معرفي نشريه
علمی
دوفصلنامه مطالعات نقد ادبی
در سامانه نشریات علمی دانشگاه آزاد اسلامی دارای رتبه میباشد.
پژوهشگر گرامی
براساس دستورالعمل اجرایی حمایت مالی نشریات علمی دانشگاه آزاد اسلامی به شماره 10/62815 مورخ 1398/10/4 مقرر گردید .بابت ارسال هر مقاله جهت داوری مبلغ 1/500/000 ریال و پس از تأیید نهایی، مبلغ 3/500/000 ریال دیگر جهت چاپ مقاله از مولفان محترم دریافت گردد. (لازم به ذکر است در صورتی که مقاله از طرف داوران محترم مردود اعلام شود مبلغ 1/500/000 ریال اولیه قابل بازگشت به مولف نمیباشد) .
آخرین مقالات منتشر شده
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - واکاوی ریشههای انسانشناسانه نقد بومگرا
مهدی خسروی مریم محمودی پریسا داوریشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402در پی ظهور مدرنیسم و آسیبهای جدی به طبیعت ، پژوهشگران حوزۀ ادبیات، نقد بومگرا را به¬عنوان دانشی نو معرفی کردند. در این پژوهش با استفاده از نظریههای انسانشناسانه به تبیین دو نیروی عظیم ترس و عشق در انسان اشاره شده که در ارتباط با مرگ و زندگی، به مواضع او در برابر پ چکیده کاملدر پی ظهور مدرنیسم و آسیبهای جدی به طبیعت ، پژوهشگران حوزۀ ادبیات، نقد بومگرا را به¬عنوان دانشی نو معرفی کردند. در این پژوهش با استفاده از نظریههای انسانشناسانه به تبیین دو نیروی عظیم ترس و عشق در انسان اشاره شده که در ارتباط با مرگ و زندگی، به مواضع او در برابر پدیدههای پیرامونی شکل میدهد و کنشهای او را مشخص میکند. همچنین تفاوت رویکرد، نسبت به طبیعت در روزگار مادرتباری و پدرسالاری و عصر مدرن را بررسی شده است. در این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، سعی بر آن بوده که ریشۀ آسیب به طبیعت که سبب شکل گرفتن نقد بومگرا شده مورد بررسی قرار گیرد. مولفههایی چون ترس از طبیعت، جاندارپنداری طبیعت، وجود و حضور نظام مادرتبار و بالاخره مدرنیته که هرکدام در برهۀ خاص زمانی حد و حدود و چرایی و چگونگی رابطه و رفتار را تعیین کردهاند و البته نقش و مناسبات قدرت در این تاثیر و تاثر نیز قابل توجه است. نتایج تحقیق نشان می¬دهد تفکر جاندارپندار و شیوۀ زیست مادرتبار، به تلاشهای انسان برای منقاد کردن طبیعت میانجامد. با افول مادرتباری، طبیعت و زن به یک اندازه تنزل مقام مییابند. سیر بی¬ارزش شمردن طبیعت، با ظهور مدرنیسم به سوء استفاده و تخریب زمین منجر می¬شود. انسان خود را میزان و معیار اخلاق و ارزش-گذاری می¬شمرد و حق بهره بردن از تمام امکانات را به خود می¬دهد و طبیعت را با تخریبی جبران ناپذیر روبه رو میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - فرافکنی درونمایههای عرفانی در تذکرةالاولیا عطار نیشابوری
فرشته ربیع عالیه یوسف فام افشین طیبیشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402کشف گنجینه درونی هر فرد مستلزم توجه به اعماق درون اوست. آنچه زندگی، انسان را به سمت آن سوق میدهد در راستای شناخت درون است که بزرگان دین هم بدان اشاره داشتند و به آن اهتمام ورزیدند. در عین حال آنچه عرفا و علما و اندیشمندان و حکما قرنها به اثبات آن پرداختند اینک در علم چکیده کاملکشف گنجینه درونی هر فرد مستلزم توجه به اعماق درون اوست. آنچه زندگی، انسان را به سمت آن سوق میدهد در راستای شناخت درون است که بزرگان دین هم بدان اشاره داشتند و به آن اهتمام ورزیدند. در عین حال آنچه عرفا و علما و اندیشمندان و حکما قرنها به اثبات آن پرداختند اینک در علم روانشناسی تحت عنوان فرافکنی به عنوان یکی از مکانیسمهای دفاعی روان مطرح است. خویشتنشناسی و به نوعی خودشناسی که لازمۀ آن نگاه تحلیلگرانه به احوالات درونی است حکیمان و بزرگانی چون عطار قرنها قبل از این، متوجه اهمیّت این مسئله و شاخص بودن آن در امر زندگی شدند. تحلیلهای ژرفنگرانه عطار و توجه او به جنبههای مختلف رفتار و شخصیت انسان در تذکرةالاولیاء مشهود است. در این راستا پژوهش حاضر یک تحقیق میانرشتهای است که هدف آن ردیابی انعکاس مفهوم فرافکنی به عنوان یکی از مفاهیم علم روانشناسی با استناد به شواهد متعدد در تذکرةالاولیاء است. نتایج بررسیها نشانمیدهد که در تذکرةالاولیاء تنوع موضوع باعث تنوع فرافکنی شدهاست که با صراحت و یا به صورت تلویح، مصادیق و شواهدی از مفهوم فرافکنی مشاهده میشود و تلقی عطار نیز از این مفهوم با نظر روانشناسان تفاوت بارزی نداشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - عملکردپادشاهان بهمنی درگسترش فرهنگ وادب ایرانی ( باتاکیدبرنقش مذهب تشیع)
نسرین عسگری محمود سید فیاض زاهدشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402بهمنیان، سلسله ای ازپادشاهان مسلمان هند( 934-748ق)، اولین حکومت مستقل مسلمان بودند که در جنوب هند مستقر شدند. بنیانگذار این سلسله علاء الدین حسن کانگو یا بهمن شاه (748-759 قمری )بود .هیجده تن از اعضاء این خاندان بر دکن حکومت می کردند، که پایتخت هشت تن از آنان حسن آباد چکیده کاملبهمنیان، سلسله ای ازپادشاهان مسلمان هند( 934-748ق)، اولین حکومت مستقل مسلمان بودند که در جنوب هند مستقر شدند. بنیانگذار این سلسله علاء الدین حسن کانگو یا بهمن شاه (748-759 قمری )بود .هیجده تن از اعضاء این خاندان بر دکن حکومت می کردند، که پایتخت هشت تن از آنان حسن آباد گلبرگه بود و پایتخت ده تن دیگرازاین سلاطین بهمنی، محمد آباد بیدر بود . حـمایت بـسیار پادشاهان این سلسله از ایرانیان و سادات عراق و مکه و مدینه موجب شد که گروه فراوانی از ایـن مـهاجران سرزمین دکن را بهترین پناهگاه خویش بدانند و به شکل انفرادی و گروهی به قلمرو بهمنیان مهاجرت کنند . پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی که مبتنی بر توصیف و تحلیل است، به این سوال پاسخ دهد که عملکرد پادشاهان بهمنی در گسترش فرهنگ و ادب ایرانی با تاکید بر نقش مهاجرین شیعه ایرانی به این منطقه چه بوده است و نیز به دنبال آن است که علل مهاجرت شیعیان به دربار بهمنیان را مورد بررسی قرار دهد ؟ یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که شبه جزیره دکن با داشتن شرایط اقلیمی و موقعیت اقتصادی ویژه، همیشه جایی مناسب، برای مهاجرت بوده است. حمایت پادشاهان این سلسله از شیعیان مهاجری که از ایران و سرزمین های عربی به دکن هجرت می کردند سبب گسترش مذهب تشیع،گسترش مناسبات سیاسی و در نهایت بسط فرهنگ وادب ایرانی واوج زبان فارسی دردکن دردوره بهمنیان شد . پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - واکاوی تطبیقی نقش ناخودآگاه جمعی کارل گوستاو یونگ در شعر (درد نام دیگر من است) اثر قیصر امین پور
علی کشاورز قدیمی مصطفی ملکیشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402در بخش روان انسان، ناخودآگاه نقش مهمی در رفتار و عملکرد و نهایتأ سرنوشت او ایفا میکند و این ناخودآگاه است بیآنکه بدانیم ما را پیش میبرد. مجموعهای از کهنالگوها، عقدههای مثبت و منفی و سایه و پرسونا به طرز شگفتآوری ناخودآگاه فردی و جمعی بشر را در تسخیر خود دارد چکیده کاملدر بخش روان انسان، ناخودآگاه نقش مهمی در رفتار و عملکرد و نهایتأ سرنوشت او ایفا میکند و این ناخودآگاه است بیآنکه بدانیم ما را پیش میبرد. مجموعهای از کهنالگوها، عقدههای مثبت و منفی و سایه و پرسونا به طرز شگفتآوری ناخودآگاه فردی و جمعی بشر را در تسخیر خود دارد. ارتباط همۀ رفتارهای انسانی با ناخودآگاه مورد اتفاق روانشناسان است. شعر از ناخودآگاه بر میخیزد. در این میان نظریههای یونگ راهگشای این مسیر بوده تا با استفاده از این نظریات بسیاری از رفتارهای ناخودآگاه را در شعر «درد نام دیگر من است» اثر قیصر امینپور مورد واکاوی و تحلیل قرار دهد. پژوهش حاضر به روش توصیفی– تحلیلی و به شیوۀ کتابخانهای است. هدف پژوهش بررسی و تحلیل نقش ناخودآگاه جمعی در این شعر قیصر امینپور است. یافتههای پژوهش نشان میدهد از میان نظریات یونگ نقش ناخودآگاه جمعی و شخصی در این شعر بسامد بالایی داشته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسي مقامات عرفانی «صبر» و «رضا» در چهار اثر دستور الجمهور، عوارف المعارف، منازل السائرين و السواد و البياض با تكيه بر بينامتنيت ژرار ژنت
الهام قنواتی محمدقاسمی احمد خیالی خطیبی علی اصغر حلبیشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402بینامتنیت، تولید متن از طریق تعامل با متون پیشینیان یا معاصر خود است که مشارکت آن متنها در متن مورد نظر به صورت صریح، غیرصریح و ضمنی از متنی در متن دیگر صورت میگیرد. ژرار ژنت از برجستهترین محققان عرصۀ بینامتنیت است که بخش عمدهای از مطالعات خود را روی طبیعتِ گفتمان ر چکیده کاملبینامتنیت، تولید متن از طریق تعامل با متون پیشینیان یا معاصر خود است که مشارکت آن متنها در متن مورد نظر به صورت صریح، غیرصریح و ضمنی از متنی در متن دیگر صورت میگیرد. ژرار ژنت از برجستهترین محققان عرصۀ بینامتنیت است که بخش عمدهای از مطالعات خود را روی طبیعتِ گفتمان روایی، متمرکز میکند. با این دیدگاه دو کتاب منازل السائرین انصاری، عوارف المعارف سهروردی در جایگاه پیش متن و دستورالجمهور شیخ خرقانی به عنوان پس متن مورد ارزیابی قرار گرفته است. مقالۀ حاضر تلاششده تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و به واكاوي دیدگاههای عرفانی اين چهار اثر پیرامون دو مقام عرفانی «صبر» و «رضا» پرداخته تا جنبۀ عرفانی غالب بر شخصیت صاحبان اثر بیش از پیش آشکارگردد. از بررسی دیدگاههای ایشان چنین استنتاج گردید که ابن خرقاني به توکّل عملی، صبر بر سختیها و رضا به تقدير الهي بسیار اهتمام دارد و به صورت ضمني و به شيوه وامگيري تفكرات او از آثار قبلي تاثير پذيرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - مرگ اندیشی گفتمانی در اشعار قیصر امین پور
پریسا صالحیشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402مرگ را مي تـوان مـهمّ تـرين موضوع مشترک ميان انسان ها در تمام زمان ها، مکان ها و تنها رقيب زندگي دانست. بيان ماهيّت مرگ، نوعي نمایشِ نگرشِ افراد مختلف، به ماهیّت زندگی است. هیچ یک از شاعران از این دغدغه برکنار نبوده اند .لذا پرداختن به تفکرّات ادبا و شعرا، در این ب چکیده کاملمرگ را مي تـوان مـهمّ تـرين موضوع مشترک ميان انسان ها در تمام زمان ها، مکان ها و تنها رقيب زندگي دانست. بيان ماهيّت مرگ، نوعي نمایشِ نگرشِ افراد مختلف، به ماهیّت زندگی است. هیچ یک از شاعران از این دغدغه برکنار نبوده اند .لذا پرداختن به تفکرّات ادبا و شعرا، در این باره، در شناخت بهتر و آشنایی با دیدگاه فکری و معرفتی این شاعران مؤثر خواهد بود. برای رسیدن به این هدف باید به تحلیل متون و اشعار این شاعران پرداخت. یکی از روش های تحلیل متون، تحلیل گفتمان انتقادی است. که در آن به کشف نگرش نویسنده و شاعر در لابه لای اثرش می پردازند. از آنجا که ادبیّات و اجتماع رابطه ای دوسویه با هم دارند و تأثیرپذیری شعر معاصر از جامعه و تأثیر ادبیّات معاصر در شکلگیری بسیاری از تحولات اجتماعی – سیاسی امری اثبات شده است، در این پژوهش برآنیم تا تأثیر جامعه را در مرگ اندیشی شاعر و بازتاب آن در آثارش بررسی کنیم. از میان شاعران معاصر، قیصر امینپور مسائل اجتماعی و سیاسیِ مهمِ هر دوره را به صورت صریح و با لحن متناسب در شعرش بیان کرده است و همین موضوع ما را وارد قلمرو تحلیل گفتمان آثارش می کند. به ترتیب در این پژوهش با به کارگیری سطح تبیین در تحلیل گفتمان انتقادی در پی اثبات فراز و نشیب های مرگ اندیشی شاعر در دوره های مختلف شعری اش هستیم. به نظر می رسد نگرش او به مرگ که نگاه به زندگی را هم در خود دارد، در دوره های مختلف زندگی اش تغییر کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - نظريه ژرار ژنت و بررسی بعد زمانمندی در رمان های محمدی
سارا عبدلی عالیه یوسف فام شروین خمسهشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402از ويژگيهاي خاص روايتهاي كلامي میتوان به عنصر «زمان» به عنوان اساسيترين عامل شاخصهاي كه آن را بازنمايي ميكند يعني «زبان» و آنچه كه باز نموده ميشود يعني «داستان» در متن روايي بررسي كرد. در اين پژوهش با توجه به رويكرد «ژرار ژنت» كه نظريه خود را در سه محور نظم، تدا چکیده کاملاز ويژگيهاي خاص روايتهاي كلامي میتوان به عنصر «زمان» به عنوان اساسيترين عامل شاخصهاي كه آن را بازنمايي ميكند يعني «زبان» و آنچه كه باز نموده ميشود يعني «داستان» در متن روايي بررسي كرد. در اين پژوهش با توجه به رويكرد «ژرار ژنت» كه نظريه خود را در سه محور نظم، تداوم و بسامد ارائه ميدهد مقوله «زمان در روايت» با روش توصيفي _ تحليلي در سه رمان «محمد حسين محمدي»، نويسندهي افغان و مهاجر پرداخته شده است. از آن جايي كه زمان روايت در داستانهاي محمدي كه در سبك رئاليستي نوشته شده است از اهميت ويژه¬اي برخوردار است به تطبيق اين شگرد روايي در گزارههاي داستاني پرداخته شد. «محمدي»، در كليهي آثار خود بر اساس زمانمندي با شتاب منفي به روايت داستانهاي خود پرداخته است. رمانهايي كه راوي آنان يا به عبارت ديگر شخصيت اصلي داستان زنان هستند شتاب منفي پيشي ميگيرد. زمان پريشي و گذشتهانگاري نيز در راويان زن و مرد به يك ميزان از بسامد ديده ميشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی تأثیر وزن بر قالب و مبانی فکری با مقایسه اوزان قصاید ناصر خسرو و غزلیات سعدی
مالک شعاعی الهام جوانیشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402وزن، برجستهترین عنصر شعر و نقطهی اشتراک شاعران است. در حقیقت وزن، طبیعت و ذات شعر است و برخی چنان شیفته وزناند که شعر را بدون آن تصور نمیکنند. به منظور بررسی تأثیر وزن بر محتوا و قالب، این پژوهش به مقایسهی اوزان قصاید ناصر خسرو و غزلیات سعدی پرداخته است. در غزلیات چکیده کاملوزن، برجستهترین عنصر شعر و نقطهی اشتراک شاعران است. در حقیقت وزن، طبیعت و ذات شعر است و برخی چنان شیفته وزناند که شعر را بدون آن تصور نمیکنند. به منظور بررسی تأثیر وزن بر محتوا و قالب، این پژوهش به مقایسهی اوزان قصاید ناصر خسرو و غزلیات سعدی پرداخته است. در غزلیات سعدی و قصاید ناصرخسرو 18 وزن مشترک دیده میشود. مجموع اوزان اختصاصی سعدی 17 و مجموع اوزان مختص ناصرخسرو 6 وزن است از آنجا که تعداد غزلیات سعدی بیش از 2.5 برابر قصاید ناصرخسرو است رعایت نسبت (2.63) غزلیات سعدی به قصاید ناصر خسرو در اوزان اختصاصی هر دو شاعر دیده میشود. چنین استنباط میگردد تأثیر وزن و قالب بر مبانی تعلیمی و فلسفی غزل و قصیده ناچیز است و حتی میتوان علیرغم ظرفیت وزن در شعر، ارتباطی بسیار ضعیف بین وزن با قالب قصیده و غزل، همچنیین وزن با محتوای غزل و قصیده یافت. بهرهگیری کمتر یا بیشتر از هر وزن را با توجه به عوامل متنوعی که ممکن است بر این رفتار مؤثر باشد، باید تحلیل کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - سبک شناسی تطبیقیِ لایة نحویِ گفتار زنانه در ساختار روایی رمان های اجتماعی «سیمین دانشور» و «شیوا ارسطویی» بر مبنای رویکرد DSL
رویا رحیمی لطیفه سلامت باویل احمد خیالی خطیبیشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402پژوهش حاضر به شیوة تحلیلی – تطبیقی تلاش می¬کند تا نشان دهد که سیمین دانشور و شیوا ارسطویی به¬عنوان نویسندگان زنی که دربارة زنان می¬نویسند، چگونه ساختهای دستوری و نحویِ نشاندارِ مختلف و متنوّع را با ملاحظۀ بافت زبانی و موقعیتی در خدمت القای معنی و پیام مورد نظر خویش قر چکیده کاملپژوهش حاضر به شیوة تحلیلی – تطبیقی تلاش می¬کند تا نشان دهد که سیمین دانشور و شیوا ارسطویی به¬عنوان نویسندگان زنی که دربارة زنان می¬نویسند، چگونه ساختهای دستوری و نحویِ نشاندارِ مختلف و متنوّع را با ملاحظۀ بافت زبانی و موقعیتی در خدمت القای معنی و پیام مورد نظر خویش قرار داده¬اند؟. با توجه به این هدف، برخی ساختهای نحویِ نشاندار بر مبنای نظریةDSL به¬صورت تطبیقی تحلیل شده تا ضمن نشان دادن جزئیاتی از هنرِ زنانه¬نگاری این دو نویسنده در زمینة الگوها و ساختارهای نحوی، به شناخت شگردهای آن¬ها در بازنمایی جایگاه اجتماعی زنان از طریق ساختارهای نحوی پی برده شود. در میان ساختهایِ نشاندارِ نحوی، بیشتر بر «جابهجایی اجزای جمله» و «تغییرات آرایش نحوی» تمرکز شده است. در تحلیلها از برخی مفاهیم نظری چون نشاندار/ بینشان (از دانش نحو)، مبتداسازی، تغییر آرایش واژگانی و روش جرجانی در مقایسۀ ساختهای خاص نحوی با ساختهای عادی استفاده شده است. یافته-های پژوهش نشان می¬دهد که این نویسندگان با خودآگاهی، برخی ساختهای نحوی را بهطور معناداری در خدمت القای معنی و جلب توجّه مخاطب قرار داده¬اند و فرضیه¬های مدّنظر رابین لیکاف در زمینة تأثیر جایگاه اجتماعی زنان بر الگوهای گفتاری آن¬ها را تأیید کرده-اند. زبان فارسی برخلاف سایر زبان¬ها از جمله انگلیسی، ظرفیت بالقوّه بزرگی در زمینة الگوهای نحوی در اختیار کاربران این زبان در حوزة نظم و نثر قرار می¬دهد. اهمیت اصلی این¬گونه مطالعات، توجه به رابطة بین «زبان» و «جنسیت» است. با توجه به اهمیت نوع ادبی «رمان» و به-طورخاص «رمانهای زنان»، ضرورت مطالعة شاخصهای زبانی و بطور خاص مؤلفه¬های نحوی در ارتباط با مقولة جنسیت در این نوع ادبی، می¬تواند در مسیر مطالعات سبکشناسی ادبی آثار زنان راهگشا و مؤثر باشد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - تحلیل و بررسی غزل گفتار ایران (بر اساس آثار آرش آذرپیک)
مهوش سلیمان پور احمد خیالی خطیبی لطیفه سلامت باویلشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402«غزل گفتار» در شعر معاصر، جزو جریانهای پساسیمینی به حساب میآید. غزل گفتار به لحاظ مضمون و فرم در ادبیات معاصر نوآور بوده و جایگاه خاص خود را به دست آورده است. این نوع نوشتار با همافزایی قالب غزل و دکلماسیون طبیعی یعنی زبان گفتار، در اوزان سیمینی به کامیابی فراوانی در چکیده کامل«غزل گفتار» در شعر معاصر، جزو جریانهای پساسیمینی به حساب میآید. غزل گفتار به لحاظ مضمون و فرم در ادبیات معاصر نوآور بوده و جایگاه خاص خود را به دست آورده است. این نوع نوشتار با همافزایی قالب غزل و دکلماسیون طبیعی یعنی زبان گفتار، در اوزان سیمینی به کامیابی فراوانی در نزدیک کردن زبان غزل به دکلماسیون طبیعی زبان بدون درغلطیدن به ورطۀ عامیانهنویسی و محاورهنویسی، داشته است و تأثیر غزل روایی سیمین بهبهانی، با اصالت دادن به گفتگو و دیالوگمحور شدن شعر به وجود آمده است و به جای استفاده از مضامین تکراری و سوز و گدازهای عاشقانه_عارفانه، تصاویر ناب اندیشه و منِ انسانی_اجتماعی خود را دست مایۀ اصلی غزل گفتار ساخته و از این رهگذر، به همافزایی، شعر (قالب غزل) و داستان رسیده است. با توجه به اینکه آذرپیک عناصر جوهری کلمه را میشناسد با ارتباط بیواسطه با آنها، این عناصر را با مراقبۀ شناور همافزا به سوی قالب غزل و عناصر داستان در غزلش به همافزایی میرساند. در این نوشتار با مرور دو مجموعه «دوشیزه به عشق باز میگردد» و «لیلا زانا» شاخصههای شعر گفتار مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نتیجه نشان می¬دهد دیالوگ¬های موجود در اشعار، بدون شکستن کلمات، مخفف¬سازی، ترکیب¬سازی پیچیده و عدم کاربرد آرایه¬ها، دکلماسیون طبیعی زبان را شکل داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - رویکرد استعاره مفهومی«عشق» در تعالیم اخلاقی مطالعه موردی: غزلیات سعدی
علی دلیر دیسفانی علیرضا شعبانلو سهیلا موسوی سیرجانی آزیتا افراشیشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402زبانشناسی شناختی به پیوند میان ذهن و زبان و تجربیات فیزیکی- اجتماعی انسان میپردازد و در مبانی فکری شامل مجموعهای از نظریات میشود که استعاره مفهومی از مهمترین آنهاست. بر اساس نظریه استعاره مفهومیِ لیکاف و جانسون استعاره مفهومی به معنای ادراک مفهوم عینی یک پدیده ا چکیده کاملزبانشناسی شناختی به پیوند میان ذهن و زبان و تجربیات فیزیکی- اجتماعی انسان میپردازد و در مبانی فکری شامل مجموعهای از نظریات میشود که استعاره مفهومی از مهمترین آنهاست. بر اساس نظریه استعاره مفهومیِ لیکاف و جانسون استعاره مفهومی به معنای ادراک مفهوم عینی یک پدیده از حوزه «مبدأ» و انتقال آن به یک مفهوم ذهنی در حوزه «مقصد» است و به عناصر و عوامل پیوند میان این دو حوزه «نگاشت» میگویند. عشق یکی از مهمترین احساسات در زندگی بشری است و شیوه نگرش به عشق یکی از موضوعات مهم در ادبیات منظوم و منثور است. این پژوهش به تحلیل مفهوم «عشق» در غزلیات سعدی می¬پردازد تا مهم¬ترین آموزه¬های اخلاقی در ذهن و زبان این شاعر بزرگ ایرانی واکاوی شود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی در غزلیات سعدی انجام میشود. ماهیت ساختاری در استعاره مفهومی عشق در غزل سعدی به او این امکان را میدهد که مفهوم «عشق» را با مفاهیم اخلاقی در دین اسلام با جزئیات بسط و گسترش دهد. سعدی مفاهیم اخلاقی مانند آزادگی، دوری از رذایل اخلاقی، آموختن دانش، ایمان، شهادت و... در زیر استعاره¬های «عشق دین است»، «عشق جهاد است»، «عشق عبادتگاه است» و... تعلیم می دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - مفهوم کاوی «نفس» و دیگر موانع کمال وابسته به آن ،دراسرارنامۀ عطّار نيشابوری
حکیمه کهساری مسعود مهدیان ملیحه مهدویشماره 55 , دوره 18 , پاییز-زمستان 1402کمالگرایی که همواره یکی از شاخصهای مهم ادبیّات عرفانی - اخلاقی بودهاست؛ تلاشی است که برای نیل به کمال انسانی صورت می گیرد. اما درکنار عوامل مهم کمال گرایی انسان، برّرسی وتبیین موانع بازدارنده ای که انسان را از مسیر اهداف عالیه اش دور می کند؛مهم وضروری است. به نحوی چکیده کاملکمالگرایی که همواره یکی از شاخصهای مهم ادبیّات عرفانی - اخلاقی بودهاست؛ تلاشی است که برای نیل به کمال انسانی صورت می گیرد. اما درکنار عوامل مهم کمال گرایی انسان، برّرسی وتبیین موانع بازدارنده ای که انسان را از مسیر اهداف عالیه اش دور می کند؛مهم وضروری است. به نحوی که بسیاری از عرفا، شناخت محدودیتها و موانع کمال را مهمترین اصل برای نیل به آن برشمردهاند. در این مقاله، نویسندگان تلاش خود را صرف برّرسی این سؤال اصلی نموده اند که: « نفس به عنوان مهمترین عامل بازدارنده کمال انسان در اسرارنامه عطّار نیشابوری چگونه تبیین شده است ؟»و «چه ارتباطی بین نفس وسایر عوامل بازدارنده کمال وجود دارد؟فرضیّه نویسندگان این است که مفهوم «نفس»که یکی از اصلیترین عوامل بازدارندۀ کمال آدمی است در اسرارنامۀ عطّار به عنوان علل ایجاد بسیاری از رذایل اخلاقی معرفی شده است .یافتههای مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی نشان داد مفهوم نفس در اسرارنامۀ عطّار زمینه ساز تحقّق رذایل اخلاقیی همچون حسادت وبخل ،حرص وطمع ،خشم وکینه توزی ،دنیاطلبی و..شده است ؛ که نهایتاً آدمی را از نیل به کمال بازمیدارد. بنابراین، مقالۀ کنونی ضمن برّرسی دقیق ابیات اسرارنامه، به تبیین مفهوم نفس که چون سمّ کشنده ی اخلاق ومعنویت ، در نهاد انسان نهادینه شده است؛ تا او را به پست ترین مرحله ی ذلّت و خواری برساند؛ می پردازد. پرونده مقاله
پربازدیدترین مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی و تحلیل عناصر داستانی رمان تنگسیر صادق چوبک براساس مولفههای کلاسیک و نوین داستاننویسی
علی کشاورز قدیمی جواد طاهری لیدا نامدارشماره 54 , دوره 18 , تابستان 1402رمان مدرن شکل نوینی از نوشتار است که همواره در پی یافتن احساسات، تاثرات روحی مبهم و فرار انسانها و سپس انتقال آنها از زاویۀ دید عینی و بیطرفانهای که نه به روایتگر و نه به خواننده تعلق دارد. نوشتاری که شفافیت، تبیین ارزشها، اصول دستور سنتی، توصیفهای انسان مدارانه، چکیده کاملرمان مدرن شکل نوینی از نوشتار است که همواره در پی یافتن احساسات، تاثرات روحی مبهم و فرار انسانها و سپس انتقال آنها از زاویۀ دید عینی و بیطرفانهای که نه به روایتگر و نه به خواننده تعلق دارد. نوشتاری که شفافیت، تبیین ارزشها، اصول دستور سنتی، توصیفهای انسان مدارانه، سیاست و... از ساحت آن رخت بربسته باشد. عواملی مانند عدم قطعیت، نبود روابط علی معلولی، ارائه موضوعات جدید، آشناییزدایی از مفاهیم سنتی متن، ابهام و پیچیدهگویی، حضور جدی خواننده مولفههایی است که در ساختار و ساختمان این فرم ادبی نوین وجود دارد که تعدادی از این مولفهها قابل مقایسه در رمان تنگسیر صادق چوبک است. به نوعی زبان و نوشتار چوبک در تنگسیر به قصد مفهومسازی جدید است که رویکردی آمیخته دارد تا اصالت زبان سنتی را به چالش بکشد. فرم و تکنیکهای منحصر به فرد چوبک در تنگسیر اعم از زمان ترکیبی، پیرنگ خطی و گسسته، شروع چند ابزاری، فرجامی بسته، شخصیتهای تحول یافته، ارائه مفهوم جدید، گفتوگوهای تک نفره مؤلفههایی است که میتوان آن را در دو ساختمان کلاسیک و نوین داستان نویسی مقایسه کرد. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل مولفههای رمان مدرن و کلاسیک در تنگسیر صادق چوبک به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوۀ کتابخانهای است. یافتههای پژوهش نشان میدهد چوبک نویسندهای نوگراست چون با تاثیر از ادبیات نوین جهان و نبوغ ذاتی خویش توانسته است فرم جدیدی از نوشتار را ارائه دهد که تا آن زمان مسبوق به سابقه نیست. همچنین یافتههای پژوهش نشان میدهد چوبک در رمان تنگسیر گاهی از زمان ترکیبی بهره جسته و آنرا به سیلان ذهن نزدیک کرده است که شیوهای کاملا جدید است و حتی سعی بر آن داشته است که پیرنگ خطی را در بخشهائی از رمان شکسته و آنرا به صورت گسسته و هنری ارائه نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - نقد ساختار گرایانه و تحلیل محتوایی اشعار ولی دشت بیاضی
لطیفه سلامت باویلشماره 41 , دوره 10 , زمستان 1394امروزه ساختار گرایی از شیوه های رایج در بررسی متون ادبی به شمار می آید ومنتقدین با استفاده از این شیوه متون را به عناصر سازنده آن تجزیه کرده و مورد نقد قرار می دهند. نقد ساختارگرایانه در حوزه ادبیات و زبانشناسی است. شیوه ای که در آن پدیده های جزیی در ارتباط با یک کل برر چکیده کاملامروزه ساختار گرایی از شیوه های رایج در بررسی متون ادبی به شمار می آید ومنتقدین با استفاده از این شیوه متون را به عناصر سازنده آن تجزیه کرده و مورد نقد قرار می دهند. نقد ساختارگرایانه در حوزه ادبیات و زبانشناسی است. شیوه ای که در آن پدیده های جزیی در ارتباط با یک کل بررسی می شوند. در این نوع نقد، بر ساخت اثر تاکید می شود وزندگی شاعر و مولف در حاشیه قرار می گیرد.دربخش اول این مقاله، اشعار ولی دشت بیاضی، یکی از شعرای مکتب وقوع در قرن ده، مورد نقد ساختارگرایانه قرار گرفته است و از آنجا که این نوع نقد رابطه تنگاتنگی با زبانشناسی ساختاری دارد عناصر ساختاری اشعار در سه سطح آوایی ، واژگانی و نحوی بررسی شده است . با نگاهی جامع می توان نتیجه گرفت که وسعت عملکرد شاعر در حوزه توازن آوایی بیش از توازن واژگانی و نحوی بوده است .در بخش دوم مقاله برای شناخت اندیشه های شاعر درون مایه های شعر به روش تحلیلی مورد بررسی قرار است. نگاهی به نتایج تحقیق در این قسمت مبین آن است که دشت بیاضی در اشعارش از مدایح مذهبی ، مفاهیم قرآنی و مفاخره بیش از سایر مفاهیم بهره جسته است و از آنجا که شاعر مکتب وقوع محسوب می شود درغزلیاتش درونمایه عشق را بیش ازدیگر موضوعات می بینیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - مطالعة ساختار روایت در مثنوی های غنایی خواجوی کرمانی با تکیه بر دیدگاه ژرار ژنت «مطالعة موردی: همای و همایون و گل و نوروز»
غلامحسین خدایار احمد حسنی رنجبر اشرف شیبانی اقدمشماره 52 , دوره 17 , تابستان 1401منظومه های عاشقانة شعر فارسی از بسترهای مناسبی هستند که می توان از طریق مطالعة آن ها به شناخت و درک ساختار روایی متون غنایی دست یافت. از همان آغاز شعر فارسی بزرگانی مانند فخرالدین اسعد گرگانی به طبع آزمایی در این عرصه پرداخته و آثاری را خلق کرده اند که از نظر ساختار روا چکیده کاملمنظومه های عاشقانة شعر فارسی از بسترهای مناسبی هستند که می توان از طریق مطالعة آن ها به شناخت و درک ساختار روایی متون غنایی دست یافت. از همان آغاز شعر فارسی بزرگانی مانند فخرالدین اسعد گرگانی به طبع آزمایی در این عرصه پرداخته و آثاری را خلق کرده اند که از نظر ساختار روایی با الگوهای قصه های عامیانه انطباق دارند. خواجوی کرمانی نیز به تبعیت از افرادی مانند نظامی گنجوی، مثنوی هایی آفریده که با الگوهای روایی نظریه پردازان امروزی قابل مطالعه و موشکافی است. مثنوی های همای و همایون و گل و نوروز از آثار خواجوی کرمانی در قرن هشتم هستند که به شرح عشق و سوز و گداز دو شاهزادة ایرانی و شامی نسبت به دختران قیصر روم و پادشاه چین می پردازند. با توجه به طبقه بندی انواع ادبی، این دو منظومه را می توان در گروه رمانس جای داد. این پژوهش به شیوة توصیفی - تحلیلی به یافتن شواهد و مثالهایی از دیدگاههای ژرار ژنت در آثار غنایی خواجوی کرمانی پرداخته و تلاش می کند به این پرسش پاسخ دهد که در ساختار روایات مثنوی های عاشقانة خواجوی کرمانی، کدام یک از مؤلفه های مورد نظر ژرار ژنت قابل بررسی هستند؟ روایتشناسی یا دستور زبان روایت، با بررسی فرم یک اثر ادبی میکوشد به نظام معناییای فراتر از متن دست یابد و گفتار روایی یا متن را فهمپذیر کند. روایتشناسی مجموعهای از احکام کلی دربارۀ سبکهای روایی، نظامهای حاکم بر روایت یا داستانگویی و ساختار پیرنگ است. ژنت برای توصیف و تحلیل ساختارهای متون ادبی پنج مبحث را مهم میداند: نظم، تداوم، بسامد، وجه و لحن. این پنج عامل در چارچوب نظریۀ زمان در روایت جای میگیرند. پژوهش حاضر این پنج مبحث را در ساختار روایی دو مثنوی همای و همایون و گل و نوروز شرح و واکاوی میکند. یافته ها حاکی از آن است که منظومه های مورد تحلیل، ساختار داستانی و روایی استواری دارند و این پنج مبحث به وضوح در آن ها نمود یافته است. شکل لحظه ای و خطی روایت بدون ارجاع به گذشته، شتاب مثبت و ثابت، وجود تکرار و بسامد، پرداختن به جزئیات و ... از جملة این مؤلفه ها هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی نقش شهبانوهای ایرانی و انیرانی در ساختار فرمانروایی بر پایة شاهنامة فردوسی
اسماعیل خیرآبادی سپیده سپهری سیده ماندانا هاشمی اصفهانشماره 52 , دوره 17 , تابستان 1401مهمترین بنمایة محوری در کلّ شاهنامه، شخصیت شاه است که از دو خاستگاه تاریخ و اسطوره منبعث شده است. عناصری که در شکلگیری حکومت پادشاهان در شاهنامه مؤثر بودهاند، عبارتند از: فرّه ایزدی، فرّه شاهی (وراثت)، ثروت و سیاست، قدرت وداشتن پشتوانه وپایگاه اجتماعی. از پنجاه و چه چکیده کاملمهمترین بنمایة محوری در کلّ شاهنامه، شخصیت شاه است که از دو خاستگاه تاریخ و اسطوره منبعث شده است. عناصری که در شکلگیری حکومت پادشاهان در شاهنامه مؤثر بودهاند، عبارتند از: فرّه ایزدی، فرّه شاهی (وراثت)، ثروت و سیاست، قدرت وداشتن پشتوانه وپایگاه اجتماعی. از پنجاه و چهار پادشاه در شاهنامه، سه نفر زن و بقیه مرد بوده اند. زنان شاهنامه نقش کلیدی در حکومت دارند زیرا از طریق وراثت، ناقل خون پادشاهیاند و در امور کشوری (حکومت) و لشکری نقش بسزایی ایفا میکنند. آنان گاه به عنوان مادر و زنِ پادشاه و گاه به عنوان ملکه و شهبانو ظاهر میشوند. این جستار با روش تحلیلی - توصیفی به بررسی حکومت و پایههای فرمانروایی شهبانوهای ایرانی و انیرانی و مقایسة میان جهانداری پادشاهان مرد با شهبانوها پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که سه شهبانوی ایرانی(همای چهرآزاد، پوران دخت وآزرم دخت) از طریق فرّه شاهی به حکومت رسیده اند و مشروعیت حکومتشان بر پایۀ داد و دهش بوده است به غیر از همای که برپایۀ بیدارگری وقدرت منفی بود و دو شهبانوی انیرانی(قیدافه و مادر تلخند وگو) زنانی با درایت وخردمند بوده اند که با ویژگی های شاهانه و حماسی ایرانی بر تخت نشسته اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - مطالعه مظاهر دگردیسی در آثار غلامحسین ساعدی بر مبنای نظریه بیشمتنیتِ ژراژ ژنت
الهه فیضی مقدم محمد عارف محمدرضا شریف زادهشماره 54 , دوره 18 , تابستان 1402هدف این مقاله، خوانش بیشمتنی مظاهر دگردیسی در آثار غلامحسین ساعدی بر مبنای نظریه ژراژ ژنت است. بیشمتنیت یکی از اقسام پنجگانه ترامتنیت ژنتیست که به اقتباس، برگرفتگی و تأثیر متن پیشین بر متن پسین میپردازد. این نظریه شامل دو دسته کلی، همانگونگی (تقلید) و تراگونگی (تغی چکیده کاملهدف این مقاله، خوانش بیشمتنی مظاهر دگردیسی در آثار غلامحسین ساعدی بر مبنای نظریه ژراژ ژنت است. بیشمتنیت یکی از اقسام پنجگانه ترامتنیت ژنتیست که به اقتباس، برگرفتگی و تأثیر متن پیشین بر متن پسین میپردازد. این نظریه شامل دو دسته کلی، همانگونگی (تقلید) و تراگونگی (تغییر و دگرگونگی) است. دگردیسی از مهمترین عوامل شگفتآور در اساطیر، قصص عامیانه و افسانهها است. در این فرآیند تغییراتی بهطور ناگهانی یا تدریجی در ظاهر و گاه در باطن موجودات شکل گرفته و آنها از صورتی به صورت دیگر تبدیل میشوند و به پیکری نو با کنشهای متفاوت دست مییابند. همچنین گاهی در ساختار ترکیبی جلوه یافته و بهصورت مخلوقاتی مرکب از انسان، حیوان، گیاه و جماد نمایان میگردند. ادبیات خاستگاه و سرچشمه حضور این مظاهر است و در طی زمان بر یکدیگر تأثیرات دوسویه و متقابل داشتهاند. این اثرگذاری و اثرپذیری بزنگاهی است که میتوان با رویکرد بیشمتنی به آن پرداخت، بهویژه در ادبیات معاصر ایران که در این زمینه کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مظاهر دگردیسی در سیزده داستان، یک رمان، شش نمایشنامه و سه فیلمنامه غلامحسین ساعدی حضور دارند. در این مقاله با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی این مظاهر در سه گروه دگردیسی بهطور جداگانه مشخص و طبقهبندی گردیده و براساس تحلیل محتوای کیفی ارزیابی شده است. در نهایت با استناد به چارچوب نظری بیشمتنیت میزان تأثیرپذیری مظاهر مورد بحث در آثار ساعدی از ادبیات کهن و افسانههای عامیانه مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که غلامحسین ساعدی این مظاهر را گاهی با تأثیر مستقیم و گاهی بهطور غیرمستقیم از ادبیات باستانی، روایات مذهبی و باورها و افسانههای عامیانه (پیشمتن) در آثار داستانی و نمایشی خود (بیشمتن) استفاده نموده است، اما در اغلب موارد از خلاقیت و تخیل خود برای خلق آنها و در جهت پیشبرد فضای داستان بهره برده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - طبیعت در شعر فروغ فرخزاد؛ از انس و همخوابگی با شعر تا حلول
عنایتاله دارائی عفت نجار نوبریشماره 53 , دوره 17 , زمستان 1401پیشینۀ جلوهگری طبیعت در ادب فارسی، بهدرازای تاریخ ادبیات است. از قرن بیستم میلادی، دیدگاه انسان به طبیعت دگرگون شد که ظهور زیستبومگرایی (Ecologism) و بهتبع آن، شکلگیری نقد بومگرا (Ecocriticism) را در پی داشت. در این نقد، رابطۀ ادبیات و محیطزیست بررسی میشود. هدف چکیده کاملپیشینۀ جلوهگری طبیعت در ادب فارسی، بهدرازای تاریخ ادبیات است. از قرن بیستم میلادی، دیدگاه انسان به طبیعت دگرگون شد که ظهور زیستبومگرایی (Ecologism) و بهتبع آن، شکلگیری نقد بومگرا (Ecocriticism) را در پی داشت. در این نقد، رابطۀ ادبیات و محیطزیست بررسی میشود. هدف این پژوهش، بررسیِ چگونگی بازنمایی طبیعت در شعر فروغ فرخزاد است؛ اینکه پدیدههای خوشایند یا ناخوشایند طبیعت و همچنین بازنمایی جنسیتمحورِ طبیعت در شعر او چگونه است؟ روش پژوهش، آمیختهای از نقد بومگرا و بلاغت است. نمودِ طبیعت در دو دورۀ شعری فروغ متفاوت است. در دورۀ اول (اسیر، دیوار، عصیان) او از بیرون به طبیعت مینگرد (بهصورت تشبیه و استعاره و بهندرت جاندارانگاری و نماد). در دورۀ دوم (تولدی دیگر و ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد) طبیعت، نمادین و جاندار است. فروغ به همذاتپنداری با طبیعت میرسد و دستانش را در باغچه میکارد. پدیدههای خوشایند طبیعی در شعر فروغ، نشانگر آرمانهای والای انسان هستند؛ مانند آسمان و ستارهها (برتری و آگاهی)، پرندگان (رهایی و شادی)، زمین و روییدنیها (باروری و خرّمی)، آب و باران (پاکی و لطافت) و آتش (عشق و شور). در شعر او، لجنزار، سنگلاخ، سنگ (بیعاطفگی)، شب، مار، کلاغ (ملامتگر و سخنچین) و باد (مرگ و نیستی) بهصورت نامطلوب بازنمایی شده است. فروغ، فرهنگ تاریخی و اسطورهای مردسالار را بازتولید میکند. او مرد را همانند آسمان، ماه، خورشید و باران بهگونهای والا، نورانی، گرم، فعال، پاک و پالاینده بازنمایی میکند؛ درحالیکه زن را بهسانِ پرنده، زمین، کشتزار، شبنم، سنگلاخ و لجنزار بهصورتی کوچک، ضعیف، پذیرنده و آلوده نمایانده است. اشعار فروغ مخالف دیدگاه فمینیستهاست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بازخوانی شخصیتهای قرآنی در شعر پایداری محمود درویش
کتایون فلّاحی مسعود باوان پوریشماره 42 , دوره 11 , بهار 1395شعر پایداری سرشار از نمادهای دینی و اسطورهای و تاریخی و.... است که دارای اهمیت ویژهای در شعر پایداری فلسطین هستند. محمود درویش یکی از شاعران بزرگ معاصر عرب است که در شعر خویش از قرآن کریم بهره گرفته است؛ وی گاهی شخصیتهای قرآنی را مطابق خوانش قرآنی آنها به کار گرفته و چکیده کاملشعر پایداری سرشار از نمادهای دینی و اسطورهای و تاریخی و.... است که دارای اهمیت ویژهای در شعر پایداری فلسطین هستند. محمود درویش یکی از شاعران بزرگ معاصر عرب است که در شعر خویش از قرآن کریم بهره گرفته است؛ وی گاهی شخصیتهای قرآنی را مطابق خوانش قرآنی آنها به کار گرفته و در پارهای دیگر از اشعار خود از آنها مطابق انگیزه های سیاسی- اجتماعی خویش بهره برده است. اشعار وی سرشار از روح حماسه و مقاومت در برابر اسرائیل و ظلم آن است. از مهمترین این شخصیتها میتوان از قابیل، نوح، موسی (علیهمالسلام) و ... نام برد که هریک نمادی برای مبارزه با ظلم و استبداد در شعر محمود درویش می باشند. نویسندگان این مقاله بر آن هستند که با بررسی اشعار محمود درویش و با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی، شخصیتهای قرآنیِ نمادینِ شعر وی و دلالتهای هر یک را بیان کنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - نقد و بررسی هیجان خشم در امثالوحکم دهخدا
سیمین خیری خاور قربانی نسرین چیرهشماره 51 , دوره 16 , زمستان 1400این مقاله بر اساس مبانی نظری هیجان خشم در روانشناسی، به بررسی محتوا و زبان ضربالمثلهای مربوط به آن، در امثالوحکم دهخدا پرداخته است. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوای استنباطی استفاده نموده و نمونة تحقیق، کتاب چهارجلدی امثالوحکم دهخداست. دادههای تحقیق چکیده کاملاین مقاله بر اساس مبانی نظری هیجان خشم در روانشناسی، به بررسی محتوا و زبان ضربالمثلهای مربوط به آن، در امثالوحکم دهخدا پرداخته است. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوای استنباطی استفاده نموده و نمونة تحقیق، کتاب چهارجلدی امثالوحکم دهخداست. دادههای تحقیق نخست در سه بحث نمود خشم، علل و راههای کنترل آن در اثر فوق توصیفشده و با روانشناسی تطبیق دادهشده-اند سپس به بررسی وجه ادبی آنها، جهت تعیین رابطة زبان با محتو و به عبارتی روانشناسی زبان آنها پرداخته شدهاست. این بررسی حاکی از این است که در مثلهای فارسی و بالتبع نگرش گذشتگان، مانند روانشناسی جدید هردو وجه این هیجان یعنی خشم مثبت و منفی مشاهده میگردد و حتی شواهدی وجود دارند که علل وجوه دوگانه آن را تبیین و توجیه مینماید. علاوه براینها، به بررسی علائم، عوامل و مدیریت آنهم پرداختهشدهاست. بررسی روانشناسی زبان مثلهای مربوط به خشم نشان میدهد که بعد از تشبیه بارزترین وجه ادبی مثل، تضاد است. این موضوع با محتوای خشم و عوامل آن یعنی تضادهای دوگانه ارتباط دارد و زبان در خدمت فکر درآمده و سبب وفور و کثرت تضاد در زبان شده است؛ بنابراین، پردازش محتوایی و زبانی این بحث، در مثلها جامع است و این ویژگی، در کنار اختصار زبانی و مقبولیت همگانی آنها در میان مردم، باعث مؤثر واقعشدنشان در شناساندن هیجانها، توجیه و رفتاردرمانی آنها باشد.کلیدواژهها: ضربالمثلها، دهخدا، روانشناسی، هیجان، خشم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - تبیین و بررسی زنانه نویسی در رمان سووشون سیمین دانشور براساس سبکشناسی فمینیستی سارا میلز
سعیده خجسته پور محمدعلی گذشتی عبدالحسین فرزادشماره 54 , دوره 18 , تابستان 1402سبکشناسی فمینیستی از جمله رویکردهای فرهنگی- اجتماعی دانش سبکشناسی است که سارا میلز در این زمینه الگویی مطرح میکند و این شیوه را بهترین روش برای بررسی و تحلیل موضوع فمینیسم و اثربخشی آن در متون ادبی با استفاده از ابعاد و جنبههای زبانشناختی آنها میداند. در نوشتار حا چکیده کاملسبکشناسی فمینیستی از جمله رویکردهای فرهنگی- اجتماعی دانش سبکشناسی است که سارا میلز در این زمینه الگویی مطرح میکند و این شیوه را بهترین روش برای بررسی و تحلیل موضوع فمینیسم و اثربخشی آن در متون ادبی با استفاده از ابعاد و جنبههای زبانشناختی آنها میداند. در نوشتار حاضر با بهرهگیری از این الگو، به این پرسش پاسخ میدهیم که مشخصههای زنانهنویسی چیست و در رمان مورد بحث چگونه نمود پیدا میکند. میلز معتقد است نویسندگان زن، مولفههای گوناگون زبانی را در ساختار و محتوای آثارشان با تاثیرپذیری از ویژگیهای زنانه، عواطف و دیدگاههای جنسیتی خود استفاده میکنند و از اینرو در تحلیل آثارشان باید به سه سطح تحلیل بر پایه واژگان، جملهها و گفتمان توجه داشت. بنابراین با این نگاه و با بهرهگیری از الگوی پیشنهادی سارا میلز و نظرهای صاحبنظران این حوزه، رمان سووشون سیمین دانشور انتخاب و بررسی شد. این پژوهش در حوزه سبکشناسی عملی و با روش توصیفی-کتابخانهای و تحلیلهای مبتنی بر آن بر پایه مولفههای الگوی سارا میلز و با هدف یافتن مشخصههای زنانهنویسی در اثر منتخب انجام گرفت. یافتههای پژوهش با نمود ویژگیهای زنانهنویسی در رمان مذکور عبارتند از:.در سطح واژگان: کاربرد متعدد تعابیر زنانه در فارسی، واژههای متعلق به حوزه زنان، کاربرد رنگ واژهها، تعدد شخصیتهای زن؛ در سطح جملات: کاربرد فراوان جملات ساده خبری، توصیفی، کوتاه، احساسی، جزئینگری. کاربرد نشانههای فرازبانی سه نقطه و خط تیره، وجه عاطفی کم بسامد، جملات پرسشی به شکل حدیث نفس. در سطح گفتمانی: زاویهی دید سوم شخص (دانای کل) بیرونی، شخصیت اصلی: یوسف و زری، متن روایی، راوی نویسنده، لحن مودبانه و صمیمی، درونمایهای با اندیشههای فمینیستی. زمان و مکان وقوع داستان دورهی پهلوی اول، شیراز و روستاهایش. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بازتاب فرهنگ عامه در غزلیات شمس
لطیفه سلامت باویلشماره 48 , دوره 13 , زمستان 1397فرهنگ عامه شاخه ای از فرهنگ هر ملت و از اجزاء سازندة آن است. تمام فرهنگها و جوامع شناخته شده در جهان دارای فرهنگ عامه اند. ابعاد وسیع و گستردة آن شامل آداب و رسوم، جشن ها و آیین ها، سنت ها، باورها، اعتقادات و... در آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان انعکاس داشته است. غز چکیده کاملفرهنگ عامه شاخه ای از فرهنگ هر ملت و از اجزاء سازندة آن است. تمام فرهنگها و جوامع شناخته شده در جهان دارای فرهنگ عامه اند. ابعاد وسیع و گستردة آن شامل آداب و رسوم، جشن ها و آیین ها، سنت ها، باورها، اعتقادات و... در آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان انعکاس داشته است. غزلیات شمس یا دیوان کبیر به عنوان یکی از غنی ترین گنجینه های فرهنگی زبان فارسی، به لحاظ وجود اجزای گوناگون فرهنگ عامه در آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.این اثر ریشه های عمیقی در فرهنگ مردم داشته و در آن عناصر مادی و معنوی فرهنگ عامه در خدمت اندیشههای عارفانه مولانا درآمده است. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی عناصر مادی و معنوی فرهنگ عامه را در غزلیات شمس مورد بررسی قرار می دهد. از آن جا که بررسی تمام مؤلفه ها و شاخص های فرهنگ عامه در این مقاله امکانپذیر نیست لذا از میان عناصر معنوی به آداب و رسوم، باورها و زبان عامه و از عناصر مادی به مشاغل و پیشه ها، خوراک و پوشاک می پردازد. مولانا از این عناصر برای بیان پیوند شعر با زندگی مردم و مضمون سازی استفاده کرده است که آشنایی با آنها می تواند بسیاری از رموز اشعار او بگشاید و درک درستی از آنها به ما بدهد. پرونده مقاله