جماعت‌گرایی در برابر لیبرالیسم: بازاندیشی عدالت اجتماعی از منظر مایکل سندل
محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"
1 - گروه آموزشی فلسفه ، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.
کلید واژه: جماعت‌گرایی, لیبرالیسم, مایکل سندل, عدالت اجتماعی, خیر عمومی, فضیلت‌های اخلاقی,
چکیده مقاله :
جماعت‌گرایی به‌عنوان مکتبی فکری در فلسفه سیاسی، در برابر فردگرایی افراطی لیبرالیسم، بر نقش محوری اجتماع در شکل‌گیری هویت، ارزش‌ها و حقوق افراد تأکید دارد. مایکل سندل، به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان جماعت‌گرا، با نقد لیبرالیسم وظیفه‌گرا، به‌ویژه نظریه عدالت جان رالز، معتقد است که عدالت اجتماعی باید بر پایه خیر عمومی و فضیلت‌های اخلاقی استوار باشد که از بسترهای اجتماعی، فرهنگی و تاریخی جامعه نشأت می‌گیرند. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، ابتدا به بررسی ویژگی‌های جماعت‌گرایی پرداخته و سپس مفهوم و اصول عدالت اجتماعی را از منظر سندل تبیین کرده است. سندل عدالت را نه صرفاً توزیع برابر حقوق، بلکه پرورش فضیلت و استدلال درباره خیر عمومی می‌داند که از طریق گفت‌وگوی جمعی، ترویج ارزش‌های مشترک و هدایت حکومتی به‌سوی کمال‌گرایی محقق می‌شود. این مطالعه نشان می‌دهد که نظریه سندل با تأکید بر پیوند فرد و اجتماع، به‌دنبال ایجاد جامعه‌ای عادلانه است که در آن همبستگی اجتماعی، فضیلت‌های اخلاقی و خیر عمومی تقویت شوند.
Communitarianism, as a philosophical school in political theory, stands in contrast to the extreme individualism of liberalism, emphasizing the pivotal role of the community in shaping individuals' identities, values, and rights. Michael Sandel, a prominent communitarian theorist, critiques duty-based liberalism, particularly John Rawls’s theory of justice, asserting that social justice should be grounded in the common good and moral virtues derived from the social, cultural, and historical contexts of a community. Employing a descriptive-analytical method, this study first examines the characteristics of communitarianism and then elucidates the concept and principles of social justice from Sandel’s perspective. Sandel views justice not merely as the equitable distribution of rights but as the cultivation of virtues and deliberation on the common good, achieved through collective dialogue, the promotion of shared values, and governmental guidance toward perfectionism. The findings demonstrate that Sandel’s theory, by highlighting the interdependence of individuals and their communities, seeks to foster a just society that strengthens social solidarity, moral virtues, and the common good.
ارسطو (1377)، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: انتشارات نیل.
براتعلی پور، مهدی (1384)، شهروندی و سیاست نو فضیلت‌گرا، تهران: دانشگاه موسسه مطالعات ملی.
براتعلی پور، مهدی (1385)، «شمول‌گرایی اخلاقی و ویژه‌نگری جماعتی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران، شماره 73: صص 81- 86..
جیکوبز، لزلی ای. (1386)، درآمدی بر فلسفه سیاسی نوین: نگرش دموکراتیک به سیاست، ترجمۀ مرتضی جیریایی، تهران: نشر نی.
سندل، مایکل سندل (1393)، عدالت، کار درست کدام است؟، ترجمه حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
سندل، مایکل (1394)، لیبرالیسم و محدودیت‌های عدالت، ترجمه حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
صادقیان کمارعلیا، حسن (1395)، «بررسی مفهوم جماعت بر اساس نظریه کمونیتاریانیسم»، فصلنامه علوم خبری، شماره7: صص 84- 108.
عزیزی، سیدمجتبی (1385)، «ارزیابی آراء مایکل سندل در مورد دموکراسی لیبرال»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام.
عزیزی، سیدمجتبی (1396)، «لیبرالیسم علیه اجتماع‌گرایی: نگاهی به انتقادهای لیبرال‌ها به اجتماع‌گرایان»، فصلنامه سیاست (دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، شماره 42: صص 451- 470.
لیتل، دانیل (1373)، تبیین در علوم اجتماعی: درآمدی به‌فلسفه علم‌الاجتماع، ترجمل عبدالکریم سروش: انتشارات صراط.
واعظی، احمد (1388)، «نارسایی قرائت اخلاقی رالز از لیبرالیسم»، فصلنامه علوم سیاسی (دانشگاه باقر العلوم)، شماره 26: صص 53- 74.
واعظی، احمد (1393)، نقد و بررسی نظریه‌های عدالت، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمت‌اله علیه.
هاریسون‌باربت، آنتونی (1393)، مهارت‌های فلسفی، ترجمه فرزاد حاجی‌میرزایی، تهران: فروزان روز.
Bell, Colin and Newby, Harward (1973), Community Studies: An Introduction to the Sociology of the Community, New York: Prager.
Bell, Colin and Newby, Harward (1974), The Sociology of Community: A Selection of Readings, London: Frank Cass.
Boucher, David and Kelly, Paul (1994), The Social Contract from Hobbes to Rawls, London: Routledge.
Care, Norman S. (1985), Sandel’s Liberalism, Nous, Published by Blackwell Vol. 19, No, (sep.).
Frazer, Elizabeth (1999), The Problems of Communitarian Politics, Unity and Conflict, Oxford University Press.
Kekes, John (1997), Against Liberalism, NewYork: Cornell University Press.
Kukathas, Chanderan and Pettit, Philip (1990), Rawls: A Theory of Justice and it Critics, Stanford; California: Stanford University Press.
Kymlicka، Will (2002), Contemporary Political Philosophy. New York: Oxford.
Macintyre, Alasdair (1981), After Virtue, London: Duckworth. #3 Mulhall, Stephen and swift, Adam (1996), Liberals and Communitarians, Oxford: Cambridge Mas
Rawls، John (1971), A Theory of Justice, cambridge، massachusetts: the belknap press of harvard university press.
Rawls, John (1993), Political Liberalism, New York: Columbia University Press.
Sandel, Michael J. (1996), Democracy's Discontent, America in Search of a Public Philosophy, Cambridge, mass: the Bekknap Press of Harvard University Press.
Sandal, Michael J. (1998), Liberalism and the Limits of Justice, Cambridge: Cambridge University Press.
Sandel, Michael J. (2009), justice, what's the Right Thing to do?, London: Penguin
Swift, Adam (2001), Political Philosophy: A Beginner s guide for Students and Politicans, Cambridge: Polity Press.
Walzer, Michael (1983), Spheres of Justice: A Defense of Pluralism and Equality, New York: Basic Books.