده کاملبحث واسطه ها بین واجب و ممکن از جمله مباحث مهم و بنیادین در فلسفه اسلامي بوده و فيلسوفان در جاهاي متعدد اين بحث را به طور مفصل مطرح كردهاند. بحث واسطهها طبق نظريه شيعه هيچ منافاتي با توحيد افعالي و ربوبي ندارد؛ بلكه عين توحيد است و خداوند (طبق آيات قرآن) خود اين واسطهها را آفريده است و از طريق ايشان افعال خود را انجام ميدهد تا ساختار عالم هستي براي انسانها قابل درك و فهم باشد. بحث واسطهها و نقش آنها در عالم و رابطه تأثير آنها با فاعليت خداوند ثمرات زيادي دارد. بسياري از اشكالات وهابيان و وهابي مسلكها با توضيح و تبيين اين بحث حل ميشود. دليل اينكه وهابيان ميگويند چرا با وجود خداي قادر به واسطهها رو بياوريم و چرا اصلاً به غير خدا رو بياوريم آن است كه اينان بحث واسطهها و نقش آنها را در عالم از نگاه آيات، روايات و عقل براي خويش حل نكردهاند. در این پژوهش کتابخانه ای که از روش تحلیل محتوا برای تحلیل داده ها بهره جسته ایم با تبیین نقش واسطه ها از منظر فلسفه اسلامی و باتاکید بر آراء علامه طباطبایی(ره)، بنیاد و اساس بحث وساطت که شالوده بسیاری از باورهای اسلامی است را تحلیل و تبیین می کنیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - نقد و بررسی ادله عقلی وجوب دعوت به تشیع
مصطفی خدادادنژاد روح اله خدادادیدعوت غیر شیعیان به مذهب تشیع به عنوان یکی از وظایفی که در ذهن عموم شیعیان مرتکز است، حکمی از احکام شرعی تکلیفی را داراست. روایات وارد شده در مسئله جواز یا عدم جواز دعوت به تشیع دو دسته هستند. بیشتر این روایات نهی از دعوت به تشیع دارند. اما با غض نظر از روایات موجود در چکیده کاملدعوت غیر شیعیان به مذهب تشیع به عنوان یکی از وظایفی که در ذهن عموم شیعیان مرتکز است، حکمی از احکام شرعی تکلیفی را داراست. روایات وارد شده در مسئله جواز یا عدم جواز دعوت به تشیع دو دسته هستند. بیشتر این روایات نهی از دعوت به تشیع دارند. اما با غض نظر از روایات موجود در این باب، آیا می توان استدلال عقلی برای اثبات وجوب دعوت به تشیع اقامه نمود؟ هدف از این پژوهش نقد و بررسی وجوه عقلی متصور برای اثبات وجوب دعوت به تشیع است. محقق در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی وجوه عقلی قابل طرح برای اثبات وجوب دعوت به تشیع را مورد کنکاش قرار داده است. از تحلیل داده ها این نتیجه حاصل شد که دعوت به تشیع مصداق قلع ماده فساد است؛ و قلع ماده فساد عقلاً حسن است و این حُسن عقلی ملازمه دارد با وجوب شرعی. سایر وجوه قابل طرح در این مسئله مورد مناقشه قرار گرفتند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - حیات طیبه ازنظر مفسران با رویکرد عقلی، نقلی و رابطه آن با حقوق انسان
رضا قاسمی نژاد رو ح الله مرادیحیات طیبه در قرآن کریم ازجمله اصطلاحات و واژههایی است که راجع به معنا و مفهوم آن بین مفسران اختلافنظر وجود دارد برخی آن را متعلق به آخرت و به معنای حیات بهشتی تفسیر کردهاند، برخی دیگر آن را مربوط به عالم برزخ و به معنای حیات برزخی وزندگی در قبر دانستهاند و گروهی دی چکیده کاملحیات طیبه در قرآن کریم ازجمله اصطلاحات و واژههایی است که راجع به معنا و مفهوم آن بین مفسران اختلافنظر وجود دارد برخی آن را متعلق به آخرت و به معنای حیات بهشتی تفسیر کردهاند، برخی دیگر آن را مربوط به عالم برزخ و به معنای حیات برزخی وزندگی در قبر دانستهاند و گروهی دیگر آن را مرتبط با عالم دنیا دانسته و به معنای معرفت الهی، قناعت، روزی طیب،رزق روزانه،زندگی پاکیزه، رضای به قضای الهی،صبر و شکیبایی، شیرینی طاعت، عبادت باروزی حلال تفسیر کرده اندوگروهی دیگر آن را دوسویه دنیوی و اخروی به معنای سعادت لحاظ نمودهاند.متمایز از این تفاسیر تفسیر دیگری وجود دارد که حیات طیبه را دنیوی و یک حیات مستقل میداند .هدف از این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی انجامشده است بعدازبررسی و تحلیل اقوال و آراء تفسیری مفسران دستیابی به تفسیر کامل وجامع از معنا و مفهوم حیات طیبه است که با توجه به صدر و ذیل آیه ونیز قرائن دیگر درآیات قبل وبعداز آیه حیات طیبه کاملترین و مناسبترین معنا و مفهوم برای حیات طیبه ارائه و درنهایت رابطه آن با حقوق انسان مشخص گردید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - پیوند حالتِ مخاطب در فلسفه سماع سهروردی با هنرِ پرفورمنس(اجرا)
آذرنوش گیلانیچکیده تقریباً کمترشاعر، حکیم یا فیلسوفی را در طول تاریخ میتوان سراغ گرفت که پیرامون موضوع موسیقی و سماع در آثار منظوم، منثور خود اشارات و عباراتی را نیاورده باشند. شهابالدین سهروردی نیز بهعنوانِ یکی از فلاسفة جهانِ اسلام، نگاهِ خاصی به حالات شنوده (مخاطب) در ه چکیده کاملچکیده تقریباً کمترشاعر، حکیم یا فیلسوفی را در طول تاریخ میتوان سراغ گرفت که پیرامون موضوع موسیقی و سماع در آثار منظوم، منثور خود اشارات و عباراتی را نیاورده باشند. شهابالدین سهروردی نیز بهعنوانِ یکی از فلاسفة جهانِ اسلام، نگاهِ خاصی به حالات شنوده (مخاطب) در هنگام نواختن موسیقی و سماع داشته است.او پرسش خود را در بحث موسیقی و سماع با مفهوم مخاطب وحالت در هنگام شنیدن آغاز میکند. این نوع نگاه به سماع در نوع خود کمنظیر است. هنرِ پرفورمنس(اجرا) نیز از جنجالیترین و جذابترین گرایشهای هنر معاصر در عرصهی هنر میباشد که هنرمند اثر خود را در برابر مخاطب بصورت زنده به اجرا در میآورد. هنر اجرا همیشه در کنار ادبیات، شعر، موسیقی، معماری و نقاشی رشد میکند. برای این منظور،. در این پژوهش تلاش شده به پرسش ذیل پاسخ داده شود: ماهیت مخاطب در موسیقی و سماع در نگاه سهروردی و پیوند آن با مخاطب در پرفورمنس(اجرا)چگونه است؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - مقایسه تحلیلی عقل انسانی مخلوق الهی و هوش مصنوعی مصنوع انسان
سیدحسام الدین حسینیبا توجه به توسعه فراگیر استفاده از هوش مصنوعی و افزایش قابلیت های روزافزون آن تا آنجا که برخی از دانشمندان را معتقد به سلطه هوش مصنوعی بر هوش و عقل انسانی کرده است و با توجه به آیات (اعلی:1-2) و (انعام:102) و آیات فراوان دیگری که خداوند را یگانه خالق عالم هستی بر می شمر چکیده کاملبا توجه به توسعه فراگیر استفاده از هوش مصنوعی و افزایش قابلیت های روزافزون آن تا آنجا که برخی از دانشمندان را معتقد به سلطه هوش مصنوعی بر هوش و عقل انسانی کرده است و با توجه به آیات (اعلی:1-2) و (انعام:102) و آیات فراوان دیگری که خداوند را یگانه خالق عالم هستی بر می شمرد و علم نامحدود الهی(بقره:29)(انعام:101) که علم انسان پرتوی از علم او است و آیات کرامت انسان: آیاتی که از دمیدن روح خداوند در انسان(حجر: 29 و ص: 72)و قرار داده شدن انسان به جانشینی خداوند در روی زمین و آفریدن موجودات زمین برای انسان (بقره: 30: ص:26، فاطر: 39 ،انعام: 165،یونس: 14،یونس:73،اعراف:69. اعراف:84 . نمل: 62) و براهین فلسفی که عالم هستی را پرتوی از اراده هستی بخش خداوند و معلولی که عین ربط و سراسر نیاز به علت تامّه خویش است می داند و با توجه به آیاتی که انسان را برترین مخلوق و کامل ترین آنها بر می شمرد (سجده:7) و (تین:4) تا آنجا که او را خلیفه خداوند در زمین معرفی می کند(بقره:30)، دستاوردهای بشری معلول فعل انسانی و انسان علت معدّه آن دستاوردها و معلول حق متعال به عنوان علت تامه است معلولی که تمام توانمندی خود را از یگانه خالق عالم هستی دارد بنابر این هوش مصنوعی که معلول انسان و دستاوردی بشری است نمی تواند بر هوش انسانی که مخلوق رب العالمین است برتری داشته باشد. روش پژوهش کیفی و مقایسه ای است و نتایج حاصله حکایت از بطلان برتری هوش مصنوعی بر عقل انسانی دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - عقل عملی در دستگاه فکری اشاعره و رابرت ادامز با تاکید بر مبانی معرفت شناختی جوسایا رویس
رضوان نجفیرابرت آدامز عقل عملی و اخلاق را منوط به عقل اما منتهی به دین می¬داند، چراکه او از سویی متاثر از نظریه امرالهی و نظریه کسب اشاعره است و در نظریه وابستگی اخلاق به دین اعتقاد به منتهی شده اخلاق به دین دارد و از سویی دیگر مبنای مبانی عقل عملی خویش را حسن و قبح عقلی می¬داند. چکیده کاملرابرت آدامز عقل عملی و اخلاق را منوط به عقل اما منتهی به دین می¬داند، چراکه او از سویی متاثر از نظریه امرالهی و نظریه کسب اشاعره است و در نظریه وابستگی اخلاق به دین اعتقاد به منتهی شده اخلاق به دین دارد و از سویی دیگر مبنای مبانی عقل عملی خویش را حسن و قبح عقلی می¬داند. جوسایا رویس- بر ایدئالیست اخلاقی اعتقاد دارد و میان هستی¬شناسی، اخلاق، ایدئالیسم و خداشناسی توحیدی رابطه معناداری ایجاد می¬کند، ایدئالیسم اخلاقی رویس، نه همچون غزالی اخلاق را منوط به دینی خاص کرده و نه دین و اخلاق را مستقل از هم برمی¬شمارد، درواقع انسان را به صورت یک موجود استعلائی دارای معرفت پیشینی از اصول اخلاقی خوانده است. بنابراین انطباق دین و اخلاق جنبه پسینی و تاریخی نخواهد داشت، بلکه مبنای متافیزیکی و هستی شناسانه خواهد داشت. آدامز فارغ از اصالت دادن به عقل و اختیار مبنای اعتقادات خویش را طبق اصل «حس تکلیف» نسبت به دستورات واجب¬تعالی و داشتن عذاب وجدان می¬داند. اما اشاعره طبق دیدگاه «امرالهی» و «نظریه کسب» هر آنچه را که واجب¬تعالی جایز دانسته یا نهی می¬کند به ترتیب درست و نادرست و هر آنچه را که واجب¬تعالی بدان امر ¬نماید، واجب است؛ بنابراین ملاک اثبات و صدقیت هر عمل را باید براساس موازین شریعت سنجید و انسان فقط کاسب دستورات واجب¬تعالی و شرع است. اما وجه اشتراک آدامز و اشاعره این است که سعادت و کلیه¬ عملکرهای اخلاقی را منوط به دین دانسته¬اند. پرونده مقاله